TEDxHousesOfParliament
Onora O'Neill: What we don't understand about trust
Onora O'Neill: Ajo që nuk e kuptojmë për besimin
Filmed:
Readability: 3.5
1,700,340 views
Besimi po shuhet, dhe duhet ta rindërtojmë. Ky është një sugjerim që dëgjohet kur flasim se si mund të bëjmë botën një vend më të mirë...por filozofja Onora O'Neill thotë që nuk po kuptojmë atë që sygjerojmë. Ajo e ndërron pyetjen, duke na treguar tri idetë më të zakonshme të besimit që janë të keqorientuara. (Filmuar në TEDxHousesofParliament.)
Onora O'Neill - Philosopher
Baroness Onora O'Neill is a philosopher who focuses on international justice and the roles of trust and accountability in public life. Full bio
Baroness Onora O'Neill is a philosopher who focuses on international justice and the roles of trust and accountability in public life. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So I'm going to talk about trust,
0
120
2095
Do ju flas për besimin,
00:14
and I'm going to start by reminding you
1
2215
2280
dhe po filloj duke ju rikujtuar
00:16
of the standard views that people have about trust.
2
4495
4081
për pikëpamjen e zakonshme që njerëzit kanë për besimin.
00:20
I think these are so commonplace,
3
8576
2239
Mendoj që janë aq të zakonshme,
00:22
they've become clichés of our society.
4
10815
2288
saqë janë shndëruar në informata banale në shoqërinë tonë.
00:25
And I think there are three.
5
13103
2026
Mendoj që janë tri gjëra të tilla.
00:27
One's a claim: there has been a great decline in trust,
6
15129
4832
Një prej tyre është deklarim që besohet nga shumica:
00:31
very widely believed.
7
19961
1908
dhe thotë që ka pasur një rënie në besim.
00:33
The second is an aim: we should have more trust.
8
21869
4507
E dyta është një qëllim: duhet të kemi më shumë besim.
00:38
And the third is a task: we should rebuild trust.
9
26376
5490
Dhe e treta është një detyrë: duhet të rindërtojmë besimin.
00:43
I think that the claim, the aim and the task
10
31866
4338
Mendoj që deklarata, qëllimi dhe detyra
00:48
are all misconceived.
11
36204
2170
keqkuptohen.
00:50
So what I'm going to try to tell you today
12
38374
1649
Ajo që do provoj t'ju tregoj sot
00:52
is a different story about a claim, an aim and a task
13
40023
4690
është një tregim tjetër për deklaratën, qëllimin dhe detyrën
00:56
which I think give one quite a lot better purchase on the matter.
14
44713
4627
që mendoj se do e shpjegoj këtë temë pak më mirë.
01:01
First the claim: Why do people think trust has declined?
15
49340
4766
Së pari, deklarimi: Pse mendojnë njerëzit që ka rënie në besim?
01:06
And if I really think about it on the basis of my own evidence,
16
54106
3801
Nëse mendoj për këtë duke u bazuar në të dhënat e mia,
01:09
I don't know the answer.
17
57907
1774
nuk e di përgjigjen.
01:11
I'm inclined to think it may have declined
18
59681
3809
Jam e prirur të mendoj që ka rënë në disa
01:15
in some activities or some institutions
19
63490
3506
aktivitete ose disa institucione
01:18
and it might have grown in others.
20
66996
1804
dhe është rritur në disa tjera.
01:20
I don't have an overview.
21
68800
1944
Nuk kam një vështrim.
01:22
But, of course, I can look at the opinion polls,
22
70744
4337
Por mund të shikoj sondazhet e opinionit
01:27
and the opinion polls are supposedly
23
75081
2368
dhe këto sondazhe supozohet të jenë
01:29
the source of a belief that trust has declined.
24
77449
3952
burimi i mendimit që besimi ka rënë.
01:33
When you actually look at opinion polls across time,
25
81401
3857
Kur i shihni sondazhet e opinionit përmes kohës,
01:37
there's not much evidence for that.
26
85258
1798
nuk ka shumë evidencë për këtë.
01:39
That's to say, the people who were mistrusted
27
87056
2590
Kjo do thotë që njerëzit që nuk ishin të
01:41
20 years ago,
28
89646
1611
besueshëm para 20 vitesh,
01:43
principally journalists and politicians, are still mistrusted.
29
91257
4553
kryesisht gazetarët dhe politikanët, ende nuk janë të besueshëm.
01:47
And the people who were highly trusted 20 years ago
30
95810
3370
Njerëzit që ishin të besueshëm para 20 viteve
01:51
are still rather highly trusted: judges, nurses.
31
99180
3445
janë ende të besueshëm: gjyqtarët, infermieret.
01:54
The rest of us are in between,
32
102625
1904
Të tjerët janë diku në mes,
01:56
and by the way, the average person in the street
33
104529
3070
dhe një person mesatar në rrugë
01:59
is almost exactly midway.
34
107599
2024
është pothuajse mu në mes.
02:01
But is that good evidence?
35
109623
2233
Por a janë këto të dhënat e duhura?
02:03
What opinion polls record is, of course, opinions.
36
111856
4156
Sondazhet regjistrojnë opinionet.
02:08
What else can they record?
37
116012
1567
Çfarë tjetër mund të regjistrojnë?
02:09
So they're looking at the generic attitudes
38
117579
3541
Ato shohin qëndrimet e përgjithëshme
02:13
that people report when you ask them certain questions.
39
121120
3539
që njerëzit raportojnë kur i pyesim pyetje të caktuara.
02:16
Do you trust politicians? Do you trust teachers?
40
124659
3930
A i besoni politikanëve? A i besoni mësuesve?
02:20
Now if somebody said to you, "Do you trust greengrocers?
41
128589
3632
Nëse dikush ju pyet "A i besoni një perimëshitësi?
02:24
Do you trust fishmongers?
42
132221
1897
Ai i besoni një tregtar peshku?
02:26
Do you trust elementary school teachers?"
43
134118
2632
A i besoni mësuesve të shkollës fillore?"
02:28
you would probably begin by saying, "To do what?"
44
136750
3591
ju do fillonit duke pyetur "Në lidhje me çfarë?"
02:32
And that would be a perfectly sensible response.
45
140341
3214
Dhe kjo do ishte përgjigjia e duhur.
02:35
And you might say, when you understood the answer to that,
46
143555
5125
Dhe pasi të kuptoni përgjigjen mund të thoni,
02:40
"Well, I trust some of them, but not others."
47
148680
3440
"Epo, ju besoj disa prej tyre, e jo të tjerëve."
02:44
That's a perfectly rational thing.
48
152120
1918
Kjo është një gjë e arsyeshme po ashtu.
02:46
In short, in our real lives,
49
154038
3122
Me pak fjalë, në jetët tona reale,
02:49
we seek to place trust in a differentiated way.
50
157160
3650
ne kërkojmë të vendosim besim në mënyra të ndryshme.
02:52
We don't make an assumption that the level of trust
51
160810
3576
Ne nuk supozojmë që niveli i besimit që do kemi
02:56
that we will have in every instance of a certain type
52
164386
3496
në çdo shembull të një zyrtari,
02:59
of official or office-holder or type of person
53
167882
3915
nëpunësi apo të një personi
03:03
is going to be uniform.
54
171797
1945
do jetë i njejtë.
03:05
I might, for example, say that I certainly trust
55
173742
3723
Për shembull, unë mund te them që i besoj
03:09
a certain elementary school teacher I know
56
177465
2445
një mesuesi/e të shkollës fillore të cilin e njoh
03:11
to teach the reception class to read,
57
179910
2626
t'i mësoje klasës lexim,
03:14
but in no way to drive the school minibus.
58
182536
3648
por nuk do i besoja të ngase mirobusin e shkollës.
03:18
I might, after all, know that she wasn't a good driver.
59
186184
3101
Unë mund të dij që ajo nuk është shofere e mirë.
03:21
I might trust my most loquacious friend
60
189285
3277
Mund të besoj që shoqja ime e cila flet shumë
03:24
to keep a conversation going
61
192562
2092
mund të mbajë një bisedë
03:26
but not -- but perhaps not to keep a secret.
62
194654
9659
por nuk mund ti besoj me ndonjë sekret timin.
03:36
Simple.
63
204313
1249
Është e thjeshtë.
03:37
So if we've got those evidence in our ordinary lives
64
205562
4906
Kështu që nëse kemi evidencë në jetët tona të zakonëshme
03:42
of the way that trust is differentiated,
65
210468
2116
për mënyrën se si dallojmë në besim,
03:44
why do we sort of drop all that intelligence
66
212584
3251
pse e humbim këtë intelegjencë kur
03:47
when we think about trust more abstractly?
67
215835
3623
mendojmë për besimin në terme abstrakte?
03:51
I think the polls are very bad guides
68
219458
2744
Mendoj që sondazhet janë guida të këqija
03:54
to the level of trust that actually exists,
69
222202
3057
për nivelin e besimit që ekzsiton aktualisht,
03:57
because they try to obliterate the good judgment
70
225259
3572
sepse ato provojnë të prishin arsyen e mirë,
04:00
that goes into placing trust.
71
228831
3407
që duhet për të besuar.
04:04
Secondly, what about the aim?
72
232238
2192
Së dyti, çfarë dimë për qëllimin?
04:06
The aim is to have more trust.
73
234430
2620
Qëllimi ynë është të kemi më shumë besim.
04:09
Well frankly, I think that's a stupid aim.
74
237050
3329
Mendoj që është një qëllim budalla.
04:12
It's not what I would aim at.
75
240379
1947
Kjo nuk është ajo që unë do synoja.
04:14
I would aim to have more trust in the trustworthy
76
242326
3463
Do synoja të kem më shumë besim tek ata që meritojnë besimin,
04:17
but not in the untrustworthy.
77
245789
3017
dhe më pak besim tek ata që nuk e meritojnë.
04:20
In fact, I aim positively to try not to trust the untrustworthy.
78
248806
6542
Në të vërtet, unë provoj të mos ju besoj atyre që nuk janë të besueshëm.
04:27
And I think, of those people who, for example,
79
255348
3612
Mendoj për njerëzit të cilët
04:30
placed their savings with the very aptly named Mr. Madoff,
80
258960
4701
i vendosën kursimet me një të quajturin Zt. Madoff
04:35
who then made off with them,
81
263661
2639
i cili i mori këto kursime dhe iku.
04:38
and I think of them, and I think, well, yes,
82
266300
2330
Mendoj për këta njerëz dhe mendoj që
04:40
too much trust.
83
268630
1863
mund të besojmë më shumë se ç'duhet.
04:42
More trust is not an intelligent aim in this life.
84
270493
3857
Të kemi më shume besim nuk është një qëllim i menqur në jetë.
04:46
Intelligently placed and intelligently refused trust
85
274350
3994
Besimi që vendoset me menquri dhe refuzohet me menquri
04:50
is the proper aim.
86
278344
2467
është qëllimi i duhur.
04:52
Well once one says that, one says, yeah, okay,
87
280811
3463
Kur e themi këtë atëhere mendojmë
04:56
that means that what matters in the first place
88
284274
3144
që ajo që ka rëndësi nuk është
04:59
is not trust but trustworthiness.
89
287418
3141
besimi por besueshmëria.
05:02
It's judging how trustworthy people are
90
290559
2918
E rëndësishme është të gjykojmë se sa
05:05
in particular respects.
91
293477
1929
të besueshëm janë njerëzit në situata të ndryshme.
05:07
And I think that judgment requires us to look at three things.
92
295406
3348
Mendoj që ky gjykim kërkon që të shikojmë tri gjëra.
05:10
Are they competent? Are they honest? Are they reliable?
93
298754
5212
A janë këta përsona të aftë? A janë të ndershëm? A janë të besueshëm?
05:15
And if we find that a person is competent
94
303966
2072
Nëse e kuptojmë që një person është i aftë
05:18
in the relevant matters,
95
306038
1736
në disa situata,
05:19
and reliable and honest,
96
307774
1921
dhe i besueshëm dhe i sinqertë
05:21
we'll have a pretty good reason to trust them,
97
309695
2294
kemi një arsye të mirë t'ju besojmë atyre,
05:23
because they'll be trustworthy.
98
311989
2211
sepse ata do jenë të besueshëm.
05:26
But if, on the other hand, they're unreliable, we might not.
99
314200
3666
Por nëse ata janë të pabesueshëm, nuk do t'ju besojmë.
05:29
I have friends who are competent and honest,
100
317866
2244
Kam shokë që janë të aftë dhe të sinqertë,
05:32
but I would not trust them to post a letter,
101
320110
1787
por nuk do ju besoja me postimin e një letre,
05:33
because they're forgetful.
102
321897
2572
sepse ata harrojnë.
05:36
I have friends who are very confident
103
324469
2672
Kam shoqe që kanë vetëbesim se mund të
05:39
they can do certain things,
104
327141
1963
bëjnë gjëra të caktuara,
05:41
but I realize that they overestimate their own competence.
105
329104
4408
por e kuptoj që ato i mbivlerësojnë aftësitë e tyre.
05:45
And I'm very glad to say, I don't think I have many friends
106
333512
2655
Por më vjen mirë të them se nuk kam shokë e shoqe
05:48
who are competent and reliable but extremely dishonest.
107
336167
3634
të cilët janë të aftë, të besueshëm por shumë të pandershëm.
05:51
(Laughter)
108
339801
840
(Te qeshura)
05:52
If so, I haven't yet spotted it.
109
340641
3387
Nëse kam shoqëri të tillë, nuk i kam gjetur ende.
05:56
But that's what we're looking for:
110
344028
2294
Kjo është ajo të cilën e kërkojmë:
05:58
trustworthiness before trust.
111
346322
2198
besueshmëria para besimit.
06:00
Trust is the response.
112
348520
1908
Besimi është përgjigjja.
06:02
Trustworthiness is what we have to judge.
113
350428
2340
Besuerishmëria është ajo që duhet të gjykojmë.
06:04
And, of course, it's difficult.
114
352768
1731
Sigurisht që është e vështirë.
06:06
Across the last few decades, we've tried to construct
115
354499
3349
Gjatë dekadave të fundit kemi provuar të krijojmë
06:09
systems of accountability for all sorts of institutions
116
357848
3273
sistem të përgjegjësisë për institucione të ndyshme
06:13
and professionals and officials and so on
117
361121
2096
profesionalë, zyrtarë etj.,
06:15
that will make it easier for us to judge their trustworthiness.
118
363217
4606
që do e bëje më të lehtë për ne të gjykojmë besueshmërine e tyre.
06:19
A lot of these systems have the converse effect.
119
367823
3272
Shumë prej këtyre sistemeve kanë efektin e kundërt.
06:23
They don't work as they're supposed to.
120
371095
1876
Nuk punojnë ashtu si duhet.
06:24
I remember I was talking with a midwife who said,
121
372971
4415
Më kujtohet kur fola me një mami, e cila tha,
06:29
"Well, you see, the problem is it takes longer
122
377386
2332
"Epo, problem qëndron tek fakti që merr më shumë
06:31
to do the paperwork than to deliver the baby."
123
379718
3501
kohë për të mbushur formullarët se sa për të lindur një bebe."
06:35
And all over our public life, our institutional life,
124
383219
3771
Në jetën tonë publike dhe institucionale
06:38
we find that problem,
125
386990
1850
e gjejmë të njejtin problem.
06:40
that the system of accountability
126
388840
2413
Sistemi i përgjegjësisë
06:43
that is meant to secure trustworthiness
127
391253
2329
që ka për qëllim të siguroje besueshmëri
06:45
and evidence of trustworthiness
128
393582
2750
dhe fakte të besueshmërisë
06:48
is actually doing the opposite.
129
396332
1864
ka efektin e kundërt.
06:50
It is distracting people who have to do difficult tasks,
130
398196
4637
Po i huton njerëzit të cilët kanë punë të vështira,
06:54
like midwives, from doing them
131
402833
2313
sic janë mamitë, duke kërkuar që ato
06:57
by requiring them to tick the boxes, as we say.
132
405146
2958
të mbushin këta formullarë.
07:00
You can all give your own examples there.
133
408104
2734
Të gjithë ju mund të jepni shembujt tuaj.
07:02
So so much for the aim.
134
410838
1910
Kaq kishte për qëllimin.
07:04
The aim, I think, is more trustworthiness,
135
412748
2890
Mendoj që qëllimi është të kemi më shume besueshmëri
07:07
and that is going to be different
136
415638
2159
dhe do jetë ndryshe nëse
07:09
if we are trying to be trustworthy
137
417797
1949
provojmë të jemi të besueshëm
07:11
and communicate our trustworthiness to other people,
138
419746
3026
dhe të komunikojmë besueshmërinë tonë tek njerëzit e tjerë
07:14
and if we are trying to judge whether other people
139
422772
2904
dhe nëse po provojmë të gjykojmë nëse njerëzit e tjerë
07:17
or office-holders or politicians are trustworthy.
140
425676
3172
apo politikanët tanë janë të besueshëm.
07:20
It's not easy. It is judgment, and simple reaction,
141
428848
4374
Nuk është e lehtë. Është gjykim, dhe reagimet e thjeshta
07:25
attitudes, don't do adequately here.
142
433222
4862
dhe qëndrimet nuk e ndihmojnë këtë proces.
07:30
Now thirdly, the task.
143
438084
3565
E treta, besimi si detyrë.
07:33
Calling the task rebuilding trust, I think,
144
441649
3572
Kur mendojmë që detyra jonë është të rindërtojmë
07:37
also gets things backwards.
145
445221
1739
besimin, atëherë jemi gabim.
07:38
It suggests that you and I should rebuild trust.
146
446960
4855
Kjo sugjeron që unë dhe ti duhet të rindërtojmë besimin.
07:43
Well, we can do that for ourselves.
147
451815
2453
Ne të gjithë mund të bëjmë këtë për vetëveten.
07:46
We can rebuild a bit of trustworthiness.
148
454268
2398
Mund të rindërtojmë besueshmërinë.
07:48
We can do it two people together trying to improve trust.
149
456666
3632
Mund të bëjmë këtë kur dy njerëz po provojnë të përmiresojnë besimin.
07:52
But trust, in the end, is distinctive
150
460298
3204
Por besimi, në fund të fundit, është i vecantë
07:55
because it's given by other people.
151
463502
2760
sepse jepet nga njerëzit e tjerë.
07:58
You can't rebuild what other people give you.
152
466262
3177
Ju nuk mund të rindërtoni atë që ju dhurojnë të tjerët.
08:01
You have to give them the basis
153
469439
2727
Ju duhet tu dhuroni një bazë
08:04
for giving you their trust.
154
472166
3183
mbi të cilën ata e ndërtojnë besimin.
08:07
So you have to, I think, be trustworthy.
155
475349
3192
Kështu që mendoj se duhet të jeni të besueshëm.
08:10
And that, of course, is because you can't fool
156
478541
2384
Dhe kjo duhet sepse ju zakonisht nuk mund të
08:12
all of the people all of the time, usually.
157
480925
3586
mashtroni të gjithe njerëzit, gjatë gjithë kohës.
08:16
But you also have to provide usable evidence
158
484511
4646
Ju po ashtu duhet të jepni të dhëna të duhura
08:21
that you are trustworthy.
159
489157
1554
që tregojnë që jeni të besueshëm.
08:22
How to do it?
160
490711
1542
Si mund të bëjmë këtë?
08:24
Well every day, all over the place, it's being done
161
492253
3210
Çdo dite, në shumë vende, kjo bëhet nga
08:27
by ordinary people, by officials, by institutions,
162
495463
3014
njerëz mesatarë, zyrtarë, dhe institucione
08:30
quite effectively.
163
498477
1840
me shume efikasitet.
08:32
Let me give you a simple commercial example.
164
500317
3513
Do ju jap një shembull të thjeshtë tregtar.
08:35
The shop where I buy my socks says I may take them back,
165
503830
3890
Dyqani ku i blej qorapet më thotë që mund ti kthej
08:39
and they don't ask any questions.
166
507720
2252
dhe ata nuk do më pyesin pse.
08:41
They take them back and give me the money
167
509972
1761
Ata i marrin dhe më kthejnë paratë
08:43
or give me the pair of socks of the color I wanted.
168
511733
2632
apo me dhurojnë një pale corapeve tjetër me ngjyrën që dua unë .
08:46
That's super. I trust them
169
514365
2189
Është shumë mirë. Ju besoj atyre
08:48
because they have made themselves vulnerable to me.
170
516554
3331
sepse ata e bënë veten të përulur para meje.
08:51
I think there's a big lesson in that.
171
519885
1993
Mendoj që kjo përmban një mësim të rëndësishëm.
08:53
If you make yourself vulnerable to the other party,
172
521878
3054
Nëse e bëni veten të përulur para palës tjetër,
08:56
then that is very good evidence that you are trustworthy
173
524932
3903
atëherë kjo tregon që jeni i besueshëm
09:00
and you have confidence in what you are saying.
174
528835
3018
dhe keni vetëbesim në atë që po thoni.
09:03
So in the end, I think what we are aiming for
175
531853
2172
Në fund, mendoj që ajo për të cilën synojmë
09:06
is not very difficult to discern.
176
534025
3540
nuk është shumë e vështirë të dallohet.
09:09
It is relationships in which people are trustworthy
177
537565
4205
Këto janë lidhjet ku njerëzit janë të besueshëm
09:13
and can judge when and how the other person
178
541770
3875
dhe mund të gjykojnë kur dhe si personi tjetër
09:17
is trustworthy.
179
545645
1288
do jetë i besueshëm.
09:18
So the moral of all this is,
180
546933
3858
Mesazhi është që duhet
09:22
we need to think much less about trust,
181
550791
3154
të mendojmë më pak për besimin,
09:25
let alone about attitudes of trust
182
553945
3535
dhe qëndrimin tonë drejt besimit i cili
09:29
detected or mis-detected by opinion polls,
183
557480
3686
zbulohet apo nuk zbulohet nga sondazhe,
09:33
much more about being trustworthy,
184
561166
2614
dhe të mendojmë më shumë për besueshmëri
09:35
and how you give people adequate, useful
185
563780
3905
dhe si tu japim njerëzve të dhëna të duhura
09:39
and simple evidence that you're trustworthy.
186
567685
2744
dhe të dobishëme për të treguar që jemi të besueshëm.
09:42
Thanks.
187
570429
1061
Faleminderit.
09:43
(Applause)
188
571490
2344
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Onora O'Neill - PhilosopherBaroness Onora O'Neill is a philosopher who focuses on international justice and the roles of trust and accountability in public life.
Why you should listen
Philosopher Baroness Onora O'Neill thinks we are perverting trust. Considering how much stock we put into trust and assessing trusting attitudes, it's something we don't really understand, argues O'Neill. What we really need, she says, is not trust -- but trustworthiness. In addition to her study of how we (wrongly) approach trust and accountability in civic life, O'Neill also focuses on bioethics and international justice.
O'Neill's most recent book, co-written with Neil Manson is Rethinking Informed Consent in Bioethics, published in 2007. She was Principal of Newnham College, a college of the University of Cambridge, from 1992 to 2006, and President of the British Academy from 2005 to 2009. In early 2013 O'Neill was confirmed as the new Chair of England's Equality and Human Rights Commission. She is a crossbench member of the House of Lords.
Onora O'Neill | Speaker | TED.com