ABOUT THE SPEAKER
Peter Saul - Doctor, intensive care specialist
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die.

Why you should listen

Dr. Peter Saul is a Senior Intensive Care specialist in the adult and pediatric ICU at John Hunter Hospital, and Director of Intensive Care at Newcastle Private Hospital in Australia.  After spending time as the Head of Discipline for Medical Ethics at Newcastle University, he is now a leading adviser to the State and Federal health departments.

More profile about the speaker
Peter Saul | Speaker | TED.com
TEDxNewy

Peter Saul: Let's talk about dying

Peter Saul: Porozmawiajmy o umieraniu

Filmed:
1,072,759 views

Zgodnie ze słowami dr Petera Saula, "Nie mamy kontroli nad tym, kiedy umrzemy, ale możemy "okupować śmierć". Doktor Saul zachęca nas, abyśmy jasno określili nasze preferencje odnośnie końca naszego życia... oraz proponuje dwa pytania pomagające w rozpoczęciu rozmowy na ten temat. (Nakręcony podczas TEDxNewy.)
- Doctor, intensive care specialist
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
Look, I had seconddruga thoughtsmyśli, really,
0
578
2023
Miałem pewne wątpliwości,
00:18
about whetherczy I could talk about this
1
2601
2035
czy będę w stanie mówić na ten temat
00:20
to suchtaki a vitalistotny and aliveżywy audiencepubliczność as you guys.
2
4636
3040
do tak ważnej i żywej publiczności.
00:23
Then I rememberedzapamiętany the quotezacytować from GloriaGloria SteinemSteinem,
3
7676
2590
Wtedy przypomniałem sobie cytat Glorii Steinem,
00:26
whichktóry goesidzie,
4
10266
1639
który brzmi
00:27
"The truthprawda will setzestaw you freewolny,
5
11905
1931
"Prawda cię wyzwoli,
00:29
but first it will pisssiki you off." (LaughterŚmiech)
6
13836
3959
ale najpierw cię wkurzy". (Śmiech)
00:33
So -- (LaughterŚmiech)
7
17795
2268
Zatem... (Śmiech)
00:35
So with that in mindumysł, I'm going to setzestaw about
8
20063
2124
Mając to na uwadze, przyjmuję wyzwanie
00:38
tryingpróbować to do those things here,
9
22187
1591
próbując mu sprostać
00:39
and talk about dyingumierający in the 21stul centurystulecie.
10
23778
1862
opowiem wam o umieraniu w XXI wieku.
00:41
Now the first thing that will pisssiki you off, undoubtedlybez wątpienia,
11
25640
2400
Po pierwsze, co was niewątpliwie wkurzy
00:43
is that all of us are, in factfakt, going to dieumierać
12
28040
2619
każdy z nas umrze
00:46
in the 21stul centurystulecie.
13
30659
1074
w XXI wieku.
00:47
There will be no exceptionswyjątki to that.
14
31733
2390
Nie będzie w tym wyjątków.
00:50
There are, apparentlywidocznie, about one in eightosiem of you
15
34123
2657
Obecnie średnio jedna na osiem osób sądzi
00:52
who think you're immortalnieśmiertelny, on surveysankiety, but --
16
36780
2524
że jest nieśmiertelna, według badań, ale...
00:55
(LaughterŚmiech)
17
39304
2178
(Śmiech)
00:57
UnfortunatelyNiestety, that isn't going to happenzdarzyć.
18
41482
4613
Niestety, tak się nie stanie.
01:01
While I give this talk, in the nextNastępny 10 minutesminuty,
19
46095
1653
W czasie 10 minut mojego wystąpienia
01:03
a hundredsto millionmilion of my cellskomórki will dieumierać,
20
47748
3496
obumrze 100 milionów moich komórek,
01:07
and over the coursekurs of todaydzisiaj, 2,000 of my brainmózg cellskomórki
21
51244
2594
a w ciągu dnia 2 tys.moich komórek mózgowych
01:09
will dieumierać and never come back,
22
53838
2141
obumrze i nigdy nie odrodzi się.
01:11
so you could arguespierać się that the dyingumierający processproces
23
55979
2081
Można stwierdzić, że proces umierania jednostki
01:13
startszaczyna się prettyładny earlywcześnie in the piecekawałek.
24
58060
2078
rozpoczyna się bardzo wcześnie.
01:16
AnywayW każdym razie, the seconddruga thing I want to say about dyingumierający in the
25
60138
2114
Po drugie, w kontekście umierania w XXI wieku
01:18
21stul centurystulecie, apartniezależnie from it's going to happenzdarzyć to everybodywszyscy,
26
62252
2365
poza oczywistym, że wszyscy umrzemy,
01:20
is it's shapingkształtowanie up to be a bitkawałek of a trainpociąg wreckwrak
27
64617
2616
trzeba przyznać, że dla większości z nas,
01:23
for mostwiększość of us,
28
67233
2345
będzie to katastrofalne doświadczenie.
01:25
unlesschyba że we do something to try and reclaimodzyskać this processproces
29
69578
2969
O ile nie zrobimy coś i nie powstrzymamy
01:28
from the ratherraczej inexorablenieubłagany trajectorytrajektoria that it's currentlyobecnie on.
30
72547
3717
proces, który zmierza do nieuchronnego końca.
01:32
So there you go. That's the truthprawda.
31
76264
1808
Oto dochodzimy do sedna. To cała prawda,
01:33
No doubtwątpić that will pisssiki you off, and now let's see
32
78072
1431
Bez wątpienia to was wkurzy.
Zobaczmy
01:35
whetherczy we can setzestaw you freewolny. I don't promiseobietnica anything.
33
79503
2976
czy możemy się wyzwolić.
Niczego nie obiecuję.
01:38
Now, as you heardsłyszał in the introintro, I work in intensiveintensywny careopieka,
34
82479
2583
Jak słyszeliście w zapowiedzi,
pracuję na OIOM-ie.
01:40
and I think I've kinduprzejmy of livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj throughprzez the heydayrozkwitu
35
85062
3104
Wydaje mi się, że żyłem w najlepszych czasach
01:44
of intensiveintensywny careopieka. It's been a ridejazda, man.
36
88166
2007
intensywnej terapii.
To była jazda!
01:46
This has been fantasticfantastyczny.
37
90173
1200
Było fantastycznie!
01:47
We have machinesmaszyny that go pingping.
38
91373
1155
Mamy pikające maszyny.
01:48
There's manywiele of them up there.
39
92528
2310
Jest ich tam wiele.
01:50
And we have some wizardczarodziej technologytechnologia whichktóry I think
40
94838
2744
Mamy czarodziejską technologię, która
01:53
has workedpracował really well, and over the coursekurs of the time
41
97582
2512
działa bardzo sprawnie i na przestrzeni lat
01:55
I've workedpracował in intensiveintensywny careopieka, the deathśmierć rateoceniać
42
100094
2072
od kiedy pracuję na OIOM-ie umieralność
01:58
for malesmężczyźni in AustraliaAustralia has halvedo połowę,
43
102166
2370
mężczyzn w Australii spadła o połowę,
02:00
and intensiveintensywny careopieka has had something to do with that.
44
104536
1619
a oddziały IOM przyczyniły się do tego.
02:02
CertainlyZ pewnością, a lot of the technologiestechnologie that we use
45
106155
2008
Z pewnością technologia jakiej używamy
02:04
have got something to do with that.
46
108163
2220
także ma z tym coś wspólnego.
02:06
So we have had tremendousogromny successpowodzenie, and we kinduprzejmy of
47
110383
2504
Odnieśliśmy ogromny sukces,
02:08
got caughtzłapany up in our ownwłasny successpowodzenie quitecałkiem a bitkawałek,
48
112887
2354
daliśmy się nawet trochę ponieść emocjom
02:11
and we startedRozpoczęty usingza pomocą expressionswyrażenia like "lifesavingratujący życie."
49
115241
3624
bo używaliśmy określenia "ratująca życie".
02:14
I really apologizeprzepraszać to everybodywszyscy for doing that,
50
118865
2134
Naprawdę wszystkich was za to przepraszam
02:16
because obviouslyoczywiście, we don't.
51
120999
1230
bo prawda jest taka, że nie ratujemy życia.
02:18
What we do is prolongprzedłużyć people'sludzie liveszyje,
52
122229
2528
Jesteśmy w stanie jedynie je przedłużyć,
02:20
and delayopóźnienie deathśmierć,
53
124757
2101
opóźnić śmierć albo zmienić bieg wydarzeń,
02:22
and redirectprzeadresować deathśmierć, but we can't, strictlyrygorystycznie speakingmówienie,
54
126858
2845
ale nie jesteśmy w stanie, mówiąc dosłownie,
02:25
savezapisać liveszyje on any sortsortować of permanentstały basispodstawa.
55
129703
2855
ratować życia w sposób permanentny.
02:28
And what's really happenedstało się over the periodokres of time
56
132558
1985
Tak naprawdę, przez ten czas
02:30
that I've been workingpracujący in intensiveintensywny careopieka is that
57
134543
2639
kiedy pracuję na OIOM-ie ludzie,
02:33
the people whosektórego liveszyje we startedRozpoczęty savingoszczędność back in the '70s,
58
137182
3570
których życie ratowaliśmy już w latach 70.
02:36
'80s, and '90s, are now comingprzyjście to dieumierać in the 21stul centurystulecie
59
140752
4478
80. i 90. teraz dopiero umrą w XXI wieku
02:41
of diseaseschoroby that we no longerdłużej have the answersodpowiedzi to
60
145230
3600
na choroby, na które nie mamy odpowiedzi
02:44
in quitecałkiem the way we did then.
61
148830
2510
metodami jakie stosowaliśmy wtedy.
02:47
So what's happeningwydarzenie now is there's been a bigduży shiftprzesunięcie
62
151340
1875
Co się dzieje teraz? Zachodzi duża zmiana
02:49
in the way that people dieumierać,
63
153215
1807
dotycząca przyczyn umierania.
02:50
and mostwiększość of what they're dyingumierający of now isn't as amenableodpowiedzialny
64
155022
2271
Większość chorób, na które obecnie umieramy
02:53
to what we can do as what it used to be like
65
157293
2826
jest nieuleczalna stosując dawne metody
02:56
when I was doing this in the '80s and '90s.
66
160119
3911
stosowane w latach 80. i 90.
02:59
So we kinduprzejmy of got a bitkawałek caughtzłapany up with this,
67
164030
2864
Zatem jesteśmy trochę w potrzasku
03:02
and we haven'tnie mam really squaredkwadrat with you guys about
68
166894
3033
i tak naprawdę nie byliśmy w tej kwestii szczerzy.
03:05
what's really happeningwydarzenie now, and it's about time we did.
69
169927
4055
Chwała bogu! W końcu przyznaliśmy się.
03:09
I kinduprzejmy of wokeobudził up to this bitkawałek in the latepóźno '90s
70
173982
3391
Ocknąłem się pod koniec lat 90.
03:13
when I metspotkał this guy.
71
177373
2094
kiedy poznałem tego faceta.
03:15
This guy is callednazywa JimJim, JimJim SmithSmith, and he lookedspojrzał like this.
72
179467
4357
Nazywał się Jim Smith i wyglądał tak.
03:19
I was callednazywa down to the wardOddział to see him.
73
183824
2303
Wezwano mnie na oddział, żebym go zobaczył.
03:22
His is the little handdłoń.
74
186127
2245
Mniejsza dłoń należy do niego.
03:24
I was callednazywa down to the wardOddział to see him
75
188372
1386
Wezwany zostałem na oddział
by go obejrzeć
03:25
by a respiratoryoddechowy physicianlekarz.
76
189758
1094
przez pulmonologa.
03:26
He said, "Look, there's a guy down here.
77
190852
2176
Powiedział, "Tam leży facet,
03:28
He's got pneumoniazapalenie płuc,
78
193028
1600
ma zapalenie płuc,
03:30
and he lookswygląda like he needswymagania intensiveintensywny careopieka.
79
194628
2505
wygląda na to, że potrzebuje intensywnej opieki.
03:33
His daughter'scórka here and she wants everything possiblemożliwy
80
197133
2074
Jest tu jego córka i prosi abyśmy zrobili
03:35
to be doneGotowe."
81
199207
2531
wszystko, co w naszej mocy".
03:37
WhichCo is a familiarznajomy phrasewyrażenie to us.
82
201738
2619
Dobrze znamy te słowa.
03:40
So I go down to the wardOddział and see JimJim,
83
204357
1831
Schodzę potem na oddział zobaczyć Jima,
03:42
and his skinskóra his translucentprzeświecający like this.
84
206188
1685
a jego skóra jest przezroczysta.
03:43
You can see his boneskości throughprzez the skinskóra.
85
207873
2250
Można przez nią zobaczyć jego kości.
03:46
He's very, very thincienki,
86
210123
1538
Jest bardzo wychudzony
03:47
and he is, indeedw rzeczy samej, very sickchory with pneumoniazapalenie płuc,
87
211661
3382
i rzeczywiście ma bardzo chore płuca.
03:50
and he's too sickchory to talk to me,
88
215043
1481
Jest tak chory, że nie może mówić.
03:52
so I talk to his daughtercórka KathleenKathleen, and I say to her,
89
216524
5150
Więc zapytałem jego córkę, Kathleen,
03:57
"Did you and JimJim ever talk about
90
221674
2964
'Czy kiedykolwiek rozmawiałaś z Jimem
04:00
what you would want doneGotowe
91
224638
1683
co chcielibyście zrobić
04:02
if he endedzakończyło się up in this kinduprzejmy of situationsytuacja?"
92
226321
2014
jeśli on znajdzie się w takiej sytuacji?'
04:04
And she lookedspojrzał at me and said, "No, of coursekurs not!"
93
228335
3729
Spojrzała na mnie i powiedziała:
'Oczywiście, że nie!'
04:07
I thought, "Okay. Take this steadystały."
94
232064
5060
Pomyślałem: 'OK. Podejdźmy do tego spokojnie'.
04:13
And I got talkingmówić to her, and after a while, she said to me,
95
237124
2844
Zaczęliśmy rozmawiać i po chwili powiedziała:
04:15
"You know, we always thought there'dczerwony be time."
96
239968
3003
' Zawsze myśleliśmy, że będzie na to czas'.
04:18
JimJim was 94. (LaughterŚmiech)
97
242971
3766
Jim miał 94 lata.
(Śmiech)
04:22
And I realizedrealizowany that something wasn'tnie było happeningwydarzenie here.
98
246737
2534
Zdałem sobie sprawę, że czegoś tu zabrakło.
04:25
There wasn'tnie było this dialoguedialog going on
99
249271
1324
Zabrakło takiej rozmowy,
04:26
that I imaginedwyobrażałem sobie was happeningwydarzenie.
100
250595
2653
która wydawało mi się,
odbyła się.
04:29
So a groupGrupa of us startedRozpoczęty doing surveyAnkieta work,
101
253248
3007
Nasza grupa zaczęła prowadzić
badania naukowe,
04:32
and we lookedspojrzał at fourcztery and a halfpół thousandtysiąc nursingPielęgniarstwo home
102
256255
2220
i przyjrzeliśmy się 4 500 rezydentom
04:34
residentsmieszkańców in NewcastleNewcastle, in the NewcastleNewcastle areapowierzchnia,
103
258475
3340
domów opieki w okręgu Newcastle
04:37
and discoveredodkryty that only one in a hundredsto of them
104
261815
2947
i odkryliśmy, że zaledwie jeden na stu
04:40
had a planplan about what to do when theirich heartskiery stoppedzatrzymany beatingbicie.
105
264762
3065
miał plan co zrobić,
gdy jego serce przestanie bić.
04:43
One in a hundredsto.
106
267827
1139
Jeden na stu.
04:44
And only one in 500 of them had planplan about what to do
107
268966
3341
a tylko jeden na 500 z nich
miał plan co zrobić,
04:48
if they becamestał się seriouslypoważnie illchory.
108
272307
3097
jeśliby ciężko się rozchorował.
04:51
And I realizedrealizowany, of coursekurs, this dialoguedialog
109
275404
2760
Zdałem sobie sprawę, że takie rozmowy
04:54
is definitelyZdecydowanie not occurringwystępujący in the publicpubliczny at largeduży.
110
278164
4636
nie odbywają się u większości z nas.
04:58
Now, I work in acuteostry careopieka.
111
282800
1478
Obecnie pracuję na oddziale
medycyny ratunkowej.
05:00
This is JohnJohn HunterHunter HospitalSzpital.
112
284278
2105
To szpital John Hunter.
05:02
And I thought, surelypewno, we do better than that.
113
286383
4001
Pomyślałem, że na pewno
możemy się bardziej postarać.
05:06
So a colleaguekolega of minekopalnia from nursingPielęgniarstwo callednazywa LisaLisa ShawShaw and I
114
290384
2996
Wspólnie z koleżanką pielęgniarką, Lisą Shaw
05:09
wentposzedł throughprzez hundredssetki and hundredssetki of setszestawy of notesnotatki
115
293380
2516
przejrzeliśmy setki notatek,
05:11
in the medicalmedyczny recordsdokumentacja departmentdepartament
116
295896
1273
w dziale dokumentacji medycznej
05:13
looking at whetherczy there was any signznak at all
117
297169
2621
w poszukiwaniu jakichkolwiek śladów,
05:15
that anybodyktoś had had any conversationrozmowa about
118
299790
2428
by ktokolwiek kiedykolwiek rozmawiał
z pacjentami
05:18
what mightmoc happenzdarzyć to them if the treatmentleczenie they were
119
302218
1853
co może się z nimi stać, kiedy leczenie
05:19
receivingodbieranie was unsuccessfulNieudane to the pointpunkt that they would dieumierać.
120
304071
3344
okaże się bezskuteczne i czeka ich
nieuchronna śmierć.
05:23
And we didn't find a singlepojedynczy recordrekord of any preferencepreferencji
121
307415
2941
Nie znaleźliśmy ani jednego zapisu jakichkolwiek
wskazówek
05:26
about goalscele, treatmentszabiegi or outcomeswyniki from any
122
310356
3844
odnośnie celu, metod leczenia lub ich rezultatów
05:30
of the setszestawy of notesnotatki initiatedzapoczątkowany by a doctorlekarz or by a patientcierpliwy.
123
314200
4570
zapisanych w notatkach inspirowanych
przez lekarza lub pacjenta.
05:34
So we startedRozpoczęty to realizerealizować
124
318770
2717
Zdaliśmy sobie sprawę,
05:37
that we had a problemproblem,
125
321487
2201
że mamy problem,
05:39
and the problemproblem is more seriouspoważny because of this.
126
323688
5023
a wydaje się być jeszcze poważniejszy.
05:44
What we know is that obviouslyoczywiście we are all going to dieumierać,
127
328711
3302
Wiemy, że wszyscy umrzemy.
05:47
but how we dieumierać is actuallytak właściwie really importantważny,
128
332013
2665
Jednak to, jak umrzemy jest
w istocie bardzo ważne.
05:50
obviouslyoczywiście not just to us, but alsorównież to how that
129
334678
3555
oczywiście nie tylko dla nas,
ale także dla tych wszystkich,
05:54
featurescechy in the liveszyje of all the people who liverelacja na żywo on afterwardspotem.
130
338233
3134
którzy będą jeszcze żyć po nas.
05:57
How we dieumierać liveszyje on in the mindsumysły of everybodywszyscy
131
341367
2321
To jak umieramy,
pozostaje w pamięci tych,
05:59
who survivesprzetrwa us, and
132
343688
3117
którzy nas przeżyją.
06:02
the stressnaprężenie createdstworzony in familiesrodziny by dyingumierający is enormousogromny,
133
346805
3732
Stres związany ze śmiercią
dla rodziny jest ogromny.
06:06
and in factfakt you get sevensiedem timesczasy as much stressnaprężenie by dyingumierający
134
350537
2686
W istocie, poziom stresu
w wyniku śmierci na OIOM-ie
06:09
in intensiveintensywny careopieka as by dyingumierający just about anywheregdziekolwiek elsejeszcze,
135
353223
2737
jest 7-krotnie wyższy, niż gdy dochodzi
do niej gdziekolwiek indziej.
06:11
so dyingumierający in intensiveintensywny careopieka is not your topTop optionopcja
136
355960
3078
Zatem umieranie na OIOM-ie
nie jest najlepszą opcją
06:14
if you've got a choicewybór.
137
359038
2458
jeśli mamy jakiś wybór.
06:17
And, if that wasn'tnie było badzły enoughdość, of coursekurs,
138
361496
2169
I jeśli to nie jest wystarczająco pesymistyczne...
06:19
all of this is rapidlyszybko progressingpostępuje towardsw kierunku the factfakt that
139
363665
2648
Wszystko zmierza ku temu,
06:22
manywiele of you, in factfakt, about one in 10 of you at this pointpunkt,
140
366313
2352
że wielu z was w około jednym na dziesięć przypadków
06:24
will dieumierać in intensiveintensywny careopieka.
141
368665
1450
umrze na oddziale intensywnej terapii.
06:26
In the U.S., it's one in fivepięć.
142
370115
1334
W USA jedna na pięć osób.
06:27
In MiamiMiami, it's threetrzy out of fivepięć people dieumierać in intensiveintensywny careopieka.
143
371449
3750
W Miami trzy na pięć osób umrze na OIOM-ie.
06:31
So this is the sortsortować of momentumpęd
144
375199
2065
To rodzaj trendu
06:33
that we'vemamy got at the momentza chwilę.
145
377264
2288
jaki obecnie mamy.
06:35
The reasonpowód why this is all happeningwydarzenie is duez powodu to this,
146
379552
2545
Taki stan rzeczy wynika
z typowych przyczyn śmierci.
06:37
and I do have to take you throughprzez what this is about.
147
382097
1302
A teraz wytłumaczę wam o co
w tym wszystkim chodzi.
06:39
These are the fourcztery wayssposoby to go.
148
383399
1965
Mamy cztery sposoby umierania.
06:41
So one of these will happenzdarzyć to all of us.
149
385364
2865
Jeden z nich przytrafi się każdemu z nas.
06:44
The oneste you maymoże know mostwiększość about are the oneste
150
388229
2530
Ten, o którym być może wiecie najwięcej,
to niestety ten,
06:46
that are becomingtwarzowy increasinglycoraz bardziej of historicalhistoryczny interestzainteresowanie:
151
390759
2846
które stopniowo odchodzi do lamusa:
06:49
suddennagły deathśmierć.
152
393605
1417
Jest nim nagła śmierć.
06:50
It's quitecałkiem likelyprawdopodobne in an audiencepubliczność this sizerozmiar
153
395022
1445
Najprawdopodobniej,
żadnej osobie z publiczności
06:52
this won'tprzyzwyczajenie happenzdarzyć to anybodyktoś here.
154
396467
2551
się nie przytrafi.
06:54
SuddenNagłe deathśmierć has becomestają się very rarerzadko spotykany.
155
399018
1730
Nagła śmierć stała się bardzo rzadka.
06:56
The deathśmierć of Little NellNell and CordeliaCordelia and all that sortsortować of stuffrzeczy
156
400748
2455
Śmierć malutkich Nell i Cordeli,
i im podobnym,
06:59
just doesn't happenzdarzyć anymorejuż.
157
403203
1673
po prostu już się nie zdarza.
07:00
The dyingumierający processproces of those with terminalTerminal illnesschoroba
158
404876
2417
Kolejny to proces umierania
w wyniku chorób nieuleczalnych,
07:03
that we'vemamy just seenwidziany
159
407293
1032
jak w przypadku, który opisałem.
07:04
occurswystępuje to youngermniejszy people.
160
408325
1615
Przydarza się osobom coraz młodszym.
07:05
By the time you've reachedosiągnięty 80, this is unlikelymało prawdopodobne to happenzdarzyć to you.
161
409940
2850
Po 80 roku życia,
to bardzo mało prawdopodobne.
07:08
Only one in 10 people who are over 80 will dieumierać of cancernowotwór.
162
412790
3415
Tylko jedna na 10 osób,
które mają ponad 80 lat umrze na raka.
07:12
The bigduży growthwzrost industryprzemysł are these.
163
416205
4835
Największe spustoszenie wyrządzają
dwie ostatnie przyczyny.
07:16
What you dieumierać of is increasingwzrastający organorgan failureniepowodzenie,
164
421040
3251
Coraz częściej umieramy z powodu
niewydolności narządów
07:20
with your respiratoryoddechowy, cardiacsercowy, renalnerek,
165
424291
2235
układu oddechowego, serca, nerek,
07:22
whatevercokolwiek organsnarządów packingpakowania up. EachKażdy of these
166
426526
1780
któregokolwiek z organów wewnętrznych.
07:24
would be an admissionWstęp to an acuteostry careopieka hospitalszpital,
167
428306
2603
Oznaczać to będzie przyjęcie na OIOM,
07:26
at the endkoniec of whichktóry, or at some pointpunkt duringpodczas whichktóry,
168
430909
1969
leczenie, w trakcie którego
ktoś w pewnym momencie
07:28
somebodyktoś saysmówi, enoughdość is enoughdość, and we stop.
169
432878
2176
powie dość i leczenie zostanie przerwane.
07:30
And this one'sswoje the biggestnajwiększy growthwzrost industryprzemysł of all,
170
435054
2568
A ten oto scenariusz staje się
najczęstszą przyczyną śmierci.
07:33
and at leastnajmniej sixsześć out of 10 of the people in this roompokój
171
437622
2575
Co najmniej 6 z 10 osób na tej sali
07:36
will dieumierać in this formformularz, whichktóry is
172
440197
2562
umrze w taki właśnie sposób,
07:38
the dwindlingmalejących of capacityPojemność
173
442759
3894
tzn na skutek jednoczesnego
zmniejszenia wydolności
07:42
with increasingwzrastający frailtysłabości,
174
446653
2319
i rosnącego osłabienia organizmu.
07:44
and frailty'ssłabość w an inevitablenieunikniony partczęść of agingstarzenie się,
175
448972
2250
Słabnięcie jest nieuniknioną
częścią starzenia się,
07:47
and increasingwzrastający frailtysłabości is in factfakt the mainGłówny thing
176
451222
2553
i w rzeczywistości postępujące osłabienie
jest główną przyczyną
07:49
that people dieumierać of now,
177
453775
1049
śmierci w dzisiejszych czasach.
07:50
and the last fewkilka yearslat, or the last yearrok of your life
178
454824
2128
Ostatnie lata lub ostatni rok naszego życia
07:52
is spentwydany with a great dealsprawa of disabilityniepełnosprawność, unfortunatelyNiestety.
179
456952
4015
spędzimy niestety cierpiąc na różne upośledzenia.
07:56
EnjoyingCiesząc się it so fardaleko? (LaughsŚmieje się)
180
460967
3384
Podoba się?
( Śmiechy )
08:00
(LaughterŚmiech)
181
464351
3153
(Śmiech)
08:03
Sorry, I just feel suchtaki a, I feel suchtaki a CassandraCassandra here.
182
467504
3428
Przepraszam, czuję się teraz
jak mityczna Kasandra.
08:06
(LaughterŚmiech)
183
470932
5158
(Śmiech)
08:11
What can I say that's positivepozytywny? What's positivepozytywny is
184
476090
1059
Czy mogę powiedzieć coś pozytywnego?
Dobra wiadomość jest taka,
08:13
that this is happeningwydarzenie at very great agewiek, now.
185
477149
2415
że dzieje się to
dopiero w podeszłym wieku.
08:15
We are all, mostwiększość of us, livingżycie to reachdosięgnąć this pointpunkt.
186
479564
2745
Większość z nas dożyje tej chwili.
08:18
You know, historicallyhistorycznie, we didn't do that.
187
482309
1888
Dawniej nie bylibyśmy w stanie.
08:20
This is what happensdzieje się to you
188
484197
1469
Tak się dzieje z nami,
gdy dożywamy sędziwego wieku.
08:21
when you liverelacja na żywo to be a great agewiek,
189
485666
2523
Tak się dzieje z nami,
gdy dożywamy sędziwego wieku.
08:24
and unfortunatelyNiestety, increasingwzrastający longevitydługowieczność does mean
190
488189
1889
Niestety długowieczność oznacza
08:25
more oldstary agewiek, not more youthmłodość.
191
490078
1927
więcej lat starości niż lat młodości.
08:27
I'm sorry to say that. (LaughterŚmiech)
192
492005
6093
Przykro mi, że muszę wam to powiedzieć.
(Śmiech)
08:33
What we did, anywaytak czy inaczej, look, what we did,
193
498098
1797
W każdym bądź razie,
oto co zrobiliśmy.
08:35
we didn't just take this lyingkłamstwo down
194
499895
1527
Nie zostawiliśmy tego bez odzewu,
08:37
at JohnJohn HunterHunter HospitalSzpital and elsewheregdzie indziej.
195
501422
1502
ani w szpitalu John Hunter
ani gdziekolwiek indziej.
08:38
We'veMamy startedRozpoczęty a wholecały seriesseria of projectsprojektowanie
196
502924
1622
Rozpoczęliśmy serię projektów
08:40
to try and look about whetherczy we could, in factfakt, involveangażować
197
504546
2996
którymi staraliśmy się wpłynąć na ludzi,
08:43
people much more in the way that things happenzdarzyć to them.
198
507542
3494
by bardziej zainteresowali się
tym, co się z nimi dzieje.
08:46
But we realizedrealizowany, of coursekurs, that we are dealingpostępowanie
199
511036
1232
Zdaliśmy sobie oczywiście sprawę,
że mamy do czynienia
08:48
with culturalkulturalny issuesproblemy,
200
512268
2344
z pewnymi kwestiami kulturowymi.
08:50
and this is, I love this KlimtKlimt paintingobraz,
201
514612
1859
Uwielbiam ten obraz Klimta.
08:52
because the more you look at it, the more you kinduprzejmy of get
202
516471
2205
Im dłużej się mu przyglądasz,
tym bardziej zaczynasz rozumieć
08:54
the wholecały issuekwestia that's going on here,
203
518676
2019
o co w tym wszystkim chodzi,
08:56
whichktóry is clearlywyraźnie the separationseparacja of deathśmierć from the livingżycie,
204
520695
3518
a mianowicie -
wyraźny podział na żywych i martwych
09:00
and the fearstrach — Like, if you actuallytak właściwie look,
205
524213
1880
oraz strach - jeśli się dobrze przyjrzeć,
09:01
there's one womankobieta there
206
526093
1175
zobaczymy kobietę, która ma otwarte oczy...
09:03
who has her eyesoczy openotwarty.
207
527268
1919
zobaczymy kobietę, która ma otwarte oczy...
09:05
She's the one he's looking at,
208
529187
1685
To na nią patrzy śmierć,
09:06
and [she's] the one he's comingprzyjście for. Can you see that?
209
530872
3228
i po nią właśnie przychodzi.
Widzicie to?
09:10
She lookswygląda terrifiedprzerażony.
210
534100
1526
Wygląda na przerażoną.
09:11
It's an amazingniesamowity pictureobrazek.
211
535626
1693
To niesamowity obraz.
09:13
AnywayW każdym razie, we had a majorpoważny culturalkulturalny issuekwestia.
212
537319
2221
W każdym razie,
mieliśmy duży problem kulturowy.
09:15
ClearlyWyraźnie, people didn't want us to talk about deathśmierć,
213
539540
1984
Ludzie nie chcieli z nami rozmawiać o śmierci,
09:17
or, we thought that.
214
541524
1495
a przynajmniej tak nam się wydawało.
09:18
So with loadsmasa of fundingfinansowanie from the FederalFederalnej GovernmentRząd
215
543019
1947
Dzięki pokaźnym funduszom
od rządu federalnego
09:20
and the locallokalny HealthZdrowie ServiceUsługi, we introducedwprowadzony a thing
216
544966
1420
i lokalnej służby zdrowia,
wprowadziliśmy w szpitalu
09:22
at JohnJohn HunterHunter callednazywa RespectingPoszanowaniu PatientPacjent ChoicesWybory.
217
546386
2898
Johna Huntera program
"Poszanowania wyboru pacjenta".
09:25
We trainedprzeszkolony hundredssetki of people to go to the wardstotemy
218
549284
2849
Przeszkoliliśmy setki ludzi,
by chodzili na oddziały
09:28
and talk to people about the factfakt that they would dieumierać,
219
552133
3143
i rozmawiali z ludźmi o nieuchronności śmierci
09:31
and what would they preferwoleć underpod those circumstancesokoliczności.
220
555276
2286
oraz o tym, co w związku z tym chcieliby zrobić.
09:33
They lovedkochany it. The familiesrodziny and the patientspacjenci, they lovedkochany it.
221
557562
3519
Bardzo im się to spodobało.
Zarówno rodzinom jak ich pacjentom.
09:36
Ninety-eightDziewięćdziesiąt osiem percentprocent of people really thought
222
561081
2460
98 % osób uważało,
09:39
this just should have been normalnormalna practicećwiczyć,
223
563541
1454
że powinna to być standardowa procedura
09:40
and that this is how things should work.
224
564995
2383
i tak właśnie powinna wyglądać.
09:43
And when they expressedwyrażone wishesżyczenia,
225
567378
1938
Wyrażone przez nich życzenia
09:45
all of those wishesżyczenia cameoprawa ołowiana witrażu trueprawdziwe, as it were.
226
569316
1973
zostały spełnione,
tak jak sobie tego życzyli.
09:47
We were ablezdolny to make that happenzdarzyć for them.
227
571289
1980
Byliśmy w stanie to dla nich zrobić.
09:49
But then, when the fundingfinansowanie ranpobiegł out,
228
573269
2250
Później, gdy skończyło się dofinansowanie,
09:51
we wentposzedł back to look sixsześć monthsmiesiące laterpóźniej,
229
575519
2085
po 6 miesiącach wróciliśmy sprawdzić
sytuację ponownie.
09:53
and everybodywszyscy had stoppedzatrzymany again,
230
577604
2267
Wszyscy powrócili do rutynowych zachowań.
09:55
and nobodynikt was havingmający these conversationsrozmowy anymorejuż.
231
579871
3193
Nikt już nie rozmawiał z pacjentami.
09:58
So that was really kinduprzejmy of heartbreakingserce for us,
232
583064
2053
To nam niemal złamało serce.
10:01
because we thought this was going to really take off.
233
585117
2717
Myśleliśmy, że stanie się to zwyczajem.
10:03
The culturalkulturalny issuekwestia had reassertedponowił swoje itselfsamo.
234
587834
3971
Kwestie kulturowe wzięły górę.
10:07
So here'soto jest the pitchsmoła:
235
591805
1155
A oto moje stanowisko:
10:08
I think it's importantważny that we don't just get on this freewayFreeway
236
592960
4086
To bardzo istotne abyśmy nie pędzili prosto
10:12
to ICUICU withoutbez thinkingmyślący hardciężko about whetherczy or not
237
597046
2499
na OIOM bez przemyślenia tego,
10:15
that's where we all want to endkoniec up,
238
599545
1793
czy to właśnie tam chcemy skończyć
nasze życie.
10:17
particularlyszczególnie as we becomestają się olderstarsze and increasinglycoraz bardziej frailwątły
239
601338
2136
Szczególnie gdy się starzejemy
i stajemy coraz słabsi
10:19
and ICUICU has lessmniej and lessmniej and lessmniej to offeroferta us.
240
603474
3654
a OIOM ma już coraz mniej
do zaoferowania.
10:23
There has to be a little sidebok roadDroga
241
607128
2330
Musimy znaleźć inną drogę
10:25
off there for people who don't want to go on that tracktor.
242
609458
4475
dla ludzi, którzy nie chcą
skończyć właśnie tam.
10:29
And I have one smallmały ideapomysł,
243
613933
2636
Mam skromny pomysł
10:32
and one bigduży ideapomysł about what could happenzdarzyć.
244
616569
4449
i jedno wielkie marzenie
odnośnie możliwej przyszłości.
10:36
And this is the smallmały ideapomysł.
245
621018
1061
Mój pomysł jest prosty.
10:37
The smallmały ideapomysł is, let's all of us
246
622079
2781
Użyłbym słów: 'zaangażujmy się bardziej w sposób,
jaki przedstawił nam Jason.
10:40
engageangażować more with this in the way that JasonJason has illustratedilustrowane.
247
624860
3936
Użyłbym słów: 'zaangażujmy się bardziej w sposób,
jaki przedstawił nam Jason.
10:44
Why can't we have these kindsrodzaje of conversationsrozmowy
248
628796
2053
Dlaczego nie przeprowadzać
tego typu rozmów
10:46
with our ownwłasny eldersstarsi
249
630849
1321
ze starszymi ludźmi z naszego
najbliższego otoczenia
10:48
and people who mightmoc be approachingzbliża się this?
250
632170
2790
oraz tymi, którzy zbliżają się do
wieku podeszłego?
10:50
There are a couplepara of things you can do.
251
634960
1834
Jest parę rzeczy,
które możemy zrobić.
10:52
One of them is, you can,
252
636794
2131
Jedną z nich jest:
Zadać jedno proste niezawodne pytanie.
10:54
just askzapytać this simpleprosty questionpytanie. This questionpytanie never failszawiedzie.
253
638925
2914
Jedną z nich jest:
Zadać jedno proste niezawodne pytanie.
10:57
"In the eventzdarzenie that you becamestał się too sickchory to speakmówić for yourselfsiebie,
254
641839
3755
"Jeśli staniesz się zbyt chory,
by mówić za siebie,
11:01
who would you like to speakmówić for you?"
255
645594
2933
kto powinien mówić w twoim imieniu?"
11:04
That's a really importantważny questionpytanie to askzapytać people,
256
648527
1914
To naprawdę bardzo ważne pytanie.
11:06
because givingdający people the controlkontrola over who that is
257
650441
2023
Ponieważ wskazanie osoby z mocą decyzyjną
odnośnie twojej przyszłości
11:08
producesprodukuje an amazingniesamowity outcomewynik.
258
652464
3308
daje niesamowite rezultaty.
11:11
The seconddruga thing you can say is,
259
655772
1146
Druga rzecz, którą można powiedzieć to,
11:12
"Have you spokenMówiony to that personosoba
260
656918
1498
"Czy rozmawiałeś z tą osobą
11:14
about the things that are importantważny to you
261
658416
1920
o rzeczach, które są dla Ciebie ważne
11:16
so that we'vemamy got a better ideapomysł of what it is we can do?"
262
660336
4154
tak żebyśmy wiedzieli
co możemy dla Ciebie zrobić?"
11:20
So that's the little ideapomysł.
263
664490
2522
Więc, oto mój mały pomysł.
11:22
The bigduży ideapomysł, I think, is more politicalpolityczny.
264
667012
1494
Ta wielka idea skutkuje
konsekwencjami natury bardziej społecznej.
11:24
I think we have to get ontona this.
265
668506
1951
Myślę, że powinniśmy poważnie
zająć się tym zagadnieniem.
11:26
I suggestedzasugerował we should have OccupyZajmują DeathŚmierć.
266
670457
3062
Zasugerowałem, że powinniśmy
' okupować śmierć'.
11:29
(LaughterŚmiech)
267
673519
2785
(Śmiech)
11:32
My wifeżona said, "Yeah, right, sit-insSit-in in the mortuarykostnica.
268
676304
2570
Moja żona powiedziała, 'Tak, urządzajmy
sobie strajki okupacyjne w kostnicy.
11:34
Yeah, yeah. Sure." (LaughterŚmiech)
269
678874
2579
Świetny pomysł." (Śmiech)
11:37
So that one didn't really runbiegać,
270
681453
1865
Zatem ten pomysł nie do końca wypalił,
11:39
but I was very struckpowalony by this.
271
683318
1670
ale wywarł na mnie ogromny wpływ.
11:40
Now, I'm an agingstarzenie się hippiehipis.
272
684988
1713
Teraz jestem starzejącym się hippisem.
11:42
I don't know, I don't think I look like that anymorejuż, but
273
686701
2497
Pewnie, może już na takiego nie wyglądam,
11:45
I had, two of my kidsdzieciaki were bornurodzony at home in the '80s
274
689198
2500
ale mam dwójkę dzieci urodzonych w domu
w latach 80.
11:47
when home birthnarodziny was a bigduży thing, and we babydziecko boomersboomers
275
691698
3468
kiedy porody domowe były bardzo popularne,
i my, urodzeni między '46 a '64
11:51
are used to takingnabierający chargeopłata of the situationsytuacja,
276
695166
2696
przywykliśmy do brania spraw w swoje ręce.
11:53
so if you just replacezastąpić all these wordssłowa of birthnarodziny,
277
697862
3398
Jeśli zastąpić słowa sloganów,
11:57
I like "PeacePokoju, Love, NaturalNaturalne DeathŚmierć" as an optionopcja.
278
701260
3081
to nowa wersja zabrzmi:
"Pokój, Miłości, Naturalna Śmierć".
12:00
I do think we have to get politicalpolityczny
279
704341
1516
Uważam, że musimy tę kwestię upolitycznić
12:01
and startpoczątek to reclaimodzyskać this processproces from
280
705857
2598
i zmienić kierunek procesu,
12:04
the medicalizedmedicalized modelModel in whichktóry it's going.
281
708455
1967
który zmierza w stronę modelu hospitalizacji.
12:06
Now, listen, that soundsDźwięki like a pitchsmoła for euthanasiaeutanazja.
282
710422
2040
Brzmi to zapewne jak
słowa poparcia dla eutanazji.
12:08
I want to make it absolutelyabsolutnie crystalkryształ clearjasny to you all,
283
712462
2192
Chcę aby to było jasne...
12:10
I hatenienawidzić euthanasiaeutanazja. I think it's a sideshowSideShow.
284
714654
2664
Nienawidzę eutanazji.
Myślę, że to pokazówka.
12:13
I don't think euthanasiaeutanazja matterssprawy.
285
717318
2187
Nie uważam jej za znaczącą.
12:15
I actuallytak właściwie think that,
286
719505
2151
Faktycznie uważam,
12:17
in placesmiejsca like OregonOregon,
287
721656
2549
że w miejscach takich jak Oregon,
12:20
where you can have physician-assistedwspomagana przez lekarza suicidesamobójstwo,
288
724205
3472
gdzie lekarz asystuje przy samobójstwie,
12:23
you take a poisonoustrujący dosedawka of stuffrzeczy,
289
727677
2217
nadzorując zażycie śmiertelnej dawki,
12:25
only halfpół a percentprocent of people ever do that.
290
729894
1876
ledwie pół procenta ludzi kiedykolwiek
zdecyduje się na ten krok.
12:27
I'm more interestedzainteresowany in what happensdzieje się to the 99.5 percentprocent
291
731770
2706
Bardziej interesuje mnie,
co się dzieje z 99,5 %
12:30
of people who don't want to do that.
292
734476
1756
którym to nie odpowiada.
12:32
I think mostwiększość people don't want to be deadnie żyje,
293
736232
2334
Myślę, że większość ludzi nie chce umierać,
12:34
but I do think mostwiększość people want to have some controlkontrola
294
738566
2097
ale większość chce mieć kontrolę
12:36
over how theirich dyingumierający processproces proceedswpływy.
295
740663
2742
nad przebiegiem ich procesu umierania.
12:39
So I'm an opponentprzeciwnik of euthanasiaeutanazja,
296
743405
1140
Jestem przeciwnikiem eutanazji,
12:40
but I do think we have to give people back some controlkontrola.
297
744545
2653
ale myślę, że musimy przywrócić
ludziom pewną kontrolę.
12:43
It deprivespozbawia euthanasiaeutanazja of its oxygentlen supplyDostawa.
298
747198
3473
To pozbawi eutanazję tlenu.
12:46
I think we should be looking at stoppingzatrzymanie
299
750671
1352
Myślę, że powinniśmy zastanowić się
12:47
the want for euthanasiaeutanazja,
300
752023
1039
jak powstrzymać pragnienie eutanazji,
12:48
not for makingzrobienie it illegalnielegalny or legalprawny or worryingfrasobliwy about it at all.
301
753062
4695
a nie nad tym, czy ją zalegalizować czy nie.
12:53
This is a quotezacytować from DameDame CicelyCicely SaundersSaunders,
302
757757
3576
Oto cytat Cicely Saunders,
12:57
whomkogo I metspotkał when I was a medicalmedyczny studentstudent.
303
761333
1369
którą poznałem jako student medycyny.
12:58
She foundedzałożony the hospicehospicjum movementruch.
304
762702
2879
Założyła ruch hospicjum.
13:01
And she said, "You mattermateria because you are,
305
765581
2191
Powiedziała: "Jesteś cenny z samego faktu
swojego istnienia
13:03
and you mattermateria to the last momentza chwilę of your life."
306
767772
2522
i liczysz się do ostatniej chwili swojego życia".
13:06
And I firmlymocno believe that
307
770294
2257
I jestem święcie przekonany,
13:08
that's the messagewiadomość that we have to carrynieść forwardNaprzód.
308
772551
3086
że to przesłanie musimy przekazywać dalej.
13:11
Thank you. (ApplauseAplauz)
309
775637
3019
Dziękuję. (Brawa)
Translated by Lena Gorska
Reviewed by Jerzy Perydzenski

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Peter Saul - Doctor, intensive care specialist
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die.

Why you should listen

Dr. Peter Saul is a Senior Intensive Care specialist in the adult and pediatric ICU at John Hunter Hospital, and Director of Intensive Care at Newcastle Private Hospital in Australia.  After spending time as the Head of Discipline for Medical Ethics at Newcastle University, he is now a leading adviser to the State and Federal health departments.

More profile about the speaker
Peter Saul | Speaker | TED.com