TEDxRainier
Chris Bliss: Comedy is translation
Chris Bliss: Humor is vertaling
Filmed:
Readability: 4.9
764,430 views
Elke communicatieve handeling is in zekere zin een vertalende handeling. Op het podium van TEDxRainer, denkt schrijver Chris Bliss hard na over de wijze waarop goede humor voor een massapubliek diepe waarheden kan vertalen.
Chris Bliss - Writer
Chris Bliss explores the inherent challenge of communication, and how comedy opens paths to new perspectives. Full bio
Chris Bliss explores the inherent challenge of communication, and how comedy opens paths to new perspectives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Gabriel García Márquez is one of my favorite writers,
0
0
2000
Gabriel García Márquez is een van mijn favoriete schrijvers,
00:17
for his storytelling,
1
2000
2000
om zijn vertelkunst,
00:19
but even more, I think,
2
4000
2000
maar meer nog
00:21
for the beauty and precision of his prose.
3
6000
2000
om de schoonheid en precisie van zijn proza.
00:23
And whether it's the opening line from "One Hundred Years of Solitude"
4
8000
4000
Of het nu de openingszin van "Honderd jaar eenzaamheid" is,
00:27
or the fantastical stream of consciousness
5
12000
2000
of de fantastische stroom bewustzijn
00:29
in "Autumn of the Patriarch,"
6
14000
2000
in "De herfst van de patriarch",
00:31
where the words rush by,
7
16000
2000
waarin de woorden voorbij razen,
00:33
page after page of unpunctuated imagery
8
18000
2000
in pagina na pagina van ononderbroken beeldspraak
00:35
sweeping the reader along
9
20000
2000
die de lezer meevoert
00:37
like some wild river
10
22000
2000
als een woeste rivier
00:39
twisting through a primal South American jungle,
11
24000
2000
die door de ongerepte Zuid-Amerikaanse jungle kronkelt.
00:41
reading Márquez is a visceral experience.
12
26000
3000
Het lezen van Márquez is een diepgewortelde ervaring.
00:44
Which struck me as particularly remarkable
13
29000
2000
Wat me opviel als uitzonderlijk opvallend
00:46
during one session with the novel
14
31000
2000
gedurende een sessie met de roman,
00:48
when I realized that I was being swept along
15
33000
2000
was dat ik meegesleurd werd
00:50
on this remarkable, vivid journey
16
35000
3000
op deze opmerkelijke, levendige reis
00:53
in translation.
17
38000
2000
in vertaling...
00:55
Now I was a comparative literature major in college,
18
40000
2000
Ik was student in de vergelijkende letteren,
00:57
which is like an English major,
19
42000
2000
wat zoiets is als een student Engels,
00:59
only instead of being stuck studying Chaucer for three months,
20
44000
2000
maar in plaats van drie maanden Chaucer te moeten bestuderen,
01:01
we got to read great literature in translation
21
46000
2000
lazen wij vertaalde topliteratuur
01:03
from around the world.
22
48000
2000
van over de hele wereld.
01:05
And as great as these books were,
23
50000
2000
Hoe groot deze boeken ook waren,
01:07
you could always tell
24
52000
2000
je kon altijd merken
01:09
that you were getting close to the full effect.
25
54000
2000
dat ze het volle effect net niet benaderden.
01:11
But not so with Márquez
26
56000
2000
Maar niet bij Márquez,
01:13
who once praised his translator's versions
27
58000
2000
die ooit de versie van zijn vertaler roemde
01:15
as being better than his own,
28
60000
3000
als beter dan zijn eigen versie.
01:18
which is an astonishing compliment.
29
63000
3000
Een verbijsterend compliment.
01:21
So when I heard that the translator, Gregory Rabassa,
30
66000
2000
Toen ik hoorde dat de vertaler, Gregory Rabassa,
01:23
had written his own book on the subject,
31
68000
2000
zijn eigen boek hierover had geschreven,
01:25
I couldn't wait to read it.
32
70000
2000
kon ik niet wachten het te lezen.
01:27
It's called apropos of the Italian adage
33
72000
2000
Het is, naar het Italiaanse gezegde
01:29
that I lifted from his forward,
34
74000
2000
dat ik uit zijn voorwoord plukte:
01:31
"If This Be Treason."
35
76000
2000
"Mocht dit verraad heten"
01:33
And it's a charming read.
36
78000
2000
Het is een charmant werkje.
01:35
It's highly recommended for anyone who's interested
37
80000
2000
Zeer aan te raden voor iedereen met interesse
01:37
in the translator's art.
38
82000
2000
in de kunst van het vertalen.
01:39
But the reason that I mention it
39
84000
2000
Maar de reden dat ik het aanhaal
01:41
is that early on, Rabassa offers
40
86000
2000
is dat Rabassa in het begin
01:43
this elegantly simple insight:
41
88000
4000
dit eenvoudige inzicht deelt:
01:47
"Every act of communication
42
92000
2000
"Iedere handeling van communicatie
01:49
is an act of translation."
43
94000
3000
is een vertaal-handeling."
01:52
Now maybe that's been obvious to all of you for a long time,
44
97000
3000
Dat was wellicht klaar als een klontje voor jullie allemaal,
01:55
but for me,
45
100000
2000
maar voor mij,
01:57
as often as I'd encountered
46
102000
2000
hoe vaak ik ook dagelijks
01:59
that exact difficulty on a daily basis,
47
104000
2000
dat exacte probleem was tegengekomen,
02:01
I had never seen the inherent challenge of communication
48
106000
3000
ik had nooit eerder de inherente uitdaging van communicatie
02:04
in so crystalline a light.
49
109000
2000
in zulk helder licht gezien.
02:06
Ever since I can remember
50
111000
2000
Zolang ik me kan herinneren
02:08
thinking consciously about such things,
51
113000
2000
dat ik bewust nadenk over zulke dingen,
02:10
communication has been my central passion.
52
115000
2000
is communicatie mijn centrale passie geweest.
02:12
Even as a child,
53
117000
2000
Zelfs als kind
02:14
I remember thinking that what I really wanted most in life
54
119000
3000
herinner ik me dat mijn liefste wens in het leven
02:17
was to be able to understand everything
55
122000
3000
was alles te kunnen begrijpen
02:20
and then to communicate it to everyone else.
56
125000
3000
en het dan te communiceren naar alle anderen.
02:23
So no ego problems.
57
128000
3000
Geen ego-problemen dus.
02:26
It's funny, my wife, Daisy,
58
131000
2000
Grappig dat mijn vrouw, Daisy,
02:28
whose family is littered with schizophrenics --
59
133000
2000
wiens familie grotendeels bestaat uit schizofrenen --
02:30
and I mean littered with them --
60
135000
3000
en dat zeg ik zonder overdrijving --
02:33
once said to me, "Chris, I already have a brother who thinks he's God.
61
138000
4000
ooit tegen me zei: "Chris, ik heb al een broer die denkt dat hij God is.
02:37
I don't need a husband who wants to be."
62
142000
2000
Ik hoef niet ook nog een echtgenoot die het wil zijn."
02:39
(Laughter)
63
144000
2000
(Gelach)
02:41
Anyway, as I plunged through my 20s
64
146000
2000
Enfin, als twintiger
02:43
ever more aware of how unobtainable
65
148000
2000
drong tot me door hoe onbereikbaar
02:45
the first part of my childhood ambition was,
66
150000
3000
het eerste deel van mijn kinderlijke ambities was.
02:48
it was that second part,
67
153000
2000
Maar het was dat tweede deel:
02:50
being able to successfully communicate to others
68
155000
2000
succesvol kunnen communiceren naar anderen
02:52
whatever knowledge I was gaining,
69
157000
2000
wat ikzelf aan kennis opstak,
02:54
where the futility of my quest really set in.
70
159000
3000
waar de futiliteit van mijn streven duidelijk werd.
02:57
Time after time,
71
162000
2000
Keer op keer,
02:59
whenever I set out to share some great truth
72
164000
2000
wanneer ik een grote waarheid ging delen
03:01
with a soon-to-be grateful recipient,
73
166000
2000
met een nietsvermoedende toehoorder,
03:03
it had the opposite effect.
74
168000
3000
had dit een onverwacht effect.
03:06
Interestingly, when your opening line of communication is,
75
171000
2000
Interessanterwijs, als je openingszin is:
03:08
"Hey, listen up,
76
173000
2000
"Hé, luister,
03:10
because I'm about to drop some serious knowledge on you,"
77
175000
4000
ik ga je mijn diepe inzichten mededelen",
03:14
it's amazing how quickly you'll discover
78
179000
2000
is het opvallend hoe snel je zowel
03:16
both ice and the firing squad.
79
181000
3000
ijs als het vuurpeloton tegenover je hebt.
03:20
Finally, after about 10 years
80
185000
2000
Uiteindelijk, na zo'n tien jaar
03:22
of alienating friends and strangers alike,
81
187000
3000
vriend en vijand te hebben vervreemd,
03:25
I finally got it,
82
190000
2000
drong het tot me door.
03:27
a new personal truth all my own,
83
192000
3000
Een nieuwe persoonlijke waarheid:
03:30
that if I was going to ever communicate well with other people
84
195000
4000
als ik ooit mijn ideeën op vruchtbare wijze wilde
03:34
the ideas that I was gaining,
85
199000
2000
communiceren naar mensen,
03:36
I'd better find a different way of going about it.
86
201000
2000
kon ik maar beter een nieuwe aanpak verzinnen.
03:38
And that's when I discovered comedy.
87
203000
3000
Dat is het punt waar ik humor ontdekte.
03:41
Now comedy travels along a distinct wavelength
88
206000
3000
Humor bevindt zich op een aparte golflengte
03:44
from other forms of language.
89
209000
2000
van andere vormen van taal.
03:46
If I had to place it on an arbitrary spectrum,
90
211000
2000
Als ik het op een kunstmatige schaal moest zetten,
03:48
I'd say it falls somewhere
91
213000
2000
zou ik zeggen dat het ergens
03:50
between poetry and lies.
92
215000
3000
tussen poëzie en leugens inzit.
03:54
And I'm not talking about all comedy here,
93
219000
2000
Dan heb ik het niet over alle soorten humor,
03:56
because, clearly, there's plenty of humor
94
221000
2000
want er is duidelijk genoeg humor
03:58
that colors safely within the lines of what we already think and feel.
95
223000
3000
die veilig binnen de grenzen valt van wat we reeds denken en voelen.
04:01
What I want to talk about
96
226000
2000
Waar ik het over wil hebben
04:03
is the unique ability that the best comedy and satire has
97
228000
3000
is het unieke vermogen van de beste humor en satire
04:06
at circumventing our ingrained perspectives --
98
231000
3000
om onze vastgeroeste gezichtspunten te omzeilen --
04:09
comedy as the philosopher's stone.
99
234000
3000
humor als de steen der wijzen.
04:12
It takes the base metal of our conventional wisdom
100
237000
3000
Het neemt het onedele metaal van onze conventionele wijsheid
04:15
and transforms it through ridicule
101
240000
2000
en transformeert deze door spot
04:17
into a different way of seeing
102
242000
2000
tot een andere manier van zien
04:19
and ultimately being in the world.
103
244000
2000
en van 'in de wereld zijn'.
04:21
Because that's what I take
104
246000
2000
Want dat is wat ik
04:23
from the theme of this conference: Gained in Translation.
105
248000
3000
van het conferentiethema meeneem: "Toegenomen door vertaling".
04:26
That it's about communication
106
251000
2000
Het gaat over communicatie
04:28
that doesn't just produce greater understanding
107
253000
2000
die niet alleen beter overbrengt
04:30
within the individual,
108
255000
2000
wat je wil zeggen,
04:32
but leads to real change.
109
257000
2000
maar die ook tot verandering leidt.
04:34
Which in my experience means communication
110
259000
2000
Hetgeen in mijn ervaring betekent: communicatie
04:36
that manages to speak to and expand
111
261000
3000
die tot ons concept van eigenbelang spreekt
04:39
our concept of self-interest.
112
264000
3000
en dat verruimt.
04:42
Now I'm big on speaking to people's self-interest
113
267000
2000
Nu spreek ik graag tot het eigenbelang van mensen
04:44
because we're all wired for that.
114
269000
2000
omdat ons dit zit ingebakken.
04:46
It's part of our survival package,
115
271000
2000
Het maakt deel uit van ons overlevingspakket
04:48
and that's why it's become so important for us,
116
273000
3000
en is daarom zo belangrijk voor ons.
04:51
and that's why we're always listening at that level.
117
276000
3000
Dat spreekt ons altijd aan.
04:54
And also because that's where,
118
279000
3000
Ook omdat daar
04:57
in terms of our own self-interest,
119
282000
2000
in termen van ons eigenbelang,
04:59
we finally begin to grasp
120
284000
2000
we uiteindelijk zicht krijgen
05:01
our ability to respond, our responsibility
121
286000
3000
op ons vermogen om te reageren
05:04
to the rest of the world.
122
289000
2000
op de rest van de wereld.
05:06
Now as to what I mean by the best comedy and satire,
123
291000
3000
Wat ik bedoel met de beste humor en satire,
05:09
I mean work that comes first and foremost
124
294000
2000
is werk dat primair voortkomt
05:11
from a place of honesty and integrity.
125
296000
3000
uit eerlijkheid en integriteit.
05:14
Now if you think back
126
299000
2000
Als je terugdenkt
05:16
on Tina Fey's impersonations on Saturday Night Live
127
301000
3000
aan Tina Feys imitaties op Saturday Night Live
05:19
of the newly nominated vice presidential candidate
128
304000
2000
van de vers genomineerde vice-presidentskandidaat
05:21
Sarah Palin,
129
306000
2000
Sarah Palin...
05:23
they were devastating.
130
308000
2000
die waren verwoestend.
05:25
Fey demonstrated far more effectively than any political pundit
131
310000
3000
Fey demonstreerde veel effectiever dan welke commentator ook
05:28
the candidate's fundamental lack of seriousness,
132
313000
3000
het fundamentele gebrek aan serieusheid van de kandidaat.
05:31
cementing an impression
133
316000
2000
Ze construeerde een impressie die nog steeds
05:33
that the majority of the American public still holds today.
134
318000
3000
beklijft bij de meerderheid van het Amerikaanse publiek.
05:36
And the key detail of this
135
321000
2000
Voornaamste detail hiervan
05:38
is that Fey's scripts weren't written by her
136
323000
2000
is dat Feys scripts niet waren geschreven
05:40
and they weren't written by the SNL writers.
137
325000
2000
door haar, of door de SNL-schrijvers.
05:42
They were lifted verbatim
138
327000
2000
Het zijn woord voor woord
05:44
from Palin's own remarks.
139
329000
2000
Palins eigen uitspraken.
05:46
(Laughter)
140
331000
4000
(Gelach)
05:50
Here was a Palin impersonator
141
335000
2000
Hier zat een Palin-imitator
05:52
quoting Palin word for word.
142
337000
2000
Palin woord voor woord te citeren.
05:54
Now that's honesty and integrity,
143
339000
2000
Dat is eerlijkheid en integriteit,
05:56
and it's also why Fey's performances
144
341000
2000
en tevens waarom Feys optredens
05:58
left such a lasting impression.
145
343000
2000
zulk een blijvende indruk maakten.
06:00
On the other side of the political spectrum,
146
345000
3000
Aan de andere kant van het politieke spectrum:
06:03
the first time that I heard Rush Limbaugh
147
348000
2000
de eerste keer dat ik Rush Limbaugh
06:05
refer to presidential hopeful John Edwards as the Breck girl
148
350000
4000
hoorde refereren aan presidentskandidaat John Edwards als "the Breck girl",
06:09
I knew that he'd made a direct hit.
149
354000
3000
wist ik dat hij een voltreffer had.
06:12
Now it's not often that I'm going to associate
150
357000
2000
Nou associeer ik de woorden eerlijkheid en
06:14
the words honesty and integrity with Limbaugh,
151
359000
3000
integriteit niet snel met Rush Limbaugh,
06:17
but it's really hard to argue with that punchline.
152
362000
3000
maar deze uitspraak is moeilijk te betwisten.
06:20
The description perfectly captured
153
365000
2000
De beschrijving geeft perfect
06:22
Edwards' personal vanity.
154
367000
2000
Edwards persoonlijke ijdelheid weer.
06:24
And guess what?
155
369000
2000
En wat denk je?
06:26
That ended up being the exact personality trait
156
371000
2000
Dat was precies de karaktereigenschap
06:28
that was at the core of the scandal that ended his political career.
157
373000
3000
aan de basis van het schandaal dat zijn politieke carrière beëindigde.
06:33
Now The Daily Show with John Stewart
158
378000
2000
The Daily Show met John Stewart
06:35
is by far the most --
159
380000
2000
is verreweg de meest --
06:37
(Applause)
160
382000
5000
(Applaus)
06:44
(Laughter)
161
389000
2000
(Gelach)
06:46
it's by far the most well-documented example
162
391000
3000
verreweg het best gedocumenteerde voorbeeld
06:49
of the effectiveness of this kind of comedy.
163
394000
3000
van de effectiviteit van dit soort humor.
06:52
Survey after survey,
164
397000
2000
Peiling na peiling,
06:54
from Pew Research to the Annenberg Center for Public Policy,
165
399000
3000
van Pew Research tot het Annenberg Center for Public Policy,
06:57
has found that Daily Show viewers are better informed about current events
166
402000
3000
toonde aan dat kijkers van de Daily Show beter geïnformeerd zijn over actualiteiten
07:00
than the viewers of all major network and cable news shows.
167
405000
4000
dan de kijkers van alle grote publieke en commerciële nieuwsrubrieken.
07:04
(Applause)
168
409000
3000
(Applaus)
07:07
Now whether this says more
169
412000
2000
Of dit nou meer zegt over
07:09
about the conflict between integrity and profitability
170
414000
3000
over het conflict tussen integriteit en winstgevendheid
07:12
of corporate journalism
171
417000
2000
van omroep-journalisme
07:14
than it does about the attentiveness of Stewart's viewers,
172
419000
2000
dan over de opmerkzaamheid van Stewarts kijkers,
07:16
the larger point remains
173
421000
2000
de omvattende stelling blijft onverlet,
07:18
that Stewart's material
174
423000
2000
dat Stewarts materiaal
07:20
is always grounded in a commitment to the facts --
175
425000
3000
altijd geworteld is in respect voor de feiten --
07:23
not because his intent is to inform. It's not.
176
428000
2000
niet om in de eerste plaats te informeren.
07:25
His intent is to be funny.
177
430000
2000
Zijn intentie is om grappig te zijn.
07:27
It just so happens that Stewart's brand of funny
178
432000
3000
Maar Stewarts vorm van grappigheid
07:30
doesn't work unless the facts are true.
179
435000
3000
werkt niet tenzij de feiten kloppen.
07:33
And the result is great comedy
180
438000
2000
Het resultaat is geweldige humor
07:35
that's also an information delivery system
181
440000
3000
met ondergeschoven informatie.
07:38
that scores markedly higher in both credibility and retention
182
443000
3000
Dat scoort aanmerkelijk hoger op geloofwaardigheid en beklijven
07:41
than the professional news media.
183
446000
3000
dan de professionele nieuwsmedia.
07:44
Now this is doubly ironic
184
449000
2000
Dit is dubbel ironisch
07:46
when you consider that what gives comedy its edge
185
451000
3000
als je bedenkt dat wat humor zijn kracht geeft
07:49
at reaching around people's walls
186
454000
2000
om de muren van mensen te omzeilen,
07:51
is the way that it uses deliberate misdirection.
187
456000
3000
de manier is waarop het bewuste misleiding gebruikt.
07:54
A great piece of comedy is a verbal magic trick,
188
459000
3000
Humor is voor een groot deel een verbale truc,
07:57
where you think it's going over here
189
462000
2000
waarbij je denkt dat het allemaal deze kant uitgaat
07:59
and then all of a sudden you're transported over here.
190
464000
3000
en je plotseling heel ergens anders terechtkomt.
08:02
And there's this mental delight
191
467000
2000
Dat geeft mentaal genot,
08:04
that's followed by the physical response of laughter,
192
469000
2000
gevolgd door de fysieke respons van lachen,
08:06
which, not coincidentally,
193
471000
2000
wat -- niet toevallig --
08:08
releases endorphins in the brain.
194
473000
2000
endorfines verspreidt in de hersenen.
08:10
And just like that, you've been seduced
195
475000
2000
Zo word je verleid om
08:12
into a different way of looking at something
196
477000
2000
op een andere wijze naar iets te kijken
08:14
because the endorphins have brought down your defenses.
197
479000
3000
omdat de endorfines je weerstand hebben weggenomen.
08:17
This is the exact opposite
198
482000
2000
Dit is het exacte tegendeel
08:19
of the way that anger and fear and panic,
199
484000
2000
van hoe woede en angst en paniek,
08:21
all of the flight-or-fight responses, operate.
200
486000
3000
al die vecht- of vluchtreacties, opereren.
08:24
Flight-or-fight releases adrenalin,
201
489000
3000
'Vecht-of-vlucht' produceert adrenaline,
08:27
which throws our walls up sky-high.
202
492000
2000
wat torenhoge barrières opwerpt.
08:29
And the comedy comes along,
203
494000
2000
Humor daarentegen
08:31
dealing with a lot of the same areas
204
496000
2000
richt zich op veel van diezelfde gebieden
08:33
where our defenses are the strongest --
205
498000
2000
waar onze barrières het hoogst zijn --
08:35
race, religion, politics, sexuality --
206
500000
3000
ras, religie, politiek, seksualiteit --
08:38
only by approaching them through humor instead of adrenalin,
207
503000
3000
maar door humor krijgen we, in plaats van adrenaline,
08:41
we get endorphins
208
506000
2000
endorfines
08:43
and the alchemy of laughter turns our walls into windows,
209
508000
3000
en de alchemie van het lachen doet onze weerstand smelten
08:46
revealing a fresh and unexpected point of view.
210
511000
3000
en schept ruimte voor een nieuw, onverwacht gezichtspunt.
08:49
Now let me give you an example from my act.
211
514000
3000
Ik zal je een voorbeeld geven van mijn programma.
08:52
I have some material
212
517000
2000
Ik heb wat materiaal
08:54
about the so-called radical gay agenda,
213
519000
2000
over de zogenaamde radicale homo-agenda,
08:56
which starts off by asking,
214
521000
2000
wat allereerst de vraag stelt:
08:58
how radical is the gay agenda?
215
523000
2000
hoe radicaal is de homo-agenda?
09:00
Because from what I can tell, the three things gay Americans seem to want most
216
525000
3000
Want volgens mij zijn de drie dingen die Amerikaanse homo's het liefste willen:
09:03
are to join the military, get married and start a family.
217
528000
3000
in het leger gaan, trouwen en een gezin stichten.
09:06
(Laughter)
218
531000
4000
(Gelach)
09:10
Three things I've tried to avoid my entire life.
219
535000
4000
Drie dingen die ik mijn hele leven probeerde te vermijden.
09:14
(Laughter)
220
539000
2000
(Gelach)
09:16
Have at it you radical bastards. The field is yours.
221
541000
3000
Ga je gang, stelletje radicale schoften... Vrije doorgang.
09:19
(Laughter)
222
544000
3000
(Gelach)
09:22
And that's followed by these lines
223
547000
2000
Daarop volgen dan de volgende zinnen
09:24
about gay adoption:
224
549000
2000
over homo-adoptie:
09:26
What is the problem with gay adoption?
225
551000
2000
Wat is het probleem met homo-adoptie?
09:28
Why is this remotely controversial?
226
553000
2000
Wat is hier controversieel aan?
09:30
If you have a baby and you think that baby's gay,
227
555000
3000
Als je een baby hebt en je denkt dat ie homo is,
09:33
you should be allowed to put it up for adoption.
228
558000
2000
moet je hem kunnen aanbieden ter adoptie.
09:35
(Laughter)
229
560000
2000
(Gelach)
09:37
You have given birth to an abomination.
230
562000
2000
Je hebt een gruwel op de wereld gezet.
09:39
Remove it from your household.
231
564000
3000
Verlos je familie ervan!
09:43
Now by taking the biblical epithet "abomination"
232
568000
3000
Door de bijbelse benaming 'gruwel' te nemen,
09:46
and attaching it to the ultimate image of innocence, a baby,
233
571000
4000
en ze te hechten aan het toonbeeld van onschuld, een baby,
09:50
this joke short circuits the emotional wiring
234
575000
2000
sluit deze grap de emotionele bedrading
09:52
behind the debate
235
577000
2000
achter het debat kort,
09:54
and it leaves the audience with the opportunity, through their laughter,
236
579000
3000
en geeft het publiek de gelegenheid om door hun lachen
09:57
to question its validity.
237
582000
2000
de geldigheid ervan in vraag te stellen.
09:59
Misdirection isn't the only trick
238
584000
2000
Misleiding is niet de enige truc
10:01
that comedy has up its sleeve.
239
586000
2000
die humor tot zijn beschikking heeft.
10:03
Economy of language
240
588000
2000
Spaarzaam taalgebruik
10:05
is another real strong suit of great comedy.
241
590000
2000
is een ander kenmerk van goede humor.
10:07
There are few phrases
242
592000
2000
Er zijn weinig frasen
10:09
that pack a more concentrated dose of subject and symbol
243
594000
3000
met een geconcentreerder dosis onderwerp en symbool
10:12
than the perfect punchline.
244
597000
2000
dan de perfecte pointe.
10:14
Bill Hicks -- and if you don't know his work,
245
599000
2000
Bill Hicks -- en als je zijn werk niet kent,
10:16
you should really Google him --
246
601000
2000
moet je hem echt even opgoogelen --
10:18
Hicks had a routine
247
603000
2000
Hicks had een routine
10:20
about getting into one of those childhood bragging contests on the playground,
248
605000
3000
over een opschepwedstrijd op het schoolplein,
10:23
where finally the other kid says to him,
249
608000
2000
waarin uiteindelijk het andere kind zegt:
10:25
"Huh? Well my dad can beat up your dad,"
250
610000
3000
"Huh! Mijn vader kan jouw vader in elkaar slaan",
10:28
to which Hicks replies,
251
613000
2000
waarop Hicks antwoordt:
10:30
"Really? How soon?"
252
615000
2000
"Echt? Wanneer?"
10:32
(Laughter)
253
617000
5000
(Gelach)
10:37
That's an entire childhood
254
622000
2000
Dat is een hele jeugd
10:39
in three words.
255
624000
2000
in twee woorden.
10:41
(Laughter)
256
626000
3000
(Gelach)
10:44
Not to mention what it reveals
257
629000
2000
Om nog maar te zwijgen over wat het zegt
10:46
about the adult who's speaking them.
258
631000
2000
over de volwassene die ze uitspreekt.
10:48
And one last powerful attribute
259
633000
2000
Eén laatste attribuut
10:50
that comedy has as communication
260
635000
2000
van humor als communicatie
10:52
is that it's inherently viral.
261
637000
2000
is dat het inherent viraal is.
10:54
People can't wait
262
639000
2000
Mensen kunnen niet wachten
10:56
to pass along that new great joke.
263
641000
2000
om die nieuwe grap verder te vertellen.
10:58
And this isn't some new phenomenon of our wired world.
264
643000
3000
Dit is geen nieuw, digitaal fenomeen.
11:01
Comedy has been crossing country
265
646000
2000
Humor werd in razend tempo
11:03
with remarkable speed
266
648000
2000
door het land verspreid,
11:05
way before the Internet, social media,
267
650000
2000
lang voordat er internet, sociale media,
11:07
even cable TV.
268
652000
2000
en zelfs kabel-tv waren.
11:09
Back in 1980
269
654000
2000
In 1980 stak
11:11
when comedian Richard Pryor accidentally set himself on fire
270
656000
3000
komiek Richard Pryor zichzelf per ongeluk in brand
11:14
during a freebasing accident,
271
659000
2000
tijdens een freebase-ongelukje.
11:16
I was in Los Angeles the day after it happened
272
661000
2000
Ik was de dag erna in Los Angeles
11:18
and then I was in Washington D.C. two days after that.
273
663000
4000
en twee dagen later in Washington D.C.
11:22
And I heard the exact same punchline on both coasts --
274
667000
3000
Aan beide kusten hoorde ik exact dezelfde pointe --
11:25
something about the Ignited Negro College Fund.
275
670000
4000
iets over het Ignited Negro Studiefonds.
11:29
Clearly, it didn't come out of a Tonight Show monologue.
276
674000
4000
Het kwam duidelijk niet uit een Tonight Show-monoloog.
11:33
And my guess here -- and I have no research on this --
277
678000
2000
Ik vermoed -- niet op basis van onderzoek --
11:35
is that if you really were to look back at it and if you could research it,
278
680000
3000
dat als je terug zou gaan om het te onderzoeken,
11:38
you'd find out that comedy
279
683000
2000
je zou zien dat humor
11:40
is the second oldest viral profession.
280
685000
2000
het op één na oudste virale beroep is.
11:42
First there were drums
281
687000
2000
Eerst waren er drums
11:44
and then knock-knock jokes.
282
689000
2000
en toen klop-klop-grapjes.
11:46
(Laughter)
283
691000
2000
(Gelach)
11:48
But it's when you put all of these elements together --
284
693000
3000
Maar als je al deze elementen samenvoegt --
11:51
when you get the viral appeal of a great joke
285
696000
3000
als je de virale aantrekkingskracht krijgt van een supergrap
11:54
with a powerful punchline
286
699000
2000
met een krachtige pointe
11:56
that's crafted from honesty and integrity,
287
701000
2000
die voortkomt uit eerlijkheid en integriteit,
11:58
it can have a real world impact
288
703000
3000
kan dat een conversatie in de echte wereld
12:01
at changing a conversation.
289
706000
2000
werkelijk beïnvloeden.
12:03
Now I have a close friend, Joel Pett,
290
708000
2000
Ik heb een goede vriend, Joel Pett,
12:05
who's the editorial cartoonist
291
710000
2000
die de vaste cartoonist was
12:07
for the Lexington Herald-Leader.
292
712000
2000
van de Lexington Herald-Leader.
12:09
And he used to be the USA Today Monday morning guy.
293
714000
3000
Ook stond hij elke maandagochtend in de USA Today.
12:12
I was visiting with Joel
294
717000
2000
Ik was op bezoek bij Joel
12:14
the weekend before the Copenhagen conference on climate change opened
295
719000
3000
in het weekend voordat de klimaatconferentie in Kopenhagen begon
12:17
in December of 2009.
296
722000
2000
in december 2009.
12:19
And Joel was explaining to me
297
724000
2000
Joel legde me uit dat
12:21
that, because USA Today
298
726000
2000
omdat USA Today één van de vier
12:23
was one of America's four papers of record,
299
728000
2000
belangrijkste Amerikaanse kranten is,
12:25
it would be scanned by virtually everyone in attendance at the conference,
300
730000
4000
hij bekeken zou worden door vrijwel iedereen op de conferentie.
12:29
which meant that, if he hit it out of the park with his cartoon
301
734000
3000
Dat betekende, dat als hij een onweerstaanbare cartoon maakte
12:32
on Monday, the opening day of the conference,
302
737000
2000
voor maandag, de openingsdag van de conferentie,
12:34
it could get passed around
303
739000
2000
deze zou circuleren
12:36
at the highest level among actual decision-makers.
304
741000
3000
op het hoogste niveau van invloedrijke beslissers.
12:39
So we started talking about climate change.
305
744000
3000
We gingen praten over klimaatverandering.
12:42
And it turned out that Joel and I
306
747000
2000
Het bleek dat zowel Joel als ik
12:44
were both bothered by the same thing,
307
749000
2000
ons stoorden aan hetzelfde punt,
12:46
which was how so much of the debate
308
751000
2000
namelijk dat het debat nog steeds ging
12:48
was still focused on the science
309
753000
2000
over de wetenschappelijke onderbouwing,
12:50
and how complete it was or wasn't,
310
755000
2000
en hoe compleet die al dan niet was.
12:52
which, to both of us,
311
757000
2000
Dit leek ons beiden
12:54
seems somewhat intentionally off point.
312
759000
3000
een lichtelijk opzettelijk dwaalspoor.
12:57
Because first of all, there's this false premise
313
762000
3000
Ten eerste is er de valse vooronderstelling
13:00
that such a thing as complete science exists.
314
765000
4000
dat er zoiets bestaat als volledige wetenschappelijke kennis.
13:04
Now Governor Perry of my newly-adopted state of Texas
315
769000
3000
Gouverneur Perry van mijn vers-geadopteerde thuisstaat Texas
13:07
was pushing this same line this past summer
316
772000
3000
hamerde deze zomer op ditzelfde argument
13:10
at the beginning of his oops-fated campaign
317
775000
4000
aan het begin van zijn 'oeps'-gedoemde campagne
13:14
for the Republican presidential nomination,
318
779000
3000
voor de Republikeinse presidentiële nominatie.
13:17
proclaiming over and over that the science wasn't complete
319
782000
3000
Hij verkondigde keer op keer dat de wetenschap incompleet was
13:20
at the same time that 250
320
785000
3000
terwijl destijds 250
13:23
out of 254 counties in the state of Texas
321
788000
3000
van de 254 provincies van de staat Texas
13:26
were on fire.
322
791000
3000
in brand stonden.
13:29
And Perry's policy solution
323
794000
2000
Perry's beleidsmatige oplossing
13:31
was to ask the people of Texas
324
796000
2000
was om aan de mensen van Texas te vragen
13:33
to pray for rain.
325
798000
3000
om regen te bidden.
13:36
Personally, I was praying for four more fires
326
801000
2000
Persoonlijk bad ik om nóg vier branden
13:38
so we could finally complete the damn science.
327
803000
3000
om die verdomde wetenschap volledig te krijgen.
13:41
(Laughter)
328
806000
5000
(Gelach)
13:46
But back in 2009,
329
811000
2000
Maar in 2009
13:48
the question Joel and I kept turning over and over
330
813000
3000
was de vraag die Joel en ik ons steeds weer stelden,
13:51
was why this late in the game
331
816000
2000
waarom op zo'n laat tijdstip
13:53
so much energy was being spent talking about the science
332
818000
3000
zoveel energie gestoken werd in gepraat over de wetenschap
13:56
when the policies necessary to address climate change
333
821000
3000
terwijl het noodzakelijke beleid om klimaatverandering aan te pakken
13:59
were unequivocally beneficial for humanity in the long run
334
824000
4000
ontegenzeggelijk een weldaad was voor de mensheid op lange termijn.
14:03
regardless of the science.
335
828000
2000
Los van de onderbouwing.
14:05
So we tossed it back and forth until Joel came up with this.
336
830000
3000
Dus we kaatsten het heen en weer tot dat Joel dit verzon.
14:08
Cartoon: "What if it's a big hoax and we create a better world for nothing?"
337
833000
8000
Cartoon: "Stel je voor dat het onzin is en we creëren voor niets een betere wereld?"
14:16
(Laughter)
338
841000
3000
(Gelach)
14:19
You've got to love that idea.
339
844000
2000
Onweerstaanbaar idee, toch?
14:21
(Applause)
340
846000
7000
(Applaus)
14:28
How about that? How about we create a better world for nothing?
341
853000
4000
Wat vind je? Zullen we voor niets een betere wereld creëren?
14:32
Not for God, not for country, not for profit --
342
857000
3000
Niet voor God, niet voor het land, niet voor de winst --
14:35
just as a basic metric for global decision-making.
343
860000
4000
maar als uitgangspunt voor mondiale beleidsvorming.
14:39
And this cartoon hit the bull's eye.
344
864000
3000
Deze cartoon was een schot in de roos.
14:42
Shortly after the conference was over,
345
867000
2000
Kort nadat de conferentie voorbij was
14:44
Joel got a request for a signed copy
346
869000
2000
kreeg Joel een verzoek om een gesigneerde versie,
14:46
from the head of the EPA in Washington
347
871000
2000
van het hoofd van de EPA in Washington,
14:48
whose wall it now hangs on.
348
873000
2000
waar het nu aan de muur hangt.
14:50
And not long after that, he got another request for a copy
349
875000
3000
Niet lang daarna kreeg hij nog een verzoek
14:53
from the head of the EPA in California
350
878000
2000
van het hoofd van de EPA in Californië,
14:55
who used it as part of her presentation
351
880000
3000
die het in haar presentatie gebruikte
14:58
at an international conference on climate change
352
883000
3000
op een internationale conferentie over klimaatverandering,
15:01
in Sacramento last year.
353
886000
2000
verleden jaar in Sacramento.
15:03
And it didn't stop there.
354
888000
2000
Maar daar bleef het niet bij.
15:05
To date, Joel's gotten requests from over 40 environmental groups,
355
890000
3000
Tot op heden heeft Joel verzoeken gehad van 40 milieugroepen
15:08
in the United States, Canada and Europe.
356
893000
3000
uit de V.S., Canada en Europa.
15:11
And earlier this year,
357
896000
2000
Eerder dit jaar
15:13
he got a request from the Green Party in Australia
358
898000
2000
kreeg hij een verzoek van de Green Party in Australië
15:15
who used it in their campaign
359
900000
2000
die het in hun campagne gebruiken.
15:17
where it became part of the debate
360
902000
2000
Het werd onderdeel van het debat
15:19
that resulted in the Australian parliament
361
904000
3000
dat ertoe leidde dat het Australische parlement
15:22
adopting the most rigorous carbon tax regime
362
907000
2000
's werelds meest rigoreuze maatregelen
15:24
of any country in the world.
363
909000
3000
voor koolstofheffing aannam.
15:27
(Applause)
364
912000
5000
(Applaus)
15:32
That is a lot of punch
365
917000
2000
Dat is een hoop invloed
15:34
for 14 words.
366
919000
3000
voor 14 woorden.
15:37
So my suggestion to those of you out here
367
922000
2000
Mijn suggestie voor diegenen van jullie
15:39
who are seriously focused on creating a better world
368
924000
3000
die serieus gericht zijn op het creëren van een betere wereld,
15:42
is to take a little bit of time each day
369
927000
2000
is om dagelijks wat tijd te reserveren
15:44
and practice thinking funny,
370
929000
3000
om te oefenen grappig te denken.
15:47
because you might just find the question that you've been looking for.
371
932000
3000
Je kon wel eens de vraag vinden waarnaar je zocht.
15:50
Thank you.
372
935000
2000
Dank je wel.
15:52
(Applause)
373
937000
2000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Chris Bliss - WriterChris Bliss explores the inherent challenge of communication, and how comedy opens paths to new perspectives.
Why you should listen
Chris Bliss is a national headline comedian, with credits including the Tonight Show and the Late Show with David Letterman, as well as an internationally renowned variety artist, opening for superstars from Eric Clapton to Michael Jackson.
In 2005, he founded MyBillofRights.org, with the mission of creating monuments and permanent displays of the Bill of Rights in civic spaces across America. The organization expects to dedicate America’s first monument celebrating the Bill of Rights at the Arizona Capitol Mall, in December 2012.
Chris Bliss | Speaker | TED.com