TEDSummit
Helen Fisher: Technology hasn't changed love. Here's why
Helen Fisher: Technologia nie zmieniła miłości. Oto dlaczego
Filmed:
Readability: 4.2
2,072,351 views
Antropolog Helen Fisher twierdzi, że w naszym przesyconym technologią świecie, rozwinęliśmy nowe metody zalotów, ale ostały się podstawowe prawa miłości. Z pełnego energii wystąpienia z pierwszej linii frontu miłości, dowiesz się jak szybciej nawiązywane relacje wiodą do wolniejszych, bardziej intymnych związków. Warto obejrzeć całość, by posłuchać ożywionej dyskusji z ekspertem w sprawach miłosnych - Esther Perel.
Helen Fisher - Anthropologist, expert on love
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love. Full bio
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I was recently traveling
in the Highlands of New Guinea,
in the Highlands of New Guinea,
0
827
3061
Niedawno podróżowałam
po wyżynach Nowej Gwineii,
po wyżynach Nowej Gwineii,
00:15
and I was talking with a man
who had three wives.
who had three wives.
1
3912
2494
gdzie spotkałam mężczyznę,
który miał trzy żony.
który miał trzy żony.
00:18
I asked him, "How many wives
would you like to have?"
would you like to have?"
2
6905
3089
Zapytałam: "Ile żon chciałbyś mieć?"
00:22
And there was this long pause,
3
10340
1434
Zamilkł na dłuższą chwilę...
00:23
and I thought to myself,
4
11798
1195
i pomyślałam sobie:
00:25
"Is he going to say five?
5
13017
1551
"Odpowie: pięć?
00:26
Is he going to say 10?
6
14592
1427
"Może dziesięć?
00:28
Is he going to say 25?"
7
16043
1842
A może dwadzieścia pięć?"
00:29
And he leaned towards me
8
17909
1162
Nachylił się ku mnie
00:31
and he whispered, "None."
9
19095
1510
i wyszeptał: "Ani jednej."
00:32
(Laughter)
10
20629
2180
(Śmiech)
00:35
Eighty-six percent of human societies
permit a man to have several wives:
permit a man to have several wives:
11
23514
4375
86% społeczności świata zezwala,
by mężczyzna posiadał kilka żon:
by mężczyzna posiadał kilka żon:
00:39
polygeny.
12
27913
1151
poligamia.
00:41
But in the vast majority
of these cultures,
of these cultures,
13
29088
2109
Lecz w znacznej większości tych kultur,
00:43
only about five or ten percent of men
actually do have several wives.
actually do have several wives.
14
31221
4298
tylko 5 do 10% mężczyzn
faktycznie ma kilka żon.
faktycznie ma kilka żon.
00:47
Having several partners
can be a toothache.
can be a toothache.
15
35543
2347
Posiadanie kilku partnerek
może być bolączką.
może być bolączką.
00:49
In fact, co-wives can
fight with each other,
fight with each other,
16
37914
3120
Żony często ze sobą walczą,
00:53
sometimes they can even poison
each other's children.
each other's children.
17
41058
2937
czasami trują dzieci innych żon.
00:56
And you've got to have
a lot of cows, a lot of goats,
a lot of cows, a lot of goats,
18
44455
2651
Trzeba mieć wiele krów i kóz,
00:59
a lot of money, a lot of land,
19
47130
1965
dużo pieniędzy i ziemi,
01:01
in order to build a harem.
20
49119
1536
żeby zbudować harem.
01:03
We are a pair-bonding species.
21
51017
2375
Należymy do gatunku,
łączącego się w pary.
łączącego się w pary.
01:05
Ninety-seven percent of mammals
do not pair up to rear their young;
do not pair up to rear their young;
22
53416
3538
97% ssaków nie robi tego,
by mieć potomstwo,
by mieć potomstwo,
01:08
human beings do.
23
56978
1828
a ludzie tak.
01:10
I'm not suggesting that we're not --
24
58830
2150
Nie sugeruję,
01:13
that we're necessarily
sexually faithful to our partners.
sexually faithful to our partners.
25
61004
3147
że zawsze jesteśmy wierni
naszym partnerom.
naszym partnerom.
01:16
I've looked at adultery in 42 cultures,
26
64175
2748
Badałam cudzołóstwo
w 42 kulturach,
w 42 kulturach,
01:18
I understand, actually,
some of the genetics of it,
some of the genetics of it,
27
66947
2435
Rozumiem więc nieco jego genetyki
01:21
and some of the brain circuitry of it.
28
69406
1848
i obszary mózgu za nie odpowiedzialne.
01:23
It's very common around the world,
29
71278
1943
To bardzo powszechne zjawisko,
01:25
but we are built to love.
30
73245
1937
ale jestesmy stworzeni do kochania.
01:27
How is technology changing love?
31
75716
3316
Jak technologia zmienia miłość?
01:31
I'm going to say almost not at all.
32
79515
2472
Odważę się powiedzieć,
że prawie wcale.
że prawie wcale.
01:34
I study the brain.
33
82744
1354
Zajmuję się badaniem mózgu.
01:36
I and my colleagues have put
over 100 people into a brain scanner --
over 100 people into a brain scanner --
34
84122
3730
Wraz z współpracownikami
przeskanowałam mózgi ponad 100 osób -
przeskanowałam mózgi ponad 100 osób -
01:39
people who had just
fallen happily in love,
fallen happily in love,
35
87876
3007
ludzi, którzy właśnie
szczęśliwie się zakochali,
szczęśliwie się zakochali,
01:42
people who had just been rejected in love
36
90907
2031
innych, którzy zostali odrzuceni,
01:44
and people who are in love long-term.
37
92962
1873
i tych w wieloletnich związkach.
01:46
And it is possible
to remain "in love" long-term.
to remain "in love" long-term.
38
94859
3187
Zakochanie się na długo
jest możliwe.
jest możliwe.
01:50
And I've long ago maintained
39
98543
1906
Od dawna uważałam,
01:52
that we've evolved three distinctly
different brain systems
different brain systems
40
100473
3025
że rozwinęliśmy trzy różne
systemy mózgowe istotne
systemy mózgowe istotne
01:55
for mating and reproduction:
41
103522
1837
dla tworzenia par
i reprodukcji:
i reprodukcji:
01:57
sex drive,
42
105383
1152
popęd seksualny,
01:58
feelings of intense romantic love
43
106559
1936
silne uczucie miłości romantycznej
02:00
and feelings of deep cosmic
attachment to a long-term partner.
attachment to a long-term partner.
44
108519
3746
i głębokie przywiązanie
do wieloletniego partnera.
do wieloletniego partnera.
02:04
And together, these three brain systems --
45
112289
2436
Te trzy systemy mózgowe,
02:06
with many other parts of the brain --
46
114749
2488
wspólnie z innymi częściami mózgu,
02:09
orchestrate our sexual,
our romantic and our family lives.
our romantic and our family lives.
47
117261
5126
zarządzają naszym życiem seksualnym,
romantycznym i rodzinnym.
romantycznym i rodzinnym.
02:14
But they lie way below the cortex,
48
122411
2393
Leżą poniżej kory mózgowej,
02:16
way below the limbic system
where we feel our emotions,
where we feel our emotions,
49
124828
4221
poniżej układu limbicznego
dzięki któremu odczuwamy emocje,
dzięki któremu odczuwamy emocje,
02:21
generate our emotions.
50
129073
1287
i gdzie emocja się rodzą.
02:22
They lie in the most primitive parts
of the brain, linked with energy,
of the brain, linked with energy,
51
130384
4815
Znajdują się w najprymitywniejszych
częściach mózgu powiązanych z energią,
częściach mózgu powiązanych z energią,
02:27
focus, craving, motivation,
wanting and drive.
wanting and drive.
52
135223
5256
skupieniem, pragnieniem, motywacją,
zachciankami i popędem.
zachciankami i popędem.
02:32
In this case,
53
140503
1153
W tym przypadku,
02:33
the drive to win life's greatest prize:
54
141680
2531
żądzą do wygrania
największej w życiu nagrody:
największej w życiu nagrody:
02:36
a mating partner.
55
144235
1434
partnera do rozrodu.
02:37
They evolved over 4.4 million years ago
among our first ancestors,
among our first ancestors,
56
145693
4517
Powstały one ponad 4.4 miliona lat temu
wśród naszych pierwszych przodków,
wśród naszych pierwszych przodków,
02:42
and they're not going to change
if you swipe left or right on Tinder.
if you swipe left or right on Tinder.
57
150234
4462
i nie zmienią się, jeśli pobuszujesz
na lewo lub prawo na Tinderze.
na lewo lub prawo na Tinderze.
02:46
(Laughter)
58
154720
1547
(Śmiech)
02:48
(Applause)
59
156291
2446
(Oklaski)
02:50
There's no question that technology
is changing the way we court:
is changing the way we court:
60
158761
4615
Niewątpliwie technologia
zmienia nasze zaloty:
zmienia nasze zaloty:
02:55
emailing, texting,
61
163400
1924
mejlowanie, esemesowanie,
02:57
emojis to express your emotions,
62
165348
1975
użycie buziek, by wyrazić emocje,
02:59
sexting,
63
167347
1264
wysyłanie nagich fotek,
03:00
"liking" a photograph, selfies ...
64
168635
2436
polubienie zdjęcia, selfiki...
03:03
We're seeing new rules
and taboos for how to court.
and taboos for how to court.
65
171095
4112
Widzimy nowe reguły i tematy taboo
dotyczące podbijania serc.
dotyczące podbijania serc.
03:07
But, you know --
66
175936
1987
Ale, wiecie co?
03:09
is this actually
dramatically changing love?
dramatically changing love?
67
177947
3144
Czy to naprawdę diametralnie
zmienia miłość?
zmienia miłość?
03:13
What about the late 1940s,
68
181730
2364
Co z latami 40-tymi XX wieku,
03:16
when the automobile became very popular
69
184118
2561
gdy samochody zyskały popularność
03:18
and we suddenly had rolling bedrooms?
70
186703
2346
i nagle mieliśmy sypialnie na kółkach?
03:21
(Laughter)
71
189073
1718
(Śmiech)
03:22
How about the introduction
of the birth control pill?
of the birth control pill?
72
190815
4238
A gdy powstała
tabletka antykoncepcyjna?
tabletka antykoncepcyjna?
03:27
Unchained from the great threat
of pregnancy and social ruin,
of pregnancy and social ruin,
73
195491
5297
Uwolnione od zagrożenia
niechcianej ciąży i ruiny społecznej,
niechcianej ciąży i ruiny społecznej,
03:32
women could finally express
their primitive and primal sexuality.
their primitive and primal sexuality.
74
200812
4424
kobiety mogły wreszcie wyrazić
swą prymitywną i pierwotną seksualność,
swą prymitywną i pierwotną seksualność,
03:37
Even dating sites are not changing love.
75
205724
3017
Nawet portale randkowe
nie zmieniają miłości.
nie zmieniają miłości.
03:40
I'm Chief Scientific Advisor to Match.com,
76
208765
2558
Jestem szefem naukowego doradztwa
dla Match.com.
dla Match.com.
03:43
I've been it for 11 years.
77
211347
1680
Pracuję tam od 11 lat.
03:45
I keep telling them
and they agree with me,
and they agree with me,
78
213051
2004
Zgadzają się, gdy powtarzam,
03:47
that these are not dating sites,
79
215079
1539
że to nie są strony randkowe,
03:48
they are introducing sites.
80
216642
2013
to strony zapoznawcze.
03:51
When you sit down in a bar,
81
219017
2263
Gdy siadasz w barze,
03:53
in a coffee house,
82
221304
1584
w kawiarni,
03:54
on a park bench,
83
222912
1356
na ławce w parku,
03:56
your ancient brain snaps into action
like a sleeping cat awakened,
like a sleeping cat awakened,
84
224292
5005
twój starożytny mózg ożywia się
jak rozbudzony kot,
jak rozbudzony kot,
04:01
and you smile
85
229321
1299
i uśmiechasz się,
04:02
and laugh
86
230644
1158
śmiejesz się,
04:03
and listen
87
231826
1182
słuchasz
04:05
and parade the way our ancestors
did 100,000 years ago.
did 100,000 years ago.
88
233032
4873
i paradujesz tak, jak nasi
przodkowie 100.000 lat temu.
przodkowie 100.000 lat temu.
04:10
We can give you various people --
89
238424
1953
Możemy ci przedstawić różnych ludzi.
04:12
all the dating sites can --
90
240401
1565
Każdy portal randkowy może.
04:13
but the only real algorithm
is your own human brain.
is your own human brain.
91
241990
3913
Lecz jedynym algorytmem
kryje się w ludzkim mózgu.
kryje się w ludzkim mózgu.
04:17
Technology is not going to change that.
92
245927
2572
Technologia tego nie zmieni.
04:21
Technology is also not going to change
who you choose to love.
who you choose to love.
93
249041
4644
Technologia nie sprawi,
w kim się zakochasz.
w kim się zakochasz.
04:25
I study the biology of personality,
94
253709
2696
Studiuję biologię osobowości
04:28
and I've come to believe
95
256429
1212
i wierzę,
04:29
that we've evolved four very broad
styles of thinking and behaving,
styles of thinking and behaving,
96
257665
4283
że rozwinęliśmy cztery
rozległe style myślenia i działania,
rozległe style myślenia i działania,
04:33
linked with the dopamine, serotonin,
97
261972
1830
połączone z dopaminą i serotoniną
04:35
testosterone and estrogen systems.
98
263826
2178
oraz testosteronem i estrogenem.
04:38
So I created a questionnaire
directly from brain science
directly from brain science
99
266358
4153
Ułożyłam kwestionariusz
w oparciu o wiedzę o mózgu,
w oparciu o wiedzę o mózgu,
04:42
to measure the degree to which
you express the traits --
you express the traits --
100
270535
3142
by zbadać do jakiego stopnia
wyrażane są cechy,
wyrażane są cechy,
04:45
the constellation of traits --
101
273701
1754
konstelacje cech,
04:47
linked with each
of these four brain systems.
of these four brain systems.
102
275479
3008
powiązane z każdym
z powyższych systemów.
z powyższych systemów.
04:50
I then put that questionnaire
on various dating sites
on various dating sites
103
278829
4868
Potem udostępniłam ten kwestionariusz
na różnych portalach randkowych
na różnych portalach randkowych
04:55
in 40 countries.
104
283721
1642
w 40 krajach.
04:57
Fourteen million or more people
have now taken the questionnaire,
have now taken the questionnaire,
105
285969
3890
Ponad 14 milionów ludzi,
udzieliło odpowiedzi,
udzieliło odpowiedzi,
05:01
and I've been able to watch
who's naturally drawn to whom.
who's naturally drawn to whom.
106
289883
3925
i udało mi się zaobserwować,
kto naturalnie przyciąga kogo.
kto naturalnie przyciąga kogo.
05:06
And as it turns out,
107
294462
1511
Jak się okazuje,
05:07
those who were very expressive
of the dopamine system
of the dopamine system
108
295997
2569
ludzie emanujący dopaminą,
05:10
tend to be curious, creative,
spontaneous, energetic --
spontaneous, energetic --
109
298590
3135
są zwykle ciekawi świata, kreatywni,
spontaniczni, energiczni.
spontaniczni, energiczni.
05:13
I would imagine there's an awful lot
of people like that in this room --
of people like that in this room --
110
301749
3451
Wydaje mi się, że jest wielu takich
wśród was na tej sali.
wśród was na tej sali.
05:17
they're drawn to people like themselves.
111
305224
1928
Oni przyciągają podobnych do siebie.
05:19
Curious, creative people
need people like themselves.
need people like themselves.
112
307176
3383
Ciekawi świata, kreatywni ludzie
potrzebują takich jak oni sami.
potrzebują takich jak oni sami.
05:22
People who are very expressive
of the serotonin system
of the serotonin system
113
310583
2638
Zdominowani przez serotoninę,
05:25
tend to be traditional, conventional,
they follow the rules,
they follow the rules,
114
313245
2879
raczej są tradycyjni, konwencjonalni,
przestrzegają zasad,
przestrzegają zasad,
05:28
they respect authority,
115
316148
1878
mają poszanowanie dla autorytetu,
05:30
they tend to be religious -- religiosity
is in the serotonin system --
is in the serotonin system --
116
318050
3386
często są religijni - religijność
znajduje się w systemie serotoniny.
znajduje się w systemie serotoniny.
05:33
and traditional people
go for traditional people.
go for traditional people.
117
321460
3337
Tradycyjni ludzie wiążą się
z tradycjonalistami.
z tradycjonalistami.
05:36
In that way, similarity attracts.
118
324821
2664
W tym sensie
podobieństwa się przyciągają.
podobieństwa się przyciągają.
05:39
In the other two cases, opposites attract.
119
327509
2222
W kolejnych dwóch,
pociągają przeciwieństwa.
pociągają przeciwieństwa.
05:41
People very expressive
of the testosterone system
of the testosterone system
120
329755
2297
Ludzie sterowani testosteronem
05:44
tend to be analytical,
logical, direct, decisive,
logical, direct, decisive,
121
332076
3923
są analityczni, logiczni,
bezpośredni, zdecydowani,
bezpośredni, zdecydowani,
05:48
and they go for their opposite:
122
336023
1482
i szukają przeciwieństwa:
05:49
they go for somebody who's high estrogen,
123
337529
2253
kogoś z wysokim poziomem estrogenu,
05:51
somebody who's got very good verbal skills
124
339806
2242
kto świetnie przemawia
05:54
and people skills,
125
342072
1242
i jest komunikatywny,
05:55
who's very intuitive
126
343338
1448
kto kieruje się intuicją,
05:56
and who's very nurturing
and emotionally expressive.
and emotionally expressive.
127
344810
3313
roztacza opiekę nad innymi
i wyraża swoje emocje.
i wyraża swoje emocje.
06:00
We have natural patterns of mate choice.
128
348519
2572
Mamy zakodowane wzorce
wyboru partnerów.
wyboru partnerów.
06:03
Modern technology is not going
to change who we choose to love.
to change who we choose to love.
129
351468
5056
Współczesna technologia nie zmieni,
kogo pokochamy.
kogo pokochamy.
06:09
But technology is producing
one modern trend
one modern trend
130
357488
2553
Lecz technologia stwarza
pewien współczesny trend,
pewien współczesny trend,
06:12
that I find particularly important.
131
360065
1736
który wydaje mi się bardzo ciekawy.
06:14
It's associated with the concept
of paradox of choice.
of paradox of choice.
132
362151
3688
Wiąże się on z paradoksem wyboru.
06:18
For millions of years,
133
366372
1454
Przez miliony lat,
06:19
we lived in little hunting
and gathering groups.
and gathering groups.
134
367850
2267
żyliśmy w małych grupach
łowiecko - zbierackich.
łowiecko - zbierackich.
06:22
You didn't have the opportunity to choose
135
370141
2526
Nie było możliwości wyboru
06:24
between 1,000 people on a dating site.
136
372691
3110
spośród tysiąca ludzi
na portalu randkowym.
na portalu randkowym.
06:28
In fact, I've been studying this recently,
137
376261
2057
Ostatnio badałam to zjawisko
06:30
and I actually think there's some
sort of sweet spot in the brain;
sort of sweet spot in the brain;
138
378342
3155
i uważam, że istnieje pewne
słodkie miejsce w naszych mózgach.
słodkie miejsce w naszych mózgach.
06:33
I don't know what it is, but apparently,
from reading a lot of the data,
from reading a lot of the data,
139
381521
3951
Nie wiem, czym dokładnie jest,
ale po analizie danych,
ale po analizie danych,
06:37
we can embrace about five
to nine alternatives, and after that,
to nine alternatives, and after that,
140
385496
5151
okazuje się, że możemy ogarnąć
5 do 9 alternatyw, a później,
5 do 9 alternatyw, a później,
06:42
you get into what academics
call "cognitive overload,"
call "cognitive overload,"
141
390671
3220
jak nazywają to akademicy,
następuje przeciążenie poznawcze
następuje przeciążenie poznawcze
06:45
and you don't choose any.
142
393915
1801
i wtedy nie wybierzemy niczego.
06:48
So I've come to think that due
to this cognitive overload,
to this cognitive overload,
143
396175
3146
Uważam więc,
że z powodu tego przeciążenia,
że z powodu tego przeciążenia,
06:51
we're ushering in a new form of courtship
144
399345
3311
zapoczątkowujemy nową formę zalotów,
06:54
that I call "slow love."
145
402680
1945
którą nazwałam "powolną miłością".
06:57
I arrived at this during
my work with Match.com.
my work with Match.com.
146
405219
3547
Wpadłam na to podczas mojej pracy
z Match.com.
z Match.com.
07:01
Every year for the last six years,
147
409400
1681
Co roku, przez ostatnie sześć lat,
07:03
we've done a study called
"Singles in America."
"Singles in America."
148
411105
2693
przeprowadzaliśmy badania
nazwane "Single w Ameryce".
nazwane "Single w Ameryce".
07:05
We don't poll the Match population,
149
413822
1808
Nie pytaliśmy ludzi z Match.com,
07:07
we poll the American population.
150
415654
1960
pytaliśmy ludność Ameryki.
07:09
We use 5,000-plus people,
151
417638
2969
Zbieraliśmy dane
od ponad pięciu tysięcy ludzi,
od ponad pięciu tysięcy ludzi,
07:12
a representative sample of Americans
based on the US census.
based on the US census.
152
420631
3897
próbkę reprezentacyjną Amerykanów
opartą na spisie ludności USA.
opartą na spisie ludności USA.
07:16
We've got data now on over 30,000 people,
153
424552
2892
Dysponujemy danymi ponad 30.000 ludzi,
07:19
and every single year,
154
427468
2467
i każdego roku,
07:21
I see some of the same patterns.
155
429959
2526
widzę pewne powtarzające się trendy.
07:24
Every single year when I ask the question,
156
432509
2779
Każdego roku, gdy zadaję to pytanie,
07:27
over 50 percent of people
have had a one-night stand --
have had a one-night stand --
157
435312
2763
ponad 50% ludzi
miało przygodę na jedną noc.
miało przygodę na jedną noc.
07:30
not necessarily last year,
but in their lives --
but in their lives --
158
438099
2667
Niekoniecznie w poprzednim roku,
ale w ciągu życia.
ale w ciągu życia.
07:32
50 percent have had
a friends with benefits
a friends with benefits
159
440790
2273
50% miało przyjaciół dla seksu
07:35
during the course of their lives,
160
443087
1607
podczas swojego życia
07:36
and over 50 percent have lived
with a person long-term
with a person long-term
161
444718
3568
i ponad 50% mieszkało
z partnerem wieloletnim
z partnerem wieloletnim
07:40
before marrying.
162
448310
1436
przed ślubem.
07:41
Americans think that this is reckless.
163
449770
2202
Amerykanie uważają, że to lekkomyślne.
07:43
I have doubted that for a long time;
164
451996
2919
Nie zgadzam się z tym od dawna.
07:46
the patterns are too strong.
165
454939
1892
Stereotypy są zbyt mocne.
07:48
There's got to be some
Darwinian explanation --
Darwinian explanation --
166
456855
2728
Musi być jakieś darwinowskie wyjaśnienie.
07:51
Not that many people are crazy.
167
459607
2326
Nie aż tyle mamy szaleńców.
07:53
And I stumbled, then, on a statistic
that really came home to me.
that really came home to me.
168
461957
3888
Wówczas natknęłam się na statystykę,
która mnie poruszyła.
która mnie poruszyła.
07:58
It was a very interesting academic article
169
466267
2599
Był to bardzo interesujący,
artykuł akademicki,
artykuł akademicki,
08:00
in which I found that 67 percent
of singles in America today
of singles in America today
170
468890
5013
z którego wynikało,
że 67% dzisiejszych singli w Ameryce,
że 67% dzisiejszych singli w Ameryce,
08:05
who are living long-term with somebody,
171
473927
2414
którzy mieszkają z kimś długoterminowo
08:08
have not yet married because
they are terrified of divorce.
they are terrified of divorce.
172
476365
4087
nie pobierają się
z obawy przed rozwodem.
z obawy przed rozwodem.
08:12
They're terrified of the social,
173
480476
1856
Są przerażeni społecznymi,
08:14
legal, emotional,
174
482356
1533
legalnymi, emocjonalnymi,
08:15
economic consequences of divorce.
175
483913
2869
ekonomicznymi konsekwencjami rozwodu.
08:18
So I came to realize that I don't think
this is recklessness;
this is recklessness;
176
486806
3758
Uświadomiłam sobie,
że to nie lekkomyślność.
że to nie lekkomyślność.
08:22
I think it's caution.
177
490588
1676
Myślę, że to ostrożność.
08:24
Today's singles want to know
every single thing about a partner
every single thing about a partner
178
492791
5022
Dzisiejsi single chcą wszystko wiedzieć
o swoim partnerze,
o swoim partnerze,
08:29
before they wed.
179
497837
1629
zanim wstąpią w zwiazek małżeński.
08:31
You learn a lot between the sheets,
180
499490
1929
Wiele się można nauczyć w łóżku,
08:33
not only about how somebody makes love,
181
501443
2512
nie tylko jak ktoś się kocha,
08:35
but whether they're kind,
182
503979
1370
ale czy jest uprzejmy,
08:37
whether they can listen
183
505373
1342
czy potrafi słuchać,
08:38
and at my age,
184
506739
1172
a w moim wieku,
08:39
whether they've got a sense of humor.
185
507935
1778
czy ma poczucie humoru.
08:41
(Laughter)
186
509737
1403
(Śmiech)
08:43
And in an age where we have
too many choices,
too many choices,
187
511164
3454
I w każdym wieku,
gdy mamy za duży wybór,
gdy mamy za duży wybór,
08:47
we have very little fear
of pregnancy and disease
of pregnancy and disease
188
515075
3262
gdy nie boimi się ciąży i choroby,
08:50
and we've got no feeling of shame
for sex before marriage,
for sex before marriage,
189
518361
3708
i nie wstydzimy się
seksu przedmałżeńskiego,
seksu przedmałżeńskiego,
08:54
I think people are taking
their time to love.
their time to love.
190
522093
3698
to ludzie nie spieszą się kochać.
08:58
And actually, what's happening is,
191
526408
1651
Więc to co się dzieje,
09:00
what we're seeing is a real expansion
of the precommitment stage
of the precommitment stage
192
528083
3861
czego jesteśmy świadkami,
to poszerzenie stadium przed-zaangażowania
to poszerzenie stadium przed-zaangażowania
09:03
before you tie the knot.
193
531968
1736
zanim zwiążemy węzeł małżeński.
09:06
Where marriage used to be
the beginning of a relationship,
the beginning of a relationship,
194
534034
2726
Dawniej małżeństwo
było początkiem związku,
było początkiem związku,
09:08
now it's the finale.
195
536784
1669
teraz jest ostatnią jego fazą.
09:11
But the human brain --
196
539413
1740
Ale ludzki mózg ...
09:13
(Laughter)
197
541177
2009
(Śmiech)
09:15
The human brain always triumphs,
198
543210
1814
Ludzki mózg zawsze triumfuje.
09:17
and indeed, in the United States today,
199
545048
1895
Obecnie w USA
09:18
86 percent of Americans
will marry by age 49.
will marry by age 49.
200
546967
3498
86% Amerykanów zdecyduje się na ślub
zanim dobiją do 49 lat.
zanim dobiją do 49 lat.
09:22
And even in cultures around the world
where they're not marrying as often,
where they're not marrying as often,
201
550489
3546
Nawet w innych kulturach świata,
gdzie małżeństwo nie jest tak częste,
gdzie małżeństwo nie jest tak częste,
09:26
they are settling down eventually
with a long-term partner.
with a long-term partner.
202
554059
3275
ludzie pozostają w końcu
z długoterminowymi partnerami.
z długoterminowymi partnerami.
09:29
So it began to occur to me:
203
557358
1835
Zaczęło być dla mnie jasne,
09:31
during this long extension
of the precommitment stage,
of the precommitment stage,
204
559217
4567
że podczas tej przedłużonej
fazy wstępnej
fazy wstępnej
09:35
if you can get rid of bad
relationships before you marry,
relationships before you marry,
205
563808
3173
można pozbyć się złych związków
zanim nastąpi małżeństwo,
zanim nastąpi małżeństwo,
09:39
maybe we're going to see
more happy marriages.
more happy marriages.
206
567005
2447
i wtedy może będziemy mieć
więcej szczęśliwych małżeństw.
więcej szczęśliwych małżeństw.
09:41
So I did a study of 1,100
married people in America --
married people in America --
207
569838
4875
Przeprowadziłam badania
nad 1.100 żonatych Amerykanów.
nad 1.100 żonatych Amerykanów.
09:46
not on Match.com, of course --
208
574737
1727
Oczywiście, nie na Match.com.
09:48
and I asked them a lot of questions.
209
576488
2116
Zadałam im wiele pytań.
09:50
But one of the questions was,
210
578628
1507
Jedno z nich brzmiało:
09:52
"Would you re-marry the person
you're currently married to?"
you're currently married to?"
211
580159
4572
"Czy poślubiłbyś jeszcze raz
swojego współmałżonka?"
swojego współmałżonka?"
09:56
And 81 percent said, "Yes."
212
584755
2865
81% odpowiedziało: "Tak".
10:00
In fact, the greatest change
in modern romance and family life
in modern romance and family life
213
588613
6479
Największą zmianą w dzisiejszym
życiu romantycznym i rodzinnym,
życiu romantycznym i rodzinnym,
10:07
is not technology.
214
595116
1400
nie jest technologia.
10:09
It's not even slow love.
215
597070
1494
Nie jest to nawet wolna miłość.
10:11
It's actually women
piling into the job market
piling into the job market
216
599047
2951
To kobiety pracujące
10:14
in cultures around the world.
217
602022
1423
z różnych kultur świata.
10:15
For millions of years,
218
603767
1229
Przez miliony lat,
10:17
our ancestors lived
in little hunting and gathering groups.
in little hunting and gathering groups.
219
605020
2970
nasi przodkowie żyli
w małych grupach zbierackich i łowieckich.
w małych grupach zbierackich i łowieckich.
10:20
Women commuted to work
to gather their fruits and vegetables.
to gather their fruits and vegetables.
220
608014
2905
Kobiety wychodziły do pracy,
by zebrać owoce i warzywa.
by zebrać owoce i warzywa.
10:22
They came home with 60 to 80
percent of the evening meal.
percent of the evening meal.
221
610943
3510
Wracały do domu z 60-80%
jedzenia na kolację.
jedzenia na kolację.
10:26
The double-income family was the rule.
222
614477
2693
Podwójny dochód był zasadą.
10:29
And women were regarded
as just as economically, socially
as just as economically, socially
223
617194
3941
Kobiety były wówczas uważane
za tak samo ekonomicznie, społecznie,
za tak samo ekonomicznie, społecznie,
10:33
and sexually powerful as men.
224
621159
3115
i seksualnie potężne jak mężczyźni.
10:36
Then the environment changed
some 10,000 years ago,
some 10,000 years ago,
225
624298
3102
Później środowisko się zmieniło
około 10.000 lat temu
około 10.000 lat temu
10:39
we began to settle down on the farm
226
627424
2229
i zaczęliśmy się osiedlać na farmach.
10:41
and both men and women
became obliged, really,
became obliged, really,
227
629677
3191
Mężczyźni, jak i kobiety,
byli zmuszani
byli zmuszani
10:44
to marry the right person,
228
632892
1572
do ożenku z odpowiednią osobą,
10:46
from the right background,
229
634488
1430
z odpowiednią przeszłością,
10:47
from the right religion
230
635942
1303
z odpowiedniej religii,
10:49
and from the right kin
and social and political connections.
and social and political connections.
231
637269
3538
z odpowiedniego rodu,
sfer socjalnych i politycznych.
sfer socjalnych i politycznych.
10:52
Men's jobs became more important:
232
640831
1594
Praca mężczyzn była ważniejsza:
10:54
they had to move the rocks,
fell the trees, plow the land.
fell the trees, plow the land.
233
642449
2737
musieli przenosić kamienie,
rąbać drzewa, uprawiać ziemię.
rąbać drzewa, uprawiać ziemię.
10:57
They brought the produce
to local markets, and came home
to local markets, and came home
234
645210
2924
Przynosili płody rolne na targ
i wracali do domu
i wracali do domu
11:00
with the equivalent of money.
235
648158
1514
z ekwiwalentem pieniężnym.
11:01
Along with this,
236
649696
1546
Oprócz tego,
11:03
we see a rise of a host of beliefs:
237
651266
2977
widzimy wzrost znaczenia
11:06
the belief of virginity at marriage,
238
654267
2182
dziewictwa przed małżeństwem,
11:08
arranged marriages --
strictly arranged marriages --
strictly arranged marriages --
239
656473
2943
zaaranżowanych małżeństw,
ściśle zaaranżowanych.
ściśle zaaranżowanych.
11:11
the belief that the man
is the head of the household,
is the head of the household,
240
659440
2527
Istniała wiara, że to mężczyzna
jest głową rodziny,
jest głową rodziny,
11:13
that the wife's place is in the home
241
661991
2239
że miejsce żony jest w domu
11:16
and most important,
242
664254
1153
i co najważniejsze,
11:17
honor thy husband,
and 'til death do us part.
and 'til death do us part.
243
665431
3131
że ma czcić swego męża
aż do śmierci.
aż do śmierci.
11:20
These are gone.
244
668586
1722
To wszystko minęło.
11:22
They are going, and in many places,
245
670332
2549
To zanika, i w wielu miejscach
11:24
they are gone.
246
672905
1388
to już przeszłość.
11:26
We are right now in a marriage revolution.
247
674317
3423
Żyjemy w czasie rewolucji małżeńskiej.
11:29
We are shedding 10,000 years
of our farming tradition
of our farming tradition
248
677764
4715
Otrzepujemy się z 10.000 lat
rolniczej tradycji
rolniczej tradycji
11:34
and moving forward towards egalitarian
relationships between the sexes --
relationships between the sexes --
249
682503
5626
i idziemy w stronę egalitarnego
związku pomiędzy kobietą a mężczyzna,
związku pomiędzy kobietą a mężczyzna,
11:40
something I regard as highly compatible
with the ancient human spirit.
with the ancient human spirit.
250
688153
4815
co uważam za zgodne
ze starożytnym ludzkim duchem.
ze starożytnym ludzkim duchem.
11:45
I'm not a Pollyanna;
251
693562
1702
Nie jestem Pollyanną.
11:47
there's a great deal to cry about.
252
695288
1761
Na wiele rzeczy można narzekać.
11:49
I've studied divorce in 80 cultures,
253
697073
1746
Badałam rozwody w 80 kulturach,
11:50
I've studied, as I say,
adultery in many --
adultery in many --
254
698843
2136
w wielu badałam cudzołóstwo
11:53
there's a whole pile of problems.
255
701003
1816
i jest cała masa problemów.
11:54
As William Butler Yeats,
the poet, once said,
the poet, once said,
256
702843
3192
Jak kiedyś powiedział
poeta William Butler Yeats:
poeta William Butler Yeats:
11:58
"Love is the crooked thing."
257
706059
2465
"Miłość to pokręcona rzecz".
12:01
I would add, "Nobody gets out alive."
258
709131
2790
Dodałabym: "Nikt nie uchodzi żywy".
12:03
(Laughter)
259
711945
1095
(Śmiech)
12:05
We all have problems.
260
713064
1467
Wszyscy mamy problemy.
12:06
But in fact, I think the poet
Randall Jarrell really sums it up best.
Randall Jarrell really sums it up best.
261
714925
3604
Myślę, że poeta Randall Jarrell
podsumował to najlepiej.
podsumował to najlepiej.
12:10
He said, "The dark, uneasy world
of family life --
of family life --
262
718553
4999
Stwierdził: "Ciemny, niełatwy świat
życia w rodzinie,
życia w rodzinie,
12:15
where the greatest can fail,
and the humblest succeed."
and the humblest succeed."
263
723576
4518
gdzie najlepszy upada
i najskromniejszy osiąga sukces."
i najskromniejszy osiąga sukces."
12:20
But I will leave you with this:
264
728779
1887
Pozostawię was z tym;
12:22
love and attachment will prevail,
265
730690
2728
miłość i przywiązanie pozostaną,
12:25
technology cannot change it.
266
733442
2533
i technologia tego nie zmieni.
12:27
And I will conclude by saying
267
735999
1838
Podsumuję mówiąc,
12:29
any understanding of human relationships
must take into account
must take into account
268
737861
5246
że wszelkie pojmowanie ludzkich relacji
musi brać pod uwagę
musi brać pod uwagę
12:35
one the most powerful determinants
of human behavior:
of human behavior:
269
743131
4225
jeden z najważniejszych wyznaczników
ludzkiego zachowania:
ludzkiego zachowania:
12:39
the unquenchable,
270
747380
1218
nieugaszoną,
12:41
adaptable
271
749217
1165
zdolną do adaptacji
12:42
and primordial human drive to love.
272
750789
3006
i pierwotną pogoń za miłością.
12:45
Thank you.
273
753819
1152
Dziękuję.
12:46
(Applause)
274
754995
3022
(Oklaski)
12:51
Kelly Stoetzel: Thank you
so much for that, Helen.
so much for that, Helen.
275
759915
2381
Kelly Stoetzel: Bardzo dziękujemy, Helen.
12:54
As you know, there's another
speaker here with us
speaker here with us
276
762320
2309
Jak wiesz, mamy drugiego gościa z nami,
12:56
that works in your same field.
277
764653
1550
z twojej dziedziny nauki,
12:58
She comes at it
from a different perspective.
from a different perspective.
278
766227
2431
który patrzy na to z innej perspektywy.
13:00
Esther Perel is a psychotherapist
who works with couples.
who works with couples.
279
768682
4637
Esther Perel jest psychoterapeutką
i współpracuje z parami.
i współpracuje z parami.
13:05
You study data,
280
773749
1293
Ty studiujesz dane,
13:07
Esther studies the stories
the couples tell her
the couples tell her
281
775066
2500
Esther studiuje historie
opowiadane przez pary,
opowiadane przez pary,
13:09
when they come to her for help.
282
777590
2028
które przychodzą do niej po pomoc.
13:11
Let's have her join us on the stage.
283
779642
1724
Niech dołączy do nas na scenie.
13:13
Esther?
284
781390
1151
Esther?
13:14
(Applause)
285
782565
3131
(Oklaski)
13:22
So Esther,
286
790249
1246
A zatem, Esther,
13:23
when you were watching Helen's talk,
287
791519
2272
gdy oglądałaś wykład Helen,
13:25
was there any part of it
288
793815
1206
czy miałaś wrażenie,
13:27
that resonated with you
through the lens of your own work
through the lens of your own work
289
795045
2767
że coś rezonuje z twoją pracą.
13:29
that you'd like to comment on?
290
797836
1585
Czy nie zechciałabyś skomentować?
13:32
Esther Perel: It's interesting,
because on the one hand,
because on the one hand,
291
800062
3579
Esther Perel: To interesujące,
bo z jednej strony,
bo z jednej strony,
13:35
the need for love
is ubiquitous and universal.
is ubiquitous and universal.
292
803665
3829
potrzeba miłości
jest uniwersalna i nieodzowna.
jest uniwersalna i nieodzowna.
13:39
But the way we love --
293
807965
1964
Jednak sposób, w który kochamy,
13:41
the meaning we make out of it --
294
809953
1530
znaczenie, które temu nadajemy,
13:43
the rules that govern
our relationships, I think,
our relationships, I think,
295
811507
2325
zasady, które rządzą naszymi związkami,
13:45
are changing fundamentally.
296
813856
2027
według mnie fundamentalnie się zmieniają.
13:47
We come from a model that, until now,
297
815907
2900
Znamy model, który aż do teraz,
13:50
was primarily regulated
around duty and obligation,
around duty and obligation,
298
818831
3463
oscylował wokół obowiązków i przymusów,
13:54
the needs of the collective and loyalty.
299
822318
2397
wokół potrzeb wspólnych i wierności.
13:56
And we have shifted it
300
824739
1180
I zmieniliśmy to
13:57
to a model of free choice
and individual rights,
and individual rights,
301
825943
4330
na model wolnej woli
i indywidualnych przywilejów,
i indywidualnych przywilejów,
14:02
and self-fulfillment and happiness.
302
830297
3076
spełniania się i szczęścia.
14:05
And so, that was
the first thing I thought,
the first thing I thought,
303
833397
2320
Pierwsza rzecz,
która przyszła mi na myśl to,
która przyszła mi na myśl to,
14:07
that the need doesn't change,
304
835741
1768
że nie zmienia się potrzeba,
14:09
but the context and the way
we regulate these relationships
we regulate these relationships
305
837533
3808
ale kontekst i sposób
regulacji związków
regulacji związków
14:13
changes a lot.
306
841365
1278
bardzo zmienia się.
14:14
On the paradox of choice --
307
842667
1840
W kwestii paradoksu wyboru:
14:18
you know, on the one hand
we relish the novelty
we relish the novelty
308
846682
2327
po jednej stronie
smakujemy nowości
smakujemy nowości
14:21
and the playfulness, I think,
309
849033
1592
i zabawę, by jak sądzę,
14:22
to be able to have so many options.
310
850649
2711
mieć wiele opcji.
14:25
And at the same time,
311
853384
1361
Lecz jednocześnie,
14:26
as you talk about this cognitive overload,
312
854769
2414
gdy mówimy o przeciążeniu poznawczym,
14:29
I see many, many people who ...
313
857207
3448
widzę tak wielu ludzi,
14:34
who dread the uncertainty and self-doubt
314
862391
4106
którzy nie mogą ścierpieć
niepewności i wątpliwości
niepewności i wątpliwości
14:38
that comes with this massa of choice,
315
866521
2549
związanych z ciężarem wyborów,
14:41
creating a case of "FOMO"
316
869094
2259
co kreuje "FOMO"
14:43
and then leading us --
317
871377
1642
i prowadzi nas
14:45
FOMO, fear of missed opportunity,
or fear of missing out --
or fear of missing out --
318
873043
3315
- FOMO, strach straconych możliwości -
14:48
it's like, "How do I know
I have found 'the one' --
I have found 'the one' --
319
876382
2958
do pytania: "Skąd mam wiedzieć,
czy to ta jedyna,
czy to ta jedyna,
14:51
the right one?"
320
879364
1172
odpowiednia osoba?"
14:52
So we've created what I call
this thing of "stable ambiguity."
this thing of "stable ambiguity."
321
880560
3683
Zatem stworzyliśmy coś,
co nazywam "stabilną niejasnością".
co nazywam "stabilną niejasnością".
14:56
Stable ambiguity is when
you are too afraid to be alone
you are too afraid to be alone
322
884600
3705
Występuje ona, gdy boisz się samotności,
15:00
but also not really willing
to engage in intimacy-building.
to engage in intimacy-building.
323
888329
4035
ale nie chcesz budować intymnych relacji.
15:04
It's a set of tactics that kind of prolong
the uncertainty of a relationship
the uncertainty of a relationship
324
892388
5294
To zbiór taktyk
przedłużających niepewność związków,
przedłużających niepewność związków,
15:09
but also the uncertainty of the breakup.
325
897706
2607
ale także niepewność ich zrywania.
15:12
So, here on the internet
you have three major ones.
you have three major ones.
326
900337
2982
W internecie mamy trzy główne taktyki.
15:15
One is icing and simmering,
327
903343
2321
Jedna to chłodzenie i podgrzewanie,
15:17
which are great stalling tactics
328
905688
2875
które są świetne do gry na zwłokę,
15:20
that offer a kind of holding pattern
329
908587
2477
bowiem umożliwiają model,
15:23
that emphasizes the undefined
nature of a relationship
nature of a relationship
330
911088
3794
kładący nacisk
na niezdefiniowaną naturę związku.
na niezdefiniowaną naturę związku.
15:26
but at the same time gives you
enough of a comforting consistency
enough of a comforting consistency
331
914906
4107
Jednocześnie zapewnia to
wystarczająco kojącą stałość
wystarczająco kojącą stałość
15:31
and enough freedom
of the undefined boundaries.
of the undefined boundaries.
332
919037
2757
i obszar wolności
niezdefiniowanych granic.
niezdefiniowanych granic.
15:33
(Laughter)
333
921818
1826
(Śmiech)
15:36
Yeah?
334
924070
1170
O, tak?
15:37
And then comes ghosting.
335
925264
1548
Istnieje też zabawa w ducha.
15:38
And ghosting is, basically,
336
926836
1972
W myśl jej zasad
15:40
you disappear from this massa
of texts on the spot,
of texts on the spot,
337
928832
4520
znikasz nagle z smsowania,
15:45
and you don't have to deal with
the pain that you inflict on another,
the pain that you inflict on another,
338
933376
3785
i nie musisz martwić się
o ból zadany drugiej osobie,
o ból zadany drugiej osobie,
15:49
because you're making it
invisible even to yourself.
invisible even to yourself.
339
937185
2598
bo staje się on niewidzialny,
nawet dla ciebie.
nawet dla ciebie.
15:51
(Laughter)
340
939807
1187
(Śmiech)
15:53
Yeah?
341
941018
1158
Prawda?
15:54
So I was thinking -- these words came up
for me as I was listening to you,
for me as I was listening to you,
342
942200
4737
Pomyślałam też, słuchając twojego wykładu,
15:58
like how a vocabulary
also creates a reality,
also creates a reality,
343
946961
5163
w jaki sposób słowa kreują rzeczywistość,
16:04
and at the same time,
344
952148
1555
i jednocześnie
16:05
that's my question to you:
345
953727
1684
mam pytanie do ciebie:
16:07
Do you think when the context changes,
346
955435
2940
Czy sądzisz,
że przy zmieniającym się kontekście
że przy zmieniającym się kontekście
16:10
it still means that the nature
of love remains the same?
of love remains the same?
347
958399
3640
natura miłości pozostaje niezmieniona?
16:14
You study the brain and I study
people's relationships and stories,
people's relationships and stories,
348
962063
4098
Badasz mózg,
a ja związki ludzi i ich historie,
a ja związki ludzi i ich historie,
16:18
so I think it's everything you say, plus.
349
966185
3986
więc uważam, że jest w tym coś więcej
niż opisałaś.
niż opisałaś.
16:22
But I don't always know the degree
to which a changing context ...
to which a changing context ...
350
970691
3902
Nie zawsze wiem,
do jakiego stopnia zmienia się kontekst
do jakiego stopnia zmienia się kontekst
16:27
Does it at some point begin to change --
351
975451
2530
i czy zaczyna się to w pewnym punkcie.
16:30
If the meaning changes,
does it change the need,
does it change the need,
352
978005
2613
Jeśli zmienia się znaczenie,
to czy zmienia się potrzeba,
to czy zmienia się potrzeba,
16:32
or is the need clear
of the entire context?
of the entire context?
353
980642
2463
czy też potrzeba
nie ma nic wspólnego z kontekstem?
nie ma nic wspólnego z kontekstem?
16:35
HF: Wow! Well --
354
983797
1420
HF: Wow! Dobrze.
16:37
(Laughter)
355
985241
2431
(Śmiech)
16:39
(Applause)
356
987696
3175
(Oklaski)
16:42
Well, I've got three points here, right?
357
990895
2968
Mam trzy punkty do rozważenia?
16:46
First of all, to your first one:
358
994736
1826
Odpowiedź pierwsze pytanie:
16:48
there's no question that we've changed,
that we now want a person to love,
that we now want a person to love,
359
996586
3593
bez wątpienia zmieniliśmy się
i teraz wiemy kogo chcemy kochać.
i teraz wiemy kogo chcemy kochać.
16:52
and for thousands of years,
we had to marry the right person
we had to marry the right person
360
1000203
2845
Przez tysiące lat pobieraliśmy się
z odpowiednimi osobami,
z odpowiednimi osobami,
16:55
from the right background
and right connection.
and right connection.
361
1003072
2271
z odpowiednich sfer
i powiązań krwi.
i powiązań krwi.
16:57
And in fact, in my studies
of 5,000 people every year,
of 5,000 people every year,
362
1005367
3351
Tak naprawdę, podczas badając
co roku 5000 ludzi,
co roku 5000 ludzi,
17:00
I ask them, "What are you looking for?"
363
1008742
2126
pytam: "Czego szukasz?"
17:02
And every single year,
over 97 percent say --
over 97 percent say --
364
1010892
2758
I co roku ponad 97% odpowiada...
17:05
EP: The list grows --
365
1013674
1210
EP: Lista się wydłuża...
17:06
HF: Well, no.
366
1014908
1160
HF: Właśnie, że nie.
17:08
The basic thing is
over 97 percent of people
over 97 percent of people
367
1016092
3323
Podstawą jest fakt, że 97% ludzi
17:11
want somebody that respects them,
368
1019439
2091
oczekuje szacunku od partnera,
17:13
somebody they can trust and confide in,
369
1021554
2288
kogoś godnego zaufania
i dyskretnego,
i dyskretnego,
17:15
somebody who makes them laugh,
370
1023866
1656
kogoś zabawnego,
17:17
somebody who makes enough time for them
371
1025546
1882
kto poświęci im czas
17:19
and somebody who they find
physically attractive.
physically attractive.
372
1027452
3997
i kto im się podoba.
17:23
That never changes.
373
1031473
1283
To rzeczy niezmienne.
17:24
And there's certainly -- you know,
there's two parts --
there's two parts --
374
1032780
3178
Jak wiesz, są dwie części...
17:27
EP: But you know how I call that?
375
1035982
1580
EP: Wiesz jak to nazywam?
17:29
That's not what people used to say --
376
1037586
2250
To nie to, co dawniej ludzie odpowiadali...
17:31
HF: That's exactly right.
377
1039860
1230
HF: Dokładnie.
17:33
EP: They said they wanted somebody
with whom they have companionship,
with whom they have companionship,
378
1041114
3299
EP: Mówili, że chcą kogoś do towarzystwa,
17:36
economic support, children.
379
1044437
1291
finansowej ostoi, dzieci.
17:37
We went from a production economy
to a service economy.
to a service economy.
380
1045752
2586
Przeszliśmy od produkcji do usług.
17:40
(Laughter)
381
1048362
1009
(Śmiech)
17:41
We did it in the larger culture,
and we're doing it in marriage.
and we're doing it in marriage.
382
1049395
2981
Zarówno w pojęciu szerszej kultury,
jak i w małżeństwie.
jak i w małżeństwie.
17:44
HF: Right, no question about it.
383
1052400
1548
HF: Tak, niewątpliwie.
17:45
But it's interesting, the millennials
actually want to be very good parents,
actually want to be very good parents,
384
1053972
3910
Ciekawostką jest, że Generacja Y
chce być dobrymi rodzicami,
chce być dobrymi rodzicami,
17:49
whereas the generation above them
wants to have a very fine marriage
wants to have a very fine marriage
385
1057906
4120
a następne pokolenie
chce udanego małżeństwa,
chce udanego małżeństwa,
17:54
but is not as focused
on being a good parent.
on being a good parent.
386
1062050
2222
bez skupienia na rodzicielstwie.
17:56
You see all of these nuances.
387
1064296
2083
Widać tu wiele niuansów.
17:58
There's two basic parts of personality:
388
1066403
2556
Są dwa aspekty osobowości:
18:00
there's your culture -- everything you
grew up to do and believe and say --
grew up to do and believe and say --
389
1068983
3575
kultura - wszystko w czym dorastałaś
i w co wierzysz
i w co wierzysz
18:04
and there's your temperament.
390
1072582
1399
oraz twój temperament.
18:06
Basically, what I've been talking
about is your temperament.
about is your temperament.
391
1074005
2827
Ja mówiłam głównie o temperamencie,
18:08
And that temperament is certainly
going to change with changing times
going to change with changing times
392
1076856
3318
który na pewno zmieni się
ze zmieniającymi się czasami
ze zmieniającymi się czasami
18:12
and changing beliefs.
393
1080198
1301
i przekonaniami.
18:13
And in terms of the paradox of choice,
394
1081891
3147
W kwestii paradoksu wyboru,
18:17
there's no question about it
that this is a pickle.
that this is a pickle.
395
1085062
2407
to niewątpliwie
ciężki orzech do zgryzienia.
ciężki orzech do zgryzienia.
18:19
There were millions of years
where you found that sweet boy
where you found that sweet boy
396
1087493
2864
Przez miliony lat znajdywałaś
słodkiego chłoptasia
słodkiego chłoptasia
18:22
at the other side of the water hole,
397
1090381
1725
po drugiej stronie jeziora
18:24
and you went for it.
398
1092130
1151
i szłaś na całość.
18:25
EP: Yes, but you --
399
1093305
1151
EP: Tak, ale ty...
18:26
HF: I do want to say one more thing.
400
1094480
1747
HF: Chcę dodać jeszcze jedno.
18:28
The bottom line is, in hunting
and gathering societies,
and gathering societies,
401
1096251
2617
W społeczeństwach łowieckich-zbierackich,
18:30
they tended to have two or three partners
during the course of their lives.
during the course of their lives.
402
1098892
3598
ludzie mieli dwóch lub trzech partnerów
w ciągu życia.
w ciągu życia.
18:34
They weren't square!
403
1102514
1158
Nie byli w porządku!
18:35
And I'm not suggesting that we do,
404
1103696
1656
I nie sugeruję, że my to robimy,
18:37
but the bottom line is,
we've always had alternatives.
we've always had alternatives.
405
1105376
3976
ale rzecz w tym,
że zawsze mieliśmy wybór.
że zawsze mieliśmy wybór.
18:41
Mankind is always --
406
1109376
1479
Ludzkość zawsze...
18:42
in fact, the brain is well-built
to what we call "equilibrate,"
to what we call "equilibrate,"
407
1110879
3192
Mózg jest zbudowany by "równoważyć",
18:46
to try and decide:
408
1114095
1151
by próbować i decydować:
18:47
Do I come, do I stay? Do I go, do I stay?
409
1115270
2434
Przychodzę czy zostaję? Idę czy zostaję?
18:49
What are the opportunities here?
410
1117728
1548
Jakie mam możliwości?
18:51
How do I handle this there?
411
1119300
1302
Jak sobie poradzę?
18:52
And so I think we're seeing
another play-out of that now.
another play-out of that now.
412
1120626
2961
Sądzę, że obecnie
obserwujemy ten scenariusz.
obserwujemy ten scenariusz.
18:56
KS: Well, thank you both so much.
413
1124052
1623
KS: Dziękuję wam obydwu.
18:57
I think you're going to have
a million dinner partners for tonight!
a million dinner partners for tonight!
414
1125699
3206
Myślę, że będziecie miały milion partnerów
na dzisiejszy obiad!
na dzisiejszy obiad!
19:00
(Applause)
415
1128929
1979
(Oklaski)
19:02
Thank you, thank you.
416
1130932
1181
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Helen Fisher - Anthropologist, expert on loveAnthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love.
Why you should listen
Fisher's several books lay bare the mysteries of our most treasured emotion: its evolution, its biochemical foundations and its vital importance to human society. Fisher describes love as a universal human drive (stronger than the sex drive; stronger than thirst or hunger; stronger perhaps than the will to live), and her many areas of inquiry shed light on timeless human mysteries like why we choose one partner over another. Her classic study, Anatomy of Love, first published in 1992, has just been re-issued in a fully updated edition, including her recent neuroimaging research on lust, romantic love and attachment as well as discussions of sexting, hooking up, friends with benefits, other contemporary trends in courtship and marriage, and a dramatic current trend she calls “slow love.”
Helen Fisher | Speaker | TED.com