TEDxHousesOfParliament
Onora O'Neill: What we don't understand about trust
Onora O'Neill: Czego nie rozumiemy o zaufaniu
Filmed:
Readability: 3.5
1,700,340 views
Często słyszy się, że zaufanie społeczne spada, i że powinno się je odbudować. Onora O'Neil, profesor filozofii, ma jednak na ten temat odmienne zdanie. Analizuje błędy logiczne w trzech najpopularniejszych przekonaniach na temat zaufania i udowadnia, że jest ono często mylnie rozumiane. (Nagrano podczas TEDxHousesofParliament.)
Onora O'Neill - Philosopher
Baroness Onora O'Neill is a philosopher who focuses on international justice and the roles of trust and accountability in public life. Full bio
Baroness Onora O'Neill is a philosopher who focuses on international justice and the roles of trust and accountability in public life. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So I'm going to talk about trust,
0
120
2095
Będę mówić o zaufaniu.
00:14
and I'm going to start by reminding you
1
2215
2280
Chcę państwu przypomnieć
00:16
of the standard views that people have about trust.
2
4495
4081
kilka powszechnych opinii o zaufaniu.
00:20
I think these are so commonplace,
3
8576
2239
Słyszy się je tak często,
00:22
they've become clichés of our society.
4
10815
2288
że aż stały się banalne.
00:25
And I think there are three.
5
13103
2026
Są takie trzy.
00:27
One's a claim: there has been a great decline in trust,
6
15129
4832
Twierdzenie: zaufanie społeczne spadło.
00:31
very widely believed.
7
19961
1908
To powszechna opinia.
00:33
The second is an aim: we should have more trust.
8
21869
4507
Cel: powinniśmy mieć więcej zaufania.
00:38
And the third is a task: we should rebuild trust.
9
26376
5490
Zadanie: zaufanie społeczne
trzeba odbudować.
trzeba odbudować.
00:43
I think that the claim, the aim and the task
10
31866
4338
Zarówno cel, twierdzenie, jak i zadanie
00:48
are all misconceived.
11
36204
2170
nie mają sensu.
00:50
So what I'm going to try to tell you today
12
38374
1649
Opowiem o tym,
00:52
is a different story about a claim, an aim and a task
13
40023
4690
skąd wzięły się te przekonania
00:56
which I think give one quite a lot better purchase on the matter.
14
44713
4627
i co jest z nimi nie tak.
01:01
First the claim: Why do people think trust has declined?
15
49340
4766
Najpierw twierdzenie: czemu uważa się,
że zaufanie społeczne spadło?
że zaufanie społeczne spadło?
01:06
And if I really think about it on the basis of my own evidence,
16
54106
3801
Gdy myślę o tym z własnej perspektywy,
01:09
I don't know the answer.
17
57907
1774
nie potrafię odpowiedzieć.
01:11
I'm inclined to think it may have declined
18
59681
3809
Zaufanie mogło spaść
w pewnych instytucjach
w pewnych instytucjach
01:15
in some activities or some institutions
19
63490
3506
czy dziedzinach życia,
01:18
and it might have grown in others.
20
66996
1804
ale mogło zwiększyć się w innych.
01:20
I don't have an overview.
21
68800
1944
Nie znam przekroju sytuacji,
01:22
But, of course, I can look at the opinion polls,
22
70744
4337
ale mogę poszukać odpowiedzi w sondażach.
01:27
and the opinion polls are supposedly
23
75081
2368
Rzekomo, to właśnie sondaże mówią,
01:29
the source of a belief that trust has declined.
24
77449
3952
że zaufanie społeczne spadło.
01:33
When you actually look at opinion polls across time,
25
81401
3857
Patrząc na ankiety z różnych lat,
01:37
there's not much evidence for that.
26
85258
1798
nie widzę jednak na to dowodów.
01:39
That's to say, the people who were mistrusted
27
87056
2590
Ludzie, którym nie ufano 20 lat temu,
01:41
20 years ago,
28
89646
1611
głównie dziennikarzom i politykom,
01:43
principally journalists and politicians, are still mistrusted.
29
91257
4553
nie ufa się nadal.
01:47
And the people who were highly trusted 20 years ago
30
95810
3370
Za to ludziom, którym ufano 20 lat temu,
01:51
are still rather highly trusted: judges, nurses.
31
99180
3445
sędziom czy pielęgniarkom,
wciąż się ufa.
wciąż się ufa.
01:54
The rest of us are in between,
32
102625
1904
Przeciętny człowiek
01:56
and by the way, the average person in the street
33
104529
3070
jest gdzieś po środku
na skali zaufania,
na skali zaufania,
01:59
is almost exactly midway.
34
107599
2024
jak i my wszyscy.
02:01
But is that good evidence?
35
109623
2233
Czy jednak sondaże
dowodzą czegokolwiek?
dowodzą czegokolwiek?
02:03
What opinion polls record is, of course, opinions.
36
111856
4156
Jedyne, co rejestrują sondaże, to opinie,
02:08
What else can they record?
37
116012
1567
bo tylko to mogą rejestrować.
02:09
So they're looking at the generic attitudes
38
117579
3541
Zadaje się w nich
standardowe pytania,
standardowe pytania,
02:13
that people report when you ask them certain questions.
39
121120
3539
na które ludzie odpowiadają
w typowy sposób.
w typowy sposób.
02:16
Do you trust politicians? Do you trust teachers?
40
124659
3930
"Ufa pan politykom, nauczycielom?"
02:20
Now if somebody said to you, "Do you trust greengrocers?
41
128589
3632
Gdyby jednak ktoś spytał,
czy ufamy sklepikarzom,
czy ufamy sklepikarzom,
02:24
Do you trust fishmongers?
42
132221
1897
handlarzom ryb,
02:26
Do you trust elementary school teachers?"
43
134118
2632
lub nauczycielom w podstawówce,
02:28
you would probably begin by saying, "To do what?"
44
136750
3591
logiczna odpowiedź brzmiałaby:
02:32
And that would be a perfectly sensible response.
45
140341
3214
"A w jakiej dziedzinie?"
02:35
And you might say, when you understood the answer to that,
46
143555
5125
Po zrozumieniu pytania
można by odpowiedzieć:
można by odpowiedzieć:
02:40
"Well, I trust some of them, but not others."
47
148680
3440
"Jednym ufam, a innym nie".
02:44
That's a perfectly rational thing.
48
152120
1918
Rozsądna odpowiedź.
02:46
In short, in our real lives,
49
154038
3122
Tak naprawdę,
02:49
we seek to place trust in a differentiated way.
50
157160
3650
nie ufamy każdemu
w ten sam sposób.
w ten sam sposób.
02:52
We don't make an assumption that the level of trust
51
160810
3576
W normalnej sytuacji,
02:56
that we will have in every instance of a certain type
52
164386
3496
zaufanie do zwykłego człowieka
02:59
of official or office-holder or type of person
53
167882
3915
nie musi być równie duże,
03:03
is going to be uniform.
54
171797
1945
jak do osoby piastującej urząd.
03:05
I might, for example, say that I certainly trust
55
173742
3723
Mimo że ufam znajomej nauczycielce,
03:09
a certain elementary school teacher I know
56
177465
2445
że nauczy czytania dzieci w zerówce,
03:11
to teach the reception class to read,
57
179910
2626
to nie ufam,
03:14
but in no way to drive the school minibus.
58
182536
3648
że sprawdzi się jako kierowca,
03:18
I might, after all, know that she wasn't a good driver.
59
186184
3101
bo mogę wiedzieć, że nie umie jeździć.
03:21
I might trust my most loquacious friend
60
189285
3277
Ufam, że gadatliwy znajomy
03:24
to keep a conversation going
61
192562
2092
zabawi mnie rozmową,
03:26
but not -- but perhaps not to keep a secret.
62
194654
9659
ale nie ufam, że dochowa tajemnicy.
03:36
Simple.
63
204313
1249
Proste.
03:37
So if we've got those evidence in our ordinary lives
64
205562
4906
Ludzie zdają sobie sprawę z tego,
03:42
of the way that trust is differentiated,
65
210468
2116
że nie ufa się zawsze tak samo.
03:44
why do we sort of drop all that intelligence
66
212584
3251
Czemu jednak o tym zapominają,
03:47
when we think about trust more abstractly?
67
215835
3623
gdy myślą o zaufaniu
bardziej teoretycznie?
bardziej teoretycznie?
03:51
I think the polls are very bad guides
68
219458
2744
Sondaże nie odzwierciedlają
03:54
to the level of trust that actually exists,
69
222202
3057
poziomu zaufania społecznego,
03:57
because they try to obliterate the good judgment
70
225259
3572
bo ignorują to, że decyzja o zaufaniu
04:00
that goes into placing trust.
71
228831
3407
jest motywowana rozsądkiem.
04:04
Secondly, what about the aim?
72
232238
2192
A co z celem?
04:06
The aim is to have more trust.
73
234430
2620
"Powinniśmy mieć więcej zaufania".
04:09
Well frankly, I think that's a stupid aim.
74
237050
3329
To zwyczajna bzdura.
04:12
It's not what I would aim at.
75
240379
1947
Powinno się bardziej ufać tym,
04:14
I would aim to have more trust in the trustworthy
76
242326
3463
którzy są wiarygodni,
04:17
but not in the untrustworthy.
77
245789
3017
ale nie ufać niewiarygodnym,
04:20
In fact, I aim positively to try not to trust the untrustworthy.
78
248806
6542
a wręcz kategorycznie im nie ufać.
04:27
And I think, of those people who, for example,
79
255348
3612
Przypomina mi się Bernard Madoff,
04:30
placed their savings with the very aptly named Mr. Madoff,
80
258960
4701
któremu wielu zaufało,
04:35
who then made off with them,
81
263661
2639
mimo że był oczywistym oszustem.
04:38
and I think of them, and I think, well, yes,
82
266300
2330
Nie mam wątpliwości,
04:40
too much trust.
83
268630
1863
że ci ludzie byli zbyt ufni.
04:42
More trust is not an intelligent aim in this life.
84
270493
3857
"Więcej zaufania" to niemądry cel.
04:46
Intelligently placed and intelligently refused trust
85
274350
3994
Dobry cel to "ufaj rozsądnie".
04:50
is the proper aim.
86
278344
2467
Dobry cel to "ufaj rozsądnie".
04:52
Well once one says that, one says, yeah, okay,
87
280811
3463
Znaczy to więc,
04:56
that means that what matters in the first place
88
284274
3144
że liczy się
przede wszystkim wiarygodność,
przede wszystkim wiarygodność,
04:59
is not trust but trustworthiness.
89
287418
3141
która jest ważniejsza niż ufność.
05:02
It's judging how trustworthy people are
90
290559
2918
Wiarygodność należy poddawać ocenie,
05:05
in particular respects.
91
293477
1929
zależnie od sytuacji.
05:07
And I think that judgment requires us to look at three things.
92
295406
3348
Ta ocena obejmuje trzy rzeczy.
05:10
Are they competent? Are they honest? Are they reliable?
93
298754
5212
Czy ktoś jest kompetentny?
Uczciwy? Solidny?
Uczciwy? Solidny?
05:15
And if we find that a person is competent
94
303966
2072
Gdy ktoś jest kompetentny,
05:18
in the relevant matters,
95
306038
1736
a także
05:19
and reliable and honest,
96
307774
1921
uczciwy i solidny,
05:21
we'll have a pretty good reason to trust them,
97
309695
2294
to jest wiarygodny
05:23
because they'll be trustworthy.
98
311989
2211
i pewnie można mu zaufać.
05:26
But if, on the other hand, they're unreliable, we might not.
99
314200
3666
Gdy ktoś jednak jest niewiarygodny,
ufać nie należy.
ufać nie należy.
05:29
I have friends who are competent and honest,
100
317866
2244
Mam kompetentnych i uczciwych znajomych,
05:32
but I would not trust them to post a letter,
101
320110
1787
którym nie powierzyłabym wysłania listu,
05:33
because they're forgetful.
102
321897
2572
bo są zapominalscy.
05:36
I have friends who are very confident
103
324469
2672
Mam znajomych, którym wydaje się,
05:39
they can do certain things,
104
327141
1963
że mają pewne umiejętności,
05:41
but I realize that they overestimate their own competence.
105
329104
4408
ale wiem, że się przeceniają.
05:45
And I'm very glad to say, I don't think I have many friends
106
333512
2655
Na szczęście nie mam przyjaciół,
05:48
who are competent and reliable but extremely dishonest.
107
336167
3634
którzy byliby solidni i kompetentni,
ale nieuczciwi.
ale nieuczciwi.
05:51
(Laughter)
108
339801
840
(Śmiech)
05:52
If so, I haven't yet spotted it.
109
340641
3387
Albo ich nie zauważyłam.
05:56
But that's what we're looking for:
110
344028
2294
Kierujmy się więc wiarygodnością,
05:58
trustworthiness before trust.
111
346322
2198
a nie ufnością.
06:00
Trust is the response.
112
348520
1908
Zaufanie to reakcja,
06:02
Trustworthiness is what we have to judge.
113
350428
2340
za to wiarygodność podlega ocenie,
06:04
And, of course, it's difficult.
114
352768
1731
chociaż niełatwej.
06:06
Across the last few decades, we've tried to construct
115
354499
3349
W ciągu ostatnich dekad
tworzyliśmy mechanizmy,
tworzyliśmy mechanizmy,
06:09
systems of accountability for all sorts of institutions
116
357848
3273
które miały pomóc w identyfikacji
06:13
and professionals and officials and so on
117
361121
2096
niegodnych zaufania instytucji
czy urzędników,
czy urzędników,
06:15
that will make it easier for us to judge their trustworthiness.
118
363217
4606
jednak przyniosły one skutek
06:19
A lot of these systems have the converse effect.
119
367823
3272
odwrotny do zamierzonego.
06:23
They don't work as they're supposed to.
120
371095
1876
Nie działają jak należy.
06:24
I remember I was talking with a midwife who said,
121
372971
4415
Jedna położna powiedziała mi,
06:29
"Well, you see, the problem is it takes longer
122
377386
2332
że wypełnianie formularzy po porodzie
06:31
to do the paperwork than to deliver the baby."
123
379718
3501
zajmuje więcej czasu niż sam poród.
06:35
And all over our public life, our institutional life,
124
383219
3771
To samo dzieję się w życiu społecznym
06:38
we find that problem,
125
386990
1850
i w instytucjach.
06:40
that the system of accountability
126
388840
2413
Mechanizm, który ma na celu
06:43
that is meant to secure trustworthiness
127
391253
2329
zabezpieczenie wiarygodności,
06:45
and evidence of trustworthiness
128
393582
2750
przynosi skutek odwrotny
06:48
is actually doing the opposite.
129
396332
1864
do zamierzonego.
06:50
It is distracting people who have to do difficult tasks,
130
398196
4637
Ludzie, tacy jak położne,
06:54
like midwives, from doing them
131
402833
2313
nie mogą skupić się na pracy,
06:57
by requiring them to tick the boxes, as we say.
132
405146
2958
bo muszą "odfajkowywać formularze".
07:00
You can all give your own examples there.
133
408104
2734
Każdy zetknął się z czymś takim.
07:02
So so much for the aim.
134
410838
1910
To tyle, jeśli chodzi o cel.
07:04
The aim, I think, is more trustworthiness,
135
412748
2890
Potrzebujemy więcej wiarygodności
07:07
and that is going to be different
136
415638
2159
i ją dostaniemy,
07:09
if we are trying to be trustworthy
137
417797
1949
gdy spróbujemy być wiarygodni
07:11
and communicate our trustworthiness to other people,
138
419746
3026
i być jako tacy odbierani,
07:14
and if we are trying to judge whether other people
139
422772
2904
i gdy zaczniemy oceniać innych ludzi,
07:17
or office-holders or politicians are trustworthy.
140
425676
3172
także polityków, pod kątem wiarygodności.
07:20
It's not easy. It is judgment, and simple reaction,
141
428848
4374
Ufność należy zastąpić krytycznym myśleniem,
07:25
attitudes, don't do adequately here.
142
433222
4862
bo sama ufność nie wystarczy.
07:30
Now thirdly, the task.
143
438084
3565
Teraz zajmę się zadaniem.
07:33
Calling the task rebuilding trust, I think,
144
441649
3572
Rozumiane jako konieczność
odbudowy zaufania,
odbudowy zaufania,
07:37
also gets things backwards.
145
445221
1739
ono także nie ma sensu.
07:38
It suggests that you and I should rebuild trust.
146
446960
4855
Załóżmy, że dwoje ludzi
chce odbudować wzajemne zaufanie.
chce odbudować wzajemne zaufanie.
07:43
Well, we can do that for ourselves.
147
451815
2453
Są w stanie to zrobić.
07:46
We can rebuild a bit of trustworthiness.
148
454268
2398
Odbudować trochę wiarygodności.
07:48
We can do it two people together trying to improve trust.
149
456666
3632
Dwoje ludzi, którzy próbują
bardziej sobie ufać.
bardziej sobie ufać.
07:52
But trust, in the end, is distinctive
150
460298
3204
Zaufanie jednak jest czymś specyficznym,
07:55
because it's given by other people.
151
463502
2760
bo jest dane przez innych ludzi.
07:58
You can't rebuild what other people give you.
152
466262
3177
Nie można samemu odbudować tego,
czego się nie ma.
czego się nie ma.
08:01
You have to give them the basis
153
469439
2727
Należy dać jakiś powód,
08:04
for giving you their trust.
154
472166
3183
żeby nam zaufano.
08:07
So you have to, I think, be trustworthy.
155
475349
3192
Należy więc być wiarygodnym,
08:10
And that, of course, is because you can't fool
156
478541
2384
bo nie da się oszukiwać wszystkich
08:12
all of the people all of the time, usually.
157
480925
3586
za każdym razem. Zazwyczaj.
08:16
But you also have to provide usable evidence
158
484511
4646
Trzeba jednak też dowieść
08:21
that you are trustworthy.
159
489157
1554
własnej wiarygodności.
08:22
How to do it?
160
490711
1542
Jak to zrobić?
08:24
Well every day, all over the place, it's being done
161
492253
3210
Ludzie robią to codziennie.
08:27
by ordinary people, by officials, by institutions,
162
495463
3014
Zwykli ludzie, urzędnicy i instytucje.
08:30
quite effectively.
163
498477
1840
I to skutecznie.
08:32
Let me give you a simple commercial example.
164
500317
3513
Podam prosty przykład.
08:35
The shop where I buy my socks says I may take them back,
165
503830
3890
Sklep, gdzie kupuję skarpety,
pozwala mi je oddać
pozwala mi je oddać
08:39
and they don't ask any questions.
166
507720
2252
bez podawania przyczyny.
08:41
They take them back and give me the money
167
509972
1761
Biorą skarpety i oddają mi pieniądze
08:43
or give me the pair of socks of the color I wanted.
168
511733
2632
lub dają nową parę, w wybranym kolorze.
08:46
That's super. I trust them
169
514365
2189
Świetnie. Ufam im,
08:48
because they have made themselves vulnerable to me.
170
516554
3331
bo ryzykują dla mojej wygody.
08:51
I think there's a big lesson in that.
171
519885
1993
To bardzo pouczające.
08:53
If you make yourself vulnerable to the other party,
172
521878
3054
Gdy dla kogoś ryzykujemy,
08:56
then that is very good evidence that you are trustworthy
173
524932
3903
dowodzi to naszej wiarygodności
09:00
and you have confidence in what you are saying.
174
528835
3018
i wiary we własne słowa.
09:03
So in the end, I think what we are aiming for
175
531853
2172
Nie trudno dostrzec,
09:06
is not very difficult to discern.
176
534025
3540
że powinniśmy osiągnąć relacje,
09:09
It is relationships in which people are trustworthy
177
537565
4205
w których ludzie są wiarygodni
09:13
and can judge when and how the other person
178
541770
3875
i potrafią ocenić wiarygodność innych.
09:17
is trustworthy.
179
545645
1288
i potrafią ocenić wiarygodność innych.
09:18
So the moral of all this is,
180
546933
3858
Płynie z tego nauka,
09:22
we need to think much less about trust,
181
550791
3154
że musimy myśleć mniej o zaufaniu
09:25
let alone about attitudes of trust
182
553945
3535
i o postawie zaufania,
09:29
detected or mis-detected by opinion polls,
183
557480
3686
wykrywanej przez sondaże albo nie,
09:33
much more about being trustworthy,
184
561166
2614
a dużo więcej o byciu wiarygodnym
09:35
and how you give people adequate, useful
185
563780
3905
i o tym jak prosto udowodnić ludziom,
09:39
and simple evidence that you're trustworthy.
186
567685
2744
że jest się wiarygodnym.
09:42
Thanks.
187
570429
1061
Dziękuję.
09:43
(Applause)
188
571490
2344
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Onora O'Neill - PhilosopherBaroness Onora O'Neill is a philosopher who focuses on international justice and the roles of trust and accountability in public life.
Why you should listen
Philosopher Baroness Onora O'Neill thinks we are perverting trust. Considering how much stock we put into trust and assessing trusting attitudes, it's something we don't really understand, argues O'Neill. What we really need, she says, is not trust -- but trustworthiness. In addition to her study of how we (wrongly) approach trust and accountability in civic life, O'Neill also focuses on bioethics and international justice.
O'Neill's most recent book, co-written with Neil Manson is Rethinking Informed Consent in Bioethics, published in 2007. She was Principal of Newnham College, a college of the University of Cambridge, from 1992 to 2006, and President of the British Academy from 2005 to 2009. In early 2013 O'Neill was confirmed as the new Chair of England's Equality and Human Rights Commission. She is a crossbench member of the House of Lords.
Onora O'Neill | Speaker | TED.com