ABOUT THE SPEAKER
Janine di Giovanni - Reporter
Janine di Giovanni reports from war zones around the world.

Why you should listen

Janine di Giovanni  is a contributing editor to Vanity Fair. She writes for the British, American, and French press, and has reported from Afghanistan, Iraq, Israel, Algeria, Gaza, the West Bank, Zimbabwe, Rwanda, Pakistan, East Timor, Ivory Coast, Bosnia, Kosovo, Liberia, Somalia, Nigeria and Sierra Leone. has won four major journalistic awards, including the National Magazine Award.

She is the author of Madness Visible and The Quick and the DeadThe Place at the End of the World, and Ghosts by Daylight which recently won Spears Best Memoir of the Year. She wrote the introduction to the international best seller Zlata’s Diary: a Child’s Life in Sarajevo. Two documentaries have been made about her life and work (Bearing Witness and No Man’s Land). In 2010, she was the President of the Jury of the Prix Bayeux-Calvados for War. She is now focused on Syria, Egypt, Libya and Yemen and so far has been inside Syria three times. Janine lives in Paris.

More profile about the speaker
Janine di Giovanni | Speaker | TED.com
TEDxWomen 2012

Janine di Giovanni: What I saw in the war

Co widziałam na wojnie - Janine di Giovanni na TEDxWomen

Filmed:
1,077,040 views

Dziennikarka Janine di Giovanni była w najmroczniejszych miejscach na Ziemi, aby opowiedzieć historie z Bośni, Syrii i Sierra Leone. Mówi o byciu człowiekiem w trakcie konfliktów zbrojnych na wielką skalę. Odkrywa też przed nami szokującą myśl o nagłej przemianie znajomego miasta w zniszczone pole bitwy.
- Reporter
Janine di Giovanni reports from war zones around the world. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
This is how warwojna startszaczyna się.
0
703
2812
Tak wybucha wojna:
00:19
One day you're livingżycie your ordinaryzwykły life,
1
3515
3266
żyjesz swoim zwykłym życiem,
00:22
you're planningplanowanie to go to a partyprzyjęcie,
2
6781
2516
planujesz imprezę,
00:25
you're takingnabierający your childrendzieci to schoolszkoła,
3
9297
2384
zabierasz dzieci do szkoły,
00:27
you're makingzrobienie a dentistdentysta appointmentspotkanie.
4
11681
2713
umawiasz się na wizytę u dentysty.
00:30
The nextNastępny thing, the telephonestelefony go out,
5
14394
3626
Nagle milkną telefony.
00:33
the TVsTelewizory go out, there's armedzbrojnych menmężczyźni on the streetulica,
6
18020
3937
Telewizor śnieży, a na ulicach są żołnierze.
00:37
there's roadblocksblokad.
7
21957
2316
Ulice blokuje wojsko.
00:40
Your life as you know it goesidzie into suspendedzawieszone animationanimacja.
8
24273
4477
Codzienne życie zamiera.
00:44
It stopsprzystanki.
9
28750
2205
Zatrzymuje się.
00:46
I'm going to stealkraść a storyfabuła from a friendprzyjaciel of minekopalnia,
10
30955
2558
Przytoczę historię przyjaciółki,
00:49
a BosnianBośniacki friendprzyjaciel, about what happenedstało się to her,
11
33513
2978
Bośniaczki, która przeżyła coś,
00:52
because I think it will illustratezilustrować for you exactlydokładnie what it feelsczuje like.
12
36491
4377
co zilustruje, jakie to uczucie.
00:56
She was walkingpieszy to work one day in AprilKwietnia, 1992,
13
40868
4094
W kwietniu 1992 r. szła do pracy w banku,
01:00
in a miniskirtSpódniczka mini and highwysoki heelsobcasy. She workedpracował in a bankBank.
14
44962
3148
miała na sobie spódniczkę mini i obcasy.
01:04
She was a youngmłody mothermama. She was someonektoś who likedlubiany to partyprzyjęcie.
15
48110
3524
Była młodą matką. Lubiła dobrą zabawę.
01:07
Great personosoba.
16
51634
1834
Świetna dziewczyna.
01:09
And suddenlynagle she seeswidzi a tankczołg
17
53468
3307
Nagle znikąd pojawia się czołg.
01:12
amblingAmbling down the mainGłówny roadDroga of SarajevoSarajewo
18
56775
3206
Z wolna posuwa się główną ulicą Sarajewa
01:15
knockingpukanie everything out of its pathścieżka.
19
59981
3552
i niszczy wszystko na swej drodze.
01:19
She thinksmyśli she's dreamingśnić, but she's not.
20
63533
4031
Chyba jej się to śni, ale nie.
01:23
And she runsdziała as any of us would have doneGotowe
21
67564
2745
Ucieka, jak każdy z nas by zrobił,
01:26
and takes coverpokrywa, and she hidesukrywa behindza a trashśmieci binkosz,
22
70309
4017
chowa się za koszem na śmierci,
01:30
in her highwysoki heelsobcasy and her miniskirtSpódniczka mini.
23
74326
2599
w swojej spódniczce i na obcasach.
01:32
And as she's hidingUkrywanie there, she's feelinguczucie ridiculousśmieszny,
24
76925
4219
Czuje się idiotycznie w tej sytuacji,
01:37
but she's seeingwidzenie this tankczołg go by with soldiersżołnierski
25
81144
2696
ale za czołgiem są żołnierze,
01:39
and people all over the placemiejsce and chaoschaos
26
83840
2360
a ludzie pierzchają w nieładzie.
01:42
and she thinksmyśli, "I feel like AliceAlicja in WonderlandKrainie czarów
27
86200
4627
Myśli sobie, że jest Alicją w Krainie Czarów,
01:46
going down the rabbitKrólik holeotwór,
28
90827
2335
wpadającą do króliczej nory,
01:49
down, down, down into chaoschaos,
29
93162
3068
coraz niżej, w sam środek chaosu.
01:52
and my life will never be the samepodobnie again."
30
96230
5401
a jej życie nigdy nie będzie takie samo.
01:57
A fewkilka weekstygodnie laterpóźniej, my friendprzyjaciel was in a crowdtłum of people
31
101631
3787
Kilka tygodni później przepychała się przez tłum,
02:01
pushingpchanie with her infantDziecko sonsyn in her armsramiona
32
105418
4950
trzymając na rękach małego synka,
02:06
to give him to a strangernieznajomy on a busautobus,
33
110368
2536
którego chciała dać nieznajomemu
02:08
whichktóry was one of the last busesautobusy leavingodejście SarajevoSarajewo
34
112904
3024
w ostatnim autobusie
02:11
to take childrendzieci out so they could be safebezpieczny.
35
115928
3165
zabierającym dzieci z Sarajewa.
02:14
And she rememberspamięta strugglingwalczy with her mothermama to the frontz przodu,
36
119093
4110
Przepychała się wraz z matką przez tłum,
02:19
crowdstłumy and crowdstłumy of people, "Take my childdziecko! Take my childdziecko!"
37
123203
3426
krzycząc: "Ratuj moje dziecko!",
02:22
and passingprzechodzący her sonsyn to someonektoś throughprzez a windowokno.
38
126629
6053
i przekazała go komuś w oknie.
02:28
And she didn't see him for yearslat.
39
132682
2868
Nie widziała go długie lata.
02:31
The siegeOblężenie wentposzedł on for threetrzy and a halfpół yearslat,
40
135550
3719
Oblężenie trwało przez 3,5 roku.
02:35
and it was a siegeOblężenie withoutbez waterwoda,
41
139269
2289
Nie było wody, prądu,
02:37
withoutbez powermoc, withoutbez electricityElektryczność, withoutbez heatciepło, withoutbez foodjedzenie,
42
141558
5289
nie było ogrzewania ani jedzenia.
02:42
in the middleśrodkowy of EuropeEuropy, in the middleśrodkowy of the 20thth centurystulecie.
43
146847
5355
A był to środek Europy, w środku XX wieku.
02:48
I had the honorhonor of beingistota one of those reportersreporterzy
44
152202
3802
Miałam zaszczyt być jednym z reporterów,
02:51
that livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj throughprzez that siegeOblężenie,
45
156004
2419
którzy przeżyli to oblężenie.
02:54
and I say I have the honorhonor and the privilegeprzywilej of beingistota there
46
158423
3038
Mówię "zaszczyt",
02:57
because it's taughtnauczony me everything,
47
161461
2190
bo nauczyło mnie to wszystkiego.
02:59
not just about beingistota a reporterreporter, but about beingistota a humanczłowiek beingistota.
48
163651
4129
Bycia nie tylko dziennikarzem, ale człowiekiem.
03:03
I learnednauczyli about compassionwspółczucie.
49
167780
2355
Nauczyłam się o współczuciu,
03:06
I learnednauczyli about ordinaryzwykły people who could be heroesbohaterowie.
50
170135
3811
o zwykłych ludziach, którzy byli bohaterami,
03:09
I learnednauczyli about sharingdzielenie się. I learnednauczyli about camaraderiekoleżeństwa.
51
173946
4371
o dzieleniu się i o braterstwie.
03:14
MostWiększość of all, I learnednauczyli about love.
52
178317
2911
Przede wszystkim - o miłości.
03:17
Even in the midstŚrodek of terriblestraszny destructionzniszczenie and deathśmierć and chaoschaos,
53
181228
5279
Wśród zgliszczy, śmierci i chaosu
03:22
I learnednauczyli how ordinaryzwykły people could help theirich neighborssąsiedzi,
54
186507
3136
zobaczyłam, jak ludzie dzielą się jedzeniem,
03:25
sharedzielić foodjedzenie, raisepodnieść theirich childrendzieci,
55
189643
2644
opiekują się nawzajem swoimi dziećmi,
03:28
dragopór someonektoś who'skto jest beingistota snipedsniped at from the middleśrodkowy of the roadDroga
56
192287
3252
odciągają na bok niedoszłą ofiarę snajpera,
03:31
even thoughchociaż you yourselfsiebie were endangeringnarażania your life,
57
195539
2857
ryzykując własnym życiem,
03:34
helpingporcja jedzenia people get into taxistaksówki who were injuredranny
58
198396
3251
jak pomagają rannym wsiąść do auta
03:37
to try to take them to hospitalsszpitale.
59
201647
2621
i próbują zabrać ich do szpitala.
03:40
I learnednauczyli so much about myselfsiebie.
60
204268
3219
Nauczyłam się wiele o sobie.
03:43
MarthaMartha GellhornGellhorn, who'skto jest one of my heroesbohaterowie, oncepewnego razu said,
61
207487
3025
Moja idolka, Martha Gellhorn, powiedziała:
03:46
"You can only love one warwojna. The restodpoczynek is responsibilityodpowiedzialność."
62
210512
5198
"Można kochać tylko pierwszą wojnę.
Późniejsze to odpowiedzialność".
03:51
I wentposzedł on to coverpokrywa manywiele, manywiele, manywiele warswojny after that,
63
215710
3536
Po Bośni pisałam o tak wielu innych wojnach,
03:55
so manywiele that I lostStracony countliczyć,
64
219246
2629
że nie zdołam ich zliczyć,
03:57
but there was nothing like SarajevoSarajewo.
65
221875
3083
ale Sarajewo było inne od reszty.
04:00
Last AprilKwietnia, I wentposzedł back to a very strangedziwne --
66
224958
3955
W kwietniu zeszłego roku wróciłam tam.
04:04
what I callednazywa a derangedobłąkany highwysoki schoolszkoła reunionReunion.
67
228913
3774
Był zjazd, który nazwałam zjazdem szaleńców.
04:08
What it was, was the 20thth anniversaryrocznica of the siegeOblężenie,
68
232687
4343
Było to 20-lecie obchodów oblężenia,
04:12
the beginningpoczątek of the siegeOblężenie of SarajevoSarajewo,
69
237030
2472
20 lat od jego wybuchu.
04:15
and I don't like the wordsłowo "anniversaryrocznica," because it soundsDźwięki like a partyprzyjęcie,
70
239502
4440
Nigdy nie lubiłam słowa "obchody".
Brzmi jak "święto", a nim nie jest.
04:19
and this was not a partyprzyjęcie.
71
243942
1403
Nigdy nie lubiłam słowa "obchody".
Brzmi jak "święto", a nim nie jest.
04:21
It was a very somberponury gatheringzebranie of the reportersreporterzy
72
245345
3988
Był to zjazd reporterów i wolontariuszy,
04:25
that workedpracował there duringpodczas the warwojna, humanitarianhumanitarny aidpomoc workerspracownicy,
73
249333
3391
którzy tam wtedy pracowali,
04:28
and of coursekurs the braveodważny and courageousodważny people of SarajevoSarajewo themselvessami.
74
252724
4469
i oczywiście dzielnych mieszkańców Sarajewa.
04:33
And the thing that struckpowalony me the mostwiększość,
75
257193
2419
Najbardziej wstrząsnęło mną,
04:35
that brokezepsuł się my heartserce,
76
259612
1741
złamało mi serce,
04:37
was walkingpieszy down the mainGłówny streetulica of SarajevoSarajewo,
77
261353
2170
przejście główną ulicą Sarajewa,
04:39
where my friendprzyjaciel AidaAida saw the tankczołg comingprzyjście 20 yearslat agotemu,
78
263523
4075
na której 20 lat temu Aida ujrzała czołg.
04:43
and in that roadDroga were more than 12,000 redczerwony chairskrzesła,
79
267598
6697
Na ulicy rozstawiono
12 tys. czerwonych krzeseł.
04:50
emptypusty,
80
274295
1626
Pustych krzeseł.
04:51
and everykażdy singlepojedynczy one of them symbolizedsymbolizowane
81
275921
2269
Każde symbolizowało osobę
04:54
a personosoba who had diedzmarły duringpodczas the siegeOblężenie,
82
278190
3717
zabitą w trakcie oblężenia.
04:57
just in SarajevoSarajewo, not in all of BosniaBośnia,
83
281907
4287
A mowa o Sarajewie, nie całej Bośni.
05:02
and it stretchedrozciągnięty from one endkoniec of the cityMiasto
84
286194
2587
Ciągnęły się z jednego końca miasta
na drugi.
05:04
to a largeduży partczęść of it,
85
288781
2274
Ciągnęły się z jednego końca miasta
na drugi.
05:06
and the saddestNajsmutniejsze for me were the tinymalutki little chairskrzesła
86
291055
3503
Najbardziej wzruszały
małe krzesełka poświęcone dzieciom.
05:10
for the childrendzieci.
87
294558
2856
Najbardziej wzruszały
małe krzesełka poświęcone dzieciom.
05:13
I now coverpokrywa SyriaSyria,
88
297414
3127
Prowadzę teraz relacje z Syrii.
05:16
and I startedRozpoczęty reportingraportowanie it because I believeduwierzyli that
89
300541
3190
Zaczęłam robić reportaże,
05:19
it needswymagania to be doneGotowe.
90
303731
2256
bo wiedziałam, że tak trzeba.
05:21
I believe a storyfabuła there has to be told.
91
305987
3005
Tę historię też ktoś musi opowiedzieć.
05:24
I see, again, a templateszablon of the warwojna in BosniaBośnia.
92
308992
3970
Widzę to samo, co widziałam w Bośni.
05:28
And when I first arrivedprzybył in DamascusDamaszek,
93
312962
2229
Kiedy przyjechałam do Damaszku,
05:31
I saw this strangedziwne momentza chwilę where people
94
315191
2402
ludzie mieli to dziwne przeświadczenie,
05:33
didn't seemwydać się to believe that warwojna was going to descendschodzić,
95
317593
3560
że wojna wcale nie nadejdzie,
05:37
and it was exactlydokładnie the samepodobnie in BosniaBośnia
96
321153
1935
zupełnie jak w Bośni,
05:38
and nearlyprawie everykażdy other countrykraj I've seenwidziany where warwojna comespochodzi.
97
323088
2814
i w innych krajach dotkniętych wojną.
05:41
People don't want to believe it's comingprzyjście,
98
325902
2543
Ludzie nie chcą wierzyć, że nadejdzie,
05:44
so they don't leavepozostawiać, they don't leavepozostawiać before they can.
99
328445
3467
więc nie uciekają, choć mogą,
nie wybierają pieniędzy z banków.
05:47
They don't get theirich moneypieniądze out.
100
331912
1670
więc nie uciekają, choć mogą,
nie wybierają pieniędzy z banków.
05:49
They stayzostać because you want to stayzostać in your home.
101
333582
3895
Zostają, bo chcą pozostać w domu.
05:53
And then warwojna and chaoschaos descendschodzić.
102
337477
4039
A wtedy nadchodzi wojna i chaos.
05:57
RwandaRwanda is a placemiejsce that hauntsnawiedza me a lot.
103
341516
3803
Często prześladuje mnie myśl o Rwandzie.
06:01
In 1994, I brieflykrótko left SarajevoSarajewo to go reportraport the genocideludobójstwo in RwandaRwanda.
104
345319
6154
W 1994 na chwilę opuściłam Sarajewo,
żeby opowiedzieć o ludobójstwie w Rwandzie.
06:07
BetweenMiędzy AprilKwietnia and AugustSierpnia, 1994,
105
351473
4849
Między kwietniem a sierpniem
06:12
one millionmilion people were slaughteredubite.
106
356322
4201
zamordowano milion osób.
06:16
Now if those 12,000 chairskrzesła freakedpstry me out
107
360523
5227
Jeśli 12 tys. krzeseł
06:21
with the sheerzwykły numbernumer,
108
365750
2072
porażało swoją ilością,
06:23
I want you just for a seconddruga to think of a millionmilion people.
109
367822
3631
pomyślcie o milionie.
06:27
And to give you some exampleprzykład, I rememberZapamiętaj
110
371453
2537
Pamiętam na przykład drogę
06:29
standingna stojąco and looking down a roadDroga as fardaleko as I could see,
111
373990
5081
ciągnącą się co najmniej na 2 kilometry,
06:34
at leastnajmniej a mileMila, and there were bodiesciała piledułożone twicedwa razy my heightwysokość
112
379071
6089
pokrytą stosem ciał
dwa razy wyższym ode mnie.
06:41
of the deadnie żyje.
113
385160
1724
pokrytą stosem ciał
dwa razy wyższym ode mnie.
06:42
And that was just a smallmały percentageodsetek of the deadnie żyje.
114
386884
3335
Był to mały procent ofiar.
06:46
And there were mothersmatki holdingtrzymać theirich childrendzieci
115
390219
1969
Były tam matki,
06:48
who had been caughtzłapany in theirich last deathśmierć throesferworze.
116
392188
3341
tulące w agonii swoje dzieci.
06:51
So we learnuczyć się a lot from warwojna,
117
395529
3330
Wojna może wiele nauczyć,
06:54
and I mentionwzmianka RwandaRwanda
118
398859
2352
a wspominam o Rwandzie,
06:57
because it is one placemiejsce, like SouthPołudniowa AfricaAfryka,
119
401211
4118
bo tylko tutaj, jak w Południowej Afryce,
07:01
where nearlyprawie 20 yearslat on, there is healinggojenie.
120
405329
3982
po 20 latach widać poprawę.
07:05
Fifty-sixPięćdziesiąt sześć percentprocent of the parliamentariansparlamentarzystów are womenkobiety,
121
409311
3468
56% parlamentu stanowią kobiety,
07:08
whichktóry is fantasticfantastyczny,
122
412779
2452
co mnie bardzo cieszy,
07:11
and there's alsorównież withinw ciągu the nationalkrajowy constitutionkonstytucja now,
123
415231
4026
a w ich konstytucji istnieje zapis
07:15
you're actuallytak właściwie not alloweddozwolony to say HutuHutu or TutsiTutsi.
124
419257
3173
zakazujący mówienia "Hutu" i "Tutsi".
07:18
You're not alloweddozwolony to identifyzidentyfikować anyonektokolwiek by ethnicitypochodzenie etniczne,
125
422430
3869
Nie wolno identyfikować ludzi
według pochodzenia.
07:22
whichktóry is, of coursekurs, what startedRozpoczęty the slaughteruboju in the first placemiejsce.
126
426299
4546
W końcu właśnie to rozpoczęło rzeź.
07:26
And an aidpomoc workerpracownik friendprzyjaciel of minekopalnia told me the mostwiększość beautifulpiękny storyfabuła,
127
430845
3107
Zaprzyjaźniony wolontariusz
opowiedział mi piękną historię.
07:29
or I find it beautifulpiękny.
128
433952
1483
Zaprzyjaźniony wolontariusz
opowiedział mi piękną historię.
07:31
There was a groupGrupa of childrendzieci, mixedmieszany HutusHutu and TutsisTutsi,
129
435435
4917
Widział grupkę dzieci, i Hutu i Tutsi,
07:36
and a groupGrupa of womenkobiety who were adoptingprzyjęcie them,
130
440352
2714
oraz grupkę kobiet chętnych do adopcji.
07:38
and they linedprążkowany up and one was just givendany to the nextNastępny.
131
443066
3934
Dzieci ustawiły się obok siebie,
07:42
There was no kinduprzejmy of compensationodszkodowanie for, you're a TutsiTutsi,
132
447000
3166
nie bacząc na to czy są Hutu czy Tutsi,
07:46
you're a HutuHutu, you mightmoc have killedzabity my mothermama,
133
450166
2915
nie oskarżając się nawzajem
07:48
you mightmoc have killedzabity my fatherojciec.
134
453081
1846
o morderstwa.
07:50
They were just broughtprzyniósł togetherRazem in this kinduprzejmy of reconciliationpojednanie,
135
454927
5306
Stały ramię w ramię w geście pojednania,
07:56
and I find this remarkableznakomity.
136
460233
3584
to było wspaniałe.
07:59
So when people askzapytać me how I continueKontyntynuj to coverpokrywa warwojna,
137
463817
2842
Gdy pytają mnie
08:02
and why I continueKontyntynuj to do it,
138
466659
2212
dlaczego relacjonuję wojny,
08:04
this is why.
139
468871
1469
to jest przyczyna.
08:06
When I go back to SyriaSyria, nextNastępny weektydzień in factfakt,
140
470340
3391
Gdy jestem w Syrii,
08:09
what I see is incrediblyniewiarygodnie heroicHeroiczny people,
141
473731
3961
widzę ludzi o heroicznej odwadze,
08:13
some of them fightingwalczący for democracydemokracja,
142
477692
2273
którzy walczą o demokrację,
08:15
for things we take for grantedZgoda everykażdy singlepojedynczy day.
143
479965
4017
o rzeczy, które uważamy za oczywiste.
08:19
And that's prettyładny much why I do it.
144
483982
3238
Właśnie dlatego to robię.
08:23
In 2004, I had a little babydziecko boychłopak,
145
487220
4468
W 2004 r. urodziłam dziecko,
08:27
and I call him my miraclecud childdziecko,
146
491688
3195
mój mały cud.
08:30
because after seeingwidzenie so much deathśmierć
147
494883
3046
Po tym, co widziałam,
08:33
and destructionzniszczenie and chaoschaos and darknessciemność in my life,
148
497929
4177
po śmierci, zniszczeniu i chaosie,
08:38
this rayRay of hopenadzieja was bornurodzony.
149
502106
3859
jest on moim promykiem nadziei.
08:41
And I callednazywa him LucaLuca, whichktóry meansznaczy "The bringerBringer of lightlekki,"
150
505965
4197
Nazwałam go Luca, "niosący światło",
08:46
because he does bringprzynieść lightlekki to my life.
151
510162
4923
bo to właśnie on rozjaśnia mi życie.
08:50
But I'm talkingmówić about him because when he was fourcztery monthsmiesiące oldstary,
152
515085
3451
Wspominam o nim, bo gdy miał 4 miesiące,
08:54
my foreignobcy editorredaktor forcedwymuszony me to go back to BaghdadBagdad
153
518536
4672
mój redaktor kazał mi wrócić do Bagdadu,
08:59
where I had been reportingraportowanie all throughoutpoprzez the SaddamSaddam regimereżim
154
523208
3332
gdzie relacjonowałam reżim Saddama Husajna
09:02
and duringpodczas the fallspadek of BaghdadBagdad and afterwardspotem,
155
526540
2879
oraz upadek Bagdadu.
09:05
and I rememberZapamiętaj gettinguzyskiwanie on the planesamolot in tearsłzy,
156
529419
3094
Weszłam na pokład samolotu
09:08
cryingpłacz to be separatedrozdzielony from my sonsyn,
157
532513
2986
zalazana łzami, że opuszczam syna.
09:11
and while I was there,
158
535499
2233
Na miejscu zaprzyjaźniony polityk
zapytał mnie:
09:13
a quitecałkiem famoussławny IraqiIracki politicianpolityk who was a friendprzyjaciel of minekopalnia
159
537732
2735
Na miejscu zaprzyjaźniony polityk
zapytał mnie:
09:16
said to me, "What are you doing here?
160
540467
2474
"Co ty tutaj robisz?"
09:18
Why aren'tnie są you home with LucaLuca?"
161
542941
1841
"Czemu nie jesteś z Lucą?"
09:20
And I said, "Well, I have to see." It was 2004
162
544782
3785
Odpowiedziałam, że muszę tu być.
09:24
whichktóry was the beginningpoczątek of the incrediblyniewiarygodnie bloodykrwawy time in IraqIrak,
163
548567
4387
Był to początek krwawych czasów Iraku.
09:28
"I have to see, I have to see what is happeningwydarzenie here.
164
552954
3240
"Muszę wiedzieć, co tu się dzieje,
09:32
I have to reportraport it."
165
556194
865
zdać raport".
09:32
And he said, "Go home,
166
557059
3564
A on na to: "Wróć do domu.
09:36
because if you misstęsknić his first toothząb,
167
560623
3286
Jeśli postawi swój pierwszy krok,
09:39
if you misstęsknić his first stepkrok, you'llTy będziesz never forgiveprzebaczyć yourselfsiebie.
168
563909
2998
a ciebie nie będzie - nie wybaczysz sobie.
09:42
But there will always be anotherinne warwojna."
169
566907
3863
A kolejna wojna zawsze przyjdzie".
09:46
And there, sadlyNiestety, will always be warswojny.
170
570770
4341
Niestety, wojny będą zawsze.
09:51
And I am deludingzwodzą myselfsiebie if I think, as a journalistdziennikarz,
171
575111
3854
Oszukiwałabym się, gdybym myślała,
09:54
as a reporterreporter, as a writerpisarz,
172
578965
1766
że jako dziennikarka
09:56
what I do can stop them. I can't.
173
580731
4838
mogę je powstrzymać. Nie mogę.
10:01
I'm not KofiKofi AnnanAnnan. He can't stop a warwojna.
174
585569
2547
Nie jestem Kofi Annanem.
10:04
He triedwypróbowany to negotiatenegocjować SyriaSyria and couldn'tnie mógł do it.
175
588116
2977
Nawet on nie powstrzymał wojny z Syrią.
10:06
I'm not a U.N. conflictkonflikt resolutionrozkład personosoba.
176
591093
3996
Nie jestem specem
od stosunków międzynarodowych.
10:10
I'm not even a humanitarianhumanitarny aidpomoc doctorlekarz,
177
595089
2283
Nie jestem nawet lekarzem.
10:13
and I can't tell you the timesczasy of how helplessbezradny I've feltczułem
178
597372
2826
Nie muszę mówić, jak wiele razy
10:16
to have people dyingumierający in frontz przodu of me, and I couldn'tnie mógł savezapisać them.
179
600198
3271
czułam się bezradna wobec śmierci innych.
10:19
All I am is a witnessświadek.
180
603469
3835
Jestem świadkiem, niczym więcej.
10:23
My rolerola is to bringprzynieść a voicegłos to people who are voicelessSpółgłoska.
181
607304
5054
Daję głos tym, którzy są tego głosu pozbawieni.
10:28
A colleaguekolega of minekopalnia describedopisane it as to shineblask a lightlekki
182
612358
3233
Kolega nazwał to rzucaniem światła
10:31
in the darkestnajciemniejszy cornersnarożniki of the worldświat.
183
615591
2762
na najciemniejsze krańce świata.
10:34
And that's what I try to do.
184
618353
2647
Właśnie to próbuję robić.
10:36
I'm not always successfuludany,
185
621000
3036
Nie zawsze mi się udaje,
10:39
and sometimesczasami it's incrediblyniewiarygodnie frustratingfrustrujące,
186
624036
2541
czasem napawa mnie to rozpaczą,
10:42
because you feel like you're writingpisanie into a voidvoid,
187
626577
2206
czuję, jakbym mówiła do ściany,
10:44
or you feel like no one caresdba.
188
628783
2329
jakby nikogo to nie obchodziło.
10:47
Who caresdba about SyriaSyria? Who caresdba about BosniaBośnia?
189
631112
2249
Kogo obchodzi Syria i Bagdad?
10:49
Who caresdba about the CongoKongo,
190
633361
2013
Kogo obchodzi Kongo, Liberia,
10:51
the IvoryKości Słoniowej CoastWybrzeże, LiberiaLiberia, SierraSierra LeoneLeone,
191
635374
2274
Wybrzeże Kości Słoniowej,
10:53
all of these stringssmyczki of placesmiejsca that
192
637648
2115
Sierra Leone i inne miejsca,
10:55
I will rememberZapamiętaj for the restodpoczynek of my life?
193
639763
3973
które ja zapamiętam do końca swoich dni?
10:59
But my métierwarstwy is to bearNiedźwiedź witnessświadek
194
643736
3253
Moim powołaniem jest bycie świadkiem,
11:02
and that is the cruxCrux, the heartserce of the mattermateria,
195
646989
3182
a to jest sedno tego,
11:06
for us reportersreporterzy who do this.
196
650171
2541
co robią dziennikarze.
11:08
And all I can really do is hopenadzieja,
197
652712
3591
Mogę tylko żywić nadzieję.
11:12
not to policymakersPolitycy or politicianspolitycy,
198
656303
2608
Nie w polityków,
11:14
because as much as I'd like to have faithwiara
199
658911
2397
choć chcę wierzyć,
11:17
that they readczytać my wordssłowa and do something,
200
661308
2465
że moje słowa zmuszą ich do akcji.
11:19
I don't deludedelude myselfsiebie.
201
663773
3160
Nie mogę się jednak oszukiwać.
11:22
But what I do hopenadzieja is that if you rememberZapamiętaj anything I said
202
666933
4217
Pokładam nadzieję w tym,
11:27
or any of my storieshistorie tomorrowjutro morningranek over breakfastśniadanie,
203
671150
3553
że jeśli jutro rano obudzicie się
11:30
if you can rememberZapamiętaj the storyfabuła of SarajevoSarajewo,
204
674703
2682
i będziecie pamiętać
historię Sarajewa i Rwandy,
11:33
or the storyfabuła of RwandaRwanda,
205
677385
3491
i będziecie pamiętać
historię Sarajewa i Rwandy,
11:36
then I've doneGotowe my jobpraca.
206
680876
2573
to wykonałam swoje zadanie.
11:39
Thank you very much.
207
683449
2038
Dziękuję wam bardzo.
11:41
(ApplauseAplauz)
208
685487
7230
(Brawa)
Translated by Piotr Szczepankiewicz
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Janine di Giovanni - Reporter
Janine di Giovanni reports from war zones around the world.

Why you should listen

Janine di Giovanni  is a contributing editor to Vanity Fair. She writes for the British, American, and French press, and has reported from Afghanistan, Iraq, Israel, Algeria, Gaza, the West Bank, Zimbabwe, Rwanda, Pakistan, East Timor, Ivory Coast, Bosnia, Kosovo, Liberia, Somalia, Nigeria and Sierra Leone. has won four major journalistic awards, including the National Magazine Award.

She is the author of Madness Visible and The Quick and the DeadThe Place at the End of the World, and Ghosts by Daylight which recently won Spears Best Memoir of the Year. She wrote the introduction to the international best seller Zlata’s Diary: a Child’s Life in Sarajevo. Two documentaries have been made about her life and work (Bearing Witness and No Man’s Land). In 2010, she was the President of the Jury of the Prix Bayeux-Calvados for War. She is now focused on Syria, Egypt, Libya and Yemen and so far has been inside Syria three times. Janine lives in Paris.

More profile about the speaker
Janine di Giovanni | Speaker | TED.com