TEDxRainier
Chris Bliss: Comedy is translation
Chris Bliss: Mizah tercümedir
Filmed:
Readability: 4.9
764,430 views
Her iletişim faaliyeti bir bakıma, bir tercüme faaliyetidir. TEDxRainier'de sahne alan yazar Chris Bliss, mizahın büyük hedef kitlelerine çarpıcı gerçekleri tercüme etme şekli hakkında bir konuşma yapıyor.
Chris Bliss - Writer
Chris Bliss explores the inherent challenge of communication, and how comedy opens paths to new perspectives. Full bio
Chris Bliss explores the inherent challenge of communication, and how comedy opens paths to new perspectives. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Gabriel García Márquez is one of my favorite writers,
0
0
2000
Gabriel García Márquez,
hikâye anlatıcılığı ile
hikâye anlatıcılığı ile
00:17
for his storytelling,
1
2000
2000
en sevdiğim yazarlardan biridir.
00:19
but even more, I think,
2
4000
2000
Hatta bence,
00:21
for the beauty and precision of his prose.
3
6000
2000
nadide ve kıymetli eserleri olan
yazarlardan biridir.
yazarlardan biridir.
00:23
And whether it's the opening line from "One Hundred Years of Solitude"
4
8000
4000
İster "Yüz Yıllık Yalnızlık"ın
açılış cümlesi olsun
açılış cümlesi olsun
00:27
or the fantastical stream of consciousness
5
12000
2000
ya da "Başkan Babamızın Sonbaharı"ndaki
00:29
in "Autumn of the Patriarch,"
6
14000
2000
büyüleyici bilinç akışı;
00:31
where the words rush by,
7
16000
2000
kelimelerin akıp gittiği,
nokta konulmadan sayfalarca anlatılan
00:33
page after page of unpunctuated imagery
8
18000
2000
00:35
sweeping the reader along
9
20000
2000
betimlemeler ile
00:37
like some wild river
10
22000
2000
okuyucuyu adeta
Güney Amerika'nın vahşi ormanlarında akan,
00:39
twisting through a primal South American jungle,
11
24000
2000
00:41
reading Márquez is a visceral experience.
12
26000
3000
azgın bir ırmak gibi sürükleyen Márquez'i
okumak etkileyici bir deneyimdir.
okumak etkileyici bir deneyimdir.
00:44
Which struck me as particularly remarkable
13
29000
2000
Beni özellikle çok şaşırtan;
00:46
during one session with the novel
14
31000
2000
kitabı okumaya başladığımda
00:48
when I realized that I was being swept along
15
33000
2000
tercümenin içinde, bu olağanüstü
00:50
on this remarkable, vivid journey
16
35000
3000
ve renkli yolculuğa
00:53
in translation.
17
38000
2000
sürüklenmemdi.
00:55
Now I was a comparative literature major in college,
18
40000
2000
Üniversitede karşılaştırmalı
edebiyat okuyordum.
edebiyat okuyordum.
00:57
which is like an English major,
19
42000
2000
İngiliz edebiyatına benzer.
00:59
only instead of being stuck studying Chaucer for three months,
20
44000
2000
Tek farkı, 3 ay boyunca
Chaucer'e takılıp kalmak yerine
Chaucer'e takılıp kalmak yerine
01:01
we got to read great literature in translation
21
46000
2000
tüm dünyadan, tercüme edilen
01:03
from around the world.
22
48000
2000
muazzam edebi eserleri okumamız.
01:05
And as great as these books were,
23
50000
2000
Bu kitapların, muazzam oldukları gibi
01:07
you could always tell
24
52000
2000
daima tam etkiye
01:09
that you were getting close to the full effect.
25
54000
2000
yakın olduğunu da fark edersiniz.
01:11
But not so with Márquez
26
56000
2000
Ama Márquez'de ise öyle değildir.
01:13
who once praised his translator's versions
27
58000
2000
O, çevirmenlerin versiyonlarının
01:15
as being better than his own,
28
60000
3000
kendi versiyonundan
daha iyi olduğuyla övülmüştür.
daha iyi olduğuyla övülmüştür.
01:18
which is an astonishing compliment.
29
63000
3000
Ki bu, harika bir iltifattır.
01:21
So when I heard that the translator, Gregory Rabassa,
30
66000
2000
Çevirmen Gregory Rabassa'nın
01:23
had written his own book on the subject,
31
68000
2000
bu konudaki kitabını duyunca,
01:25
I couldn't wait to read it.
32
70000
2000
okumak için sabırsızlandım.
01:27
It's called apropos of the Italian adage
33
72000
2000
Adı, kitaptan alıntıladığım
01:29
that I lifted from his forward,
34
74000
2000
İtalyan atasözüyle bağlantılı:
01:31
"If This Be Treason."
35
76000
2000
If This Be Treason
(Eğer Bu İhanet Olsaydı)
(Eğer Bu İhanet Olsaydı)
01:33
And it's a charming read.
36
78000
2000
Çok hoş bir kitap.
01:35
It's highly recommended for anyone who's interested
37
80000
2000
Çevirmenlik sanatına ilgi duyan herkese
01:37
in the translator's art.
38
82000
2000
tavsiye ederim.
01:39
But the reason that I mention it
39
84000
2000
Ama benim bahsetmemin sebebi
01:41
is that early on, Rabassa offers
40
86000
2000
Rabassa'nın önerdiği
01:43
this elegantly simple insight:
41
88000
4000
bu yalın görüştür;
01:47
"Every act of communication
42
92000
2000
"Her iletişim faaliyeti,
01:49
is an act of translation."
43
94000
3000
bir tercüme faaliyetidir."
01:52
Now maybe that's been obvious to all of you for a long time,
44
97000
3000
Belki siz, bu konunun
önceden beri farkındaydınız.
önceden beri farkındaydınız.
01:55
but for me,
45
100000
2000
Ama ben,
01:57
as often as I'd encountered
46
102000
2000
günlük hayatta bu durumla
01:59
that exact difficulty on a daily basis,
47
104000
2000
ne kadar çok karşılaşmış olsam da
02:01
I had never seen the inherent challenge of communication
48
106000
3000
iletişimin asıl zorluğunu,
en ince hatlarıyla anlamamıştım.
02:04
in so crystalline a light.
49
109000
2000
02:06
Ever since I can remember
50
111000
2000
Böyle şeyler üzerine
02:08
thinking consciously about such things,
51
113000
2000
uzun süredir kafa yorduğumdan beri
02:10
communication has been my central passion.
52
115000
2000
iletişim benim en büyük tutkum olmuştur.
02:12
Even as a child,
53
117000
2000
Çocukken bile,
02:14
I remember thinking that what I really wanted most in life
54
119000
3000
hayatta en çok istediğim şeyin
02:17
was to be able to understand everything
55
122000
3000
her şeyi anlamak ve
herkese bunu iletmek
herkese bunu iletmek
02:20
and then to communicate it to everyone else.
56
125000
3000
olduğunu düşündüğümü hatırlıyorum.
02:23
So no ego problems.
57
128000
3000
Yani, ego problemim yoktu.
02:26
It's funny, my wife, Daisy,
58
131000
2000
Komik, karım Daisy'nin ailesi
02:28
whose family is littered with schizophrenics --
59
133000
2000
şizofrenlerle doludur --
02:30
and I mean littered with them --
60
135000
3000
gerçekten onlarla dolup taşıyor.
02:33
once said to me, "Chris, I already have a brother who thinks he's God.
61
138000
4000
Bir gün bana dedi ki: "Chris, zaten
kendini Tanrı sanan bir kardeşim var.
kendini Tanrı sanan bir kardeşim var.
02:37
I don't need a husband who wants to be."
62
142000
2000
Bir de Tanrı olmak isteyen
bir kocaya ihtiyacım yok."
bir kocaya ihtiyacım yok."
02:39
(Laughter)
63
144000
2000
(Gülüşmeler)
02:41
Anyway, as I plunged through my 20s
64
146000
2000
Neyse, 20'lerime geldiğimde
02:43
ever more aware of how unobtainable
65
148000
2000
çocukluk hayalimin ilk kısmının
02:45
the first part of my childhood ambition was,
66
150000
3000
olamayacağını daha da iyi anladım.
02:48
it was that second part,
67
153000
2000
İkinci kısım ise,
insanlarla başarıyla
iletişim kurabilmek için
iletişim kurabilmek için
02:50
being able to successfully communicate to others
68
155000
2000
02:52
whatever knowledge I was gaining,
69
157000
2000
ne kadar bilgi edinsem de
02:54
where the futility of my quest really set in.
70
159000
3000
arayışım gittikçe anlamsızlaşıyordu.
02:57
Time after time,
71
162000
2000
Birçok kere,
ne zaman mühim bir gerçeği
02:59
whenever I set out to share some great truth
72
164000
2000
insanlarla paylaşmaya kalkıp
memnun olacaklarını sansam,
memnun olacaklarını sansam,
03:01
with a soon-to-be grateful recipient,
73
166000
2000
03:03
it had the opposite effect.
74
168000
3000
tam tersi etki yaptı.
03:06
Interestingly, when your opening line of communication is,
75
171000
2000
İlginçtir ki, açılış cümlen şu olunca;
03:08
"Hey, listen up,
76
173000
2000
"Bak, dinle,
03:10
because I'm about to drop some serious knowledge on you,"
77
175000
4000
çünkü üzerine ciddi bilgiler indireceğim."
03:14
it's amazing how quickly you'll discover
78
179000
2000
Dünyanın kaç bucak olduğunu
03:16
both ice and the firing squad.
79
181000
3000
çabucak anlamanız inanılmazdır.
03:20
Finally, after about 10 years
80
185000
2000
Sonunda, yaklaşık 10 yıl
arkadaşlarımı ve yabancıları böyle
uzaklaştırdıktan sonra,
uzaklaştırdıktan sonra,
03:22
of alienating friends and strangers alike,
81
187000
3000
03:25
I finally got it,
82
190000
2000
sonunda anladım.
03:27
a new personal truth all my own,
83
192000
3000
Kendi doğrularımı oluşturarak,
03:30
that if I was going to ever communicate well with other people
84
195000
4000
eğer insanlarla iyi iletişim kuracaksam
03:34
the ideas that I was gaining,
85
199000
2000
edindiğim fikirleri aktarmanın
03:36
I'd better find a different way of going about it.
86
201000
2000
daha iyi bir yolunu bulmam gerekiyordu.
03:38
And that's when I discovered comedy.
87
203000
3000
İşte o zaman mizahı keşfettim.
03:41
Now comedy travels along a distinct wavelength
88
206000
3000
Mizah, dilin diğer türlerinden
bağımsız bir şekilde hareket eder.
03:44
from other forms of language.
89
209000
2000
03:46
If I had to place it on an arbitrary spectrum,
90
211000
2000
Gelişigüzel bir tanım yapmam gerekirse,
03:48
I'd say it falls somewhere
91
213000
2000
şiir sanatı ile yalanlar arasında
03:50
between poetry and lies.
92
215000
3000
bir yerlere düştüğünü söyleyebilirim.
03:54
And I'm not talking about all comedy here,
93
219000
2000
Bütün mizahlardan bahsetmiyorum.
03:56
because, clearly, there's plenty of humor
94
221000
2000
Çünkü, şüphesiz, o kadar çeşit var ki,
03:58
that colors safely within the lines of what we already think and feel.
95
223000
3000
satırlar içinde duygu ve
düşüncelerimizi rahatça etkilerler.
düşüncelerimizi rahatça etkilerler.
04:01
What I want to talk about
96
226000
2000
Benim konuşmak istediğim şey,
04:03
is the unique ability that the best comedy and satire has
97
228000
3000
iyi mizah ve taşlamanın,
kökleşmiş görüşlerimizi
bozabilme yeteneği.
bozabilme yeteneği.
04:06
at circumventing our ingrained perspectives --
98
231000
3000
04:09
comedy as the philosopher's stone.
99
234000
3000
Mizahı felsefe taşı olarak düşünün.
04:12
It takes the base metal of our conventional wisdom
100
237000
3000
Basmakalıp inançlarımızı alıp
04:15
and transforms it through ridicule
101
240000
2000
alayla birlikte
başka bir görüş tarzına dönüştürür.
04:17
into a different way of seeing
102
242000
2000
04:19
and ultimately being in the world.
103
244000
2000
Ve nihayetinde, dünyamızda var olur.
04:21
Because that's what I take
104
246000
2000
Çünkü bu konferansın
temasından bunu anlıyorum:
temasından bunu anlıyorum:
04:23
from the theme of this conference: Gained in Translation.
105
248000
3000
"Tercümeden Kazanılanlar."
04:26
That it's about communication
106
251000
2000
İletişimle ilgili olup
04:28
that doesn't just produce greater understanding
107
253000
2000
bireyin zihninde daha iyi bir kavrayış
04:30
within the individual,
108
255000
2000
sağlamakla kalmayıp
04:32
but leads to real change.
109
257000
2000
hakiki bir değişikliğe de yol açar.
04:34
Which in my experience means communication
110
259000
2000
Benim deneyimlerime göre iletişim,
04:36
that manages to speak to and expand
111
261000
3000
bireysel çıkar anlayışımıza ulaşıp
04:39
our concept of self-interest.
112
264000
3000
yayılmayı başarır.
04:42
Now I'm big on speaking to people's self-interest
113
267000
2000
İnsanların kişisel çıkarlarına
seslenmeye meraklıyım,
seslenmeye meraklıyım,
04:44
because we're all wired for that.
114
269000
2000
çünkü hepimiz buna bağlıyız.
04:46
It's part of our survival package,
115
271000
2000
İçgüdümüzün bir parçasıdır,
04:48
and that's why it's become so important for us,
116
273000
3000
bu nedenle bizim için çok önemlidir ve
04:51
and that's why we're always listening at that level.
117
276000
3000
o yüzden her şeyi bu seviyede algılarız.
04:54
And also because that's where,
118
279000
3000
Ve böylece,
04:57
in terms of our own self-interest,
119
282000
2000
kendi çıkarlarımız doğrultusunda
04:59
we finally begin to grasp
120
284000
2000
mukabele yeteneğimizi
ve dünyaya karşı olan
05:01
our ability to respond, our responsibility
121
286000
3000
sorumluluğumuzu kavramaya başlarız.
05:04
to the rest of the world.
122
289000
2000
05:06
Now as to what I mean by the best comedy and satire,
123
291000
3000
İyi mizah ve taşlamadan kastım ise,
05:09
I mean work that comes first and foremost
124
294000
2000
her şeyden önce, doğruluk ve dürüstlük
05:11
from a place of honesty and integrity.
125
296000
3000
ile yapılmış bir yapıt olmasıdır.
05:14
Now if you think back
126
299000
2000
Geriye dönüp
05:16
on Tina Fey's impersonations on Saturday Night Live
127
301000
3000
Tina Fey'in,
Saturday Night Live'da yaptığı
Saturday Night Live'da yaptığı
05:19
of the newly nominated vice presidential candidate
128
304000
2000
yeni başkan yardımcısı adayı
05:21
Sarah Palin,
129
306000
2000
Sarah Palin taklidini düşünün,
05:23
they were devastating.
130
308000
2000
çok etkileyiciydi.
05:25
Fey demonstrated far more effectively than any political pundit
131
310000
3000
Fey, adayın ciddiyet eksikliğini
bütün politik uzmanlardan
bütün politik uzmanlardan
05:28
the candidate's fundamental lack of seriousness,
132
313000
3000
çok daha etkin bir şekilde eleştirerek
05:31
cementing an impression
133
316000
2000
öyle kalıcı bir etki yarattı ki,
05:33
that the majority of the American public still holds today.
134
318000
3000
Amerikan halkı bugün, hâlâ hatırlıyor.
05:36
And the key detail of this
135
321000
2000
Ve en önemlisi,
05:38
is that Fey's scripts weren't written by her
136
323000
2000
Fey'in senaryosu,
kendisi veya programın yazarları
tarafından yazılmamıştır.
tarafından yazılmamıştır.
05:40
and they weren't written by the SNL writers.
137
325000
2000
05:42
They were lifted verbatim
138
327000
2000
Kelimesi kelimesine
05:44
from Palin's own remarks.
139
329000
2000
Palin'in kendi sözlerinden alınmıştır.
05:46
(Laughter)
140
331000
4000
(Gülüşmeler)
05:50
Here was a Palin impersonator
141
335000
2000
İşte kelimesi kelimesine
kendi sözleriyle Palin'in taklidi.
kendi sözleriyle Palin'in taklidi.
05:52
quoting Palin word for word.
142
337000
2000
05:54
Now that's honesty and integrity,
143
339000
2000
İşte bu, doğruluk ve dürüstlük örneğidir.
05:56
and it's also why Fey's performances
144
341000
2000
Ayrıca Fey'in performansının
05:58
left such a lasting impression.
145
343000
2000
kalıcı etki yaratmasının nedeni de budur.
06:00
On the other side of the political spectrum,
146
345000
3000
Politik yönünün dışında,
06:03
the first time that I heard Rush Limbaugh
147
348000
2000
Rush Limbaugh'nın
başkan aday adayı John Edwards'tan
06:05
refer to presidential hopeful John Edwards as the Breck girl
148
350000
4000
şampuan reklamı kızı olarak
bahsettiğini duyunca,
bahsettiğini duyunca,
06:09
I knew that he'd made a direct hit.
149
354000
3000
tam isabet olduğunu biliyordum.
06:12
Now it's not often that I'm going to associate
150
357000
2000
Şimdi, doğruluğu ve dürüstlüğü
06:14
the words honesty and integrity with Limbaugh,
151
359000
3000
genellikle Limbaugh ile bağdaşlaştırmam
06:17
but it's really hard to argue with that punchline.
152
362000
3000
ama bu noktaya karşı çıkmak çok zor.
06:20
The description perfectly captured
153
365000
2000
Bu betimleme,
06:22
Edwards' personal vanity.
154
367000
2000
Edwards'ın beyhude kişiliğini
çok iyi yansıtıyor.
çok iyi yansıtıyor.
06:24
And guess what?
155
369000
2000
Ve ne oldu?
Bu kişilik özelliği,
06:26
That ended up being the exact personality trait
156
371000
2000
politika kariyerini bitiren skandalın
özü olmuştur.
özü olmuştur.
06:28
that was at the core of the scandal that ended his political career.
157
373000
3000
06:33
Now The Daily Show with John Stewart
158
378000
2000
"The Daily Show with Jon Stewart"
06:35
is by far the most --
159
380000
2000
şu ana kadarki--
06:37
(Applause)
160
382000
5000
(Alkışlar)
06:44
(Laughter)
161
389000
2000
(Gülüşmeler)
06:46
it's by far the most well-documented example
162
391000
3000
Bu tür komedinin etkenliliğinin
şu ana kadarki
şu ana kadarki
06:49
of the effectiveness of this kind of comedy.
163
394000
3000
en iyi tescillenmiş örneği olmuştur.
06:52
Survey after survey,
164
397000
2000
Anket üstüne anket ile,
Pew Araştırma ve Annenberg
Kamu Düzeni Merkezi dâhil
Kamu Düzeni Merkezi dâhil
06:54
from Pew Research to the Annenberg Center for Public Policy,
165
399000
3000
06:57
has found that Daily Show viewers are better informed about current events
166
402000
3000
Daily Show izleyicilerinin, güncel
olaylardan tüm kablo ve yayın ağındaki
olaylardan tüm kablo ve yayın ağındaki
07:00
than the viewers of all major network and cable news shows.
167
405000
4000
haber programı izleyicilerinden daha iyi
haberdar olduklarını söylüyor.
haberdar olduklarını söylüyor.
07:04
(Applause)
168
409000
3000
(Alkışlar)
07:07
Now whether this says more
169
412000
2000
Kurumsal gazeteciliğin
07:09
about the conflict between integrity and profitability
170
414000
3000
doğruluk ve kârlılığı
arasındaki uyuşmazlığın,
07:12
of corporate journalism
171
417000
2000
Stewarts izleyicilerinin dikkatliliğinden
daha çok şey anlatmasına rağmen,
daha çok şey anlatmasına rağmen,
07:14
than it does about the attentiveness of Stewart's viewers,
172
419000
2000
07:16
the larger point remains
173
421000
2000
buradaki önemli nokta,
07:18
that Stewart's material
174
423000
2000
Stewart'ın malzemesi
her zaman gerçeklere bağlılıktan oluşur.
07:20
is always grounded in a commitment to the facts --
175
425000
3000
07:23
not because his intent is to inform. It's not.
176
428000
2000
Amacı bilgilendirmek
olduğundan değil. Gerçekten.
olduğundan değil. Gerçekten.
07:25
His intent is to be funny.
177
430000
2000
Amacı komik olmak.
07:27
It just so happens that Stewart's brand of funny
178
432000
3000
Böylece Stewart'ın komedi türü,
07:30
doesn't work unless the facts are true.
179
435000
3000
olaylar gerçek değilse işe yaramaz.
07:33
And the result is great comedy
180
438000
2000
Ve sonuçta iyi mizah
07:35
that's also an information delivery system
181
440000
3000
ayrıca bir bilgi dağıtım sistemidir ki,
07:38
that scores markedly higher in both credibility and retention
182
443000
3000
akılda kalıcılık ve itibarda,
profesyonel medyadan açık arayla
profesyonel medyadan açık arayla
07:41
than the professional news media.
183
446000
3000
çok daha yüksek derece yapar.
07:44
Now this is doubly ironic
184
449000
2000
Şimdi bu iki kat ironiktir çünkü;
07:46
when you consider that what gives comedy its edge
185
451000
3000
mizaha insanların duvarlarını yıkmakta
07:49
at reaching around people's walls
186
454000
2000
üstünlük veren şey
07:51
is the way that it uses deliberate misdirection.
187
456000
3000
kasıtlı yanlış yönlendirme kullanmasıdır.
07:54
A great piece of comedy is a verbal magic trick,
188
459000
3000
İyi bir mizah eseri,
sihirli bir sözcük oyunudur.
07:57
where you think it's going over here
189
462000
2000
Şuraya gittiğini sanarken
07:59
and then all of a sudden you're transported over here.
190
464000
3000
bir de bakmışsınız orada bitivermişsiniz.
08:02
And there's this mental delight
191
467000
2000
Bir de şu zihinsel haz var ki,
08:04
that's followed by the physical response of laughter,
192
469000
2000
fiziksel tepki olarak
08:06
which, not coincidentally,
193
471000
2000
gülmeyi de beraberinde getirir.
Hiç tesadüfen olmayarak,
08:08
releases endorphins in the brain.
194
473000
2000
beyindeki endorfini açığa çıkarır.
08:10
And just like that, you've been seduced
195
475000
2000
Ve şık diye, farklı bir bakış açısının
08:12
into a different way of looking at something
196
477000
2000
aklınıza girdiğini fark edersiniz,
08:14
because the endorphins have brought down your defenses.
197
479000
3000
çünkü endorfin savunma
duvarlarınızı indirmiştir.
duvarlarınızı indirmiştir.
08:17
This is the exact opposite
198
482000
2000
Bu öfke, korku ve telaşın,
08:19
of the way that anger and fear and panic,
199
484000
2000
yani savaşma veya kaçmaya
08:21
all of the flight-or-fight responses, operate.
200
486000
3000
yönlendiren dürtülerin
işleyiş şeklinin tam tersidir.
işleyiş şeklinin tam tersidir.
08:24
Flight-or-fight releases adrenalin,
201
489000
3000
Bu dürtü, adrenalini açığa çıkartır,
08:27
which throws our walls up sky-high.
202
492000
2000
bu da etrafımıza yüksekçe bir duvar örer.
08:29
And the comedy comes along,
203
494000
2000
Sonra mizah gelir,
08:31
dealing with a lot of the same areas
204
496000
2000
çoğunluğu aynı bölgeler ile uğraşarak,
08:33
where our defenses are the strongest --
205
498000
2000
savunmamızın en güçlü olduğu yerlere;
08:35
race, religion, politics, sexuality --
206
500000
3000
ırk, din, siyaset, cinsiyet,
08:38
only by approaching them through humor instead of adrenalin,
207
503000
3000
yalnızca mizah ile yaklaşarak
adrenalin yerine
08:41
we get endorphins
208
506000
2000
endorfinleri elde ederiz
08:43
and the alchemy of laughter turns our walls into windows,
209
508000
3000
ve kahkahanın kimyası
duvarlarımızı pencerelere dönüştürüp
08:46
revealing a fresh and unexpected point of view.
210
511000
3000
taze ve beklenmedik bir
bakış açısı açığa çıkarır.
bakış açısı açığa çıkarır.
08:49
Now let me give you an example from my act.
211
514000
3000
Şimdi size oyunumdan bir örnek vereyim.
08:52
I have some material
212
517000
2000
Radikal gey gündemiyle ilgili
08:54
about the so-called radical gay agenda,
213
519000
2000
birtakım mizah malzemelerim var.
08:56
which starts off by asking,
214
521000
2000
Şöyle bir soruyla başlıyor:
08:58
how radical is the gay agenda?
215
523000
2000
"Bu gey gündemi ne kadar radikal?"
09:00
Because from what I can tell, the three things gay Americans seem to want most
216
525000
3000
Çünkü anladığım kadarıyla
gey Amerikanların en çok istediği üç şey;
09:03
are to join the military, get married and start a family.
217
528000
3000
orduya katılmak, evlenmek ve aile kurmak.
09:06
(Laughter)
218
531000
4000
(Gülüşmeler)
09:10
Three things I've tried to avoid my entire life.
219
535000
4000
Hayatım boyunca uzak durduğum üç şey.
09:14
(Laughter)
220
539000
2000
(Gülüşmeler)
09:16
Have at it you radical bastards. The field is yours.
221
541000
3000
Alın sizin olsun, radikal hergeleler.
Dükkân sizin olsun.
09:19
(Laughter)
222
544000
3000
(Gülüşmeler)
09:22
And that's followed by these lines
223
547000
2000
Bundan sonra da geylerin
evlat edinmesiyle ilgili soru geliyor:
evlat edinmesiyle ilgili soru geliyor:
09:24
about gay adoption:
224
549000
2000
09:26
What is the problem with gay adoption?
225
551000
2000
Geylerin evlat edinmesinde ne var?
09:28
Why is this remotely controversial?
226
553000
2000
Neden bu kadar tartışmalı bir durum bu?
09:30
If you have a baby and you think that baby's gay,
227
555000
3000
Bebeğinizin gey olduğunu düşünüyorsanız
09:33
you should be allowed to put it up for adoption.
228
558000
2000
siz de onu evlatlık verebilmelisiniz.
09:35
(Laughter)
229
560000
2000
(Gülüşmeler)
09:37
You have given birth to an abomination.
230
562000
2000
İğrenç bir yaratık doğurmuşsunuz.
09:39
Remove it from your household.
231
564000
3000
Evinizden atın gitsin.
09:43
Now by taking the biblical epithet "abomination"
232
568000
3000
İncil'le ilgili "iğrenç yaratık" sözünü,
09:46
and attaching it to the ultimate image of innocence, a baby,
233
571000
4000
en güçlü masumiyet simgesiyle,
bir bebekle ilişkilendirerek,
bu espri, tartışmanın ardındaki
duygusal bağlantılara
duygusal bağlantılara
09:50
this joke short circuits the emotional wiring
234
575000
2000
09:52
behind the debate
235
577000
2000
kısa devre yaptırır.
09:54
and it leaves the audience with the opportunity, through their laughter,
236
579000
3000
Ve izleyiciyi, kahkahalarıyla birlikte,
geçerliliğini sorgulayabilme
fırsatıyla baş başa bırakır.
fırsatıyla baş başa bırakır.
09:57
to question its validity.
237
582000
2000
09:59
Misdirection isn't the only trick
238
584000
2000
Yanlış yönlendirme, mizahın kullandığı
10:01
that comedy has up its sleeve.
239
586000
2000
tek numara değil.
10:03
Economy of language
240
588000
2000
Dil tasarrufu,
10:05
is another real strong suit of great comedy.
241
590000
2000
iyi mizahın diğer bir etkin
güçlü noktasıdır.
güçlü noktasıdır.
10:07
There are few phrases
242
592000
2000
Bazı cümleler var ki
10:09
that pack a more concentrated dose of subject and symbol
243
594000
3000
konunun ve simgenin en can alıcı noktadan
daha iyi özetleştirilmiş hâlini
10:12
than the perfect punchline.
244
597000
2000
içinde bulundurur.
10:14
Bill Hicks -- and if you don't know his work,
245
599000
2000
Bill Hicks, çalışmalarını bilmiyorsanız
10:16
you should really Google him --
246
601000
2000
gerçekten Google'dan aratmalısınız.
10:18
Hicks had a routine
247
603000
2000
Hicks'in bir rutini vardır.
Parkta, çocukluktaki
rekabetçi tartışmalara karışınca
rekabetçi tartışmalara karışınca
10:20
about getting into one of those childhood bragging contests on the playground,
248
605000
3000
10:23
where finally the other kid says to him,
249
608000
2000
diğer çocuk ona söyle der:
10:25
"Huh? Well my dad can beat up your dad,"
250
610000
3000
"Benim babam senin babanı döver."
10:28
to which Hicks replies,
251
613000
2000
Hicks şöyle cevap verir:
10:30
"Really? How soon?"
252
615000
2000
"Gerçekten mi? Ne zaman?"
(Gülüşmeler)
10:32
(Laughter)
253
617000
5000
10:37
That's an entire childhood
254
622000
2000
Alın size bütün çocukluğunu
10:39
in three words.
255
624000
2000
üç kelimede anlatıyor.
10:41
(Laughter)
256
626000
3000
(Gülüşmeler)
10:44
Not to mention what it reveals
257
629000
2000
Onlarla konuşan yetişkin hakkında
10:46
about the adult who's speaking them.
258
631000
2000
neleri gösterdiğinden bahsetmiyorum bile.
10:48
And one last powerful attribute
259
633000
2000
Mizahın iletişim açısından
güçlü vasıflarından biri de
güçlü vasıflarından biri de
10:50
that comedy has as communication
260
635000
2000
10:52
is that it's inherently viral.
261
637000
2000
doğası gereği hızlı yayılmasıdır.
10:54
People can't wait
262
639000
2000
İnsanlar yeni duydukları hoş bir espriyi
10:56
to pass along that new great joke.
263
641000
2000
iletmek için sabırsızlanıyorlar.
10:58
And this isn't some new phenomenon of our wired world.
264
643000
3000
Ve bu, globalleşen dünyamızda
yeni bir şey değil.
11:01
Comedy has been crossing country
265
646000
2000
Mizah, olağanüstü bir hızla
11:03
with remarkable speed
266
648000
2000
sınırları aşıyordu.
Hem de internet, sosyal medya,
11:05
way before the Internet, social media,
267
650000
2000
11:07
even cable TV.
268
652000
2000
hatta kablolu televizyondan bile önce.
11:09
Back in 1980
269
654000
2000
1980'de,
komedyen Richard Pryor
uyuşturucu hazırlarken
uyuşturucu hazırlarken
11:11
when comedian Richard Pryor accidentally set himself on fire
270
656000
3000
kazara kendini ateşe vermişti.
11:14
during a freebasing accident,
271
659000
2000
11:16
I was in Los Angeles the day after it happened
272
661000
2000
Ertesi gününde ben Los Angeles'daydım
11:18
and then I was in Washington D.C. two days after that.
273
663000
4000
ve iki gün sonra da Washington'daydım.
11:22
And I heard the exact same punchline on both coasts --
274
667000
3000
Ve iki uçta da aynı betimlemeyi duydum,
11:25
something about the Ignited Negro College Fund.
275
670000
4000
Ateşlenmiş Zenci Okulu Vakfı
ile ilgili bir şeylerdi.
ile ilgili bir şeylerdi.
11:29
Clearly, it didn't come out of a Tonight Show monologue.
276
674000
4000
Bu betimlemenin
Tonight Show'dan çıkmadığı belli.
Tonight Show'dan çıkmadığı belli.
11:33
And my guess here -- and I have no research on this --
277
678000
2000
Tahminimce,
hiç araştırma yapmadım ama
11:35
is that if you really were to look back at it and if you could research it,
278
680000
3000
geriye dönüp bir bakarsanız
ve araştırırsanız
11:38
you'd find out that comedy
279
683000
2000
mizahın
en eski ve en yaygın uğraş
11:40
is the second oldest viral profession.
280
685000
2000
olduğunu bulursunuz.
11:42
First there were drums
281
687000
2000
İlk başta davullar vardı,
11:44
and then knock-knock jokes.
282
689000
2000
sonra da "tak tak" şakaları.
11:46
(Laughter)
283
691000
2000
(Gülüşmeler)
11:48
But it's when you put all of these elements together --
284
693000
3000
Ama tüm bunları
bir araya koyduğunuzda:
bir araya koyduğunuzda:
11:51
when you get the viral appeal of a great joke
285
696000
3000
Hoş bir esprinin
tutulmasını ve yayılmasını
tutulmasını ve yayılmasını
11:54
with a powerful punchline
286
699000
2000
güçlü, can alıcı ve
doğruluk, dürüstlükle işlenmiş
bir sözle sağladığınızda,
bir sözle sağladığınızda,
11:56
that's crafted from honesty and integrity,
287
701000
2000
11:58
it can have a real world impact
288
703000
3000
konuşmayı değiştirmede
gerçek hayat etkisi yaratabilir.
gerçek hayat etkisi yaratabilir.
12:01
at changing a conversation.
289
706000
2000
12:03
Now I have a close friend, Joel Pett,
290
708000
2000
Joel Pett diye yakın bir arkadaşım var.
12:05
who's the editorial cartoonist
291
710000
2000
Lexington Herald-Leader gazetesinde
editör karikatürist.
editör karikatürist.
12:07
for the Lexington Herald-Leader.
292
712000
2000
12:09
And he used to be the USA Today Monday morning guy.
293
714000
3000
Eskiden USA Today Pazartesi
sabah haberleri sunucusuydu.
sabah haberleri sunucusuydu.
12:12
I was visiting with Joel
294
717000
2000
Joel'i ziyaret ediyordum.
12:14
the weekend before the Copenhagen conference on climate change opened
295
719000
3000
Kopenhag iklim konferansının açılmasından
12:17
in December of 2009.
296
722000
2000
önceki haftasonu 2009'un Aralık ayındaydı.
12:19
And Joel was explaining to me
297
724000
2000
Ve Joel bana şunları söyledi:
12:21
that, because USA Today
298
726000
2000
USA Today, Amerika'nın kayda değer
ilk dört gazetesinden biri olduğu için,
ilk dört gazetesinden biri olduğu için,
12:23
was one of America's four papers of record,
299
728000
2000
12:25
it would be scanned by virtually everyone in attendance at the conference,
300
730000
4000
konferansa katılanlar gazeteyi
muhtemelen okumuş olacaktır.
muhtemelen okumuş olacaktır.
12:29
which meant that, if he hit it out of the park with his cartoon
301
734000
3000
Yani, eğer karikatürüyle
büyük bir başarı elde ederse,
büyük bir başarı elde ederse,
12:32
on Monday, the opening day of the conference,
302
737000
2000
konferansın açıldığı Pazartesi günü
12:34
it could get passed around
303
739000
2000
asıl karar vericilerin arasında
12:36
at the highest level among actual decision-makers.
304
741000
3000
en üst seviyede
elden ele dolaşabilirdi.
12:39
So we started talking about climate change.
305
744000
3000
Öylece küresel ısınma hakkında
konuşmaya başladık.
konuşmaya başladık.
12:42
And it turned out that Joel and I
306
747000
2000
Sonradan ortaya çıktı ki Joel ve ben
aynı şeyden rahatsızmışız.
aynı şeyden rahatsızmışız.
12:44
were both bothered by the same thing,
307
749000
2000
12:46
which was how so much of the debate
308
751000
2000
Yani tartışmanın çoğunluğunun
12:48
was still focused on the science
309
753000
2000
bilime odaklı olduğunu
12:50
and how complete it was or wasn't,
310
755000
2000
ve ne kadar eksiksiz olup olmadığını
12:52
which, to both of us,
311
757000
2000
ve bunun biraz da kasıtlı bir şekilde
12:54
seems somewhat intentionally off point.
312
759000
3000
konu dışı olduğunu düşünmüşüz.
Çünkü her şeyden önce,
12:57
Because first of all, there's this false premise
313
762000
3000
eksiksiz bilim diye bir şeyin
13:00
that such a thing as complete science exists.
314
765000
4000
var olduğu yanılgısı var.
13:04
Now Governor Perry of my newly-adopted state of Texas
315
769000
3000
Yeni kabul edilmiş
Teksas eyaletimin valisi Perry,
Teksas eyaletimin valisi Perry,
13:07
was pushing this same line this past summer
316
772000
3000
geçtiğimiz yaz ayında,
Cumhuriyetçi Parti başkanlık adaylığının
13:10
at the beginning of his oops-fated campaign
317
775000
4000
şok yaratması kaçınılmaz kampanyasında
13:14
for the Republican presidential nomination,
318
779000
3000
aynı sözleri irdeliyordu.
13:17
proclaiming over and over that the science wasn't complete
319
782000
3000
Defalarca bilimin
eksiksiz olmadığını ilan ettiği,
eksiksiz olmadığını ilan ettiği,
13:20
at the same time that 250
320
785000
3000
aynı zamanda
Teksas eyaletindeki 254 ilçenin 250'si
13:23
out of 254 counties in the state of Texas
321
788000
3000
13:26
were on fire.
322
791000
3000
yanıyordu.
13:29
And Perry's policy solution
323
794000
2000
Ve Perry'nin politik çözümü
13:31
was to ask the people of Texas
324
796000
2000
Teksas'taki insanlardan
13:33
to pray for rain.
325
798000
3000
yağmur için dua etmelerini istemek oldu.
13:36
Personally, I was praying for four more fires
326
801000
2000
Şahsen, ben 4 yangın için daha
dua ediyordum ki
dua ediyordum ki
13:38
so we could finally complete the damn science.
327
803000
3000
şu kahrolasıca bilimi
sonunda tamamlayabilelim.
sonunda tamamlayabilelim.
13:41
(Laughter)
328
806000
5000
(Gülüşmeler)
13:46
But back in 2009,
329
811000
2000
Ama 2009 yılında,
13:48
the question Joel and I kept turning over and over
330
813000
3000
Joel ve benim durmadan
başa sardığımız soru
başa sardığımız soru
13:51
was why this late in the game
331
816000
2000
iklim değişikliğini belirlemek için
13:53
so much energy was being spent talking about the science
332
818000
3000
gerekli politikalar bilime bakmaksızın
13:56
when the policies necessary to address climate change
333
821000
3000
uzun vadede, tartışmasız bir şekilde,
insanlık için faydalı kabul edilirken,
13:59
were unequivocally beneficial for humanity in the long run
334
824000
4000
neden bilimle ilgili konuşmaya
bu kadar enerji harcandığıydı.
14:03
regardless of the science.
335
828000
2000
14:05
So we tossed it back and forth until Joel came up with this.
336
830000
3000
Böylece düşündük taşındık
ve Joel sonunda böyle bir şey buldu.
14:08
Cartoon: "What if it's a big hoax and we create a better world for nothing?"
337
833000
8000
[Ya her şey koca bir eşek şakası ise
ve bir hiç uğruna iyi bir dünya
yaratmaya çalışıyorsak?]
yaratmaya çalışıyorsak?]
(Gülüşmeler)
14:16
(Laughter)
338
841000
3000
14:19
You've got to love that idea.
339
844000
2000
Bayıldınız değil mi?
14:21
(Applause)
340
846000
7000
(Alkışlar)
14:28
How about that? How about we create a better world for nothing?
341
853000
4000
Buna ne dersiniz?
Ya boş yere iyi bir dünya yaratıyorsak?
14:32
Not for God, not for country, not for profit --
342
857000
3000
Tanrı için, ülke için,
çıkar sağlamak için değil.
çıkar sağlamak için değil.
14:35
just as a basic metric for global decision-making.
343
860000
4000
Tıpkı küresel çapta karar vermek için
basit bir ölçek gibi.
basit bir ölçek gibi.
14:39
And this cartoon hit the bull's eye.
344
864000
3000
Bu karikatür hedefi tam on ikiden vuruyor.
14:42
Shortly after the conference was over,
345
867000
2000
Konferans bittikten kısa bir süre sonra,
14:44
Joel got a request for a signed copy
346
869000
2000
Washington'daki Çevre Koruma
Kurumu müdürünün
Kurumu müdürünün
14:46
from the head of the EPA in Washington
347
871000
2000
Joel'dan imzalı istediği o kopya
14:48
whose wall it now hangs on.
348
873000
2000
şimdi duvarında asılı duruyor.
14:50
And not long after that, he got another request for a copy
349
875000
3000
Bundan kısa bir süre sonra da
başka bir kopya isteği geldi.
başka bir kopya isteği geldi.
14:53
from the head of the EPA in California
350
878000
2000
Bu seferki kopyayı,
Kaliforniya'daki ÇKK'nun müdürü
14:55
who used it as part of her presentation
351
880000
3000
geçen yıl Sacramento'da gerçekleşen
14:58
at an international conference on climate change
352
883000
3000
uluslararası bir iklim
değişikliği konferansında,
değişikliği konferansında,
15:01
in Sacramento last year.
353
886000
2000
sunumunda kullandı.
15:03
And it didn't stop there.
354
888000
2000
Ve bununla kalmadı.
15:05
To date, Joel's gotten requests from over 40 environmental groups,
355
890000
3000
Bugüne kadar, Joel 40'tan fazla
çevreci gruptan,
çevreci gruptan,
15:08
in the United States, Canada and Europe.
356
893000
3000
ABD'den, Kanada'dan
ve Avrupa'dan istekler aldı.
15:11
And earlier this year,
357
896000
2000
Bu yılın başında,
15:13
he got a request from the Green Party in Australia
358
898000
2000
Avustralya'daki Yeşil Parti'den
bir istek aldı.
bir istek aldı.
15:15
who used it in their campaign
359
900000
2000
Onlar da bunu kampanyalarında kullandılar
15:17
where it became part of the debate
360
902000
2000
ve tartışmanın sonucunda
15:19
that resulted in the Australian parliament
361
904000
3000
Avustralya meclisinde
15:22
adopting the most rigorous carbon tax regime
362
907000
2000
dünyanın en titiz karbon vergi rejiminin
15:24
of any country in the world.
363
909000
3000
kabul edilmesi sağlandı.
(Alkışlar)
15:27
(Applause)
364
912000
5000
15:32
That is a lot of punch
365
917000
2000
Bu, alt tarafı 14 kelime için
çok büyük bir hareket.
çok büyük bir hareket.
15:34
for 14 words.
366
919000
3000
15:37
So my suggestion to those of you out here
367
922000
2000
Yani sizlere önerim,
15:39
who are seriously focused on creating a better world
368
924000
3000
eğer daha iyi bir dünya yaratmayı
cidden istiyorsanız,
cidden istiyorsanız,
15:42
is to take a little bit of time each day
369
927000
2000
her gün biraz zamanınızı ayırın
15:44
and practice thinking funny,
370
929000
3000
ve komik düşünme çalışması yapın.
15:47
because you might just find the question that you've been looking for.
371
932000
3000
Çünkü, belki de aradığınız cevabı
böyle bulursunuz.
böyle bulursunuz.
15:50
Thank you.
372
935000
2000
Teşekkürler.
15:52
(Applause)
373
937000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Chris Bliss - WriterChris Bliss explores the inherent challenge of communication, and how comedy opens paths to new perspectives.
Why you should listen
Chris Bliss is a national headline comedian, with credits including the Tonight Show and the Late Show with David Letterman, as well as an internationally renowned variety artist, opening for superstars from Eric Clapton to Michael Jackson.
In 2005, he founded MyBillofRights.org, with the mission of creating monuments and permanent displays of the Bill of Rights in civic spaces across America. The organization expects to dedicate America’s first monument celebrating the Bill of Rights at the Arizona Capitol Mall, in December 2012.
Chris Bliss | Speaker | TED.com