TEDxNewy
Peter Saul: Let's talk about dying
Peter Saul: Porozmawiajmy o umieraniu
Filmed:
Readability: 3.4
1,072,759 views
Zgodnie ze słowami dr Petera Saula, "Nie mamy kontroli
nad tym, kiedy umrzemy, ale możemy "okupować śmierć".
Doktor Saul zachęca nas, abyśmy jasno określili nasze preferencje odnośnie końca naszego życia... oraz proponuje dwa pytania pomagające w rozpoczęciu rozmowy na ten temat. (Nakręcony podczas TEDxNewy.)
Peter Saul - Doctor, intensive care specialist
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die. Full bio
Over the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Look, I had second thoughts, really,
0
578
2023
Miałem pewne wątpliwości,
00:18
about whether I could talk about this
1
2601
2035
czy będę w stanie mówić na ten temat
00:20
to such a vital and alive audience as you guys.
2
4636
3040
do tak ważnej i żywej publiczności.
00:23
Then I remembered the quote from Gloria Steinem,
3
7676
2590
Wtedy przypomniałem sobie cytat Glorii Steinem,
00:26
which goes,
4
10266
1639
który brzmi
00:27
"The truth will set you free,
5
11905
1931
"Prawda cię wyzwoli,
00:29
but first it will piss you off." (Laughter)
6
13836
3959
ale najpierw cię wkurzy". (Śmiech)
00:33
So -- (Laughter)
7
17795
2268
Zatem... (Śmiech)
00:35
So with that in mind, I'm going to set about
8
20063
2124
Mając to na uwadze, przyjmuję wyzwanie
00:38
trying to do those things here,
9
22187
1591
próbując mu sprostać
00:39
and talk about dying in the 21st century.
10
23778
1862
opowiem wam o umieraniu w XXI wieku.
00:41
Now the first thing that will piss you off, undoubtedly,
11
25640
2400
Po pierwsze, co was niewątpliwie wkurzy
00:43
is that all of us are, in fact, going to die
12
28040
2619
każdy z nas umrze
00:46
in the 21st century.
13
30659
1074
w XXI wieku.
00:47
There will be no exceptions to that.
14
31733
2390
Nie będzie w tym wyjątków.
00:50
There are, apparently, about one in eight of you
15
34123
2657
Obecnie średnio jedna na osiem osób sądzi
00:52
who think you're immortal, on surveys, but --
16
36780
2524
że jest nieśmiertelna, według badań, ale...
00:55
(Laughter)
17
39304
2178
(Śmiech)
00:57
Unfortunately, that isn't going to happen.
18
41482
4613
Niestety, tak się nie stanie.
01:01
While I give this talk, in the next 10 minutes,
19
46095
1653
W czasie 10 minut mojego wystąpienia
01:03
a hundred million of my cells will die,
20
47748
3496
obumrze 100 milionów moich komórek,
01:07
and over the course of today, 2,000 of my brain cells
21
51244
2594
a w ciągu dnia 2 tys.moich komórek mózgowych
01:09
will die and never come back,
22
53838
2141
obumrze i nigdy nie odrodzi się.
01:11
so you could argue that the dying process
23
55979
2081
Można stwierdzić, że proces umierania jednostki
01:13
starts pretty early in the piece.
24
58060
2078
rozpoczyna się bardzo wcześnie.
01:16
Anyway, the second thing I want to say about dying in the
25
60138
2114
Po drugie, w kontekście umierania w XXI wieku
01:18
21st century, apart from it's going to happen to everybody,
26
62252
2365
poza oczywistym, że wszyscy umrzemy,
01:20
is it's shaping up to be a bit of a train wreck
27
64617
2616
trzeba przyznać, że dla większości z nas,
01:23
for most of us,
28
67233
2345
będzie to katastrofalne doświadczenie.
01:25
unless we do something to try and reclaim this process
29
69578
2969
O ile nie zrobimy coś i nie powstrzymamy
01:28
from the rather inexorable trajectory that it's currently on.
30
72547
3717
proces, który zmierza do nieuchronnego końca.
01:32
So there you go. That's the truth.
31
76264
1808
Oto dochodzimy do sedna. To cała prawda,
01:33
No doubt that will piss you off, and now let's see
32
78072
1431
Bez wątpienia to was wkurzy.
Zobaczmy
Zobaczmy
01:35
whether we can set you free. I don't promise anything.
33
79503
2976
czy możemy się wyzwolić.
Niczego nie obiecuję.
Niczego nie obiecuję.
01:38
Now, as you heard in the intro, I work in intensive care,
34
82479
2583
Jak słyszeliście w zapowiedzi,
pracuję na OIOM-ie.
pracuję na OIOM-ie.
01:40
and I think I've kind of lived through the heyday
35
85062
3104
Wydaje mi się, że żyłem w najlepszych czasach
01:44
of intensive care. It's been a ride, man.
36
88166
2007
intensywnej terapii.
To była jazda!
To była jazda!
01:46
This has been fantastic.
37
90173
1200
Było fantastycznie!
01:47
We have machines that go ping.
38
91373
1155
Mamy pikające maszyny.
01:48
There's many of them up there.
39
92528
2310
Jest ich tam wiele.
01:50
And we have some wizard technology which I think
40
94838
2744
Mamy czarodziejską technologię, która
01:53
has worked really well, and over the course of the time
41
97582
2512
działa bardzo sprawnie i na przestrzeni lat
01:55
I've worked in intensive care, the death rate
42
100094
2072
od kiedy pracuję na OIOM-ie umieralność
01:58
for males in Australia has halved,
43
102166
2370
mężczyzn w Australii spadła o połowę,
02:00
and intensive care has had something to do with that.
44
104536
1619
a oddziały IOM przyczyniły się do tego.
02:02
Certainly, a lot of the technologies that we use
45
106155
2008
Z pewnością technologia jakiej używamy
02:04
have got something to do with that.
46
108163
2220
także ma z tym coś wspólnego.
02:06
So we have had tremendous success, and we kind of
47
110383
2504
Odnieśliśmy ogromny sukces,
02:08
got caught up in our own success quite a bit,
48
112887
2354
daliśmy się nawet trochę ponieść emocjom
02:11
and we started using expressions like "lifesaving."
49
115241
3624
bo używaliśmy określenia "ratująca życie".
02:14
I really apologize to everybody for doing that,
50
118865
2134
Naprawdę wszystkich was za to przepraszam
02:16
because obviously, we don't.
51
120999
1230
bo prawda jest taka, że nie ratujemy życia.
02:18
What we do is prolong people's lives,
52
122229
2528
Jesteśmy w stanie jedynie je przedłużyć,
02:20
and delay death,
53
124757
2101
opóźnić śmierć albo zmienić bieg wydarzeń,
02:22
and redirect death, but we can't, strictly speaking,
54
126858
2845
ale nie jesteśmy w stanie, mówiąc dosłownie,
02:25
save lives on any sort of permanent basis.
55
129703
2855
ratować życia w sposób permanentny.
02:28
And what's really happened over the period of time
56
132558
1985
Tak naprawdę, przez ten czas
02:30
that I've been working in intensive care is that
57
134543
2639
kiedy pracuję na OIOM-ie ludzie,
02:33
the people whose lives we started saving back in the '70s,
58
137182
3570
których życie ratowaliśmy już w latach 70.
02:36
'80s, and '90s, are now coming to die in the 21st century
59
140752
4478
80. i 90. teraz dopiero umrą w XXI wieku
02:41
of diseases that we no longer have the answers to
60
145230
3600
na choroby, na które nie mamy odpowiedzi
02:44
in quite the way we did then.
61
148830
2510
metodami jakie stosowaliśmy wtedy.
02:47
So what's happening now is there's been a big shift
62
151340
1875
Co się dzieje teraz? Zachodzi duża zmiana
02:49
in the way that people die,
63
153215
1807
dotycząca przyczyn umierania.
02:50
and most of what they're dying of now isn't as amenable
64
155022
2271
Większość chorób, na które obecnie umieramy
02:53
to what we can do as what it used to be like
65
157293
2826
jest nieuleczalna stosując dawne metody
02:56
when I was doing this in the '80s and '90s.
66
160119
3911
stosowane w latach 80. i 90.
02:59
So we kind of got a bit caught up with this,
67
164030
2864
Zatem jesteśmy trochę w potrzasku
03:02
and we haven't really squared with you guys about
68
166894
3033
i tak naprawdę nie byliśmy w tej kwestii szczerzy.
03:05
what's really happening now, and it's about time we did.
69
169927
4055
Chwała bogu! W końcu przyznaliśmy się.
03:09
I kind of woke up to this bit in the late '90s
70
173982
3391
Ocknąłem się pod koniec lat 90.
03:13
when I met this guy.
71
177373
2094
kiedy poznałem tego faceta.
03:15
This guy is called Jim, Jim Smith, and he looked like this.
72
179467
4357
Nazywał się Jim Smith i wyglądał tak.
03:19
I was called down to the ward to see him.
73
183824
2303
Wezwano mnie na oddział, żebym go zobaczył.
03:22
His is the little hand.
74
186127
2245
Mniejsza dłoń należy do niego.
03:24
I was called down to the ward to see him
75
188372
1386
Wezwany zostałem na oddział
by go obejrzeć
by go obejrzeć
03:25
by a respiratory physician.
76
189758
1094
przez pulmonologa.
03:26
He said, "Look, there's a guy down here.
77
190852
2176
Powiedział, "Tam leży facet,
03:28
He's got pneumonia,
78
193028
1600
ma zapalenie płuc,
03:30
and he looks like he needs intensive care.
79
194628
2505
wygląda na to, że potrzebuje intensywnej opieki.
03:33
His daughter's here and she wants everything possible
80
197133
2074
Jest tu jego córka i prosi abyśmy zrobili
03:35
to be done."
81
199207
2531
wszystko, co w naszej mocy".
03:37
Which is a familiar phrase to us.
82
201738
2619
Dobrze znamy te słowa.
03:40
So I go down to the ward and see Jim,
83
204357
1831
Schodzę potem na oddział zobaczyć Jima,
03:42
and his skin his translucent like this.
84
206188
1685
a jego skóra jest przezroczysta.
03:43
You can see his bones through the skin.
85
207873
2250
Można przez nią zobaczyć jego kości.
03:46
He's very, very thin,
86
210123
1538
Jest bardzo wychudzony
03:47
and he is, indeed, very sick with pneumonia,
87
211661
3382
i rzeczywiście ma bardzo chore płuca.
03:50
and he's too sick to talk to me,
88
215043
1481
Jest tak chory, że nie może mówić.
03:52
so I talk to his daughter Kathleen, and I say to her,
89
216524
5150
Więc zapytałem jego córkę, Kathleen,
03:57
"Did you and Jim ever talk about
90
221674
2964
'Czy kiedykolwiek rozmawiałaś z Jimem
04:00
what you would want done
91
224638
1683
co chcielibyście zrobić
04:02
if he ended up in this kind of situation?"
92
226321
2014
jeśli on znajdzie się w takiej sytuacji?'
04:04
And she looked at me and said, "No, of course not!"
93
228335
3729
Spojrzała na mnie i powiedziała:
'Oczywiście, że nie!'
'Oczywiście, że nie!'
04:07
I thought, "Okay. Take this steady."
94
232064
5060
Pomyślałem: 'OK. Podejdźmy do tego spokojnie'.
04:13
And I got talking to her, and after a while, she said to me,
95
237124
2844
Zaczęliśmy rozmawiać i po chwili powiedziała:
04:15
"You know, we always thought there'd be time."
96
239968
3003
' Zawsze myśleliśmy, że będzie na to czas'.
04:18
Jim was 94. (Laughter)
97
242971
3766
Jim miał 94 lata.
(Śmiech)
(Śmiech)
04:22
And I realized that something wasn't happening here.
98
246737
2534
Zdałem sobie sprawę, że czegoś tu zabrakło.
04:25
There wasn't this dialogue going on
99
249271
1324
Zabrakło takiej rozmowy,
04:26
that I imagined was happening.
100
250595
2653
która wydawało mi się,
odbyła się.
odbyła się.
04:29
So a group of us started doing survey work,
101
253248
3007
Nasza grupa zaczęła prowadzić
badania naukowe,
badania naukowe,
04:32
and we looked at four and a half thousand nursing home
102
256255
2220
i przyjrzeliśmy się 4 500 rezydentom
04:34
residents in Newcastle, in the Newcastle area,
103
258475
3340
domów opieki w okręgu Newcastle
04:37
and discovered that only one in a hundred of them
104
261815
2947
i odkryliśmy, że zaledwie jeden na stu
04:40
had a plan about what to do when their hearts stopped beating.
105
264762
3065
miał plan co zrobić,
gdy jego serce przestanie bić.
gdy jego serce przestanie bić.
04:43
One in a hundred.
106
267827
1139
Jeden na stu.
04:44
And only one in 500 of them had plan about what to do
107
268966
3341
a tylko jeden na 500 z nich
miał plan co zrobić,
miał plan co zrobić,
04:48
if they became seriously ill.
108
272307
3097
jeśliby ciężko się rozchorował.
04:51
And I realized, of course, this dialogue
109
275404
2760
Zdałem sobie sprawę, że takie rozmowy
04:54
is definitely not occurring in the public at large.
110
278164
4636
nie odbywają się u większości z nas.
04:58
Now, I work in acute care.
111
282800
1478
Obecnie pracuję na oddziale
medycyny ratunkowej.
medycyny ratunkowej.
05:00
This is John Hunter Hospital.
112
284278
2105
To szpital John Hunter.
05:02
And I thought, surely, we do better than that.
113
286383
4001
Pomyślałem, że na pewno
możemy się bardziej postarać.
możemy się bardziej postarać.
05:06
So a colleague of mine from nursing called Lisa Shaw and I
114
290384
2996
Wspólnie z koleżanką pielęgniarką, Lisą Shaw
05:09
went through hundreds and hundreds of sets of notes
115
293380
2516
przejrzeliśmy setki notatek,
05:11
in the medical records department
116
295896
1273
w dziale dokumentacji medycznej
05:13
looking at whether there was any sign at all
117
297169
2621
w poszukiwaniu jakichkolwiek śladów,
05:15
that anybody had had any conversation about
118
299790
2428
by ktokolwiek kiedykolwiek rozmawiał
z pacjentami
z pacjentami
05:18
what might happen to them if the treatment they were
119
302218
1853
co może się z nimi stać, kiedy leczenie
05:19
receiving was unsuccessful to the point that they would die.
120
304071
3344
okaże się bezskuteczne i czeka ich
nieuchronna śmierć.
nieuchronna śmierć.
05:23
And we didn't find a single record of any preference
121
307415
2941
Nie znaleźliśmy ani jednego zapisu jakichkolwiek
wskazówek
wskazówek
05:26
about goals, treatments or outcomes from any
122
310356
3844
odnośnie celu, metod leczenia lub ich rezultatów
05:30
of the sets of notes initiated by a doctor or by a patient.
123
314200
4570
zapisanych w notatkach inspirowanych
przez lekarza lub pacjenta.
przez lekarza lub pacjenta.
05:34
So we started to realize
124
318770
2717
Zdaliśmy sobie sprawę,
05:37
that we had a problem,
125
321487
2201
że mamy problem,
05:39
and the problem is more serious because of this.
126
323688
5023
a wydaje się być jeszcze poważniejszy.
05:44
What we know is that obviously we are all going to die,
127
328711
3302
Wiemy, że wszyscy umrzemy.
05:47
but how we die is actually really important,
128
332013
2665
Jednak to, jak umrzemy jest
w istocie bardzo ważne.
w istocie bardzo ważne.
05:50
obviously not just to us, but also to how that
129
334678
3555
oczywiście nie tylko dla nas,
ale także dla tych wszystkich,
ale także dla tych wszystkich,
05:54
features in the lives of all the people who live on afterwards.
130
338233
3134
którzy będą jeszcze żyć po nas.
05:57
How we die lives on in the minds of everybody
131
341367
2321
To jak umieramy,
pozostaje w pamięci tych,
pozostaje w pamięci tych,
05:59
who survives us, and
132
343688
3117
którzy nas przeżyją.
06:02
the stress created in families by dying is enormous,
133
346805
3732
Stres związany ze śmiercią
dla rodziny jest ogromny.
dla rodziny jest ogromny.
06:06
and in fact you get seven times as much stress by dying
134
350537
2686
W istocie, poziom stresu
w wyniku śmierci na OIOM-ie
w wyniku śmierci na OIOM-ie
06:09
in intensive care as by dying just about anywhere else,
135
353223
2737
jest 7-krotnie wyższy, niż gdy dochodzi
do niej gdziekolwiek indziej.
do niej gdziekolwiek indziej.
06:11
so dying in intensive care is not your top option
136
355960
3078
Zatem umieranie na OIOM-ie
nie jest najlepszą opcją
nie jest najlepszą opcją
06:14
if you've got a choice.
137
359038
2458
jeśli mamy jakiś wybór.
06:17
And, if that wasn't bad enough, of course,
138
361496
2169
I jeśli to nie jest wystarczająco pesymistyczne...
06:19
all of this is rapidly progressing towards the fact that
139
363665
2648
Wszystko zmierza ku temu,
06:22
many of you, in fact, about one in 10 of you at this point,
140
366313
2352
że wielu z was w około jednym na dziesięć przypadków
06:24
will die in intensive care.
141
368665
1450
umrze na oddziale intensywnej terapii.
06:26
In the U.S., it's one in five.
142
370115
1334
W USA jedna na pięć osób.
06:27
In Miami, it's three out of five people die in intensive care.
143
371449
3750
W Miami trzy na pięć osób umrze na OIOM-ie.
06:31
So this is the sort of momentum
144
375199
2065
To rodzaj trendu
06:33
that we've got at the moment.
145
377264
2288
jaki obecnie mamy.
06:35
The reason why this is all happening is due to this,
146
379552
2545
Taki stan rzeczy wynika
z typowych przyczyn śmierci.
z typowych przyczyn śmierci.
06:37
and I do have to take you through what this is about.
147
382097
1302
A teraz wytłumaczę wam o co
w tym wszystkim chodzi.
w tym wszystkim chodzi.
06:39
These are the four ways to go.
148
383399
1965
Mamy cztery sposoby umierania.
06:41
So one of these will happen to all of us.
149
385364
2865
Jeden z nich przytrafi się każdemu z nas.
06:44
The ones you may know most about are the ones
150
388229
2530
Ten, o którym być może wiecie najwięcej,
to niestety ten,
to niestety ten,
06:46
that are becoming increasingly of historical interest:
151
390759
2846
które stopniowo odchodzi do lamusa:
06:49
sudden death.
152
393605
1417
Jest nim nagła śmierć.
06:50
It's quite likely in an audience this size
153
395022
1445
Najprawdopodobniej,
żadnej osobie z publiczności
żadnej osobie z publiczności
06:52
this won't happen to anybody here.
154
396467
2551
się nie przytrafi.
06:54
Sudden death has become very rare.
155
399018
1730
Nagła śmierć stała się bardzo rzadka.
06:56
The death of Little Nell and Cordelia and all that sort of stuff
156
400748
2455
Śmierć malutkich Nell i Cordeli,
i im podobnym,
i im podobnym,
06:59
just doesn't happen anymore.
157
403203
1673
po prostu już się nie zdarza.
07:00
The dying process of those with terminal illness
158
404876
2417
Kolejny to proces umierania
w wyniku chorób nieuleczalnych,
w wyniku chorób nieuleczalnych,
07:03
that we've just seen
159
407293
1032
jak w przypadku, który opisałem.
07:04
occurs to younger people.
160
408325
1615
Przydarza się osobom coraz młodszym.
07:05
By the time you've reached 80, this is unlikely to happen to you.
161
409940
2850
Po 80 roku życia,
to bardzo mało prawdopodobne.
to bardzo mało prawdopodobne.
07:08
Only one in 10 people who are over 80 will die of cancer.
162
412790
3415
Tylko jedna na 10 osób,
które mają ponad 80 lat umrze na raka.
które mają ponad 80 lat umrze na raka.
07:12
The big growth industry are these.
163
416205
4835
Największe spustoszenie wyrządzają
dwie ostatnie przyczyny.
dwie ostatnie przyczyny.
07:16
What you die of is increasing organ failure,
164
421040
3251
Coraz częściej umieramy z powodu
niewydolności narządów
niewydolności narządów
07:20
with your respiratory, cardiac, renal,
165
424291
2235
układu oddechowego, serca, nerek,
07:22
whatever organs packing up. Each of these
166
426526
1780
któregokolwiek z organów wewnętrznych.
07:24
would be an admission to an acute care hospital,
167
428306
2603
Oznaczać to będzie przyjęcie na OIOM,
07:26
at the end of which, or at some point during which,
168
430909
1969
leczenie, w trakcie którego
ktoś w pewnym momencie
ktoś w pewnym momencie
07:28
somebody says, enough is enough, and we stop.
169
432878
2176
powie dość i leczenie zostanie przerwane.
07:30
And this one's the biggest growth industry of all,
170
435054
2568
A ten oto scenariusz staje się
najczęstszą przyczyną śmierci.
najczęstszą przyczyną śmierci.
07:33
and at least six out of 10 of the people in this room
171
437622
2575
Co najmniej 6 z 10 osób na tej sali
07:36
will die in this form, which is
172
440197
2562
umrze w taki właśnie sposób,
07:38
the dwindling of capacity
173
442759
3894
tzn na skutek jednoczesnego
zmniejszenia wydolności
zmniejszenia wydolności
07:42
with increasing frailty,
174
446653
2319
i rosnącego osłabienia organizmu.
07:44
and frailty's an inevitable part of aging,
175
448972
2250
Słabnięcie jest nieuniknioną
częścią starzenia się,
częścią starzenia się,
07:47
and increasing frailty is in fact the main thing
176
451222
2553
i w rzeczywistości postępujące osłabienie
jest główną przyczyną
jest główną przyczyną
07:49
that people die of now,
177
453775
1049
śmierci w dzisiejszych czasach.
07:50
and the last few years, or the last year of your life
178
454824
2128
Ostatnie lata lub ostatni rok naszego życia
07:52
is spent with a great deal of disability, unfortunately.
179
456952
4015
spędzimy niestety cierpiąc na różne upośledzenia.
07:56
Enjoying it so far? (Laughs)
180
460967
3384
Podoba się?
( Śmiechy )
( Śmiechy )
08:00
(Laughter)
181
464351
3153
(Śmiech)
08:03
Sorry, I just feel such a, I feel such a Cassandra here.
182
467504
3428
Przepraszam, czuję się teraz
jak mityczna Kasandra.
jak mityczna Kasandra.
08:06
(Laughter)
183
470932
5158
(Śmiech)
08:11
What can I say that's positive? What's positive is
184
476090
1059
Czy mogę powiedzieć coś pozytywnego?
Dobra wiadomość jest taka,
Dobra wiadomość jest taka,
08:13
that this is happening at very great age, now.
185
477149
2415
że dzieje się to
dopiero w podeszłym wieku.
dopiero w podeszłym wieku.
08:15
We are all, most of us, living to reach this point.
186
479564
2745
Większość z nas dożyje tej chwili.
08:18
You know, historically, we didn't do that.
187
482309
1888
Dawniej nie bylibyśmy w stanie.
08:20
This is what happens to you
188
484197
1469
Tak się dzieje z nami,
gdy dożywamy sędziwego wieku.
gdy dożywamy sędziwego wieku.
08:21
when you live to be a great age,
189
485666
2523
Tak się dzieje z nami,
gdy dożywamy sędziwego wieku.
gdy dożywamy sędziwego wieku.
08:24
and unfortunately, increasing longevity does mean
190
488189
1889
Niestety długowieczność oznacza
08:25
more old age, not more youth.
191
490078
1927
więcej lat starości niż lat młodości.
08:27
I'm sorry to say that. (Laughter)
192
492005
6093
Przykro mi, że muszę wam to powiedzieć.
(Śmiech)
(Śmiech)
08:33
What we did, anyway, look, what we did,
193
498098
1797
W każdym bądź razie,
oto co zrobiliśmy.
oto co zrobiliśmy.
08:35
we didn't just take this lying down
194
499895
1527
Nie zostawiliśmy tego bez odzewu,
08:37
at John Hunter Hospital and elsewhere.
195
501422
1502
ani w szpitalu John Hunter
ani gdziekolwiek indziej.
ani gdziekolwiek indziej.
08:38
We've started a whole series of projects
196
502924
1622
Rozpoczęliśmy serię projektów
08:40
to try and look about whether we could, in fact, involve
197
504546
2996
którymi staraliśmy się wpłynąć na ludzi,
08:43
people much more in the way that things happen to them.
198
507542
3494
by bardziej zainteresowali się
tym, co się z nimi dzieje.
tym, co się z nimi dzieje.
08:46
But we realized, of course, that we are dealing
199
511036
1232
Zdaliśmy sobie oczywiście sprawę,
że mamy do czynienia
że mamy do czynienia
08:48
with cultural issues,
200
512268
2344
z pewnymi kwestiami kulturowymi.
08:50
and this is, I love this Klimt painting,
201
514612
1859
Uwielbiam ten obraz Klimta.
08:52
because the more you look at it, the more you kind of get
202
516471
2205
Im dłużej się mu przyglądasz,
tym bardziej zaczynasz rozumieć
tym bardziej zaczynasz rozumieć
08:54
the whole issue that's going on here,
203
518676
2019
o co w tym wszystkim chodzi,
08:56
which is clearly the separation of death from the living,
204
520695
3518
a mianowicie -
wyraźny podział na żywych i martwych
wyraźny podział na żywych i martwych
09:00
and the fear — Like, if you actually look,
205
524213
1880
oraz strach - jeśli się dobrze przyjrzeć,
09:01
there's one woman there
206
526093
1175
zobaczymy kobietę, która ma otwarte oczy...
09:03
who has her eyes open.
207
527268
1919
zobaczymy kobietę, która ma otwarte oczy...
09:05
She's the one he's looking at,
208
529187
1685
To na nią patrzy śmierć,
09:06
and [she's] the one he's coming for. Can you see that?
209
530872
3228
i po nią właśnie przychodzi.
Widzicie to?
Widzicie to?
09:10
She looks terrified.
210
534100
1526
Wygląda na przerażoną.
09:11
It's an amazing picture.
211
535626
1693
To niesamowity obraz.
09:13
Anyway, we had a major cultural issue.
212
537319
2221
W każdym razie,
mieliśmy duży problem kulturowy.
mieliśmy duży problem kulturowy.
09:15
Clearly, people didn't want us to talk about death,
213
539540
1984
Ludzie nie chcieli z nami rozmawiać o śmierci,
09:17
or, we thought that.
214
541524
1495
a przynajmniej tak nam się wydawało.
09:18
So with loads of funding from the Federal Government
215
543019
1947
Dzięki pokaźnym funduszom
od rządu federalnego
od rządu federalnego
09:20
and the local Health Service, we introduced a thing
216
544966
1420
i lokalnej służby zdrowia,
wprowadziliśmy w szpitalu
wprowadziliśmy w szpitalu
09:22
at John Hunter called Respecting Patient Choices.
217
546386
2898
Johna Huntera program
"Poszanowania wyboru pacjenta".
"Poszanowania wyboru pacjenta".
09:25
We trained hundreds of people to go to the wards
218
549284
2849
Przeszkoliliśmy setki ludzi,
by chodzili na oddziały
by chodzili na oddziały
09:28
and talk to people about the fact that they would die,
219
552133
3143
i rozmawiali z ludźmi o nieuchronności śmierci
09:31
and what would they prefer under those circumstances.
220
555276
2286
oraz o tym, co w związku z tym chcieliby zrobić.
09:33
They loved it. The families and the patients, they loved it.
221
557562
3519
Bardzo im się to spodobało.
Zarówno rodzinom jak ich pacjentom.
Zarówno rodzinom jak ich pacjentom.
09:36
Ninety-eight percent of people really thought
222
561081
2460
98 % osób uważało,
09:39
this just should have been normal practice,
223
563541
1454
że powinna to być standardowa procedura
09:40
and that this is how things should work.
224
564995
2383
i tak właśnie powinna wyglądać.
09:43
And when they expressed wishes,
225
567378
1938
Wyrażone przez nich życzenia
09:45
all of those wishes came true, as it were.
226
569316
1973
zostały spełnione,
tak jak sobie tego życzyli.
tak jak sobie tego życzyli.
09:47
We were able to make that happen for them.
227
571289
1980
Byliśmy w stanie to dla nich zrobić.
09:49
But then, when the funding ran out,
228
573269
2250
Później, gdy skończyło się dofinansowanie,
09:51
we went back to look six months later,
229
575519
2085
po 6 miesiącach wróciliśmy sprawdzić
sytuację ponownie.
sytuację ponownie.
09:53
and everybody had stopped again,
230
577604
2267
Wszyscy powrócili do rutynowych zachowań.
09:55
and nobody was having these conversations anymore.
231
579871
3193
Nikt już nie rozmawiał z pacjentami.
09:58
So that was really kind of heartbreaking for us,
232
583064
2053
To nam niemal złamało serce.
10:01
because we thought this was going to really take off.
233
585117
2717
Myśleliśmy, że stanie się to zwyczajem.
10:03
The cultural issue had reasserted itself.
234
587834
3971
Kwestie kulturowe wzięły górę.
10:07
So here's the pitch:
235
591805
1155
A oto moje stanowisko:
10:08
I think it's important that we don't just get on this freeway
236
592960
4086
To bardzo istotne abyśmy nie pędzili prosto
10:12
to ICU without thinking hard about whether or not
237
597046
2499
na OIOM bez przemyślenia tego,
10:15
that's where we all want to end up,
238
599545
1793
czy to właśnie tam chcemy skończyć
nasze życie.
nasze życie.
10:17
particularly as we become older and increasingly frail
239
601338
2136
Szczególnie gdy się starzejemy
i stajemy coraz słabsi
i stajemy coraz słabsi
10:19
and ICU has less and less and less to offer us.
240
603474
3654
a OIOM ma już coraz mniej
do zaoferowania.
do zaoferowania.
10:23
There has to be a little side road
241
607128
2330
Musimy znaleźć inną drogę
10:25
off there for people who don't want to go on that track.
242
609458
4475
dla ludzi, którzy nie chcą
skończyć właśnie tam.
skończyć właśnie tam.
10:29
And I have one small idea,
243
613933
2636
Mam skromny pomysł
10:32
and one big idea about what could happen.
244
616569
4449
i jedno wielkie marzenie
odnośnie możliwej przyszłości.
odnośnie możliwej przyszłości.
10:36
And this is the small idea.
245
621018
1061
Mój pomysł jest prosty.
10:37
The small idea is, let's all of us
246
622079
2781
Użyłbym słów: 'zaangażujmy się bardziej w sposób,
jaki przedstawił nam Jason.
jaki przedstawił nam Jason.
10:40
engage more with this in the way that Jason has illustrated.
247
624860
3936
Użyłbym słów: 'zaangażujmy się bardziej w sposób,
jaki przedstawił nam Jason.
jaki przedstawił nam Jason.
10:44
Why can't we have these kinds of conversations
248
628796
2053
Dlaczego nie przeprowadzać
tego typu rozmów
tego typu rozmów
10:46
with our own elders
249
630849
1321
ze starszymi ludźmi z naszego
najbliższego otoczenia
najbliższego otoczenia
10:48
and people who might be approaching this?
250
632170
2790
oraz tymi, którzy zbliżają się do
wieku podeszłego?
wieku podeszłego?
10:50
There are a couple of things you can do.
251
634960
1834
Jest parę rzeczy,
które możemy zrobić.
które możemy zrobić.
10:52
One of them is, you can,
252
636794
2131
Jedną z nich jest:
Zadać jedno proste niezawodne pytanie.
Zadać jedno proste niezawodne pytanie.
10:54
just ask this simple question. This question never fails.
253
638925
2914
Jedną z nich jest:
Zadać jedno proste niezawodne pytanie.
Zadać jedno proste niezawodne pytanie.
10:57
"In the event that you became too sick to speak for yourself,
254
641839
3755
"Jeśli staniesz się zbyt chory,
by mówić za siebie,
by mówić za siebie,
11:01
who would you like to speak for you?"
255
645594
2933
kto powinien mówić w twoim imieniu?"
11:04
That's a really important question to ask people,
256
648527
1914
To naprawdę bardzo ważne pytanie.
11:06
because giving people the control over who that is
257
650441
2023
Ponieważ wskazanie osoby z mocą decyzyjną
odnośnie twojej przyszłości
odnośnie twojej przyszłości
11:08
produces an amazing outcome.
258
652464
3308
daje niesamowite rezultaty.
11:11
The second thing you can say is,
259
655772
1146
Druga rzecz, którą można powiedzieć to,
11:12
"Have you spoken to that person
260
656918
1498
"Czy rozmawiałeś z tą osobą
11:14
about the things that are important to you
261
658416
1920
o rzeczach, które są dla Ciebie ważne
11:16
so that we've got a better idea of what it is we can do?"
262
660336
4154
tak żebyśmy wiedzieli
co możemy dla Ciebie zrobić?"
co możemy dla Ciebie zrobić?"
11:20
So that's the little idea.
263
664490
2522
Więc, oto mój mały pomysł.
11:22
The big idea, I think, is more political.
264
667012
1494
Ta wielka idea skutkuje
konsekwencjami natury bardziej społecznej.
konsekwencjami natury bardziej społecznej.
11:24
I think we have to get onto this.
265
668506
1951
Myślę, że powinniśmy poważnie
zająć się tym zagadnieniem.
zająć się tym zagadnieniem.
11:26
I suggested we should have Occupy Death.
266
670457
3062
Zasugerowałem, że powinniśmy
' okupować śmierć'.
' okupować śmierć'.
11:29
(Laughter)
267
673519
2785
(Śmiech)
11:32
My wife said, "Yeah, right, sit-ins in the mortuary.
268
676304
2570
Moja żona powiedziała, 'Tak, urządzajmy
sobie strajki okupacyjne w kostnicy.
sobie strajki okupacyjne w kostnicy.
11:34
Yeah, yeah. Sure." (Laughter)
269
678874
2579
Świetny pomysł." (Śmiech)
11:37
So that one didn't really run,
270
681453
1865
Zatem ten pomysł nie do końca wypalił,
11:39
but I was very struck by this.
271
683318
1670
ale wywarł na mnie ogromny wpływ.
11:40
Now, I'm an aging hippie.
272
684988
1713
Teraz jestem starzejącym się hippisem.
11:42
I don't know, I don't think I look like that anymore, but
273
686701
2497
Pewnie, może już na takiego nie wyglądam,
11:45
I had, two of my kids were born at home in the '80s
274
689198
2500
ale mam dwójkę dzieci urodzonych w domu
w latach 80.
w latach 80.
11:47
when home birth was a big thing, and we baby boomers
275
691698
3468
kiedy porody domowe były bardzo popularne,
i my, urodzeni między '46 a '64
i my, urodzeni między '46 a '64
11:51
are used to taking charge of the situation,
276
695166
2696
przywykliśmy do brania spraw w swoje ręce.
11:53
so if you just replace all these words of birth,
277
697862
3398
Jeśli zastąpić słowa sloganów,
11:57
I like "Peace, Love, Natural Death" as an option.
278
701260
3081
to nowa wersja zabrzmi:
"Pokój, Miłości, Naturalna Śmierć".
"Pokój, Miłości, Naturalna Śmierć".
12:00
I do think we have to get political
279
704341
1516
Uważam, że musimy tę kwestię upolitycznić
12:01
and start to reclaim this process from
280
705857
2598
i zmienić kierunek procesu,
12:04
the medicalized model in which it's going.
281
708455
1967
który zmierza w stronę modelu hospitalizacji.
12:06
Now, listen, that sounds like a pitch for euthanasia.
282
710422
2040
Brzmi to zapewne jak
słowa poparcia dla eutanazji.
słowa poparcia dla eutanazji.
12:08
I want to make it absolutely crystal clear to you all,
283
712462
2192
Chcę aby to było jasne...
12:10
I hate euthanasia. I think it's a sideshow.
284
714654
2664
Nienawidzę eutanazji.
Myślę, że to pokazówka.
Myślę, że to pokazówka.
12:13
I don't think euthanasia matters.
285
717318
2187
Nie uważam jej za znaczącą.
12:15
I actually think that,
286
719505
2151
Faktycznie uważam,
12:17
in places like Oregon,
287
721656
2549
że w miejscach takich jak Oregon,
12:20
where you can have physician-assisted suicide,
288
724205
3472
gdzie lekarz asystuje przy samobójstwie,
12:23
you take a poisonous dose of stuff,
289
727677
2217
nadzorując zażycie śmiertelnej dawki,
12:25
only half a percent of people ever do that.
290
729894
1876
ledwie pół procenta ludzi kiedykolwiek
zdecyduje się na ten krok.
zdecyduje się na ten krok.
12:27
I'm more interested in what happens to the 99.5 percent
291
731770
2706
Bardziej interesuje mnie,
co się dzieje z 99,5 %
co się dzieje z 99,5 %
12:30
of people who don't want to do that.
292
734476
1756
którym to nie odpowiada.
12:32
I think most people don't want to be dead,
293
736232
2334
Myślę, że większość ludzi nie chce umierać,
12:34
but I do think most people want to have some control
294
738566
2097
ale większość chce mieć kontrolę
12:36
over how their dying process proceeds.
295
740663
2742
nad przebiegiem ich procesu umierania.
12:39
So I'm an opponent of euthanasia,
296
743405
1140
Jestem przeciwnikiem eutanazji,
12:40
but I do think we have to give people back some control.
297
744545
2653
ale myślę, że musimy przywrócić
ludziom pewną kontrolę.
ludziom pewną kontrolę.
12:43
It deprives euthanasia of its oxygen supply.
298
747198
3473
To pozbawi eutanazję tlenu.
12:46
I think we should be looking at stopping
299
750671
1352
Myślę, że powinniśmy zastanowić się
12:47
the want for euthanasia,
300
752023
1039
jak powstrzymać pragnienie eutanazji,
12:48
not for making it illegal or legal or worrying about it at all.
301
753062
4695
a nie nad tym, czy ją zalegalizować czy nie.
12:53
This is a quote from Dame Cicely Saunders,
302
757757
3576
Oto cytat Cicely Saunders,
12:57
whom I met when I was a medical student.
303
761333
1369
którą poznałem jako student medycyny.
12:58
She founded the hospice movement.
304
762702
2879
Założyła ruch hospicjum.
13:01
And she said, "You matter because you are,
305
765581
2191
Powiedziała: "Jesteś cenny z samego faktu
swojego istnienia
swojego istnienia
13:03
and you matter to the last moment of your life."
306
767772
2522
i liczysz się do ostatniej chwili swojego życia".
13:06
And I firmly believe that
307
770294
2257
I jestem święcie przekonany,
13:08
that's the message that we have to carry forward.
308
772551
3086
że to przesłanie musimy przekazywać dalej.
13:11
Thank you. (Applause)
309
775637
3019
Dziękuję. (Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Peter Saul - Doctor, intensive care specialistOver the past 35 years Peter Saul has been intimately involved in the dying process for over 4,000 patients. He is passionate about improving the ways we die.
Why you should listen
Dr. Peter Saul is a Senior Intensive Care specialist in the adult and pediatric ICU at John Hunter Hospital, and Director of Intensive Care at Newcastle Private Hospital in Australia. After spending time as the Head of Discipline for Medical Ethics at Newcastle University, he is now a leading adviser to the State and Federal health departments.
Peter Saul | Speaker | TED.com