TEDGlobal 2011
Bunker Roy: Learning from a barefoot movement
بەنکەر رۆی: فێربوون لە بزوتنەوەیەکی پێ پەتییەوە
Filmed:
Readability: 3.1
4,300,944 views
لە راجستانی هیندستان، خوێندنگەیەکی دەگمەن هەیە کە ژن و پیاوی لادێی - کە زۆربەیان نەخوێندەوارن - فێری ئەوە دەکات ببنە ئەندازیاری وزەی خۆر و سنعەتکار و دانساز و دکتۆری گوندەکەی خۆیان. خوێندنگەکە پێی دەوترێ کۆلێجی بێر فوت - کۆلێجی پێپەتی - و بەنکەر رۆی دامەزرێنەری کۆلێجەکە باسی چۆنێتی کارکردنەکەی دەکات.
Bunker Roy - Educator
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Sanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to take you to another world.
0
0
4000
حەز دەکەم بتانبەم بۆ دنیایەکی تر
00:19
And I'd like to share
1
4000
2000
و باسی
00:21
a 45 year-old love story
2
6000
4000
چیرۆکی خۆشەویستییەکی 45 ساڵەتان بۆ بکەم
00:25
with the poor,
3
10000
3000
لەگەڵ هەژاراندا
00:28
living on less than one dollar a day.
4
13000
3000
ئەوانەی کە رۆژانە کەمتر لە یەک دۆلار داهاتیانە.
00:33
I went to a very elitist, snobbish,
5
18000
4000
من لە قوتابخانەیەکی زۆر دەستەبژێر
00:37
expensive education in India,
6
22000
4000
و زۆر گران و بەناوبانگی هیندستان خوێندومە
00:41
and that almost destroyed me.
7
26000
3000
و ئەوەش بە نزیکەیی منی لەناو برد
00:46
I was all set
8
31000
2000
من هەمو ئامادەییەکم تیابو
00:48
to be a diplomat, teacher, doctor --
9
33000
3000
ببم بە دیپلۆمات، بە مامۆستا، بە دکتۆر -
00:51
all laid out.
10
36000
4000
هەموییم لەبەر دەستدا بو
00:55
Then, I don't look it, but I was the Indian national squash champion
11
40000
3000
پاشان، هەرچەندا حەزم لێ نیە، بوم بە پاڵەوانی نەتەوەیی هیندستان لە یاری سکواش دا
00:58
for three years.
12
43000
2000
بۆ ماوەی سێ ساڵ پاڵەوان بوم
01:00
(Laughter)
13
45000
2000
-پێکەنین-
01:02
The whole world was laid out for me.
14
47000
3000
هەمو جیهان لەبەر دەستمدا بو
01:05
Everything was at my feet.
15
50000
2000
هەمو شتێک لەبەر پێمدا بو
01:07
I could do nothing wrong.
16
52000
3000
نەمدەتوانی هیچ هەڵەیەک بکەم
01:10
And then I thought out of curiosity
17
55000
2000
پاشان لە حەزکردنمەوە بە زانین بیرم کردەوە
01:12
I'd like to go and live and work
18
57000
2000
کە دەمەوێت بچم بژیم و کار بکەم
01:14
and just see what a village is like.
19
59000
2000
و بزانم لادێ چۆنە.
01:16
So in 1965,
20
61000
2000
ئەوەبو لە ساڵی 1965 دا
01:18
I went to what was called the worst Bihar famine in India,
21
63000
4000
چوم بۆ ئەو شوێنەی بە خراپترین قاتوقڕی بیهار ناودەبرێت لە هیندستان
01:22
and I saw starvation, death,
22
67000
3000
و برسێتی و مردنم بینی
01:25
people dying of hunger, for the first time.
23
70000
3000
بۆ یەکەمجار ئەوەم بینی کە خەڵک لە برسان دەمرن
01:28
It changed my life.
24
73000
3000
ئەمە ژیانمی گۆڕی
01:31
I came back home,
25
76000
2000
گەڕامەوە ماڵەوە
01:33
told my mother,
26
78000
2000
بە دایکمم وت
01:35
"I'd like to live and work in a village."
27
80000
3000
حەز دەکەم لە لادێ بژیم و کار بکەم
01:38
Mother went into a coma.
28
83000
2000
دایکم لە هۆش خۆی چو
01:40
(Laughter)
29
85000
3000
-پێکەنین-
01:43
"What is this?
30
88000
2000
ئەوە چیە؟
01:45
The whole world is laid out for you, the best jobs are laid out for you,
31
90000
3000
هەمو جیهانت لەبەر دەستدایە، هەمو ئیشە باشەکانت لەبەر دەستدایە
01:48
and you want to go and work in a village?
32
93000
2000
کەچی تۆ دەتەوێ بچیت لە لادێ ئیش بکەیت؟
01:50
I mean, is there something wrong with you?"
33
95000
2000
مەبەستم ئەوەیە، هیچ کێشەیەکت هەیە؟
01:52
I said, "No, I've got the best eduction.
34
97000
2000
وتم نا، من باشترین خوێندنم خوێندووە
01:54
It made me think.
35
99000
2000
ئەمە وای لێ کردوم بیر بکەمەوە
01:56
And I wanted to give something back
36
101000
3000
و دەمویست شتێک ببەخشم لە بەرامبەردا
01:59
in my own way."
37
104000
2000
بە رێگەیەکی تایبەت بە خۆم.
02:01
"What do you want to do in a village?
38
106000
2000
- دەتەوێ چی بکەی لە لادێ؟
02:03
No job, no money,
39
108000
2000
کار نیە، پارە نیە
02:05
no security, no prospect."
40
110000
2000
ئاسایش نیە، هیوا نیە.
02:07
I said, "I want to live
41
112000
2000
وتم دەمەوێ بژیم
02:09
and dig wells for five years."
42
114000
3000
و بۆ ماوەی پێنج ساڵ بیر هەڵکەنم.
02:12
"Dig wells for five years?
43
117000
2000
- پێنج ساڵ بیر هەڵکەنیت؟
02:14
You went to the most expensive school and college in India,
44
119000
3000
تۆ چویت بۆ گرانترین خوێندنگە و کۆلێجی هندستان و
02:17
and you want to dig wells for five years?"
45
122000
2000
ئێستاش دەتەوێ بچیت بۆ ماوەی پێنج ساڵ بیر هەڵکەنیت؟
02:19
She didn't speak to me for a very long time,
46
124000
4000
دایکم ماوەیەکی زۆر قسەی لەگەڵ نەکردم
02:23
because she thought I'd let my family down.
47
128000
3000
چونکە وای دەزانی خێزانەکەمان شەرمەزار دەکەم.
02:28
But then,
48
133000
2000
بەڵام دواتر
02:30
I was exposed to the most extraordinary knowledge and skills
49
135000
3000
ئەو نایابترین زانین و شارەزاییەم بەدەست هێنا
02:33
that very poor people have,
50
138000
2000
کە خەڵکە هەرە هەژارەکە هەیانبو
02:35
which are never brought into the mainstream --
51
140000
3000
کە هیچ کاتێ نەهێنراونەتە پێشەوە -
02:38
which is never identified, respected,
52
143000
2000
کە هەرگیز ناناسێنرێت، رێزی لێ ناگیرێت
02:40
applied on a large scale.
53
145000
2000
و لەسەر ئاستێکی گەورە کاری پێ ناکرێت.
02:42
And I thought I'd start a Barefoot College --
54
147000
2000
ئینجا بیرم کردەوە کە کۆلێجی بێر فوت - پێپەتی دابمەزرێنم
02:44
college only for the poor.
55
149000
2000
کۆلێجێک بێت تەنیا بۆ هەژاران.
02:46
What the poor thought was important
56
151000
2000
ئەو شتانەی کە خەڵکی هەژار بە گرنگی دەزانن
02:48
would be reflected in the college.
57
153000
3000
لەو کۆلێجەدا رەنگ دەداتەوە
02:52
I went to this village for the first time.
58
157000
2000
بۆ یەکەمجار چوم بۆ ئەم گوندە
02:54
Elders came to me
59
159000
2000
بەتەمەنەکان هاتن بۆ لام
02:56
and said, "Are you running from the police?"
60
161000
2000
وتیان: لە دەست پۆلیس راتکردووە؟
02:58
I said, "No."
61
163000
2000
وتم: نا.
03:00
(Laughter)
62
165000
3000
-پێکەنین-
03:04
"You failed in your exam?"
63
169000
2000
- لە تاقیکردنەوە دەرنەچویت؟
03:06
I said, "No."
64
171000
2000
وتم: نا.
03:08
"You didn't get a government job?" I said, "No."
65
173000
3000
- لە حکومەت دانامەزرێیت؟ وتم: نا
03:11
"What are you doing here?
66
176000
2000
- چی دەکەیت لێرە؟
03:13
Why are you here?
67
178000
2000
بۆچی لێرەیت؟\
03:15
The education system in India
68
180000
2000
سیستمی پەروەردە لە هیندستان
03:17
makes you look at Paris and New Delhi and Zurich;
69
182000
3000
وات لێ دەکات بڕوانیتە پاریس و نیودەلهی و زوریخ
03:20
what are you doing in this village?
70
185000
2000
چی دەکەیت لەم لادێیە؟
03:22
Is there something wrong with you you're not telling us?"
71
187000
3000
کێشەیەکت هەیە کە پێمانی ناڵێیت؟
03:25
I said, "No, I want to actually start a college
72
190000
3000
وتم: نا، دەمەوێت کۆلێجێک دابمەزرێنم
03:28
only for the poor.
73
193000
2000
تەنیا بۆ هەژاران.
03:30
What the poor thought was important would be reflected in the college."
74
195000
3000
ئەو شتانەی هەژاران بە گرنگی بزانن لەم کۆلێجەدا رەنگ دەداتەوە
03:33
So the elders gave me some very sound and profound advice.
75
198000
4000
بەمجۆرە بەتەمەنەکان چەند ئامۆژگارییەکەی باش و بەجێیان کردم.
03:37
They said, "Please,
76
202000
2000
وتیان: تکایە
03:39
don't bring anyone with a degree and qualification
77
204000
3000
کەسی خاوەن بڕوانامە مەهێنە
03:42
into your college."
78
207000
2000
بۆ ناو کۆلێجەکەت.
03:44
So it's the only college in India
79
209000
3000
ئەوە تاکە کۆلێجە لە هندستان
03:47
where, if you should have a Ph.D. or a Master's,
80
212000
3000
کە ئەگەر دکتۆرا یان ماستەرت هەبێت
03:50
you are disqualified to come.
81
215000
2000
مەرجی ئەوەت نابێت بچیت.
03:52
You have to be a cop-out or a wash-out or a dropout
82
217000
5000
پێویستە شکستخواردو بیت و وازت لە خوێندن هێنابێت
03:57
to come to our college.
83
222000
3000
بۆ ئەوەی بتوانیت بێیت بۆ کۆلێجەکەمان.
04:00
You have to work with your hands.
84
225000
2000
پێویستە بە دەستەکانت کار بکەیت
04:02
You have to have a dignity of labor.
85
227000
2000
پێویستە شەرەفی کارکردنت هەبێت
04:04
You have to show that you have a skill that you can offer to the community
86
229000
3000
پێویستە ئەوە دەربخەیت کە شارەزاییەکت هەیە دەتوانیت ببیەخشیت بە کۆمەڵگەکەت
04:07
and provide a service to the community.
87
232000
3000
و خزمەتێک بە کۆمەڵگەکە بگەیەنیت.
04:10
So we started the Barefoot College,
88
235000
3000
بەمجۆرە کۆلێجی بێر فوتمان دامەزراند
04:13
and we redefined professionalism.
89
238000
2000
و پیشەگەرییمان سەر لەنوێ پێناسە کردەوە
04:15
Who is a professional?
90
240000
2000
کێ پیشەگەرە؟
04:17
A professional is someone
91
242000
2000
پیشەگەر ئەو کەسەیە
04:19
who has a combination of competence,
92
244000
2000
کە کۆمەڵێک لێهاتوویی و
04:21
confidence and belief.
93
246000
3000
متمانە و بڕوای هەیە.
04:24
A water diviner is a professional.
94
249000
3000
پیرۆزکاری ئاو کەسێکی پیشەگەرە
04:27
A traditional midwife
95
252000
2000
مامانێکی شەعبی
04:29
is a professional.
96
254000
2000
کەسێکی پیشەگەرە
04:31
A traditional bone setter is a professional.
97
256000
3000
جەڕاحی شەعبی پیشەگەرە
04:34
These are professionals all over the world.
98
259000
2000
ئەمانە لە هەمو جیهاندا پیشەگەرن
04:36
You find them in any inaccessible village around the world.
99
261000
4000
دەتوانیت لە هەمو گوندە دورەدەستەکانی جیهاندا بیاندۆزیتەوە
04:40
And we thought that these people should come into the mainstream
100
265000
3000
و ئێمە بیرمانکردەوە کە پێویستە ئەم کەسانە بێنە پێشەوە
04:43
and show that the knowledge and skills that they have
101
268000
3000
و دەری بخەن کە ئەو زانین و شارەزاییەی هەیانە
04:46
is universal.
102
271000
2000
شتێکی گەردونییە.
04:48
It needs to be used, needs to be applied,
103
273000
2000
پێویستە بەکار بهێنرێت، پیادە بکرێت
04:50
needs to be shown to the world outside --
104
275000
2000
پێویستە نیشانی جیهانی دەرەوە بدرێت
04:52
that these knowledge and skills
105
277000
2000
کە ئەم زانین و شارەزاییانە
04:54
are relevant even today.
106
279000
4000
پەیوەندییان بەمڕۆوە هەیە
04:58
So the college works
107
283000
2000
بەم شێوەیە کۆلێجەکە
05:00
following the lifestyle and workstyle of Mahatma Gandhi.
108
285000
4000
شێوازی ژیان و شێوازی کارکردنی مهاتما گاندی گرتۆتە بەر.
05:04
You eat on the floor, you sleep on the floor, you work on the floor.
109
289000
4000
لەسەر زەوی نان دەخۆیت، لەسەر زەوی دەخەویت، لەسەر زەوی کار دەکەیت.
05:08
There are no contracts, no written contracts.
110
293000
2000
هیچ گرێبەستێک نیە، هیچ گرێبەستێکی نوسراو نیە.
05:10
You can stay with me for 20 years, go tomorrow.
111
295000
3000
دەتوانیت ٢٠ ساڵ لەگەڵم بمێنیتەوە، یان سبەینێ بڕۆیت.
05:13
And no one can get more than $100 a month.
112
298000
3000
و کەس مانگانەکەی لە ١٠٠ دۆلار زیاتر نیە.
05:16
You come for the money, you don't come to Barefoot College.
113
301000
3000
ئەگەر بۆ پارە بێیت، نایەیت بۆ کۆلێجە بێر فوت
05:19
You come for the work and the challenge,
114
304000
2000
بۆ کار کردن و روبەڕوبونەوەی سەختی دێیت
05:21
you'll come to the Barefoot College.
115
306000
2000
دێیت بۆ کۆلێجە بێر فوت.
05:23
That is where we want you to try crazy ideas.
116
308000
3000
ئەمە ئەو شوێنەیە کە دەمانەوێت بیرۆکەی شێتانەی تیادا تاقی بکەینەوە
05:26
Whatever idea you have, come and try it.
117
311000
2000
هەر بیرۆکەیەکت هەیە، بیهێنە و تاقی بکەرەوە
05:28
It doesn't matter if you fail.
118
313000
2000
گرنگ نیە ئەگەر سەرکەوتو نەبیت
05:30
Battered, bruised, you start again.
119
315000
3000
شکست بهێنیت، دوبارە دەست پێ دەکەیتەوە
05:33
It's the only college where the teacher is the learner
120
318000
3000
ئەوە تاکە کۆلێجە کە مامۆستاکە فێرخوازە
05:36
and the learner is the teacher.
121
321000
3000
و فێرخوازەکە مامۆستایە
05:39
And it's the only college where we don't give a certificate.
122
324000
3000
و تاکە کۆلێجیشە کە بڕوانامە نابەخشێت
05:42
You are certified by the community you serve.
123
327000
3000
بڕوانامەکەت ئەو کۆمەڵگەیە پێتی دەبەخشێت کە خزمەتی دەکەیت
05:45
You don't need a paper to hang on the wall
124
330000
2000
پێویستت بە وەرەقە نیە بە دیوارەکەتدا هەڵیواسیت
05:47
to show that you are an engineer.
125
332000
3000
بۆ ئەوەی دەریبخەیت کە ئەندازیاریت
05:52
So when I said that,
126
337000
2000
بۆیە کە وام وت
05:54
they said, "Well show us what is possible. What are you doing?
127
339000
3000
وتیان: نیشانمان بدە چی دەکرێت؟ تۆ چی دەکەیت؟
05:57
This is all mumbo-jumbo if you can't show it on the ground."
128
342000
4000
ئەگەر نەتوانیت شتەکانت لەسەر ئەرزی واقیع دەربخەیت قسەکانت هیچ بایەخیان نیە
06:01
So we built the first Barefoot College
129
346000
3000
یەکەم کۆلێجی بێر فوتمان دامەزراند
06:04
in 1986.
130
349000
3000
لە سالی 1986
06:07
It was built by 12 Barefoot architects
131
352000
2000
12 ئەندازیاری بێر فوت دروستیان کرد
06:09
who can't read and write,
132
354000
2000
کە نەخوێندەوار بون
06:11
built on $1.50 a sq. ft.
133
356000
3000
یەک پێ دوجایان بە دۆلار و نیوێک دروست کرد
06:14
150 people lived there, worked there.
134
359000
4000
150 کەس لەوێ ژیان، لەوێ کاریان کرد
06:18
They got the Aga Khan Award for Architecture in 2002.
135
363000
3000
لە ساڵی 2002 خەڵاتی ئەندازیاریی ئاغا خانیان وەرگرت
06:21
But then they suspected, they thought there was an architect behind it.
136
366000
3000
بەڵام گومانیان کرد، وتیان رەنگە ئەندازیارێک لەپشت ئەم کارەوە بوبێت
06:24
I said, "Yes, they made the blueprints,
137
369000
2000
وتم: بەڵێ، ئەندازیار نەخشەکەی کێشاوە
06:26
but the Barefoot architects actually constructed the college."
138
371000
4000
بەڵام ئەندازیارە بێرفوتەکان کۆلێجەکەیان دروست کردووە
06:31
We are the only ones who actually returned the award for $50,000,
139
376000
3000
ئێمە تەنیا کەس بوین کە خاڵاتە 50 هەزار دۆلارییەکەمان گێڕاوەتەوە
06:34
because they didn't believe us,
140
379000
2000
چونکە بڕوایان پێ نەکردین
06:36
and we thought that they were actually casting aspersions
141
381000
4000
ئێمەش وامان زانی کە ئەوان بێڕێزی دەکەن
06:40
on the Barefoot architects of Tilonia.
142
385000
3000
بەرامبەر ئەندازیارە بێرفوتەکانی تیلۆنیا.
06:43
I asked a forester --
143
388000
2000
لە پسپۆڕێکی دارستانم پرسی
06:45
high-powered, paper-qualified expert --
144
390000
3000
کە بەتوانا و شارەزایەکی خاوەن بڕوانامەی رەسمی بو
06:48
I said, "What can you build in this place?"
145
393000
3000
لێم پرسی: تۆ بیت لەم جێگەیە چی دروست دەکەیت؟
06:51
He had one look at the soil and said, "Forget it. No way.
146
396000
2000
تەماشایەکی خاکەکەی کرد و وتی: فەرامۆشی بکە، ئەستەمە
06:53
Not even worth it.
147
398000
2000
ئەوە ناهێنێت.
06:55
No water, rocky soil."
148
400000
2000
ئاو نیە، زەوییەکەی بەردینە.
06:57
I was in a bit of a spot.
149
402000
2000
لە جێگەیەکدا بوم
06:59
And I said, "Okay, I'll go to the old man in village
150
404000
2000
وتم: باشە دەچم بۆلای پیاوە پیرەکەی لادێ
07:01
and say, 'What should I grow in this spot?'"
151
406000
3000
و دەڵێم: لەم شوێنەدا پێویستە چی بچێنم؟
07:04
He looked quietly at me and said,
152
409000
2000
بە بێدەنگی تەماشای کردم و وتی
07:06
"You build this, you build this, you put this, and it'll work."
153
411000
2000
ئەمە بکە و ئەوە بکە و ئەوەی تێکە، سەرکەوتو دەبێت
07:08
This is what it looks like today.
154
413000
3000
ئێستا بەم شێوەیەیە.
07:12
Went to the roof,
155
417000
2000
چوم بۆ سەربان
07:14
and all the women said, "Clear out.
156
419000
2000
هەمو ژنەکان وتیان: چۆڵی کە
07:16
The men should clear out because we don't want to share this technology with the men.
157
421000
3000
هەمو پیاوان پێویستە ئێرە بەجێ بهێڵن چونکە نامانەوێ ئەم تەکنەلۆجیایە فێر ببن.
07:19
This is waterproofing the roof."
158
424000
2000
ئەمە سەقفێکە ئاو دانادات
07:21
(Laughter)
159
426000
2000
-پێکەنین-
07:23
It is a bit of jaggery, a bit of urens
160
428000
3000
کەمێک شەکری بۆر و کەمێک میز و
07:26
and a bit of other things I don't know.
161
431000
2000
کەمێک شتی تری تیایە کە من نایزانم
07:28
But it actually doesn't leak.
162
433000
2000
بەڵام بە راستی ئاو دانادات
07:30
Since 1986, it hasn't leaked.
163
435000
3000
لە ساڵی 1986ەوە ئاوی دانەداوە
07:33
This technology, the women will not share with the men.
164
438000
3000
ئەم تەکنەلۆجیایە ژنان فێری پیاوانی ناکەن
07:36
(Laughter)
165
441000
3000
-پێکەنین-
07:39
It's the only college
166
444000
2000
تاکە کۆلێجە
07:41
which is fully solar-electrified.
167
446000
4000
کە کارەباکەی بەتەواوی پشت بە وزەی خۆر دەبەستێت
07:45
All the power comes from the sun.
168
450000
2000
هەمو وزەکە لە خۆرەوە وەردەگرێت
07:47
45 kilowatts of panels on the roof.
169
452000
2000
لەسەر سەقفەکە بەشی 45 کیلۆ وات پانێڵ دانراوە
07:49
And everything works off the sun for the next 25 years.
170
454000
2000
و تا 25 ساڵی تر هەمو شتێک بە خۆر کاردەکات
07:51
So long as the sun shines,
171
456000
2000
کەواتە تا ئەو کاتەی خۆر دەدرەوشێتەوە
07:53
we'll have no problem with power.
172
458000
2000
کێشەی وزەی کارەبامان نابێت
07:55
But the beauty is
173
460000
2000
بەڵام جوانییەکە لەوەدایە
07:57
that is was installed
174
462000
3000
کە ئەوەی کارەباکەی دانا
08:00
by a priest, a Hindu priest,
175
465000
3000
پیاوێکی ئایینی بو، پیاوێکی ئایینی هندو
08:03
who's only done eight years of primary schooling --
176
468000
3000
کە تەنیا 8 قۆناغی بنەڕەتی خوێندبو
08:06
never been to school, never been to college.
177
471000
3000
و نەچوبووە خۆێندنگا و نەچوبووە کۆلێج
08:09
He knows more about solar
178
474000
2000
دڵیناتان دەکەم ئەو لە هەمو کەس زیاتر
08:11
than anyone I know anywhere in the world guaranteed.
179
476000
4000
لە وزەی خۆر دەزانێت لە جیهاندا
08:17
Food, if you come to the Barefoot College,
180
482000
2000
خۆراک، ئەگەر تۆ بێیت بۆ کۆلێجی بێر فوت
08:19
is solar cooked.
181
484000
3000
خۆراکەکە بە وزەی خۆر لێ دەنرێت
08:22
But the people who fabricated that solar cooker
182
487000
3000
بەڵام ئەو کەسانەی کە ئەم چێشتلێنەری وزەی خۆرەیان دروستکردووە
08:25
are women,
183
490000
3000
ژنانن
08:28
illiterate women,
184
493000
2000
ژنانی نەخوێندەوار
08:30
who actually fabricate
185
495000
2000
کە لە راستیدا
08:32
the most sophisticated solar cooker.
186
497000
2000
ئاڵۆزترین چێشتلێنەری وزەی خۆریان دروست کردووە
08:34
It's a parabolic Scheffler solar cooker.
187
499000
3000
چێشتلێنەرێکی قوپاوی شێفلەری وزوی خۆرە
08:40
Unfortunately, they're almost half German,
188
505000
4000
بە داخەوە نزیکەی نیوەی ئامێرەکە ئەڵمانییە
08:44
they're so precise.
189
509000
2000
زۆر وردە
08:46
(Laughter)
190
511000
2000
-پێکەنین-
08:48
You'll never find Indian women so precise.
191
513000
3000
هەرگیز ژنی هندی بەو وردییە نادۆزیتەوە
08:52
Absolutely to the last inch,
192
517000
2000
تا دوا ئەندازە وردە
08:54
they can make that cooker.
193
519000
2000
ئەوان دەتوانن ئەو چێشتلێنەرە دروست بکەن
08:56
And we have 60 meals twice a day
194
521000
2000
و رۆژی دو جار بەشی ٦٠ کەس خواردن ئامادە دەکەین
08:58
of solar cooking.
195
523000
2000
بە چێشتلێنەری وزەی خۆر
09:00
We have a dentist --
196
525000
2000
دانسازێکمان هەیە
09:02
she's a grandmother, illiterate, who's a dentist.
197
527000
3000
دانسازەکەمان داپیرەیە، نەخوێندەوارە
09:05
She actually looks after the teeth
198
530000
2000
لە راستیدا چاودێری ددانی
09:07
of 7,000 children.
199
532000
3000
7000 منداڵ دەکات
09:11
Barefoot technology:
200
536000
2000
تەکنەلۆجیای بێر فوت:
09:13
this was 1986 -- no engineer, no architect thought of it --
201
538000
3000
لە ساڵی 1986 کە هیچ ئەندازیار و نەخشەسازێک بیری لێ نەکردبۆوە
09:16
but we are collecting rainwater from the roofs.
202
541000
3000
ئێمە باران کۆدەکەینەوە
09:19
Very little water is wasted.
203
544000
2000
ئاوێکی زۆر کەم بە هەدەر دەڕوات
09:21
All the roofs are connected underground
204
546000
2000
هەمو سەربانەکان لە ژێر زەویدا بەیەکەوە بەستراون
09:23
to a 400,000 liter tank,
205
548000
2000
بۆ ناو تانکییەکی 400 هەزار لیتری
09:25
and no water is wasted.
206
550000
2000
و هیچ ئاوێک خەسار نابێت
09:27
If we have four years of drought, we still have water on the campus,
207
552000
3000
ئەگەر چوار ساڵ وشکەساڵیمان هەبێت هێشتا لە کەمپەکەدا ئاومان دەبێت
09:30
because we collect rainwater.
208
555000
2000
چونکە ئێمە ئاوی باران کۆدەکەینەوە
09:32
60 percent of children don't go to school,
209
557000
3000
سەدی 60ی مناڵان ناچن بۆ قوتابخانە
09:35
because they have to look after animals --
210
560000
2000
چونکە پێویستە چاودێری ئاژەڵەکان بکەن
09:37
sheep, goats --
211
562000
2000
مەڕ و بزن
09:39
domestic chores.
212
564000
2000
و کاری ناوماڵ ئەنجام بدەن
09:41
So we thought of starting a school
213
566000
3000
بۆیە بیرمان لەوە کردەوە قوتابخانەیەک دابمەزرێنین
09:44
at night for the children.
214
569000
2000
بۆ مناڵان کە شەوان بکرێتەوە
09:46
Because the night schools of Tilonia,
215
571000
2000
بەهۆی قوتابخانەکانی شەوی تیلۆنیاوە
09:48
over 75,000 children have gone through these night schools.
216
573000
3000
زیاد لە 75 هەزار مناڵ بەم قوتابخانەی شەوانەدا تێپەڕیون
09:51
Because it's for the convenience of the child;
217
576000
2000
چونکە ئەمە بۆ رەزامەندی مناڵەکەیە
09:53
it's not for the convenience of the teacher.
218
578000
2000
نەک بۆ رەزامەندی مامۆستاکە.
09:55
And what do we teach in these schools?
219
580000
2000
چی لەم قوتابخانانەدا دەڵێینەوە؟
09:57
Democracy, citizenship,
220
582000
2000
دیموکراسی، هاوڵاتیبون
09:59
how you should measure your land,
221
584000
3000
دەبێت چۆن زەوییەکەت بپێویت
10:02
what you should do if you're arrested,
222
587000
2000
چی دەکەیت ئەگەر دەستگیر کرایت
10:04
what you should do if your animal is sick.
223
589000
4000
چی دەکەیت ئەگەر ئاژەڵێکت نەخۆش کەوت
10:08
This is what we teach in the night schools.
224
593000
2000
ئەمانە ئەو شتانەن لە قوتابخانەی شەودا دەیانڵێینەوە
10:10
But all the schools are solar-lit.
225
595000
3000
بەڵام هەمو ئەم قوتابخانانە بە وزەی خۆر روناککراونەتەوە
10:13
Every five years
226
598000
2000
هەمو پێنج ساڵ جارێک
10:15
we have an election.
227
600000
2000
هەڵبژاردنێک دەکەین
10:17
Between six to 14 year-old children
228
602000
4000
بۆ مناڵانی 6 - 14 ساڵ
10:21
participate in a democratic process,
229
606000
3000
بەشداری پرۆسەیەکی دیموکراسی دەکەن
10:24
and they elect a prime minister.
230
609000
4000
و سەرۆک وەزیر هەڵدەبژێرن
10:28
The prime minister is 12 years old.
231
613000
3000
سەرۆک وەزیر تەمەنی 12 ساڵە
10:32
She looks after 20 goats in the morning,
232
617000
2000
بەیانیان چاودێری 20 بزن دەکات
10:34
but she's prime minister in the evening.
233
619000
3000
بەڵام پاش نیوەڕوان سەرۆک وەزیرە
10:37
She has a cabinet,
234
622000
2000
کابینەیەکی هەیە
10:39
a minister of education, a minister for energy, a minister for health.
235
624000
3000
وەزیری پەروەردە، وەزیری وزە، وەزیری تەندروستی
10:42
And they actually monitor and supervise
236
627000
2000
و ئەوان بە راستی چاودێری و سەرپەرشتی
10:44
150 schools for 7,000 children.
237
629000
3000
150 خوێندنگە و 7000 مناڵ دەکەن
10:49
She got the World's Children's Prize five years ago,
238
634000
2000
پێنج ساڵ لەمەوبەر خەڵاتی مناڵانی جیهانی وەرگرت
10:51
and she went to Sweden.
239
636000
2000
و چو بو سوید
10:53
First time ever going out of her village.
240
638000
2000
یەکەمجار بو لادێیەکەی خۆی بەجێ بهێڵێت
10:55
Never seen Sweden.
241
640000
3000
هەرگیز سویدی نەدیبو
10:58
Wasn't dazzled at all by what was happening.
242
643000
2000
بە هیچ جۆرێک بە روداوەکە سەری نەسوڕمابو
11:00
And the Queen of Sweden, who's there,
243
645000
2000
و شاژنی سوید کە لەوێدایە
11:02
turned to me and said, "Can you ask this child where she got her confidence from?
244
647000
3000
روی تێکردم و وتی "دەتوانی لەم مناڵە بپرسیت ئەم متمانە بەخۆبونەی لەکوێوە هێناوە؟
11:05
She's only 12 years old,
245
650000
2000
تەمەنی تەنیا 12 ساڵە
11:07
and she's not dazzled by anything."
246
652000
3000
و بە هیچ شتێک سەرسام نیە.
11:10
And the girl, who's on her left,
247
655000
3000
و کچەکە، کە لە لای چەپی شاژنەوەیە
11:13
turned to me and looked at the queen straight in the eye
248
658000
3000
روی تێ کردم و تەماشای ناو چاوی شاژنی کرد
11:16
and said, "Please tell her I'm the prime minister."
249
661000
3000
وتی: تکایە پێی بڵێ کە من سەرۆک وەزیرم.
11:19
(Laughter)
250
664000
2000
-پێکەنین-
11:21
(Applause)
251
666000
8000
-چەپڵە-
11:29
Where the percentage of illiteracy is very high,
252
674000
4000
لەو شوێنەی کە رێژەی نەخوێندەواری زۆر بەرزە
11:33
we use puppetry.
253
678000
3000
ئێمە بوکەڵە بەکاردەهێنین
11:36
Puppets is the way we communicate.
254
681000
3000
بوکەڵەکان رێگەی پەیوەندیکردنەکانمانن
11:45
You have Jokhim Chacha
255
690000
3000
ئەوە جۆکهیم چاچایە
11:48
who is 300 years old.
256
693000
4000
تەمەنی نزیکەی 30 ساڵە
11:52
He is my psychoanalyst. He is my teacher.
257
697000
3000
شیکەرەوەی دەرونیی منە. مامۆستامە
11:55
He's my doctor. He's my lawyer.
258
700000
2000
پزیشکمە. پارێزەرمە.
11:57
He's my donor.
259
702000
2000
بەخشەرمە.
11:59
He actually raises money,
260
704000
2000
بەڕاستی کۆمەک کۆ دەکاتەوە
12:01
solves my disputes.
261
706000
3000
کێشەکانم بۆ چارەسەر دەکات
12:04
He solves my problems in the village.
262
709000
3000
کێشەکانی ناو لادێکەم بۆ چارەسەر دەکات
12:07
If there's tension in the village,
263
712000
2000
ئەگەر لە لادێکە ناکۆکییەک هەبێت
12:09
if attendance at the schools goes down
264
714000
2000
ئەگەر رێژەی ئامادەبون لە قوتابخانە دابەزێت
12:11
and there's a friction between the teacher and the parent,
265
716000
2000
و بەریەککەوتن بکەوێتە نێوان مامۆستا و دایک و باوکانەوە
12:13
the puppet calls the teacher and the parent in front of the whole village
266
718000
3000
بوکەڵەکە مامۆستاکە و دایک و باوکەکە بانگ دەکات و لەبەردەمی هەمو لادێکەدا
12:16
and says, "Shake hands.
267
721000
2000
دەڵێت: تەوقە بکەن
12:18
The attendance must not drop."
268
723000
2000
پێویستە رێژەی ئامادەبون دانەبەزێت.
12:22
These puppets
269
727000
2000
ئەم بوکەڵانە
12:24
are made out of recycled World Bank reports.
270
729000
2000
لە راپۆرتی دوبارە بەکارهاتوی بانکی جیهانی دروست کراوە
12:26
(Laughter)
271
731000
2000
-پێکەنین-
12:28
(Applause)
272
733000
7000
-چەپڵە-
12:35
So this decentralized, demystified approach
273
740000
4000
کەواتە ئەمە رێگەیەکی نامەرکەزی و ئاشکرای
12:39
of solar-electrifying villages,
274
744000
2000
دابینکردنی کارەبایە بە وزەی خۆر بۆ گوندەکان
12:41
we've covered all over India
275
746000
2000
ئێمە هەمو هیندستانمان داپۆشیوە
12:43
from Ladakh up to Bhutan --
276
748000
3000
هەر لە لاداکەوە تا بۆتان
12:48
all solar-electrified villages
277
753000
2000
هەمو ئەو گوندانە کارەبای وزەی خۆریان بۆ دابینکراوە
12:50
by people who have been trained.
278
755000
3000
لە لایەن کەسانێکەوە کە راهێنراون.
12:54
And we went to Ladakh,
279
759000
2000
ئێمە چوین بۆ لاداک
12:56
and we asked this woman --
280
761000
2000
و لەم ژنەمان پرسی
12:58
this, at minus 40, you have to come out of the roof,
281
763000
3000
لێرەدا پلەی گەرمی ٤٠ ژێر سەدی بووە و لە سەقفەکەوە هاتە دەرەوە
13:01
because there's no place, it was all snowed up on both sides --
282
766000
3000
چونکە رێگە نەمابو، هەمو لاکان بە بەفر گیرابو
13:04
and we asked this woman,
283
769000
2000
و لەم ژنەمان پرسی
13:06
"What was the benefit you had
284
771000
2000
چ سودێکت بینیوە
13:08
from solar electricity?"
285
773000
2000
لە کارەبای وزەی خۆر؟
13:10
And she thought for a minute and said,
286
775000
2000
بۆ ماوەی خولەکێک بیری کردەوە و وتی
13:12
"It's the first time I can see my husband's face in winter."
287
777000
4000
ئەمە یەکەمجارە بە زستان دەموچاوی هاوسەرەکەم دەبینم.
13:16
(Laughter)
288
781000
3000
-پێکەنین-
13:19
Went to Afghanistan.
289
784000
2000
چوین بۆ ئەفغانستان
13:21
One lesson we learned in India
290
786000
5000
وانەیەک کە لە هیندستانەوە فێری بوین ئەوە بو
13:26
was men are untrainable.
291
791000
4000
کە پیاوان راناهێنرێن.
13:30
(Laughter)
292
795000
4000
-پێکەنین-
13:34
Men are restless,
293
799000
2000
پیاوان بێپشون
13:36
men are ambitious,
294
801000
2000
پیاوان بە تەماحن
13:38
men are compulsively mobile,
295
803000
3000
پیاوان گەڕۆکن
13:41
and they all want a certificate.
296
806000
2000
و هەمویان بڕوانامەیان دەوێت
13:43
(Laughter)
297
808000
2000
-پێکەنین-
13:45
All across the globe, you have this tendency
298
810000
3000
لە هەمو جیهاندا ئەمە دەبینیت
13:48
of men wanting a certificate.
299
813000
2000
کە پیاوان بڕوانامەیان دەوێت
13:50
Why? Because they want to leave the village
300
815000
3000
بۆچی؟ چونکە دەیانەوێت لادێ بەجێ بهێڵن
13:53
and go to a city, looking for a job.
301
818000
3000
و بچن بۆ شار، بۆ کار بگەڕێن
13:56
So we came up with a great solution:
302
821000
3000
ئێمە چارەسەرێکی زۆر باشمان دۆزییەوە:
13:59
train grandmothers.
303
824000
2000
راهێنان بە داپیرەکان بکەین.
14:03
What's the best way of communicating
304
828000
2000
باشترین رێگەی پەیوەندیکردن
14:05
in the world today?
305
830000
2000
لەم سەردەمەدا چیە؟
14:07
Television? No.
306
832000
2000
تەلەفزیۆن؟ نا.
14:09
Telegraph? No.
307
834000
2000
تەلەگراف؟ نا.
14:11
Telephone? No.
308
836000
2000
تەلەفون؟ نا.
14:13
Tell a woman.
309
838000
2000
شتەکە بە ژنێک بڵێ.
14:15
(Laughter)
310
840000
3000
-پێکەنین-
14:18
(Applause)
311
843000
4000
-چەپڵە-
14:22
So we went to Afghanistan for the first time,
312
847000
2000
بۆ یەکەمجار چوین بۆ ئەفغانستان
14:24
and we picked three women
313
849000
2000
و سێ ژنمان هەڵبژارد
14:26
and said, "We want to take them to India."
314
851000
2000
وتمان: دەمانەوێ بیانبەین بۆ هیندستان
14:28
They said, "Impossible. They don't even go out of their rooms,
315
853000
2000
وتیان: مەحاڵە، تەنانەت ئەوان لە ژورەکانیشیان ناچنە دەرەوە
14:30
and you want to take them to India."
316
855000
2000
تۆ دەتەوێت بیانبەیت بۆ هیندستان.
14:32
I said, "I'll make a concession. I'll take the husbands along as well."
317
857000
2000
وتم: ئیمتیازێکیش دەبەخشم. مێردەکەشی لەگەڵدا دەبەم
14:34
So I took the husbands along.
318
859000
2000
بۆیە مێرەدەکانیشم برد.
14:36
Of course, the women were much more intelligent than the men.
319
861000
3000
بەدڵنیاییەوە ژنەکان زۆر لە پیاوەکان زیرەکتر بون.
14:39
In six months,
320
864000
2000
لە ماوەی شەش مانگدا
14:41
how do we train these women?
321
866000
3000
چۆن راهێنانمان بەم ژنانە کرد؟
14:44
Sign language.
322
869000
2000
بە زمانی ئاماژە
14:46
You don't choose the written word.
323
871000
3000
تۆ وشەی نوسراو هەڵنابژێریت
14:49
You don't choose the spoken word.
324
874000
2000
تۆ وشەی وتراو هەڵنابژێریت
14:51
You use sign language.
325
876000
3000
زمانی ئاماژە بەکاردەهێنیت
14:54
And in six months
326
879000
2000
و لەماوەی شەش مانگدا
14:56
they can become solar engineers.
327
881000
4000
دەتوانن ببن بە ئەندازیاری وزەی خۆر
15:00
They go back and solar-electrify their own village.
328
885000
3000
دەگەڕێنەوە و گوندەکەی خۆیان بە کارەبای وزەی خۆر روناک دەکەنەوە
15:03
This woman went back
329
888000
2000
ئەم ژنە گەڕایەوە
15:05
and solar-electrified the first village,
330
890000
3000
و بە وزەی خۆر کارەبای بۆ یەکەم گوند دابین کرد
15:08
set up a workshop --
331
893000
2000
وۆرکشۆپێکی دامەزراند
15:10
the first village ever to be solar-electrified in Afghanistan
332
895000
3000
ئەمە یەکەم گوندی ئەفغانستان بو کە بە وزەی خۆر کارەبای بۆ دابین بکرێت
15:13
[was] by the three women.
333
898000
3000
لە لایەن ئەم ژنەوە بو.
15:16
This woman
334
901000
2000
ئەم ژنە
15:18
is an extraordinary grandmother.
335
903000
2000
داپیرەیەکی بێوێنەیە
15:20
55 years old, and she's solar-electrified 200 houses for me in Afghanistan.
336
905000
5000
تەمەنی 55 ساڵە، و بە وزەی خۆر کارەبای 200 ماڵی ئەفغانستانی بۆ دابین کردوم
15:25
And they haven't collapsed.
337
910000
3000
و تێک نەچون.
15:28
She actually went and spoke to an engineering department in Afghanistan
338
913000
3000
لە راستیدا چو بو بۆ بەشی ئەندازیاری لە ئەفغانستان
15:31
and told the head of the department
339
916000
2000
و بە سەرۆکی بەشەکەی وتبو
15:33
the difference between AC and DC.
340
918000
2000
جیاوازی نێوان کارەبای تەوژم گۆڕاو و نەگۆڕ لەچیدایە.
15:35
He didn't know.
341
920000
2000
سەرۆکەکە نەیدەزانی.
15:37
Those three women have trained 27 more women
342
922000
3000
ئەو سێ ژنە ٢٧ ژنی تریان فێر کردبو
15:40
and solar-electrified 100 villages in Afghanistan.
343
925000
3000
و بە وزەی خۆر کارەبایان بۆ ١٠٠ گوندی ئەفغانستان دابین کرد
15:43
We went to Africa,
344
928000
3000
چوین بۆ ئەفریقا
15:46
and we did the same thing.
345
931000
2000
و هەمان کارمان کرد
15:48
All these women sitting at one table from eight, nine countries,
346
933000
3000
هەمو ئەم ژنانە لە هەشت نۆ وڵاتەوە هاتونەتە سەر ئەم مێزە
15:51
all chatting to each other, not understanding a word,
347
936000
3000
هەمویان پێکەوە قسە دەکەن و یەک وشەش لە یەکتری تێ ناگەن
15:54
because they're all speaking a different language.
348
939000
2000
چونکە هەریەکە و بە زمانێک قسە دەکات
15:56
But their body language is great.
349
941000
2000
بەڵام زمانی جەستەیان زۆر نایاب بو
15:58
They're speaking to each other
350
943000
2000
قسەیان بۆ یەکتر دەکرد
16:00
and actually becoming solar engineers.
351
945000
2000
و بەڕاستی بون بە ئەندازیاری وزەی خۆر
16:02
I went to Sierra Leone,
352
947000
3000
چوم بۆ سیرالیۆن
16:05
and there was this minister driving down in the dead of night --
353
950000
3000
ئەم وەزیرەی لێ بو کە بە تاریکایی شەو
16:08
comes across this village.
354
953000
2000
بە گوندەکەدا تێپەڕ دەبو
16:10
Comes back, goes into the village, says, "Well what's the story?"
355
955000
3000
گەڕایەوە و پرسی: چیرۆکەکە چیە؟
16:13
They said, "These two grandmothers ... "
356
958000
2000
وتیان: ئەم دو داپیرەیە..
16:15
"Grandmothers?" The minister couldn't believe what was happening.
357
960000
3000
داپیرە؟ وەزیرەکە بڕوای نەدەکرد چی رودەدات.
16:18
"Where did they go?" "Went to India and back."
358
963000
3000
بۆ کوێ چون؟ چون بۆ هیندستان و گەڕاونەتەوە
16:21
Went straight to the president.
359
966000
2000
یەکسەر چون بۆ لای سەرۆک
16:23
He said, "Do you know there's a solar-electrified village in Sierra Leone?"
360
968000
2000
وتی: تۆ دەزانیت لە سیرالیۆن گوندێک هەیە بە وزەی خۆر کارەبای بۆ دابینکراوە؟
16:25
He said, "No." Half the cabinet went to see the grandmothers the next day.
361
970000
3000
وتی نا. رۆژی دواتر نیوەی کابینەی وەزیران چون بۆ لای داپیرەکان.
16:28
"What's the story."
362
973000
2000
چیرۆکەکە چیە؟
16:30
So he summoned me and said, "Can you train me 150 grandmothers?"
363
975000
4000
بانگی کردم وتی: ئایا دەتوانیت راهێنانم بە 150 داپیرە بۆ بکەیت>
16:34
I said, "I can't, Mr. President.
364
979000
2000
وتم: نەخێر سەرۆک کۆماری بەڕێز
16:36
But they will. The grandmothers will."
365
981000
2000
بەڵام ئەوان راهێنانیان پێ دەکەن. داپیرەکان دەیکەن.
16:38
So he built me the first Barefoot training center in Sierra Leone.
366
983000
3000
ئەو یەکەم ناوەندی راهێنانی بێر فوتی بۆ کردمەوە لە سیرالیۆن
16:41
And 150 grandmothers have been trained in Sierra Leone.
367
986000
4000
و 150 داپیرە لە سیرالیۆن راهێنانیان پێ کراوە
16:45
Gambia:
368
990000
2000
گامبیا:
16:47
we went to select a grandmother in Gambia.
369
992000
3000
چوین داپیرەیەک لە گامبیا هەڵبژێرین
16:50
Went to this village.
370
995000
2000
چوین بۆ ئەم گوندە
16:52
I knew which woman I would like to take.
371
997000
2000
دەمزانی دەمەوێت چ ژنێک هەڵبژێرم
16:54
The community got together and said, "Take these two women."
372
999000
3000
کۆمەڵگەکە کۆبونەوە و وتیان: ئەم دو ژنە ببە.
16:57
I said, "No, I want to take this woman."
373
1002000
2000
وتم: نا دەمەوێت ئەم ژنە ببەم
16:59
They said, "Why? She doesn't know the language. You don't know her."
374
1004000
2000
وتیان: بۆچی؟ زمان نازانێت. تۆ نایناسیت.
17:01
I said, "I like the body language. I like the way she speaks."
375
1006000
3000
وتم: من زمانی جەستەم بەدڵە. چۆنێتی قسەکردنیم بەدڵە.
17:04
"Difficult husband; not possible."
376
1009000
2000
مێردەکەی رازی نابێت، مەحاڵە
17:06
Called the husband, the husband came,
377
1011000
2000
مێردەکەم بانگ کرد، هات
17:08
swaggering, politician, mobile in his hand. "Not possible."
378
1013000
3000
خۆبەزلزان بو، مۆبایلێکی بەدەستەوە بو. وتی: نابێ
17:11
"Why not?" "The woman, look how beautiful she is."
379
1016000
3000
بۆچی؟ وتی: سەیر کە ژنەکە چەند جوانە
17:14
I said, "Yeah, she is very beautiful."
380
1019000
2000
وتم: بەڵێ زۆر جوانە
17:16
"What happens if she runs off with an Indian man?"
381
1021000
2000
وتی: ئەی ئەگەر دوای پیاوێکی هیندی کەوت؟
17:18
That was his biggest fear.
382
1023000
2000
ئەمە گەورەترین ترسی ئەو بو
17:20
I said, "She'll be happy. She'll ring you up on the mobile."
383
1025000
3000
وتم: دڵخۆش دەبێت. بە مۆبایل قسەت لەگەڵ دەکات
17:23
She went like a grandmother
384
1028000
3000
وەکو داپیرە رۆیشت
17:26
and came back like a tiger.
385
1031000
2000
وەکو پڵنگێک گەڕایەوە.
17:28
She walked out of the plane
386
1033000
2000
لە فڕۆکەکە دابەزی
17:30
and spoke to the whole press as if she was a veteran.
387
1035000
3000
و قسەی بۆ راگەیاندنەکان کرد، وەکو سەربازێکی دێرین
17:33
She handled the national press,
388
1038000
3000
مامەڵەی لەگەڵ راگەیاندنی نەتەوەییدا کرد
17:36
and she was a star.
389
1041000
2000
و بو بە ئەستێرە
17:38
And when I went back six months later, I said, "Where's your husband?"
390
1043000
3000
دوای شەش مانگ کاتێ گەڕامەوە لێم پرسی: مێردەکەت لەکوێیە؟
17:41
"Oh, somewhere. It doesn't matter."
391
1046000
2000
وتی: لەم ناوەیە. گرنگ نیە.
17:43
(Laughter)
392
1048000
2000
-پێکەنین-
17:45
Success story.
393
1050000
2000
ئەمە چیرۆکی سەرکەوتنە.
17:47
(Laughter)
394
1052000
2000
-پێکەنین-
17:49
(Applause)
395
1054000
3000
-چەپڵە-
17:52
I'll just wind up by saying
396
1057000
6000
بەوە کۆتایی دەهێنم کە بڵێم
17:58
that I think you don't have to look for solutions outside.
397
1063000
4000
کە بە بڕوای من پێویست ناکات لە دەرەوە بۆ چارەسەر بگەڕێیت
18:02
Look for solutions within.
398
1067000
2000
لە ناوەوە بۆ چارەسەر بگەڕێ.
18:04
And listen to people. They have the solutions in front of you.
399
1069000
3000
و گوێ لە خەڵک بگرە. ئەوان لەبەردەمتدا چارەسەریان هەیە.
18:07
They're all over the world.
400
1072000
2000
ئەوان لە هەمو شوێنێکی جیهاندان.
18:09
Don't even worry.
401
1074000
2000
تەنانەت نیگەرانیش مەبە.
18:11
Don't listen to the World Bank, listen to the people on the ground.
402
1076000
3000
گوێ لە بانکی جیهانی مەگرە، گوێ لە خەڵکی مەیدانەکە بگرە
18:14
They have all the solutions in the world.
403
1079000
3000
ئەوان هەمو چارەسەرەکانی جیهانیان لەلایە
18:17
I'll end with a quotation by Mahatma Gandhi.
404
1082000
3000
بە وتەیەکی مهاتما گاندی کۆتایی دەهێنم کە دەڵێت:
18:20
"First they ignore you,
405
1085000
2000
یەکەمجار پشتگوێت دەخەن
18:22
then they laugh at you,
406
1087000
2000
پاشان پێت پێ دەکەنن
18:24
then they fight you,
407
1089000
2000
ئینجا شەڕت لەگەڵ دەکەن
18:26
and then you win."
408
1091000
2000
ئینجا دەیبەیتەوە.
18:28
Thank you.
409
1093000
2000
سوپاس
18:30
(Applause)
410
1095000
31000
-چەپڵە-
ABOUT THE SPEAKER
Bunker Roy - EducatorSanjit “Bunker” Roy is the founder of Barefoot College, which helps rural communities becomes self-sufficient.
Why you should listen
Development projects the world over run into one crucial point: For a project to live on, it needs to be organic, owned and sustained by those it serves. In 1972, Sanjit “Bunker” Roy founded the Barefoot College, in the village of Tilonia in Rajasthan, India, with just this mission: to provide basic services and solutions in rural communities with the objective of making them self-sufficient. These “barefoot solutions” can be broadly categorized into solar energy, water, education, health care, rural handicrafts, people’s action, communication, women’s empowerment and wasteland development. The Barefoot College education program, for instance, teaches literacy and also skills, encouraging learning-by-doing. (Literacy is only part of it.) Bunker’s organization has also successfully trained grandmothers from Africa and the Himalayan region to be solar engineers so they can bring electricity to their remote villages.
As he says, Barefoot College is "a place of learning and unlearning: where the teacher is the learner and the learner is the teacher."
Bunker Roy | Speaker | TED.com