TED2009
Dan Dennett: Cute, sexy, sweet, funny
Dan Dennett: Uroczy, seksowny, słodki, zabawny
Filmed:
Readability: 3.4
3,553,924 views
Dlaczego dzieci są urocze? Dlaczego ciasto jest słodkie? Filozof i naukowiec Dan Dennett udziela nieoczekiwanych odpowiedzi na te i inne pytania, uzasadniając je wg teorii ewolucji.
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I’m going around the world giving talks about Darwin,
0
0
3000
Jeżdżę dookoła świata z wykładami na temat Darwina
00:15
and usually what I’m talking about
1
3000
2000
i zwykle o czym mówię to
00:17
is Darwin’s strange inversion of reasoning.
2
5000
3000
jego dziwna inwersja rozumowania.
00:20
Now that title, that phrase, comes from a critic, an early critic,
3
8000
5000
Ten tytuł, ta fraza, pochodzi od wczesnego krytyka,
00:25
and this is a passage that I just love, and would like to read for you.
4
13000
4000
a to jest fragment, który uwielbiam i chciałbym go wam przeczytać.
00:29
"In the theory with which we have to deal, Absolute Ignorance is the artificer;
5
17000
5000
„W teorii, z którą musimy się borykać, rzemieślnikiem jest Absolutna Ignorancja;
00:34
so that we may enunciate as the fundamental principle of the whole system,
6
22000
5000
możemy więc przedstawić fundamentalną zasadę całego systemu:
00:39
that, in order to make a perfect and beautiful machine,
7
27000
3000
W CELU ZROBIENIA DOSKONAŁEJ I PIĘKNEJ MASZYNY,
00:42
it is not requisite to know how to make it.
8
30000
3000
NIE JEST NIEZBĘDNA WIEDZA, JAK JĄ ZROBIĆ.
00:45
This proposition will be found on careful examination to express,
9
33000
4000
Przy starannej analizie stwierdzimy, że to zdanie
00:49
in condensed form, the essential purport of the Theory,
10
37000
4000
w skondensowanej formie wyraża zasadniczy sens Teorii,
00:53
and to express in a few words all Mr. Darwin’s meaning;
11
41000
4000
i w kilku słowach oddaje myśl pana Darwina;
00:57
who, by a strange inversion of reasoning,
12
45000
4000
który w dziwnej inwersji rozumowania
01:01
seems to think Absolute Ignorance fully qualified
13
49000
3000
zdaje się twierdzić, że Absolutna Ignorancja ma pełne kwalifikacje
01:04
to take the place of Absolute Wisdom in the achievements of creative skill."
14
52000
6000
aby zastąpić miejsce Absolutnej Mądrości w dokonaniach sztuki tworzenia.”
01:10
Exactly. Exactly. And it is a strange inversion.
15
58000
7000
Dokładnie. Dokładnie. I to jest dziwna inwersja.
01:17
A creationist pamphlet has this wonderful page in it:
16
65000
4000
Broszurka kreacjonistów zawiera wspaniałą stronę w środku:
01:21
"Test Two:
17
69000
2000
"Test 2:
01:23
Do you know of any building that didn’t have a builder? Yes/No.
18
71000
4000
Czy znasz jakiś budynek, który nie ma budowniczego? Tak Nie.
01:27
Do you know of any painting that didn’t have a painter? Yes/No.
19
75000
3000
Czy znasz jakiś obraz, który nie ma autora? Tak Nie.
01:30
Do you know of any car that didn’t have a maker? Yes/No.
20
78000
4000
Czy znasz jakiś samochód, który nie posiada producenta? Tak Nie.
01:34
If you answered 'Yes' for any of the above, give details."
21
82000
5000
Jeśli odpowiedziałeś TAK na którekolwiek pytanie, podaj szczegóły."
01:39
A-ha! I mean, it really is a strange inversion of reasoning.
22
87000
6000
Aha! Serio, to naprawdę jest dziwna inwersja rozumowania.
01:45
You would have thought it stands to reason
23
93000
4000
Mógłbyś pomyśleć, że opiera się ona na przekonaniu,
01:49
that design requires an intelligent designer.
24
97000
4000
że projekt wymaga inteligentnego projektanta.
01:53
But Darwin shows that it’s just false.
25
101000
2000
Lecz Darwin wykazał, że jest to błędne rozumowanie.
01:55
Today, though, I’m going to talk about Darwin’s other strange inversion,
26
103000
5000
Dzisiaj jednak zamierzam powiedzieć o innej dziwnej inwersji Darwina,
02:00
which is equally puzzling at first, but in some ways just as important.
27
108000
6000
która jest z początku równie intrygująca, lecz w pewnym sensie tak samo ważna.
02:06
It stands to reason that we love chocolate cake because it is sweet.
28
114000
7000
Opiera się na przekonaniu, że lubimy ciasto czekoladowe dlatego, że jest słodkie.
02:13
Guys go for girls like this because they are sexy.
29
121000
6000
Mężczyźni wybierają właśnie takie dziewczyny, ponieważ są seksowne.
02:19
We adore babies because they’re so cute.
30
127000
4000
Uwielbiamy dzieci ponieważ są takie urocze.
02:23
And, of course, we are amused by jokes because they are funny.
31
131000
9000
I oczywiście dowcipy nas bawią, ponieważ są zabawne.
02:32
This is all backwards. It is. And Darwin shows us why.
32
140000
7000
To wszystko jest na opak. Tak jest. I Darwin pokazał nam dlaczego.
02:39
Let’s start with sweet. Our sweet tooth is basically an evolved sugar detector,
33
147000
8000
Zacznijmy od słodkiego. Nasze upodobanie do słodyczy jest po prosty rozwiniętym detektorem cukru,
02:47
because sugar is high energy, and it’s just been wired up to the preferer,
34
155000
4000
ponieważ cukier jest wysokoenergetyczny, dlatego odczuwamy jego potrzebę,
02:51
to put it very crudely, and that’s why we like sugar.
35
159000
5000
mówiąc w bardzo prosty sposób i dlatego właśnie lubimy cukier.
02:56
Honey is sweet because we like it, not "we like it because honey is sweet."
36
164000
7000
Miód nie jest słodki dlatego, że go lubimy, "lubimy miód ponieważ jest słodki."
03:03
There’s nothing intrinsically sweet about honey.
37
171000
5000
W rzeczywistości nie ma nic słodkiego w miodzie.
03:08
If you looked at glucose molecules till you were blind,
38
176000
4000
Możesz patrzeć na cząsteczki glukozy, aż oślepniesz,
03:12
you wouldn’t see why they tasted sweet.
39
180000
3000
a i tak nie dojdziesz dlaczego to ma słodki smak.
03:15
You have to look in our brains to understand why they’re sweet.
40
183000
6000
Musisz spojrzeć w nasze mózgi aby to zrozumieć.
03:21
So if you think first there was sweetness,
41
189000
2000
Tak więc jeśli myślisz, że najpierw była słodycz,
03:23
and then we evolved to like sweetness,
42
191000
2000
a później wyewoluowaliśmy aby lubić słodkie rzeczy,
03:25
you’ve got it backwards; that’s just wrong. It’s the other way round.
43
193000
4000
to pojmujesz to na opak, po prostu źle. Jest zupełnie na odwrót.
03:29
Sweetness was born with the wiring which evolved.
44
197000
4000
Słodycz powstała z bodźcami, które ewoluowały.
03:33
And there’s nothing intrinsically sexy about these young ladies.
45
201000
4000
W rzeczywistości nie ma nic seksownego w tych młodych dziewczynach.
03:37
And it’s a good thing that there isn’t, because if there were,
46
205000
5000
I bardzo dobrze, że nie ma,
03:42
then Mother Nature would have a problem:
47
210000
4000
bo jeśli by było, wtedy Matka Natura miałaby problem:
03:46
How on earth do you get chimps to mate?
48
214000
5000
Jak do diabła zmusić szympansy do rozmnażania?
03:53
Now you might think, ah, there’s a solution: hallucinations.
49
221000
8000
Teraz możecie pomyśleć, ach, istnieje na to odpowiedź: halucynacje!
04:01
That would be one way of doing it, but there’s a quicker way.
50
229000
4000
To mógłby być jeden ze sposobów aby to zrobić, lecz istnieje szybszy
04:05
Just wire the chimps up to love that look,
51
233000
3000
Po prostu zaprogramować szympansy w taki sposób aby kochały właśnie ten widok,
04:08
and apparently they do.
52
236000
3000
i najwyraźniej taki lubią.
04:11
That’s all there is to it.
53
239000
4000
To tyle na ten temat.
04:16
Over six million years, we and the chimps evolved our different ways.
54
244000
4000
W ciągu 6 milionów lat, my i szympansy ewoluowaliśmy w różny sposób
04:20
We became bald-bodied, oddly enough;
55
248000
3000
Nasz ciała wyłysiały, to dość dziwne,
04:23
for one reason or another, they didn’t.
56
251000
4000
z takiego czy innego powodu, ich ciała nie.
04:27
If we hadn’t, then probably this would be the height of sexiness.
57
255000
12000
Jeśli jednak byśmy nie wyłysieli, wtedy prawdopodobnie to byłoby szczytem seksapilu.
04:39
Our sweet tooth is an evolved and instinctual preference for high-energy food.
58
267000
5000
Nasze upodobanie do słodyczy jest ewolucyjną i instynktowną preferencją pokarmów wysokoenergetycznych.
04:44
It wasn’t designed for chocolate cake.
59
272000
3000
To nie zostało zaprojektowane dla ciasta czekoladowego.
04:47
Chocolate cake is a supernormal stimulus.
60
275000
3000
Ciasto czekoladowe jest bodźcem kluczowym.
04:50
The term is owed to Niko Tinbergen,
61
278000
2000
Określenie należy do Niko Tinbergena,
04:52
who did his famous experiments with gulls,
62
280000
2000
który przeprowadził sławny eksperyment z mewami,
04:54
where he found that that orange spot on the gull’s beak --
63
282000
4000
w którym odkrył pomarańczową plamę na mewim dziobie --
04:58
if he made a bigger, oranger spot
64
286000
2000
im pomarańczowa plama jest większa
05:00
the gull chicks would peck at it even harder.
65
288000
2000
tym zainteresowanie samic jest mocniejsze.
05:02
It was a hyperstimulus for them, and they loved it.
66
290000
3000
To był dla nich bodziec kluczowy i uwielbiały go.
05:05
What we see with, say, chocolate cake
67
293000
4000
To co widzimy, powiedzmy, ciasto czekoladowe
05:09
is it’s a supernormal stimulus to tweak our design wiring.
68
297000
5000
jest bodźcem kluczowym, który podkręca nasz układ nerwowy.
05:14
And there are lots of supernormal stimuli; chocolate cake is one.
69
302000
3000
I istnieje wiele bodźców kluczowych; ciasto czekoladowe jest jednym z nich.
05:17
There's lots of supernormal stimuli for sexiness.
70
305000
3000
I jest cała masa bodźców kluczowych związanych z seksapilem.
05:20
And there's even supernormal stimuli for cuteness. Here’s a pretty good example.
71
308000
6000
A nawet szereg bodźców kluczowych uroku. Tutaj jest bardzo dobry przykład.
05:26
It’s important that we love babies, and that we not be put off by, say, messy diapers.
72
314000
5000
To ważne żeby kochać dzieci i to żeby nie odstręczały nas np: brudne pieluchy.
05:31
So babies have to attract our affection and our nurturing, and they do.
73
319000
6000
Tak więc, dzieci muszą wzbudzić w nas uczucia oraz chęć wychowania i to czynią.
05:37
And, by the way, a recent study shows that mothers
74
325000
4000
A tak poza tym, ostatnie badania wykazują, że matki
05:41
prefer the smell of the dirty diapers of their own baby.
75
329000
3000
wolą zapach brudnej pieluchy swojego własnego dziecka.
05:44
So nature works on many levels here.
76
332000
3000
Tak więc natura działa w tym przypadku na wielu poziomach.
05:47
But now, if babies didn’t look the way they do -- if babies looked like this,
77
335000
5000
Lecz gdyby dzieci nie wyglądałyby tak jak wyglądają, jeśli wyglądałyby tak,
05:52
that’s what we would find adorable, that’s what we would find --
78
340000
4000
to właśnie to byłoby czymś zachwycającym, właśnie to --
05:56
we would think, oh my goodness, do I ever want to hug that.
79
344000
6000
można by pomyśleć, o mój Boże, czy w ogóle chciałbym przytulić to coś?
06:02
This is the strange inversion.
80
350000
2000
To jest właśnie dziwna inwersja.
06:04
Well now, finally what about funny. My answer is, it’s the same story, the same story.
81
352000
7000
A teraz o humorze. Moja odpowiedź to ta sama historia, ta sama historia.
06:11
This is the hard one, the one that isn’t obvious. That’s why I leave it to the end.
82
359000
4000
Jedna z trudniejszych, taka która nie jest oczywista, dlatego zostawiam ją na koniec.
06:15
And I won’t be able to say too much about it.
83
363000
2000
I nie będę wstanie powiedzieć zbyt dużo na ten temat.
06:17
But you have to think evolutionarily, you have to think, what hard job that has to be done --
84
365000
6000
Lecz musicie myśleć ewolucyjnie, musicie myśleć o tym jaka ciężka praca musi być wykonana --
06:23
it’s dirty work, somebody’s got to do it --
85
371000
3000
-- to brudna robota, ktoś musi to zrobić --
06:26
is so important to give us such a powerful, inbuilt reward for it when we succeed.
86
374000
8000
jest na tyle ważna abyśmy zostali wewnętrznie nagrodzeni, gdy nam się powiedzie.
06:34
Now, I think we've found the answer -- I and a few of my colleagues.
87
382000
4000
Teraz, myślę że znaleźliśmy odpowiedź, ja i kilku moich kolegów.
06:38
It’s a neural system that’s wired up to reward the brain
88
386000
4000
Są to powiązania układu nerwowego, który nagradza mózg
06:42
for doing a grubby clerical job.
89
390000
5000
za brudną urzędową pracę.
06:48
Our bumper sticker for this view is
90
396000
4000
Naszą nagrodą w związku z tym
06:52
that this is the joy of debugging.
91
400000
3000
jest radość z odkrywania błędów.
06:55
Now I’m not going to have time to spell it all out,
92
403000
2000
Ze względu na czas, nie zamierzam tego wyjaśniać,
06:57
but I’ll just say that only some kinds of debugging get the reward.
93
405000
5000
powiem jedynie, że tylko czasami odkrycie błędu zostaje nagrodzone.
07:02
And what we’re doing is we’re using humor as a sort of neuroscientific probe
94
410000
8000
I to co robimy, używamy humoru jako pewnego rodzaju neuro-naukowego próbnika
07:10
by switching humor on and off, by turning the knob on a joke --
95
418000
4000
włączając i wyłączając humor poprzez obracanie gałką na żart --
07:14
now it’s not funny ... oh, now it’s funnier ...
96
422000
2000
teraz nie jest zabawnie... och, teraz jest zabawniej...
07:16
now we’ll turn a little bit more ... now it’s not funny --
97
424000
2000
teraz pokręcimy trochę dalej... i znowu nie jest zabawnie --
07:18
in this way, we can actually learn something
98
426000
3000
w ten sposób możemy w istocie nauczyć się czegoś
07:21
about the architecture of the brain,
99
429000
2000
na temat architektury naszego mózgu,
07:23
the functional architecture of the brain.
100
431000
2000
funkcjonalnej architektury mózgu.
07:25
Matthew Hurley is the first author of this. We call it the Hurley Model.
101
433000
5000
Matthew Hurley jest pierwszym, który na to wpadł. Nazywamy to modelem Hurleya.
07:30
He’s a computer scientist, Reginald Adams a psychologist, and there I am,
102
438000
4000
On jest informatykiem, Reginald Adams jest psychologiem i ja
07:34
and we’re putting this together into a book.
103
442000
2000
i wszystko to zawrzemy w książce.
07:36
Thank you very much.
104
444000
3000
Dziękuję bardzo.
ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientistDan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.
Why you should listen
One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.
This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”
“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"
In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”
Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>
Dan Dennett | Speaker | TED.com