TEDxWomen 2011
Tan Le: My immigration story
Tan Le: Moja imigracyjna opowieść
Filmed:
Readability: 3.5
1,296,505 views
W 2010 Tan Le, specjalistka w dziedzinie technologii, wzięła udział w TEDGlobal by przedstawić nowoczesny interfejs komputerowy. Jednak podczas TEDxWoman opowiada historię bardzo osobistą: historię swojej rodziny - mamy, babci i siostry - opuszczającej Wietnam, by zacząć budować wszystko od nowa.
Tan Le - Entrepreneur
Tan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG). Full bio
Tan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG). Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
How can I speak in 10 minutes
0
0
3000
Nie wiem, jak miałabym w 10 minut opowiedzieć
00:18
about the bonds of women over three generations,
1
3000
3000
o relacjach pomiędzy kobietami z trzech pokoleń.
00:21
about how the astonishing strength of those bonds
2
6000
3000
O niesamowitej sile ich więzi,
00:24
took hold in the life
3
9000
2000
wpływającej na życie
00:26
of a four-year-old girl
4
11000
2000
czteroletniej dziewczynki,
00:28
huddled with her young sister,
5
13000
2000
skulonej wraz z młodszą siostrą,
00:30
her mother and her grandmother
6
15000
2000
matką i babcią,
00:32
for five days and nights
7
17000
2000
przez pięć dni i nocy
00:34
in a small boat in the China Sea
8
19000
2000
w małej łódce na Morzu Chińskim,
00:36
more than 30 years ago,
9
21000
3000
ponad 30 lat temu.
00:39
bonds that took hold in the life of that small girl
10
24000
2000
O więzi, która pojawiła się w życiu tej dziewczynki
00:41
and never let go --
11
26000
3000
i wciąż tam jest.
00:44
that small girl now living in San Francisco
12
29000
2000
Ta dziewczynka mieszka teraz w San Francisco
00:46
and speaking to you today?
13
31000
3000
i mówi do was dzisiaj.
00:49
This is not a finished story.
14
34000
3000
To niedokończona historia.
00:52
It is a jigsaw puzzle still being put together.
15
37000
3000
To puzzle, które wciąż są układane.
00:55
Let me tell you about some of the pieces.
16
40000
4000
Opowiem wam o kilku elementach.
00:59
Imagine the first piece:
17
44000
2000
Wyobraźcie sobie pierwszy:
01:01
a man burning his life's work.
18
46000
3000
człowiek palący dorobek życia.
01:04
He is a poet, a playwright,
19
49000
3000
Jest poetą, dramaturgiem.
01:07
a man whose whole life
20
52000
2000
Całe jego życie
01:09
had been balanced on the single hope
21
54000
2000
balansowało na nadziei
01:11
of his country's unity and freedom.
22
56000
3000
wolnego i zjednoczonego kraju.
01:14
Imagine him as the communists enter Saigon,
23
59000
3000
Wyobraźcie sobie go, gdy komuniści wkraczają do Sajgonu,
01:17
confronting the fact
24
62000
2000
a on musi stawić czoła temu,
01:19
that his life had been a complete waste.
25
64000
2000
że jego życie okazuje się zmarnowane.
01:21
Words, for so long his friends, now mocked him.
26
66000
3000
Słowa zwróciły się przeciwko niemu.
01:24
He retreated into silence.
27
69000
3000
Usunął się w ciszę.
01:27
He died broken by history.
28
72000
4000
Zmarł złamany przez historię.
01:31
He is my grandfather.
29
76000
2000
To mój dziadek.
01:33
I never knew him in real life.
30
78000
4000
Nigdy go nie poznałam.
01:37
But our lives are much more than our memories.
31
82000
4000
Nasze życia jednak to więcej niż wspomnienia.
01:41
My grandmother never let me forget his life.
32
86000
3000
Moja babcia nie pozwoliła mi o nim zapomnieć.
01:44
My duty was not to allow it to have been in vain,
33
89000
3000
Nie mogłam dopuścić, by to wszystko poszło na marne.
01:47
and my lesson was to learn
34
92000
2000
Miałam nauczyć się,
01:49
that, yes, history tried to crush us,
35
94000
3000
że historia chciała nas złamać,
01:52
but we endured.
36
97000
2000
ale my przetrwaliśmy.
01:54
The next piece of the jigsaw
37
99000
2000
Następna część układanki
01:56
is of a boat in the early dawn
38
101000
2000
to łódź wczesnym świtem,
01:58
slipping silently out to sea.
39
103000
3000
oddalająca się w stronę morza.
02:01
My mother, Mai, was 18
40
106000
2000
Moja mama, Mai, miała 18 lat
02:03
when her father died --
41
108000
2000
kiedy zmarł jej ojciec.
02:05
already in an arranged marriage,
42
110000
2000
Była już mężatką w zaaranżowanym związku,
02:07
already with two small girls.
43
112000
3000
miała już dwie córeczki.
02:10
For her, life had distilled itself into one task:
44
115000
3000
Dla niej życie sprowadzało się do jednego zadania:
02:13
the escape of her family
45
118000
2000
ucieczki rodziny do
02:15
and a new life in Australia.
46
120000
3000
nowego życia w Australii.
02:18
It was inconceivable to her
47
123000
2000
To było dla niej nie do pomyślenia,
02:20
that she would not succeed.
48
125000
2000
że mogłoby jej się nie udać.
02:22
So after a four-year saga that defies fiction,
49
127000
3000
Po czterech latach trącających o fikcję,
02:25
a boat slipped out to sea
50
130000
2000
łódź zsuwa się do morza,
02:27
disguised as a fishing vessel.
51
132000
3000
jako łódź rybacka.
02:30
All the adults knew the risks.
52
135000
3000
Wszyscy dorośli znali ryzyko.
02:33
The greatest fear was of pirates,
53
138000
2000
Najbardziej bali się piratów,
02:35
rape and death.
54
140000
2000
gwałtu i śmierci.
02:37
Like most adults on the boat,
55
142000
2000
Wszyscy dorośli, moja mama też,
02:39
my mother carried a small bottle of poison.
56
144000
4000
miała przy sobie truciznę.
02:43
If we were captured, first my sister and I,
57
148000
3000
Wtedy w niewoli, moja siostra i ja,
02:46
then she and my grandmother would drink.
58
151000
4000
potem ona i babcia wypiłybyśmy to.
02:50
My first memories are from the boat --
59
155000
2000
Moje pierwsze wspomnienia są z łodzi.
02:52
the steady beat of the engine,
60
157000
2000
Jednostajny rytm silnika,
02:54
the bow dipping into each wave,
61
159000
3000
dziób zanurzający się w fale,
02:57
the vast and empty horizon.
62
162000
3000
szeroki i pusty horyzont.
03:00
I don't remember the pirates who came many times,
63
165000
3000
Nie pamiętam piratów, którzy przybyli wiele razy,
03:03
but were bluffed by the bravado
64
168000
2000
ale byli odganiani przez
03:05
of the men on our boat,
65
170000
2000
zuchwałość mężczyzn na łodzi,
03:07
or the engine dying
66
172000
2000
ani psującego się silnika, który
03:09
and failing to start for six hours.
67
174000
3000
nie chciał zapalić przez sześć godzin.
03:12
But I do remember the lights on the oil rig
68
177000
2000
Pamiętam światła na platformie wiertniczej
03:14
off the Malaysian coast
69
179000
2000
przy wybrzeżu Malezji
03:16
and the young man who collapsed and died,
70
181000
3000
i młodego człowieka, który zasłabł i zmarł,
03:19
the journey's end too much for him,
71
184000
3000
koniec podróży znaczył dla niego zbyt wiele.
03:22
and the first apple I tasted,
72
187000
2000
Pamiętam pierwsze jabłko, którego spróbowałam,
03:24
given to me by the men on the rig.
73
189000
3000
dostałam je od pracowników platformy.
03:27
No apple has ever tasted the same.
74
192000
3000
Żadne inne tak nie smakowało.
03:32
After three months in a refugee camp,
75
197000
2000
Po trzech miesiącach w obozie dla uchodźców,
03:34
we landed in Melbourne.
76
199000
2000
wylądowaliśmy w Melbourne.
03:36
And the next piece of the jigsaw
77
201000
2000
Następny fragment układanki jest
03:38
is about four women across three generations
78
203000
3000
o czterech kobietach z trzech pokoleń,
03:41
shaping a new life together.
79
206000
3000
kształtujących razem nowe życie.
03:44
We settled in Footscray,
80
209000
2000
Osiadłyśmy w Footscray,
03:46
a working-class suburb
81
211000
2000
na robotniczym przedmieściu,
03:48
whose demographic is layers of immigrants.
82
213000
3000
zamieszkanym przez imigrantów.
03:51
Unlike the settled middle-class suburbs,
83
216000
2000
W przeciwieństwie do przedmieść klasy średniej,
03:53
whose existence I was oblivious of,
84
218000
2000
o których istnieniu nie miałam pojęcia,
03:55
there was no sense of entitlement in Footscray.
85
220000
3000
w Footscray nikt nie oczekiwał przywilejów.
03:58
The smells from shop doors were from the rest of the world.
86
223000
3000
Ze sklepów roznosiły się zapachy reszty świata.
04:01
And the snippets of halting English
87
226000
2000
Łamana angielszczyzna
04:03
were exchanged between people
88
228000
2000
służyła ludziom,
04:05
who had one thing in common,
89
230000
2000
których łączyło tylko to,
04:07
they were starting again.
90
232000
3000
że zaczynali wszystko od nowa.
04:10
My mother worked on farms,
91
235000
2000
Mama pracowała na farmach,
04:12
then on a car assembly line,
92
237000
2000
potem na linii montażowej samochodów,
04:14
working six days, double shifts.
93
239000
2000
sześć dni, na dwie zmiany.
04:16
Somehow she found time to study English
94
241000
3000
Znalazła czas na naukę angielskiego
04:19
and gain IT qualifications.
95
244000
2000
i zdobyła dyplom z informatyki.
04:21
We were poor.
96
246000
2000
Byłyśmy biedne.
04:23
All the dollars were allocated
97
248000
2000
Każda suma miała swoje przeznaczenie,
04:25
and extra tuition in English and mathematics
98
250000
2000
a na dodatkowe lekcje angielskiego i matematyki
04:27
was budgeted for
99
252000
2000
zawsze musiały znaleźć się środki,
04:29
regardless of what missed out,
100
254000
3000
nawet kosztem czegoś.
04:32
which was usually new clothes;
101
257000
2000
Zwykle kosztem nowych ubrań,
04:34
they were always secondhand.
102
259000
2000
nosiłyśmy te z drugiej ręki.
04:36
Two pairs of stockings for school,
103
261000
3000
Dwie pary skarpet do szkoły,
04:39
each to hide the holes in the other.
104
264000
2000
jedne by zakryć dziury w drugich.
04:41
A school uniform down to the ankles,
105
266000
2000
Za duży szkolny mundurek,
04:43
because it had to last for six years.
106
268000
4000
by starczył na sześć lat.
04:47
And there were rare but searing chants
107
272000
2000
Były rzadkie, ale zjadliwe
04:49
of "slit-eye"
108
274000
2000
wierszyki o "skośnookich"
04:51
and the occasional graffiti:
109
276000
2000
i czasem graffiti:
04:53
"Asian, go home."
110
278000
2000
"Azjaci, do domu".
04:55
Go home to where?
111
280000
2000
Do jakiego domu?
04:57
Something stiffened inside me.
112
282000
3000
Coś się we mnie usztywniło.
05:00
There was a gathering of resolve
113
285000
2000
Poczułam przypływ determinacji,
05:02
and a quiet voice saying, "I will bypass you."
114
287000
4000
a cichy głos powiedział mi: "Ominę cię".
05:06
My mother, my sister and I
115
291000
2000
Moja mama, siostra i ja
05:08
slept in the same bed.
116
293000
3000
spałyśmy w jednym łóżku.
05:11
My mother was exhausted each night,
117
296000
2000
Chociaż co wieczór mama była wykończona,
05:13
but we told one another about our day
118
298000
2000
opowiadałyśmy sobie o naszym dniu
05:15
and listened to the movements
119
300000
2000
i słuchałyśmy krzątaniny
05:17
of my grandmother around the house.
120
302000
2000
babci po domu.
05:19
My mother suffered from nightmares
121
304000
2000
Moja mama miała koszmary o łodzi.
05:21
all about the boat.
122
306000
3000
Moja mama miała koszmary o łodzi.
05:24
And my job was to stay awake until her nightmares came
123
309000
3000
Moim zadaniem było obudzenie jej, kiedy przyjdą koszmary.
05:27
so I could wake her.
124
312000
3000
Moim zadaniem było obudzenie jej, kiedy przyjdą koszmary.
05:30
She opened a computer store
125
315000
2000
Otworzyła sklep z komputerami,
05:32
then studied to be a beautician
126
317000
2000
potem studiowała, by zostać kosmetyczką
05:34
and opened another business.
127
319000
2000
i otworzyła inny biznes.
05:36
And the women came with their stories
128
321000
2000
Kobiety przychodziły z historiami
05:38
about men who could not make the transition,
129
323000
2000
o mężczyznach, którzy nie mogli się przestawić,
05:40
angry and inflexible,
130
325000
2000
gniewnych i nieelastycznych,
05:42
and troubled children caught between two worlds.
131
327000
3000
o zakłopotanych dzieciach pomiędzy dwoma światami.
05:45
Grants and sponsors were sought.
132
330000
3000
Szukało się dotacji, sponsorów.
05:48
Centers were established.
133
333000
2000
Stworzono specjalne centra.
05:50
I lived in parallel worlds.
134
335000
2000
Żyłam w równoległych światach.
05:52
In one, I was the classic Asian student,
135
337000
4000
W jednym byłam studentką z Azji,
05:56
relentless in the demands that I made on myself.
136
341000
3000
nieustępliwą w wymaganiach wobec siebie.
05:59
In the other, I was enmeshed in lives that were precarious,
137
344000
3000
W drugim stykałam się z ludźmi o niepewnym jutrze,
06:02
tragically scarred by violence,
138
347000
2000
doświadczonymi przemocą,
06:04
drug abuse and isolation.
139
349000
3000
narkomanią i izolacją.
06:07
But so many over the years were helped.
140
352000
2000
Ale tak wielu udało się pomóc przez lata.
06:09
And for that work, when I was a final year law student,
141
354000
3000
Za tę pracę, kiedy kończyłam prawo,
06:12
I was chosen as the young Australian of the year.
142
357000
3000
zostałam wybrana młodą Australijką roku.
06:15
And I was catapulted
143
360000
2000
Katapultowano mnie z jednego
06:17
from one piece of the jigsaw to another,
144
362000
2000
kawałka układanki do drugiego,
06:19
and their edges didn't fit.
145
364000
2000
a ich krawędzie nie pasowały.
06:21
Tan Le, anonymous Footscray resident,
146
366000
2000
Tan Le, anonimowa rezydentka z Footscray,
06:23
was now Tan Le, refugee and social activist,
147
368000
4000
była teraz Tan Le, uchodźczynią i aktywistką,
06:27
invited to speak in venues she had never heard of
148
372000
3000
zapraszaną do publicznych miejsc i prywatnych domów,
06:30
and into homes whose existence
149
375000
2000
o których nie słyszała
06:32
she could never have imagined.
150
377000
2000
i których sobie nie wyobrażała.
06:34
I didn't know the protocols.
151
379000
2000
Nie znałam zasad etykiety.
06:36
I didn't know how to use the cutlery.
152
381000
3000
Nie wiedziałam, jak używać sztućców,
06:39
I didn't know how to talk about wine.
153
384000
3000
jak rozmawiać o winie,
06:42
I didn't know how to talk about anything.
154
387000
4000
jak rozmawiać o czymkolwiek.
06:46
I wanted to retreat to the routines and comfort
155
391000
3000
Chciałam wycofać się do wygodnej codzienności,
06:49
of life in an unsung suburb --
156
394000
3000
do prostego życia na przedmieściach,
06:52
a grandmother, a mother and two daughters
157
397000
3000
babci, matki i dwóch córek,
06:55
ending each day as they had for almost 20 years,
158
400000
3000
które kończą każdy dzień tak, jak przez ostatnie 20 lat,
06:58
telling one another the story of their day
159
403000
2000
opowiadając sobie nawzajem, jak minął dzień
07:00
and falling asleep,
160
405000
2000
i zasypiając w trójkę w tym samym łóżku.
07:02
the three of us still in the same bed.
161
407000
4000
i zasypiając w trójkę w tym samym łóżku.
07:06
I told my mother I couldn't do it.
162
411000
4000
Powiedziałam mamie, że nie mogę tego robić.
07:10
She reminded me that I was now the same age she had been
163
415000
3000
Przypomniała mi, że byłam w tym samym wieku
07:13
when we boarded the boat.
164
418000
3000
co ona, gdy łódź wodowała.
07:16
No had never been an option.
165
421000
3000
Odwrót nie wchodził w grę.
07:19
"Just do it," she said,
166
424000
2000
"Po prostu to rób", powiedziała,
07:21
"and don't be what you're not."
167
426000
3000
"nie bądź kimś, kim nie jesteś".
07:24
So I spoke out on youth unemployment and education
168
429000
3000
Mówiłam o bezrobociu, edukacji
07:27
and the neglect of the marginalized and the disenfranchised.
169
432000
3000
i zaniedbywaniu ludzi z marginesu, bez praw.
07:30
And the more candidly I spoke,
170
435000
2000
Im szczerzej mówiłam,
07:32
the more I was asked to speak.
171
437000
3000
tym więcej prosili, bym przemawiała.
07:35
I met people from all walks of life,
172
440000
3000
Spotkałam wielu różnych ludzi,
07:38
so many of them doing the thing they loved,
173
443000
2000
wielu z nich robiło, co kochają,
07:40
living on the frontiers of possibility.
174
445000
3000
żyjąc na granicach możliwości.
07:43
And even though I finished my degree,
175
448000
3000
Chociaż skończyłam studia prawnicze,
07:46
I realized I could not settle into a career in law.
176
451000
3000
zdałam sobie sprawę, że to nie kariera dla mnie.
07:49
There had to be another piece of the jigsaw.
177
454000
3000
Czułam, że musi być inny element układanki.
07:52
And I realized at the same time
178
457000
3000
Uświadomiłam sobie wtedy,
07:55
that it is okay to be an outsider,
179
460000
2000
że to w porządku, być outsiderem,
07:57
a recent arrival,
180
462000
2000
świeżo przybyłym,
07:59
new on the scene --
181
464000
2000
nowym na scenie.
08:01
and not just okay,
182
466000
2000
Ba, nie tylko w porządku.
08:03
but something to be thankful for,
183
468000
2000
Można być za to wdzięcznym,
08:05
perhaps a gift from the boat.
184
470000
3000
jakby był to dar z łodzi.
08:08
Because being an insider
185
473000
2000
Bycie z wewnątrz
08:10
can so easily mean collapsing the horizons,
186
475000
2000
może ograniczać horyzonty.
08:12
can so easily mean
187
477000
2000
Łatwo wtedy przyjąć
08:14
accepting the presumptions of your province.
188
479000
3000
dominujący w okolicy sposób myślenia.
08:17
I have stepped outside my comfort zone enough now
189
482000
3000
Ja wyszłam poza swoją strefę komfortu na tyle,
08:20
to know that, yes, the world does fall apart,
190
485000
2000
by się przekonać, że świat się wali,
08:22
but not in the way that you fear.
191
487000
3000
ale nie tak, jak się tego boimy.
08:25
Possibilities that would not have been allowed
192
490000
2000
Niedopuszczalne dotychczas możliwości
08:27
were outrageously encouraged.
193
492000
2000
stały się szokująco pobudzające.
08:29
There was an energy there,
194
494000
2000
Była w tym energia,
08:31
an implacable optimism,
195
496000
2000
nieprzejednany optymizm,
08:33
a strange mixture of humility and daring.
196
498000
3000
dziwna mieszanina pokory i odwagi.
08:36
So I followed my hunches.
197
501000
2000
Podążyłam za przeczuciem.
08:38
I gathered around me a small team of people
198
503000
3000
Zebrałam mały zespół,
08:41
for whom the label "It can't be done"
199
506000
2000
dla którego hasło "To nie może się udać"
08:43
was an irresistible challenge.
200
508000
3000
było nieodpartym wyzwaniem.
08:46
For a year we were penniless.
201
511000
2000
Przez rok byliśmy bez grosza.
08:48
At the end of each day, I made a huge pot of soup
202
513000
2000
Na koniec dnia robiłam wielki gar zupy,
08:50
which we all shared.
203
515000
2000
którym się dzieliliśmy.
08:52
We worked well into each night.
204
517000
3000
Pracowaliśmy do późna w nocy.
08:55
Most of our ideas were crazy,
205
520000
2000
Mieliśmy głównie szalone pomysły,
08:57
but a few were brilliant,
206
522000
2000
ale kilka było błyskotliwych,
08:59
and we broke through.
207
524000
3000
więc się wybiliśmy.
09:02
I made the decision to move to the U.S.
208
527000
2000
Podjęłam decyzję o przeprowadzce do USA,
09:04
after only one trip.
209
529000
2000
zaledwie po jednej podróży.
09:06
My hunches again.
210
531000
2000
Moje przeczucia.
09:08
Three months later I had relocated,
211
533000
2000
Trzy miesiące później przeniosłam się,
09:10
and the adventure has continued.
212
535000
3000
a przygoda trwała.
09:13
Before I close though,
213
538000
2000
Zanim skończę,
09:15
let me tell you about my grandmother.
214
540000
3000
opowiem wam o mojej babci.
09:18
She grew up at a time
215
543000
2000
Gdy dorastała,
09:20
when Confucianism was the social norm
216
545000
2000
konfucjanizm był normą społeczną,
09:22
and the local Mandarin was the person who mattered.
217
547000
3000
i lokalny Mandaryn tym, kto się liczy.
09:25
Life hadn't changed for centuries.
218
550000
3000
Życie nie zmieniło się od wieków.
09:28
Her father died soon after she was born.
219
553000
4000
Jej ojciec zmarł tuż po jej narodzinach.
09:32
Her mother raised her alone.
220
557000
3000
Matka wychowywała ją sama.
09:35
At 17 she became the second wife
221
560000
3000
W wieku 17 lat została drugą żoną
09:38
of a Mandarin whose mother beat her.
222
563000
3000
Mandaryna, którego matka ją biła.
09:41
With no support from her husband,
223
566000
2000
Pozbawiona wsparcia męża,
09:43
she caused a sensation by taking him to court
224
568000
3000
wzbudziła sensację pozywając go
09:46
and prosecuting her own case,
225
571000
2000
i prowadząc własną sprawę,
09:48
and a far greater sensation when she won.
226
573000
3000
a jeszcze większą, gdy wygrała.
09:51
(Laughter)
227
576000
2000
(Śmiech)
09:53
(Applause)
228
578000
4000
(Oklaski)
09:57
"It can't be done" was shown to be wrong.
229
582000
4000
"Tego nie można zrobić" okazało się nieprawdą.
10:03
I was taking a shower in a hotel room in Sydney
230
588000
3000
Brałam prysznic w hotelu w Sydney,
10:06
the moment she died
231
591000
2000
kiedy zmarła 600 mil stamtąd,
10:08
600 miles away in Melbourne.
232
593000
3000
w Melbourne.
10:11
I looked through the shower screen
233
596000
2000
Spojrzałam przez ściankę kabiny
10:13
and saw her standing on the other side.
234
598000
3000
i zobaczyłam ją po drugiej stronie.
10:16
I knew she had come to say goodbye.
235
601000
2000
Wiedziałam, że przyszła się pożegnać.
10:18
My mother phoned minutes later.
236
603000
3000
Moja mama zadzwoniła parę minut później.
10:21
A few days later,
237
606000
2000
Kilka dni później
10:23
we went to a Buddhist temple in Footscray
238
608000
2000
poszłyśmy do świątyni buddyjskiej w Footscray
10:25
and sat around her casket.
239
610000
2000
i usiadłyśmy obok jej trumny.
10:27
We told her stories
240
612000
2000
Opowiadałyśmy jej historie
10:29
and assured her that we were still with her.
241
614000
3000
i zapewniałyśmy, że wciąż z nią jesteśmy.
10:32
At midnight the monk came
242
617000
3000
O północy przyszedł mnich
10:35
and told us he had to close the casket.
243
620000
3000
i powiedział, że musi zamknąć trumnę.
10:38
My mother asked us to feel her hand.
244
623000
3000
Mama poprosiła, żebyśmy dotknęli dłoni babci.
10:41
She asked the monk,
245
626000
2000
Zapytała mnicha:
10:43
"Why is it that her hand is so warm
246
628000
2000
"Dlaczego jej ręka jest taka ciepła,
10:45
and the rest of her is so cold?"
247
630000
3000
a reszta ciała taka zimna?"
10:48
"Because you have been holding it since this morning," he said.
248
633000
4000
"Ponieważ od rana ją trzymasz", powiedział.
10:52
"You have not let it go."
249
637000
3000
"Nie puściłaś".
10:57
If there is a sinew in our family,
250
642000
2000
Jeżeli w naszej rodzinie jest siła,
10:59
it runs through the women.
251
644000
2000
to przechodzi z kobiety na kobietę.
11:01
Given who we were and how life had shaped us,
252
646000
3000
Biorąc pod uwagę to, jak życie nas ukształtowało,
11:04
we can now see
253
649000
2000
widzimy teraz, że
11:06
that the men who might have come into our lives
254
651000
2000
mężczyźni pojawiający się w naszym życiu
11:08
would have thwarted us.
255
653000
2000
tylko by nas blokowali.
11:10
Defeat would have come too easily.
256
655000
3000
Porażka przyszłaby zbyt łatwo.
11:13
Now I would like to have my own children,
257
658000
2000
Chciałabym mieć własne dzieci
11:15
and I wonder about the boat.
258
660000
3000
i myślę nad tą łodzią.
11:18
Who could ever wish it on their own?
259
663000
3000
Czy ktokolwiek wybrałby ją świadomie?
11:21
Yet I am afraid of privilege,
260
666000
2000
Boję się jednak przywilejów,
11:23
of ease,
261
668000
2000
ułatwień,
11:25
of entitlement.
262
670000
2000
uprawnień.
11:27
Can I give them a bow in their lives,
263
672000
2000
Czy mogę dać swoim dzieciom
11:29
dipping bravely into each wave,
264
674000
3000
ten dziób łodzi, odważnie pokonujący fale,
11:32
the unperturbed and steady beat of the engine,
265
677000
3000
jednostajny rytm silnika,
11:35
the vast horizon
266
680000
2000
szeroki horyzont,
11:37
that guarantees nothing?
267
682000
2000
który niczego nie gwarantuje?
11:39
I don't know.
268
684000
2000
Nie wiem.
11:41
But if I could give it
269
686000
2000
Jeżeli mogłabym im to dać,
11:43
and still see them safely through,
270
688000
2000
ale i bezpiecznie doprowadzić do celu,
11:45
I would.
271
690000
3000
zrobiłabym to.
11:48
(Applause)
272
693000
12000
(Oklaski)
12:00
Trevor Neilson: And also, Tan's mother is here today
273
705000
3000
Trevor Neilson: Mama Tan jest z nami dzisiaj
12:03
in the fourth or fifth row.
274
708000
3000
w czwartym lub piątym rzędzie.
12:06
(Applause)
275
711000
4000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Tan Le - EntrepreneurTan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG).
Why you should listen
Tan Le is the co-founder and president of Emotiv. Before this, she headed a firm that worked on a new form of remote control that uses brainwaves to control digital devices and digital media. It's long been a dream to bypass the mechanical (mouse, keyboard, clicker) and have our digital devices respond directly to what we think. Emotiv's EPOC headset uses 16 sensors to listen to activity across the entire brain. Software "learns" what each user's brain activity looks like when one, for instance, imagines a left turn or a jump.
Le herself has an extraordinary story -- a refugee from Vietnam at age 4, she entered college at 16 and has since become a vital young leader in her home country of Australia.
Tan Le | Speaker | TED.com