TED2010
Carter Emmart: A 3D atlas of the universe
Carter Emmart kainatın üçölçülü(3D) atlasını təqdim edir.
Filmed:
Readability: 4.6
1,985,018 views
Son 12 ildir Carter Emmart elm adamları, sənətçilər və proqramçıları kainatın üçölçülü bir canlandırmasını yaratmaq üçün koordinasiya edirdi. O bu heyranedici gəzintisini bizə də təqdim edir və bunları dünyadakı digər təşkilatlarla necə paylaşdığından danışır.
Carter Emmart - Scientist, Artist
Carter Emmart uses astronomy and computational modeling to create scientifically accurate, three-dimensional tours of our universe. Full bio
Carter Emmart uses astronomy and computational modeling to create scientifically accurate, three-dimensional tours of our universe. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
It's a great honor today
0
0
2000
Bu gün sizə
00:17
to share with you
1
2000
2000
insanlığa kaintadakı
00:19
The Digital Universe,
2
4000
2000
yerimizi göstərmək üçün yaradılan
00:21
which was created for humanity
3
6000
2000
Rəqəmsal Kainatı(The Digital Universe)
00:23
to really see where we are
4
8000
2000
təqdim etmək mənim üçün
00:25
in the universe.
5
10000
3000
böyük şərəfdir.
00:28
And so I think we can roll the video that we have.
6
13000
2000
Məncə indi videoya nəzər sala bilərik.
00:30
[The Himalayas.]
7
15000
3000
[Himalay Dağları]
00:33
(Music)
8
18000
2000
(Musiqi)
00:35
The flat horizon that we've evolved with
9
20000
3000
Üzərində həyatın yarandığı üfüq xətti
00:38
has been a metaphor for the
10
23000
2000
sonsuzluğa bənzədilir:
00:40
infinite: unbounded resources
11
25000
2000
sonsuz ehtiyat
00:42
and unlimited capacity
12
27000
2000
və bütün tullantıların sığışacağı
00:44
for disposal of waste.
13
29000
3000
sonsuz həcm.
00:47
It wasn't until we really
14
32000
2000
Ancaq Yerdən
00:49
left Earth,
15
34000
2000
xeyli uzaqlaşıb
00:51
got above the atmosphere
16
36000
2000
üfüqün öz üzərinə
00:53
and had seen the horizon
17
38000
2000
əyildiyini görəndə
00:55
bend back on itself,
18
40000
3000
planetimizin
00:58
that we could understand our planet
19
43000
2000
məhdud
01:00
as a limited condition.
20
45000
3000
olduğunu anlayırıq.
01:04
The Digital Universe Atlas
21
49000
3000
Rəqəmsal Kainat Atlası
01:09
has been built
22
54000
2000
Amerika Təbiət Tarixi Muzeyi
01:11
at the American Museum of Natural History
23
56000
3000
tərəfindən son
01:14
over the past 12 years.
24
59000
3000
12 ildə hazırlanıb.
01:17
We maintain that,
25
62000
2000
Biz bu atlası götürüb
01:19
put that together
26
64000
2000
kainatın bütün cədvəllərə
01:21
as a project
27
66000
2000
uyğun xəritəsini
01:23
to really chart the universe
28
68000
2000
dəqiqliklə çəkdiyimiz
01:25
across all scales.
29
70000
2000
bir proyekt hazırladıq.
01:29
What we see here are satellites around the Earth
30
74000
3000
Bu gördüyümüz dünyanın ətrafındakı peyklərdir,
01:32
and the Earth in proper registration
31
77000
3000
bu isə yerin kainatla
01:35
against the universe, as we see.
32
80000
3000
nisbətdəki görünüşüdür.
01:42
NASA supported this work
33
87000
2000
NASA bu proyektimizi 12 il əvvəl
01:44
12 years ago
34
89000
3000
Hayden Planetarisinin
01:47
as part of the rebuilding
35
92000
2000
yenidən qurulmasının
01:49
of the Hayden Planetarium
36
94000
2000
bir parçası olaraq dəstəkləyib
01:51
so that we would share this with the world.
37
96000
3000
bu reallıqları dünya ilə paylaşmağımıza kömək etdi.
01:54
The Digital Universe is the basis
38
99000
2000
İstehsal etdiyimiz
01:56
of our space show productions that we do --
39
101000
2000
kosmos şoulardan ən əsası Rəqəmsal Kainatdır--
01:58
our main space shows in the dome.
40
103000
3000
bu şou rəsədxananın qübbəsində nümayiş etdirilir.
02:01
But what you see here
41
106000
2000
Lakin burada gördüyünüz
02:03
is the result of, actually, internships
42
108000
2000
İsveçin Linkoping Universitetində
02:05
that we hosted with Linkoping University
43
110000
3000
keçirdiyimiz təcrübənin
02:08
in Sweden.
44
113000
2000
nəticəsidir.
02:10
I've had 12 students work on this
45
115000
3000
Bu proyektini 12 tələbəm ,
02:13
for their graduate work,
46
118000
2000
diplom işi olaraq götürmüşdülər,
02:15
and the result has been this software called Uniview
47
120000
3000
nəticə isə Uniview adlı proqram və
02:18
and a company called SCISS in Sweden.
48
123000
3000
İsveçdə yerləşən SCİSS adlı şirkət oldu.
02:22
This software
49
127000
2000
Bu proqram interaktiv
02:24
allows interactive use,
50
129000
3000
istifadəyə icazə verir.
02:27
so this actual flight path
51
132000
2000
Yəni bu uçuş yolu
02:29
and movie that we see here
52
134000
2000
və izlədiyimiz film
02:31
was actually flown live.
53
136000
2000
əslində canlı olaraq uçuldu.
02:33
I captured this live from my laptop
54
138000
3000
Bunun yaşadığım yer olan
02:36
in a cafe called Earth Matters
55
141000
3000
Manhattanın Şərq hissəsindəki
02:39
on the Lower East Side of Manhattan, where I live,
56
144000
3000
Earth Matters adlı bir kafedə canlı olaraq labtopumla çəkmişəm.
02:42
and it was done
57
147000
2000
Bu Rubin Himalay Sənəti Muzeyi
02:44
as a collaborative project
58
149000
2000
ilə birlikdə müqayisəli kosmologiya
02:46
with the Rubin Museum of Himalayan Art
59
151000
3000
haqda olan sərgi
02:49
for an exhibit
60
154000
3000
üçün istehsal olunmuş
02:52
on comparative cosmology.
61
157000
3000
ortaq layihədir.
02:56
And so as we move out,
62
161000
2000
Uzaqlaşıb
02:58
we see continuously from our planet
63
163000
3000
planetimizi qalaktikanın bir parçası olaraq
03:01
all the way out into the realm of galaxies, as we see here,
64
166000
3000
görməyə başlayırır videoda göründüyü kimi,
03:04
light-travel time, giving you a sense of how far away we are.
65
169000
3000
uzaqlığı işıq sürəti ilə ölçdüyümüzdən nə qədər uzaqlaşdığımızı təsəvvür etmək olar.
03:09
As we move out,
66
174000
2000
Uzaqlaşdıqca
03:11
the light from these distant galaxies
67
176000
2000
uzaqdakı qalaktikalardan gələn işığın
03:13
have taken so long,
68
178000
2000
bizə çatması o qədər uzun çəkir ki,
03:15
we're essentially backing up into the past.
69
180000
3000
əslində zamanda geri gedirik.
03:18
We back so far up
70
183000
2000
O qədər geriyə gedirik ki
03:20
we're finally seeing a containment around us --
71
185000
3000
sonunda ətrafımızda bir sərhəd--son görürük -
03:23
the afterglow of the Big Bang.
72
188000
2000
Bu Böyük Partlayışın(The Big Bang) şəfəqidir.
03:25
This is the WMAP
73
190000
2000
Arxa planda görünən
03:27
microwave background
74
192000
2000
WMAPın(kosmosdakı tempraturu ölçən peykin adı)
03:29
that we see.
75
194000
2000
mikrodalğalarıdır.
03:31
We'll fly outside it here, just to see this sort of containment.
76
196000
3000
Bu sərhəddi olan sistemi görə bilmək üçün uzaqlaşıırıq.
03:34
If we were outside this,
77
199000
2000
Bu sistemdən kənarda olsaydıq,
03:36
it would almost be meaningless, in the sense as before time.
78
201000
3000
zaman yaranmadan əvvəlki kimi mənasız, heçnə olardıq.
03:39
But this our containment of the visible universe.
79
204000
3000
Lakin bu bizim görə bildiyimiz kainatın sərhəddidir.
03:42
We know the universe is bigger than that which we can see.
80
207000
2000
Bilirsiniz ki kainat bizim görə bildiyimizdən daha böyükdür.
03:44
Coming back quickly,
81
209000
2000
Dərhal geriyə gəlsək
03:46
we see here the radio sphere that we jumped out of in the beginning,
82
211000
3000
az öncə uzaqlaşdığımız radiosferi görürük,
03:49
but these are positions,
83
214000
2000
bunlar bizim qalaktikadan kənar planetlərin
03:51
the latest positions of exoplanets
84
216000
3000
ən yaxın vaxtda qeydə alınmış
03:54
that we've mapped,
85
219000
2000
vəziyyətinin xəritəsidir.
03:56
and our sun here, obviously, with our own solar system.
86
221000
3000
Və bu da təbii ki bizim Günəş sistemimizin Günəşidir.
04:01
What you're going to see -- we're going to have to jump in here pretty quickly
87
226000
3000
Sizə göstərəcəyim hissə üçün bir az sürətlə irəliləyirik,
04:04
between several orders of magnitude
88
229000
2000
bir az böyük miqyasla irəliləyirik,
04:06
to get down to where we see the solar system --
89
231000
2000
Günəş sisteminə qədər yaxınlaşırırq--
04:08
these are the paths of
90
233000
2000
Bunlar Voyager 1, Voyager 2, Pioneer 11 və Pioneer 10-un
04:10
Voyager 1, Voyager 2, Pioneer 11 and Pioneer 10,
91
235000
3000
yollarıdır,Günəş sistemini tərk edən ilk
04:13
the first four spacecraft to have left the solar system.
92
238000
3000
peyklərdir.
04:18
Coming in closer,
93
243000
2000
Daha da yaxınlaşıb
04:20
picking up Earth,
94
245000
3000
Yerə çatırıq,
04:24
orbit of the Moon, and we see the Earth.
95
249000
3000
bu Ayın orbiti, bu isə Yer kürəsidir.
04:30
This map can be updated,
96
255000
3000
Bu xəritə yenilənə və
04:33
and we can add in new data.
97
258000
2000
məlumatlar əlavə edilə bilər.
04:35
I know Dr. Carolyn Porco is the camera P.I.
98
260000
2000
Cassini misiyasında kameranın işinə nəzarət edən
04:37
for the Cassini mission.
99
262000
2000
Dr. Carolyn-i tanıyıram.
04:39
But here we see the complex trajectory
100
264000
2000
Burada Cassini misiyasının,
04:41
of the Cassini mission
101
266000
2000
misiyanın hər fazasının müxtəlif cür rəngləndiyi
04:43
color coded for different mission phases,
102
268000
2000
mürəkkəb orbitinə nəzər salaq.
04:45
ingeniously developed so that
103
270000
2000
Ölçüsünə görə Merkuridən də böyük olan
04:47
45 encounters with the largest moon, Titan,
104
272000
2000
ən böyük peyk Titanla 45 qarşılaşmadan hər birində
04:49
which is larger that the planet Mercury,
105
274000
2000
orbitini dəyişməli olan misiyanın bu fərqli fazalarını bir-
04:51
diverts the orbit into different parts of mission phase.
106
276000
3000
bir-birindən ayırmaq üçün belə rənglənib.
04:56
This software allows us to come close
107
281000
2000
Bu proqram yaxına gəlib
04:58
and look at parts of this.
108
283000
3000
bunun parçalarına nəzər salmağımızı təmin edir.
05:01
This software can also be networked between domes.
109
286000
3000
Bu proqram eyni zamanda rəsədxanalar arasına bağlana bilər.
05:04
We have a growing user base of this,
110
289000
2000
Proqramın artmaqda olan istifadəçi kütləsi var.
05:06
and we network domes.
111
291000
2000
Bu istifadəçilər arasında da əlaqə yaradırıq.
05:08
And we can network between domes and classrooms.
112
293000
3000
Bu əlaqədə olan rəsədxanaları da sinif otaqları ilə əlaqələndirmək olur.
05:12
We're actually sharing tours of the universe
113
297000
3000
Sab-Saharadakı ilk Planetariyə -
05:15
with the first sub-Saharan
114
300000
2000
sahib olan olkədə- Qanada
05:17
planetarium in Ghana
115
302000
2000
bu kainat turlarını təşkil edirik.
05:19
as well as
116
304000
2000
Həmçinin
05:21
new libraries that have been built
117
306000
2000
Kolumbiyanın gettolarında tikilmiş
05:23
in the ghettos in Columbia
118
308000
2000
yeni kitabxanalarda və
05:25
and a high school
119
310000
2000
Kambocadakı
05:27
in Cambodia.
120
312000
2000
bir orta məktəbdə.
05:29
And the Cambodians have
121
314000
2000
Hətta Kambocadakı tələbələrin
05:31
actually controlled the Hayden Planetarium from their high school.
122
316000
3000
Hayden Planetarisini idarə etmək şansları da oldu.
05:35
This is an image from Saturday,
123
320000
2000
Bu şənbə günü Aqua peykinin
05:37
photographed by the Aqua satellite, but through the Uniview software.
124
322000
3000
Uniview proqramı vasitəsilə çəkdiyi şəkildir.
05:40
So you're seeing the edge of the Earth.
125
325000
2000
Bu Yer küsəsinin kənarıdır.
05:42
This is Nepal.
126
327000
2000
Bura Nepaldır.
05:44
This is, in fact, right here is the valley of Lhasa,
127
329000
3000
Bura isə, Tibetdəki
05:47
right here in Tibet.
128
332000
3000
Lhasa dərəsidir.
05:50
But we can see the haze
129
335000
2000
Hindistanın altında Ganges dərəsindəki
05:52
from fires and so forth in the Ganges valley
130
337000
2000
yanğınların nəticəsidə yaranan
05:54
down below in India.
131
339000
2000
zəif dumanı görə bilərik.
05:56
This is Nepal and Tibet.
132
341000
3000
Bura Nepal və Tibetdir.
06:00
And just in closing,
133
345000
3000
Və son olaraq,
06:03
I'd just like to say this beautiful world that we live on --
134
348000
3000
yaşadığımız dünyanın nə qədər gözəl olduğunu ifadə etmək istəyirəm.
06:08
here we see a bit of the snow
135
353000
2000
bu göstərdiklərim bu gözəl dünyanın sadəcə kiçik bir hissəsidir.
06:10
that some of you may have had to brave in coming out --
136
355000
3000
Bəzilərimizin böyük əziyyətlərlə ortaya çıxardığı gözəlliklər!
06:15
so I'd like to just say
137
360000
2000
Və əlavə etmək istəyirəm ki,
06:17
that what the world needs now
138
362000
2000
indi dünyamıza lazım olan
06:19
is a sense of being able to
139
364000
2000
özümüz və evimiz anlayışına
06:21
look at ourselves in this much larger condition now
140
366000
3000
daha böyük prespektivdən
06:24
and a much larger sense of what home is.
141
369000
3000
baxmağımızdır.
06:27
Because our home is the universe,
142
372000
2000
Çünki bizim evimiz kainatdır,
06:29
and we are the universe, essentially.
143
374000
2000
və biz də kainatıq.
06:31
We carry that in us.
144
376000
2000
Kainat bizim bir parçamızdır.
06:33
And to be able to see our context
145
378000
3000
Və özümüzü bu böyük məfhumun
06:36
in this larger sense at all scales
146
381000
3000
bir parçası kimi görə bilsək,
06:39
helps us all, I think, in understanding
147
384000
2000
bu bizə kainatdakı yerimizi
06:41
where we are and who we are in the universe.
148
386000
2000
anlamaqda kömək edəcək.
06:43
Thank you.
149
388000
2000
Təşəkkür edirəm.
06:45
(Applause)
150
390000
4000
(Alqış)
ABOUT THE SPEAKER
Carter Emmart - Scientist, ArtistCarter Emmart uses astronomy and computational modeling to create scientifically accurate, three-dimensional tours of our universe.
Why you should listen
As the Director of Astrovisualization at the American Museum of Natural History, Carter Emmart directs their groundbreaking space shows and heads up development of an interactive 3D atlas called The Digital Universe. He coordinates scientists, programmers and artists to produce scientifically accurate yet visually stunning and immersive space experiences in the AMNH’s Hayden Planetarium. Over the last decade, he has directed four shows: Passport to the Universe, The Search for Life: Are we Alone?, Cosmic Collisions and Journey to the Stars.
Emmart’s interest in space began early, and at ten he was taking astronomy courses in the old Hayden. As a child born into a family of artists, he naturally combined his love of science with his tendency for visualization. His first work was in architectural modeling, soon moving on to do scientific visualization for NASA and the National Center for Atmospheric Research, before joining the AMNH.
Carter Emmart | Speaker | TED.com