TED2003
Dan Dennett: The illusion of consciousness
დენ დენეტი: ცნობიერების ილუზია
Filmed:
Readability: 3.2
3,868,782 views
ფილოსოფოსი დენ დენეტი არა მხოლოდ იმას ამტკიცებს, რომ ჩვენ არ გვესმის საკუთარი ცნობიერება, არამედ იმასაც, რომ ცხოვრების თითქმის ნახევარს ჩვენი ტვინი ჩვენს აქტიურ გასულელებაში ატარებს.
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
So I'm going to speak about a problem that I have
0
1000
3000
მინდა გესაუბროთ ჩემ ერთ პრობლემაზე
00:29
and that's that I'm a philosopher.
1
4000
3000
იმაზე, რომ მე ფილოსოფოსი ვარ
00:32
(Laughter)
2
7000
2000
(სიცილი)
00:34
When I go to a party and people ask me what do I do
3
9000
3000
როცა წვეულებაზე ვარ,
ხალხი მეკითხება რას ვსაქმიანობ
ხალხი მეკითხება რას ვსაქმიანობ
00:37
and I say, "I'm a professor," their eyes glaze over.
4
12000
5000
და მე ვეუბნები, "პროფესორი ვარ",
მათ თვალები უშეშდებათ.
მათ თვალები უშეშდებათ.
00:42
When I go to an academic cocktail party
5
17000
2000
როცა მე ვარ აკადემიურ კოქტეილის წვეულებაზე
00:44
and there are all the professors around, they ask me what field I'm in
6
19000
4000
გარშემო სულ პროფესორები არიან
და ისინი მეკითხებიან რა სფეროში ვმოღვაწეობ
და ისინი მეკითხებიან რა სფეროში ვმოღვაწეობ
00:48
and I say, "philosophy" -- their eyes glaze over.
7
23000
3000
და მე ვპასუხობ "ფილოსოფია",
მათი თვალები უშეშდებათ.
მათი თვალები უშეშდებათ.
00:51
(Laughter)
8
26000
2000
(სიცილი)
00:53
When I go to a philosopher's party
9
28000
3000
როცა მე ფილოსოფოსების წვეულებაზე ვარ
00:56
(Laughter)
10
31000
3000
(სიცილი)
00:59
and they ask me what I work on and I say, "consciousness,"
11
34000
4000
და ისინი მეკითხებიან რაზე ვმუშაობ
და მე ვპასუხობ: "ცნობიერებაზე",
და მე ვპასუხობ: "ცნობიერებაზე",
01:03
their eyes don't glaze over -- their lips curl into a snarl.
12
38000
5000
მათ არ უშეშდებათ თვალები,
ისინი ეჭვიანად ბრეცენ ტუჩებს.
ისინი ეჭვიანად ბრეცენ ტუჩებს.
01:08
(Laughter)
13
43000
1000
(სიცილი)
01:09
And I get hoots of derision and cackles and growls
14
44000
6000
და მე ვისმენ დაცინვას, ხით-ხითს
და ღრენას,
და ღრენას,
01:15
because they think, "That's impossible! You can't explain consciousness."
15
50000
5000
რადგან ისინი ფიქრობენ რომ: "ეს შეუძლებელია
შეუძლებელია ცნობიერების ახსნა".
შეუძლებელია ცნობიერების ახსნა".
01:20
The very chutzpah of somebody thinking
16
55000
2000
ზედმეტი თავდაჯერებულობაა ვიფიქროთ,
01:22
that you could explain consciousness is just out of the question.
17
57000
4000
რომ შეგვიძლია ცნობიერების ახსნა,
ეს უდავოა.
ეს უდავოა.
01:26
My late, lamented friend Bob Nozick, a fine philosopher,
18
61000
4000
ჩემი აწ გარდაცვლილი მეგობარი, ბობ ნოზიკი,
მშვენიერი ფილოსოფოსი
მშვენიერი ფილოსოფოსი
01:30
in one of his books, "Philosophical Explanations,"
19
65000
4000
ერთ-ერთ საკუთარ წიგნში,
"ფილოსოფიური ახსნები"
"ფილოსოფიური ახსნები"
01:34
is commenting on the ethos of philosophy --
20
69000
5000
მიმოიხილავს ფილოსოფიის ეთოსს,
01:39
the way philosophers go about their business.
21
74000
2000
თუ როგორ უდგებიან ფილოსოფოსები საქმეს.
01:41
And he says, you know, "Philosophers love rational argument."
22
76000
4000
და ის ამბობს რომ: "ფილოსოფოსებს
უყვართ რაციონალური არგუმენტი"
უყვართ რაციონალური არგუმენტი"
01:45
And he says, "It seems as if the ideal argument
23
80000
2000
და ის ამბობს "იდეალური არგუმენტი
01:47
for most philosophers is you give your audience the premises
24
82000
6000
ფილოსოფოსთა უმეტესობისთვის არის,
როცა შენ მსმენელებს უკეთებ შესვალს
როცა შენ მსმენელებს უკეთებ შესვალს
01:53
and then you give them the inferences and the conclusion,
25
88000
5000
და შემდეგ აძლევ მათ შედეგებსა და დასკვნებს
01:58
and if they don't accept the conclusion, they die.
26
93000
4000
და თუ ისინი არ გაიზიარებენ დასკვნებს,
დაიხოცებიან.
დაიხოცებიან.
02:02
Their heads explode." The idea is to have an argument
27
97000
3000
მათ უბრალოდ თავები უსკდებათ"
აზრი იმაშია,
აზრი იმაშია,
02:05
that is so powerful that it knocks out your opponents.
28
100000
4000
რომ არგუმენტმა
უნდა გააპოს თქვენი ოპონენტი
უნდა გააპოს თქვენი ოპონენტი
02:09
But in fact that doesn't change people's minds at all.
29
104000
3000
სინამდვილეში კი ეს საერთოდ ვერ ცვლის
ადამიამების წარმოდგენებს
ადამიამების წარმოდგენებს
02:12
It's very hard to change people's minds
30
107000
1000
ძალიან ძნელია
02:13
about something like consciousness,
31
108000
2000
ადამიანთა წარმოდგენების შეცვლა
ისეთ რამეზე
ისეთ რამეზე
02:15
and I finally figured out the reason for that.
32
110000
5000
როგორიც ცნობიერებაა
და საბოლოოდ მივხვდი რატომ.
და საბოლოოდ მივხვდი რატომ.
02:20
The reason for that is that everybody's an expert on consciousness.
33
115000
4000
მიზეზი ის არის,
რომ ყველა არის ექსპერტი ცნობიერებაში.
რომ ყველა არის ექსპერტი ცნობიერებაში.
02:24
We heard the other day that everybody's got a strong opinion about video games.
34
119000
4000
ჩვენ იმ დღეს მოვისმინეთ,
რომ ყველას აქვს მყარი აზრი ვიდეო თამაშებზე
რომ ყველას აქვს მყარი აზრი ვიდეო თამაშებზე
02:28
They all have an idea for a video game, even if they're not experts.
35
123000
3000
ყველას აქვს აზრი
მაშინაც კი როცა ისინი არ არიან ექსპერტები
მაშინაც კი როცა ისინი არ არიან ექსპერტები
02:31
But they don't consider themselves experts on video games;
36
126000
3000
და ისინი არც თვლიან თავებს
ვიდეო თამაშების ექსპერტებად, უბრალოდ
ვიდეო თამაშების ექსპერტებად, უბრალოდ
02:34
they've just got strong opinions.
37
129000
1000
მყარი აზრი აქვთ.
02:35
I'm sure that people here who work on, say, climate change
38
130000
5000
დარმწუნებული ვარ ხალხი, რომელიც მუშაობს,
მაგალითად კლიმატის ცვლილებებზე
მაგალითად კლიმატის ცვლილებებზე
02:40
and global warming, or on the future of the Internet,
39
135000
5000
და გლობალურ დათბობაზე,
ან ინტერნეტის მომავალზე,
ან ინტერნეტის მომავალზე,
02:45
encounter people who have very strong opinions
40
140000
2000
ხვდება ადამიანებს ვისაც აქვთ
02:47
about what's going to happen next.
41
142000
3000
ძალიან მყარი წარმოდგენები
იმაზე თუ რა მოხდება მომავალში,
იმაზე თუ რა მოხდება მომავალში,
02:50
But they probably don't think of these opinions as expertise.
42
145000
4000
მაგრამ სავარაუდოდ ისინი არ განიხილავენ
ამ აზრებს როგორც ექსპერტულს.
ამ აზრებს როგორც ექსპერტულს.
02:54
They're just strongly held opinions.
43
149000
2000
ეს უბრალოდ მყარი წარმოდგენებია.
02:56
But with regard to consciousness, people seem to think,
44
151000
4000
სამაგიეროდ რაც შეეხება ცნობიერებას,
ხალხი როგორც ჩანს ფიქრობს,
ხალხი როგორც ჩანს ფიქრობს,
03:00
each of us seems to think, "I am an expert.
45
155000
3000
ყოველი ჩვენგანი ფიქრობს: "მე ექსპერტი ვარ,
03:03
Simply by being conscious, I know all about this."
46
158000
3000
მხოლოდ იმით რომ ცნობიერი ვარ,
ყველაფერი ვიცი მასზე"
ყველაფერი ვიცი მასზე"
03:06
And so, you tell them your theory and they say,
47
161000
2000
და როცა შენს თეორიას უყვები ისინი ამბობენ:
03:08
"No, no, that's not the way consciousness is!
48
163000
1000
"არა, არა, ცნობიერება
03:09
No, you've got it all wrong."
49
164000
2000
ეს არ არის,
თქვენ არასწორად გესმით"
თქვენ არასწორად გესმით"
03:11
And they say this with an amazing confidence.
50
166000
4000
და ისინი ამას ამბობენ
განმაცვიფრებელი თავდაჯერებულობით.
განმაცვიფრებელი თავდაჯერებულობით.
03:15
And so what I'm going to try to do today
51
170000
2000
რასაც მე დღეს ვაპირებ,
03:17
is to shake your confidence. Because I know the feeling --
52
172000
3000
არის ამ თქვენი თავდაჯერებულობის მორყევა,
რადგან ვიცი ეს გრძნობა
რადგან ვიცი ეს გრძნობა
03:20
I can feel it myself.
53
175000
2000
მე თვითონ ვგრძნობ მას.
03:22
I want to shake your confidence that you know your own innermost minds --
54
177000
6000
მე მინდა შევარყიო თქვენი თავდაჯერებულობა
იმაში, რომ თქვენ იცით საკუთარი შიდა გონება
იმაში, რომ თქვენ იცით საკუთარი შიდა გონება
03:28
that you are, yourselves, authoritative about your own consciousness.
55
183000
5000
რომ თქვენ თვითონ ხართ
თქვენი ცნობიერების განმკარგავი.
თქვენი ცნობიერების განმკარგავი.
03:33
That's the order of the day here.
56
188000
3000
ეს არის დღევანდელი დღის განრიგი.
03:36
Now, this nice picture shows a thought-balloon, a thought-bubble.
57
191000
3000
ახლა, ამ მშვენიერ ნახატზე
ჩანს ფიქრის ღრუბელი, ფიქრის ბუშტები.
ჩანს ფიქრის ღრუბელი, ფიქრის ბუშტები.
03:39
I think everybody understands what that means.
58
194000
2000
მგონი ყველა ხვდება ეს რას ნიშნავს.
03:41
That's supposed to exhibit the stream of consciousness.
59
196000
3000
ეს გამოსახავს ცნობიერების ნაკადს.
03:44
This is my favorite picture of consciousness that's ever been done.
60
199000
2000
ეს ყველაზე საყვარელი ცნობიერების ნახატია,
03:46
It's a Saul Steinberg of course -- it was a New Yorker cover.
61
201000
3000
რაც კი ოდესმე შესრულებულა
ეს სოლ სტაინბერგია, ნიუ იორკერის ყდა.
ეს სოლ სტაინბერგია, ნიუ იორკერის ყდა.
03:49
And this fellow here is looking at the painting by Braque.
62
204000
5000
და აქ ყმაწვილი უყურებს ბრაქის ნახატს.
03:54
That reminds him of the word baroque, barrack, bark, poodle,
63
209000
4000
ის მას ახსენებს სიტყვა ბაროქს,
ბარაქს, ბარქ (ყეფა), პუდელს,
ბარაქს, ბარქ (ყეფა), პუდელს,
03:58
Suzanne R. -- he's off to the races.
64
213000
2000
სუზან რ... და აი ის გაიტაცეს ფიქრებმა.
04:00
There's a wonderful stream of consciousness here
65
215000
4000
ეს არის ცნობიერების ნაკადის
შესანიშნავი გამოხატულება
შესანიშნავი გამოხატულება
04:04
and if you follow it along, you learn a lot about this man.
66
219000
4000
და თუ თქვენ მას გაყვებით,
ბევრ რამეს შეიტყობთ ამ კაცზე
ბევრ რამეს შეიტყობთ ამ კაცზე
04:08
What I particularly like about this picture, too,
67
223000
2000
რაც მე განსაკუთრებით მომწონს ამ ნახატში
04:10
is that Steinberg has rendered the guy
68
225000
2000
არის ის რომ სტაინბერგმა
04:12
in this sort of pointillist style.
69
227000
3000
კაციც პუანტილისტის სტილში დახატა.
04:15
Which reminds us, as Rod Brooks was saying yesterday:
70
230000
3000
ეს გვახსენებს იმას,
რაც რობ ბრუკსმა თქვა გუშინ:
რაც რობ ბრუკსმა თქვა გუშინ:
04:18
what we are, what each of us is -- what you are, what I am --
71
233000
4000
"რანი ვართ ჩვენ, რაა ყოველი ჩვენთაგანი,
რა ხარ შენ, რა ვარ მე
რა ხარ შენ, რა ვარ მე
04:22
is approximately 100 trillion little cellular robots.
72
237000
6000
დაახლოებით 100 ტრილიონი
პატარა უჯრედოვანი რობოტი"
პატარა უჯრედოვანი რობოტი"
04:28
That's what we're made of.
73
243000
2000
ეს არის რისგანაც შევგდებით.
04:30
No other ingredients at all. We're just made of cells, about 100 trillion of them.
74
245000
4000
სხვა არაფერი. ჩვენ მხოლოდ უჯრედებისგან
შევდგებით 100 ტრილიონი მათგანისგან.
შევდგებით 100 ტრილიონი მათგანისგან.
04:34
Not a single one of those cells is conscious;
75
249000
2000
არცერთი მათგანი არ არის ცნობიერი.
04:36
not a single one of those cells knows who you are, or cares.
76
251000
5000
არცერთმა თქვენი უჯრედთაგანმა,
არ იცის ვინ ხართ და არც აინტერესებს.
არ იცის ვინ ხართ და არც აინტერესებს.
04:41
Somehow, we have to explain
77
256000
2000
ეს რაღაცნაირად უნდა ავხსნათ.
04:43
how when you put together teams, armies, battalions
78
258000
4000
როგორ გამოდის, რომ როცა ერთად შეკრებთ
გუნდს არმიას, ბატალიონს
გუნდს არმიას, ბატალიონს
04:47
of hundreds of millions of little robotic unconscious cells --
79
262000
4000
100 მილიონობით პატარა
არაცნობიერი უჯრედებისა,
არაცნობიერი უჯრედებისა,
04:51
not so different really from a bacterium, each one of them --
80
266000
4000
თითოეულს არც თუ ისე განსხვავებულებს
ბაქტერიისგან,
ბაქტერიისგან,
04:55
the result is this. I mean, just look at it.
81
270000
4000
ეს არის შედეგი, შეხედეთ ამას.
04:59
The content -- there's color, there's ideas, there's memories,
82
274000
4000
შინაარსი, აი ფერი, აი აზრები, მეხსიერება
05:03
there's history. And somehow all that content of consciousness
83
278000
4000
აი ისტორია და რაღაცნაირად
ეს მთელი ცნობიერების შინაარსი,
ეს მთელი ცნობიერების შინაარსი,
05:07
is accomplished by the busy activity of those hoards of neurons.
84
282000
5000
მიიღწევა ნეირონების ხროვის
ინტენსიური აქტივობით.
ინტენსიური აქტივობით.
05:12
How is that possible? Many people just think it isn't possible at all.
85
287000
4000
რანაირად არის ეს შესაძლებელი?
ბევრი ფიქრობს რომ ეს სრულიად შეუძლებელია
ბევრი ფიქრობს რომ ეს სრულიად შეუძლებელია
05:16
They think, "No, there can't be any
86
291000
2000
ისინი ფიქრობენ, "არა, შეუძლებელია
05:18
sort of naturalistic explanation of consciousness."
87
293000
4000
ცნობიერების
რამე ბუნებრივი ახსნა არსებობდეს"
რამე ბუნებრივი ახსნა არსებობდეს"
05:22
This is a lovely book by a friend of mine named Lee Siegel,
88
297000
3000
ეს არის ჩემი მეგობრის ლი სიგელის
შესანიშნავი წიგნი,
შესანიშნავი წიგნი,
05:25
who's a professor of religion, actually, at the University of Hawaii,
89
300000
3000
რომელიც არის რელიგიის პროფესორი
ჰავაის უნივერსიტეტში
ჰავაის უნივერსიტეტში
05:28
and he's an expert magician, and an expert
90
303000
2000
ის ასევე მაგიის ექსპერტია,
05:30
on the street magic of India, which is what this book is about,
91
305000
4000
ქუჩის ინდური მაგიის ექსპერტი,
სწორედ ამაზეა ეს წიგნიც:
სწორედ ამაზეა ეს წიგნიც:
05:34
"Net of Magic."
92
309000
2000
"მაგიის ქსელი"
05:36
And there's a passage in it which I would love to share with you.
93
311000
3000
და იქ არის ნაწყვეტი,
რომელიც მინდა გაგიზიაროთ.
რომელიც მინდა გაგიზიაროთ.
05:39
It speaks so eloquently to the problem.
94
314000
6000
ის ძალიან თვალსაჩინოდ აღწერს პრობლემას.
05:45
"'I'm writing a book on magic,' I explain, and I'm asked, 'Real magic?'
95
320000
5000
"მე ვწერ წიგნს მაგიაზე, - ვამბობ მე,
მეკითხებიან - ნამდვილ მაგიაზე?"
მეკითხებიან - ნამდვილ მაგიაზე?"
05:50
By 'real magic,' people mean miracles,
96
325000
2000
ნამდვილ მაგიაში ხალხი სასწაულს გულისხმობს,
05:52
thaumaturgical acts, and supernatural powers.
97
327000
2000
სასწაულმოქმედებს და ზებუნებრივ ძალებს.
05:54
'No,' I answer. 'Conjuring tricks, not real magic.'
98
329000
4000
"არა, - ვპასუხობ მე - სხვადასხვა ხრიკებზე
და არა ნამდვილ მაგიაზე"
და არა ნამდვილ მაგიაზე"
05:58
'Real magic,' in other words, refers to the magic that is not real;
99
333000
4000
სხვა სიტყვებით, ნამდვილი მაგია არის მაგია,
რომელიც არ არსებობს სინამდვილეში.
რომელიც არ არსებობს სინამდვილეში.
06:02
while the magic that is real, that can actually be done, is not real magic."
100
337000
5000
მაშინ როცა ნამდვილი მაგია რომლის შესრულება
სინამდვილეში შეიძლება, არაა ნამდვილი.
სინამდვილეში შეიძლება, არაა ნამდვილი.
06:07
(Laughter)
101
342000
4000
(სიცილი)
06:11
Now, that's the way a lot of people feel about consciousness.
102
346000
4000
ზუსტად ასევე ფიქრობს ბევრი ცნობიერებაზეც.
06:15
(Laughter)
103
350000
1000
(სიცილი)
06:16
Real consciousness is not a bag of tricks.
104
351000
2000
ნამდვილი ცნობიერება არაა ხრიკების ნაკრები.
06:18
If you're going to explain this as a bag of tricks,
105
353000
2000
თუ თქვენ მას ხსნით როგორც ხრიკების ნაკრებს
06:20
then it's not real consciousness, whatever it is.
106
355000
3000
მაშინ ის არა არის ნამდვილი ცნობიერება.
06:23
And, as Marvin said, and as other people have said,
107
358000
6000
როგორც მარვინმა
და სხვა ადამიანებმა თქვეს:
და სხვა ადამიანებმა თქვეს:
06:29
"Consciousness is a bag of tricks."
108
364000
3000
"ცნობიერება - სწორედ ხრიკების ნაკრებია"
06:32
This means that a lot of people are just left completely dissatisfied
109
367000
5000
ამის გამო ბევრი ადამიანი
სრულიად დაუკმაყოფილებელია
სრულიად დაუკმაყოფილებელია
06:37
and incredulous when I attempt to explain consciousness.
110
372000
3000
და სკეპტიკურია,
ჩემი ცნობიერების ახსნის მცდელობების მიმართ
ჩემი ცნობიერების ახსნის მცდელობების მიმართ
06:40
So this is the problem. So I have to
111
375000
3000
ამაშია მთელი პრობლემა.
06:43
do a little bit of the sort of work
112
378000
3000
ამიტომ ახლა ისეთი რამ უნდა გავაკეთო,
06:46
that a lot of you won't like,
113
381000
4000
რაც ბევრ თქვენგანს არ მოეწონება,
06:50
for the same reason that you don't like to see
114
385000
2000
იმავე მიზეზით, რა მიზეზითაც არ გიყვართ,
06:52
a magic trick explained to you.
115
387000
2000
როცა ფოკუსს გიხსნიან.
06:54
How many of you here, if somebody -- some smart aleck --
116
389000
4000
რამდენ თქვენგანს უნდა ხოლმე,
როცა ვინმე საზრიანი იწყებს
როცა ვინმე საზრიანი იწყებს
06:58
starts telling you how a particular magic trick is done,
117
393000
3000
ამა თუ იმ ფოკუსის ახსნას,
07:01
you sort of want to block your ears and say, "No, no, I don't want to know!
118
396000
3000
აიფაროს ყურებზე ხელი და თქვას:
"არა, არა, არ მინდა ვიცოდე,
"არა, არა, არ მინდა ვიცოდე,
07:04
Don't take the thrill of it away. I'd rather be mystified.
119
399000
3000
ინტრიგას ნუ დამიმსხვრევთ.
მე მირჩევნია არ ვიცოდე.
მე მირჩევნია არ ვიცოდე.
07:07
Don't tell me the answer."
120
402000
3000
არ მითხრათ როგორ კეთდება"
07:10
A lot of people feel that way about consciousness, I've discovered.
121
405000
3000
მე აღმოვაჩინე რომ ბევრი
ზუსტად ასე ფიქრობს ცნობიერებაზეც.
ზუსტად ასე ფიქრობს ცნობიერებაზეც.
07:13
And I'm sorry if I impose some clarity, some understanding on you.
122
408000
6000
და ბოდიში, თუ მე თავს გახვევთ
სიცხადეს და გარკვეულობას.
სიცხადეს და გარკვეულობას.
07:19
You'd better leave now if you don't want to know some of these tricks.
123
414000
5000
სჯობს დაგვტოვოთ თუ არ გინდათ
იცოდეთ რაღაცეები ამ ხრიკების შესახებ.
იცოდეთ რაღაცეები ამ ხრიკების შესახებ.
07:24
But I'm not going to explain it all to you.
124
419000
4000
მაგრამ მე ყველაფრის ახსნას არ ვაპირებ.
07:28
I'm going to do what philosophers do.
125
423000
3000
მე ვაპირებ მოვიქცე ისე,
როგორც ფილოსოფოსები იქცევიან.
როგორც ფილოსოფოსები იქცევიან.
07:31
Here's how a philosopher explains the sawing-the-lady-in-half trick.
126
426000
6000
აი როგორ ხსნის ფილოსოფოსი ქალის გახერხვის
ფოკუსს
ფოკუსს
07:37
You know the sawing-the-lady-in-half trick?
127
432000
2000
ხომ იცით ეს ფოკუსი?
07:39
The philosopher says, "I'm going to explain to you how that's done.
128
434000
4000
ფილოსოფოსი ამბობს:
"მე ვაპირებ აგიხსნათ როგორ ხდება ეს
"მე ვაპირებ აგიხსნათ როგორ ხდება ეს
07:43
You see, the magician doesn't really saw the lady in half."
129
438000
5000
საქმე იმაშია, რომ სინამდვილეში
ილუზიონისტი არ ხერხავს ქალს შუაზე"
ილუზიონისტი არ ხერხავს ქალს შუაზე"
07:48
(Laughter)
130
443000
2000
(სიცილი)
07:50
"He merely makes you think that he does."
131
445000
4000
"ის მხოლოდ ამის ილუზიას გიქმნით"
თქვენ ეკითხებით:
თქვენ ეკითხებით:
07:54
And you say, "Yes, and how does he do that?"
132
449000
1000
"როგორ აკეთებს ამას?"
07:55
He says, "Oh, that's not my department, I'm sorry."
133
450000
2000
ის ამბობს: "ეს ჩემი სფერო არაა მაპატიეთ"
07:57
(Laughter)
134
452000
5000
(სიცილი)
08:02
So now I'm going to illustrate how philosophers explain consciousness.
135
457000
3000
ამრიგად, მე ვაპირებ გაჩვენოთ
როგორ ხსნის ფილოსფოსი ცნობიერებას.
როგორ ხსნის ფილოსფოსი ცნობიერებას.
08:05
But I'm going to try to also show you
136
460000
3000
მაგრამ ასევე ვეცდები გაჩვენოთ,
08:08
that consciousness isn't quite as marvelous --
137
463000
3000
რომ ცნობიერება არც ისე შესანიშნავია
08:11
your own consciousness isn't quite as wonderful --
138
466000
2000
თქვენი ცნობიერება არც ისე განმაცვიფრებელია
08:13
as you may have thought it is.
139
468000
2000
როგორც თქვენ სავარაუდოდ ფიქრობდით.
08:15
This is something, by the way, that Lee Siegel talks about in his book.
140
470000
4000
აი, სხვათაშორის კიდევ ერთი რამ,
რაზეც ლი სიგელი თავის წიგნში საუბრობს.
რაზეც ლი სიგელი თავის წიგნში საუბრობს.
08:19
He marvels at how he'll do a magic show, and afterwards
141
474000
4000
ის აღფრთოვანებულია იმით,
თუ როგორ ატარებს ფოკუსს
თუ როგორ ატარებს ფოკუსს
08:23
people will swear they saw him do X, Y, and Z. He never did those things.
142
478000
4000
და ამის შემდეგ ხალხი მზად არის დაიფიცოს,
რომ ის აკეთებდა X, Y და Z-ს მაშინ როცა
რომ ის აკეთებდა X, Y და Z-ს მაშინ როცა
08:27
He didn't even try to do those things.
143
482000
2000
მას ისინი არ გაუკეთებია
და არც კი უცდია.
და არც კი უცდია.
08:29
People's memories inflate what they think they saw.
144
484000
4000
ადამიანის მეხსიერების გაზვიადებულია ის,
რაც ადამიანებს ეჩვენებათ რომ ნახეს.
რაც ადამიანებს ეჩვენებათ რომ ნახეს.
08:33
And the same is true of consciousness.
145
488000
3000
და ასევეა ცნობიერების შემთხვევაშიც.
08:36
Now, let's see if this will work. All right. Let's just watch this.
146
491000
7000
ახლა, ვნახოთ ეს თუ იმუშავებს.
მოდით უბრალოდ ვუყუროთ
მოდით უბრალოდ ვუყუროთ
08:43
Watch it carefully.
147
498000
1000
უყურეთ ყურადღებით.
08:56
I'm working with a young computer-animator documentarian
148
511000
3000
მე ვმუშაობ ახალგაზრდა
კომპიუტერულ ანიმატორ-დოკუმენტალისტ
კომპიუტერულ ანიმატორ-დოკუმენტალისტ
08:59
named Nick Deamer, and this is a little demo that he's done for me,
149
514000
5000
ნიკ დიმერთან და ეს დემო რგოლია,
რომელიც მან გამიკეთა
რომელიც მან გამიკეთა
09:04
part of a larger project some of you may be interested in.
150
519000
3000
დიდი პროექტის ნაწილი, რომელმაც ზოგიერთი
შეიძლება დააინტერესოს
შეიძლება დააინტერესოს
09:07
We're looking for a backer.
151
522000
3000
ჩვენ ვეძებთ სპონსორს.
09:10
It's a feature-length documentary on consciousness.
152
525000
4000
ეს სრულმეტრაჟიანი დოკუმენტური ფილმია
ცნობიერებაზე.
ცნობიერებაზე.
09:14
OK, now, you all saw what changed, right?
153
529000
2000
მაშ, ყველამ ნახეთ რა შეიცვალა არა?
09:20
How many of you noticed that every one of those squares changed color?
154
535000
5000
ვინ შენიშნა, რომ ამ კვადრატებიდან
თითოეულმა შეიცვალა ფერი?
თითოეულმა შეიცვალა ფერი?
09:25
Every one. I'll just show you by running it again.
155
540000
4000
თითოეილმა. კიდევ ერთხელ გავუშვებ.
09:34
Even when you know that they're all going to change color,
156
549000
5000
მაშინაც კი როცა იცით,
რომ ყველა მათგანი შეიცვლის ფერს,
რომ ყველა მათგანი შეიცვლის ფერს,
09:39
it's very hard to notice. You have to really concentrate
157
554000
4000
ეს მაინც ძალიან ძნელი შეამჩნევია.
უფრო დიდი კონცენტრაციაა საჭირო,
უფრო დიდი კონცენტრაციაა საჭირო,
09:43
to pick up any of the changes at all.
158
558000
3000
იმისთვის რომ რამე ცვლილება შენიშნოთ.
09:46
Now, this is an example -- one of many --
159
561000
5000
ეს ერთ-ერთი მაგალითია ბევრიდან
იმ ფენომენის დემოსტრირებისთვის,
იმ ფენომენის დემოსტრირებისთვის,
09:51
of a phenomenon that's now being studied quite a bit.
160
566000
2000
რომელსაც ახლა იკვლევენ.
09:53
It's one that I predicted in the last page or two of my
161
568000
4000
მე ეს ვიწინასწარმეტყველე, ჩემი
1991 წლის წიგნის
1991 წლის წიგნის
09:57
1991 book, "Consciousness Explained,"
162
572000
2000
"ცნობიერების ახსნა" ბოლო გვერდებზე.
09:59
where I said if you did experiments of this sort,
163
574000
3000
სადაც ვთქვი, რომ თუ თქვენ
მსგავს ექსპერიმენტებს ჩაატარებთ,
მსგავს ექსპერიმენტებს ჩაატარებთ,
10:02
you'd find that people were unable to pick up really large changes.
164
577000
3000
აღმოაჩენთ რომ ადამიანები ვერ ამჩნევენ
დიდ ცვლილებებსაც კი.
დიდ ცვლილებებსაც კი.
10:05
If there's time at the end,
165
580000
2000
თუ ბოლოს დრო დაგვრჩება,
10:07
I'll show you the much more dramatic case.
166
582000
3000
მე გაჩვენებთ
ბევრად უფრო თვალსაჩინო მაგალითს.
ბევრად უფრო თვალსაჩინო მაგალითს.
10:10
Now, how can it be that there are all those changes going on,
167
585000
5000
მაშ, რაინაირადაა შესაძლებელი,
რომ ყველა ეს ცვლილება ხდება
რომ ყველა ეს ცვლილება ხდება
10:15
and that we're not aware of them?
168
590000
3000
და ჩვენ მათ ვერ ვაცნობიერებთ?
10:18
Well, earlier today, Jeff Hawkins mentioned the way your eye saccades,
169
593000
5000
ცოტა ხნის წინ ჯეფ ჰოკინსმა
ახსენა თვალის მოძრაობა
ახსენა თვალის მოძრაობა
10:23
the way your eye moves around three or four times a second.
170
598000
3000
თუ როგორ მოძრაობს ჩვენი თვალი,
სამჯერ ოთხჯერ წამში
სამჯერ ოთხჯერ წამში
10:26
He didn't mention the speed. Your eye is constantly in motion,
171
601000
3000
მან არ აღნიშნა სიჩქარე.
თქვენი თვალი მუდმივად მოძრაობაშია.
თქვენი თვალი მუდმივად მოძრაობაშია.
10:29
moving around, looking at eyes, noses, elbows,
172
604000
3000
აქეთ-იქით, უყურებს თვალებს,
ცხვირს, იდაყვებს,
ცხვირს, იდაყვებს,
10:32
looking at interesting things in the world.
173
607000
2000
უყურებს საინტერესო რამეებს გარშემო.
10:34
And where your eye isn't looking,
174
609000
2000
და იქ სადაც თქვენი თვალი არ იყურება,
10:36
you're remarkably impoverished in your vision.
175
611000
3000
თქვენ მეტად სუსტი მხედველობა გაქვთ.
10:39
That's because the foveal part of your eye,
176
614000
3000
ეს იმიტომ რომ თვალის ფოსო, ნაწილი
10:42
which is the high-resolution part,
177
617000
2000
რომელაც აქვს მაღალი გარჩევადობა,
10:44
is only about the size of your thumbnail held at arms length.
178
619000
3000
მხოლოდ ცერა თითის ფრჩხილის ხელა,
გაწვდილ ხელზე.
გაწვდილ ხელზე.
10:47
That's the detail part.
179
622000
2000
ეს მხოლოდ მცირე ნაწილია.
10:49
It doesn't seem that way, does it?
180
624000
3000
ის არ ჩანს ასეთი არა?
10:52
It doesn't seem that way, but that's the way it is.
181
627000
2000
ის არ ჩანს ასეთი, მაგრამ სწორედ ასეთია
10:54
You're getting in a lot less information than you think.
182
629000
4000
თქვენ იღებთ გაცილებით ნაკლებ ინფორმაციას
ვიდრე ფიქრობთ.
ვიდრე ფიქრობთ.
10:58
Here's a completely different effect. This is a painting by Bellotto.
183
633000
6000
აი სრულიად განსხვავებული ეფექტი.
ეს ბელოტოს ნახატია.
ეს ბელოტოს ნახატია.
11:04
It's in the museum in North Carolina.
184
639000
2000
ჩრდილოეთ კაროლინის მუზეუმიდან არის.
11:06
Bellotto was a student of Canaletto's.
185
641000
3000
ბელოტო იყო კანალეტოს სტუდენტი
11:09
And I love paintings like that --
186
644000
1000
მიყვარს ასეთი ნახატები
11:10
the painting is actually about as big as it is right here.
187
645000
4000
თვითონ ნახატი დაახლოებით იმ ზომის არის
როგორც აქ ჩანს
როგორც აქ ჩანს
11:14
And I love Canalettos, because Canaletto has this fantastic detail,
188
649000
3000
და მიყვარს კანალეტო, რადგან კანალეტოს
ნახატები ძალიან დეტალურია.
ნახატები ძალიან დეტალურია.
11:17
and you can get right up
189
652000
3000
თქვენ შეგიძლიათ ახლოს მიხვიდეთ
11:20
and see all the details on the painting.
190
655000
3000
და დაინახოთ ყველა დეტალი ნახატზე.
11:23
And I started across the hall in North Carolina,
191
658000
5000
და მე გადავკეთე ჩრდილოეთ კაროლინის დარბაზი
11:28
because I thought it was probably a Canaletto,
192
663000
2000
რადგან მეგონა, რომ ეს კანალეტოა
11:30
and would have all that in detail.
193
665000
2000
და ექნებოდა ყველა დეტალი.
11:32
And I noticed that on the bridge there, there's a lot of people --
194
667000
3000
მე შევამჩნიე, რომ იქ ხიდზე უამრავი ხალხია
11:35
you can just barely see them walking across the bridge.
195
670000
3000
თქვენ გაჭირვებით ხედავთ,
როგორ გადადიან ისინი ხიდზე.
როგორ გადადიან ისინი ხიდზე.
11:38
And I thought as I got closer
196
673000
1000
ვიფიქრე მიახლოვებისას
11:39
I would be able to see all the detail of most people,
197
674000
3000
დავინახავდი უმეტესი ადამიანების
ყველა დეტალს,
ყველა დეტალს,
11:42
see their clothes, and so forth.
198
677000
2000
დავინახავდი მათ ტანსაცმელს და ა.შ.
11:44
And as I got closer and closer, I actually screamed.
199
679000
4000
და როცა ახლოს მივედი, მე შევყვირე
11:48
I yelled out because when I got closer,
200
683000
2000
მე შევყვირე იმიტომ რომ როცა ახლოს მივედი,
11:50
I found the detail wasn't there at all.
201
685000
4000
აღმოვაჩინე რომ იქ არანაირი დეტალი არ იყო.
11:54
There were just little artfully placed blobs of paint.
202
689000
4000
იყო მხოლოდ ოსტატურად განლაგებული
პატარა საღებავის ლაქები.
პატარა საღებავის ლაქები.
11:58
And as I walked towards the picture,
203
693000
3000
ანუ როცა დავიწყე ნახატთან მიახლოება,
12:01
I was expecting detail that wasn't there.
204
696000
3000
მე ველოდი დეტალებს, რომელიც იქ სულ არ იყო.
12:04
The artist had very cleverly suggested people and clothes
205
699000
5000
მხატვარმა ძალიან ჭკვიანურად მიგვანიშნა
ხალხი და ტანსაცმელი,
ხალხი და ტანსაცმელი,
12:09
and wagons and all sorts of things,
206
704000
3000
ვაგონები და ბევრი სხვა ნივთი.
12:12
and my brain had taken the suggestion.
207
707000
3000
და ჩემმა ტვინმა აღიქვა ეს მინიშნება.
12:15
You're familiar with a more recent technology, which is -- There,
208
710000
6000
თქვენ იცნობთ უფრო თანამედროვე ტექნიკას,
რომელიც
რომელიც
12:21
you can get a better view of the blobs.
209
716000
2000
გაძლევთ საშუალებას უკეთ დააკვირდეთ ლაქებს.
12:23
See, when you get close
210
718000
2000
მიახლოებასთან ერთად,
12:25
they're really just blobs of paint.
211
720000
5000
ისინი მართლაც იქცევა საღებავის ლაქებად.
12:30
You will have seen something like this -- this is the reverse effect.
212
725000
6000
თქვენ დაინახავთ დაახლოებით იგივეს აქ.
ეს უკუეფექტია
ეს უკუეფექტია
12:44
I'll just give that to you one more time.
213
739000
3000
უბარლოდ კიდევ ერთხელ გაჩვენებთ.
12:47
Now, what does your brain do when it takes the suggestion?
214
742000
7000
მაშ, რას აკეთებს თქვენი ტვინი,
როცა ის ასეთ მინიშნებებს იგებს.
როცა ის ასეთ მინიშნებებს იგებს.
12:54
When an artful blob of paint or two, by an artist,
215
749000
5000
როცა მხატვრის მიერ
ოსტატურად დატანილი ორი სამი ლაქა,
ოსტატურად დატანილი ორი სამი ლაქა,
12:59
suggests a person -- say, one of
216
754000
6000
მიანიშნებს, ვთქვათ ადამიანს.
ნიშნავს თუ არა ეს, რომ ვიღაც
ნიშნავს თუ არა ეს, რომ ვიღაც
13:05
Marvin Minsky's little society of mind --
217
760000
2000
მარვინ მინსკის
"გონების საზოგადოებიდან"
"გონების საზოგადოებიდან"
13:07
do they send little painters out to fill in all the details in your brain somewhere?
218
762000
5000
აგზავნის პატარა მხატვრებს, რომ მათ
მიახატონ ყველა დეტალი სურათს თქვენს ტვინში
მიახატონ ყველა დეტალი სურათს თქვენს ტვინში
13:12
I don't think so. Not a chance. But then, how on Earth is it done?
219
767000
5000
არ მგონია. რა თქმა უნდა, არა.
მაგრამ მაშინ როგორღა ხდება ეს ოხერი?
მაგრამ მაშინ როგორღა ხდება ეს ოხერი?
13:17
Well, remember the philosopher's explanation of the lady?
220
772000
5000
გახსოვთ ფილოსოფოსის ახსნა ქალის გაჭრაზე?
13:22
It's the same thing.
221
777000
3000
აქაც იგივეა.
13:25
The brain just makes you think that it's got the detail there.
222
780000
3000
თქვენი გონება მხოლოდ ილუზიას გიქმნით
იმისა რომ იქ არის დეტალები.
იმისა რომ იქ არის დეტალები.
13:28
You think the detail's there, but it isn't there.
223
783000
3000
თქვენ ფიქრობთ რომ იქ დეტალებია,
სინამდვილეში ისინი იქ არ არაა.
სინამდვილეში ისინი იქ არ არაა.
13:31
The brain isn't actually putting the detail in your head at all.
224
786000
3000
გონება სინამდვილეში არ ათავსებს
რაღაც დეტალებს თქვენს თავში.
რაღაც დეტალებს თქვენს თავში.
13:34
It's just making you expect the detail.
225
789000
3000
ის მხოლოდ გაიძულებთ
ივარაუდოთ მათი არსებობა.
ივარაუდოთ მათი არსებობა.
13:37
Let's just do this experiment very quickly.
226
792000
3000
მოდით ჩავატაროთ სწრაფი ექსპერიმენტი.
13:40
Is the shape on the left the same as the shape on the right, rotated?
227
795000
5000
მარცხენა ფიგურა იდენტურია თუ არა
მარჯვენასი, თუ მოვატრიალებთ?
მარჯვენასი, თუ მოვატრიალებთ?
13:45
Yes.
228
800000
2000
დიახ.
13:47
How many of you did it by rotating the one on the left
229
802000
2000
რამდენმა მოატრიალა მარცხენა ფიგურა,
13:49
in your mind's eye, to see if it matched up with the one on the right?
230
804000
3000
იმისთვის რომ ენახა
ემთხვევა თუ არა ის მარჯვენას?
ემთხვევა თუ არა ის მარჯვენას?
13:52
How many of you rotated the one on the right? OK.
231
807000
4000
და რამდენმა თქვენგანმა
მოატრიალა მარჯვენა? კარგით.
მოატრიალა მარჯვენა? კარგით.
13:56
How do you know that's what you did?
232
811000
2000
საიდან იცით რომ თქვენ სწორედ ეს გააკეთეთ?
13:58
(Laughter)
233
813000
3000
(სიცილი)
14:01
There's in fact been a very interesting debate
234
816000
2000
რეალურად მიმდინარეობს საინტერესო დისკუსია,
14:03
raging for over 20 years in cognitive science --
235
818000
3000
რომელიც კოგნიტიურ მეცნიერებაში
გრძელდება ბოლო 20 წლის მანძილზე.
გრძელდება ბოლო 20 წლის მანძილზე.
14:06
various experiments started by Roger Shepherd,
236
821000
2000
სხვადასხვა ექსპერიმენტები,
დაწყებული
დაწყებული
14:08
who measured the angular velocity of rotation of mental images.
237
823000
5000
როჯერ შეფერდის მიერ, რომელმაც გაზომა
წარმოსახვითი ფიგურების ტრიალის სიჩქარე.
წარმოსახვითი ფიგურების ტრიალის სიჩქარე.
14:13
Yes, it's possible to do that.
238
828000
2000
კი ამის გაკეთება შესაძლებელია,
14:15
But the details of the process are still in significant controversy.
239
830000
7000
მაგრამ პროცესის დეტალები
ჯერ კიდევ სერიოზული კამათის საგანია.
ჯერ კიდევ სერიოზული კამათის საგანია.
14:22
And if you read that literature, one of the things
240
837000
3000
თუ თქვენ მსგავს ლიტერატურას კითხულობთ,
14:25
that you really have to come to terms with is
241
840000
3000
თქვენ უნდა წაწყდომოდით ფაქტს,
რომ საკუთარ თავზე
რომ საკუთარ თავზე
14:28
even when you're the subject in the experiment, you don't know.
242
843000
2000
ჩატარებული ექსპერიმენტისასაც კი,
14:30
You don't know how you do it.
243
845000
2000
არ იცით როგორ აკეთებთ ამას.
14:32
You just know that you have certain beliefs.
244
847000
3000
თქვენ მხოლოდ იცით,
რომ გაქვთ გარკვეული წარმოდგენები.
რომ გაქვთ გარკვეული წარმოდგენები.
14:35
And they come in a certain order, at a certain time.
245
850000
3000
რომლებიც გეწვევათ გარკვეული მიმდევრობით,
გარკვეულ დროს.
გარკვეულ დროს.
14:38
And what explains the fact that that's what you think?
246
853000
2000
რა ხსნის იმას რომ ეს არის რასაც ფიქრობთ?
14:40
Well, that's where you have to go backstage and ask the magician.
247
855000
4000
ეს ის დროა როცა სცენის უკან
ილუზიონისტს უნდა ჰკითხოთ ამის შესახებ.
ილუზიონისტს უნდა ჰკითხოთ ამის შესახებ.
14:44
This is a figure that I love: Bradley, Petrie, and Dumais.
248
859000
4000
მიყვარს ეს გამოსახულება:
ბრედლი, პეტრი და დუმაი.
ბრედლი, პეტრი და დუმაი.
14:48
You may think that I've cheated,
249
863000
2000
თქვენ შეიძლება ფიქრობთ, რომ ვითაღლითე,
14:50
that I've put a little whiter-than-white boundary there.
250
865000
5000
რომ მე თეთრ ფონზე საზღრები
უფრო თეთრი ფერით მივახატე
უფრო თეთრი ფერით მივახატე
14:55
How many of you see that sort of boundary,
251
870000
2000
რამდენი თქვენგანი ხედავს ამ სახის საზღვარს
14:57
with the Necker cube floating in front of the circles?
252
872000
3000
ნეკერის კუბისა,
რომელიც წრეების წინაა
რომელიც წრეების წინაა
15:00
Can you see it?
253
875000
2000
ხედავთ?
15:02
Well, you know, in effect, the boundary's really there, in a certain sense.
254
877000
5000
ეფექტის თვალსაზრისით
საზღვრები მართლაც არის რაღაც აზრით
საზღვრები მართლაც არის რაღაც აზრით
15:07
Your brain is actually computing that boundary,
255
882000
3000
თქვენი ტვინი მართლაც
გამოითვლის ამ საზღვრებს.
გამოითვლის ამ საზღვრებს.
15:10
the boundary that goes right there.
256
885000
5000
საზღვარს რომელიც აქ გადის.
15:15
But now, notice there are two ways of seeing the cube, right?
257
890000
2000
დააკვირდით ამ კუბის დანახვის ორი გზაა არა?
15:17
It's a Necker cube.
258
892000
2000
ეს ნეკერის კუბია.
15:19
Everybody can see the two ways of seeing the cube? OK.
259
894000
4000
ყველა ხედავს ამ კუბის დანახვის ორ გზას?
კარგი.
კარგი.
15:23
Can you see the four ways of seeing the cube?
260
898000
4000
ხედავთ ამ კუბის დანახვის ოთხ გზას?
15:27
Because there's another way of seeing it.
261
902000
2000
იმიტომ რომ კიდევ არის გზა მისი დანახვისა.
15:29
If you're seeing it as a cube floating in front of some circles,
262
904000
3000
თუ თქვენ ხედავთ კუბს,
რომელიც რგოლების წინ არის,
რომელიც რგოლების წინ არის,
15:32
some black circles, there's another way of seeing it.
263
907000
3000
რაღაც შავი რგოლების,
ამის დანახვის კიდევ ერთი გზაა.
ამის დანახვის კიდევ ერთი გზაა.
15:35
As a cube, on a black background,
264
910000
2000
როგორც კუბი შავ ფონზე.
15:37
as seen through a piece of Swiss cheese.
265
912000
2000
როგორც შვეიცარული ყველიდან გამოჩნდებოდა
15:39
(Laughter)
266
914000
3000
(სიცილი)
15:42
Can you get it? How many of you can't get it? That'll help.
267
917000
6000
ხედავთ? რამდენი ვერ ხედავს?
ეს დაგეხმარებათ.
ეს დაგეხმარებათ.
15:48
(Laughter)
268
923000
2000
(სიცილი)
15:50
Now you can get it. These are two very different phenomena.
269
925000
5000
ახლა თქვენ ხედავთ.
ეს ორი სრულიად განსხვავებული რამ არის.
ეს ორი სრულიად განსხვავებული რამ არის.
15:55
When you see the cube one way, behind the screen,
270
930000
6000
როცა კუბს ხედავთ ეკრანის უკან,
16:01
those boundaries go away.
271
936000
2000
ეს საზღვრები ქრება,
16:03
But there's still a sort of filling in, as we can tell if we look at this.
272
938000
5000
მაგრამ არის კიდევ რაღაც შემავსებელი,
როგორც ვხედავთ
როგორც ვხედავთ
16:08
We don't have any trouble seeing the cube, but where does the color change?
273
943000
4000
ჩვენთვის პრობლემას არ წარმოადგენს
კუბის დანახვა, მაგრამ სად იცვლება ფერი?
კუბის დანახვა, მაგრამ სად იცვლება ფერი?
16:12
Does your brain have to send little painters in there?
274
947000
3000
რა, თქვენი ტვინი
პატარა მხატვრებს აგზავნის?
პატარა მხატვრებს აგზავნის?
16:15
The purple-painters and the green-painters
275
950000
2000
იასამნისფერ და მწვანე მხატვრებს
16:17
fight over who's going to paint that bit behind the curtain? No.
276
952000
3000
და ისინი ჩხუბობენ ვინ მიახატავს
იმ ნაწილს რომელიც არ ჩანს? არა
იმ ნაწილს რომელიც არ ჩანს? არა
16:20
Your brain just lets it go. The brain doesn't need to fill that in.
277
955000
4000
თქვენი ტვინი ეშვება ამას.
მას არ სჭირდება ამის შევსება
მას არ სჭირდება ამის შევსება
16:29
When I first started talking about
278
964000
3000
როცა მე თავიდან დავიწყე
16:32
the Bradley, Petrie, Dumais example that you just saw --
279
967000
4000
ბრედლი, პერტი, დუმაის მაგალითზე,
რომელიც ახლახანს ნახეთ,
რომელიც ახლახანს ნახეთ,
16:36
I'll go back to it, this one --
280
971000
4000
მე დავუბრუნდები, აი ისიც,
16:40
I said that there was no filling-in behind there.
281
975000
7000
მე ვთქვი,
რომ მის უკან არანაირი მიხატვა არ ხდება.
რომ მის უკან არანაირი მიხატვა არ ხდება.
16:47
And I supposed that that was just a flat truth, always true.
282
982000
3000
და მე ვივარაუდე
რომ ეს არის ჭეშმარიტება, ყველა შემთხვევაში
რომ ეს არის ჭეშმარიტება, ყველა შემთხვევაში
16:50
But Rob Van Lier has recently shown that it isn't.
283
985000
5000
მაგრამ რობ ვან ლიერმა
ცოტა ხნის წინ გვაჩვენა რომ ასე არ არის.
ცოტა ხნის წინ გვაჩვენა რომ ასე არ არის.
16:55
Now, if you think you see some pale yellow --
284
990000
5000
ახლა, თუ თქვენ ფიქრობთ რომ ხედავთ
რაღაც მკრთალ-სიყვითლეს,
რაღაც მკრთალ-სიყვითლეს,
17:00
I'll run this a few more times.
285
995000
2000
კიდევ რამდენჯერმე გავუშვებ.
17:02
Look in the gray areas,
286
997000
4000
შეხედეთ ნაცრისფერ ადგილებში,
17:06
and see if you seem to see something sort of shadowy moving in there --
287
1001000
5000
და შეხედეთ,
თუ ხედავთ რამე ჩრდილისმაგვარ მოძრავს.
თუ ხედავთ რამე ჩრდილისმაგვარ მოძრავს.
17:11
yeah, it's amazing. There's nothing there. It's no trick.
288
1006000
7000
დიახ, ეს დაუჯერებელია. იქ არაფერია.
ეს არ არის ხრიკი.
ეს არ არის ხრიკი.
17:18
["Failure to Detect Changes in Scenes" slide]
289
1013000
6000
[სლაიდი: "ცვლილების აღმოჩენის
შეუძლებლობა ეკრანზე"]
შეუძლებლობა ეკრანზე"]
17:24
This is Ron Rensink's work, which was in some degree
290
1019000
2000
ეს არის რონ რენსინკის ნაშრომი, რომელიც
17:26
inspired by that suggestion right at the end of the book.
291
1021000
4000
რაღაც დოზით შთაგონებული იყო
ჩემი წიგნის ბოლოს გამოთქმული აზრით.
ჩემი წიგნის ბოლოს გამოთქმული აზრით.
17:30
Let me just pause this for a second if I can.
292
1025000
2000
ნება მომეცით შევაჩერო ცოტა ხნით თუ შევძლებ
17:32
This is change-blindness.
293
1027000
2000
ის არის სიბრმავეზე ცვლილებების მიმართ.
17:34
What you're going to see is two pictures,
294
1029000
2000
რასაც ახლა ვნახავთ არის ორი ნახატი,
17:36
one of which is slightly different from the other.
295
1031000
2000
მათგან ერთი ოდნავ განსხვავდება მეორისგან.
17:38
You see here the red roof and the gray roof,
296
1033000
3000
თქვენ ხედავთ წითელ სახურავს და ნაცრისფერს
17:41
and in between them there will be a mask,
297
1036000
2000
და შუაში არის ნიღაბი,
17:43
which is just a blank screen, for about a quarter of a second.
298
1038000
4000
რომელიც წარმოადგენს ცარიელ ეკრანს,
დაახლოებით მეოთხედი წამით.
დაახლოებით მეოთხედი წამით.
17:47
So you'll see the first picture, then a mask,
299
1042000
2000
მაშ დაინახავთ პირველ ფოტოს, შემდეგ ნიღაბს
17:49
then the second picture, then a mask.
300
1044000
2000
შემდეგ მეორე ფოტოს და ნიღაბს.
17:51
And this will just continue, and your job as the subject
301
1046000
4000
და ასე გამეორდება და თქვენი ამოცანა
როგორც ცდის სუბიექტისა,
როგორც ცდის სუბიექტისა,
17:55
is to press the button when you see the change.
302
1050000
3000
არის დააჭიროთ ღილაკს,
როცა აღმოაჩენთ ცვლილებას.
როცა აღმოაჩენთ ცვლილებას.
17:58
So, show the original picture for 240 milliseconds. Blank.
303
1053000
8000
მაშ, ვაჩვენებთ საწყის სურათს
240 მილიწამის განმავლობაში, სიცარიელე.
240 მილიწამის განმავლობაში, სიცარიელე.
18:06
Show the next picture for 240 milliseconds. Blank.
304
1061000
6000
შემდეგი ფოტო 240 მილიწამი. სიცარიელე
18:12
And keep going, until the subject presses the button, saying,
305
1067000
4000
და ვაგრძელებთ, იქმადე სანამ სუბიექტი
არ დააჭერს ღილაკს და იტყვის:
არ დააჭერს ღილაკს და იტყვის:
18:16
"I see the change."
306
1071000
2000
"მე დავინახე ცვლილება"
18:18
So now we're going to be subjects in the experiment.
307
1073000
3000
ახლა, ჩვენ ვიქნებით
ამ ექსპერიმენტის სუბიექტები
ამ ექსპერიმენტის სუბიექტები
18:21
We're going to start easy. Some examples.
308
1076000
9000
ჩვენ დავიწყებთ ადვილი მაგალითებით.
18:30
No trouble there.
309
1085000
2000
უპრობლემოდ.
18:32
Can everybody see? All right.
310
1087000
3000
ყველა ხედავს? კარგი
18:35
Indeed, Rensink's subjects took only a little bit more
311
1090000
4000
რა თქმა უნდა, რენსიკნის სუბიექტებს
წამზე ცოტა მეტი დასჭირდათ
წამზე ცოტა მეტი დასჭირდათ
18:39
than a second to press the button.
312
1094000
2000
ღილაკის დასაჭერად
18:46
Can you see that one?
313
1101000
1000
ხედავთ ამას?
18:55
2.9 seconds.
314
1110000
2000
2.9 წამი.
19:04
How many don't see it still?
315
1119000
3000
რამდენი ვერ ხედავს ჯერ კიდევ?
19:07
What's on the roof of that barn?
316
1122000
2000
რა არის ამ ფარდულის სახურავზე?
19:09
(Laughter)
317
1124000
3000
(სიცილი)
19:20
It's easy.
318
1135000
2000
ადვილია.
19:46
Is it a bridge or a dock?
319
1161000
2000
ხიდია თუ გემბანი?
19:52
There are a few more really dramatic ones, and then I'll close.
320
1167000
4000
ცოტა კიდევ არის და დავასრულებ.
19:56
I want you to see a few that are particularly striking.
321
1171000
4000
მინდა ნახოთ რამდენიმე მათგანი,
რომელიც მართლაც თვალსაჩინოა
რომელიც მართლაც თვალსაჩინოა
20:00
This one because it's so large and yet it's pretty hard to see.
322
1175000
7000
ეს მიუხედავად იმისა,
რომ ასეთი დიდია მაინც ძნელია დანახვა
რომ ასეთი დიდია მაინც ძნელია დანახვა
20:07
Can you see it?
323
1182000
3000
ხედავთ?
20:10
Audience: Yes.
324
1185000
2000
მაყურებლები: დიახ.
20:12
Dan Dennett: See the shadows going back and forth? Pretty big.
325
1187000
3000
დენ დენეტი: ხედავთ ჩრდილს რომ მიდის
და მოდის? საკმაოდ დიდია.
და მოდის? საკმაოდ დიდია.
20:23
So 15.5 seconds is the median time
326
1198000
4000
მაშ, 15.5 წამი არის საშუალო დრო
20:27
for subjects in his experiment there.
327
1202000
2000
სუბიექტებისთვის მის ამ ექსპერიმენტში.
20:29
I love this one. I'll end with this one,
328
1204000
3000
მომწონს ეს. ამით დავამთავრებ,
20:32
just because it's such an obvious and important thing.
329
1207000
3000
იმიტომ რომ ეს ასეთი ცხადი
და მნიშვნელოვანი რამ არის.
და მნიშვნელოვანი რამ არის.
20:37
How many still don't see it? How many still don't see it?
330
1212000
6000
რამდენი ვერ ხედავს ჯერ კიდევ?
რამდენი ვერ ხედავს ჯერ კიდევ?
რამდენი ვერ ხედავს ჯერ კიდევ?
20:43
How many engines on the wing of that Boeing?
331
1218000
3000
რამდენი ძრავია ამ ბოინგის ფრთაზე?
20:46
(Laughter)
332
1221000
1000
(სიცილი)
20:47
Right in the middle of the picture!
333
1222000
6000
ზუსტად სურათის შუაში.
20:53
Thanks very much for your attention.
334
1228000
1000
მადლობ ყურადღებისთვის
20:54
What I wanted to show you is that scientists,
335
1229000
5000
მინდოდა მეჩვენებინა, რომ მეცნიერებს
20:59
using their from-the-outside, third-person methods,
336
1234000
4000
საკუთარი "გარე", "მესამე პირის" მეთოდებით,
შეუძლიათ
შეუძლიათ
21:03
can tell you things about your own consciousness
337
1238000
2000
ისეთი რამეები გითხრან თქვენს ცნობიერებაზე,
21:05
that you would never dream of,
338
1240000
2000
რასაც თქვენ ვერასდროს წარმოიდგენდით
21:07
and that, in fact, you're not the authority
339
1242000
2000
და რომ რეალურად თქვენ არ ხართ განმკარგველი
21:09
on your own consciousness that you think you are.
340
1244000
2000
თქვენი საკუთარი ცნობიერების,
როგორც ფიქრობთ
როგორც ფიქრობთ
21:11
And we're really making a lot of progress
341
1246000
2000
და ჩვენ დიდი პროგრესი გვაქვს
21:13
on coming up with a theory of mind.
342
1248000
3000
გონების თეორიის მიმართულებით.
21:16
Jeff Hawkins, this morning, was describing his attempt
343
1251000
6000
ჯეფ ჰოკინსი ამ დილას ხსნიდა მის მცდელობას
21:22
to get theory, and a good, big theory, into the neuroscience.
344
1257000
4000
რომ შეექმნა თეორია, კარგი
და დიდი თეორია ნეირომეცნიერებაში
და დიდი თეორია ნეირომეცნიერებაში
21:26
And he's right. This is a problem.
345
1261000
5000
და ის მართალია. ეს პრობლემაა.
21:31
Harvard Medical School once -- I was at a talk --
346
1266000
2000
ერთხელ ჰარვარდის სამედიცინო სკოლაში
21:33
director of the lab said, "In our lab, we have a saying.
347
1268000
4000
ლაბორატორიის დირექტორმა თქვა
"ჩვენს ლაბორატორიაში გვაქვს გამოთქმა.
"ჩვენს ლაბორატორიაში გვაქვს გამოთქმა.
21:37
If you work on one neuron, that's neuroscience.
348
1272000
3000
თუ თქვენ მუშაობთ ერთ ნეირონზე,
ეს ნეიორომეცნიერებაა
ეს ნეიორომეცნიერებაა
21:40
If you work on two neurons, that's psychology."
349
1275000
3000
თუ მუშაობთ ორ ნეირონზე ეს ფსიქოლოგია."
21:43
(Laughter)
350
1278000
4000
(სიცილი)
21:47
We have to have more theory, and it can come as much from the top down.
351
1282000
3000
ჩვენ გვჭირდება მეტი თეორია
ის შეიძლება ქვემოდან ზემოთაც შეიქმნას
ის შეიძლება ქვემოდან ზემოთაც შეიქმნას
21:50
Thank you very much.
352
1285000
2000
დიდი მადლობა.
21:52
(Applause)
353
1287000
4000
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientistDan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.
Why you should listen
One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.
This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”
“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"
In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”
Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>
Dan Dennett | Speaker | TED.com