ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.

Why you should listen

One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.

This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”

“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"

In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”

Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>

More profile about the speaker
Dan Dennett | Speaker | TED.com
TED2009

Dan Dennett: Cute, sexy, sweet, funny

დენ დენეტი: საყვარელი, სექსუალური, ტკბილი, სასაცილო

Filmed:
3,553,924 views

რატომ არიან ბავშვები საყვარლები? რატომ არის ნამცხვარი ტკბილი? ფილოსოფოსი დენ დენეტი მოულოდნელი პასუხებით, გვიზიარებს ევოლუციის არაინტუიციურ მსჯელობას საყვარელ, ტკბილ და სექსუალურ საგნებზე (ასევე ახალ თეორიას მეთიუ ჰარლისგან, თუ რატომ არის ხუმრობა სასაცილო)
- Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I’m going around the world giving talks about Darwin,
0
0
3000
მე დავდივარ მსოფლიოს გარშემო,
00:15
and usually what I’m talking about
1
3000
2000
დარვინის შესახებ ლექციების წასაკითხად
00:17
is Darwin’s strange inversion of reasoning.
2
5000
3000
და როგორც წესი ვსაუბრობ
დარვინის "უცნაურ შებრუნებულ მსჯელობაზე".
00:20
Now that title, that phrase, comes from a critic, an early critic,
3
8000
5000
ეს სათაური, ეს ფრაზა,
მოდის ადრეული კრიტიკოსისგან
00:25
and this is a passage that I just love, and would like to read for you.
4
13000
4000
ეს არის ნაწყვეტი, რომელიც მიყვარს
და მინდა რომ წაგიკითხოთ:
00:29
"In the theory with which we have to deal, Absolute Ignorance is the artificer;
5
17000
5000
"საქმე გვაქვს თეორიასთან,
რომელშიც შემოქმედი არის აბსოლუტური უვიცობა
00:34
so that we may enunciate as the fundamental principle of the whole system,
6
22000
5000
შემდეგნაირად შეგვიძლია ჩამოვაყალიბოთ
მთელი სისტემის ძირითადი პრინციპი,
00:39
that, in order to make a perfect and beautiful machine,
7
27000
3000
იმისთვის რომ შევქმნათ უნაკლო
და მშვენიერი მანქანა,
00:42
it is not requisite to know how to make it.
8
30000
3000
არ არის საჭირო იმის ცოდნა
თუ როგორ კეთდება ის.
00:45
This proposition will be found on careful examination to express,
9
33000
4000
დეტალური გარჩევის შემდეგ,
მოკლედ, ეს მტკიცება გამოხატავს
00:49
in condensed form, the essential purport of the Theory,
10
37000
4000
ამ თეორიის ძირითად მნიშვნელობას,
00:53
and to express in a few words all Mr. Darwin’s meaning;
11
41000
4000
და გამოხატავს რამდენიმე სიტყვით
დარვინის სწავლების მთელს არსს,
00:57
who, by a strange inversion of reasoning,
12
45000
4000
რომელიც როგორც ჩანს ფიქრობს,
რომ მსჯელობის უცნაური შებრუნებით,
01:01
seems to think Absolute Ignorance fully qualified
13
49000
3000
აბსოლუტურ უვიცობას, შეუძლია
01:04
to take the place of Absolute Wisdom in the achievements of creative skill."
14
52000
6000
დაიკავოს, შექმნის ხელოვნების მიღწევებში
აბსოლუტური სიბრძნის ადგილი"
01:10
Exactly. Exactly. And it is a strange inversion.
15
58000
7000
ზუსტად, მართალია.
და ეს მართლაც უცნაური შებრუნებაა.
01:17
A creationist pamphlet has this wonderful page in it:
16
65000
4000
კრეაციონისტების ბროშურაში,
არის შემდეგი შესანიშნავი გვერდი:
01:21
"Test Two:
17
69000
2000
"ტესტი მეორე:
01:23
Do you know of any building that didn’t have a builder? Yes/No.
18
71000
4000
იცით თუ არა რამე შენობა,
რომელსაც არ ჰყავს მშენებელი? დიახ/არა.
01:27
Do you know of any painting that didn’t have a painter? Yes/No.
19
75000
3000
იცით თუ არა რამე ნახატი,
რომელსაც არ ჰყავს მხატვარი? დიახ/არა
01:30
Do you know of any car that didn’t have a maker? Yes/No.
20
78000
4000
იცით თუ არა რამე მანქანა,
რომელსაც არ ჰყავს მწარმოებელი? დიახ/არა.
01:34
If you answered 'Yes' for any of the above, give details."
21
82000
5000
თუ რომელიმე შეკითხვაზე "დიახ" უპასუხეთ,
გთხოვთ განმარტოთ დეტალურად."
01:39
A-ha! I mean, it really is a strange inversion of reasoning.
22
87000
6000
აჰა! ვგულისხმობ ეს მსჯელობის მიმდინარეობის
მართლაც უცნაური შებრუნებაა.
01:45
You would have thought it stands to reason
23
93000
4000
თქვენ შეიძლება იფიქროთ,
აზრიანია მტკიცება,
01:49
that design requires an intelligent designer.
24
97000
4000
რომ დიზაინს სჭირდება მოაზროვნე დიზაინერი,
01:53
But Darwin shows that it’s just false.
25
101000
2000
მაგრამ დარვინმა აჩვენა,
რომ ეს მცდარი აზრია
01:55
Today, though, I’m going to talk about Darwin’s other strange inversion,
26
103000
5000
თუმცა, დღეს ვაპირებ მოგიყვეთ
დარვინის სხვა უცნაურ შებრუნებაზე,
02:00
which is equally puzzling at first, but in some ways just as important.
27
108000
6000
რომელიც, პირველ რიგში ასევე დამაფიქრებელია
და რაღაც აზრით ასეთივე მნიშნელოვანიც.
02:06
It stands to reason that we love chocolate cake because it is sweet.
28
114000
7000
აზრიანია მსჯელობა, რომ ჩვენ გვიყვარს
შოკოლადის ტორტი, იმიტომ რომ ის ტკბილია.
02:13
Guys go for girls like this because they are sexy.
29
121000
6000
ბიჭებს მოსწონთ ასეთი გოგონები,
იმიტომ რომ ისინი სექსუალურები არიან.
02:19
We adore babies because they’re so cute.
30
127000
4000
ჩვენ გვიყვარს ბავშვები,
იმიტომ რომ ისინი საყვარლები არიან.
02:23
And, of course, we are amused by jokes because they are funny.
31
131000
9000
და რა თქმა უნდა, ჩვენ ვიცინით ხუმრობებზე,
იმიტომ რომ ისინი სასაცილოა.
02:32
This is all backwards. It is. And Darwin shows us why.
32
140000
7000
სინამდვილეში კი ყველაფერი პირიქითაა. დიახ,
პირიქით და დარვინმა გვაჩვენა თუ რატომ.
02:39
Let’s start with sweet. Our sweet tooth is basically an evolved sugar detector,
33
147000
8000
მოდით დავიწყოთ ტკბილიდან. ჩვენი ტკბილის
სიყვარული, განვითარებული შაქრის დეტექტორია
02:47
because sugar is high energy, and it’s just been wired up to the preferer,
34
155000
4000
რადგან შაქარი არის ენერგიის წყარო
და ამიტომ უხეშად რომ ვთქვათ,
02:51
to put it very crudely, and that’s why we like sugar.
35
159000
5000
ის პრიორიტეტებშია განსაზღვრული,
ამიტომაც გვიყვარს ტკბილი.
02:56
Honey is sweet because we like it, not "we like it because honey is sweet."
36
164000
7000
თაფლი იმიტომ არის ტკბილი,
რომ ჩვენ ის გვიყვარს და არა
03:03
There’s nothing intrinsically sweet about honey.
37
171000
5000
"ჩვენ გვიყვარს თაფლი, რადგან ის ტკბილია"
თაფლში არაფერია თავისთავად ტკბილი.
03:08
If you looked at glucose molecules till you were blind,
38
176000
4000
გლუკოზის მოლეკულებს
დაბრმავებამდეც რომ დააკვირდეთ,
03:12
you wouldn’t see why they tasted sweet.
39
180000
3000
ვერ გაიგებთ თუ რატომ გვეტკბილება ისინი.
03:15
You have to look in our brains to understand why they’re sweet.
40
183000
6000
უნდა შეხედოთ ჩვენს ტვინს,
იმისთვის რომ მიხვდეთ რატომ გვეტკბილება.
03:21
So if you think first there was sweetness,
41
189000
2000
ამიტომ თუ ფიქრობთ, რომ ჯერ სიტკბო გაჩნდა
03:23
and then we evolved to like sweetness,
42
191000
2000
როგორც ასეთი და მერე ჩვენ განვვითარდით,
03:25
you’ve got it backwards; that’s just wrong. It’s the other way round.
43
193000
4000
რომ ის მოგვწონებოდა, უკუღმა გაგიგიათ;
ეს არასწორია. ყველაფერი პირიქით არის.
03:29
Sweetness was born with the wiring which evolved.
44
197000
4000
სიტკბო გაჩნდა, ჩვენს მიერ
მისი შეგრძნების განვითარებასთან ერთად.
03:33
And there’s nothing intrinsically sexy about these young ladies.
45
201000
4000
და ამ ახალგაზრდა ქალბატონებშიც
არაფერია თავისთავად სექსუალური.
03:37
And it’s a good thing that there isn’t, because if there were,
46
205000
5000
და ეს კარგია რომ ასეა,
რადგან რომ ყოფილიყო,
03:42
then Mother Nature would have a problem:
47
210000
4000
მაშინ დედა ბუნებას შეექმნებოდა პრობლემები:
03:46
How on earth do you get chimps to mate?
48
214000
5000
როგორ აიძულებდა ის შიმპანზეს დაწყვილებას?
03:53
Now you might think, ah, there’s a solution: hallucinations.
49
221000
8000
შეიძლება იფიქროთ,
რომ არის გამოსავალი: ჰალუცინაცია.
04:01
That would be one way of doing it, but there’s a quicker way.
50
229000
4000
ეს შეიძლება იყოს გამოსავალი,
მაგრამ არის უფრო სწრაფი მეთოდიც
04:05
Just wire the chimps up to love that look,
51
233000
3000
უბრალოდ დაუდგინე შიმპანზეს,
რომ მოსწონდეს სწორედ ეს გარეგნობა
04:08
and apparently they do.
52
236000
3000
და ის მას მართლაც მოეწონება.
04:11
That’s all there is to it.
53
239000
4000
და მორჩა!
04:16
Over six million years, we and the chimps evolved our different ways.
54
244000
4000
6 მილიონ წელზე მეტია, რაც ჩვენ და შიმპანზე
სხვადასხვა გზით ვვითარდებით.
04:20
We became bald-bodied, oddly enough;
55
248000
3000
ჩვენი სხეულები საკმაოდ უცნაურად გამელოტდა.
04:23
for one reason or another, they didn’t.
56
251000
4000
იმათი კი არა, ამა თუ იმ მიზეზით.
04:27
If we hadn’t, then probably this would be the height of sexiness.
57
255000
12000
ჩვენიც რომ არ გამელოტებულიყო, ალბათ ეს
იქნებოდა ჩვენთვის სექსუალობის მწვერვალი.
04:39
Our sweet tooth is an evolved and instinctual preference for high-energy food.
58
267000
5000
სიტკბოს სიყვარული, არის
განვითარებული ინსტიქტური უპირატესობა
04:44
It wasn’t designed for chocolate cake.
59
272000
3000
მაღალენერგიული საკვებისადმი.
ის არ იყო გათვლილი
04:47
Chocolate cake is a supernormal stimulus.
60
275000
3000
შოკოლადის ტორტზე.
შოკოლადის ტორტი ეს არის სუპერსტიმული.
04:50
The term is owed to Niko Tinbergen,
61
278000
2000
ტერმინი, რომელიც ეკუთვნის ნიკო ტინბირგენს.
04:52
who did his famous experiments with gulls,
62
280000
2000
ის ატარებდა ცნობილ ექსპერიმენტს თოლიებზე
04:54
where he found that that orange spot on the gull’s beak --
63
282000
4000
რომლებშიც აღმოაჩინა,
რომ ვარდისფერი ლაქა თოლიის ნისკარტზე
04:58
if he made a bigger, oranger spot
64
286000
2000
უფრო დიდი და კაშკაშა რომ გავაკეთოთ,
05:00
the gull chicks would peck at it even harder.
65
288000
2000
ბარტყები მას უფრო ძლიერად უნისკარტებენ.
05:02
It was a hyperstimulus for them, and they loved it.
66
290000
3000
ეს არის მათთვის სუპერსტიმული
და მათ ის უყვართ.
05:05
What we see with, say, chocolate cake
67
293000
4000
რასაც ჩვენ ამჟამად ვხედავთ,
მაგალითად შოკოლადის ტორტი
05:09
is it’s a supernormal stimulus to tweak our design wiring.
68
297000
5000
ეს არის ჩვენი თანდაყოლილი ინსტიქტების,
გამაღიზიანებელი სუპერსტიმული.
05:14
And there are lots of supernormal stimuli; chocolate cake is one.
69
302000
3000
არსებობს ბევრი სუპერსტიმული
შოკოლადის ტორტი მხოლოდ ერთი მათგანია
05:17
There's lots of supernormal stimuli for sexiness.
70
305000
3000
არსებობს უამრავი სექსუალობის სუპერსტიმული.
05:20
And there's even supernormal stimuli for cuteness. Here’s a pretty good example.
71
308000
6000
და ასევე არის საყვარლობის სუპერსტიმულიც.
აი კარგი მაგალითიც:
05:26
It’s important that we love babies, and that we not be put off by, say, messy diapers.
72
314000
5000
მნიშვნელოვანია, გვიყვარდეს ბავშვები
და არ განგვიზიდავდეს მათი ჩასვრილი საფენი.
05:31
So babies have to attract our affection and our nurturing, and they do.
73
319000
6000
ამიტომ, ბავშვები იძულებულნი არიან
რაღაცით მიგვიზიდონ და ისინი ამას კეთებენ.
05:37
And, by the way, a recent study shows that mothers
74
325000
4000
და სხვათაშორის,
ბოლო კვლევები აჩვენებს რომ დედები
05:41
prefer the smell of the dirty diapers of their own baby.
75
329000
3000
უპირატესობას ანიჭებენ საკუთარი შვილების
ჩასვრილი საფენების სუნს.
05:44
So nature works on many levels here.
76
332000
3000
ამგვარად ბუნება მუშაობს ბევრ დონეზე.
05:47
But now, if babies didn’t look the way they do -- if babies looked like this,
77
335000
5000
ახლა ვთქვათ, ბავშვი სხვანაირად
რომ გამოიყურებოდეს, მაგალითად ასე,
05:52
that’s what we would find adorable, that’s what we would find --
78
340000
4000
მაშინ ჩვენთვის ეს იქნებოდა საყვარელი,
ეს მოგვეჩვენებოდა საყვარლად.
05:56
we would think, oh my goodness, do I ever want to hug that.
79
344000
6000
ვიფიქრებდით, ღმერთო, ოღონდ ამას ჩამახუტაო.
06:02
This is the strange inversion.
80
350000
2000
ეს არის უცნაური შებრუნება.
06:04
Well now, finally what about funny. My answer is, it’s the same story, the same story.
81
352000
7000
ახლა კი, საბოლოოდ რაც შეეხება სასაცილოს.
ამ შემთხვევაშიც იგივესთან გვაქვს საქმე.
06:11
This is the hard one, the one that isn’t obvious. That’s why I leave it to the end.
82
359000
4000
ეს რთულია. არ არის ასე ცხადი.
ამიტომ დავიტოვე ის ბოლოსთვის
06:15
And I won’t be able to say too much about it.
83
363000
2000
მასზე აქ ბევრის მოყოლას ვერ შევძლებ,
06:17
But you have to think evolutionarily, you have to think, what hard job that has to be done --
84
365000
6000
მაგრამ თქვენ უნდა იფიქროთ ევოლუციურად,
იფიქრეთ რა არის ის რთული სამუშაო,
06:23
it’s dirty work, somebody’s got to do it --
85
371000
3000
შავი სამუშაო,
რომელიც ვიღაცამ რომ შეასრულოს,
06:26
is so important to give us such a powerful, inbuilt reward for it when we succeed.
86
374000
8000
ისეთი მნიშვნელოვანია, რომ საჭიროა,
ჩაშენებული წარმატების დაჯილდოვების მეთოდი?
06:34
Now, I think we've found the answer -- I and a few of my colleagues.
87
382000
4000
ვფიქრობ ჩვენ ვიპოვეთ პასუხი,
მე და ჩემმა რამდენიმე კოლეგამ.
06:38
It’s a neural system that’s wired up to reward the brain
88
386000
4000
ეს არის ნერვული სისტემა,
რომელიც მომართულია ტვინის დაჯილდოვებაზე
06:42
for doing a grubby clerical job.
89
390000
5000
შავი, უინტერესო სამუშაოსთვის.
06:48
Our bumper sticker for this view is
90
396000
4000
ჩვენი პასუხი ამ საკითხზე არის,
06:52
that this is the joy of debugging.
91
400000
3000
რომ ეს არის ხარვეზის აღმოჩენის სიხარული.
06:55
Now I’m not going to have time to spell it all out,
92
403000
2000
ახლა დრო არ არის, რომ დეტალურად განვმარტო,
06:57
but I’ll just say that only some kinds of debugging get the reward.
93
405000
5000
მაგრამ ვიტყვი, რომ ხარვეზის აღმოჩენის
მხოლოდ ზოგიერთი ტიპი ჯილდოვდება.
07:02
And what we’re doing is we’re using humor as a sort of neuroscientific probe
94
410000
8000
და ის რასაც ჩვენ ვაკეთებთ, არის იუმორის
ერთგვარ ნეიროსამეცნიერო ზონდად გამოყენება
07:10
by switching humor on and off, by turning the knob on a joke --
95
418000
4000
იუმორის ჩართა-გამორთვით.
ხუმრობის რეგულატორის ტრიალით...
07:14
now it’s not funny ... oh, now it’s funnier ...
96
422000
2000
ახლა სასაცილოა... ა, ახლა უფრო სასაცილოა..
07:16
now we’ll turn a little bit more ... now it’s not funny --
97
424000
2000
კიდევ ცოტა ვატრიალებთ,
აღარ არის სასაცილო..
07:18
in this way, we can actually learn something
98
426000
3000
ამ გზით,
ჩვენ მართლაც შეგვიძლია რაღაცის სწავლა
07:21
about the architecture of the brain,
99
429000
2000
ტვინის არქიტექტურაზე,
07:23
the functional architecture of the brain.
100
431000
2000
ტვინის ფუქნციონალურ არქიტექტურაზე.
07:25
Matthew Hurley is the first author of this. We call it the Hurley Model.
101
433000
5000
ამის პირველი ავტორი მეთიუ ჰარლია.
ჩვენ ამას ჰარლის მოდელს ვეძახით.
07:30
He’s a computer scientist, Reginald Adams a psychologist, and there I am,
102
438000
4000
ის კომპიუტერული მეცნიერია.
რეჯინალდ ადამსი - ფსიქოლოგი და მე.
07:34
and we’re putting this together into a book.
103
442000
2000
ჩვენ ერთად ვწერთ წიგნს ამის შესახებ.
07:36
Thank you very much.
104
444000
3000
დიდი მადლობა
Translated by Levan Lashauri
Reviewed by Michael Kaulashvili

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.

Why you should listen

One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.

This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”

“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"

In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”

Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>

More profile about the speaker
Dan Dennett | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee