TEDGlobal 2010
Zainab Salbi: Women, wartime and the dream of peace
Zainab Salbi: kobiety, wojna i marzenie pokoju
Filmed:
Readability: 3.4
585,228 views
Patrząc na wojnę często widzimy tylko historie żołnierzy i walki z linii frontu. W 2010, w czasie TEDGlobal, Zainab Salbi opowiedziała potężną historię kobiet z tylniej linii, które podtrzymywały codzienne życie w czasie konfliktu i wezwała kobiety do zajmowania miejsca przy stole negocjacyjnym po tym jak wojna jest skończona.
Zainab Salbi - Activist and social entrepreneur
Iraqi-born Zainab Salbi founded and runs Women for Women International, and has dedicated her life to helping women in war-torn regions rebuild their lives and communities. Full bio
Iraqi-born Zainab Salbi founded and runs Women for Women International, and has dedicated her life to helping women in war-torn regions rebuild their lives and communities. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I woke up in the middle of the night
0
1000
2000
Obudziłam się w środku nocy
00:18
with the sound of heavy explosion.
1
3000
3000
na dźwięk głośnej ekspolozji.
00:21
It was deep at night.
2
6000
2000
Było to głęboko w nocy.
00:23
I do not remember what time it was.
3
8000
2000
Nie pamiętam, która to była godzina.
00:25
I just remember the sound
4
10000
2000
Po prostu pamiętam, że dźwięk
00:27
was so heavy
5
12000
2000
by tak mocny
00:29
and so very shocking.
6
14000
2000
i tak bardzo szokujący.
00:32
Everything in my room was shaking --
7
17000
3000
Wszystko w moim pokoju trzęsło się --
00:35
my heart, my windows,
8
20000
3000
moje serce, moje okna,
00:38
my bed, everything.
9
23000
3000
moje łóźko -- wszystko.
00:42
I looked out the windows
10
27000
3000
Wyjrzałam przez okno,
00:45
and I saw a full half-circle
11
30000
3000
gdzie zobaczyłam tęczę
00:48
of explosion.
12
33000
2000
eksplozji.
00:50
I thought it was just like the movies,
13
35000
2000
Pomyślałam: "To jak scena z fimów".
00:52
but the movies had not conveyed them
14
37000
2000
Jednak filmy nie oddają tego
00:54
in the powerful image that I was seeing
15
39000
3000
pełnego wyobrażenia, które widziałam --
00:57
full of bright red
16
42000
2000
mnóstwo czerwieni,
00:59
and orange and gray,
17
44000
2000
żółci, szarość,
01:01
and a full circle of explosion.
18
46000
2000
i pełny krąg ekspolozji.
01:03
And I kept on staring at it
19
48000
3000
Gapiłam się w to
01:06
until it disappeared.
20
51000
3000
aż zniknęło.
01:09
I went back to my bed,
21
54000
3000
Wróciłam do łóźka
01:12
and I prayed,
22
57000
2000
i zaczęłam się modlić,
01:14
and I secretly thanked God
23
59000
3000
sekretnie dziękując Bogu
01:17
that that missile
24
62000
2000
że ten pocisk
01:19
did not land on my family's home,
25
64000
3000
nie wylądował w moim rodzinnym domu,
01:23
that it did not kill my family that night.
26
68000
3000
że tego dnia nie zabił mojej rodziny.
01:28
Thirty years have passed,
27
73000
2000
Od tamtej pory minęło 30 lat,
01:30
and I still feel guilty about that prayer,
28
75000
3000
a ja ciągle czuję winę za tę modlitwę.
01:34
for the next day, I learned that that missile
29
79000
2000
Następnego dnia, dowiedziałam się, że ten pocisk
01:36
landed on my brother's friend's home
30
81000
4000
wylądował w domu przyjaciela mojego brata
01:40
and killed him
31
85000
3000
zabijając jego
01:43
and his father,
32
88000
2000
i jego ojca,
01:45
but did not kill his mother or his sister.
33
90000
3000
pozostawiając przy życiu matkę i siostrę.
01:51
His mother showed up the next week
34
96000
2000
Jego matka pojawiła się w następnym tygodniu
01:53
at my brother's classroom
35
98000
2000
w klasie mojego brata
01:55
and begged seven-year-old kids
36
100000
3000
i błagała siedmiolatków
01:58
to share with her any picture they may have
37
103000
3000
by dały jej każde zdjęcie jakie mają
02:01
of her son,
38
106000
2000
z jej synem,
02:03
for she had lost everything.
39
108000
3000
ponieważ ona straciła wszystkie.
02:09
This is not a story
40
114000
2000
To nie jest historia
02:11
of a nameless survivor of war,
41
116000
3000
o bezimiennych osobach, które przetrwały wojnę
02:15
and nameless refugees,
42
120000
2000
czy bezimiennych uchodźcach,
02:17
whose stereotypical images we see in our newspapers
43
122000
3000
których stereotypowe obrazy widzimy w gazetach
02:20
and our TV
44
125000
3000
i w telewizji,
02:23
with tattered clothes,
45
128000
2000
w porwanych ciuchach,
02:25
dirty face, scared eyes.
46
130000
3000
z brudnymi twarzami i strachem w oczach.
02:29
This is not a story of a nameless someone
47
134000
3000
To nie jest historia o kimś bezimiennym,
02:32
who lived in some war,
48
137000
2000
kto żył w czasie jakiejś wojny,
02:34
who we do not know their hopes, their dreams,
49
139000
2000
o kimś którego byśmy nie znali nadziej i marzeń,
02:36
their accomplishments, their families,
50
141000
3000
ich osiągnięć, ich rodziny,
02:39
their beliefs, their values.
51
144000
2000
ich wierzeń i wartości.
02:41
This is my story.
52
146000
3000
To jest moja historia.
02:45
I was that girl.
53
150000
3000
To ja byłam tą dziewczyną.
02:49
I am another image and vision
54
154000
3000
Jestem innym obrazem i wizją
02:52
of another survivor of war.
55
157000
3000
osoby, która przetrwała wojnę.
02:55
I am that refugee,
56
160000
2000
Jestem tym uchodźcem,
02:57
and I am that girl.
57
162000
3000
i tą dzieczyną.
03:00
You see,
58
165000
2000
Widziecie,
03:02
I grew up in war-torn Iraq,
59
167000
3000
dorastałam w ograniętym wojną Iraku,
03:06
and I believe that there are two sides of wars
60
171000
3000
i wierzę, że są dwie strony wojen
03:09
and we've only seen
61
174000
2000
przy czym widzimy tylko
03:11
one side of it.
62
176000
2000
jedną.
03:13
We only talk about
63
178000
2000
Zawsze rozmawiamy tylko
03:15
one side of it.
64
180000
2000
o jednej stronie.
03:17
But there's another side
65
182000
2000
Ale tam jest druga strona
03:19
that I have witnessed
66
184000
2000
ta, której byłam świadkiem
03:21
as someone who lived in it
67
186000
2000
jako ktoś kto żył tam
03:23
and someone who ended up working in it.
68
188000
3000
i ktoś kto pracuje w tym.
03:26
I grew up with the colors of war --
69
191000
3000
Dorastałam z kolorem wojny --
03:29
the red colors of fire and blood,
70
194000
3000
czerwieniem ognia i krwi,
03:32
the brown tones of earth
71
197000
3000
brązową tonacją ziemi
03:35
as it explodes
72
200000
2000
kiedy ekspolodowała
03:37
in our faces
73
202000
2000
w nasze twarze
03:39
and the piercing silver
74
204000
2000
i te srebrne odłamki
03:41
of an exploded missile,
75
206000
2000
eksplodującego pocisku,
03:43
so bright
76
208000
2000
tak jasne,
03:45
that nothing can protect your eyes from it.
77
210000
3000
że nic nie mogło ochornić twoich oczu.
03:49
I grew up
78
214000
2000
Dorastałam
03:51
with the sounds of war --
79
216000
2000
z dźwiękiem wojny --
03:53
the staccato sounds of gunfire,
80
218000
3000
rytmiczny dźwięk wystrzału,
03:56
the wrenching booms of explosions,
81
221000
3000
szarpanymi hukami eksplozji,
03:59
ominous drones of jets flying overhead
82
224000
3000
złowieszczym buczeniem samolotów lecących nad głową
04:02
and the wailing warning sounds
83
227000
2000
i zawodzącym sygnałem ostrzegawczym
04:04
of sirens.
84
229000
2000
syren.
04:07
These are the sounds you would expect,
85
232000
3000
Dźwięki te są tym czego oczekujesz,
04:10
but they are also the sounds
86
235000
2000
ale tam są też dźwięki
04:12
of dissonant concerts of a flock of birds
87
237000
3000
nieharmonijnego niepokoju stad ptaków
04:15
screeching in the night,
88
240000
2000
przeszywające noc,
04:17
the high-pitched honest cries
89
242000
2000
wysokie tony zawodzenia
04:19
of children
90
244000
2000
dzieci
04:21
and the thunderous,
91
246000
2000
i grzmiąca,
04:23
unbearable
92
248000
2000
nie do zniesienia
04:25
silence.
93
250000
2000
cisza.
04:28
"War," a friend of mine said,
94
253000
2000
"Wojna", powiedział mój kolega,
04:30
"is not about sound at all.
95
255000
3000
"wcale nie jest o dźwiękach.
04:33
It is actually about silence,
96
258000
3000
Właściwie jest o ciszy,
04:36
the silence of humanity."
97
261000
3000
ciszy ludźkości".
04:41
I have since left Iraq
98
266000
3000
Po tym gdy opuściłam Irak
04:44
and founded a group called Women for Women International
99
269000
3000
założyłam grupę "Women for Women International" [org. zajmująca się prawami kobiet]
04:47
that ends up working
100
272000
2000
i skoncentrowałam się na pracy,
04:49
with women survivors of wars.
101
274000
3000
z kobietami które przetrwały wojny.
04:52
In my travels and in my work,
102
277000
2000
W moich podróżach, w pracy
04:54
from Congo to Afghanistan,
103
279000
3000
od Kongo do Afganistanu,
04:57
from Sudan to Rwanda,
104
282000
2000
od Sudanu po Ruande,
04:59
I have learned not only
105
284000
2000
zobaczyłam, że nie tylko
05:01
that the colors and the sounds of war are the same,
106
286000
3000
kolory i dźwięki wojny są takie same,
05:04
but the fears of war are the same.
107
289000
3000
ale także strach przed wojną jest taki sam.
05:08
You know, there is a fear of dying,
108
293000
2000
Wiecie, tam jest strach, że umrzesz,
05:10
and do not believe any movie character
109
295000
3000
i nie wierzcie w bohaterów filmowych
05:13
where the hero is not afraid.
110
298000
2000
gdzie bohater nie boi się.
05:15
It is very scary
111
300000
2000
Strasznie jest
05:17
to go through that feeling
112
302000
2000
żyć z przeczuciem
05:19
of "I am about to die"
113
304000
2000
"Niedługo umrę"
05:21
or "I could die in this explosion."
114
306000
2000
albo "Mogłem zginąć w tym wybuchu".
05:24
But there's also the fear
115
309000
2000
Także istnieje strach,
05:26
of losing loved ones,
116
311000
2000
że stracisz bliskich,
05:28
and I think that's even worse.
117
313000
2000
co myślę, że jest nawet straszniejsze.
05:30
It's too painful. You don't want to think about it.
118
315000
3000
To jest także przykre; nie chcesz myśleć o tym.
05:33
But I think the worst kind of fear is the fear --
119
318000
4000
Ale myślę, że najgorszym rodzajem strachu jest strach
05:37
as Samia, a Bosnian woman, once told me,
120
322000
3000
jak Samia, bośniacka kobieta powiedział mi,
05:40
who survived the four-years besiege of Sarajevo;
121
325000
3000
która przeżyła czteroletnie oblężenie Sarajewa.
05:43
she said, "The fear
122
328000
2000
Powiedziała, że "Strach
05:45
of losing
123
330000
2000
stracenia
05:47
the 'I' in me,
124
332000
2000
mnie w sobie,
05:49
the fear of losing
125
334000
3000
strach stracenia
05:52
the 'I' in me."
126
337000
2000
mnie w sobie."
05:54
That's what my mother in Iraq
127
339000
2000
Także moja matka w Iraku
05:56
used to tell me.
128
341000
2000
zwykła to mówić do mnie.
05:58
It's like dying from inside-out.
129
343000
3000
To jest jak umierać od środka.
06:02
A Palestinian woman once told me,
130
347000
2000
Palestynka powiedziała mi:
06:04
"It is not about the fear of one death,"
131
349000
3000
"To nie jest strach przed śmiercią,"
06:07
she said, "sometimes I feel
132
352000
2000
dodała: "czasami czuję, że
06:09
I die 10 times in one day,"
133
354000
3000
umieram 10 razy w jednym dniu"
06:12
as she was describing the marches of soldiers
134
357000
2000
kiedy opisywała marsz żołnierzy
06:14
and the sounds of their bullets.
135
359000
2000
i dźwięk ich kul.
06:16
She said, "But it's not fair,
136
361000
2000
I powiedziała: "Ale to nie jest sprawiedliwe,
06:18
because there is only one life,
137
363000
3000
gdyż mając tylko jedno życie,
06:21
and there should only be one death."
138
366000
3000
powinna być tylko jedna śmierć."
06:27
We have been only seeing
139
372000
3000
Widzieliście tylko jedną
06:30
one side of war.
140
375000
2000
stronę wonjny.
06:32
We have only been discussing and consumed
141
377000
3000
Tylko dyskutowaliście i byliście "zjadani"
06:35
with high-level preoccupations
142
380000
2000
przez zaabsorbowanie
06:37
over troop levels, drawdown timelines,
143
382000
3000
na temat ilości wojsk,
06:40
surges and sting operations,
144
385000
2000
wojskowej fali i działaniach szeregu,
06:42
when we should be examining the details
145
387000
3000
kiedy powinniśmy wyjaśnić szczegóły
06:45
of where the social fabric
146
390000
3000
dotyczące miejsc gdzie społeczna struktura
06:48
has been most torn,
147
393000
3000
została przerwana,
06:51
where the community has improvised
148
396000
2000
gdzie społeczność ciągle improwizuje,
06:53
and survived
149
398000
2000
trwa,
06:55
and shown acts of resilience
150
400000
2000
pokazując pogodę ducha
06:57
and amazing courage
151
402000
2000
i zadziwiającą odwagę
06:59
just to keep life going.
152
404000
3000
do kontynuowania życia.
07:03
We have been so consumed
153
408000
3000
Jesteśmy tak zaabsorbowani
07:06
with seemingly objective discussions
154
411000
2000
przez pozornie obiektywne dyskuje
07:08
of politics, tactics,
155
413000
2000
o polityce, taktyce,
07:10
weapons, dollars
156
415000
2000
broni, pieniądzach
07:12
and casualties.
157
417000
2000
i ofiarach.
07:14
This is the language
158
419000
2000
To jest język
07:16
of sterility.
159
421000
2000
jałowości.
07:19
How casually
160
424000
2000
Jak codziennie
07:21
we treat casualties
161
426000
2000
traktujemy ofiary
07:23
in the context of this topic.
162
428000
2000
w tym kontekście.
07:25
This is where we conceive of rape and casualties
163
430000
3000
Także gwałty i ofiary przyjmujemy
07:28
as inevitabilities.
164
433000
3000
jako coś nieuniknione.
07:31
Eighty percent of refugees around the world
165
436000
3000
80 procent uchodźców na świecie
07:34
are women and children. Oh.
166
439000
3000
są kobietami i dziećmi.
07:37
Ninety percent of modern war casualties
167
442000
2000
90 procent ofiar współczesnej wojny
07:39
are civilians.
168
444000
2000
to cywile --
07:41
Seventy-five percent of them are women and children.
169
446000
3000
75 procent cywili to kobiety i dzieci.
07:44
How interesting.
170
449000
3000
Ciekawe.
07:47
Oh, half a million women in Rwanda
171
452000
2000
Pół miliona kobiety w Ruandzie
07:49
get raped in 100 days.
172
454000
2000
jest gwałcona w ciągu 100 dni.
07:51
Or, as we speak now,
173
456000
3000
Albo, właśnie w tej chwili,
07:54
hundreds of thousands of Congolese women
174
459000
3000
setki tysięcy kobiety z Kongo
07:57
are getting raped and mutilated.
175
462000
2000
zostaje zgwałcona i okaleczona.
07:59
How interesting.
176
464000
2000
Ciekawe.
08:01
These just become numbers that we refer to.
177
466000
3000
Oni stają się tylko liczbami, do których odnosimy się.
08:05
The front of wars
178
470000
2000
Pierwszy plan wojen
08:07
is increasingly non-human eyes
179
472000
3000
jest coraz bardziej nieludzkim spojrzeniem
08:10
peering down on our perceived enemies
180
475000
2000
obserwującym bacznie naszych wrogów
08:12
from space,
181
477000
2000
z dystansu,
08:14
guiding missiles toward unseen targets,
182
479000
3000
sterując pociski przeciw niewidzianym celom,
08:17
while the human conduct
183
482000
2000
przy czym ludzkie postępowanie
08:19
of the orchestra of media relations
184
484000
2000
wsparte działaniem mediów
08:21
in the event that this particular drone attack
185
486000
3000
w przypadku tego konkretnego bezzałogowego ataku
08:24
hits a villager
186
489000
2000
uderzy w wieśniaka
08:26
instead of an extremist.
187
491000
2000
zamiast w ekstremistę.
08:28
It is a chess game.
188
493000
2000
To są szachy.
08:30
You learn to play an international relations school
189
495000
3000
Uczysz się grać w stosunki międzynarodowe,
08:33
on your way out and up
190
498000
2000
wcielając się w rolę
08:35
to national and international leadership.
191
500000
3000
narodowego i międzynarodowego przywódctwa.
08:38
Checkmate.
192
503000
2000
Szach mat.
08:41
We are missing
193
506000
2000
Tracimy
08:43
a completely other side of wars.
194
508000
3000
kompletnie inny wymiar wojen.
08:47
We are missing my mother's story,
195
512000
3000
Tracimy historię mojej mamy,
08:50
who made sure with every siren, with every raid,
196
515000
3000
która upewniała się by z każdą syreną, z każdym nalotem,
08:53
with every cut off-of electricity,
197
518000
2000
z każdym odcięciem prądu,
08:55
she played puppet shows for my brothers and I,
198
520000
2000
odegrać kukiełkowe przedstawienie dla mnie i moich braci,
08:57
so we would not be scared
199
522000
2000
byśmy nie byli przestraszeni
08:59
of the sounds of explosions.
200
524000
2000
przez dźwięk eksplozji.
09:01
We are missing the story of Fareeda,
201
526000
3000
Tracimy historię Fareeda,
09:04
a music teacher,
202
529000
2000
nauczycielki muzyki,
09:06
a piano teacher, in Sarajevo,
203
531000
2000
nauczycielki gry na pianinie z Sarajewa,
09:08
who made sure
204
533000
2000
który upewniał się
09:10
that she kept the music school open
205
535000
2000
by szkoła muzyczna pozostała otwarta
09:12
every single day
206
537000
2000
każdego dnia
09:14
in the four years of besiege in Sarajevo
207
539000
3000
w ciągu czterech lat oblężenia Sarajewa,
09:17
and walked to that school,
208
542000
2000
i chodziła do tej szkoły,
09:19
despite the snipers shooting
209
544000
2000
pomimo snajperskich strzałów
09:21
at that school and at her,
210
546000
2000
celowanych w szkołę i w nią,
09:23
and kept the piano, the violin, the cello
211
548000
3000
i grała na pianinie, szkrzypcach, wiolonczeli
09:26
playing the whole duration of the war,
212
551000
3000
przez całość trwania wojny
09:29
with students wearing their gloves and hats and coats.
213
554000
3000
wraz ze studentami ubranymi w rękawiczki, czapki i płaszcze.
09:32
That was her fight.
214
557000
2000
To była jej walka.
09:34
That was her resistance.
215
559000
3000
To był jej opór.
09:37
We are missing the story of Nehia,
216
562000
3000
Tracimy historię Nehia,
09:40
a Palestinian woman in Gaza
217
565000
2000
palestyńskiej kobiety z Gazy,
09:42
who, the minute there was a cease-fire in the last year's war,
218
567000
3000
która w ostatnim roku wojny w czasie zawieszenia broni,
09:45
she left out of home,
219
570000
2000
wyszła z domu,
09:47
collected all the flour
220
572000
2000
zebrała całą mąkę jaką miała
09:49
and baked as much bread for every neighbor to have,
221
574000
3000
i upiekła tak dużo chleba by każdy z sąsiadów miał
09:52
in case there is no cease-fire the day after.
222
577000
3000
na wypadek, gdyby następnego dnia zawieszenie bromi zostało zerwane.
09:56
We are missing
223
581000
2000
Tracimy
09:58
the stories of Violet,
224
583000
2000
historię Violet,
10:00
who, despite surviving genocide in the church massacre,
225
585000
3000
która pomimo przetrwania ludobójstwa w kościele,
10:03
she kept on going on,
226
588000
2000
trwała przy swoim,
10:05
burying bodies, cleaning homes, cleaning the streets.
227
590000
3000
chowała ciała, sprzątała domy, sprzątała ulice.
10:08
We are missing stories of women
228
593000
3000
Tracimy historie kobiet,
10:11
who are literally keeping life going
229
596000
3000
które dosłonie podtrzymywały życie
10:14
in the midst of wars.
230
599000
2000
w środku trwania wojen.
10:16
Do you know --
231
601000
2000
Czy wiesz ---
10:18
do you know that people fall in love in war
232
603000
3000
czy wiesz, że w czasie wojny ludzie zakochują się,
10:21
and go to school
233
606000
3000
chodzą do szkół,
10:24
and go to factories and hospitals
234
609000
2000
chodzą do fabryk, szpitali,
10:26
and get divorced and go dancing and go playing
235
611000
2000
że rozwodzą się i chodzą na tańce, grają
10:28
and live life going?
236
613000
3000
i żyją swoim życiem?
10:32
And the ones who are keeping that life
237
617000
2000
A tymi którzy podtrzymują te życie
10:34
are women.
238
619000
2000
są kobiety.
10:37
There are two sides of war.
239
622000
3000
Są dwie strony wojny.
10:41
There is a side that fights,
240
626000
2000
Jedna to walki,
10:43
and there is a side that keeps the schools
241
628000
2000
druga to tam, gdzie próbuje się utrzymać szkoły
10:45
and the factories and the hospitals open.
242
630000
3000
fabryki i szpitale otwarte.
10:48
There is a side that is focused on winning battles,
243
633000
3000
Jest strona skupiająca się na wygraniu bitew
10:51
and there is a side that is focused
244
636000
2000
i strona skupiająca się
10:53
on winning life.
245
638000
3000
na wygraniu życia.
10:56
There is a side that leads the front-line discussion,
246
641000
3000
Jest strona prowadząca dyskusje frontowe
10:59
and there is a side
247
644000
2000
jak i strona
11:01
that leads the back-line discussion.
248
646000
3000
porwadząca rozmowy dalszego planu.
11:04
There is a side that thinks
249
649000
2000
Jest strona myśląca
11:06
that peace is the end of fighting,
250
651000
3000
o pokoju i końcu walk
11:10
and there is a side that thinks
251
655000
2000
i strona, która myśli
11:12
that peace is the arrival
252
657000
2000
o pokoju i rozpoczęciu
11:14
of schools and jobs.
253
659000
3000
szkolnictwa i pracy.
11:17
There is a side
254
662000
2000
Jest strona
11:19
that is led by men,
255
664000
2000
kierowana przez mężczyzn,
11:21
and there is a side
256
666000
2000
jak i strona
11:23
that is led by women.
257
668000
2000
kierowana przez kobiety.
11:25
And in order for us to understand
258
670000
3000
W celu zrozumienia przez nas,
11:28
how do we build lasting peace,
259
673000
3000
jak budować trwały pokój,
11:31
we must understand war and peace
260
676000
3000
musimy zrozumieć wojnę i pokój
11:34
from both sides.
261
679000
2000
z obu stron konfliktu.
11:36
We must have a full picture
262
681000
2000
Musimy mnieć pełny obraz
11:38
of what that means.
263
683000
2000
co to znaczy.
11:40
In order for us to understand
264
685000
2000
W celu zrozumienia przez nas
11:42
what actually peace means,
265
687000
2000
co znaczy pokój,
11:44
we need to understand,
266
689000
2000
musimy zrozumieć,
11:46
as one Sudanese woman once told me,
267
691000
2000
to co sudańska kobieta powiedziała mi,
11:48
"Peace is the fact that my toenails
268
693000
3000
"Pokój jest wtedy kiedy moje paznokcie u nóg
11:51
are growing back again."
269
696000
3000
znowu odrastają."
11:54
She grew up in Sudan, in Southern Sudan,
270
699000
2000
Dorastała w Sudanie, w północnym Sudanie,
11:56
for 20 years of war,
271
701000
2000
w czasie 20 lat wojny,
11:58
where it killed one million people
272
703000
3000
kiedy zabito milion ludzi
12:01
and displaced five million refugees.
273
706000
3000
a wysiedlono pięć milionów.
12:04
Many women were taken as slaves
274
709000
2000
Wiele kobiet wzięto jako niewolnice
12:06
by rebels and soldiers,
275
711000
2000
przez rebeliantów i żołnierzy,
12:08
as sexual slaves who were forced also
276
713000
3000
jako seksualne niewolnice, które były zmuszane
12:11
to carry the ammunition and the water
277
716000
2000
do niesienia amunicji, wody
12:13
and the food for the soldiers.
278
718000
2000
i jedzenia dla żołnierzy.
12:15
So that woman walked for 20 years,
279
720000
3000
Ta kobieta szła przez 20 lat
12:18
so she would not be kidnapped again.
280
723000
3000
by znów nie zostać porwaną.
12:21
And only when there was some sort of peace,
281
726000
3000
I tylko kiedy był względny pokój,
12:24
her toenails grew back again.
282
729000
3000
jest paznokcie zaczynały rozsnąć.
12:28
We need to understand peace
283
733000
2000
Potrzebujemy zrozumieć pokój
12:30
from a toenail's perspective.
284
735000
3000
z perspektywy paznokci.
12:34
We need to understand
285
739000
2000
Potrzebujemy zrozumieć,
12:36
that we cannot actually have negotiations
286
741000
2000
że nie możemy zaczynać negacjacji
12:38
of ending of wars or peace
287
743000
2000
kończących wojny lub pokój
12:40
without fully including women
288
745000
3000
bez całkowietego udziału kobiet
12:43
at the negotiating table.
289
748000
2000
przy stole negocjacyjnym.
12:45
I find it amazing
290
750000
2000
Wydaje mi się zadziwiające,
12:47
that the only group of people
291
752000
2000
że jedyną grupą ludzi,
12:49
who are not fighting and not killing
292
754000
2000
która nie walczy, nie zabija,
12:51
and not pillaging and not burning and not raping,
293
756000
3000
nie grabi, nie pali i nie gwałci
12:54
and the group of people who are mostly --
294
759000
2000
to grupa ludzi, która głównie --
12:56
though not exclusively --
295
761000
2000
chociaż nie wyłącznie --
12:58
who are keeping life going in the midst of war,
296
763000
3000
podtrzymuje życie w czasie wojny,
13:01
are not included in the negotiating table.
297
766000
3000
ale nie jest uwzględniona przy negocjacyjnym stole.
13:06
And I do argue that women lead the back-line discussion,
298
771000
3000
Jednak nie tylko kobiety są wykluczone z dyskusji,
13:09
but there are also men
299
774000
2000
czasem również mężczyźni
13:11
who are excluded from that discussion.
300
776000
2000
są również odsunięci od tej dyskusji.
13:13
The doctors who are not fighting,
301
778000
2000
Lekarze którzy nie walczą,
13:15
the artists, the students, the men who refuse to pick up the guns,
302
780000
3000
artyście, studencie, mężczyźni odmawiający sięgania po broń,
13:18
they are, too, excluded
303
783000
2000
też są wyłączeni
13:20
from the negotiating tables.
304
785000
3000
z negocjacji.
13:23
There is no way we can talk about a lasting peace,
305
788000
3000
Nie ma sposobu byśmy mogli mówić o trwałym pokoju,
13:26
building of democracy, sustainable economies,
306
791000
3000
budowaniu demokracji, poddźwignięciu gospodarki,
13:29
any kind of stabilities,
307
794000
2000
żadnego rodzaju stabilność,
13:31
if we do not fully include women
308
796000
3000
jeżeli w pełni nie włączymy kobiet
13:34
at the negotiating table.
309
799000
2000
do stołu negocjacyjnego.
13:36
Not one, but 50 percent.
310
801000
3000
Nie jednej, ale 50 procent.
13:40
There is no way we can talk about the building of stability
311
805000
3000
Nie ma możliwości by mówić o budowania stabilności
13:43
if we don't start investing
312
808000
3000
jeśli nie zaczynamy inwestować
13:46
in women and girls.
313
811000
2000
w kobiety i dziewczynki.
13:48
Did you know
314
813000
2000
Wiedziałeś,
13:50
that one year
315
815000
2000
że w czasie roku
13:52
of the world's military spending
316
817000
2000
światowe wydatki na wojsko
13:54
equals 700 years
317
819000
3000
równają się 700 letniemu
13:57
of the U.N. budget
318
822000
3000
budżetowi UN
14:00
and equals 2,928 years
319
825000
3000
i wynoszą tyle, co 2,928 lat
14:03
of the U.N. budget allocated for women?
320
828000
3000
budżetu UN przeznaczonego na kobiety?
14:07
If we just reverse
321
832000
2000
Jeżli tylko byśmy odwrócili
14:09
that distribution of funds,
322
834000
2000
tą dystrybucje wydatków,
14:11
perhaps we could have
323
836000
3000
prawdopodobnie moglibyśmy mieć
14:14
a better lasting peace in this world.
324
839000
3000
lepszy trwały pokój na świecie.
14:17
And last, but not least,
325
842000
2000
Ostanie, ale nie mniej istotne
14:19
we need to invest in peace and women,
326
844000
3000
potrzebujemy inwestować w pokój i kobiety,
14:22
not only because it is the right thing to do,
327
847000
3000
nie tylko dlatego, że jest to właściwa rzecz do robienia,
14:25
not only because it is the right thing to do,
328
850000
3000
nie tylko dlaczego, że to właściwa rzecz do robienia,
14:28
for all of us to build sustainable and lasting peace today,
329
853000
3000
ale także dla nas samych by zbudować dający się potwierdzić i utrzymać pokój,
14:31
but it is for the future.
330
856000
3000
także i dla przyszłości.
14:34
A Congolese woman,
331
859000
2000
Kongolska kobieta,
14:36
who was telling me about
332
861000
2000
która mówiła mi o
14:38
how her children saw their father killed in front of them
333
863000
3000
jej dzieciach widzących ich ojca zabijanego na oczach
14:41
and saw her raped in front of them
334
866000
3000
i widzących ją gwałconą
14:44
and mutilated in front of them,
335
869000
2000
i kaleczącą na ich oczach,
14:46
and her children saw their nine-year-old sibling
336
871000
2000
i jej dzieci widzące swoje 9 letnie rodzeństwo
14:48
killed in front of them,
337
873000
3000
zabijane na ich oczach,
14:51
how they're doing okay right now.
338
876000
3000
jak oni mogą być w porządku dziś.
14:54
She got into Women for Women International's program.
339
879000
2000
Dostała się do programu prowadzonego przez Women for Women International
14:56
She got a support network.
340
881000
2000
Otrzymała grupę wsparcia.
14:58
She learned about her rights.
341
883000
2000
Nauczyła się swoich praw.
15:00
We taught her vocational and business skills. We helped her get a job.
342
885000
3000
Nauczyliśmy ją zawodowych i biznesowych umiejętności. Pomogliśmy znaleść pracę.
15:03
She was earning 450 dollars. She was doing okay.
343
888000
3000
Zarabiała 450$. Było jej w porządku.
15:06
She was sending them to school. Have a new home.
344
891000
2000
Wysyłała dzieci do szkoły -- miała nowy dom.
15:08
She said, "But what I worry about the most
345
893000
3000
Powiedziała: "Ale o co boję się najbardziej
15:11
is not any of that.
346
896000
2000
to nic z tych rzeczy.
15:13
I worry that my children
347
898000
2000
Boję się, że moje dzieci
15:15
have hate in their hearts,
348
900000
3000
mają nienawiść w swoich sercach,
15:18
and when they want to grow up, they want to fight again
349
903000
3000
i kiedy dorosną, będą chciały walczyć przeciw
15:21
the killers of their father and their brother."
350
906000
3000
mordercom ich ojca i brata".
15:25
We need to invest in women,
351
910000
3000
Potrzebujemy inwestować w kobiety,
15:28
because that's our only chance
352
913000
3000
ponieważ jest to nasza jedyna szansa
15:31
to ensure that there is no more war
353
916000
2000
zagwarantować by nie było więcej wojen
15:33
in the future.
354
918000
2000
w przyszłości.
15:35
That mother has a better chance to heal her children
355
920000
3000
Ta matka miała lepszą szansę wyleczenia dzieci
15:38
than any peace agreement can do.
356
923000
3000
niż każdy traktakt pokojowy.
15:42
Are there good news? Of course, there are good news. There are lots of good news.
357
927000
3000
Czy to nie dobra wiadomość? Oczywiście, to dobra wiadomość. Jest dużo dobrych.
15:45
To start with, these women that I told you about
358
930000
3000
Zaczynając od tych kobiety, o których opowiadałam wam
15:48
are dancing and singing every single day,
359
933000
3000
tańczą i śpierwają każdego dnia,
15:51
and if they can,
360
936000
2000
a jeśli one mogą,
15:53
who are we not to dance?
361
938000
2000
to czemu i my byśmy nie mogli?
15:55
That girl that I told you about
362
940000
2000
Dziewczyna, o której mówie
15:57
ended up starting Women for Women International Group
363
942000
3000
rozpoczęła grupę
16:00
that impacted one million people, sent 80 million dollars,
364
945000
3000
która wpłynęła na milion ludzi, wysłała 80 milionów dolarów
16:03
and I started this from zero,
365
948000
2000
a zaczynałam od zera,
16:05
nothing, nada, [unclear].
366
950000
3000
niczego, nic, (niejasne).
16:08
(Laughter)
367
953000
3000
(Śmiech)
16:11
They are women who are standing on their feet
368
956000
3000
Są kobiety które stoją na swoich stopach
16:14
in spite of their circumstances,
369
959000
3000
pomimo okolicznościom
16:17
not because of it.
370
962000
3000
a nie z powodu ich.
16:20
Think of how the world can be a much better place
371
965000
3000
Pomyśl o tym jak lepszym miejscem mógłby być świat
16:23
if, for a change,
372
968000
2000
jeśli, przepadkiem,
16:25
we have a better equality,
373
970000
2000
bylibyśmy równi,
16:27
we have equality,
374
972000
2000
mielibyśmy równość,
16:29
we have a representation
375
974000
2000
mielibyśmy reprezentacje
16:31
and we understand war,
376
976000
2000
która rozumie wojnę,
16:33
both from the front-line
377
978000
2000
jako działania frontowe
16:35
and the back-line discussion.
378
980000
2000
?
16:37
Rumi, a 13th-century Sufi poet,
379
982000
3000
Rumi, XIII wieczny suficki poeta,
16:40
says, "Out beyond the worlds
380
985000
2000
powiedział: "Poza światem
16:42
of right-doings and wrong-doings,
381
987000
3000
czynienia dobrze i robienia zła,
16:45
there is a field.
382
990000
2000
jest pole.
16:47
I will meet you there.
383
992000
2000
Spotkajmy się tam.
16:49
When the soul lies down in that grass,
384
994000
3000
Kiedy dusza spocznie na tej trawie,
16:52
the world is too full
385
997000
2000
świat będzie za duży
16:54
to talk about.
386
999000
2000
by mówić o tym.
16:56
Ideas, language,
387
1001000
2000
Idee, język,
16:58
even the phrase 'each other'
388
1003000
2000
nawet fraza "nawzajem"
17:00
no longer makes any sense."
389
1005000
3000
dłużej nie będzie mieć sensu."
17:04
I humbly add -- humbly add --
390
1009000
3000
Pokornie dodam -- pokornie --
17:07
that out beyond
391
1012000
2000
że poza
17:09
the worlds of war and peace,
392
1014000
3000
światem wojny i pokoju,
17:12
there is a field,
393
1017000
2000
jest pole,
17:14
and there are many women and men
394
1019000
3000
gdzie są kobiety i mężczyźni
17:17
[who] are meeting there.
395
1022000
3000
których można tam spotkać.
17:20
Let us make this field a much bigger place.
396
1025000
3000
Sprawmy by to pole było większym miejsce.
17:23
Let us all meet in that field.
397
1028000
3000
Spotkajmy się na tym polu wszyscy.
17:26
Thank you.
398
1031000
2000
Dziękuje.
17:28
(Applause)
399
1033000
11000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Zainab Salbi - Activist and social entrepreneurIraqi-born Zainab Salbi founded and runs Women for Women International, and has dedicated her life to helping women in war-torn regions rebuild their lives and communities.
Why you should listen
In her memoir Hidden in Plain Sight: Growing Up in the Shadow of Saddam, Zainab Salbi writes of being raised in Saddam Hussein's inner circle -- her father was Saddam's personal pilot. She left Iraq for an arranged marriage in the US, which quickly became another form of tyranny. But in 1993, when she heard of the rape and concentration camps in Bosnia, she realized she could no longer remain passive. Salbi founded Women for Women International to help women who are victims of war in every way -- from those who've been physically harmed to those who suffer from the poverty that war and strife inevitably bring. WFWI provides economic and emotional aid, job-skills training, and rights education, empowering women to stop the cycle of violence and create social change.
In her latest book, The Other Side of War, she shares personal stories of women's experience in conflict. As she writes: "War is not a computer-generated missile striking a digital map. War is the color of earth as it explodes in our faces, the sound of child pleading, the smell of smoke and fear. Women survivors of war are not the single image portrayed on the television screen, but the glue that holds families and countries together. Perhaps by understanding women, and the other side of war ... we will have more humility in our discussions of wars... perhaps it is time to listen to women's side of history."
Zainab Salbi | Speaker | TED.com