TED2010
Daniel Kahneman: The riddle of experience vs. memory
Դանիել Քանեման. Փորձառությունն ընդդեմ հիշողության առեղծվածը:
Filmed:
Readability: 3.5
6,094,013 views
Օրինակներ բերելով արձակուրդների թեմայից մինչև կոլոնոսկոպիա` Նոբելյան դափնեկիր և վարքագծային տնտեսագիտության հիմնադիր Դանիել Քանեմանը բացահայտում է, թե ինչպես են մեր «փորձառություն առնող եսը» և «հիշող եսը» տարբեր ձևով ընկալում երջանկությունը: Այս նոր ընբռնումը խորը նշանակություն ունի տնտեսագիտության, հանրային քաղաքականության և մեր սեփական ինքնաճանաչման համար:
Daniel Kahneman - Behavioral economics founder
Widely regarded as the world's most influential living psychologist, Daniel Kahneman won the Nobel in Economics for his pioneering work in behavioral economics -- exploring the irrational ways we make decisions about risk. Full bio
Widely regarded as the world's most influential living psychologist, Daniel Kahneman won the Nobel in Economics for his pioneering work in behavioral economics -- exploring the irrational ways we make decisions about risk. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Everybody talks about happiness these days.
0
0
3000
Այս օրերին բոլորը խոսում են երջանկության մասին:
00:18
I had somebody count the number of books
1
3000
3000
Ես խնդրեցի հաշվել վերջին հինգ տարիներում հրատարակված այն գրքերի թիվը,
00:21
with "happiness" in the title published in the last five years
2
6000
3000
որոնց վերնագրերում կար «երջանկություն» բառը։
00:24
and they gave up after about 40, and there were many more.
3
9000
5000
Քառասունին հասնելուց հետո նրանք թողեցին այդ հաշվարկը, բայց դեռ շատ գրքեր կային:
00:29
There is a huge wave of interest in happiness,
4
14000
3000
Երջանկության նկատմամբ հետաքրքրության հսկայական ալիք կա
00:32
among researchers.
5
17000
2000
հետազոտողների մոտ:
00:34
There is a lot of happiness coaching.
6
19000
2000
Երջանկության շատ թրեյնինգներ կան:
00:36
Everybody would like to make people happier.
7
21000
2000
Բոլորը ցանկանում են մարդկանց ավելի երջանիկ դարձնել:
00:38
But in spite of all this flood of work,
8
23000
4000
Բայց չնայած աշխատանքի այս ամբողջ հեղեղին`
00:42
there are several cognitive traps
9
27000
2000
մի քանի իմացական թակարդներ կան,
00:44
that sort of make it almost impossible to think straight
10
29000
3000
որոնք անհնարին են դարձնում շիտակ մտածել
00:47
about happiness.
11
32000
2000
երջանկության մասին:
00:49
And my talk today will be mostly about these cognitive traps.
12
34000
3000
Եվ այսօրվա իմ ելույթը լինելու է հիմնականում այս իմացական թակարդների մասին:
00:52
This applies to laypeople thinking about their own happiness,
13
37000
3000
Սա վերաբերում է թե սովորական մարդկանց, ովքեր մտածում են սեփական երջանկության մասին,
00:55
and it applies to scholars thinking about happiness,
14
40000
3000
և թե գիտնականներին, ովքեր մտածում են երջանկության մասին,
00:58
because it turns out we're just as messed up as anybody else is.
15
43000
4000
որովհետև պարզվում է, որ մենք նույնքան խառնաշփոթի մեջ ենք, ինչպես բոլորը:
01:02
The first of these traps
16
47000
2000
Այս թակարդներից առաջինը
01:04
is a reluctance to admit complexity.
17
49000
3000
բարդությունն ընդունելու դժկամությունն է:
01:07
It turns out that the word "happiness"
18
52000
3000
Պարզվում է, որ երջանկություն բառը
01:10
is just not a useful word anymore,
19
55000
3000
այլևս օգտակար բառ չէ,
01:13
because we apply it to too many different things.
20
58000
3000
որովհետև մենք այն կիրառում ենք շատ տարբեր բաների նկատմամբ:
01:16
I think there is one particular meaning to which we might restrict it,
21
61000
3000
Կարծում եմ` մենք պետք է սահմանափակենք այն մի կոնկրետ նշանակության,
01:19
but by and large,
22
64000
2000
և ընդհանուր առմամբ,
01:21
this is something that we'll have to give up
23
66000
2000
մենք պետք է
01:23
and we'll have to adopt the more complicated view
24
68000
4000
որդեգրենք ավելի բարդ տեսակետ
01:27
of what well-being is.
25
72000
2000
բարեկեցության նշանակության մասին:
01:29
The second trap is a confusion between experience and memory;
26
74000
4000
Երկրորդ թակարդը շփոթմունքն է փորձի և հիշողության միջև,
01:33
basically, it's between being happy in your life,
27
78000
3000
այսինքն Ձեր կյանքում երջանիկ լինելու
01:36
and being happy about your life
28
81000
2000
և Ձեր կյանքի առումով,
01:38
or happy with your life.
29
83000
2000
կամ Ձեր կյանքով երջանիկ լինելու միջև:
01:40
And those are two very different concepts,
30
85000
2000
Եվ սրանք երկու շատ տարբեր գաղափարներ են,
01:42
and they're both lumped in the notion of happiness.
31
87000
3000
և երկուսն էլ տեղավորվել են երջանկության հասկացության մեջ:
01:45
And the third is the focusing illusion,
32
90000
3000
Իսկ երրորդը կենտրոնացման պատրանքն է,
01:48
and it's the unfortunate fact that we can't think about any circumstance
33
93000
3000
դժբախտաբար մենք չենք կարող մտածել որևէ հանգամանքի մասին,
01:51
that affects well-being
34
96000
2000
որն ազդում է բարեկեցության վրա`
01:53
without distorting its importance.
35
98000
2000
առանց աղճատելու նրա կարևորությունը:
01:55
I mean, this is a real cognitive trap.
36
100000
3000
Ի նկատի ունեմ, սա իրական իմացական թակարդ է:
01:58
There's just no way of getting it right.
37
103000
3000
Ոչ մի ձև չկա այն ուղղելու:
02:01
Now, I'd like to start with an example
38
106000
2000
Ես կցանակայի սկսել մի օրինակով,
02:03
of somebody who had a question-and-answer session
39
108000
5000
որ իմ դասախոսություններից մեկից հետո
02:08
after one of my lectures reported a story,
40
113000
4000
հարցուպատասխանի ժամանակ մեկը պատմեց:
02:12
and that was a story --
41
117000
1000
[պարզ չի, թե ինչ է ասվում]
02:13
He said he'd been listening to a symphony,
42
118000
3000
Նա ասաց, որ լսում էր սիմֆոնիա,
02:16
and it was absolutely glorious music
43
121000
3000
և դա փառահեղ երաժշտություն էր,
02:19
and at the very end of the recording,
44
124000
3000
և ձայնագրության վերջում,
02:22
there was a dreadful screeching sound.
45
127000
2000
ահավոր ձայն եկավ:
02:24
And then he added, really quite emotionally,
46
129000
2000
Եվ, նա ավելացրեց, շատ էմոցիոնալ տոնով,
02:26
it ruined the whole experience.
47
131000
4000
դա փչացրեց ամբողջ փորձառությունը:
02:30
But it hadn't.
48
135000
2000
Բայց դա այդպես չէր:
02:32
What it had ruined were the memories of the experience.
49
137000
3000
Այն փչացրել էր այդ փորձառության մասին հիշողությունը:
02:35
He had had the experience.
50
140000
2000
Նա ունեցել էր այդ փորձառությունը:
02:37
He had had 20 minutes of glorious music.
51
142000
2000
Քսան րոպե փառահեղ երաժշտություն էր վայելել:
02:39
They counted for nothing
52
144000
2000
Բայց դա հաշիվ չէր,
02:41
because he was left with a memory;
53
146000
3000
որովհետև նրա մոտ մնացել էր հիշողություն,
02:44
the memory was ruined,
54
149000
2000
իսկ այդ հիշողությունը փչացել էր,
02:46
and the memory was all that he had gotten to keep.
55
151000
3000
իսկ հիշողությունն այն ամենն էր, որ նա պահել էր:
02:49
What this is telling us, really,
56
154000
3000
Սա ինչ է մեզ ուսուցանում, իրոք,
02:52
is that we might be thinking of ourselves and of other people
57
157000
2000
որ մենք կարող ենք մեր և այլոց մասին մտածել
02:54
in terms of two selves.
58
159000
2000
որպես երկու եսեր:
02:56
There is an experiencing self,
59
161000
3000
Կա փորձառություն առնող եսը,
02:59
who lives in the present
60
164000
2000
որն ապրում է ներկայում,
03:01
and knows the present,
61
166000
2000
և գիտի ներկան,
03:03
is capable of re-living the past,
62
168000
2000
ընդունակ է վերապրել անցյալը,
03:05
but basically it has only the present.
63
170000
3000
բայց հիմնականում այն միայն ներկա ունի:
03:08
It's the experiencing self that the doctor approaches --
64
173000
3000
Փորձառություն առնող եսին է մոտենում բժիշկը,
03:11
you know, when the doctor asks,
65
176000
1000
դե գիտեք, երբ բժիշկը հարցնում է.
03:12
"Does it hurt now when I touch you here?"
66
177000
4000
«Երբ ձեռք եմ տալիս այստեղ, ցավու՞մ է»։
03:16
And then there is a remembering self,
67
181000
3000
Եվ կա հիշող եսը,
03:19
and the remembering self is the one that keeps score,
68
184000
4000
և հիշող եսն է, որ պահում է հաշիվը,
03:23
and maintains the story of our life,
69
188000
2000
և մեր կյանքի պատմությունն է պահպանում.
03:25
and it's the one that the doctor approaches
70
190000
3000
այդ նրան է բժիշկը մոտենում,
03:28
in asking the question,
71
193000
2000
երբ տալիս է այս հարցը.
03:30
"How have you been feeling lately?"
72
195000
3000
«Ինչպե՞ս ես վերջերս քեզ զգում»
03:33
or "How was your trip to Albania?" or something like that.
73
198000
3000
կամ «Ինչպե՞ս անցավ Ձեր վերջին այցը Ալբանիա» կամ նման մի բան:
03:36
Those are two very different entities,
74
201000
3000
Դրանք երկու տարբեր միավորներ են,
03:39
the experiencing self and the remembering self,
75
204000
3000
փորձառություն առնող եսն ու հիշող եսը,
03:42
and getting confused between them is part of the mess
76
207000
4000
և դրանք միմյանց հետ շփոթելը երջանկության հասկացության
03:46
about the notion of happiness.
77
211000
3000
շուրջ եղող խառնաշփոթի մաս է:
03:49
Now, the remembering self
78
214000
3000
Հիշող եսը
03:52
is a storyteller.
79
217000
3000
պատմասաց է:
03:55
And that really starts with a basic response of our memories --
80
220000
4000
Եվ այն իրականում սկսվում է մեր հիշողություններին պարզ պատասխանով,
03:59
it starts immediately.
81
224000
2000
այն սկսում է անմիջապես:
04:01
We don't only tell stories when we set out to tell stories.
82
226000
3000
Մենք պատմություններ ենք պատմում, ոչ միայն երբ մենք սկսում ենք պատմություններ պատմել:
04:04
Our memory tells us stories,
83
229000
3000
Մեր հիշողությունն է մեզ պատմություններ պատմում,
04:07
that is, what we get to keep from our experiences
84
232000
2000
այսինքն, այն ինչ մենք պահպանում ենք մեր փորձառությունից,
04:09
is a story.
85
234000
2000
պատմություն է:
04:11
And let me begin with one example.
86
236000
5000
Սկսեմ մի օրինակով:
04:16
This is an old study.
87
241000
2000
Սա հին ուսումնասիրություն է:
04:18
Those are actual patients undergoing a painful procedure.
88
243000
3000
Սրանք իրական հիվանդներ են, որոնք ցավոտ պրոցեդուրայի են մասնակցում:
04:21
I won't go into detail. It's no longer painful these days,
89
246000
3000
Ես շատ չեմ մանրամասնի: Այս օրերին այդ պրոցեդուրան այլևս ցավոտ չէ,
04:24
but it was painful when this study was run in the 1990s.
90
249000
4000
բայց 90-ականներին, երբ այս ուսումնասիրությունն էր արվում, այն ցավոտ էր:
04:28
They were asked to report on their pain every 60 seconds.
91
253000
3000
Նրանց խնդրել էին զեկուցել իրենց ցավը վաթսուն վայրկյանը մեկ:
04:31
Here are two patients,
92
256000
3000
Եվ ահա երկու հիվանդներ:
04:34
those are their recordings.
93
259000
2000
Սրանք նրանց պատասխաններն են:
04:36
And you are asked, "Who of them suffered more?"
94
261000
3000
Եվ Ձեզ հարցում են. «Նրանցից ո՞վ է ավելի շատ տանջվել»:
04:39
And it's a very easy question.
95
264000
2000
Սա շատ հեշտ հարց է:
04:41
Clearly, Patient B suffered more --
96
266000
2000
Պարզ է, որ հիվանդ Բ-ն ավելի շատ է տանջվել:
04:43
his colonoscopy was longer,
97
268000
2000
Նրա կոլոնոսկոպիան ավելի երկարատև էր,
04:45
and every minute of pain that Patient A had,
98
270000
3000
ցավի ամեն մի րոպեն, որ զգում էր հիվանդ Ա-ն,
04:48
Patient B had, and more.
99
273000
3000
զգում էր նաև հիվանդ Բ-ն և նույնիսկ ավելին:
04:51
But now there is another question:
100
276000
3000
Բայց հիմա մեկ այլ հարց կա:
04:54
"How much did these patients think they suffered?"
101
279000
3000
«Իսկ այս հիվանդների կարծիքով իրենք ինչքա՞ն են տանջվել»:
04:57
And here is a surprise.
102
282000
2000
Եվ ահա զարմանալին:
04:59
The surprise is that Patient A
103
284000
2000
Եվ զարմանալին այն է, որ հիվանդ Ա-ն
05:01
had a much worse memory of the colonoscopy
104
286000
3000
ունի կոլոնոսկոպիայի մասին շատ ավելի վատ հիշողություն,
05:04
than Patient B.
105
289000
2000
քան հիվանդ Բ-ն:
05:06
The stories of the colonoscopies were different,
106
291000
3000
Կոլոնոսկոպիայի պատմությունները տարբեր էին,
05:09
and because a very critical part of the story is how it ends.
107
294000
6000
և որովհետև պատմության կարևորագույն մասն այն է, թե ինչպես է այն վերջանում,
05:15
And neither of these stories is very inspiring or great --
108
300000
3000
և այս պատմություններից ոչ մեկն էլ շատ ոգեշնչող կամ հրաշալի չէ,
05:18
but one of them is this distinct ... (Laughter)
109
303000
4000
բայց նրանցից մեկը հստակորեն․․․ (Ծիծաղ)
05:22
but one of them is distinctly worse than the other.
110
307000
3000
բայց նրանցից մեկը հստակորեն ավելի վատն է, քան մյուսը:
05:25
And the one that is worse
111
310000
2000
Եվ այդ մեկը, որն ավելի վատն է,
05:27
is the one where pain was at its peak at the very end;
112
312000
3000
այն է, որտեղ ցավն իր գագաթնակետին հասավ վերջում:
05:30
it's a bad story.
113
315000
2000
Դա վատ պատմություն է:
05:32
How do we know that?
114
317000
2000
Ինչպե՞ս գիտենք դա:
05:34
Because we asked these people after their colonoscopy,
115
319000
3000
Որովհետև մենք հարցրեցինք այս մարդկանց կոլոնոսկոպիայից հետո,
05:37
and much later, too,
116
322000
1000
և նաև շատ ավելի ուշ:
05:38
"How bad was the whole thing, in total?"
117
323000
2000
«Ընդհանուր առմամբ, ինչքա՞ն վատն էր ամբողջ պրոցեսը»,
05:40
And it was much worse for A than for B, in memory.
118
325000
4000
և հիշողության մեջ, այն շատ ավելի վատն էր հիվանդ Ա-ի, քան Բ-ի համար:
05:44
Now this is a direct conflict
119
329000
2000
Սա ուղղակի կոնֆլիկտ է
05:46
between the experiencing self and the remembering self.
120
331000
3000
փորձառություն առնող եսի ու հիշող եսի միջև:
05:49
From the point of view of the experiencing self,
121
334000
3000
Փորձառություն առնող եսի տեսանկյունից
05:52
clearly, B had a worse time.
122
337000
2000
Բ-ն հստակորեն ավելի վատ վիճակում էր:
05:54
Now, what you could do with Patient A,
123
339000
3000
Ի՞նչ կարելի է անել հիվանդ Ա-ի հետ,
05:57
and we actually ran clinical experiments,
124
342000
3000
և մենք իրոք անցկացրել ենք կլինիկական փորձեր,
06:00
and it has been done, and it does work --
125
345000
2000
դա արվել է և դա աշխատում է,
06:02
you could actually extend the colonoscopy of Patient A
126
347000
5000
կարելի է իրոք երկարացնել հիվանդ Ա-ի կոլոնոսկոպիան`
06:07
by just keeping the tube in without jiggling it too much.
127
352000
3000
խողովակը մի քիչ ավելի երկար ներսում պահելով` առանց շատ շարժելու:
06:10
That will cause the patient
128
355000
3000
Դա հիվանդին տառապանք կպատճառի,
06:13
to suffer, but just a little
129
358000
3000
բայց միայն մի քիչ,
06:16
and much less than before.
130
361000
2000
և շատ ավելի քիչ, քան առաջ:
06:18
And if you do that for a couple of minutes,
131
363000
2000
Եվ եթե դա արվի մի երկու րոպե,
06:20
you have made the experiencing self
132
365000
2000
հիվանդ Ա-ի փորձառություն առնող եսը
06:22
of Patient A worse off,
133
367000
2000
ավելի վատ վիճակում կլինի,
06:24
and you have the remembering self of Patient A
134
369000
3000
իսկ հիվանդ Ա-ի հիշող եսը`
06:27
a lot better off,
135
372000
2000
շատ ավելի լավ վիճակում կլինի,
06:29
because now you have endowed Patient A
136
374000
2000
որովհետև հիմա դուք հիվանդ Ա-ին տվել եք
06:31
with a better story
137
376000
2000
իր փորձառության մասին
06:33
about his experience.
138
378000
3000
ավելի լավ պատմություն:
06:36
What defines a story?
139
381000
3000
Ի՞նչն է սահմանում պատմությունը:
06:39
And that is true of the stories
140
384000
2000
Եվ սա ճիշտ է այն պատմությունների համար,
06:41
that memory delivers for us,
141
386000
2000
որոնք հիշողությունը մատուցում է մեզ,
06:43
and it's also true of the stories that we make up.
142
388000
3000
և այն նաև ճիշտ է պատմությունների համար, որ մենք հնարում ենք:
06:46
What defines a story are changes,
143
391000
4000
Պատմությունը սահմանում են փոփոխությունները,
06:50
significant moments and endings.
144
395000
3000
նշանակալից պահերը և ավարտը:
06:53
Endings are very, very important
145
398000
2000
Ավարտը շատ, շատ կարևոր է,
06:55
and, in this case, the ending dominated.
146
400000
4000
և այս դեպքում ավարտն է, որ գերիշխում է:
06:59
Now, the experiencing self
147
404000
2000
Փորձառություն առնող եսը
07:01
lives its life continuously.
148
406000
3000
շարունակաբար ապրում է իր կյանքը:
07:04
It has moments of experience, one after the other.
149
409000
3000
Այն ունի փորձառության պահեր, մեկը մյուսի հետևից:
07:07
And you can ask: What happens to these moments?
150
412000
3000
Եվ դուք հարցնում եք. «Ի՞նչ է պատահում այս պահերին»:
07:10
And the answer is really straightforward:
151
415000
2000
Եվ պատասխանն իրոք շատ պարզ է:
07:12
They are lost forever.
152
417000
2000
Նրանք ընդմիշտ կորչում են:
07:14
I mean, most of the moments of our life --
153
419000
2000
Ի նկատի ունեմ, մեր կյանքի պահերի մեծամասնությունը,
07:16
and I calculated, you know, the psychological present
154
421000
3000
և ես հաշվարկել եմ - գիտե՞ք, հոգեբանական ներկան,
07:19
is said to be about three seconds long;
155
424000
2000
ասում են, մոտ երեք վայրկյան տևողություն ունի:
07:21
that means that, you know,
156
426000
2000
Որը նշանակում է, որ
07:23
in a life there are about 600 million of them;
157
428000
2000
կյանքում կան դրանցից վեց հարյուր միլիոն:
07:25
in a month, there are about 600,000 --
158
430000
3000
Մեկ ամսում կան մոտավորապես վեց հարյուր հազար:
07:28
most of them don't leave a trace.
159
433000
4000
Դրանց մեծամասնությունը հետք չի թողնում:
07:32
Most of them are completely ignored
160
437000
2000
Մեծամասնությունը լիովին անտեսվում է
07:34
by the remembering self.
161
439000
2000
հիշող եսի կողմից:
07:36
And yet, somehow you get the sense
162
441000
2000
Եվ սակայն, ինչ-որ ձևով հասկանում եք,
07:38
that they should count,
163
443000
2000
որ նրանք պետք է հաշվվեն,
07:40
that what happens during these moments of experience
164
445000
3000
որ այն, ինչ կատարվում է փորձառության այս պահերի ընթացքում,
07:43
is our life.
165
448000
2000
մեր կյանքն է:
07:45
It's the finite resource that we're spending
166
450000
2000
Սա այն սահմանափակ ռեսուրսն է, որ մենք ծախսում ենք
07:47
while we're on this earth.
167
452000
2000
մինչ մենք այս երկրագնդի վրա ենք:
07:49
And how to spend it
168
454000
2000
Եվ դրա ինչպես ծախսելը
07:51
would seem to be relevant,
169
456000
2000
պետք է որ նշանակալից թվար,
07:53
but that is not the story
170
458000
2000
բայց մեր հիշող եսը մեզ համար
07:55
that the remembering self keeps for us.
171
460000
2000
այդ պատմությունը չէ, որ պահպանում է:
07:57
So we have the remembering self
172
462000
2000
Այսպիսով մենք ունենք հիշող ես,
07:59
and the experiencing self,
173
464000
2000
և փորձառություն առնող ես,
08:01
and they're really quite distinct.
174
466000
2000
և նրանք իրոք բավականին տարբեր են:
08:03
The biggest difference between them
175
468000
2000
Նրանց միջև ամենամեծ տարբերությունը
08:05
is in the handling of time.
176
470000
3000
ժամանակի կառավարման մեջ է:
08:08
From the point of view of the experiencing self,
177
473000
3000
Փորձառություն առնող եսի տեսանկյունից,
08:11
if you have a vacation,
178
476000
2000
եթե դուք արձակուրդում եք,
08:13
and the second week is just as good as the first,
179
478000
3000
և երկրորդ շաբաթը առաջինի պես լավն է,
08:16
then the two-week vacation
180
481000
3000
ապա երկշաբաթյա արձակուրդը
08:19
is twice as good as the one-week vacation.
181
484000
3000
մեկշաբաթյա արձակուրդից երկու անգամ ավելի լավն է:
08:22
That's not the way it works at all for the remembering self.
182
487000
3000
Իսկ հիշող կողմի համար դա այդպես չի աշխատում:
08:25
For the remembering self, a two-week vacation
183
490000
2000
Հիշող եսի համար երկշաբաթյա արձակուրդը
08:27
is barely better than the one-week vacation
184
492000
3000
մեկշաբաթյա արձակուրդից շատ քիչ է ավելի լավը,
08:30
because there are no new memories added.
185
495000
2000
որովհետև նոր հիշողություններ չեն ավելանում:
08:32
You have not changed the story.
186
497000
3000
Դուք պատմությունը չեք փոխել:
08:35
And in this way,
187
500000
2000
Եվ այսպիսով,
08:37
time is actually the critical variable
188
502000
3000
ժամանակը իրապես կարևորագույն փոփոխականն է,
08:40
that distinguishes a remembering self
189
505000
3000
որ տարբերակում է հիշող եսը
08:43
from an experiencing self;
190
508000
2000
փորձառություն առնող եսից:
08:45
time has very little impact on the story.
191
510000
3000
Ժամանակը շատ քիչ ազդեցություն ունի այս պատմության վրա:
08:49
Now, the remembering self does more
192
514000
3000
Դե, հիշող եսը ավելին է անում, քան
08:52
than remember and tell stories.
193
517000
2000
հիշելն ու պատմություններ պատմելը:
08:54
It is actually the one that makes decisions
194
519000
4000
Նա իրականում որոշումներ կայացնողն է,
08:58
because, if you have a patient who has had, say,
195
523000
2000
որովհետև, եթե ունեք հիվանդ, ով, օրինակ,
09:00
two colonoscopies with two different surgeons
196
525000
3000
երկու կոլոնոսկոպիա է անցել երկու տարբեր վիրաբույժների մոտ,
09:03
and is deciding which of them to choose,
197
528000
3000
և որոշում է, թե նրանցից որին ընտրի,
09:06
then the one that chooses
198
531000
3000
ապա ընտրություն անում է նա,
09:09
is the one that has the memory that is less bad,
199
534000
4000
ով ունի նվազ տհաճ հիշողություն,
09:13
and that's the surgeon that will be chosen.
200
538000
2000
և այդ վիրաբույժն էլ կընտրվի:
09:15
The experiencing self
201
540000
2000
Փորձառություն առնող եսը
09:17
has no voice in this choice.
202
542000
3000
այս ընտրության մեջ ասելիք չունի:
09:20
We actually don't choose between experiences,
203
545000
3000
Մենք իրականում ընտրություն չենք կատարում փորձառությունների միջև,
09:23
we choose between memories of experiences.
204
548000
3000
մենք ընտրում ենք փորձառությունների մասին հիշողությունների միջև:
09:26
And even when we think about the future,
205
551000
3000
Եվ, նույնիսկ երբ մենք մտածում ենք ապագայի մասին,
09:29
we don't think of our future normally as experiences.
206
554000
3000
մենք մեր ապագայի մասին սովորաբար չենք մտածում որպես փորձառություններ:
09:32
We think of our future
207
557000
2000
Մենք մտածում ենք ապագայի մասին`
09:34
as anticipated memories.
208
559000
3000
որպես կանխատեսված հիշողություններ:
09:37
And basically you can look at this,
209
562000
2000
Եվ իրականում, կարող եք սրան նայել,
09:39
you know, as a tyranny of the remembering self,
210
564000
3000
որպես հիշող եսի բռնապետություն,
09:42
and you can think of the remembering self
211
567000
2000
և կարող եք մտածել հիշող եսի մասին այսպես.
09:44
sort of dragging the experiencing self
212
569000
2000
այն փորձառություն առնող եսին քաշ է տալիս
09:46
through experiences that
213
571000
2000
փորձառությունների միջով,
09:48
the experiencing self doesn't need.
214
573000
2000
որոնց կարիքը փորձառություն առնող եսը չունի:
09:50
I have that sense that
215
575000
2000
Ես ի նկատի ունեմ, որ
09:52
when we go on vacations
216
577000
2000
երբ մենք գնում ենք արձակուրդի,
09:54
this is very frequently the case;
217
579000
2000
սա հաճախ է պատահում,
09:56
that is, we go on vacations,
218
581000
2000
այսինքն, մենք գնում ենք արձակուրդի,
09:58
to a very large extent,
219
583000
2000
մեծ մասամբ,
10:00
in the service of our remembering self.
220
585000
3000
ի ծառայություն մեր հիշող եսի:
10:03
And this is a bit hard to justify I think.
221
588000
3000
Կարծում եմ` սա մի քիչ բարդ է արդարացնել:
10:06
I mean, how much do we consume our memories?
222
591000
3000
Այսինքն, ինչքա՞ն ենք մենք օգտագործում մեր հիշողությունները:
10:09
That is one of the explanations
223
594000
2000
Սա է հիշող եսի
10:11
that is given for the dominance
224
596000
2000
գերիշխանության
10:13
of the remembering self.
225
598000
2000
բացատրություններից մեկը:
10:15
And when I think about that, I think about a vacation
226
600000
2000
Եվ երբ ես մտածում եմ դրա մասին, ես մտածում եմ այն արձակուրդի մասին,
10:17
we had in Antarctica a few years ago,
227
602000
3000
որ մենք Անտարկտիդայում անց կացրինք մի քանի տարի առաջ,
10:20
which was clearly the best vacation I've ever had,
228
605000
3000
որը հաստատ իմ ունեցած ամենալավ արձակուրդն էր,
10:23
and I think of it relatively often,
229
608000
2000
և ես դրա մասին համեմատաբար հաճախ եմ մտածում,
10:25
relative to how much I think of other vacations.
230
610000
2000
համեմատած, թե ինչքան եմ մտածում մյուս արձակուրդների մասին:
10:27
And I probably have consumed
231
612000
4000
Եվ հավանաբար այդ երեքշաբաթյա արձակուրդի մասին
10:31
my memories of that three-week trip, I would say,
232
616000
2000
իմ հիշողություններից սպառել եմ 25 րոպե
10:33
for about 25 minutes in the last four years.
233
618000
3000
վերջին չորս տարիների ընթացքում:
10:36
Now, if I had ever opened the folder
234
621000
3000
Հիմա, եթե ես երբևէ բացած լինեի
10:39
with the 600 pictures in it,
235
624000
3000
600 նկարներով թղթապանակը,
10:42
I would have spent another hour.
236
627000
2000
ես ծախսած կլինեի ևս մի ժամ:
10:44
Now, that is three weeks,
237
629000
2000
Ուրեմն, ստացվում է, որ սա երեք շաբաթ էր,
10:46
and that is at most an hour and a half.
238
631000
2000
իսկ դա էլ ամենաշատը մեկ ու կես ժամ:
10:48
There seems to be a discrepancy.
239
633000
2000
Թվում է, թե անհամապատասխանություն կա:
10:50
Now, I may be a bit extreme, you know,
240
635000
2000
Դե, ես երևի մի քիչ ծայրահեղ եմ,
10:52
in how little appetite I have for consuming memories,
241
637000
3000
հիշողությունների սպառման իմ շատ փոքր ախորժակի առումով,
10:55
but even if you do more of this,
242
640000
3000
բայց նույնիսկ եթե դուք ավելի շատ ախորժակ ունեք,
10:58
there is a genuine question:
243
643000
3000
կա մի իսկական հարց:
11:01
Why do we put so much weight on memory
244
646000
4000
Ինչու՞ ենք այդքան կշիռ տալիս հիշողություններին`
11:05
relative to the weight that we put on experiences?
245
650000
3000
համեմատած այն կշռին, որ տալիս ենք փորձառություններին:
11:08
So I want you to think
246
653000
2000
Ուզում եմ, որ դուք մտածեք
11:10
about a thought experiment.
247
655000
3000
մի մտային փորձի մասին:
11:13
Imagine that for your next vacation,
248
658000
2000
Պատկերացրեք, որ ձեր հաջորդ արձակուրդին,
11:15
you know that at the end of the vacation
249
660000
3000
դուք գիտեք, որ արձակուրդի վերջին,
11:18
all your pictures will be destroyed,
250
663000
3000
ձեր բոլոր նկարները կփչանան,
11:21
and you'll get an amnesic drug
251
666000
2000
եվ դուք ամնեզիայի դեղ կընդունեք,
11:23
so that you won't remember anything.
252
668000
2000
այնպես որ ոչ մի բան չեք հիշի:
11:25
Now, would you choose the same vacation? (Laughter)
253
670000
4000
Հիմա ինչ, արդյո՞ք դուք կընտրեիք այդ նույն արձակուրդը: (Ծիծաղ)
11:29
And if you would choose a different vacation,
254
674000
5000
Եվ եթե մեկ ուրիշ արձակուրդ կընտրեիք,
11:34
there is a conflict between your two selves,
255
679000
2000
ապա ձեր երկու եսերի միջև կոնֆլիկտ կա,
11:36
and you need to think about how to adjudicate that conflict,
256
681000
3000
և դուք պետք է մտածեք, թե ինչպես լուծեք այդ կոնֆլիկտը,
11:39
and it's actually not at all obvious, because
257
684000
3000
և դա իրականում ընդհանրապես ակնհայտ չէ, քանզի
11:42
if you think in terms of time,
258
687000
3000
եթե մտածում եք ժամանակի առումով,
11:45
then you get one answer,
259
690000
3000
ապա մի պատասխան եք ստանում:
11:48
and if you think in terms of memories,
260
693000
3000
Եվ եթե մտածում եմ հիշողությունների առումով,
11:51
you might get another answer.
261
696000
2000
կարող եք մեկ այլ պատասխան ստանալ:
11:53
Why do we pick the vacations we do
262
698000
3000
Թե ինչու ենք մենք ընտրում այն արձակուրդը, որն ընտրում ենք,
11:56
is a problem that confronts us
263
701000
3000
խնդիր է, որը մեզ կանգնեցնում է
11:59
with a choice between the two selves.
264
704000
2000
երկու եսերի միջև կոնֆլիկտի առաջ:
12:01
Now, the two selves
265
706000
3000
Հիմա, այդ երկու եսերը
12:04
bring up two notions of happiness.
266
709000
2000
բերում են երջանկության երկու հասկացություն:
12:06
There are really two concepts of happiness
267
711000
2000
Իրականում կա երջանկության երկու գաղափար,
12:08
that we can apply, one per self.
268
713000
3000
որ մենք կարող ենք կիրառել, յուրաքանչյուր եսի համար մեկը:
12:11
So you can ask: How happy is the experiencing self?
269
716000
5000
Այսպիսով դուք կարող եք հարցնել. «Ինչքա՞ն երջանիկ է փորձառություն առնող եսը»:
12:16
And then you would ask: How happy are the moments
270
721000
2000
Եվ հետո կհարցնեիք, թե ինչքան երջանիկ են պահերը
12:18
in the experiencing self's life?
271
723000
3000
փորձառություն առնող եսի կյանքում։
12:21
And they're all -- happiness for moments
272
726000
2000
Եվ դրանք բոլորը -- պահեր տևող երջանկությունը
12:23
is a fairly complicated process.
273
728000
2000
բավականին բարդ գործընթաց է:
12:25
What are the emotions that can be measured?
274
730000
3000
Որո՞նք են այն զգացմունքները, որոնք կարելի է չափել:
12:28
And, by the way, now we are capable
275
733000
2000
Եվ, ի դեպ, հիմա մենք ընդունակ ենք,
12:30
of getting a pretty good idea
276
735000
2000
բավականին լավ պատկերացում կազմել
12:32
of the happiness of the experiencing self over time.
277
737000
4000
ժամանակի ընթացքում փորձառություն առնող եսի երջանկության մասին:
12:38
If you ask for the happiness of the remembering self,
278
743000
3000
Եթե հարցնեք հիշող եսի երջանկության մասին,
12:41
it's a completely different thing.
279
746000
2000
դա լիովին ուրիշ է:
12:43
This is not about how happily a person lives.
280
748000
3000
Սա նրա մասին չէ, թե ինչքան երջանիկ է մարդն ապրում:
12:46
It is about how satisfied or pleased the person is
281
751000
3000
Դա այն մասին է, թե ինչքան բավարարված կամ գոհ է մարդը,
12:49
when that person thinks about her life.
282
754000
4000
երբ նա մտածում է իր կյանքի մասին:
12:53
Very different notion.
283
758000
2000
Շատ տարբեր հասկացություն:
12:55
Anyone who doesn't distinguish those notions
284
760000
3000
Ցանկացած մարդ, որ չի տարբերակում այս հասկացությունները,
12:58
is going to mess up the study of happiness,
285
763000
2000
երջանկության ուսումնասիրությունը խառնաշփոթի կվերածի,
13:00
and I belong to a crowd of students of well-being,
286
765000
3000
և ես պատկանում եմ բարեկեցության այն ուսումնասիրողների բանակին,
13:03
who've been messing up the study of happiness for a long time
287
768000
4000
ովքեր երկար ժամանակ երջանկության ուսումնասիրությունը խառնաշփոթի էին վերածում
13:07
in precisely this way.
288
772000
2000
հենց այս պատճառով:
13:09
The distinction between the
289
774000
2000
Տարբերությունը փորձառություն առնող եսի
13:11
happiness of the experiencing self
290
776000
2000
երջանկության ու
13:13
and the satisfaction of the remembering self
291
778000
3000
հիշող եսի բավարարվածության միջև,
13:16
has been recognized in recent years,
292
781000
2000
վերջին տարիներին ճանաչվել է,
13:18
and there are now efforts to measure the two separately.
293
783000
3000
և հիմա նոր ջանքեր են ներդրվում այս երկուսն առանձին չափելու:
13:21
The Gallup Organization has a world poll
294
786000
3000
Գելըփ Կազմակերպությունը համաշխարհային հարցում ունի,
13:24
where more than half a million people
295
789000
2000
որտեղ ավելի քան կես միլիոն մարդու
13:26
have been asked questions
296
791000
2000
հարցեր են տրվել,
13:28
about what they think of their life
297
793000
2000
թե ինչ են մտածում իրենց կյանքի
13:30
and about their experiences,
298
795000
2000
և իրենց փորձառությունների մասին:
13:32
and there have been other efforts along those lines.
299
797000
3000
Եվ այս ուղղությամբ այլ ջանքեր էլ են արվել:
13:35
So in recent years, we have begun to learn
300
800000
3000
Այսպիսով, վերջին տարիներին, մենք սկսել ենք սովորել
13:38
about the happiness of the two selves.
301
803000
3000
երկու եսերի երջանկության մասին:
13:41
And the main lesson I think that we have learned
302
806000
3000
Եվ հիմնական դասը, որ մենք սովորել ենք, կարծում եմ, այն է,
13:44
is they are really different.
303
809000
2000
որ դրանք իրոք տարբեր են:
13:46
You can know how satisfied somebody is with their life,
304
811000
5000
Կարող եք իմանալ, թե ինչքան է մեկն իր կյանքից գոհ,
13:51
and that really doesn't teach you much
305
816000
2000
և դա քեզ այնքան բան չի տեղեկացնում,
13:53
about how happily they're living their life,
306
818000
3000
թե ինչքան երջանիկ են նրանք ապրում իրենց կյանքը,
13:56
and vice versa.
307
821000
2000
և հակառակը:
13:58
Just to give you a sense of the correlation,
308
823000
2000
Որպեսզի պատկերացում տամ ձեզ հարաբերակցության մասին,
14:00
the correlation is about .5.
309
825000
2000
հարաբերակցություն մոտավորապես 0.5 է:
14:02
What that means is if you met somebody,
310
827000
3000
Սա նման է նրան, որ դուք հանդիպեք մեկին,
14:05
and you were told, "Oh his father is six feet tall,"
311
830000
4000
ու ձեզ ասեն, որ նրա հոր հասակը 180 սմ է,
14:09
how much would you know about his height?
312
834000
2000
ինչքա՞ն կիմանայիք նրա հասակի մասին:
14:11
Well, you would know something about his height,
313
836000
2000
Դե, ինչ-որ բան կիմանայիք նրա հասակի մասին,
14:13
but there's a lot of uncertainty.
314
838000
2000
բայց շատ անորոշակիություն կա:
14:15
You have that much uncertainty.
315
840000
2000
Դուք այդքան անորոշակիություն ունեք:
14:17
If I tell you that somebody ranked their life eight on a scale of ten,
316
842000
4000
Եթե ես ձեզ ասեմ, որ ինչ-որ մեկը իր կյանքը գնահատել է տասը հնարավորից ութ միավոր,
14:21
you have a lot of uncertainty
317
846000
2000
շատ անորոշակիություն կա այն մասին
14:23
about how happy they are
318
848000
2000
թե ինչքան երջանիկ է
14:25
with their experiencing self.
319
850000
2000
իրենց փորձառություն առնող եսը:
14:27
So the correlation is low.
320
852000
2000
Այնպես որ հարաբերակցությունը ցածր է:
14:29
We know something about what controls
321
854000
3000
Մենք ինչ-որ բան գիտենք այն մասին, թե ինչն է ղեկավարում
14:32
satisfaction of the happiness self.
322
857000
2000
հիշող եսի բավարարվածությունը:
14:34
We know that money is very important,
323
859000
2000
Մենք գիտենք, որ շատ կարևոր է փողը,
14:36
goals are very important.
324
861000
2000
նպատակներն են շատ կարևոր:
14:38
We know that happiness is mainly
325
863000
4000
Մենք գիտենք, որ երջանկությունը հիմնականում
14:42
being satisfied with people that we like,
326
867000
3000
բավարարվածությունն է այն մարդկանցով, ում մենք սիրում ենք,
14:45
spending time with people that we like.
327
870000
3000
ժամանակ անցկացնելն է այն մարդկանց հետ, ում մենք սիրում ենք:
14:48
There are other pleasures, but this is dominant.
328
873000
2000
Կան այլ հաճույքներ, բայց սա գերիշխող է:
14:50
So if you want to maximize the happiness of the two selves,
329
875000
3000
Այսպիսով, եթե ուզում եք մաքսիմալի հասցնել երկու եսերի երջանկությունը,
14:53
you are going to end up
330
878000
2000
դուք ի վերջո
14:55
doing very different things.
331
880000
2000
երկու տարբեր բաներ եք անելու:
14:57
The bottom line of what I've said here
332
882000
2000
Իմ ասածի էությունն այն է,
14:59
is that we really should not think of happiness
333
884000
4000
որ մենք իրոք չպետք է մտածենք երջանկության մասին`
15:03
as a substitute for well-being.
334
888000
2000
որպես բարեկեցության փոխարինող:
15:05
It is a completely different notion.
335
890000
3000
Այն լիովին տարբեր հասկացություն է:
15:08
Now, very quickly,
336
893000
3000
Հիմա, շատ արագ,
15:11
another reason we cannot think straight about happiness
337
896000
4000
մեկ այլ պատճառը, որ մենք չենք կարող ճիշտ մտածել երջանկության մասին
15:15
is that we do not attend to the same things
338
900000
7000
այն է, որ մենք ուշադրություն չենք դարձնում նույն բաներին,
15:22
when we think about life, and we actually live.
339
907000
3000
երբ մտածում ենք կյանքի մասին, և երբ իրականում ապրում ենք:
15:25
So, if you ask the simple question of how happy people are in California,
340
910000
5000
Այսպիսով, եթե պարզ հարց տաք, թե ինչքան երջանիկ են մարդիք Կալիֆորնիայում,
15:30
you are not going to get to the correct answer.
341
915000
3000
ճիշտ պատասխան չեք ստանա:
15:33
When you ask that question,
342
918000
2000
Երբ դուք այդ հարցը տալիս եք,
15:35
you think people must be happier in California
343
920000
2000
դուք մտածում եք, որ մարդիք Կալիֆորնիայում ավելի երջանիկ պիտի լինեն,
15:37
if, say, you live in Ohio.
344
922000
2000
քան, ասենք, Օհայո նահանգում ապրողները:
15:39
(Laughter)
345
924000
2000
(Ծիծաղ)
15:41
And what happens is
346
926000
3000
Եվ ինչ է պատահում,
15:44
when you think about living in California,
347
929000
4000
երբ մտածում եք Կալիֆորնիայում ապրելու մասին,
15:48
you are thinking of the contrast
348
933000
2000
դուք մտածում եք Կալիֆորնիայի և
15:50
between California and other places,
349
935000
3000
մյուս տեղերի միջև եղած հակադրության մասին,
15:53
and that contrast, say, is in climate.
350
938000
2000
և այդ հակադրությունն, ասենք, կլիման է:
15:55
Well, it turns out that climate
351
940000
2000
Բայց պարզվում է, որ կլիման
15:57
is not very important to the experiencing self
352
942000
3000
շատ կարևոր չէ փորձառություն առնող եսի համար,
16:00
and it's not even very important to the reflective self
353
945000
3000
և նույնիսկ շատ կարևոր չէ մտածող եսի համար,
16:03
that decides how happy people are.
354
948000
3000
որը որոշում է, թե ինչքան են մարդիք երջանիկ:
16:06
But now, because the reflective self is in charge,
355
951000
4000
Բայց հիմա, քանի որ մտածող եսն է ղեկավարը,
16:10
you may end up -- some people may end up
356
955000
2000
դուք ի վերջո, որոշ մարդիք ի վերջո
16:12
moving to California.
357
957000
2000
տեղափոխվում են Կալիֆորնիա:
16:14
And it's sort of interesting to trace what is going to happen
358
959000
3000
Եվ հետաքրքիր է հետևել, թե ինչ է պատահելու
16:17
to people who move to California in the hope of getting happier.
359
962000
3000
մարդկանց, ովքեր տեղափոխվում են Կալիֆորնիա` երջանկանալու հույսով:
16:20
Well, their experiencing self
360
965000
2000
Դե, նրանց փորձառությոն առնող եսը
16:22
is not going to get happier.
361
967000
2000
ավելի երջանիկ չի դառնալու:
16:24
We know that.
362
969000
2000
Մենք դա գիտենք:
16:27
But one thing will happen: They will think they are happier,
363
972000
3000
Բայց մի բան կպատահի: Նրանք կմտածեն, թե ավելի երջանիկ են,
16:30
because, when they think about it,
364
975000
4000
որովհետև, երբ նրանք մտածեն այդ մասին,
16:34
they'll be reminded of how horrible the weather was in Ohio,
365
979000
4000
նրանք կհիշեն, թե ինչքան ահավոր էր եղանակը Օհայո նահանգում:
16:38
and they will feel they made the right decision.
366
983000
3000
Եվ նրանք կզգան, որ ճիշտ որոշում են կայացրել:
16:41
It is very difficult
367
986000
2000
Շատ դժվար է
16:43
to think straight about well-being,
368
988000
2000
շիտակ մտածել բարեկեցության մասին,
16:45
and I hope I have given you a sense
369
990000
3000
և հուսով եմ, որ կարողացա պատկերացում տալ,
16:48
of how difficult it is.
370
993000
2000
թե ինչքան է դա դժվար:
16:50
Thank you.
371
995000
2000
Շնորհակալություն:
16:52
(Applause)
372
997000
3000
(Ծափահարություններ)
16:55
Chris Anderson: Thank you. I've got a question for you.
373
1000000
3000
Քրիս Անդերսոն. Շնորհակալություն: Ես հարց ունեմ Ձեզ համար:
16:59
Thank you so much.
374
1004000
2000
Շատ շնորհակալություն:
17:01
Now, when we were on the phone a few weeks ago,
375
1006000
4000
Երբ մենք մի քանի շաբաթ առաջ հեռախոսով խոսում էինք,
17:05
you mentioned to me that there was quite an interesting result
376
1010000
3000
դուք նշեցիք, որ Գելըփի հարցումները
17:08
came out of that Gallup survey.
377
1013000
2000
բավականին հետաքրքիր արդյունք ունեցան:
17:10
Is that something you can share
378
1015000
2000
Ինչ-որ բան կա՞, որ կուզենայիք կիսել մեզ հետ,
17:12
since you do have a few moments left now?
379
1017000
2000
քանի որ դեռ մի քանի րոպե ունենք:
17:14
Daniel Kahneman: Sure.
380
1019000
2000
Դանիել Քանեման: Անշուշտ:
17:16
I think the most interesting result that we found in the Gallup survey
381
1021000
3000
Կարծում եմ, որ ամենահետաքրքիր արդյունքը, որ մենք գտանք Գելըփի հարցման ընթացքում,
17:19
is a number, which we absolutely did not expect to find.
382
1024000
3000
մի թիվ է, որը մենք բացարձակ չէին ակնկալում գտնել:
17:22
We found that with respect to the happiness
383
1027000
2000
Մենք գտանք այն փորձառություն առնող եսի
17:24
of the experiencing self.
384
1029000
3000
երջանկության հետ կապված։
17:27
When we looked at how feelings,
385
1032000
5000
Մենք նայեցինք, թե ինչպես են զգացմունքերը
17:32
vary with income.
386
1037000
2000
փոխվում` կախված եկամտից:
17:34
And it turns out that, below an income
387
1039000
3000
Եվ պարզվում է, որ 60,000 դոլարից ցածր
17:37
of 60,000 dollars a year, for Americans --
388
1042000
3000
եկամուտի դեպքում ամերիկացիների համար,
17:40
and that's a very large sample of Americans, like 600,000,
389
1045000
3000
և դա ամերիկացիների շատ մեծ նմուշ է, 600,000 մարդ,
17:43
so it's a large representative sample --
390
1048000
2000
դա մեծ ներկայացուցչական նմուշ է,
17:45
below an income of 600,000 dollars a year...
391
1050000
2000
տարեկան 600,000 դոլարից ցածր,
17:47
CA: 60,000.
392
1052000
2000
Քրիս Անդերսոն. 60,000:
17:49
DK: 60,000.
393
1054000
2000
Դանիել Քանեման: 60,000:
17:51
(Laughter)
394
1056000
2000
(Ծիծաղ)
17:53
60,000 dollars a year, people are unhappy,
395
1058000
4000
Տարեկան 60,000 դոլարից ցածր եկամուտի դեպքում, մարդիք դժբախտ են,
17:57
and they get progressively unhappier the poorer they get.
396
1062000
3000
և ինչքան ավելի աղքատ, այնքան ավելի դժբախտ են նրանք դառնում:
18:00
Above that, we get an absolutely flat line.
397
1065000
3000
60,000 դոլարից ավել եկամուտի դեպքում, մենք ստանում եք լրիվ հարթ գիծ,
18:03
I mean I've rarely seen lines so flat.
398
1068000
3000
Ես հազվադեպ եմ տեսել այդքան հարթ գիծ:
18:06
Clearly, what is happening is
399
1071000
2000
Պարզ է, որ տեղի է ունենում այն,
18:08
money does not buy you experiential happiness,
400
1073000
3000
որ փողը փորձառության երջանկություն ձեզ չի գնում,
18:11
but lack of money certainly buys you misery,
401
1076000
3000
բայց փողի պակասը հաստատ ձեզ գնում է թշվառություն,
18:14
and we can measure that misery
402
1079000
2000
և մենք կարող ենք չափել թշվառությունը
18:16
very, very clearly.
403
1081000
2000
շատ շատ պարզ:
18:18
In terms of the other self, the remembering self,
404
1083000
3000
Ինչ վերաբերում է մյուս եսին, հիշող եսին,
18:21
you get a different story.
405
1086000
2000
այստեղ ուրիշ պատմություն է:
18:23
The more money you earn, the more satisfied you are.
406
1088000
3000
Ինչքան շատ գումար եք վաստակում, այդքան ավելի բավարարված եք:
18:26
That does not hold for emotions.
407
1091000
2000
Սակայն սա չի վերաբերում էմոցիաներին:
18:28
CA: But Danny, the whole American endeavor is about
408
1093000
3000
Քրիս Անդերսոն: Բայց Դեննի, ամբողջ ամերիկյան ձգտումը
18:31
life, liberty, the pursuit of happiness.
409
1096000
3000
կյանքի, ազատության, երջանկության մղման մասին է:
18:34
If people took seriously that finding,
410
1099000
4000
Եթե մարդիք այս եզրակացությունը լուրջ ընդունեն,
18:38
I mean, it seems to turn upside down
411
1103000
3000
թվում է, թե այն գլխի վրա է շրջում
18:41
everything we believe about, like for example,
412
1106000
2000
այն ամենն, ինչին մենք հավատում ենք, օրինակ,
18:43
taxation policy and so forth.
413
1108000
2000
հարկային քաղաքականություն և այլն:
18:45
Is there any chance that politicians, that the country generally,
414
1110000
3000
Արդյո՞ք հնարավորություն կա, որ քաղաքական գործիչները, որ երկիրն ընդհանրապես,
18:48
would take a finding like that seriously
415
1113000
3000
այսպիսի եզրակացությունը լուրջ ընդունեն,
18:51
and run public policy based on it?
416
1116000
2000
և հանրային քաղաքականություն վարեն դրա հիման վրա:
18:53
DK: You know I think that there is recognition
417
1118000
2000
Դանիել Քանեման: Գիտեք` ես մտածում եմ, որ հանրային քաղաքականությունում
18:55
of the role of happiness research in public policy.
418
1120000
3000
երջանկության ուսումնասիրությունների դերի վերաբերյալ ճանաչում կա:
18:58
The recognition is going to be slow in the United States,
419
1123000
2000
Ճանաչումը դանդաղ է լինելու Միացյան Նահանգներում.
19:00
no question about that,
420
1125000
2000
դրա մասին հարց չկա,
19:02
but in the U.K., it is happening,
421
1127000
2000
սակայն Միացյալ Թագավորությունում դա տեղի է ունենում,
19:04
and in other countries it is happening.
422
1129000
2000
և մյուս երկրներում էլ է տեղի ունենում:
19:06
People are recognizing that they ought
423
1131000
3000
Մարդիք ընդունում են, որ իրենք պետք է
19:09
to be thinking of happiness
424
1134000
2000
մտածեն երջանկության մասին,
19:11
when they think of public policy.
425
1136000
2000
երբ մտածում են հանրային քաղաքականության մասին:
19:13
It's going to take a while,
426
1138000
2000
Դա որոշ ժամանակ կպահանջի,
19:15
and people are going to debate
427
1140000
3000
և մարդիկ վիճարկելու են,
19:18
whether they want to study experience happiness,
428
1143000
2000
թե արդյոք նրանք ուզում են ուսումնասիրել փորձառության երջանկությունը,
19:20
or whether they want to study life evaluation,
429
1145000
2000
կամ թե արդյոք ուզում են ուսումնասիրել կյանքի գնահատումը,
19:22
so we need to have that debate fairly soon.
430
1147000
3000
այսպիով մեզ հարկավոր է այդ քննարկումն անել շատ շուտով:
19:25
How to enhance happiness
431
1150000
2000
Երջանկությունը բարելավելու միջոցները
19:27
goes very different ways depending on how you think,
432
1152000
3000
շատ տարբեր են` կախված նրանից, թե ինչպես եք մտածում,
19:30
and whether you think of the remembering self
433
1155000
2000
և արդյոք մտածում եք հիշող եսի մասին,
19:32
or you think of the experiencing self.
434
1157000
2000
թե փորձառություն առնող եսի մասին:
19:34
This is going to influence policy, I think, in years to come.
435
1159000
3000
Գալիք տարիներին դա ազդելու է հանրային քաղաքականության վրա:
19:37
In the United States, efforts are being made
436
1162000
3000
Միացյալ նահանգներում, ջանքեր են գործադրվում
19:40
to measure the experience happiness of the population.
437
1165000
3000
չափելու բնակչության փորձառության երջանկությունը:
19:43
This is going to be, I think, within the next decade or two,
438
1168000
3000
Կարծում եմ` սա կլինի հաջորդ մեկ կամ երկու տասնամյակ հետո
19:46
part of national statistics.
439
1171000
2000
ազգային վիճակագրության մաս:
19:48
CA: Well, it seems to me that this issue will -- or at least should be --
440
1173000
4000
Քրիս Անդերսոն. Դե, ինձ թվում է, որ այս կարցը կլինի, կամ գոնե պետք է որ լինի
19:52
the most interesting policy discussion to track
441
1177000
2000
հանրային քաղաքականության ամենահետաքրքիր քննարկումը,
19:54
over the next few years.
442
1179000
2000
որին կարելի է հետևել հաջորդ մի քանի տարիների ընթացքում:
19:56
Thank you so much for inventing behavioral economics.
443
1181000
2000
Շատ շնորհակալություն, որ հիմնել եք վարքագծային տնտեսագիտությունը:
19:58
Thank you, Danny Kahneman.
444
1183000
2000
Շնորհակալություն Դենի Քանեման:
ABOUT THE SPEAKER
Daniel Kahneman - Behavioral economics founderWidely regarded as the world's most influential living psychologist, Daniel Kahneman won the Nobel in Economics for his pioneering work in behavioral economics -- exploring the irrational ways we make decisions about risk.
Why you should listen
Daniel Kahneman is an eminence grise for the Freakonomics crowd. In the mid-1970s, with his collaborator Amos Tversky, he was among the first academics to pick apart exactly why we make "wrong" decisions. In their 1979 paper on prospect theory, Kahneman and Tversky examined a simple problem of economic risk. And rather than stating the optimal, rational answer, as an economist of the time might have, they quantified how most real people, consistently, make a less-rational choice. Their work treated economics not as a perfect or self-correcting machine, but as a system prey to quirks of human perception. The field of behavioral economics was born.
Kahneman was awarded the Nobel Memorial prize in 2002 for his work with Tversky, who died before the award was bestowed. In a lovely passage in his Nobel biography, Kahneman looks back on his deep collaboration with Tversky and calls for a new form of academic cooperation, marked not by turf battles but by "adversarial collaboration," a good-faith effort by unlike minds to conduct joint research, critiquing each other in the service of an ideal of truth to which both can contribute.
Daniel Kahneman | Speaker | TED.com