TEDSalon NY2014
Ruth Chang: How to make hard choices
Ruth Chang: Jak podejmować trudne decyzje?
Filmed:
Readability: 3.1
7,927,034 views
Oto prelekcja, która naprawdę może odmienić wasze życie. Którą ścieżkę kariery wybrać? Rozstać się czy wziąć ślub? Gdzie zamieszkać? Podejmowanie ważnych decyzji może być prawdziwą udręką. „Dzieje się tak dlatego, ponieważ źle do nich podchodzimy” – twierdzi filozofka Ruth Chang. Jednocześnie podpowiada nam, jak możemy ukształtować swoje prawdziwe „ja".
Ruth Chang - Philosopher
Ruth Chang asks why some choices are so hard — and what that means for the human condition. Full bio
Ruth Chang asks why some choices are so hard — and what that means for the human condition. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Think of a hard choice you'll face in the near future.
0
611
3445
Pomyślcie o trudnym wyborze,
który czeka was w przyszłości.
który czeka was w przyszłości.
Może to być wybór zawodu:
00:16
It might be between two careers --
1
4056
1842
00:18
artist and accountant --
2
5898
2116
być artystą czy księgowym?
00:20
or places to live -- the city or the country --
3
8014
2893
Lub wybór miejsca zamieszkania:
miasto czy wieś?
miasto czy wieś?
Albo wybór przyszłej małżonki:
00:23
or even between two people to marry --
4
10907
1943
wybór pomiędzy Betty a Lolitą.
00:25
you could marry Betty or you could marry Lolita.
5
12850
3722
Może to być decyzja
o posiadaniu dzieci,
o posiadaniu dzieci,
00:28
Or it might be a choice about
whether to have children,
whether to have children,
6
16572
2715
o zamieszkaniu ze schorowanym rodzicem,
00:31
to have an ailing parent move in with you,
7
19287
2472
o wychowaniu dziecka w religii,
00:33
to raise your child in a religion
8
21759
2042
którą wyznaje was partner,
00:36
that your partner lives by
9
23801
1099
a która wam jest obojętna.
00:37
but leaves you cold.
10
24900
2020
Albo o przekazaniu
oszczędności życia na cele charytatywne.
oszczędności życia na cele charytatywne.
00:39
Or whether to donate your life savings to charity.
11
26920
3177
Zapewne wybór,
o którym pomyśleliście
o którym pomyśleliście
00:42
Chances are, the hard choice you thought of
12
30097
2463
jest czymś, co ma wielkie znaczenie,
00:44
was something big, something momentous,
13
32560
2060
co odgrywa istotną dla was rolę.
00:46
something that matters to you.
14
34620
1867
Trudnym decyzjom zwykle towarzyszy
00:48
Hard choices seem to be occasions
15
36487
2325
zadręczanie się, załamywanie rąk,
00:51
for agonizing, hand-wringing,
16
38812
2402
zgrzytanie zębami.
00:53
the gnashing of teeth.
17
41214
2461
Sądzę, że źle pojmujemy trudne wybory
00:55
But I think we've misunderstood hard choices
18
43675
2209
i ich wpływ na nasze życie.
00:58
and the role they play in our lives.
19
45884
2250
Zrozumienie, czym są trudne wybory,
01:00
Understanding hard choices
20
48134
1767
pomaga odkryć moc,
01:02
uncovers a hidden power
21
49901
1970
01:04
each of us possesses.
22
51871
2680
którą posiadamy.
Wybór staje się trudny,
01:06
What makes a choice hard is the way
23
54551
2164
kiedy opcje są zbliżone.
01:08
the alternatives relate.
24
56715
1849
01:10
In any easy choice,
25
58564
1683
Przy łatwym wyborze
01:12
one alternative is better than the other.
26
60247
2569
pierwsza możliwość
jest lepsza niż druga.
jest lepsza niż druga.
Przy trudnym wyborze
01:15
In a hard choice,
27
62816
1471
jedna opcja jest lepsza
pod pewnym względem,
pod pewnym względem,
01:16
one alternative is better in some ways,
28
64287
2097
01:18
the other alternative is better in other ways,
29
66384
2796
a druga jest lepsza pod innym.
01:21
and neither is better than the other overall.
30
69180
3067
I ostatecznie żadna z nich
nie jest najlepsza.
nie jest najlepsza.
01:24
You agonize over whether to stay
31
72247
2754
Zadręczacie się, rozważając,
01:27
in your current job in the city
32
75001
1514
czy zachować obecną pracę w mieście,
01:28
or uproot your life for
33
76515
2390
czy całkowicie zmienić swoje życie
01:31
more challenging work in the country
34
78905
2033
i podjąć ambitniejszą pracę na prowincji.
01:33
because staying is better in some ways,
35
80938
2766
Pozostanie na miejscu ma zalety,
01:35
moving is better in others,
36
83704
1386
ale przeprowadzka także je ma
01:37
and neither is better than the other overall.
37
85090
3968
i żadna z opcji nie jest najlepsza.
Nie powinniśmy uważać
wszystkich trudnych wyborów za ważne.
wszystkich trudnych wyborów za ważne.
01:41
We shouldn't think that all hard choices are big.
38
89058
3802
Na przykład decyzja,
co zjeść na śniadanie.
co zjeść na śniadanie.
01:45
Let's say you're deciding what to have for breakfast.
39
92860
2413
Możecie zjeść płatki bogate w błonnik
01:47
You could have high fiber bran cereal
40
95273
2597
01:50
or a chocolate donut.
41
97870
2040
albo pączka z czekoladą.
01:52
Suppose what matters in the choice
42
99910
1371
Załóżmy, że przy wyborze liczy się
01:53
is tastiness and healthfulness.
43
101281
3047
smakowitość i zdrowie.
01:56
The cereal is better for you,
44
104328
2296
Płatki są zdrowsze,
01:58
the donut tastes way better,
45
106624
1994
a pączek smakuje lepiej,
02:00
but neither is better than the other overall,
46
108618
2447
ale żadne z nich nie jest najlepszą opcją.
02:03
a hard choice.
47
111065
2168
Trudny wybór.
Świadomość, że małe wybory
02:05
Realizing that small choices
48
113233
2046
też mogą być trudne
02:07
can also be hard
49
115279
2093
może sprawić,
że duże wybory będą mniej skomplikowane.
że duże wybory będą mniej skomplikowane.
02:09
may make big hard choices seem less intractable.
50
117372
4027
Skoro udało nam się zdecydować,
co zjeść na śniadanie,
co zjeść na śniadanie,
02:13
After all, we manage to figure
out what to have for breakfast,
out what to have for breakfast,
51
121399
2801
to może uda nam się zdecydować,
02:16
so maybe we can figure out
52
124200
1480
02:17
whether to stay in the city
53
125680
1619
czy zostać w mieście
02:19
or uproot for the new job in the country.
54
127299
4060
czy zacząć od nowa na wsi.
Nie powinniśmy też myśleć,
że trudne decyzje są trudne,
że trudne decyzje są trudne,
02:23
We also shouldn't think that hard choices are hard
55
131359
4801
ponieważ jesteśmy głupi.
02:28
because we are stupid.
56
136160
2532
Po ukończeniu college'u
02:30
When I graduated from college,
57
138692
1794
nie mogłam zdecydować
02:32
I couldn't decide between two careers,
58
140486
1871
między filozofią a prawem.
02:34
philosophy and law.
59
142357
1570
02:36
I really loved philosophy.
60
143927
3478
Uwielbiałam filozofię.
Można zdobyć niesamowitą wiedzę,
02:39
There are amazing things you can learn
61
147405
1629
02:41
as a philosopher,
62
149034
1255
będąc filozofem,
02:42
and all from the comfort of an armchair.
63
150289
3288
siedząc sobie w wygodnym fotelu.
Jednak moja rodzina to skromni imigranci.
02:45
But I came from a modest immigrant family
64
153577
3431
Luksusem dla mnie
02:49
where my idea of luxury
65
157008
1138
był ozór wieprzowy i kanapka z dżemem
02:50
was having a pork tongue and jelly sandwich
66
158146
2844
w pudełku na lunch do szkoły.
02:53
in my school lunchbox,
67
160990
2110
02:55
so the thought of spending my whole life
68
163100
2239
Dlatego myśl o spędzeniu swojego życia
02:57
sitting around in armchairs just thinking,
69
165339
3390
na siedzeniu w fotelu i rozmyślaniu
zdawała się szczytem
ekstrawagancji i lekkomyślności.
ekstrawagancji i lekkomyślności.
03:00
well, that struck me as the height
of extravagance and frivolity.
of extravagance and frivolity.
70
168729
4148
Wyjęłam swój żółty notatnik
03:05
So I got out my yellow pad,
71
172877
2250
03:07
I drew a line down the middle,
72
175127
1907
i przedzieliłam linią kartkę na pół,
03:09
and I tried my best to think of the reasons
73
177034
1993
próbując wypisać powody
03:11
for and against each alternative.
74
179027
3964
"za" i "przeciw" dla każdego rozwiązania.
Pomyślałam wtedy,
03:15
I remember thinking to myself,
75
182991
2244
że chciałabym wiedzieć,
03:17
if only I knew what my life
76
185235
3087
jak moje życie może się potoczyć.
03:20
in each career would be like.
77
188322
1810
03:22
If only God or Netflix would send me a DVD
78
190132
3745
Gdyby tylko Bóg
albo portal Netflix wysłał mi DVD
albo portal Netflix wysłał mi DVD
03:26
of my two possible future careers, I'd be set.
79
193877
3255
pokazujące obie opcje w przyszłości,
wiedziałabym, co robić.
wiedziałabym, co robić.
03:29
I'd compare them side by side,
80
197132
2214
Porównałabym je dokładnie
03:31
I'd see that one was better,
81
199346
1795
i wiedziałabym, która jest lepsza.
03:33
and the choice would be easy.
82
201141
2562
Wybór byłby prosty.
03:35
But I got no DVD,
83
203703
2023
Ale nie miałam nagrania DVD.
03:37
and because I couldn't figure out which was better,
84
205726
2677
Nie wiedząc,
która możliwość jest lepsza,
która możliwość jest lepsza,
03:40
I did what many of us do in hard choices:
85
208403
2817
zrobiłam to, co robi wielu z nas
w obliczu trudnych decyzji:
w obliczu trudnych decyzji:
03:43
I took the safest option.
86
211220
2878
wybrałam bezpieczniejszą opcję.
03:46
Fear of being an unemployed philosopher
87
214098
3017
Strach przed byciem bezrobotną filozofką
03:49
led me to become a lawyer,
88
217115
2567
popchnął mnie do zostania prawniczką.
I jak się przekonałam
03:51
and as I discovered,
89
219682
1905
prawo do mnie nie pasowało.
03:53
lawyering didn't quite fit.
90
221587
1689
03:55
It wasn't who I was.
91
223276
2264
Nie czułam się sobą.
03:57
So now I'm a philosopher,
92
225540
1805
Dlatego teraz jestem filozofką
03:59
and I study hard choices,
93
227345
1709
i badam temat trudnych wyborów.
04:01
and I can tell you that fear of the unknown,
94
229054
3462
Strach przed nieznanym,
04:04
while a common motivational default
95
232516
2890
który często demotywuje
w obliczu trudnych decyzji,
04:07
in dealing with hard choices,
96
235406
2484
polega na tym, że mylnie je postrzegamy.
04:10
rests on a misconception of them.
97
237890
2313
04:12
It's a mistake to think that in hard choices,
98
240203
2797
Błędem jest myślenie,
że podejmując trudne decyzje,
że podejmując trudne decyzje,
jedna opcja
jest rzeczywiście lepsza od drugiej,
jest rzeczywiście lepsza od drugiej,
04:15
one alternative really is better than the other,
99
243000
3225
a my jesteśmy zbyt głupi,
żeby wiedzieć która.
żeby wiedzieć która.
04:18
but we're too stupid to know which,
100
246225
1828
Skoro tego nie wiemy,
równie dobrze możemy
równie dobrze możemy
04:20
and since we don't know which, we might as well
101
248053
1707
04:21
take the least risky option.
102
249760
2704
wybrać tę mniej ryzykowną.
04:24
Even taking two alternatives side by side
103
252464
2743
Nawet porównywanie obu opcji,
04:27
with full information, a choice can still be hard.
104
255207
4685
mając wszystkie dane,
nie ułatwi wyboru.
nie ułatwi wyboru.
Trudne wybory są trudne.
04:32
Hard choices are hard
105
259892
2151
Nie z naszej winy czy ignorancji.
04:34
not because of us or our ignorance;
106
262043
2136
Są trudne, bo nie ma najlepszej opcji.
04:36
they're hard because there is no best option.
107
264179
4323
Skoro nie ma najlepszej możliwości,
04:40
Now, if there's no best option,
108
268502
2154
04:42
if the scales don't tip in favor of one alternative
109
270656
3919
a jedna nie ma przewagi
nad drugą,
04:46
over another,
110
274575
1245
zatem obie muszą być równie dobre.
04:48
then surely the alternatives must be equally good.
111
275820
3977
Może stając przed trudnym wyborem,
najlepiej jest powiedzieć,
najlepiej jest powiedzieć,
04:51
So maybe the right thing to say in hard choices
112
279797
1854
04:53
is that they're between equally good options.
113
281651
3119
że obie są równie dobre.
04:56
But that can't be right.
114
284770
1185
Ale to nie może mieć sensu.
04:58
If alternatives are equally good,
115
285955
1608
Jeśli są równie dobre,
04:59
you should just flip a coin between them,
116
287563
2335
możemy zadecydować,
rzucając monetą.
rzucając monetą.
Błędem byłoby myślenie,
05:02
and it seems a mistake to think,
117
289898
1726
że wyboru dotyczącego kariery
05:03
here's how you should decide between careers,
118
291624
2923
domu, małżonka dokona za nas moneta.
05:06
places to live, people to marry: Flip a coin.
119
294547
3960
Istnieje kolejny powód, żeby sądzić,
05:10
There's another reason for thinking
120
298507
1800
05:12
that hard choices aren't choices
121
300307
2300
że trudny wybór
wcale nie polega na rozważeniu
wcale nie polega na rozważeniu
05:14
between equally good options.
122
302607
3333
równie dobrych opcji.
Załóżmy, że wybieracie
pomiędzy dwoma posadami:
pomiędzy dwoma posadami:
05:18
Suppose you have a choice between two jobs:
123
305940
3280
możecie być bankierem inwestycyjnym
05:21
you could be an investment banker
124
309220
3207
albo artystą grafikiem.
05:24
or a graphic artist.
125
312427
2518
05:27
There are a variety of things
that matter in such a choice,
that matter in such a choice,
126
314945
2946
Wiele rzeczy liczy się przy tym wyborze:
atrakcyjność pracy,
05:30
like the excitement of the work,
127
317891
2199
05:32
achieving financial security,
128
320090
2286
zabezpieczenie finansowe,
05:34
having time to raise a family, and so on.
129
322376
2374
czas dla rodziny i tak dalej.
Być może kariera artysty pchnie was
05:36
Maybe the artist's career puts you
130
324750
2795
05:39
on the cutting edge of new forms
131
327545
2438
na granicę najnowocześniejszych form
05:42
of pictorial expression.
132
329983
1740
wyrazu poprzez obraz.
05:43
Maybe the banking career
133
331723
1749
Może kariera bankiera
05:45
puts you on the cutting edge
134
333472
1398
zawiedzie was
na granicę najnowocześniejszych
na granicę najnowocześniejszych
05:47
of new forms of financial manipulation.
135
334870
4367
form manipulacji finansowej.
05:51
Imagine the two jobs however you like
136
339237
3079
Myślcie o obu zawodach tak,
żeby jeden nie był lepszy od drugiego.
05:54
so that neither is better than the other.
137
342316
2973
Teraz trochę ulepszymy jeden z nich.
05:57
Now suppose we improve one of them a bit.
138
345289
3092
Przypuśćmy, że kuszący was bank
06:00
Suppose the bank, wooing you,
139
348381
2494
zwiększa waszą pensję o 500 dolarów.
06:03
adds 500 dollars a month to your salary.
140
350875
3389
Czy wyższa pensja sprawi,
że praca w bankowości
że praca w bankowości
06:06
Does the extra money now make the banking job
141
354264
3772
wyda się lepsza od pracy artysty?
06:10
better than the artist one?
142
358036
2592
Niekoniecznie.
06:12
Not necessarily.
143
360628
2202
Praca w bankowości dzięki wyższej pensji
06:15
A higher salary makes the banking job
144
362830
2168
06:17
better than it was before,
145
364998
1965
jest lepsza niż wcześniej,
06:19
but it might not be enough to make
146
366963
2177
ale to wcale nie daje pewności,
06:21
being a banker better than being an artist.
147
369140
3971
że lepiej być bankierem niż artystą.
Jeśli ulepszenie jednego zawodu,
06:25
But if an improvement in one of the jobs
148
373111
2654
nie czyni go lepszym,
06:27
doesn't make it better than the other,
149
375765
1809
06:29
then the two original jobs
150
377574
1172
zatem oba zawody
06:30
could not have been equally good.
151
378746
2799
nie mogą być tak samo dobre.
06:33
If you start with two things that are equally good,
152
381545
1982
Gdy mając dwie równie dobre rzeczy,
06:35
and you improve one of them,
153
383527
1858
ulepszycie jedną z nich,
06:37
it now must be better than the other.
154
385385
2895
powinna stać się lepsza od drugiej.
06:40
That's not the case with options in hard choices.
155
388280
4622
To nie sprawdza się
przy podejmowaniu trudnych decyzji.
przy podejmowaniu trudnych decyzji.
Zatem mamy łamigłówkę.
06:45
So now we've got a puzzle.
156
392902
2718
Mamy dwa zawody.
06:47
We've got two jobs.
157
395620
1676
Pierwszy nie jest lepszy od drugiego.
06:49
Neither is better than the other,
158
397296
1960
06:51
nor are they equally good.
159
399256
2022
Nie są też równie dobre.
06:53
So how are we supposed to choose?
160
401278
2306
Zatem jak mamy podjąć decyzję?
06:55
Something seems to have gone wrong here.
161
403584
4635
Coś tu jest nie tak.
Może wybór
sam w sobie jest problematyczny,
sam w sobie jest problematyczny,
07:00
Maybe the choice itself is problematic
162
408219
2471
07:02
and comparison is impossible.
163
410690
3270
a porównanie niemożliwe?
To nieprawda.
07:06
But that can't be right.
164
413960
1560
07:07
It's not like we're trying to choose between
165
415520
1808
Nie staramy się przecież wybrać pomiędzy
07:09
two things that can't be compared.
166
417328
2379
nieporównywalnymi możliwościami.
07:11
We're weighing the merits of two jobs, after all,
167
419707
3131
Rozważamy zalety dwóch zawodów,
07:15
not the merits of the number nine
168
422838
1780
a nie zalety liczby dziewięć
07:16
and a plate of fried eggs.
169
424618
3181
oraz talerza smażonych jajek.
Porównanie ogólnych zalet dwóch zawodów
07:19
A comparison of the overall merits of two jobs
170
427799
3291
jest dla nas wykonalne
07:23
is something we can make,
171
431090
2004
i często to robimy.
07:25
and one we often do make.
172
433094
3962
Sądzę, że łamigłówka pojawia się,
07:29
I think the puzzle arises
173
437056
2205
ponieważ odnosimy się do kwestii wartości
07:31
because of an unreflective assumption
174
439261
2319
07:33
we make about value.
175
441580
2320
bez większego zastanowienia się.
07:36
We unwittingly assume that values
176
443900
3056
Mimowolnie przyjmujemy,
że wartości takie jak
sprawiedliwość, piękno, dobro
sprawiedliwość, piękno, dobro
07:39
like justice, beauty, kindness,
177
446956
2555
są powiązane z wielkościami
07:41
are akin to scientific quantities,
178
449511
3114
takimi jak długość, masa i waga.
07:44
like length, mass and weight.
179
452625
4380
Porównajmy coś,
nie biorąc pod uwagę wartości.
nie biorąc pod uwagę wartości.
07:49
Take any comparative question not involving value,
180
457005
2920
Na przykład która z walizek jest cięższa.
07:52
such as which of two suitcases is heavier.
181
459925
3664
Istnieją tylko trzy możliwości.
07:55
There are only three possibilities.
182
463589
2685
07:58
The weight of one is greater, lesser
183
466274
3124
Waga pierwszej walizki
jest większa, mniejsza
jest większa, mniejsza
od wagi drugiej albo jest jej równa.
08:01
or equal to the weight of the other.
184
469398
2896
08:04
Properties like weight can be represented
185
472294
2292
Cechy takie jak waga mogą być wyrażone
08:06
by real numbers -- one, two, three and so on --
186
474586
2875
za pomocą liczb rzeczywistych:
jeden, dwa, trzy...
jeden, dwa, trzy...
08:09
and there are only three possible comparisons
187
477461
3067
Istnieją tylko trzy możliwe porównania
08:12
between any two real numbers.
188
480528
2543
pomiędzy dwoma liczbami rzeczywistymi.
08:15
One number is greater, lesser,
189
483071
2393
Jedna liczba jest większa,
mniejsza od drugiej
mniejsza od drugiej
08:17
or equal to the other.
190
485464
2735
albo jest jej równa.
08:20
Not so with values.
191
488199
2787
Tak nie dzieje się z wartościami.
08:23
As post-Enlightenment creatures,
192
490986
2305
Choć oświecenie dawno już przeminęło,
08:25
we tend to assume
193
493291
1843
to zazwyczaj zakładamy,
08:27
that scientific thinking holds the key
194
495134
2454
że myślenie naukowe stanowi klucz
08:29
to everything of importance in our world,
195
497588
3252
do tego, co ważne.
Ale świat wartości
08:33
but the world of value
196
500840
1457
08:34
is different from the world of science.
197
502297
2077
różni się od świata nauki.
08:36
The stuff of the one world
198
504374
1714
To, co należy do jednego świata,
08:38
can be quantified by real numbers.
199
506088
1852
można przedstawić
dzięki liczbom rzeczywistym.
dzięki liczbom rzeczywistym.
08:40
The stuff of the other world can't.
200
507940
3433
W drugim świecie to niemożliwe.
08:43
We shouldn't assume
201
511373
1451
Nie powinniśmy zakładać,
08:45
that the world of is, of lengths and weights,
202
512824
2633
że świat bytów, długości i wag
08:47
has the same structure as the world of ought,
203
515457
3028
jest taki sam jak świat powinności,
tego, co powinniśmy zrobić.
08:50
of what we should do.
204
518485
2051
08:52
So if what matters to us --
205
520536
2314
Jeśli to, co jest dla nas ważne:
08:55
a child's delight, the love
you have for your partner —
you have for your partner —
206
522850
3408
radość dziecka, miłość do partnera
nie może być przedstawione
za pomocą liczb,
za pomocą liczb,
08:58
can't be represented by real numbers,
207
526258
2741
to nie ma powodu, żeby sądzić,
09:01
then there's no reason to believe
208
528999
2005
09:03
that in choice, there are only three possibilities --
209
531004
3498
że wybór oznacza tylko trzy możliwości:
09:06
that one alternative is better, worse or equal
210
534502
3625
jedna z opcji jest lepsza,
gorsza od drugiej
gorsza od drugiej
09:10
to the other.
211
538127
1980
albo jest jej równa.
09:12
We need to introduce a new, fourth relation
212
540107
4073
Musimy wprowadzić nową, czwartą zależność,
09:16
beyond being better, worse or equal,
213
544180
3651
oprócz opcji lepszej, gorszej lub równej.
Określa ona,
co dzieje się przy trudnych wyborach.
co dzieje się przy trudnych wyborach.
09:20
that describes what's going on in hard choices.
214
547831
3713
Mówię o takich opcjach,
09:23
I like to say that the alternatives are
215
551544
2158
że są "równorzędne.
09:25
"on a par."
216
553702
1449
09:27
When alternatives are on a par,
217
555151
1600
Gdy opcje są równorzędne,
09:28
it may matter very much which you choose,
218
556751
3175
bardzo liczy się, którą wybierzecie,
09:32
but one alternative isn't better than the other.
219
559926
3293
ale nie ma możliwości wybrania lepszej.
09:35
Rather, the alternatives are in
220
563219
2162
Możliwości mają raczej
sąsiadujące wartości,
09:37
the same neighborhood of value,
221
565381
2278
wartości należące do tej samej ligi.
09:39
in the same league of value,
222
567659
1999
09:41
while at the same time being very different
223
569658
2525
Jednocześnie różnią się pod względem
09:44
in kind of value.
224
572183
1778
rodzaju wartości.
09:46
That's why the choice is hard.
225
573961
3478
Dlatego wybór jest trudny.
09:49
Understanding hard choices in this way
226
577439
2362
Takie rozumienie trudnych wyborów
09:52
uncovers something about ourselves we didn't know.
227
579801
4050
pomaga nam odkryć rzeczy,
których o sobie nie wiedzieliśmy.
których o sobie nie wiedzieliśmy.
Każdy z nas może
09:56
Each of us has the power
228
583851
2354
tworzyć powody.
09:58
to create reasons.
229
586205
3538
Wyobraźcie sobie świat,
w którym każdy wybór
w którym każdy wybór
10:01
Imagine a world in which every choice you face
230
589743
3207
10:05
is an easy choice,
231
592950
1690
jest prosty,
10:06
that is, there's always a best alternative.
232
594640
2392
w którym zawsze jest najlepsza opcja.
10:09
If there's a best alternative,
233
597032
1748
Jeśli istnieje najlepsza opcja,
10:10
then that's the one you should choose,
234
598780
1442
to ją powinniście wybrać,
10:12
because part of being rational
235
600222
2010
ponieważ bycie racjonalnym
10:14
is doing the better thing rather than the worse thing,
236
602232
2590
oznacza wybór
tej lepszej rzeczy, a nie tej gorszej.
tej lepszej rzeczy, a nie tej gorszej.
10:17
choosing what you have most reason to choose.
237
604822
3216
To wybór, który dyktuje rozsądek.
10:20
In such a world,
238
608038
2062
W takim świecie
10:22
we'd have most reason
239
610100
2366
rozsądek podpowiadałby,
10:24
to wear black socks instead of pink socks,
240
612466
2480
żeby nosić czarne, nie różowe skarpety,
10:27
to eat cereal instead of donuts,
241
614946
1915
jeść płatki zamiast pączków,
10:29
to live in the city rather than the country,
242
616861
1605
mieszkać w mieście, a nie na wsi,
10:30
to marry Betty instead of Lolita.
243
618466
2202
ożenić się z Betty, a nie z Lolitą.
10:32
A world full of only easy choices
244
620668
3118
Świat pełen łatwych wyborów
10:35
would enslave us to reasons.
245
623786
3894
zrobiłby z nas niewolników rozsądku.
Jeśli się nad tym zastanowić,
10:39
When you think about it,
246
627680
2567
10:42
it's nuts to believe
247
630247
2600
szaleństwem byłoby sądzić,
10:45
that the reasons given to you
248
632847
3097
że przedstawione powody
10:48
dictated that you had most reason to pursue
249
635944
4989
dyktują wam,
że najrozsądniej będzie skupić się
że najrozsądniej będzie skupić się
na konkretnym hobby,
którym się zajmujecie,
którym się zajmujecie,
10:53
the exact hobbies you do,
250
640933
2758
mieszkać w tym domu,
w którym mieszkacie,
w którym mieszkacie,
10:55
to live in the exact house you do,
251
643691
2279
10:58
to work at the exact job you do.
252
645970
3236
wykonywać tę pracę,
którą wykonujecie.
którą wykonujecie.
11:01
Instead, you faced alternatives
253
649206
2528
W zamian stanęliście przed możliwościami,
11:03
that were on a par — hard choices —
254
651734
3415
które były równorzędne -
przed trudnymi wyborami.
przed trudnymi wyborami.
11:07
and you made reasons for yourself
255
655149
2771
Stworzyliście powody,
11:10
to choose that hobby, that house and that job.
256
657920
4622
dla których wybraliście
to hobby, ten dom i tę pracę.
to hobby, ten dom i tę pracę.
Gdy opcje są równorzędne,
11:14
When alternatives are on a par,
257
662542
2541
11:17
the reasons given to us, the ones
258
665083
1730
nasze powody,
11:19
that determine whether we're making a mistake,
259
666813
2768
które określają, czy popełniamy błąd,
milczą i nie podpowiadają, co robić.
11:21
are silent as to what to do.
260
669581
3060
To tutaj, w obrębie trudnych wyborów,
11:24
It's here, in the space of hard choices,
261
672641
3363
możemy przećwiczyć
11:28
that we get to exercise
262
676004
2481
swoją normatywną moc.
11:30
our normative power,
263
678485
2679
11:33
the power to create reasons for yourself,
264
681164
2451
Moc tworzenia dla siebie powodów,
11:35
to make yourself
265
683615
1769
przemiany samego siebie
11:37
into the kind of person
266
685384
2646
w typ osoby,
11:40
for whom country living
267
688030
2233
której życie na wsi
11:42
is preferable to the urban life.
268
690263
2733
odpowiada bardziej niż życie w mieście.
11:45
When we choose between
269
692996
1738
Kiedy wybieramy pomiędzy opcjami,
11:46
options that are on a par,
270
694734
1699
które są ze sobą równorzędne,
11:48
we can do something really rather remarkable.
271
696433
3773
możemy dokonać czegoś niesamowitego.
11:52
We can put our very selves behind an option.
272
700206
3723
Możemy utożsamić się z daną możliwością.
Jestem tutaj.
11:56
Here's where I stand.
273
703929
2817
Jestem taką osobą. Jestem za bankowością.
11:58
Here's who I am. I am for banking.
274
706746
3386
Jestem za pączkiem z czekoladą.
12:02
I am for chocolate donuts.
275
710132
3636
Taka reakcja przy trudnych wyborach
12:05
This response in hard choices
276
713768
2543
12:08
is a rational response,
277
716311
2088
jest reakcją racjonalną,
12:10
but it's not dictated by reasons given to us.
278
718399
2918
ale nie podyktowaną podanymi nam powodami.
Jest poparta powodami,
które sami stworzyliśmy.
które sami stworzyliśmy.
12:13
Rather, it's supported by reasons created by us.
279
721317
6448
Kiedy sami tworzymy powody,
12:19
When we create reasons for ourselves
280
727765
2405
dla których stajemy się konkretną osobą,
12:22
to become this kind of person rather than that,
281
730170
3314
wówczas stajemy się ludźmi,
którymi jesteśmy.
którymi jesteśmy.
12:25
we wholeheartedly become the people that we are.
282
733484
3733
Można powiedzieć, że stajemy się autorami
12:29
You might say that we become the authors
283
737217
2456
naszego własnego życia.
12:31
of our own lives.
284
739673
3086
Zatem kiedy stajemy
przed trudnymi wyborami,
przed trudnymi wyborami,
12:34
So when we face hard choices,
285
742759
2452
nie powinniśmy walić głową w mur,
12:37
we shouldn't beat our head against a wall
286
745211
2222
usiłując odgadnąć,
która opcja jest lepsza.
która opcja jest lepsza.
12:39
trying to figure out which alternative is better.
287
747433
2497
Nie ma lepszej możliwości.
12:42
There is no best alternative.
288
749930
2439
Zamiast szukać powodów na zewnątrz,
12:44
Instead of looking for reasons out there,
289
752369
2519
12:47
we should be looking for reasons in here:
290
754888
2586
powinniśmy ich szukać w sobie.
12:49
Who am I to be?
291
757474
2679
Kim mam być?
12:52
You might decide to be a pink sock-wearing,
292
760153
3156
Możecie zdecydować się zostać bankierami
noszącymi różowe skarpetki,
noszącymi różowe skarpetki,
12:55
cereal-loving, country-living banker,
293
763309
3688
uwielbiającymi płatki,
mieszkającymi na wsi.
mieszkającymi na wsi.
12:59
and I might decide to be a black sock-wearing,
294
766997
3576
Ja mogę zechcieć być artystką
noszącą czarne skarpetki.
noszącą czarne skarpetki.
która mieszka w mieście i kocha pączki.
13:02
urban, donut-loving artist.
295
770573
3457
To, jak postąpimy,
podejmując trudne decyzje,
podejmując trudne decyzje,
13:06
What we do in hard choices is very much
296
774030
2807
w dużej mierze zależy od nas.
13:09
up to each of us.
297
776837
3983
Ci, którzy nie stosują
normatywnych mocy
normatywnych mocy
13:13
Now, people who don't exercise their
normative powers in hard choices
normative powers in hard choices
298
780820
4651
przy podejmowaniu
trudnych decyzji, dryfują.
trudnych decyzji, dryfują.
13:17
are drifters.
299
785471
1615
13:19
We all know people like that.
300
787086
2082
Wszyscy znamy takich ludzi.
13:21
I drifted into being a lawyer.
301
789168
2150
Ja dryfując, zostałam prawnikiem.
13:23
I didn't put my agency behind lawyering.
302
791318
2091
Nie wkładałam serca w bycie prawnikiem.
13:25
I wasn't for lawyering.
303
793409
2680
Nie byłam za pracą jako prawnik.
13:28
Drifters allow the world
304
796089
2931
Dryfując, ludzie pozwalają światu
13:31
to write the story of their lives.
305
799020
2224
pisać scenariusz ich życia.
13:33
They let mechanisms of reward and punishment --
306
801244
3903
Pozwalają mechanizmom nagrody i kary:
klepaniu po głowie,
strachowi, łatwości wyboru
strachowi, łatwości wyboru
13:37
pats on the head, fear, the easiness of an option —
307
805147
3840
determinować ich działania.
13:41
to determine what they do.
308
808987
2671
13:43
So the lesson of hard choices:
309
811658
2476
Oto nauka płynąca z trudnych wyborów:
13:46
reflect on what you can put your agency behind,
310
814134
4475
zastanówcie się,
w co możecie włożyć serce,
w co możecie włożyć serce,
za czym możecie się opowiedzieć,
13:50
on what you can be for,
311
818609
2390
a dzięki trudnym wyborom
13:53
and through hard choices,
312
820999
2770
staniecie się tą osobą.
13:55
become that person.
313
823769
2777
13:58
Far from being sources of agony and dread,
314
826546
3178
Nie traktujmy trudnych wyborów
w kategoriach męczarni i strachu.
w kategoriach męczarni i strachu.
14:01
hard choices are precious opportunities
315
829724
3570
To doskonałe okazje,
14:05
for us to celebrate what is special
316
833294
1931
dzięki którym doceniamy wyjątkowość
14:07
about the human condition,
317
835225
1833
ludzkiego stanu umysłu.
14:09
that the reasons that govern our choices
318
837058
2630
Powody, które określają nasze wybory
14:11
as correct or incorrect
319
839688
1983
jako poprawne lub niepoprawne,
14:13
sometimes run out,
320
841671
1662
czasami się kończą.
14:15
and it is here, in the space of hard choices,
321
843333
3223
Tutaj, w przestrzeni trudnych wyborów,
14:18
that we have the power
322
846556
1689
mamy tę moc
14:20
to create reasons for ourselves
323
848245
2512
tworzenia własnych powodów,
14:22
to become the distinctive people that we are.
324
850757
3578
dla których
stajemy się wyjątkowymi ludźmi.
stajemy się wyjątkowymi ludźmi.
14:26
And that's why hard choices are not a curse
325
854335
2620
Dlatego trudne wybory
nie są przekleństwem,
nie są przekleństwem,
14:29
but a godsend.
326
856955
1650
ale darem.
14:30
Thank you.
327
858605
2671
Dziękuję.
(Brawa)
14:33
(Applause)
328
861276
3295
ABOUT THE SPEAKER
Ruth Chang - PhilosopherRuth Chang asks why some choices are so hard — and what that means for the human condition.
Why you should listen
When Ruth Chang graduated from college, she was presented with a choice: Should she pursue a career in philosophy, or a career in law? Soon after finishing Harvard Law School and dipping her toe in the legal world, she regretted her decision and switched paths. She went off to Oxford University to study philosophy and has been a philosopher studying choice, freedom, value and action ever since.
Chang's research focuses on decision-making and the human condition: How do we exercise our freedom through the choices we make? She studies the relationship between reason and value, and how we navigate the sea of pros and cons as we make decisions that shape our lives.
Ruth Chang | Speaker | TED.com