ABOUT THE SPEAKER

Caitlin Doughty - Progressive mortician
Caitlin Doughty asks: What if we re-designed the funeral industry for an eco-friendly end of life?

Why you should listen

Caitlin Doughty is the founder of The Order of the Good Death, a group of funeral industry professionals, academics and artists exploring ways to prepare a death-phobic culture for their inevitable mortality.

With a proclivity for the macabre from an early age, Doughty began her career in the funeral industry as a crematory operator. Currently a licensed funeral director and eco-friendly mortician in Los Angeles, Doughty owns Undertaking LA, a nonprofit funeral home that empowers families to care for their dead. Her first book Smoke Gets In Your Eyes: And Other Lessons from the Crematory is a New York Times bestseller, and her next book From Here to Eternity will be released in fall 2017. Her video web-series, "Ask a Mortician," has been featured on NPR, BBC, Forbes and more.

More profile about the speaker
Caitlin Doughty | Speaker | TED.com

TEDMED 2016

Caitlin Doughty: A burial practice that nourishes the planet

Caitlin Doughty: ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကို လုပ်ကျွေးပေးမယ့် သင်္ဂြိုဟ်ရေး နည်းလမ်း

Filmed: 2016-11-30

Readability: 4.6

1,259,994 views

ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးက တစ်နေ့မဟုတ် တစ်နေ့တွင် ဖြေကြရမယ့် မေးခွန်း ရှိပါတယ် - ကိုယ် သေသွားတဲ့ အခါမှာ ကိုယ့်ခန္ဓာကိုယ်ကို ဘယ်လိုများ ဖြစ်သွားစေလိုပါသလဲ? အသုဘ ဌာန တစ်ခုမှ ဒါရိုက်တာဖြစ်သူ Caitlin Doughty င ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးတို့အား ရှောင်လွဲမရနိုင်တဲ့ သေဆုံးမှုအတွက် ပြင်ဆင်ရေး နည်းလမ်းသစ်တွေကို စူးစမ်း တင်ြပထားပါ တယ်။ စဉ်းစားစရာ ဒီဟောပြောချက်ထဲတွင် လူတွေရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကို မြေကြီဆီသို့ ပိုပြီး ဂေဟာစနစ်နဲ့ အံဝင်ခွင်ကျ ဖြစ်ကာ နှိမ့်ချမှု သဘော နဲ့ အသိစိတ်ကို ဖေါ်ြပတဲ့ ("ပြန်လည်စုစည်းရေး" နဲ့ "ထိန်းသိမ်းပေးရေး မြှုပ်နှံမှု") လိုနည်းဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်များကို မြေကြီးဆီသို့ ထည့်ပေးသင့်တာကို ပြောပြထားပါတယ်။

Caitlin Doughty - Progressive mortician
Caitlin Doughty asks: What if we re-designed the funeral industry for an eco-friendly end of life? Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13

When I die,

0

1388

1613

ကျွန်မ သေတဲ့အခါ

00:15

I would like for my body
to be laid out to be eaten by animals.

1

3025

5083

တိရိစ္ဆာန်တွေ စားပစ်နိုင်အောင် ကျွန်မ
ခန္ဓာကိုယ်ကို ထားပေးစေလိုပါတယ်။

00:21

Having your body laid out to be eaten
by animals is not for everyone.

2

9100

4711

ခန္ဓာကိုယ်ကို တိရိစ္ဆာန်တွေ စားနိုင်ဖို့
ချိတ်ဆွဲတာ လူတိုင်း မကြိုက်နိုင်ကြပါ။

00:25

(Laughter)

3

13835

1033

(ရယ်သံများ)

00:26

Maybe you have already had
the end-of-life talk with your family

4

14892

3953

ရှင်တို့ဟာ ဘဝနိဂုံးပိုင်းအကြောင်းကို
ကိုယ့်မိသားစုနဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့လားမသိ၊

00:30

and decided on,
I don't know, cremation.

5

18869

3720

မီးသင်္ဂြိုဟ်ဖို့ကို ဆုံးဖြတ်ပြီးနေပြီလား။

00:35

And in the interest of full disclosure,

6

23013

2566

အပြည့်အဝ ထုတ်ဖော်ပြောရပါက၊

00:37

what I am proposing for my dead body
is not strictly legal at the moment,

7

25603

5988

ကျွန်မ အလောင်းအတွက် ကျွန်မ အဆိုပြုချင်တဲ့
ဟာက လက်ရှိအချိန်မှာ တရား မဝင်သေးပါ၊

00:43

but it's not without precedent.

8

31615

1991

ဒါပေမဲ့ လုပ်ခဲ့သူတော့ ရှိခဲ့တယ်။

00:46

We've been laying out our dead
for all of human history;

9

34104

3588

လူ့သမိုင်း တလျှောက်မှာ လူသေ အလောင်းတွေကို
ချထားလာခဲ့ကြတာပါ၊

00:49

it's call exposure burial.

10

37716

2069

လှစ်ဟ မြှုပ်နှံမှုလို့ အဲဒါကို ခေါ်ပါတယ်။

00:52

In fact, it's likely happening
right now as we speak.

11

40276

4080

လက်တွေ့တွင် အခုပြောနေချိန်မှာကို
အဲဒါ ဖြစ်ပျက်နေပုံ ရပါတယ်။

00:56

In the mountainous regions of Tibet,

12

44864

2231

တိဘက်နိုင်ငံရဲ့ တောင်ထူထပ်တဲ့
နေရာတွေမှာ

00:59

they practice "sky burial,"

13

47119

2064

"ကောင်းကင်မှာ သဂြိုဟ်" ကြတဲ့
အစဉ်အလာ ရှီတယ်၊

01:01

a ritual where the body is left
to be consumed by vultures.

14

49207

3891

လင်းတငှက်တွေ စားပစ်ကြမယ် ဆိုပြီး
သဂြိုဟ်တဲ့ အစဉ်အလာပါ။

01:05

In Mumbai, in India,
those who follow the Parsi religion

15

53725

5226

အိန္ဒိယနိုင်ငံ မွန်ဘိုင်းတွင် ဖာရစီ ဘာသာ
ကိုးကွယ်ကြတဲ့ သူတွေ ဆိုရင်၊

01:10

put their dead in structures
called "Towers of Silence."

16

58975

4277

"ဆိတ်ငြိမ် မျှော်စင်" လို့ ခေါ်တဲ့
အဆောက်အဦထဲတွင် လူသေကို ထားကြတယ်။

01:15

These are interesting cultural tidbits,

17

63667

2544

ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ
စိတ်ဝင်စားစရာတွေ ရှိပါတယ်။

01:18

but they just haven't really been
that popular in the Western world --

18

66235

4448

ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ အနောက်ကမ္ဘာမှာ
လူကြိုက် မများသေးပါဘူး-

01:22

they're not what you'd expect.

19

70707

1700

ကိုယ်က မျှော်လင့်ထားတာ
အဲဒါမျိုးမှ မဟုတ်တာ။

01:25

In America, our death traditions
have come to be chemical embalming,

20

73158

5030

အမေရိကမှာ လူသေသွားရင် ဓာတုနည်းဖြင့်
မွမ်းမံပြင်ဆင်ပြီး

01:30

followed by burial at your local cemetery,

21

78212

3381

ဒေသထဲက သင်္ချိုင်းမှာ သွားပြီး
သင်္ဂြိုဟ်လေ့ ရှိကြတယ်၊

01:33

or, more recently, cremation.

22

81617

2320

မကြာသေးမီက ဆိုရင် မီးသင်္ဂြိုဟ်ကြပါတယ်။

01:37

I myself, am a recent vegetarian,

23

85023

3263

ကျွန်မ ကိုယ်၌ဟာ မကြာမီက သက်သားလွတ်
စားသုံးသူပါ၊

01:40

which means I spent the first
30 years or so of my life

24

88310

3619

ဒီတော့ ကျွန်မအသက်ရဲ့ အစပိုင်း
နှစ် ၃၀ အတွင်းမှာ ကျွန်မဟာ

01:43

frantically inhaling animals --

25

91953

2207

တိရိစ္ဆာန်တွေကို တစ်ဝကြီး

01:46

as many as I could get my hands on.

26

94184

1978

လက်ထဲ ရောက်လာသမျှကို စားလာခဲ့တယ်။

01:48

Why, when I die, should they not
have their turn with me?

27

96886

4580

ဒီတော့ ကိုယ်သေတဲ့ အခါမှာ သူတို့အား
စားသုံးဖို့ ပြန်ပြီး အစားပေးသင့်တယ်။

01:53

(Laughter)

28

101490

1767

(ရယ်သံများ)

01:55

Am I not an animal?

29

103281

1880

ကျွန်မကလည်း သတ္တဝါပဲ မဟုတ်လား?

01:57

Biologically speaking,
are we not all, in this room, animals?

30

105185

4764

ဇီဝဗေဒအရ ဒီအခန်းထဲ ရှိကြသူ
အားလုံးဟာ သတ္တဝါတွေပါပဲ။

02:03

Accepting the fact that we are animals

31

111129

2652

ကျွန်မတို့ အားလုံးပါ သတ္တဝါတွေ
ဖြစ်ကြတာကို လက်ခံလိုက်ရင်

02:05

has some potentially
terrifying consequences.

32

113805

3131

ခြောက်ခြားဖွယ်
အကျိုးဆက်တွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။

02:09

It means accepting
that we are doomed to decay and die,

33

117400

4028

ကျွန်မတို့ဟာလည်း ကမ္ဘာပေါ်က အခြား
အကောင်းများလိုပဲ

02:13

just like any other creature on earth.

34

121452

3242

သေကြေပျက်စီးကြရမှာကို
လက်ခံဖို့လည်း လိုပါမယ်။

လွန်ခဲ့တဲ့ ကိုးနှစ်အတွင်းမှာ ကျွန်မဟာ
အသုဘလုပ်ငန်းထဲ လုပ်ကိုင်ခဲ့သူပါ၊

02:18

For the last nine years,
I've worked in the funeral industry,

35

126256

3614

အစပိုင်းတွင် မီးသဂြိုလ်စက်
အော်ပရေတာ ဖြစ်ခဲ့တယ်၊

02:21

first as a crematory operator,

36

129894

2131

02:24

then as a mortician

37

132049

1478

အဲဒီနောက် အသုဘ စီစဉ်ပေးသူ

02:25

and most recently, as the owner
of my own funeral home.

38

133551

3112

မကြာမီက ကျတော့ ကိုယ်ပိုင်
အသုဘလုပ်ငန်း ပိုင်ဆိုင်သူပါ။

02:29

And I have some good news:

39

137342

1732

ကျွန်မဆီမှာ သတင်းကောင်းလည်း ပါပါတယ်-

02:31

if you're looking to avoid the whole
"doomed to decay and die" thing:

40

139098

5572

ရှင်တို့အားလုံး ဆွေးမြေ့လျက်
သေရမှာမျိုးကို ရှောင်ရှားချင်ကြရင်၊

02:36

you will have all the help
in the world in that avoidance

41

144694

4216

အသုဘ လုပ်ငန်းတွေက ရှင်တို့အနေနဲ့
အဲဒီလို ရှောင်ရှားနိုင်အောင် လိုအပ်တဲ့

02:40

from the funeral industry.

42

148934

1777

အကူအညီ အားလုံးကို ပေးနိုင်ကြတယ်။

ဒါဟာ ဒေါ်လာ ဘီလီယံများစွာ
တန်ဖိုးရှိတဲ့ လုပ်ငန်းပါ၊

02:43

It's a multi-billion-dollar industry,

43

151820

2165

02:46

and its economic model
is based on the principle

44

154009

2984

၎င်းရဲ့ စီးပွားရေးပုံစံကျတော့
အလောင်းအား ကာကွယ်ပေးရန်၊

02:49

of protection, sanitation
and beautification of the corpse.

45

157017

5479

သန့်စင်ပေးရန် နှင့် လှပအောင်
မွမ်းမံပေးရန်ကို အခြေခံထားတာပါ။

အသုဘ လုပ်ငန်းဟာ၊ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့လား မသိ၊
လူသားကို အထူးခြွင်းချက်

02:55

Whether they mean to or not,

46

163610

2172

02:57

the funeral industry promotes
this idea of human exceptionalism.

47

165806

4493

အဖြစ် သဘောထားရမယ် ဆိုတဲ့ အချက်ကို
အထူးအလေးပေးတယ်။

အဲဒါကြောင့်မို့လို့
အဲဒါအတွက် ဘာလုပ်ပေးရမလဲ၊

03:02

It doesn't matter what it takes,

48

170816

1642

03:04

how much it costs,

49

172482

1292

ဘယ်လောက် ကုန်ကျမလဲ၊

03:05

how bad it is for the environment,

50

173798

1958

ပတ်ဝန်းကျင် အတွက် အဲဒါ ကောင်းမကောင်း၊

03:07

we're going to do it
because humans are worth it!

51

175780

3273

လူသားဟာ ထိုက်တန်တာမို့လို့
ကျွန်ုပ်တို့ လိုတာကို လိုက်လုပ်ကြပါမယ်။

03:11

It ignores the fact

52

179947

1588

သေဆုံးမှုဟာ စိတ်ဓာတ်အရ

03:13

that death can be an emotionally messy
and complex affair,

53

181559

5087

ခံရခက်ခဲကာ ခက်ခဲရှုပ်ထွေးနိုင်တာကို၊
ဆွေးမြေ့မှုထဲတွင် အလှတရား ရှိတာကို--

03:18

and that there is beauty in decay --

54

186670

2544

ကျွန်ုပ်တို့ ရောက်လာခဲ့ကြတဲ့ မြေကြီးဆီသို့
ပြန်ရောက်သွားခြင်းရဲ့ သဘာဝအလှကို

03:21

beauty in the natural return
to the earth from whence we came.

55

189238

4413

ဘယ်သူမှာမှ ဘယ်လိုမှာမှ
ဂရုမစိုက် နားမလည်လိုကြပါ။

ဒီနေရာမှာ ကျွန်မကို တလွဲမှားပြီ
မထင်မြင်စေလိုပါဘူး-

03:27

Now, I don't want you to get me wrong --

56

195180

1916

03:29

I absolutely understand
the importance of ritual,

57

197120

2987

လူကို သင်္ဂြိဟ်ရန် လိုအပ်တာကို
ကျွန်မ လုံးဝသဘောတူပါတယ်၊

03:32

especially when it comes
to the people that we love.

58

200131

3101

အထူးသဖြင့် ကျွန်မက ချစ်ကြတဲ့
လူတွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင်ပေါ့လေ။

03:35

But we have to be able
to create and practice this ritual

59

203256

3535

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ဟာ အဲဒီလို
သင်္ဂြိုဟ်ကြရာတွင် ပတ်ဝန်းကျင်ကို

မထိထိုက်စေတဲ့ လုပ်ကိုင်နည်း၊
နည်းစနစ်တွေ ကြံဆဖို့ လိုအပ်နေလို့

03:38

without harming the environment,

60

206815

1781

03:40

which is why we need new options.

61

208620

2939

ကျွန်မတို့ဟာ ရွေးချယ်စရာ
နည်းအသစ်တွေကို ရှာကြရမယ်။

03:44

So let's return to the idea of protection,
sanitation and beautification.

62

212415

5040

ဒီတော့ ခုနက ကာကွယ်ရေး၊ သန့်စင်ရေး နဲ့
လှပစေရေး အတွေးဆီကို ပြန်သွားကြပါစို့။

03:49

We'll start with a dead body.

63

217479

1776

ကျွန်မတို့ လူသေ အလောင်းကနေပြီး စကြမယ်။

03:51

The funeral industry
will protect your dead body

64

219852

3019

အသုဘ လုပ်ငန်းက သင်ရဲ့ လူသေအလောင်းကို
ကာကွယ်ပေးရန်

03:54

by offering to sell your family a casket
made of hardwood or metal

65

222895

4841

သင့်မိသားစုအား ရော်ဘာဖြင့် အလုံပိတ်ထားမယ့်
သစ် သို့မဟုတ် သတ္ထုနဲ့ လုပ်ထားတဲ့ ခေါင်းကို

03:59

with a rubber sealant.

66

227760

1879

ဝယ်ယူရန် ကမ်းလှမ်းပါမယ်။

04:02

At the cemetery, on the day of burial,
that casket will be lowered

67

230263

3571

သင်္ဂြိုဟ်မယ့်နေ့တွင် သင်္ချိုင်းမှာ
ခေါင်းကို မြေထဲတွင် ပြုလုပ်ထားတဲ့

04:05

into a large concrete or metal vault.

68

233858

3137

ကြီးမားတဲ့ ကွန်ကရစ် သို့မဟုတ် သတ္တု
အလုံတိုက်ခန်းထဲကို ချပေးလိုက်မယ်။

04:09

We're wasting all of these resources --
concretes, metal, hardwoods --

69

237753

3924

ကျွန်မတို့ဟာ အရင်းအမြစ်တွေ အများကြီးကို၊
ကွန်ကရစ်၊ သတ္တု၊ သစ်မာ -

04:13

hiding them in vast
underground fortresses.

70

241701

3765

မြေအောက်ထဲမှာ မြှုပ်နှံပစ်လိုက်ကြပါတယ်။

ကိုယ်က သင်္ဂြိုဟ်မှာ မြှုပ်နှံ
သင်္ဂြိုဟ်ရန် ရွေးလိုက်တဲ့ အခါမှာ၊

04:18

When you choose burial at the cemetery,

71

246300

2548

04:20

your dead body is not coming anywhere
near the dirt that surrounds it.

72

248872

5293

အဲဒီ အလောင်းဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အညစ်
အကြေးများနဲ့ ထိတွေ့စရာ အကြောင်း မရှိပါ။

04:26

Food for worms

73

254750

1554

သင်ဟာ တီကောင်တွေ အတွက်

အစားအစာ မဖြစ်နိုင်တော့ပါ။

04:28

you are not.

74

256328

1177

နောက်တစ်ချက်က၊ လုပ်ငန်းဟာ သင့်အလောင်းကို
ဆေးစီရင်ပေးလျက် သန့်စင်ပေးပါမယ်-

04:30

Next, the industry will sanitize
your body through embalming:

75

258657

4819

04:35

the chemical preservation of the dead.

76

263500

2201

သေသွားကြသူတို့အား ဓာတုနည်းဖြင့်
ထိန်းသိမ်းထားရန် အတွက်ပါ။

04:38

This procedure drains your blood

77

266306

1934

အဲဒီ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းက
သင့်သွေးတွေကို ထုတ်ယူမယ်၊

04:40

and replaces it with a toxic,
cancer-causing formaldehyde.

78

268264

4302

formaldehyde ခေါ် အဆိပ်အတောက် ဖြစ်ပြီး
ကင်ဆာ ဖြစ်စေတဲ့ ပစ္စည်းနဲ့ အစားထိုးပေးမယ်။

အများပြည်သူတို့ရဲ့ ကျန်းမာရေးအတွက်
လုပ်ပေးရတာလို့ ဆိုကြတယ်

04:45

They say they do this
for the public health

79

273649

2343

04:48

because the dead body can be dangerous,

80

276016

2850

အလောင်းဟာ အန္တရာယ် ပြုနိုင်လို့ပါ။

ဒါပေမဲ့ ဒီအခန်းထဲမှာ ရှိကြတဲ့ ဆရာဝန်များက
စိုးရိမ်စရာ ကောင်းတဲ့

04:50

but the doctors in this room will tell you

81

278890

2499

04:53

that that claim would only apply

82

281413

2754

အီဘိုလာလို ကူးစက်ရောဂါနဲ့ သေဆုံးခဲ့သူ

04:56

if the person had died of some wildly
infectious disease, like Ebola.

83

284191

4916

အတွက်သာလျှင် အဲဒီလို ပြုလုပ် စီမံပေးရန်
လိုတာကို ထောက်ပြကြမှာပါ။

05:02

Even human decomposition,
which, let's be honest,

84

290021

3239

လူသားခန္ဓာကိုယ် ဆွေးမြေ့မှုကတောင်၊
အမှန်ကို ပြောရရင်၊

05:05

is a little stinky and unpleasant,

85

293284

2990

နည်းနည်းလေး ပုပ်စော်နံတတ်ကာ
မနှစ်မြို့ဖွယ်ကောင်းတာ မှန်ပေမဲ့၊

05:08

is perfectly safe.

86

296298

1743

လုံးဝကို အန္တရာယ် မရှိပါ။

05:10

The bacteria that causes disease
is not the same bacteria

87

298795

4508

ရောဂါကို ဖြစ်စေတဲ့ ဘက်တီးရီးယားဟာ
ဆွေးမြှေ့မှုကို ဖြစ်စေတဲ့

05:15

that causes decomposition.

88

303327

1974

ဘက်တီးရီးယားမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။

05:18

Finally, the industry
will beautify the corpse.

89

306656

3940

နောက်ဆုံးအနေနဲ့ အသုဘ လုပ်ငန်းက
အလောင်းကို လှပအောင် မွမ်းမံပေးမယ်။

05:23

They'll tell you that the natural
dead body of your mother or father

90

311181

3889

သူတို့က သဘာဝ အလျောက် သေသွားတဲ့
သင့်မိခင် ဒါမှမဟုတ် ဖခင်ရဲ့ အလောင်းကို

05:27

is not good enough as it is.

91

315094

2084

ဒီအတိုင်း ထားရင်
ကြည့်မကောင်းဘူးလို့ ဆိုကြပါမယ်။

သူတို့ဟာ မိတ်ကပ် လုပ်ပေးခိုင်းကြပါမယ်။

05:29

They'll put it in makeup.

92

317665

1728

05:31

They'll put it in a suit.

93

319417

1791

ပြီးတော့ ဝတ်စုံ ဝတ်ပေးကြမယ်။

05:33

They'll inject dyes so the person
looks a little more alive --

94

321232

3939

အဲဒီလူရဲ့ မျက်နှာ လန်းဆန်းလာစေရန်
သူတို့ဟာ ဆေးတွေကို ထိုးပေးကြမယ်-

05:37

just resting.

95

325195

1286

လှဲနေရန် အတွက်ပါ။

05:39

Embalming is a cheat code,

96

327672

2266

ဆေးစီရင်မှု ဆိုတာကလည်း လှည့်ကွက်ပါ၊

05:41

providing the illusion that death
and then decay are not the natural end

97

329962

4397

သေခြင်းနှင့် အဲဒီနောက်မှာ ဆွေးမြေ့မှုဟာ
သဘာဝ သက်ရှိ အားလုံးတို့အတွက် ပုံမှန်

05:46

for all organic life on this planet.

98

334383

2885

ချုပ်ငြိမ်းမှု မဟုတ်သယောင် ပြောဆိုကြပါမယ်။

05:50

Now, if this system of beautification,
sanitation, protection

99

338609

5018

ခုနက ပြောပြခဲ့တဲ့ အလှပြင်ပေးမှု၊
သန့်စင်ပေးမှု နဲ့ ကာကွယ်ပေးမှုကို

05:55

doesn't appeal to you,

100

343651

2193

ရှင်တို့ အားလုံးကပါ
လိုလားတာ မဟုတ်ဘူးဆိုရင်၊

05:57

you are not alone.

101

345868

1399

ရှင်တို့ချည်း မကပါဘူး။

လူတွေ အကြားမှာ
လှုပ်ရှားမှုလှိုင်း တစ်ခု ရှိပါတယ်၊

05:59

There is a whole wave of people --

102

347830

1976

06:01

funeral directors, designers,
environmentalists --

103

349830

2964

အသုဘ ဒါရိုက်တာများ၊ ဒီဇိုင်နာများ၊
ပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းလိုသူများ-

06:04

trying to come up with a more
eco-friendly way of death.

104

352818

3811

ပတ်ဝန်းကျင်ကို အကျိုးပြုမယ့် သေဆုံးမှု
နည်းလမ်းကို ရှာကြံနေကြပါတယ်။

06:09

For these people, death is not necessarily

105

357381

2482

အဲဒီလူများအတွက် သေရမှုဟာ

06:11

a pristine, makeup,
powder-blue tuxedo kind of affair.

106

359887

4192

ရှေးရိုး အစဉ်အလာ၊ မိတ်ကပ်၊ ဝတ်စုံ အသစ်
ပါရမယ်လို့ မခံယူကြပါ။

06:16

There's no question

107

364746

1398

လက်ရှိ ကျင့်သုံးနေကြတဲ့

06:18

that our current methods of death
are not particularly sustainable,

108

366168

3927

သေဆုံးရေး နည်းလမ်းတွေဟာ
အရင်းအမြစ်တွေ ဖြုန်းပစ်ကာ ဓာတုဗေဒများကို

06:22

what with the waste of resources
and our reliance on chemicals.

109

370119

3636

အားကိုးနေရတာဟာ ဘယ်လိုမှ ရေရှည်
ရပ်တည်နိုင်စွမ်း မရှိတာ ရှင်နေတယ်။

06:26

Even cremation,

110

374498

1342

မီးနဲ့သင်္ဂြိုဟ်မှုတောင်၊

06:27

which is usually considered
the environmentally friendly option,

111

375864

3718

ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ သဟဇာတ ဖြစ်တယ်လို့
ယူဆကြတဲ့ နည်းကတောင်၊

06:31

uses, per cremation,

112

379606

2238

မီးသင်္ဂြိုဟ်တိုင်းမှာ၊

06:33

the natural gas equivalent
of a 500-mile car trip.

113

381868

4900

မိုင် ၅၀၀ ကားနဲ့ခရီးအတွက်
သုံးတဲ့ ဓာတ်ဆီကို ဖြုန်းခြင်းနဲ့တူတယ်။

06:39

So where do we go from here?

114

387928

2554

ဒီတော့ ဘယ်လိုမျာ လုပ်ကြမလဲ။

06:43

Last summer, I was in the mountains
of North Carolina,

115

391368

3352

ပြီးခဲ့တဲ့နွေရာသီတုန်းက ကျွန်မဟာ
North Carolina တောင်တွေကို သွားခဲ့တယ်၊

06:46

hauling buckets of wood chips
in the summer sun.

116

394744

3347

နွေရာသီ နေပူထဲမှာ သစ်သား အစအနတွေကို
ပုံးနဲ့ လိုက်စုခဲ့ရတယ်။

06:50

I was at Western Carolina University
at their "Body Farm,"

117

398741

4189

ကျွန်မဟာ Western Carolina University ရဲ့
"Body Farm" မှာ ရှိနေခဲ့တယ်၊

06:54

more accurately called
a "human decomposition facility."

118

402954

3832

ပိုတိကျစွာ ပြောရရင်
"လူသား ဆွေးမြေ့ရေး ဌာန" မှာပါ။

သိပ္ပံအတွက် ပေးလှူခဲ့ကြတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကို
ဒီကို ယူဆောင်လာတယ်၊

06:59

Bodies donated to science
are brought here,

119

407794

2245

07:02

and their decay is studied
to benefit the future of forensics.

120

410063

4024

အနာဂတ်တွင် ခန္ဓာကိုယ်ဆိုင်ရာ ဆေးပညာကို
ထောက်ကူပေးရန် ဆွေးမြေ့မှုကို လေ့လာတာပါ။

07:06

On this particular day,

121

414820

1288

အဲဒီနေ့တွင်၊

07:08

there were 12 bodies laid out
in various stages of decomposition.

122

416132

4571

အဲဒီမှာ ဆွေးမြေ့မှု အဆင့် အမျိုးမျိုးမှာ
ရှိနေခဲ့ကြတဲ့ အလောင်း ၁၂ ခု ချထားခဲ့ပါတယ်။

07:12

Some were skeletonized,

123

420727

2281

တချို့ဆိုရင် အရိုးစုကို မြင်နေရပါပြီ၊

07:15

one was wearing purple pajamas,

124

423032

2372

တစ်ခုကျတော့ ခရမ်းရောင်
အိပ်ရာဝတ်စုံနဲ့၊

07:17

one still had blonde facial hair visible.

125

425428

2736

တစ်ခုကိုကျတော့
ဆံပင်ဖြူတွေနဲ့ မြင်ကြရတယ်။

ခန္ဓာကိုယ်ဆိုင်ရာ ဆေးပညာကို
သူတို့ လေ့လာနေတာ အံ့အားသင့်စရာပါပဲ၊

07:21

The forensic aspect is really fascinating,

126

429210

2909

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အဲဒီကို သွားခဲ့တာ
အဲဒါကြောင့် မဟုတ်ခဲ့ပါ။

07:24

but not actually why I was there.

127

432143

2396

07:26

I was there because a colleague of mine
named Katrina Spade

128

434563

3262

ကျွန်မ အဲဒီကို သွားခဲ့တာက Katrina Spade
ခေါ် ကျွန်မရဲ့ လုပ်ဖော်က

07:29

is attempting to create a system,
not of cremating the dead,

129

437849

4340

သေသွားသူတွေကို မီးသင်္ဂြိဟ်မယ့် အစား
စနစ် တစ်ခုကို တီထွင်နေလို့ပါ၊

07:34

but composting the dead.

130

442213

1950

သေသွားသူတွေကို ဆွေးမြေ့စေမယ့် စနစ်ပါ။

07:36

She calls the system "Recomposition,"

131

444925

2518

သူမက အဲဒီစနစ်ကို "Recomposition" လို့
နာမည် ပေးထားတယ်၊

07:39

and we've been doing it with cattle
and other livestock for years.

132

447467

3672

ပြီးတော့ အဲဒီနည်းကို နှစ်အတော်ကြာ
တိရစ္ဆာန်များနှင့် စမ်းသပ် နေခဲ့တယ်။

သူမရဲ့ စိတ်ကူးထဲက ဌာနမှာဆိုရင်

07:43

She imagines a facility

133

451645

1524

မိသားစုဟာ သေဆုံးသွားတဲ့ သူတို့ရဲ့
ချစ်သူကို လာပြီး အပ်လိုက်တဲ့ အခါမှာ

07:45

where the family could come
and lay their dead loved one

134

453193

2626

07:47

in a nutrient-rich mixture that would,
in four-to-six weeks,

135

455843

4431

အဟာရ ပြည့်ဝတဲ့ ပေါင်းစပ် ပစ္စည်းများထဲ
ချထားပေးကာ လေးပတ်မှ ခြောက်ပတ် အတွင်းမှာ

07:52

reduce the body -- bones
and all -- to soil.

136

460298

3604

ခန္ဓာကိုယ်ကို မြေဆီလွှာ အဖြစ်သို့ ရောက်
သွားအောင် ဆွေးမြေ့ ချေဖျက်ပေးမှားပါ။

အဲဒီ လေးပတ်မှ ခြောက်ပတ် အတွင်းမှာ၊

07:56

In those four-to-six weeks,

137

464802

1445

ကိုယ့်ရဲ့ မော်လီကျူးတွေဟာ အခြား
မော်လီကျူးများ အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားကြမယ်၊

07:58

your molecules become other molecules;

138

466271

2458

08:00

you literally transform.

139

468753

1738

တကယ်တွင် ကိုယ်ဟာ ပုံစံ ပြောင်းလဲသွားတာပါ။

08:03

How would this fit in
with the very recent desire

140

471706

3053

ဒီလို လုပ်ပေးနိုင်မယ်ဆိုရင်
လူအများအပြားတို့က သစ်ပင်အောက်မှာ

08:06

a lot of people seem to have

141

474783

1602

မြှုပ်နှံပေးရန် ဒါမှမဟုတ်

08:08

to be buried under a tree,

142

476409

1505

အပင်တစ်ပင် ဖြစ်လာရန် ဆန္ဒပြုကြတာတွေနဲ့

08:09

or to become a tree when they die?

143

477938

2061

အံဝင်ခွင်ကျ ဖြစ်တဲ့ နည်းများ ဖြစ်လာမလား?

08:12

In a traditional cremation,
the ashes that are left over --

144

480710

3530

အစဉ်အလာ မီးသင်္ဂြိုဟ်ရာတွင်၊
ပြာအဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့တာတွေ-

08:16

inorganic bone fragments --

145

484264

1986

အဇီဝမူလ အရိုး အစအနများ-

08:18

form a thick, chalky layer

146

486274

2251

မြေဆီလွှာထဲတွင် မှန်ကန်စွာသာ

08:20

that, unless distributed
in the soil just right,

147

488549

3223

ဖြန့်ဖျူးမပေးရင်၊ ထူတဲ့ မြေဖူလို
အလွှာမျိုးကို ဖြစ်ပေါ်လာစေကာ၊

08:23

can actually hurt or kill the tree.

148

491796

3177

တကယ်တမ်းတွင် အပင်တွေကို ထိခိုက်
သို့မဟုတ် သေကြေစေနိုင်တယ်။

ဒါပေမဲ့ ကိုယ်က ဆွေးမြေ့သွားပြီ၊ လက်တွေ့မှာ
မြေဆီလွှာ ဖြစ်လာပြီ ဆိုရင်တော့၊

08:27

But if you're recomposed,
if you actually become the soil,

149

495552

3305

ကိုယ်ဟာ အပင်တွေအတွက် အာဟာရ ဖြစ်လာနိုင်ပြီး

08:30

you can nourish the tree,

150

498881

1534

08:32

and become the post-mortem contributor
you've always wanted to be --

151

500439

3689

ထာဝရ ဖြစ်လာချင်ခဲ့သို သေသွားပြီးနောက်မှာ
ထောက်ပံ့ပေးသူ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်၊

08:36

that you deserve to be.

152

504152

1793

ကိုယ်ဟာ အဲဒီလို ဖြစ်ထိုက်ပါတယ်။

08:38

So that's one option
for the future of cremation.

153

506818

3343

ဒီတော့ အနာဂတ်တွင် အဲဒါဟာ သင်္ဂြိုဟ်ရေး
ဆိုင်ရာ ရွေးစရာ ဖြစ်နိုင်တယ်။

08:42

But what about the future of cemeteries?

154

510185

2385

ဒါနဲ့ အနဂတ်တွင် သုဿာန်တွေကော
ဘယ်လို ဖြစ်လာကြမလဲ?

ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ မြေဟာ မလုံမလောက်
ဖြစ်လာလို့ သင်္ချိုင်းတွေကို ထားဖို့တောင်

08:45

There are a lot of people who think
we shouldn't even have cemeteries anymore

155

513112

4065

08:49

because we're running out of land.

156

517201

2039

မလိုဘူးလို့ ယူဆသူတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။

08:51

But what if we reframed it,

157

519977

2213

ကျွန်ုပ်တို့က အဲဒါကို
ပုံစံပြောင်းလိုက်လို့

08:54

and the corpse wasn't the land's enemy,

158

522214

2605

အလောင်းဟာ မြေရဲ့ ရန်သူ မဟုတ်တော့ဘဲ
ကယ်တင်ပေးမယ့်သူ

08:56

but its potential savior?

159

524843

1959

ဖြစ်လာမယ်ဆိုရင်ကော?

08:59

I'm talking about conservation burial,

160

527805

2553

ထိန်းသိမ်းပေးမယ့် သင်္ဂြိဟ်ြခင်း
အကြောင်း ပြောနေတာပါ၊

09:02

where large swaths of land
are purchased by a land trust.

161

530382

4059

ကျယ်ြပန့်တဲ့ မြေပြင်ကို
ဂေါပကအဖွဲ့ တစ်ခုက ဝယ်ထားမယ်။

09:07

The beauty of this is that once you plant
a few dead bodies in that land,

162

535274

4830

အဲဒီနည်းရဲ့ အကောင်းဆုံးအချက်က
အလောင်း တချို့ကို မြေထဲကို ချပေးလိုက်တာနဲ့

အဲဒါကို ဘယ်သူမှ တို့ထိ မရတော့ပါ၊
အဲဒီမှာ ဘာမှ ဆောက်လုပ် မရတော့ပါ၊

09:12

it can't be touched,
it can't be developed on --

163

540128

3018

ဒါကြောင့်မို့လို့ "ထိန်းသိမ်းပေးမယ့်
သင်္ဂြိဟု်မှု နည်းလို့ ခေါ်တာပါ။

09:15

hence the term, "conservation burial."

164

543170

2798

09:17

It's the equivalent of chaining yourself
to a tree post-mortem --

165

545992

3882

အဲဒါဟာ ကိုယ့်ကိုကိုယ် သေသွားတဲ့ နောက်မှာ
အပင်အဖြစ် ပြောင်းလဲပစ်မှု ဖြစ်လာမယ်-

09:21

"Hell no, I won't go!

166

549898

2464

"ဘယ်နှယ်ဗျာ၊ ကိုယ်တော့
သဘော မတူနို်င်ပေါင်!

09:24

No, really -- I can't.
I'm decomposing under here."

167

552386

3045

တကယ်ပဲ၊ ကိုယ်တော့ မလိုချင်ဘူး၊
ဒီမှာဘဲ ဆွေးမြေ့ပါရစေ။"

09:27

(Laughter)

168

555455

1095

(ရယ်သံများ)

09:28

Any money that the family
gives to the cemetery

169

556574

2321

မိသားစုကနေပြီး သင်္ချိုင်းအား ပေးမယ့်
ငွေကြေးမှန်သမျှကို

09:30

would go back into protecting
and managing the land.

170

558919

3509

မြေကို ကာကွယ်ပေးရန်နဲ့ စီမံခန့်ရန်
သုံးစွဲသွားမှာပါ။

09:35

There are no headstones
and no graves in the typical sense.

171

563376

4399

အဲဒီမှာ မြင်နေကျ ခေါင်းရင်း မှတ်တိုင်
နှင့် သင်္ချိုင်းတွေ ရှိမှာ မဟုတ်ပါ။

ဂူတွေကို အဲဒီမြေ တဝှမ်းလုံးမှာ
ဖြန့်ကျက် ထားလျက်

09:39

The graves are scattered
about the property

172

567799

2147

09:41

under elegant mounds,

173

569970

1560

ကျောက်တုံးလေး သို့မဟုတ် သတ္တူအဝိုင်းလေးနဲ့

09:43

marked only by a rock
or a small metal disk,

174

571554

3681

မှတ်သားပေးထားတဲ့ မြေပုံလေးတွေ ရှိမှာပါ၊

09:47

or sometimes only locatable by GPS.

175

575259

2898

ဒါမှမဟုတ် GPS နဲ့သာ
ရှာလို့ တွေ့ရမှာမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်။

09:50

There's no embalming,

176

578743

1674

ဘာယ်လိုမှ ဆေးနဲ့စီရင်ပေးရန် မလိုပါ၊

09:52

no heavy, metal caskets.

177

580441

2199

လေးလံတဲ့ သတ္တူခေါင်းတွေ မလိုတော့ပါ။

09:55

My funeral home sells a few caskets

178

583300

2205

ကျွန်မရဲ့ အသုဘဌာန ဆိုရင်
မိုးမခပင်နဲ့ ဝါးနဲ့ ယက်ထားတဲ့

09:57

made out of things like
woven willow and bamboo,

179

585529

3752

သေတ္တာလိုဟာမျိုး ရောင်းတာ ရှိပေမဲ့

10:01

but honestly, most of our families
just choose a simple shroud.

180

589305

3723

ဒါပေမဲ့ တကယ်တော့ မိသားစု အများစုတို့က
သာမန် အဝတ်စလေးကိုပဲ ပိုကြိုက်ကြတယ်။

10:05

There are none of the big vaults
that most cemeteries require

181

593979

3840

ဒီမှာဆိုရင် သင်္ချိုင်း အများစုမှာ လိုအပ်
တတ်တဲ့ မြေတိုက်ခန်းကြီးတွေလည်း မရှိပါ၊

10:09

just because it makes it easier
for them to landscape.

182

597843

3319

ရှိနေတဲ့ မြေပြင်နေရာကို အဲဒီလို
အထူးပုံသွင်း ဆောက်လုပ်ရန် မလိုအပ်ပါ။

10:14

Families can come here;
they can luxuriate in nature;

183

602101

3532

မိသားစုတွေက ဒီကို လာနိုင်ကြကာ၊
သဘာဝကြားမှာ အပန်းဖြေနိုင်ြကတယ်၊

10:17

they can even plant a tree or a shrub,

184

605657

2677

သူတို့ အပင်တစ်ပင် သို့မဟုတ်
ချုံတစ်ချုံကို စိုက်နိုင်ကြမယ်၊

10:20

though only native plants
to the area are allowed.

185

608358

3002

ဒီဒေသထဲ ပေါက်ရောက်နေကျ အပင်တွေကိုသာ
ခွင့်ပြုပေးမှာပါ။

10:24

The dead then blend seamlessly
in with the landscape.

186

612054

3739

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် သေဆုံးသွားကြသူတို့ဟာ
မြေပြင်ထဲမှာ အဆုံးအစမရှိ ရောနှောသွားကြမယ်။

10:28

There's hope in conservation cemeteries.

187

616259

3151

ထိန်းသိမ်းပေးမယ့် သင်္ချိုင်းများဆီမှာ
မျှော်လင့်ချက် ရှိပါတယ်။

10:32

They offer dedicated green space
in both urban and rural areas.

188

620091

4822

၎င်းတို့က မြို့ပြနှင့်ကျေးလက်ဒေသ
နှစ်မျိုးအတွက် စိမ်းလန်းဒေသ ဖြစ်လာကြမှာပါ။

10:37

They offer a chance to reintroduce
native plants and animals to a region.

189

625747

4362

သက်ဆိုင်ရာ ဒေသတွင် ပကတိ ပေါက်နေကျ
အပင်များနဲ့ တိရစ္ဆာန်များကို ပြန်ပြီး မျိုးပွားစေမှာပါ။

အများပြည်သူတို့အတွက်
နေရာတွေ၊ ကမ္မဌာန်းကျင့်ရန် နေရာ၊

10:42

They offer public trails,

190

630922

1973

10:44

places for spiritual practice,

191

632919

2048

အတန်းများနဲ့ ဖြစ်ရပ်များကို
ကျင်းပစည်းရုံးရန်

10:46

places for classes and events --

192

634991

3115

နေရာတွေ စသဖြင့် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့

10:50

places where nature and mourning meet.

193

638130

3152

ပူးဆွေးမှုတို့ ဆုံစည်းမိတဲ့
နေရာများ ဖြစ်လာနိုင်ကြတယ်။

10:54

Most importantly,
they offer us, once again,

194

642451

3396

အရေးအကြီးဆုံး အချက်က ၎င်းတို့ဟာ
ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးအတွက်၊

10:57

a chance to just decompose
in a hole in the ground.

195

645871

5127

မြေထဲက ကျင်းကလေး တစ်ခုထဲတွင် ပြန်ပြီး
ဆွေးမြေ့ခွင့်ကို ပေးကြခြင်းပါပဲ။

11:03

The soil,

196

651966

1389

မြေဆီလွှာဟာ၊

11:05

let me tell you,

197

653379

1668

ကျွန်မ စိတ်ထင်၊

11:07

has missed us.

198

655071

1529

ကျွန်ုပ်တို့က လွမ်းနေပါတယ်။

ကျွန်မစိတ်ထင် လူအများအပြားတို့က

11:09

I think for a lot of people,

199

657155

2032

လက်ရှိ သင်္ဂြိုဟ်ရေး စနစ်ဟာ သူတို့အတွက်

11:11

they're starting to get the sense

200

659211

1597

11:12

that our current funeral industry
isn't really working for them.

201

660832

4309

လက်တွေ့တွင် အဓိပ္ပါယ် မရှိတော့တာကို
နားလည် လာမိကြတယ်။

ကျွန်မတို့ အများစုအတွက်၊

11:18

For many of us,

202

666298

1190

11:19

being sanitized and beautified
just doesn't reflect us.

203

667512

4411

သန့်စင်ပေးလိုက်ကာ လှပအောင် မွမ်းမံပေးမှုဟာ
ကိုယ့်အတွက် မဟုတ်သလို ခံစားရတယ်။

11:23

It doesn't reflect
what we stood for during our lives.

204

671947

3229

ကျွန်မတို့ အသက်ရှင် နေထိုင်မှုဘဝကို
အဲဒါဟာ ထင်ဟပ်ပေးခြင်း မရှိပါ။

11:28

Will changing the way we bury our dead
solve climate change?

205

676014

3919

သေသူတွေကို ကျွန်ုပ်တို့ သင်္ဂြိုဟ်ကြပုံဟာ
ရာသီဥတု ပြဿနာကိုများ ဖြေရှင်ပေးနိုင်မလား?

မဟုတ်ပါ။

11:32

No.

206

680449

1150

ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ ထင်ရှားတဲ့
လှုပ်ရှားမှုတွေ ဖြစ်လာစေမယ်။

11:34

But it will make bold moves

207

682052

2025

11:36

in how we see ourselves
as citizens of this planet.

208

684101

3530

ဒီကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ နိုင်ငံသား တစ်ဦး
အနေနဲ့ အမြင်ကို ပြောင်းစေမယ်။

11:40

If we can die in a way
that is more humble and self-aware,

209

688654

4608

ကျွန်မတို့ ပိုပြီးနှိမ့်ချရာနဲ့ အသိစိတ်ကို
ဖေါ်ထုတ်တဲ့ နည်းနဲ့ သေနိုင်ကြမယ်ဆိုရင်၊

11:45

I believe that we stand a chance.

210

693286

2500

အဲဒီအခွင့်အလမ်းကို အသုံးချသင့်တယ်လို့
ကျွန်မ ယုံကြည်ပါတယ်။

11:48

Thank you.

211

696232

1244

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

11:49

(Applause)

212

697500

3241

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by Myo Aung
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Caitlin Doughty - Progressive mortician
Caitlin Doughty asks: What if we re-designed the funeral industry for an eco-friendly end of life?

Why you should listen

Caitlin Doughty is the founder of The Order of the Good Death, a group of funeral industry professionals, academics and artists exploring ways to prepare a death-phobic culture for their inevitable mortality.

With a proclivity for the macabre from an early age, Doughty began her career in the funeral industry as a crematory operator. Currently a licensed funeral director and eco-friendly mortician in Los Angeles, Doughty owns Undertaking LA, a nonprofit funeral home that empowers families to care for their dead. Her first book Smoke Gets In Your Eyes: And Other Lessons from the Crematory is a New York Times bestseller, and her next book From Here to Eternity will be released in fall 2017. Her video web-series, "Ask a Mortician," has been featured on NPR, BBC, Forbes and more.

More profile about the speaker
Caitlin Doughty | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Caitlin Doughty: ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကို လုပ်ကျွေးပေးမယ့် သင်္ဂြိုဟ်ရေး နည်းလမ်း | TED Talk | TED.com