ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.

Why you should listen

Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.

The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.

In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.

More profile about the speaker
Dan Gilbert | Speaker | TED.com
TED2004

Dan Gilbert: The surprising science of happiness

Դեն Գիլբերթը հարցնում է. «Ինչու՞ ենք մենք երջանիկ»

Filmed:
18,394,509 views

Դեն Գիլբերթը` «Դեմ առնելով երջանկությանը» գրքի հեղինակը, վիճարկում է այն գաղափարը, որ մենք դժբախտ ենք, երբ չեն ստանում այն, ինչ ուզում ենք: Մեր «հոգեբանական իմունային համակարգը» հնարավորություն է տալիս մեզ երջանիկ զգալ նույնիսկ այն դեպքում, երբ իրադարձությունները մեր կամքին հակառակ են ընթանում:
- Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
When you have 21 minutes to speak,
0
0
2000
Երբ քեզ տրամադրված է ընդամենը 21 րոպե խոսելու համար,
00:17
two million years seems like a really long time.
1
2000
3000
2 միլիոն տարին իրապես շատ երկար է թվում:
00:20
But evolutionarily, two million years is nothing.
2
5000
3000
Բայց էվոլյուցիայի տեսանկյունից 2 միլիոն տարին ոչինչ է:
00:23
And yet in two million years the human brain has nearly tripled in mass,
3
8000
6000
Եվ չնայած դրան 2 միլիոն տարվա ընթացքում մարդու ուղեղի ծավալն եռապատկվել է.
00:29
going from the one-and-a-quarter pound brain of our ancestor here, Habilis,
4
14000
3000
նախամարդու 100 գրամանոց ուղեղից, հասնելով գիտակից մարդու ուղեղին`
00:32
to the almost three-pound meatloaf that everybody here has between their ears.
5
17000
6000
մոտավորապես 1.5 կգ, որ բոլորս ունենք մեր ականջների միջև:
00:38
What is it about a big brain that nature was so eager for every one of us to have one?
6
23000
7000
Ի՞նչու էր բնությունն այդքան շտապում մեզ մեծ ուղեղ տալ:
00:45
Well, it turns out when brains triple in size,
7
30000
3000
Պարզվում է, երբ ուղեղի ծավալը եռապատկվում է,
00:48
they don't just get three times bigger; they gain new structures.
8
33000
4000
այն ոչ միայն ֆիզիկապես է մեծանում, այլ նաև նոր կառուցվածք է ստանում:
00:52
And one of the main reasons our brain got so big is because it got a new part,
9
37000
4000
Եվ մեր ուղեղի մեծանալու հիմնական պատճառը նոր մասի ավելացումն է,
00:56
called the "frontal lobe." And particularly, a part called the "pre-frontal cortex."
10
41000
4000
որը կոչվում է ճակատային մաս: Այդ մասը նաև անվանում են ուղեղի նախաճակատային կեղև:
01:00
Now what does a pre-frontal cortex do for you that should justify
11
45000
4000
Այժմ տեսնենք, թե մեր ուղեղի նախաճակատային կեղև ի՞նչ է անում, արդարացնելու համար
01:04
the entire architectural overhaul of the human skull in the blink of evolutionary time?
12
49000
5000
մարդու գլխի «ճարտարապետական կառուցվածքի» փոփոխությունը էվոլյուցիայի ընթացքում:
01:09
Well, it turns out the pre-frontal cortex does lots of things,
13
54000
3000
Պարզվում է, որ ուղեղի նախաճակատային կեղևը շատ բաներ է անում,
01:12
but one of the most important things it does
14
57000
2000
բայց դրանցից ամենակարևորն այն է,
01:14
is it is an experience simulator.
15
59000
4000
որ նա տալիս է փորձի սիմուլյացիա:
01:18
Flight pilots practice in flight simulators
16
63000
4000
Օդաչուները վարժվում են սիմուլյացիոն թռիչքներ կատարելով,
01:22
so that they don't make real mistakes in planes.
17
67000
2000
որպեսզի անուղղելի սխալներ թույլ չտան իրական թռիչքի ժամանակ:
01:24
Human beings have this marvelous adaptation
18
69000
3000
Մարդիկ օժտված են հարմարվելու հրաշալի կարողությամբ
01:27
that they can actually have experiences in their heads
19
72000
4000
և նրանք կարող են ինչ-որ բանի փորձ ունենալ իրենց «գլխի մեջ»
01:31
before they try them out in real life.
20
76000
2000
մինչև իրական կյանքում դա փորձելը:
01:33
This is a trick that none of our ancestors could do,
21
78000
3000
Սա մի հնարք է, որը մեր նախնիները չունեին
01:36
and that no other animal can do quite like we can. It's a marvelous adaptation.
22
81000
5000
և որ չունի ոչ մի այլ կենդանի էակ: Դա հարմարվելու հրաշալի կարողություն է:
01:41
It's up there with opposable thumbs and standing upright and language
23
86000
4000
Այն նույն շարքում է հետ շրջվող բութ մատի, ուղիղ կանգնելու և լեզվի հետ միասին
01:45
as one of the things that got our species out of the trees
24
90000
3000
որպես մի բան, որ մեզ ծառերի վրայից
01:48
and into the shopping mall.
25
93000
2000
հասցրեց մինչև առևտրի կենտրոն:
01:50
Now -- (Laughter) -- all of you have done this.
26
95000
3000
Այժմ (Ծիծաղ) դուք բոլորդ արել եք դա:
01:53
I mean, you know,
27
98000
1000
Ի նկատի ունեմ, որ դուք գիտեք,
01:54
Ben and Jerry's doesn't have liver-and-onion ice cream,
28
99000
4000
որ Ben and Jerry's չունեն թոքի և սոխի պաղպաղակ:
01:58
and it's not because they whipped some up, tried it and went, "Yuck."
29
103000
3000
Եվ ոչ այն պատճառով, որ նրանք փորձել ու հասկացել են, որ դա շատ զզվելի է:
02:01
It's because, without leaving your armchair,
30
106000
3000
Այլ այն պատճառով, որ նույնիսկ առանց բազկաթոռից վեր կենալու
02:04
you can simulate that flavor and say "yuck" before you make it.
31
109000
4000
դուք կարող եք պատկերացնել այդ համը:
02:08
Let's see how your experience simulators are working.
32
113000
5000
Եկեք տեսնենք, թե ինչպես է աշխատում փորձի սիմուլյացիան։
02:13
Let's just run a quick diagnostic
before I proceed with the rest of the talk.
33
118000
4000
Եկեք մի արագ փորձարկում կատարենք մինչև իմ ելույթը շարունակելը:
02:17
Here's two different futures that I invite you to contemplate,
34
122000
4000
Ահա ես ձեզ առաջարկում եմ երկու տարբեր ապագաներ,
02:21
and you can try to simulate them and tell me which one you think you might prefer.
35
126000
4000
և դուք կարող եք պատկերացնել դրանք և ասել ինձ, թե որը կնախընտրեիք:
02:25
One of them is winning the lottery. This is about 314 million dollars.
36
130000
5000
Դրանցից մեկը վիճակախաղ հաղթելն է: Մոտ 314 միլիոն դոլար:
02:30
And the other is becoming paraplegic.
37
135000
3000
Մյուսը` մարմնի ներքևի մասի շարժունակությունը կորցնելն է։
02:33
So, just give it a moment of thought.
38
138000
3000
Մի պահ մտածեք:
02:36
You probably don't feel like you need a moment of thought.
39
141000
3000
Հավանաբար ձեզ մտածելու ժամանակ անհրաժեշտ չի լինի:
02:39
Interestingly, there are data on these two groups of people,
40
144000
4000
Հետաքրքիր է, այս երկու խմբերի մարդկանց մասին կան տվյալներ,
02:43
data on how happy they are.
41
148000
2000
նրանց երջանկության չափի մասին:
02:45
And this is exactly what you expected, isn't it?
42
150000
3000
Եվ սա հենց այն է, ինչ դուք սպասում էիք, այնպես չէ՞:
02:48
But these aren't the data. I made these up!
43
153000
3000
Բայց սրանք այդ տվյալները չեն: Ես դրանք հնարել եմ:
02:51
These are the data. You failed the pop quiz, and you're hardly five minutes into the lecture.
44
156000
5000
Ահա իրական տվյալները: Դուք տապալեցիք հարցը, և սա ընդամենը դասախոսության առաջին 5 րոպեների ընթացքում:
02:56
Because the fact is that a year after losing the use of their legs,
45
161000
4000
Որովհետև փաստն այն է, որ ոտքերի շարժունակությունը կորցնելուց 1 տարի հետո,
03:00
and a year after winning the lotto, lottery winners and paraplegics
46
165000
5000
ինչպես նաև վիճակախաղում հաղթելուց մեկ տալի հետո, հաղթողը և հաշմանդամը
03:05
are equally happy with their lives.
47
170000
2000
հավասարապես երջանիկ են իրենց զգում:
03:07
Now, don't feel too bad about failing the first pop quiz,
48
172000
3000
Շատ վատ մի զգացեք առաջին հարցը տապալելու պատճառով,
03:10
because everybody fails all of the pop quizzes all of the time.
49
175000
3000
քանի որ բոլորս էլ սխալվում ենք տարբեր հարցերում։
03:13
The research that my laboratory has been doing,
50
178000
3000
Հետազոտությունը, որ իմ լաբորատորիայում այժմ անում ենք,
03:16
that economists and psychologists around the country have been doing,
51
181000
3000
այն ինչ-որ անում են տնտեսագետները և հոգեբանները երկրի մասշտաբով,
03:19
have revealed something really quite startling to us,
52
184000
3000
ցույց տվեց մեզ համար լիովին ապշեցուցիչ արդյունքներ:
03:22
something we call the "impact bias,"
53
187000
3000
Մի բան, որ մենք կոչում ենք «ազդեցության կողմնակալություն»,
03:25
which is the tendency for the simulator to work badly.
54
190000
3000
այն է սիմուլյատորի վատ աշխատելու տենդենցիան:
03:28
For the simulator to make you believe that different outcomes
55
193000
4000
Սիմուլյատորը ստիպում է ձեզ հավատալ, որ տարբեր արդյունքներ
03:32
are more different than in fact they really are.
56
197000
3000
շատ ավելի տարբեր են, քան դրանք իրականում են :
03:35
From field studies to laboratory studies,
57
200000
2000
Դաշտային հետազոտություններից մինչև լաբորատոր հետազոտություններ,
03:37
we see that winning or losing an election, gaining or losing a romantic partner,
58
202000
4000
բոլորը ցույց են տալիս, որ հաղթանակը կամ պարտությունը ընտրություններում, սիրային հարաբերություններում,
03:41
getting or not getting a promotion, passing or not passing a college test,
59
206000
5000
մասնագիտական կյանքում, քոլեջի քննության հանձնելը կամ ձախողելը,
03:46
on and on, have far less impact, less intensity and much less duration
60
211000
5000
այս ամենը շատ ավելի քիչ ազդեցություն, պակաս ինտենսիվություն և պակաս տևողություն ունի,
03:51
than people expect them to have.
61
216000
3000
քան մարդիկ սպասում են:
03:54
In fact, a recent study -- this almost floors me --
62
219000
3000
Իրականում, վերջին հետազոտությունը, որը շփոթեցրեց ինձ,
03:57
a recent study showing how major life traumas affect people
63
222000
5000
ցույց տվեց, թե ինչպես են կյանքի հիմնական հարվածներն ազդում մարդկանց վրա,
04:02
suggests that if it happened over three months ago,
64
227000
3000
ցուցադրելով, որ եթե ինչ-որ բան տեղի է ունեցել 3 ամիս առաջ,
04:05
with only a few exceptions,
65
230000
1000
որոշ բացառություններով,
04:06
it has no impact whatsoever on your happiness.
66
231000
3000
այն ոչ մի ազդեցություն չունի մեր երջանկության վրա:
04:09
Why?
67
234000
3000
Ինչու՞:
04:12
Because happiness can be synthesized.
68
237000
4000
Որովհետև երջանկությունը կարող է սինթեզվել:
04:16
Sir Thomas Brown wrote in 1642, "I am the happiest man alive.
69
241000
4000
Սըր Թոմաս Բրաունը 1642թ-ին գրել է. «Ես ամենաերջանիկ մարդն եմ:
04:20
I have that in me that can convert poverty to riches, adversity to prosperity.
70
245000
6000
Ես իմ ներսում ունեմ մի բան, որը կարող է աղքատությունը դարձնել հարստություն, ձախողումը` բարգավաճում:
04:26
I am more invulnerable than Achilles; fortune hath not one place to hit me."
71
251000
4000
Ես ավելի անխոցելի եմ, քան Աքիլլեսը, ճակատագիրը ոչ մի կերպ չի կարող ինձ խոցել»:
04:30
What kind of remarkable machinery does this guy have in his head?
72
255000
4000
Ինչպիսի՞ հրաշալի մեխանիզմ ունի այս մարդն իր գլխում:
04:34
Well, it turns out it's precisely the same remarkable machinery that all off us have.
73
259000
5000
Պարզվում է, որ նա ունի այն նույն հրաշալի մեխանիզմը, ինչ ունենք մենք բոլորս:
04:39
Human beings have something that we might think of as a "psychological immune system."
74
264000
6000
Մարդիկ ունեն ինչ-որ մի բան, որ մենք կանվանենք հոգեբանական իմունային համակարգ:
04:45
A system of cognitive processes, largely non-conscious cognitive processes,
75
270000
5000
Իմացական գործընթացների մի համակարգ, հիմնականում անգիտակից իմացական գործընթացներ,
04:50
that help them change their views of the world,
76
275000
4000
որոնք օգնում են մարդկանց փոխել պատկերացումներն աշխարհի մասին,
04:54
so that they can feel better about the worlds in which they find themselves.
77
279000
4000
այնպես, որ նրանք աշխարհն ավելի լավ գույներով տեսնեն։
04:58
Like Sir Thomas, you have this machine.
78
283000
2000
Ինչպես սըր Թոմասը, դուք նույնպես ունեք այդ մեքենան:
05:00
Unlike Sir Thomas, you seem not to know it. (Laughter)
79
285000
4000
Բայց ի տարբերություն նրա, դուք այդ մասին չգիտեք:
05:04
We synthesize happiness, but we think happiness is a thing to be found.
80
289000
6000
Մենք սինթեզում ենք երջանկությունը, բայց կարծում ենք, որ այն մի բան է, որ պետք է գտնել:
05:10
Now, you don't need me to give you too many examples of people synthesizing happiness,
81
295000
5000
Կարծում եմ կարիք չկա բերել երջանկությունը սինթեզող մարդկանց օրինակներ,
05:15
I suspect. Though I'm going to show you some experimental evidence,
82
300000
3000
սակայն, ես պատրաստվում եմ ցույց տալ ձեզ որոշ փորձնական վկայություն,
05:18
you don't have to look very far for evidence.
83
303000
3000
կարիք չկա շատ երկար փնտրել փաստեր գտնելու համար:
05:21
As a challenge to myself, since I say this once in a while in lectures,
84
306000
3000
Որպես մարտահրավեր, սա ասում եմ դասախոսությունների ժամանակ,
05:24
I took a copy of the New York Times and tried to find some instances of people synthesizing happiness.
85
309000
4000
ես վերցրեցի New York Times-ի մի օրինակ և սկսեցի փնտրել երջանկությունը սինթեզելու դեպքեր:
05:28
And here are three guys synthesizing happiness.
86
313000
2000
Ահա 3 տղաներ, որոնք այդպես էլ անում են:
05:30
"I am so much better off physically, financially, emotionally, mentally
87
315000
3000
«Ես շատ ավելի լավ եմ ինձ զգում ֆիզիկապես, ֆինանսապես, էմոցիոնալ և մտավոր
05:33
and almost every other way." "I don't have one minute's regret.
88
318000
4000
և գրեթե մյուս բոլոր տեսանկյուններից»: «Ես մի վայրկյան անգամ չեմ ափսոսում:
05:37
It was a glorious experience." "I believe it turned out for the best."
89
322000
3000
Դա փառահեղ փորձառություն էր»: «Ես գիտեմ, որ կատարվածը լավագույն տարբերակն էր»:
05:40
Who are these characters who are so damn happy?
90
325000
2000
Ովքե՞ր են այս երեք կերպարները, որոնք այսքան երջանիկ են:
05:42
Well, the first one is Jim Wright.
91
327000
2000
Դե, առաջինը Ջիմ Րայթն է:
05:44
Some of you are old enough to remember: he was the chairman of the House of Representatives
92
329000
4000
Ձեզանից ոմանք կհիշեն. նա Ներկայացուցիչների Պալատի նախագահն էր
05:48
and he resigned in disgrace when this young Republican named Newt Gingrich
93
333000
4000
և խայտառակ կերպով հեռացվեց, երբ երիտասարդ հանրապետական Նյուտ Գինգրիչը
05:52
found out about a shady book deal he had done.
94
337000
3000
բացահայտեց նրա ստվերային գործարքը:
05:55
He lost everything. The most powerful Democrat in the country,
95
340000
2000
Նա կորցրեց ամեն ինչ: Երկրի ամենահզոր դեմոկրատը
05:57
he lost everything.
96
342000
1000
կորցրեց ամեն ինչ.
05:58
He lost his money; he lost his power.
97
343000
3000
դրամ, իշխանություն:
06:01
What does he have to say all these years later about it?
98
346000
2000
Ի՞նչ է նա ասում այսքան տարի հետո:
06:03
"I am so much better off physically, financially, mentally
99
348000
3000
«Ես ինձ շատ ավելի լավ եմ զգում ֆիզիկապես, ֆինանսապես, մտավոր
06:06
and in almost every other way."
100
351000
2000
և գրեթե մյուս բոլոր տեսանկյուններից»։
06:08
What other way would there be to be better off?
101
353000
2000
Իսկ ի՞նչ այլ տեսանկյուն կարող է լինել:
06:10
Vegetably? Minerally? Animally? He's pretty much covered them there.
102
355000
4000
Բուսակա՞ն, հանքայի՞ն, կենդանակա՞ն: Նա բոլոր հնարավոր տեսանկյունները նշել է։
06:14
Moreese Bickham is somebody you've never heard of.
103
359000
2000
Մորիս Բիկհեմի մասին ոչ ոք չի լսել:
06:16
Moreese Bickham uttered these words upon being released.
104
361000
4000
Մորիս Բիկհեմն այս բառերն արտասանել է կալանքից ազատվելու ժամանակ:
06:20
He was 78 years old. He spent 37 years
105
365000
2430
Նա 78 տարեկան էր: Եվ 37 տարի անց էր կացրել
Լուիզիանայի բանտում մի հանցագործության համար, որ չէր գործել:
06:22
in a Louisiana State Penitentiary
for a crime he didn't commit.
106
367430
2790
Նա վերջ ի վերջո ազատ արձակվեց
06:25
[He was ultimately
107
370220
1780
06:27
released for good behavior
halfway through his sentence.]
108
372000
3000
78 տարեկան հասակում, ԴՆԹ-ի ապացույցի հիման վրա:
06:30
And what did he have to say about his experience?
109
375000
2000
Եվ ի՞նչ է նա ասում իր փորձառության վերաբերյալ:
06:32
"I don't have one minute's regret. It was a glorious experience."
110
377000
2000
«Ես մի րոպե անգամ չեմ ափսոսում: Դա փառահեղ փորձ էր»:
06:34
Glorious! This guy is not saying,
111
379000
2000
Փառահեղ: Այս մարդը չի ասում
06:36
"Well, you know, there were some nice guys. They had a gym."
112
381000
2000
«Դե, գիտեք, այնտեղ կային որոշ լավ տղաներ: Նրանք մարզասրահ ունեին»:
06:38
It's "glorious,"
113
383000
1000
Դա «փառահեղ» է
06:39
a word we usually reserve for something like a religious experience.
114
384000
4000
մի բառ, որ մենք սովորաբար օգտագործում ենք հոգևոր փորձառության ժամանակ:
06:43
Harry S. Langerman uttered these words, and he's somebody you might have known
115
388000
4000
Հարի Լանջերմանն ասել է այս խոսքերը, նա մի մարդ է, որ դուք պետք է որ իմանայիք,
06:47
but didn't, because in 1949 he read a little article in the paper
116
392000
3000
բայց չգիտեք, քանի որ 1949-ին թերթում նա մի փոքրիկ հոդված էր կարդացել
06:50
about a hamburger stand owned by these two brothers named McDonalds.
117
395000
4000
Մաք Դոնալդս անունով երկու եղբայրների համբուրգերի կրպակի մասին:
06:54
And he thought, "That's a really neat idea!"
118
399000
2000
Եվ նա մտածել էր. «Սա իսկապես հրաշալի միտք է»։
06:56
So he went to find them. They said,
119
401000
2000
Եվ գնացել է եղբայրներին գտնելու: Նրանք ասացին.
06:58
"We can give you a franchise on this for 3,000 bucks."
120
403000
2000
«Մենք կարող ենք քեզ տալ այս ապրանքանիշն օգտագործելու իրավունք 3000 դոլարի դիմաց»:
07:00
Harry went back to New York, asked his brother who's an investment banker
121
405000
4000
Հարին վերադարձավ Նյու Յորք, խնդրեց իր եղբորը, ով ներդրումային գործակալ էր,
07:04
to loan him the 3,000 dollars,
122
409000
1000
3000 դոլար պարտքով տրամադրել իրեն
07:05
and his brother's immortal words were,
123
410000
2000
և նրա եղբոր անմահ բառերն այսպիսին էին.
07:07
"You idiot, nobody eats hamburgers."
124
412000
1000
«Դու հիմար ես, ոչ ոք համբուրգեր չի ուտում»:
07:08
He wouldn't lend him the money, and of course six months later
125
413000
3000
Նա փող չտվեց եղբորը և իհարկե 6 ամիս հետո
07:11
Ray Croc had exactly the same idea.
126
416000
2000
Ռեյ Քրոքն ունեցավ հենց նույն միտքը:
07:13
It turns out people do eat hamburgers,
127
418000
2000
Պարզվեց, որ մարդիկ ուտում են համբուրգերներ,
07:15
and Ray Croc, for a while, became the richest man in America.
128
420000
4000
և Ռեյ Քրոքը, որոշ ժամանակ անց, դարձավ Ամերիկայի ամենահարուստ մարդը:
07:20
And then finally -- you know, the best of all possible worlds --
129
425000
2000
Եվ վերջապես, հնարավոր աշխարհներից լավագույնը,
07:22
some of you recognize this young photo of Pete Best,
130
427000
5000
ձեզանից ոմանք կճանաչեն Փիթ Բեսթի երիտասարդ լուսանկարը,
07:27
who was the original drummer for the Beatles,
131
432000
2000
նա Beatles-ի հարվածային նվագողն էր,
07:29
until they, you know, sent him out on an errand and snuck away
132
434000
3000
մինչև, որ նրան ուղարկեցին մի հանձնարարություն կատարելու և հեռացրին խմբից
07:32
and picked up Ringo on a tour.
133
437000
3000
և փոխարենը վերցրեցին Ռինգոյին:
07:35
Well, in 1994, when Pete Best was interviewed
134
440000
2000
Այսպես, 1994-ին, երբ Փիթ Բեսթին հարցազրույցի ժամանակ հարցրեցին,
07:37
-- yes, he's still a drummer; yes, he's a studio musician --
135
442000
3000
այո նա դեռ նվագում է հարվածային գործիքներ, նա երաժիշտ է,
07:40
he had this to say: "I'm happier than I would have been with the Beatles."
136
445000
3000
նա այսպես պատասխանեց. «Ես ավելի երջանիկ եմ, քան կլինեի Beatles-ի կազմում»:
07:43
Okay. There's something important to be learned from these people,
137
448000
3000
Լավ: Մի շատ կարևոր բան կա, որ պետք է սովորենք այս մարդկանցից
07:46
and it is the secret of happiness.
138
451000
2000
և դա երջանկության գաղտնիքն է:
07:48
Here it is, finally to be revealed.
139
453000
2000
Ահա այն, վերջապես պիտի բացահայտվի:
07:50
First: accrue wealth, power, and prestige,
140
455000
3000
Առաջինը. կուտակեք հարստություն, իշխանություն և հեղինակություն
07:53
then lose it. (Laughter)
141
458000
3000
և ապա կորցրեք այն։ (Ծիծաղ)
07:56
Second: spend as much of your life in prison as you possibly can.
142
461000
3000
Երկրորդը. ինչքան հնարավոր է շատ ժամանակ անցկացրեք բանտում:
07:59
(Laughter) Third: make somebody else really, really rich. (Laughter)
143
464000
5000
(Ծիծաղ) Երրորդը. մի այլ մարդու իրապես շատ-շատ հարուստ դարձրեք։ (Ծիծաղ)
08:04
And finally: never ever join the Beatles. (Laughter)
144
469000
4000
Եվ վերջապես. երբեք մի միացեք Beatles-ին:(Ծիծաղ)
08:08
OK. Now I, like Ze Frank, can predict your next thought,
145
473000
5000
Լավ: Այժմ ես, ինչպես Զե Ֆրանկը, կարող եմ գուշակել ձեր հաջորդ միտքը,
08:13
which is, "Yeah, right." Because when
146
478000
2000
այն է «Դե, իհարկե»: Որովհետև երբ
08:15
people synthesize happiness, as these gentlemen seem to have done,
147
480000
4000
մարդիկ սինթեզում են երջանկությունը, ինչպես այս մարդիկ են արել,
08:19
we all smile at them, but we kind of roll our eyes and say,
148
484000
4000
մենք բոլորս ժպտում ենք, բայց այնուհետև ասում.
08:23
"Yeah right, you never really wanted the job."
149
488000
3000
«Դե իհարկե, դու երբեք իսկապես այս աշխատանքը չես ցանկացել»:
08:26
"Oh yeah, right. You really didn't
150
491000
1000
«Այո, իհարկե: Դուք իսկապես
08:27
have that much in common with her,
151
492000
3000
այդքան էլ շատ ընդհանուր բաներ չունեիք,
08:30
and you figured that out just about the time
152
495000
2000
և դու դա պարզեցիր հենց այն ժամանակ,
08:32
she threw the engagement ring in your face."
153
497000
2000
երբ նա նշանադրեքի մատանին նետեց քո դեմքին»:
08:34
We smirk because we believe that synthetic happiness
154
499000
4000
Մենք հեգնում ենք, քանի որ հավատում ենք, որ արհեստական /սինթետիկ/ երջանկությունը
08:38
is not of the same quality as what we might call "natural happiness."
155
503000
3000
նույն որակի չէ, ինչ-որ կարող է լինել բնական երջանկությունը:
08:41
What are these terms?
156
506000
1000
Որո՞նք են երջանկության պայմանները։
08:42
Natural happiness is what we get when we get what we wanted,
157
507000
4000
Բնական երջանկության դեպքում մենք ստանում ենք այն, ինչ ցանկանում ենք,
08:46
and synthetic happiness is what we make when we don't get what we wanted.
158
511000
5000
իսկ արհեստական երջանկություն մենք ստեղծում ենք, երբ չենք ստանում այն, ինչ ուզում ենք:
08:51
And in our society, we have a strong belief
159
516000
3000
Եվ մեր հասարակության մեջ, մենք շատ խորը համոզմունք ունենք,
08:54
that synthetic happiness is of an inferior kind.
160
519000
3000
որ ստեղծված արհեստական երջանկությունը ավելի ցածր դասի է պատկանում:
08:57
Why do we have that belief?
161
522000
2000
Ինչու՞ մենք ունենք այդ համոզմունքը:
08:59
Well, it's very simple. What kind of economic engine
162
524000
4000
Դա շատ պարզ է: Ինչպիսի՞ տնտեսական շարժիչ
09:03
would keep churning
163
528000
1000
կշարունակի աշխատել, եթե մենք հավատանք,
09:04
if we believed that not getting what we want could make us just as happy as getting it?
164
529000
6000
որ չստանալով այն, ինչ ցանկանում ենք, մենք կարող ենք նույնքան երջանիկ լինել, երբ ստանում ենք մեր ուզածը:
09:10
With all apologies to my friend Matthieu Ricard,
165
535000
4000
Թող ինձ ների իմ ընկեր Մեթիու Ռիկարդը,
09:14
a shopping mall full of Zen monks
166
539000
2000
առևտրի կենտրոնը, որը լի են Զեն քրմերով,
09:16
is not going to be particularly profitable
167
541000
2000
շատ եկամտաբեր չի լինի,
09:18
because they don't want stuff enough.
168
543000
4000
քանի որ նրանք ապրանքների կարիք այդքան էլ չունեն:
09:22
I want to suggest to you that synthetic happiness
169
547000
3000
Ուզում եմ առաջարկել այն գաղափարը, որ արհեստական երջանկությունը
09:25
is every bit as real and enduring
170
550000
3000
նույքան իրական և տևական է, որքան
09:28
as the kind of happiness you stumble upon
171
553000
3000
այն երջանկությունը, որին դուք հանդիպել եք,
09:31
when you get exactly what you were aiming for.
172
556000
3000
երբ ստացել եք հենց այն, ինչ երազել եք:
09:34
Now, I'm a scientist, so I'm going to do this not with rhetoric,
173
559000
1000
Ես գիտնական եմ, և պատրաստվում եմ սա անել առանց ճարտասանության,
09:35
but by marinating you in a little bit of data.
174
560000
2000
փոխարենը ներկայացնելով ձեզ որոշ տվյալներ:
09:38
Let me first show you an experimental paradigm that is used
175
563000
2000
Առաջինը, թույլ տվեք ներկայացնել մի փորձնական պարադիգմ,
09:40
to demonstrate the synthesis of happiness
176
565000
4000
ցույց տալու համար թե ինչպես է տեղի ունենում արհեստական երջանկության սինթեզը
09:44
among regular old folks. And this isn't mine.
177
569000
2000
սովորական մեծահասակ մարդկանց մոտ: Եվ սա իմը չէ:
09:46
This is a 50-year-old paradigm called the "free choice paradigm."
178
571000
3000
Սա 50 տարվա վաղեմության ազատ ընտրության պարադիգմ է:
09:49
It's very simple.
179
574000
2000
Այն շատ պարզ է:
09:51
You bring in, say, six objects,
180
576000
3000
Վերցնում եք, ենթադրենք, 6 առարկա,
09:54
and you ask a subject to rank them from the most to the least liked.
181
579000
2000
և առաջարկում եք դասավորել դրանք ըստ հավանելու աստիճանի` առավելագույնից նվազագույնը:
09:56
In this case, because the experiment I'm going to tell you about uses them,
182
581000
3000
Այս դեպքում դրանք Կլոդ Մոնեի նկարներն են,
09:59
these are Monet prints.
183
584000
2000
որովհետև այն փորձը, որի մասին պիտի պատմեմ, օգտագործում է դրանք:
10:01
So, everybody can rank these Monet prints
184
586000
2000
Այսպիսով, յուրաքանչյուրը կարող է դասավորել Մոնեի նկարները
10:03
from the one they like the most, to the one they like the least.
185
588000
2000
ամենից շատ դուր եկածից, մինչև առավել քիչ դուր եկածը:
10:05
Now we give you a choice:
186
590000
2000
Այժմ մենք տալիս ենք ձեզ ընտրության հնարավորություն.
10:07
"We happen to have some extra prints in the closet.
187
592000
3000
«Մենք ունենք որոշ հավելյալ նկարներ այս պահարանում:
10:10
We're going to give you one as your prize to take home.
188
595000
2000
Մենք պատրաստվում ենք դրանցից մեկը որպես մրցանակ ձեզ նվիրել:
10:12
We happen to have number three and number four,"
189
597000
3000
Մենք ունենք համար 3-ը և 4-ը»,
10:15
we tell the subject. This is a bit of a difficult choice,
190
600000
3000
ասում ենք մենք: Սա մի փոքր դժվարացնում է ընտրությունը,
10:18
because neither one is preferred strongly to the other,
191
603000
3000
որովհետև դրանցից ոչ մեկը այդքան էլ գերադասելի չէ մյուսից,
10:21
but naturally, people tend to pick number three
192
606000
3000
բայց բնականաբար, մարդիկ հակված են վերցնել 3-րդը,
10:24
because they liked it a little better than number four.
193
609000
2000
քանի որ նրանք այն ավելի շատ են հավանում, քան 4-րդը:
10:27
Sometime later -- it could be 15 minutes; it could be 15 days --
194
612000
3000
Որոշ ժամանակ անց, 15 րոպե կամ 15 օր,
10:30
the same stimuli are put before the subject,
195
615000
3000
նույն առարկաները դրվում են մարդկանց առջև
10:33
and the subject is asked to re-rank the stimuli.
196
618000
2000
և կրկին առաջարկվում է գնահատել դրանք:
10:35
"Tell us how much you like them now."
197
620000
2000
«Ասացեք, թե ինչքան եք դուք այժմ դրանք հավանում»:
10:37
What happens? Watch as happiness is synthesized.
198
622000
3000
Ի՞նչ է կատարվում: Տեսեք, թե ինչպես է սինթեզվում երջանկությունը:
10:40
This is the result that has been replicated over and over again.
199
625000
4000
Սա այն արդյունքն է, որ մենք ունենում ենք կրկին և կրկին:
10:44
You're watching happiness be synthesized.
200
629000
1000
Դուք դիտում եք թե ինչպես է սինթեզվում երջանկությունը:
10:45
Would you like to see it again? Happiness!
201
630000
5000
Ցանկանու՞մ եք կրկին տեսնել: Երջանկությու՜ն:
10:50
"The one I got is really better than I thought!
202
635000
2000
«Այս մեկը, որ ես ստացա, ավելի լավն է, քան կարծում էի:
10:52
That other one I didn't get sucks!"
203
637000
2000
Մյուսը բանի պետք չէ»:
10:54
(Laughter) That's the synthesis of happiness.
204
639000
2000
(Ծիծաղ) Սա երջանկություն սինթեզ է:
10:56
Now what's the right response to that? "Yeah, right!"
205
641000
6000
Իսկ ո՞րն է դրան ճիշտ պատասխանը: «Դե, իհարկե»:
11:02
Now, here's the experiment we did,
206
647000
3000
Ահա այն փորձարկումը, որ մենք կատարել ենք
11:05
and I would hope this is going to convince you that
207
650000
1000
և ես հուսով եմ, որ այն կհամոզի ձեզ, որ
11:06
"Yeah, right!" was not the right response.
208
651000
3000
«Դե, իհարկե»-ն ճիշտ պատասխանը չէ:
11:09
We did this experiment with a group of patients
209
654000
2000
Մենք կատարեցինք փորձարկումը մի խումբ հիվանդների հետ,
11:11
who had anterograde amnesia. These are hospitalized patients.
210
656000
3000
որոնք ունեին հիշողության կորուստ: Նրանք հիվանդանոցային հիվանդներ էին:
11:14
Most of them have Korsakoff's syndrome,
211
659000
2000
Նրանցից շատերն ունեին Կորսակովի սինդրոմ,
11:16
a polyneuritic psychosis that -- they drank way too much,
212
661000
5000
հոգեկան մի իրավիճակ. կարծես նրանք չափազանց գինովցած են
11:21
and they can't make new memories.
213
666000
2000
և չեն կարողանում հիշել նոր դեպքեր:
11:23
OK? They remember their childhood, but if you walk in and introduce yourself,
214
668000
4000
Լա՞վ: Նրանք հիշում են իրենց մանկությունը, բայց երբ դուք ներկայանում եք
11:27
and then leave the room,
215
672000
1000
և ապա հեռանում եք սենյակից,
11:28
when you come back, they don't know who you are.
216
673000
2000
վերադառնալիս նրանք ձեզ չեն ճանաչում:
11:31
We took our Monet prints to the hospital.
217
676000
3000
Մենք տարանք Մոնեի նկարները հիվանդանոց:
11:34
And we asked these patients to rank them
218
679000
4000
Եվ խնդրեցինք այդ հիվանդներին դասավորել դրանք
11:38
from the one they liked the most to the one they liked the least.
219
683000
3000
ըստ իրենց դուր գալու աստիճանի` առավելագույնից նվազագույնը:
11:41
We then gave them the choice between number three and number four.
220
686000
4000
Ապա տվեցինք իրենց նույն ընտրությունը 3-րդի և 4-րդի միջև:
11:45
Like everybody else, they said,
221
690000
2000
Ինչպես բոլորը, նրանք ասացին,
11:47
"Gee, thanks Doc! That's great! I could use a new print.
222
692000
2000
«Շնորհակալ եմ: Հրաշալի է: Ես դեմ չեմ ունենալ նոր նկար:
11:49
I'll take number three."
223
694000
2000
Ես կվերցնեմ 3-րդը»:
11:51
We explained we would have number three mailed to them.
224
696000
4000
Մենք բացատրեցինք, որ 3-րդ նկարը նրանց փոստով կուղարկենք:
11:55
We gathered up our materials and we went out of the room,
225
700000
3000
Մենք հավաքեցինք մեր իրերը և դուրս եկանք սենյակից
11:58
and counted to a half hour.
226
703000
2000
և 30 րոպե սպասեցինք:
12:00
Back into the room, we say, "Hi, we're back."
227
705000
3000
Վերադառնալով սենյակ` ասացինք. «Բարև, մենք վերադարձել ենք»:
12:03
The patients, bless them, say, "Ah, Doc, I'm sorry,
228
708000
4000
Հիվանդները, աստված իրենց պահապան, ասացին․ «Ներեցեք,
12:07
I've got a memory problem; that's why I'm here.
229
712000
2000
ես հիշողության խնդիր ունեմ, այդ պատճառով եմ այստեղ:
12:09
If I've met you before, I don't remember."
230
714000
2000
Եթե ես ձեզ նախկինում հանդիպել եմ չեմ հիշում դրա մասին»։
12:11
"Really, Jim, you don't remember? I was just here with the Monet prints?"
231
716000
3000
«Իսկապե՞ս Ջիմ, դու ինձ չես հիշու՞մ: Ես այստեղ էի Մոնեի նկարներով»:
12:14
"Sorry, Doc, I just don't have a clue."
232
719000
3000
«Ներեցեք, ես պատկերացում անգամ չունեմ»:
12:17
"No problem, Jim. All I want you to do is rank these for me
233
722000
3000
«Խնդիր չկա Ջիմ: Քեզանից ընդամենը խնդրում եմ ըստ քեզ դուր գալու
12:20
from the one you like the most to the one you like the least."
234
725000
5000
առաջնահերթության դասավորես այս նկարները` ամենաշատ դուր եկածից ամենաքիչ դուր եկածը»:
12:25
What do they do? Well, let's first check and make sure
235
730000
2000
Ի՞նչ արեցին նրանք: Եկեք սկզբում ստուգենք և համոզվենք, որ
12:27
they're really amnesiac. We ask these
236
732000
2000
նրանք իրականում հիշողության հետ խնդիրներ ունեն: Մենք հարցրինք
12:29
amnesiac patients to tell us which one they own,
237
734000
4000
հիշողության կորուստ ունեցող հիվանդներին, թե որը նրանք ունեն,
12:33
which one they chose last time, which one is theirs.
238
738000
3000
ո՞րն են ընտրել նախորդ անգամ:
12:36
And what we find is amnesiac patients just guess.
239
741000
4000
Եվ մենք բացահայտեցինք, որ այդ հիվանդները ընդամենը փորձում են գուշակել:
12:40
These are normal controls, where if I did this with you,
240
745000
2000
Եթե ես հարցնեի ձեզ,
12:42
all of you would know which print you chose.
241
747000
2000
դուք բոլորդ կիմանայիք, թե որ նկարն եք ընտրել:
12:44
But if I do this with amnesiac patients,
242
749000
2000
Բայց երբ սա փորձում ես հիշողության խնդիրներով հիվանդների հետ,
12:46
they don't have a clue. They can't pick their print out of a lineup.
243
751000
6000
նրանք գաղափար չունեն անգամ: Նրանք չեն կարող ընտրել իրենց նկարը:
12:52
Here's what normal controls do: they synthesize happiness.
244
757000
4000
Ինչ են անում սովորական մարդիկ․ նրանք երջանկություն են սինթեզում:
12:56
Right? This is the change in liking score,
245
761000
2000
Ճի՞շտ է: Սա այն փոփոխություն է, որ տեսնում ենք իրենց նկարը հավանելու չափի մեջ,
12:58
the change from the first time they ranked to the second time they ranked.
246
763000
3000
փոփոխություն, թե ինչպես են նրանք գնահատել այն առաջին անգամ, և ինչպես` հետո:
13:01
Normal controls show
247
766000
1000
Սովորական մարդկանց դեպքում
13:02
-- that was the magic I showed you;
248
767000
2000
դա այն մոգություն էր, որ ցույց տվեցի,
13:04
now I'm showing it to you in graphical form --
249
769000
3000
այժմ նույնը ցույց կտամ գծագրերի միջոցով.
13:07
"The one I own is better than I thought. The one I didn't own,
250
772000
3000
«Այն, որ ես ունեմ, ավելի լավն է, քան մտածում էի: Այն, որը չունեմ,
13:10
the one I left behind, is not as good as I thought."
251
775000
3000
այնքան լավը չէ, որքան կարծում էի»:
13:13
Amnesiacs do exactly the same thing. Think about this result.
252
778000
5000
Հիշողության կորուստ ունեցող մարդիկ անում են նույն բանը: Մտածեք այս արդյունքի մասին:
13:18
These people like better the one they own,
253
783000
3000
Այս մարդիկ նախապատվություն են տալիս այն նկարին, որն ունեն,
13:21
but they don't know they own it.
254
786000
3000
սակայն նրանք չգիտեն, որ ունեն այն:
13:25
"Yeah, right" is not the right response!
255
790000
3000
«Դե, իհարկե»-ն ճիշտ պատասխանը չէ:
13:29
What these people did when they synthesized happiness
256
794000
3000
Այս մարդիկ, երջանկությունը սինթեզելիս,
13:32
is they really, truly changed
257
797000
3000
իրականում, անկեղծորեն փոխել են
13:35
their affective, hedonic, aesthetic reactions to that poster.
258
800000
5000
իրենց հեդոնիստական, գեղագիտական արձագանքն այդ նկարներին։
13:40
They're not just saying it because they own it,
259
805000
3000
Նրանք չեն ասում դա այդ այն պատճառով, որ ունեն նկարը,
13:43
because they don't know they own it.
260
808000
3000
քանի որ նրանք չգիտեն, որ ունեն այն:
13:47
Now, when psychologists show you bars,
261
812000
3000
Այսպես, երբ հոգեբանները ցույց են տալիս ձեզ սյունակներ,
13:50
you know that they are showing you averages of lots of people.
262
815000
3000
դուք գիտեք, որ նրանք ցույց են տալիս բազմաթիվ մարդկանց միջին տվյալներ:
13:53
And yet, all of us have this psychological immune system,
263
818000
4000
Եվ չնայած դրան մեզանից յուրաքանչյուրն ունի հոգեբանական իմունային համակարգ,
13:57
this capacity to synthesize happiness,
264
822000
2000
երջանկություն սինթեզելու հնարավորություն,
13:59
but some of us do this trick better than others.
265
824000
3000
բայց մեզանից ոմանք դա ավելի լավ են անում:
14:02
And some situations allow anybody to do it more effectively
266
827000
4000
Եվ որոշ իրավիճակներ հնարավորություն են տալիս մեզ ավելի արդյունավետ
14:06
than other situations do.
267
831000
3000
օգտագործել դրանք, քան այլ իրավիճակներ:
14:10
It turns out that freedom
268
835000
4000
Պարզվում է, որ ազատությունը.
14:14
-- the ability to make up your mind and change your mind --
269
839000
3000
մտածելու և մեր մտածածը փոխելու հնարավորությունը,
14:17
is the friend of natural happiness, because it allows you to choose
270
842000
3000
բնական երջանկության ընկերներն է, քանի որ այն թույլ է տալիս մեզ ընտրել
14:20
among all those delicious futures and find the one that you would most enjoy.
271
845000
5000
բոլոր հրաշալի ապագաների միջև և գտնել դրանցից ամենահաճելին:
14:25
But freedom to choose
272
850000
2000
Բայց ընտրության ազատությունը`
14:27
-- to change and make up your mind -- is the enemy of synthetic happiness.
273
852000
4000
արհեստական երջանկության թշնամին է։
14:31
And I'm going to show you why.
274
856000
2000
Եվ ես պատրաստվում եմ ցույց տալ դրա պատճառը:
14:33
Dilbert already knows, of course.
275
858000
1000
Դիլբերթն արդեն գիտի, իհարկե:
14:34
You're reading the cartoon as I'm talking.
276
859000
2000
Իմ խոսքի ընթացքում դուք կարող եք կարդալ կոմիքսները:
14:36
"Dogbert's tech support. How may I abuse you?"
277
861000
2000
«Դոգբերթի տեխնիկական սպասարկում: Ինչպե՞ս կարող եմ ձեզ չօգնել»:
14:38
"My printer prints a blank page after every document."
278
863000
3000
«Իմ տպող սարքը յուրաքանչյուր փաստաթղթից հետո դատարկ թուղթ է տպում»:
14:41
"Why would you complain about getting free paper?"
279
866000
2000
«Ինչու՞ եք դուք բողոքում անվճար թուղթ ստանալու կապակցությամբ»:
14:43
"Free? Aren't you just giving me my own paper?"
280
868000
2000
«Անվճա՞ր: Չէ՞ որ դուք ինձ վերադարձնում եք իմ սեփական թուղթը»:
14:45
"Egad, man! Look at the quality of the free paper
281
870000
2000
«Բա եղա՞վ: Ապա մի նայիր քո անվճար թղթի որակին
14:47
compared to your lousy regular paper!
282
872000
1000
և համեմատիր այն նախկին անորակ թղթի հետ:
14:48
Only a fool or a liar would say that they look the same!"
283
873000
3000
Միայն հիմարը կամ ստախոսը կասի, որ նրանք նման են»:
14:51
"Ah! Now that you mention it, it does seem a little silkier!"
284
876000
3000
«Ահ: Այժմ ես նկատում են, որ այն ավելի նուրբ է»:
14:54
"What are you doing?"
285
879000
2000
«Ի՞նչ եք անում»:
14:56
"I'm helping people accept the things they cannot change." Indeed.
286
881000
3000
«Ես օգնում եմ մարդկանց ընդունել այն ամենը, ինչ նրանք չեն կարող փոխել»: Իսկապես:
14:59
The psychological immune system works best
287
884000
3000
Հոգեբանական իմունային համակարգն ամենից լավ է աշխատում,
15:02
when we are totally stuck, when we are trapped.
288
887000
4000
երբ մենք ամբողջովին խճճված ենք, երբ թակարդի մեջ ենք:
15:06
This is the difference between dating and marriage, right?
289
891000
2000
Դա ամուսնության և ժամադրության մեջ եղած նույն տարբերությունն է, այնպես չէ՞:
15:08
I mean, you go out on a date with a guy,
290
893000
2000
Ի նկատի ունեմ, երբ դու գնում ես ժամադրության տղայի ետ,
15:10
and he picks his nose; you don't go out on another date.
291
895000
2000
և նա փորփրում է քթի մեջ, դուք հաջորդ անգամ նրա հետ որևէ տեղ չեք գնում։
15:12
You're married to a guy and he picks his nose?
292
897000
2000
Երբ դուք ամուսնացած եք և նա անում է նույն բանը՞:
15:14
Yeah, he has a heart of gold;
293
899000
1000
Այո, նա ոսկի սիրտ ունի.
15:15
don't touch the fruitcake. Right? (Laughter)
294
900000
2000
ձեռք մի տուր թխվածքը: Այնպես չէ՞ (Ծիծաղ):
15:17
You find a way to be happy with what's happened.
295
902000
4000
Դուք փնտրում եք երջանիկ լինելու ուղիներ:
15:21
Now what I want to show you is that
296
906000
3000
Այժմ ես ուզում եմ ձեզ ցույց տալ,
15:24
people don't know this about themselves,
297
909000
3000
որ մարդիկ չգիտեն այս բաներն իրենց մասին,
15:27
and not knowing this can work to our supreme disadvantage.
298
912000
3000
և դրանք չիմանալը կարող է ի վնաս մեզ աշխատել:
15:30
Here's an experiment we did at Harvard.
299
915000
2000
Ահա Հարվարդում արված մի փորձարկում:
15:32
We created a photography course, a black-and-white photography course,
300
917000
3000
Մենք կազմակեպեցինք ֆոտո դասընթացներ, սև-սպիտակ ֆոտոյի դասընթացներ,
15:35
and we allowed students to come in and learn how to use a darkroom.
301
920000
3000
և թույլ տվեցինք ուսանողներին գալ և սովորել, թե ինչպես օգտագործել մութ սենյակ:
15:39
So we gave them cameras; they went around campus;
302
924000
2000
Մենք տվեցինք նրանց ֆոտոխցիկներ, նրանք շրջեցին իրենց համալսարանի տարածքով,
15:41
they took 12 pictures of their favorite professors and their dorm room and their dog,
303
926000
5000
նկարեցին իրենց ամենասիրելի 12 դասախոսներին, իրենց սենյակը և շանը,
15:46
and all the other things they wanted to have Harvard memories of.
304
931000
2000
և շատ այլ բաներ, ինչ որպես հիշողություն կցանկանային տանել Հարվարդից:
15:48
They bring us the camera; we make up a contact sheet;
305
933000
3000
Նրանք բերեցին իրենց ֆոտոխցիկները, մենք պատրաստեցինք կոնտակտային ցուցակ,
15:51
they figure out which are the two best pictures;
306
936000
2000
նրանք ընտրեցին լավագույն երկու նկարները,
15:53
and we now spend six hours teaching them about darkrooms.
307
938000
2000
և այժմ մենք ծախսում ենք 6 ժամ` սովորեցնելով մութ սենյակների մասին,
15:55
And they blow two of them up,
308
940000
2000
և այդ ամենից հետո,
15:57
and they have two gorgeous eight-by-10 glossies of
309
942000
2000
նրանք ունեցան երկու 10-8 չափի գեղեցիկ
15:59
meaningful things to them, and we say,
310
944000
2000
ու նշանակալի իրեր պատկերող լուսանկարներ, և մենք ասացինք,
16:01
"Which one would you like to give up?"
311
946000
3000
«Որը՞ կցանկանայիք թողնել»:
16:04
They say, "I have to give one up?"
312
949000
1000
Նրանք ասացին. «Պարտադիր է մեկը թողնե՞լ»:
16:05
"Oh, yes. We need one as evidence of the class project.
313
950000
3000
«Այո: Մեզ անհրաժեշտ է ունենալ դրանցից մեկը որպես դասարանային աշխատանքի ապացույց:
16:08
So you have to give me one. You have to make a choice.
314
953000
3000
Այսպիսով ստիպված եք մեկը մեզ տալ: Դուք պետք է ընտրություն կատարեք:
16:11
You get to keep one, and I get to keep one."
315
956000
3000
Դուք մեկը պահում եք ձեզ, մյուսը թողնում եք մեզ»։
16:14
Now, there are two conditions in this experiment.
316
959000
3000
Այս փորձարկման կատարվել է երկու տարբեր պայմաններով:
16:17
In one case, the students are told, "But you know,
317
962000
3000
Առաջին դեպքում ուսանողներին ասվում է, «Բայց գիտեք,
16:20
if you want to change your mind, I'll always have the other one here,
318
965000
3000
եթե դուք մտքափոխվեք, այդ մյուս լուսանկարը
16:23
and in the next four days, before I actually mail it to headquarters,
319
968000
4000
հաջորդ 4 օրերի ընթացքում այստեղ է լինելու, մինչև ես ուղարկեմ այն մեր գլխամաս,
16:27
I'll be glad to" -- (Laughter) -- yeah, "headquarters" --
320
972000
3000
ես ուրախ կլինեմ, (Ծիծաղ), այո «գլխամաս»,
16:30
"I'll be glad to swap it out with you. In fact,
321
975000
3000
ես ուրախ կլինեմ փոխանակել այն ձեզ հետ:
16:33
I'll come to your dorm room and give
322
978000
1000
Ես կգամ ձեր հանրակացարան և կհանձնեմ այն ձեզ,
16:34
-- just give me an email. Better yet, I'll check with you.
323
979000
3000
միայն թե ինձ ձեր էլեկտրոնային փոստի հասցեն տվեք: Ավելին, ես ինքս կապի մեջ կլինեմ:
16:37
You ever want to change your mind, it's totally returnable."
324
982000
3000
Եթե ցանկանաք փոխել ձեր որոշումը, նկարները հնարավոր է փոխել:
16:40
The other half of the students are told exactly the opposite:
325
985000
3000
Ուսանողների մյուս մասին ասացին լրիվ հակառակը.
16:43
"Make your choice. And by the way,
326
988000
2000
«Կատարեք ձեր ընտրությունը: Ի դեպ, փոստը երկու րոպեների ընթացքում
16:45
the mail is going out, gosh, in two minutes, to England.
327
990000
3000
ուղարկվելու է Անգլիա:
16:48
Your picture will be winging its way over the Atlantic.
328
993000
2000
Ձեր նկարը կսավառնի Ատլանտիկ օվկիանի վրայով:
16:50
You will never see it again."
329
995000
2000
Եվ դուք այն այլևս երբեք չեք տեսնի»:
16:52
Now, half of the students in each of these conditions
330
997000
3000
Յուրաքանչյուր խմբի ուսանողներին կեսին հանձնարարվեց
16:55
are asked to make predictions about how much
331
1000000
2000
մոտավոր գուշակել, թե որքան են իրենք
16:57
they're going to come to like the picture that they keep
332
1002000
3000
հավանելու այն նկարը, որը պահելու են իրենց մոտ,
17:00
and the picture they leave behind.
333
1005000
2000
և մյուս նկարը, որն ուղարկելու են։
17:02
Other students are just sent back to their little dorm rooms
334
1007000
3000
Մյուս ուսանողները պարզապես վերադարձան հանրակացարան
17:05
and they are measured over the next three to six days
335
1010000
5000
և հաջորդ 3-6 օրերի ընթացքում սկսեցին ստուգել
17:10
on their liking, satisfaction with the pictures.
336
1015000
2000
նրանց բավարարվածությունը նկարներից։
17:12
And look at what we find.
337
1017000
1000
Եվ ահա թե ինչ մենք պարզեցինք:
17:13
First of all, here's what students think is going to happen.
338
1018000
3000
Առաջինը, ահա թե ինչ պետք է պատահի ուսանողների կարծիքով:
17:16
They think they're going to maybe come to like the picture they chose
339
1021000
4000
Նրանք կարծում են, որ հավանաբար ավելի շատ կհավանեն այն նկարը,
17:20
a little more than the one they left behind,
340
1025000
3000
որ ընտրել են, քան այն, որ թողել են,
17:23
but these are not statistically significant differences.
341
1028000
3000
բայց վիճակագրական տեսանկյունից նշանակալի տարբերություն չկա:
17:27
It's a very small increase, and it doesn't much matter
342
1032000
2000
Աճը շատ չնչին է և մեծ նշանակություն չունի,
17:29
whether they were in the reversible or irreversible condition.
343
1034000
3000
անկախ նրանից թե նրանք ունեն փոխանակելու հնարավորություն, թե` ոչ:
17:32
Wrong-o. Bad simulators. Because here's what's really happening.
344
1037000
5000
Սխալ է: Ահա թե ինչ է իրականում կատարվում:
17:37
Both right before the swap and five days later,
345
1042000
3000
Երկու դեպքում էլ, և մինչև փոխանակելը, և դրանից հինգ օր հետո
17:40
people who are stuck with that picture,
346
1045000
2000
մարդիկ, ովքեր ստիպված էին նույն նկարը ունենալ,
17:42
who have no choice,
347
1047000
1000
ովքեր չունեն ընտրություն,
17:43
who can never change their mind, like it a lot!
348
1048000
5000
ովքեր չեն կարող փոխել իրենց միտքը, շատ են հավանում այն։
17:48
And people who are deliberating -- "Should I return it?
349
1053000
3000
Իսկ մարդիկ, ովքեր կասկածում էին. «Միգուցե վերադարձնե՞մ:
17:51
Have I gotten the right one? Maybe this isn't the good one?
350
1056000
2000
Արդյո՞ք ճիշտ ընտրություն եմ արել: Երևի սա լավագույնը չէ՞:
17:53
Maybe I left the good one?" -- have killed themselves.
351
1058000
2000
Երևի լավագույնը թողե՞լ եմ» - իրենք իրենց տանջում են:
17:55
They don't like their picture, and in fact
352
1060000
2000
Նրանք չեն հավանում իրենց նկարը, նույնիսկ,
17:57
even after the opportunity to swap has expired,
353
1062000
2000
փոխելու հնարավորության ժամկետի ավարտից հետո,
17:59
they still don't like their picture. Why?
354
1064000
6000
նրանք միևնույնն է չեն հավանում իրենց նկարը: Ինչու՞:
18:05
Because the reversible condition is not conducive
355
1070000
3000
Պատճառն այն է, որ փոխանակելու պայմանը չի նպաստում
18:08
to the synthesis of happiness.
356
1073000
2000
երջանկության սինթեզին:
18:10
So here's the final piece of this experiment.
357
1075000
3000
Ահա փորձարկման վերջնական մասը:
18:13
We bring in a whole new group of naive Harvard students
358
1078000
4000
Մենք բերեցինք Հարվարդի միամիտ ուսանողների նոր խումբ
18:17
and we say, "You know, we're doing a photography course,
359
1082000
3000
և ասացինք. «Գիտեք, մենք կազմակերպում ենք լուսանկարչության դասընթացներ
18:20
and we can do it one of two ways.
360
1085000
2000
և կարող ենք անել երկու տարբերակով:
18:22
We could do it so that when you take the two pictures,
361
1087000
3000
Մենք կարող ենք անել այնպես, որ երբ դուք վերցնեք երկու նկար,
18:25
you'd have four days to change your mind,
362
1090000
2000
դուք ունենաք 4 օր միտքը փոխելու համար,
18:27
or we're doing another course where you take the two pictures
363
1092000
2000
կամ մեկ այլ դասընթաց ենք կազմակերպում, երբ դուք վերցնում եք երկու նկար
18:29
and you make up your mind right away
364
1094000
2000
և որոշում եք ընդունում նույն պահին
18:31
and you can never change it. Which course would you like to be in?"
365
1096000
2000
և այլևս չեք կարող որոշումը փոխել: Ո՞ր տարբերակը կնախընտրեք»:
18:33
Duh! 66 percent of the students, two-thirds,
366
1098000
5000
Ուսանողների 66 տոկոսը, այսինքն 2/3-ը
18:38
prefer to be in the course where they have the opportunity to change their mind.
367
1103000
4000
գերադասեցին մասնակցել այն դասընթացին, որտեղ նրանք ունեն որոշում փոխելու հնարավորություն:
18:42
Hello? 66 percent of the students choose to be in the course in which they will
368
1107000
4000
Տեսա՞ք: Ուսանողների 66 տոկոսն ընտրեց այն տարբերակը, որի
18:46
ultimately be deeply dissatisfied with the picture.
369
1111000
4000
արդյունքում վերջին հաշվով դժգոհ են մնալու իրենց նկարից։
18:50
Because they do not know the conditions under which synthetic happiness grows.
370
1115000
6000
Քանի որ նրանք չգիտեն այն պայմանները, որոնց դեպքում արհեստական երջանկությունը աճում է:
18:56
The Bard said everything best, of course, and he's making my point here
371
1121000
5000
Բանաստեղծն ամենից լավ է ասել, իհարկե, և նա ընդգծում է իմ տեսակետը
19:01
but he's making it hyperbolically:
372
1126000
3000
սակայն առավել չափազանցրած․
19:04
"'Tis nothing good or bad / But thinking makes it so."
373
1129000
3000
«Չկան լավ ու վատ բաներ. մեր մտածողությունն է դրանք այդպիսին դարձնում»:
19:07
It's nice poetry, but that can't exactly be right.
374
1132000
3000
Գեղեցիկ բանաստեղծություն է, սակայն այն լիովին ճիշտ լինել չի կարող:
19:10
Is there really nothing good or bad?
375
1135000
3000
Արդյո՞ք իրականում չկան լավ ու վատ բաներ։
19:13
Is it really the case that gall bladder surgery and a trip to Paris
376
1138000
3000
Արդյոք լեղապարկի վիրահատության և դեպի Փարիզ ճանապարհորդության մեջ
19:16
are just the same thing? That seems like a one-question IQ test.
377
1141000
7000
չկա ոչ մի տարբերություն: Սա կարծես մի հարցից բաղկացած IQ թեստ լինի:
19:23
They can't be exactly the same.
378
1148000
2000
Նրանք չեն կարող լիովին նույնը լինել:
19:25
In more turgid prose, but closer to the truth,
379
1150000
3000
Ճշմարտությանն ավելի մոտ է
19:28
was the father of modern capitalism, Adam Smith, and he said this.
380
1153000
3000
ժամանակակից կապիտալիզմի հայր Ադամ Սմիթը։ Նա ասել է հետևյալը։
19:31
This is worth contemplating:
381
1156000
2000
Սա մտորումների տեղիք է տալիս.
19:33
"The great source of both the misery and disorders of human life
382
1158000
4000
«Մարդու կյանքում տառապանքների ու խառնաշփոթությունների գլխավոր պատճառը
19:37
seems to arise from overrating the difference
383
1162000
3000
տարբեր իրավիճակների միջև եղած տարբերության
19:40
between one permanent situation and another ...
384
1165000
3000
գերագնահատումն է․․․
19:43
Some of these situations may, no doubt, deserve to be preferred to others,
385
1168000
5000
Այս իրավիճակներից որոշները, իհարկե, արժանի են գերադասելի լինել,
19:48
but none of them can deserve to be pursued
386
1173000
6000
բայց նրանցից ոչ մեկը արժանի չի, որ նրան այդքան
19:54
with that passionate ardor which drives us to violate the rules
387
1179000
4000
անզուսպ կերպով հետամուտ լինեն, որ այն ստիպի մեզ խախտել
19:58
either of prudence or of justice, or to corrupt the future tranquility of our minds,
388
1183000
5000
թե խելամտության և թե օրենքի կանոնները, և կամ քայքայի մեր մտքի հանգստությունը
20:03
either by shame from the remembrance of our own folly,
389
1188000
4000
առաջացնելով կամ ամոթի զգացում մեր մեղքը գիտակցումից,
20:07
or by remorse for the horror of our own injustice."
390
1192000
4000
կամ խղճի խայթ՝ մեր կողմից գործած անարդարացիության գիտակցումից։
20:11
In other words: yes, some things are better than others.
391
1196000
5000
Այլ կերպ ասած. այո, որոշ բաներ ավելի լավն են, քան մյուսները:
20:16
We should have preferences that lead us into one future over another.
392
1201000
5000
Մենք պետք է ունենանք գերակայություններ, որոնք կտանեն մեզ դեպի ապագա:
20:21
But when those preferences drive us too hard and too fast
393
1206000
4000
Բայց երբ այդ գերակայությունները մեզ տանում են չափազանց անզուսպ կերպով,
20:25
because we have overrated the difference between these futures,
394
1210000
4000
որովհետև մենք գերագնահատել ենք այն տարբերությունը, որը կա ապագաների մեջ,
20:29
we are at risk.
395
1214000
3000
մենք կանգնում են վտանգի առաջ:
20:32
When our ambition is bounded, it leads us to work joyfully.
396
1217000
3000
Երբ մեր ձգտումները սահմանափակ են, դա ստիպում է մեզ աշխատանքից ավելի շատ հաճույք ստանալ:
20:35
When our ambition is unbounded, it leads us to lie, to cheat, to steal, to hurt others,
397
1220000
6000
Երբ մեր ցանկությունները չունեն սահմանափակումներ, դրանք մեզ ստիպում են ստել, խաբել, գողանալ, վիրավորել ուրիշներին
20:41
to sacrifice things of real value. When our fears are bounded,
398
1226000
4000
զոհել իրական արժեքները: Երբ մեր վախերը սահմանափակ են,
20:45
we're prudent; we're cautious; we're thoughtful.
399
1230000
4000
մենք գիտակից ենք, շրջահայաց, խորամիտ:
20:49
When our fears are unbounded and overblown,
400
1234000
3000
Երբ մեր վախերն անսահմանափակ են և ուռճացած
20:52
we're reckless, and we're cowardly.
401
1237000
3000
մենք դառնում ենք անմիտ ու փոքրոգի:
20:55
The lesson I want to leave you with from these data
402
1240000
3000
Դասը, որ ցանկանում եմ թողնել ձեզ բոլոր այս տվյալներից, հետևյալն է․
20:58
is that our longings and our worries are both to some degree overblown,
403
1243000
5000
մեր ցանկություններն ու մտահոգությունները ինչ-որ չափով գերագնահատված են,
21:03
because we have within us the capacity to manufacture the very commodity
404
1248000
6000
քանի որ մենք ունենք ներքին կարողություն արտադրել հենց այն,
21:09
we are constantly chasing when we choose experience.
405
1254000
4000
ինչն անընդհատ փորձում ենք գտնել, երբ ընտրում ենք փորձը:
21:13
Thank you.
406
1258000
1000
Շնորհակալություն:
Translated by Armenuhy Hovakimyan
Reviewed by Gohar Khachatryan

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.

Why you should listen

Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.

The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.

In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.

More profile about the speaker
Dan Gilbert | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee