ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Gilbert - Writer
The author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both.

Why you should listen

Elizabeth Gilbert faced down a premidlife crisis by doing what we all secretly dream of -- running off for a year. Her travels through Italy, India and Indonesia resulted in the megabestselling and deeply beloved memoir Eat, Pray, Love, about her process of finding herself by leaving home.

She's a longtime magazine writer -- covering music and politics for Spin and GQ -- as well as a novelist and short-story writer. Her books include the story collection Pilgrims, the novel Stern Men (about lobster fishermen in Maine) and a biography of the woodsman Eustace Conway, called The Last American Man. Her work has been the basis for two movies so far (Coyote Ugly, based on her own tale of working at the famously raunchy bar in New York City), and Eat, Pray, Love, with the part of Gilbert played by Julia Roberts. Not bad for a year off.

In 2010, Elizabeth published Committed, a memoir exploring her ambivalent feelings about the institution of marriage. And her 2013 novel, The Signature of All Things, is "a sprawling tale of 19th century botanical exploration."

Gilbert also owns and runs the import shop Two Buttons in Frenchtown, New Jersey.

More profile about the speaker
Elizabeth Gilbert | Speaker | TED.com
TED2009

Elizabeth Gilbert: Your elusive creative genius

Elizabeth Gilbert: Twój nieuchwytny geniusz twórczy

Filmed:
19,049,771 views

Elizabeth Gilbert rozmyśla nad niemożliwymi oczekiwaniami, jakie żywimy wobec artystów i ludzi genialnych, stawiając radykalną tezę, że to nie wyjątkowi ludzie są geniuszami, lecz że każdy z nas ma w sobie geniusz. Oto zabawna, osobista i zaskakująco poruszająca prelekcja.
- Writer
The author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
I am a writerpisarz.
0
985
1567
Jestem pisarką.
00:15
WritingPiśmie booksksiążki is my professionzawód but it's more than that, of coursekurs.
1
2552
3760
Pisanie książek to mój zawód,
ale i coś więcej.
00:19
It is alsorównież my great lifelongtrwający całe życie love and fascinationfascynacja.
2
6312
3924
To moja wielka życiowa
miłość i fascynacja.
00:23
And I don't expectoczekiwać that that's ever going to changezmiana.
3
10236
2915
I nie spodziewam się,
że to się kiedykolwiek zmieni.
00:25
But, that said, something kinduprzejmy of peculiarPeculiar has happenedstało się recentlyostatnio
4
13151
5035
Lecz ostatnio zdarzyło się coś
00:30
in my life and in my careerkariera,
5
18186
2249
w życiu zawodowym i prywatnym,
00:33
whichktóry has causedpowodowany me to have to recalibrateponownej kalibracji my wholecały relationshipzwiązek with this work.
6
20435
4767
co kazało mi zmienić podejście do pracy.
00:38
And the peculiarPeculiar thing is that I recentlyostatnio wrotenapisał this bookksiążka,
7
25202
3634
Otóż niedawno napisałam książkę,
00:41
this memoirPamiętnik callednazywa "EatJeść, PrayModlić się, Love"
8
28836
1968
pamiętnik zatytułowany
"Jedz, módl się, kochaj",
00:43
whichktóry, decidedlyzdecydowanie unlikew odróżnieniu any of my previouspoprzedni booksksiążki,
9
30804
4565
który w odróżnieniu
od moich poprzednich książek
00:48
wentposzedł out in the worldświat for some reasonpowód, and becamestał się this bigduży,
10
35369
3068
stał się tą wielką mega-sensacją,
00:51
mega-sensationMega uczucie, internationalmiędzynarodowy bestsellerBestseller thing.
11
38437
3366
międzynarodowym bestsellerem.
00:54
The resultwynik of whichktóry is that everywherewszędzie I go now,
12
41803
3066
I teraz gdziekolwiek się pojawię,
00:57
people treatleczyć me like I'm doomedstracony.
13
44869
2600
ludzie traktują mnie,
jakbym była przeklęta.
01:00
SeriouslyPoważnie -- doomedstracony, doomedstracony!
14
47469
2882
Naprawdę - przeklęta!
01:03
Like, they come up to me now, all worriedzmartwiony, and they say,
15
50351
2184
Każdy z troską w głosie pyta,
01:05
"Aren'tNie są you afraidprzestraszony you're never going to be ablezdolny to topTop that?
16
52535
4705
czy nie obawiasz się,
że nie uda ci się tego przebić?
01:10
Aren'tNie są you afraidprzestraszony you're going to keep writingpisanie for your wholecały life
17
57240
3246
Nie boisz się, że będziesz dalej
pisać przez całe życie,
01:13
and you're never again going to createStwórz a bookksiążka
18
60486
2017
i już nigdy więcej nie stworzysz książki,
01:15
that anybodyktoś in the worldświat caresdba about at all,
19
62503
2716
która kogokolwiek poruszy,
01:18
ever again?"
20
65219
2500
kiedykolwiek?"
01:20
So that's reassuringuspokajający, you know.
21
67719
2349
To jest pokrzepiające...
01:22
But it would be worsegorzej, exceptz wyjątkiem for that I happenzdarzyć to rememberZapamiętaj
22
70068
2799
Byłoby gorzej, gdyby nie to, że pamiętam
01:25
that over 20 yearslat agotemu, when I first startedRozpoczęty tellingwymowny people -- when I was a teenagernastolatek --
23
72867
3708
jak ponad 20 lat temu
jako nastolatka zaczęłam mówić,
01:29
that I wanted to be a writerpisarz,
24
76575
1710
że chcę zostać pisarką,
01:31
I was metspotkał with this samepodobnie kinduprzejmy of, sortsortować of fear-basedstrach na reactionreakcja.
25
78285
2971
spotykałam się z tym samym
rodzajem reakcji podszytej strachem.
01:34
And people would say, "Aren'tNie są you afraidprzestraszony you're never going to have any successpowodzenie?
26
81256
3679
Mówiono: "Nie boisz się,
że nigdy nie odniesiesz sukcesu?
01:37
Aren'tNie są you afraidprzestraszony the humiliationUpokorzenie of rejectionodrzucenie will killzabić you?
27
84935
3102
Nie boisz się, że upokorzenie
wywołane odrzuceniem cię zabije?
01:40
Aren'tNie są you afraidprzestraszony that you're going to work your wholecały life at this craftrzemiosło
28
88037
2815
Nie obawiasz się, że całe życie
będziesz pracować
01:43
and nothing'snic nie ever going to come of it
29
90852
1417
i nic nigdy z tego nie wyjdzie
01:45
and you're going to dieumierać on a scrapskrawek heapsterta of brokenzłamany dreamsmarzenia
30
92269
2697
i umrzesz z garstką zniszczonych marzeń
01:47
with your mouthusta filledwypełniony with bittergorzki ashpopiół of failureniepowodzenie?"
31
94966
3485
z ustami pełnymi goryczy porażki?".
01:51
(LaughterŚmiech)
32
98451
2053
(Śmiech)
01:53
Like that, you know.
33
100504
1852
Właśnie tak.
01:55
The answerodpowiedź -- the shortkrótki answerodpowiedź to all those questionspytania is, "Yes."
34
102356
5161
Krótka odpowiedź na te pytania
brzmi "Tak".
Tak, obawiam się wszystkich tych rzeczy.
02:00
Yes, I'm afraidprzestraszony of all those things.
35
107517
2300
02:02
And I always have been.
36
109817
1265
I zawsze się ich bałam.
02:03
And I'm afraidprzestraszony of manywiele, manywiele more things besidesoprócz
37
111082
2133
Boję się też wielu innych rzeczy,
02:06
that people can't even guessodgadnąć at,
38
113215
2102
których ludzie nawet się nie domyślają.
02:08
like seaweedWodorosty and other things that are scarystraszny.
39
115317
3981
Jak wodorosty lub inne straszne rzeczy.
02:12
But, when it comespochodzi to writingpisanie,
40
119298
2251
Lecz jeśli chodzi o pisanie,
02:14
the thing that I've been sortsortować of thinkingmyślący about latelyostatnio, and wonderingpełen zdumienia about latelyostatnio, is why?
41
121549
4001
to zastanawiałam się ostatnio, dlaczego?
02:18
You know, is it rationalracjonalny?
42
125550
1851
Czy to jest racjonalne?
02:20
Is it logicallogiczny that anybodyktoś should be expectedspodziewany
43
127401
2847
Czy to logiczne, że od każdego wymaga się
02:23
to be afraidprzestraszony of the work that they feel they were put on this EarthZiemia to do.
44
130248
4652
aby obawiał się pracy,
do której czuje, że został stworzony.
02:27
And what is it specificallykonkretnie about creativetwórczy venturesprzedsięwzięć
45
134900
4400
Co takiego w kreatywnych
przedsięwzięciach sprawia,
02:32
that seemswydaje się to make us really nervousnerwowy about eachkażdy other'sinne mentalpsychiczny healthzdrowie
46
139300
3472
że martwimy się
o czyjeś zdrowie psychiczne,
02:35
in a way that other careerskariery kinduprzejmy of don't do, you know?
47
142772
3027
czego zazwyczaj nie ma w innych zawodach?
02:38
Like my dadtata, for exampleprzykład, was a chemicalchemiczny engineerinżynier
48
145799
4023
Na przykład mój ojciec
był inżynierem-chemikiem
02:42
and I don't recallodwołanie oncepewnego razu in his 40 yearslat of chemicalchemiczny engineeringInżynieria
49
149822
3377
i nie przypominam sobie,
żeby w jego 40-letniej karierze chemika
02:45
anybodyktoś askingpytając him if he was afraidprzestraszony to be a chemicalchemiczny engineerinżynier, you know?
50
153199
3682
ktoś go pytał, czy
nie obawia się być chemikiem.
02:49
It didn't -- that chemical-engineeringinżynierii chemicznej blockblok, JohnJohn, how'sjak tam it going?
51
156881
5811
"Jak sobie radzisz
z blokadą chemiczną, John?"
02:55
It just didn't come up like that, you know?
52
162692
2164
Po prostu tak się nie zdarzało.
02:57
But to be fairtargi, chemicalchemiczny engineersinżynierowie as a groupGrupa
53
164856
3834
Ale z drugiej strony, chemicy
03:01
haven'tnie mam really earnedzarobione a reputationreputacja over the centurieswieki
54
168690
2426
jakoś nie zdobyli w dziejach reputacji
03:03
for beingistota alcoholicalkoholowy manic-depressivesmanii do depresji.
55
171116
2818
maniakalno-depresyjnych alkoholików.
03:06
(LaughterŚmiech)
56
173934
1448
(Śmiech)
03:08
We writerspisarze, we kinduprzejmy of do have that reputationreputacja,
57
175382
2834
My, pisarze, mamy taką reputację,
03:11
and not just writerspisarze, but creativetwórczy people acrossprzez all genresgatunki,
58
178216
3983
podobnie jak twórcy z innych dziedzin
03:14
it seemswydaje się, have this reputationreputacja for beingistota enormouslyogromnie mentallypsychicznie unstableniestabilna.
59
182199
4701
mają reputację niestabilnych psychicznie.
03:19
And all you have to do is look at the very grimponury deathśmierć countliczyć
60
186900
3816
Wystarczy spojrzeć
na ponure statystyki zgonów
03:23
in the 20thth centurystulecie alonesam, of really magnificentwspaniały creativetwórczy mindsumysły
61
190716
3583
wspaniałych, kreatywnych
umysłów w samym tylko XX wieku.
03:27
who diedzmarły youngmłody and oftenczęsto at theirich ownwłasny handsręce, you know?
62
194299
3126
Umierali młodo, często z własnej ręki.
03:30
And even the oneste who didn't literallydosłownie commitpopełnić suicidesamobójstwo
63
197425
3266
Nawet ci, którzy sami się nie zabili,
03:33
seemwydać się to be really undonecofnąć by theirich giftsprezenty, you know.
64
200691
3376
zdawali się być unicestwieni
przez własny talent.
03:36
NormanNorman MailerMailer, just before he diedzmarły, last interviewwywiad, he said
65
204067
2899
Norman Mailer w ostatnim
przed śmiercią wywiadzie powiedział,
03:39
"EveryKażdy one of my booksksiążki has killedzabity me a little more."
66
206966
4101
"Każda z moich książek
zabijała mnie coraz bardziej".
03:43
An extraordinaryniezwykły statementkomunikat to make about your life'sŻycia work.
67
211067
3599
To niezwykłe, aby tak wyrażać się
o dziele swojego życia.
03:47
But we don't even blinkmigać when we hearsłyszeć somebodyktoś say this
68
214666
2960
Ale my nawet nie mrugniemy,
kiedy słyszymy, gdy ktoś tak mówi,
03:50
because we'vemamy heardsłyszał that kinduprzejmy of stuffrzeczy for so long
69
217626
2606
bo nasłuchaliśmy się takich rzeczy
03:53
and somehowjakoś we'vemamy completelycałkowicie internalizedzinternalizowany and acceptedprzyjęty collectivelyłącznie
70
220232
4001
i jakoś zupełnie zaakceptowaliśmy ideę,
03:57
this notionpojęcie that creativitykreatywność and sufferingcierpienie are somehowjakoś inherentlywłaściwie linkedpołączony
71
224233
4667
że kreatywność i cierpienie
są nierozerwalnie związane,
04:01
and that artistryartyzm, in the endkoniec, will always ultimatelyostatecznie leadprowadzić to anguishudręki.
72
228900
5066
i że sztuka zawsze prowadzi do męki.
04:06
And the questionpytanie that I want to askzapytać everybodywszyscy here todaydzisiaj
73
233966
2216
Pytanie które chcę dzisiaj
zadać wszystkim tu zebranym:
04:08
is are you guys all coolchłodny with that ideapomysł?
74
236182
2992
czy dla was, ludzie, to jest w porządku?
04:11
Are you comfortablewygodny with that?
75
239174
2207
Czy dobrze się z tym czujecie?
04:14
Because you look at it even from an inchcal away and, you know ...
76
241381
2951
Ponieważ wy patrzycie na to z bliska.
04:17
I'm not at all comfortablewygodny with that assumptionzałożenie.
77
244332
3200
Mnie wcale nie jest
wygodnie z tym założeniem.
04:20
I think it's odiousohydny.
78
247532
1486
Myślę, że jest wstrętne.
04:21
And I alsorównież think it's dangerousniebezpieczny,
79
249018
1953
I że jest niebezpieczne
04:23
and I don't want to see it perpetuatedutrwalać into the nextNastępny centurystulecie.
80
250971
2767
i nie chcę, żeby się utrwaliło
w następnym wieku.
04:26
I think it's better if we encouragezachęcać our great creativetwórczy mindsumysły to liverelacja na żywo.
81
253738
4036
Chyba lepiej zachęcać
wielkie, twórcze umysły do życia.
04:30
And I definitelyZdecydowanie know that, in my casewalizka -- in my situationsytuacja --
82
257774
5775
Jestem przekonana, że w moim przypadku
04:36
it would be very dangerousniebezpieczny for me to startpoczątek sortsortować of leakingprzecieka down that darkciemny pathścieżka
83
263549
5163
byłoby bardzo niebezpieczne podążać
tą ciemną ścieżką przypuszczeń,
04:41
of assumptionzałożenie, particularlyszczególnie givendany the circumstanceokoliczności
84
268712
3471
szczególnie w tym punkcie mojej kariery.
04:44
that I'm in right now in my careerkariera.
85
272183
1903
04:46
WhichCo is -- you know, like checkczek it out,
86
274086
2539
Powiedzcie sami.
Jestem całkiem młoda,
zaledwie około czterdziestki.
04:49
I'm prettyładny youngmłody, I'm only about 40 yearslat oldstary.
87
276625
1599
04:51
I still have maybe anotherinne fourcztery decadesdziesiątki lat of work left in me.
88
278224
3910
Przede mną przypuszczalnie
jeszcze cztery dekady pracy
04:54
And it's exceedinglyniezwykle likelyprawdopodobne that anything I writepisać from this pointpunkt forwardNaprzód
89
282134
4517
i pewnie każdą przyszłą książkę
04:59
is going to be judgedoceniane by the worldświat as the work that cameoprawa ołowiana witrażu after
90
286651
2883
świat oceni przez pryzmat
05:02
the freakishkapryśny successpowodzenie of my last bookksiążka, right?
91
289534
3417
dziwnego sukcesu
mojej poprzedniej książki.
05:05
I should just put it bluntlyprosto z mostu, because we're all sortsortować of friendsprzyjaciele here now --
92
292951
3962
Postawię sprawę jasno,
bo jesteśmy przyjaciółmi,
05:09
it's exceedinglyniezwykle likelyprawdopodobne that my greatestnajwiększy successpowodzenie is behindza me.
93
296913
4281
najprawdopodobniej sukces życiowy
mam już za sobą.
05:13
So JesusJezusa, what a thought!
94
301194
2200
Jezu, cóż za myśl!
05:16
That's the kinduprzejmy of thought that could leadprowadzić a personosoba
95
303394
2315
Taka myśl mogłaby skłonić kogoś
05:18
to startpoczątek drinkingpicie ginGin at ninedziewięć o'clockgodzina in the morningranek,
96
305709
2628
do picia dżinu od 9 rano,
05:21
and I don't want to go there.
97
308337
3052
a ja tak nie chcę.
05:24
(LaughterŚmiech)
98
311389
858
(Śmiech)
05:25
I would preferwoleć to keep doing this work that I love.
99
312247
2306
Wolałabym dalej wykonywać
pracę, którą kocham.
05:27
And so, the questionpytanie becomesstaje się, how?
100
314553
3686
Pytanie brzmi: jak?
05:31
And so, it seemswydaje się to me, uponna a lot of reflectionodbicie,
101
318239
2884
Po wielu przemyśleniach sądzę,
05:33
that the way that I have to work now, in orderzamówienie to continueKontyntynuj writingpisanie,
102
321123
3365
że aby móc dalej pisać,
05:37
is that I have to createStwórz some sortsortować of protectiveochronny psychologicalpsychologiczny constructzbudować, right?
103
324488
3801
trzeba stworzyć jakąś
ochronną barierę psychiczną.
05:41
I have to sortsortować of find some way to have a safebezpieczny distancedystans
104
328289
3533
Musiałabym znaleźć sposób
na zachowanie bezpiecznego dystansu
05:44
betweenpomiędzy me, as I am writingpisanie, and my very naturalnaturalny anxietylęk
105
331822
4885
między mną, jako pisarką,
a naturalnym niepokojem
05:49
about what the reactionreakcja to that writingpisanie is going to be, from now on.
106
336707
3865
o reakcję, jaką wywoła to, co piszę.
05:53
And, as I've been looking over the last yearrok for modelsmodele for how to do that
107
340572
4268
Od roku szukam sposobów, jak tego dokonać.
05:57
I've been sortsortować of looking acrossprzez time,
108
344840
2148
Patrzyłam w przeszłość,
05:59
and I've been tryingpróbować to find other societiesspołeczeństwa
109
346988
2102
próbując znaleźć inne kultury
06:01
to see if they mightmoc have had better and sanersaner ideaspomysły than we have
110
349090
3750
i zobaczyć czy mieli lepsze
i zdrowsze pomysły niż my
06:05
about how to help creativetwórczy people, sortsortować of managezarządzanie
111
352840
2965
na to, jak pomóc twórcom w radzeniu sobie
06:08
the inherentnieodłączny emotionalemocjonalny risksryzyko of creativitykreatywność.
112
355805
3068
z nieodłącznym ryzykiem emocjonalnym,
jakie niesie kreatywność.
06:11
And that searchszukanie has led me to ancientstarożytny GreeceGrecja and ancientstarożytny RomeRome.
113
358873
5015
Poszukiwania zawiodły mnie
do starożytnej Grecji i Rzymu.
06:16
So stayzostać with me, because it does circleokrąg around and back.
114
363888
2601
Słuchajcie uważnie.
06:19
But, ancientstarożytny GreeceGrecja and ancientstarożytny RomeRome --
115
366489
2246
Ale w starożytnej Grecji i w Rzymie
06:21
people did not happenzdarzyć to believe that creativitykreatywność
116
368735
2566
nie wierzono, że kreatywność
06:24
cameoprawa ołowiana witrażu from humanczłowiek beingsIstoty back then, O.K.?
117
371301
2418
pochodzi od istoty ludzkiej.
06:26
People believeduwierzyli that creativitykreatywność was this divineBoski attendantrecepcjonistki spiritduch
118
373719
4459
Wierzono, że kreatywność
to obecność boskiego ducha,
06:30
that cameoprawa ołowiana witrażu to humanczłowiek beingsIstoty from some distantodległy and unknowablenieodgadnione sourceźródło,
119
378178
4001
który przyszedł do ludzi
z odległego i nieznanego źródła,
06:34
for distantodległy and unknowablenieodgadnione reasonspowody.
120
382179
2449
dla odległych i nieznanych powodów.
06:37
The GreeksGrecy famouslyznakomicie callednazywa these divineBoski attendantrecepcjonistki spiritsduchy of creativitykreatywność "daemonsdemony."
121
384628
5251
te boskie duchy kreatywności
Grecy zwykli nazywać demonami.
06:42
SocratesSokrates, famouslyznakomicie, believeduwierzyli that he had a daemonDemon
122
389879
3100
Sokrates wierzył,
że posiada takiego demona,
06:45
who spokeprzemówił wisdommądrość to him from afardaleko.
123
392979
2457
który z daleka przekazywał mu wiedzę.
06:48
The RomansRzymianie had the samepodobnie ideapomysł,
124
395436
1617
Rzymianie myśleli podobnie,
06:49
but they callednazywa that sortsortować of disembodiedbezcielesny creativetwórczy spiritduch a geniusgeniusz.
125
397053
4610
lecz nazywali ten nieucieleśniony
duch kreatywności geniuszem.
06:54
WhichCo is great, because the RomansRzymianie did not actuallytak właściwie think
126
401663
2560
To wspaniałe, bo Rzymianie
nie uważali geniusza
06:57
that a geniusgeniusz was a particularlyszczególnie cleversprytny individualindywidualny.
127
404223
2973
za szczególnie utalentowanego osobnika.
06:59
They believeduwierzyli that a geniusgeniusz was this, sortsortować of magicalmagiczny divineBoski entityjednostki,
128
407196
3683
Wierzyli, że geniusz był
magiczną, boską istotą,
07:03
who was believeduwierzyli to literallydosłownie liverelacja na żywo in the wallsściany
129
410879
4182
która dosłownie mieszkała
w ścianach studia artysty,
07:07
of an artist'sartysty studiostudio, kinduprzejmy of like DobbyZgredek the housedom elfElf,
130
415061
3684
coś w rodzaju elfa,
07:11
and who would come out and sortsortować of invisiblyniewidoczny assistPomoc the artistartysta with theirich work
131
418745
4033
który czasem wychodzi z ukrycia
i niewidzialnie pomaga artyście w pracy,
07:15
and would shapekształt the outcomewynik of that work.
132
422778
2600
kształtując jej wynik.
07:18
So brilliantznakomity -- there it is, right there, that distancedystans that I'm talkingmówić about --
133
425378
3551
Oto ten dystans, o którym mówiłam,
07:21
that psychologicalpsychologiczny constructzbudować to protectochraniać you from the resultswyniki of your work.
134
428929
4533
ta bariera psychiczna mająca chronić
przed wynikami twórczości.
07:26
And everyonekażdy knewwiedziałem that this is how it functionedfunkcjonowały, right?
135
433462
3608
Każdy wiedział, że tak to właśnie działa.
07:29
So the ancientstarożytny artistartysta was protectedchroniony from certainpewny things,
136
437070
2608
Starożytny artysta był chroniony
przed pewnymi rzeczami,
07:32
like, for exampleprzykład, too much narcissismnarcyzm, right?
137
439678
2484
jak na przykład przesadny narcyzm.
07:34
If your work was brilliantznakomity you couldn'tnie mógł take all the creditkredyt for it,
138
442162
2994
Jeśli dzieło było wspaniałe,
nie mogłeś przypisać sobie całego sukcesu,
07:37
everybodywszyscy knewwiedziałem that you had this disembodiedbezcielesny geniusgeniusz who had helpedpomógł you.
139
445156
3940
bo wszyscy wiedzieli,
że pomagał ci geniusz.
07:41
If your work bombedzbombardowany, not entirelycałkowicie your faultwina, you know?
140
449096
3369
Jeśli praca się nie udała
- nie twoja wina.
07:45
EveryoneKażdy knewwiedziałem your geniusgeniusz was kinduprzejmy of lamekulawy.
141
452465
2769
Wszyscy wiedzieli,
że to twój geniusz jest kiepski.
07:48
And this is how people thought about creativitykreatywność in the WestWest for a really long time.
142
455234
5461
Tak myślano dawniej o kreatywności.
07:53
And then the RenaissanceRenesansu cameoprawa ołowiana witrażu and everything changedzmienione,
143
460695
2300
Później przyszedł Renesans
i wszystko się zmieniło.
07:55
and we had this bigduży ideapomysł, and the bigduży ideapomysł was
144
462995
2183
Pojawił się wielka idea:
07:57
let's put the individualindywidualny humanczłowiek beingistota at the centercentrum of the universewszechświat
145
465178
3451
umieśćmy człowieka w centrum wszechświata,
ponad wszelkimi bóstwami i tajemnicami,
08:01
abovepowyżej all godsbogowie and mysteriesarkana, and there's no more roompokój
146
468629
2256
i zabrakło już miejsca
na mistyczne stworzenia,
08:03
for mysticalmistyczne creaturesstworzenia who take dictationdyktando from the divineBoski.
147
470885
3110
którym dyktują niebiosa.
08:06
And it's the beginningpoczątek of rationalracjonalny humanismhumanizm,
148
473995
2335
To jest początek racjonalnego humanizmu,
08:09
and people startedRozpoczęty to believe that creativitykreatywność
149
476330
1949
ludzie zaczęli wierzyć, że twórczość
08:11
cameoprawa ołowiana witrażu completelycałkowicie from the selfsamego siebie of the individualindywidualny.
150
478279
2682
pochodzi w całości
od indywidualnego człowieka.
08:13
And for the first time in historyhistoria,
151
480961
2250
Po raz pierwszy w historii
zaczęto mówić o niektórych artystach
08:16
you startpoczątek to hearsłyszeć people referringreferring to this or that artistartysta as beingistota a geniusgeniusz
152
483211
5111
że są geniuszami,
08:21
ratherraczej than havingmający a geniusgeniusz.
153
488322
1841
a nie, że mają geniusza.
08:22
And I got to tell you, I think that was a hugeolbrzymi errorbłąd.
154
490163
3324
Uważam, że to był wielki błąd.
08:26
You know, I think that allowingpozwalać somebodyktoś, one meresam personosoba
155
493487
4246
Myślę, że pozwalanie komuś wierzyć,
08:30
to believe that he or she is like, the vesselstatek,
156
497733
2763
że jest naczyniem, esencją i źródłem
08:33
you know, like the fontczcionki and the essenceistota and the sourceźródło
157
500496
2249
08:35
of all divineBoski, creativetwórczy, unknowablenieodgadnione, eternalwieczne mysteryzagadka
158
502745
3700
boskości, kreatywności,
nieznaną, wieczną tajemnicą
08:39
is just a smidgesmidge too much responsibilityodpowiedzialność to put on one fragilekruchy, humanczłowiek psychePsyche.
159
506445
6085
to trochę za dużo odpowiedzialności
jak na jedną, kruchą ludzką psychikę.
08:45
It's like askingpytając somebodyktoś to swallowłyk the sunsłońce.
160
512530
3515
To jak prosić kogoś, aby połknął słońce.
08:48
It just completelycałkowicie warpswypacza and distortszniekształca egosego,
161
516045
2651
To kompletnie wypacza ego
08:51
and it createstworzy all these unmanageableniewykonalna expectationsoczekiwań about performancewydajność.
162
518696
3550
i powoduje te niewykonalne oczekiwania
względem wykonania.
08:55
And I think the pressurenacisk of that
163
522246
1999
Chyba ta presja zabijała naszych artystów
08:57
has been killingzabicie off our artistsartyści for the last 500 yearslat.
164
524245
3217
przez ostatnie 500 lat.
09:00
And, if this is trueprawdziwe,
165
527462
2665
A jeśli to prawda,
09:02
and I think it is trueprawdziwe,
166
530127
1586
a myślę, że to prawda,
09:04
the questionpytanie becomesstaje się, what now?
167
531713
2865
powstaje pytanie: co teraz?
09:07
Can we do this differentlyróżnie?
168
534578
1869
Czy możemy to robić inaczej?
09:09
Maybe go back to some more ancientstarożytny understandingzrozumienie
169
536447
3396
Może powinniśmy powrócić
do starożytnego rozumienia
09:12
about the relationshipzwiązek betweenpomiędzy humansludzie and the creativetwórczy mysteryzagadka.
170
539843
4501
zależności między ludźmi
a zagadką kreatywności.
09:17
Maybe not.
171
544344
1353
Może nie.
09:18
Maybe we can't just erasewymazać 500 yearslat of rationalracjonalny humanistichumanistyczna thought
172
545697
3882
Może nie da się po prostu wymazać
500 lat myśli humanistycznej
09:22
in one 18 minutechwila speechprzemówienie.
173
549579
2158
jednym 18-minutowym wykładem.
09:24
And there's probablyprawdopodobnie people in this audiencepubliczność
174
551737
2709
Zapewne są na widowni osoby,
09:27
who would raisepodnieść really legitimateprawowity scientificnaukowy suspicionspodejrzenia
175
554446
4115
które zgłosiłyby uzasadnione
naukowe podejrzenia
09:31
about the notionpojęcie of, basicallygruntownie fairiesWróżki
176
558561
2379
odnośnie wspomnianych wróżek,
09:33
who followśledzić people around rubbingtarcie fairywróżka juicesok on theirich projectsprojektowanie and stuffrzeczy.
177
560940
4988
które podążają za ludźmi,
sypiąc magiczny proszek na ich pracę.
09:38
I'm not, probablyprawdopodobnie, going to bringprzynieść you all alongwzdłuż with me on this.
178
565928
4317
Pewnie nie wszystkich was przekonam.
09:43
But the questionpytanie that I kinduprzejmy of want to posepoza is --
179
570245
2785
Ale pytanie, które chcę zadać, brzmi:
09:45
you know, why not?
180
573030
2197
Dlaczego nie?
09:48
Why not think about it this way?
181
575227
1922
Dlaczego nie myśleć o tym w ten sposób?
09:49
Because it makesczyni as much sensesens as anything elsejeszcze I have ever heardsłyszał
182
577149
4112
Dla mnie to równie sensowne wytłumaczenie
09:54
in termswarunki of explainingwyjaśniając the utterwypowiem maddeningszalony capriciousnesskapryśność
183
581261
3956
szaleńczej kapryśności procesu twórczego.
09:58
of the creativetwórczy processproces.
184
585217
1545
09:59
A processproces whichktóry, as anybodyktoś who has ever triedwypróbowany to make something --
185
586762
2879
Każdy, kto próbował kiedyś coś stworzyć,
10:02
whichktóry is to say basicallygruntownie everyonekażdy here ---
186
589641
2426
czyli praktycznie wszyscy tutaj zebrani,
10:04
knowswie does not always behavezachować się rationallyracjonalnie.
187
592067
3111
wie, że ten proces
nie zawsze jest racjonalny.
10:07
And, in factfakt, can sometimesczasami feel downrightwręcz paranormalparanormalne.
188
595178
4583
Czasem wydaje się wprost paranormalny.
10:12
I had this encounterspotkanie recentlyostatnio where I metspotkał the extraordinaryniezwykły AmericanAmerykański poetpoeta RuthRuth StoneKamień,
189
599761
5485
Niedawno spotkałam niesamowitą
amerykańską poetkę, Ruth Stone.
10:18
who'skto jest now in her 90s, but she's been a poetpoeta her entireCały life
190
605246
2835
Ma ponad 90 lat, ale była
poetką przez całe swoje życie.
10:20
and she told me that when she was growingrozwój up in ruralwiejski VirginiaVirginia,
191
608081
3230
Powiedziała mi,
że dorastając na wsi w Virginii,
10:24
she would be out workingpracujący in the fieldspola,
192
611311
1601
czasem podczas pracy w polu
10:25
and she said she would feel and hearsłyszeć a poemwiersz
193
612912
3157
czuła i słyszała wiersze,
10:28
comingprzyjście at her from over the landscapekrajobraz.
194
616069
2007
które przychodzą do niej znad krajobrazów.
10:30
And she said it was like a thunderouspiorunowy trainpociąg of airpowietrze.
195
618076
3157
Powiedziała, że to jak
grzmiący słup powietrza,
10:34
And it would come barrelingbarreling down at her over the landscapekrajobraz.
196
621233
2328
który wtłaczał się w nią.
10:36
And she feltczułem it comingprzyjście, because it would shakepotrząsnąć the earthZiemia underpod her feetstopy.
197
623561
3602
Czuła jak się zbliża,
bo ziemia trzęsła się pod jej nogami.
10:39
She knewwiedziałem that she had only one thing to do at that pointpunkt,
198
627163
3099
Wiedziała, że w takiej chwili
może zrobić tylko jedną rzecz,
10:43
and that was to, in her wordssłowa, "runbiegać like hellpiekło."
199
630262
2151
czyli biec najszybciej, jak się da.
10:45
And she would runbiegać like hellpiekło to the housedom
200
632413
1732
Więc biegła szybko w kierunku domu,
10:46
and she would be gettinguzyskiwanie chasedścigany by this poemwiersz,
201
634145
1686
a wiersz gonił za nią.
10:48
and the wholecały dealsprawa was that she had to get to a piecekawałek of paperpapier and a pencilołówek
202
635831
3130
Musiała szybko złapać kartkę i ołówek,
10:51
fastszybki enoughdość so that when it thunderedgrzmiał throughprzez her, she could collectzebrać it
203
638961
3068
żeby złapać wiersz,
kiedy przez nią przepływał,
10:54
and grabchwycić it on the pagestrona.
204
642029
1501
i uwiecznić go na papierze.
10:56
And other timesczasy she wouldn'tnie be fastszybki enoughdość,
205
643530
1955
Czasami nie była dość szybka,
10:58
so she'dSzopa be runningbieganie and runningbieganie and runningbieganie, and she wouldn'tnie get to the housedom
206
645485
3327
biegła, ale nie dobiegała na czas
11:01
and the poemwiersz would barrelbeczka throughprzez her and she would misstęsknić it
207
648812
2838
i wiersz przepływał przez nią i uciekał.
11:04
and she said it would continueKontyntynuj on acrossprzez the landscapekrajobraz,
208
651650
2288
Powiedziała, że wiersz wracał nad horyzont
11:06
looking, as she put it "for anotherinne poetpoeta."
209
653938
2964
szukając, jak to ujęła, "innego poety".
11:09
And then there were these timesczasy --
210
656902
2370
Czasami bywało tak --
11:12
this is the piecekawałek I never forgotzapomniałem --
211
659272
2379
tej części nigdy nie zapomnę,
11:14
she said that there were momentschwile where she would almostprawie misstęsknić it, right?
212
661651
3199
powiedziała że czasami
wiersze prawie jej uciekały.
11:17
So, she's runningbieganie to the housedom and she's looking for the paperpapier
213
664850
2351
Biegła do domu i szukała papieru
11:20
and the poemwiersz passesKarnety throughprzez her,
214
667201
2100
a wiersz przepływał przez nią
11:22
and she grabschwyta a pencilołówek just as it's going throughprzez her,
215
669301
2934
i prawie uciekał, kiedy chwytała ołówek,
11:25
and then she said, it was like she would reachdosięgnąć out with her other handdłoń
216
672235
2568
i wtedy jakby chwytała wiersz drugą ręką
11:27
and she would catchłapać it.
217
674803
1707
i udawało jej się go zatrzymać.
11:29
She would catchłapać the poemwiersz by its tailogon,
218
676510
2281
Łapała ten wiersz za ogon
11:31
and she would pullCiągnąć it backwardsWstecz into her bodyciało
219
678791
2778
i wciągała spowrotem do siebie
11:34
as she was transcribingprzepisywanie on the pagestrona.
220
681569
1860
w trakcie przelewania na papier.
11:36
And in these instancesinstancje, the poemwiersz would come up on the pagestrona perfectidealny and intactnienaruszony
221
683429
4855
W tych przypadkach wiersz
wychodził na papierze
doskonały i kompletny, ale odwrócony,
11:41
but backwardsWstecz, from the last wordsłowo to the first.
222
688284
3405
od ostatniego słowa do pierwszego.
11:44
(LaughterŚmiech)
223
691689
1712
(Śmiech)
11:46
So when I heardsłyszał that I was like -- that's uncannyniesamowitości,
224
693401
4717
Słuchając jej, myślałam: "To niesamowite,
11:50
that's exactlydokładnie what my creativetwórczy processproces is like.
225
698118
2501
właśnie tak wygląda mój proces twórczy".
11:53
(LaughterŚmiech)
226
700619
3613
(Śmiech)
11:57
That's not at all what my creativetwórczy processproces is -- I'm not the pipelinerurociąg!
227
704232
3066
Wcale tak nie wygląda.
Nie jestem wodociągiem tylko mułem
12:00
I'm a mulemuł, and the way that I have to work
228
707298
1854
i pracując, muszę codziennie
wstać o tej samej porze
12:01
is that I have to get up at the samepodobnie time everykażdy day,
229
709152
1667
12:03
and sweatpot and laborpraca and barrelbeczka throughprzez it really awkwardlyniezgrabnie.
230
710819
2797
pocić się, harować i brnąć niezgrabnie.
12:06
But even I, in my mulishnessmulishness,
231
713616
3000
Lecz nawet ja, w swojej mułowatości,
12:09
even I have brushedszczotkowane up againstprzeciwko that thing, at timesczasy.
232
716616
3868
ocierałam się czasami o tę rzecz.
12:13
And I would imaginewyobrażać sobie that a lot of you have too.
233
720484
1959
I myślę, że wielu z was także.
12:15
You know, even I have had work or ideaspomysły come throughprzez me from a sourceźródło
234
722443
3609
Mnie także zdarzały się pomysły ze źródła,
12:18
that I honestlyszczerze cannotnie może identifyzidentyfikować.
235
726052
2511
którego naprawdę
nie potrafię zidentyfikować.
12:21
And what is that thing?
236
728563
1596
Co to takiego jest?
12:22
And how are we to relateodnosić się to it in a way that will not make us losestracić our mindsumysły,
237
730159
4038
Jak mamy się odnieść do tego
12:26
but, in factfakt, mightmoc actuallytak właściwie keep us saneprzy zdrowych zmysłach?
238
734197
2886
żeby nie stracić rozumu?
12:29
And for me, the bestNajlepiej contemporarywspółczesny exampleprzykład that I have of how to do that
239
737083
3779
Dla mnie najlepszym
współczesnym przykładem
12:33
is the musicianmuzyk TomTom WaitsCzeka,
240
740862
2332
jest muzyk Tom Waits,
12:35
who I got to interviewwywiad severalkilka yearslat agotemu on a magazineczasopismo assignmentzadanie.
241
743194
4541
z którym przeprowadziłam wywiad
kilka lat temu dla pewnego magazynu.
12:40
And we were talkingmówić about this,
242
747735
1249
I rozmawialiśmy o tym.
12:41
and you know, TomTom, for mostwiększość of his life he was prettyładny much the embodimentwcielenie
243
748984
3713
Tom przez większość swego życia
był uosobieniem współczesnego
umęczonego artysty,
12:45
of the tormenteddręczony contemporarywspółczesny modernnowoczesny artistartysta,
244
752697
1924
12:47
tryingpróbować to controlkontrola and managezarządzanie and dominatezdominować
245
754621
2623
próbującego kontrolować i radzić sobie
12:50
these sortsortować of uncontrollableniekontrolowane creativetwórczy impulsesimpulsy
246
757244
2474
z tymi niekontrolowanymi
kreatywnymi impulsami,
12:52
that were totallycałkowicie internalizedzinternalizowany.
247
759718
1887
które działy się w jego wnętrzu.
12:54
But then he got olderstarsze, he got calmerspokojniejsze,
248
761605
2005
Kiedy był już starszy, spokojniejszy,
12:56
and one day he was drivingnapędowy down the freewayFreeway in LosLos AngelesAngeles he told me,
249
763610
2923
pewnego dnia jechał
autostradą w Los Angeles
12:59
and this is when it all changedzmienione for him.
250
766533
1840
i tam wszystko się zmieniło.
13:01
And he's speedingprzyspieszenie alongwzdłuż, and all of a suddennagły
251
768373
1991
Podczas jazdy usłyszał nagle
13:03
he hearssłyszy this little fragmentfragment of melodymelodia,
252
770364
3741
urywek melodii, która wpadła mu do głowy
13:06
that comespochodzi into his headgłowa as inspirationInspiracja oftenczęsto comespochodzi, elusivenieuchwytny and tantalizingkuszące,
253
774105
4029
tak, jak często robi to inspiracja,
nieuchwytna i kusząca,
pożądana i wspaniała.
13:10
and he wants it, you know, it's gorgeouswspaniały,
254
778134
2128
13:13
and he longswyroby długie for it, but he has no way to get it.
255
780262
2071
Pragnie jej, ale nie ma jak uchwycić.
13:15
He doesn't have a piecekawałek of paperpapier, he doesn't have a pencilołówek,
256
782333
1868
Nie ma papieru, ołówka,
13:17
he doesn't have a tapetaśma recorderrejestrator.
257
784201
1451
nie ma dyktafonu.
13:18
So he startszaczyna się to feel all of that oldstary anxietylęk startpoczątek to risewzrost in him
258
785652
2968
Zaczyna czuć jak ten dawny
niepokój zbiera się w nim,
13:21
like, "I'm going to losestracić this thing,
259
788620
1991
"Zgubię tę melodię
13:23
and then I'm going to be hauntedNawiedzony by this songpiosenka foreverna zawsze.
260
790611
1920
i będzie mnie to prześladować
do końca życia;
13:25
I'm not good enoughdość, and I can't do it."
261
792531
1771
nie jestem dość dobry, nie potrafię."
13:27
And insteadzamiast of panickingpaniki, he just stoppedzatrzymany.
262
794302
2392
Zamiast panikować,
zwyczajnie się zatrzymał.
13:29
He just stoppedzatrzymany that wholecały mentalpsychiczny processproces
263
796694
1748
Zatrzymał ten cały proces myślowy
13:31
and he did something completelycałkowicie novelpowieść.
264
798442
2155
i zrobił coś kompletnie nowatorskiego.
13:33
He just lookedspojrzał up at the skyniebo, and he said,
265
800597
2722
Spojrzał w niebo i rzekł:
13:36
"ExcusePretekst me, can you not see that I'm drivingnapędowy?"
266
803319
3014
"Przepraszam, nie widzisz,
że prowadzę samochód?"
13:39
(LaughterŚmiech)
267
806333
3701
(Śmiech)
13:42
"Do I look like I can writepisać down a songpiosenka right now?
268
810034
2734
"Czy wyglądam, jakbym mógł
teraz napisać piosenkę?
13:45
If you really want to exististnieć, come back at a more opportunestosowne momentza chwilę
269
812768
3845
Jeśli chcesz zaistnieć,
przyjdź w bardziej odpowiednim momencie,
kiedy będę mógł się tobą zająć.
13:49
when I can take careopieka of you.
270
816613
1662
13:51
OtherwiseW przeciwnym razie, go botherprzeszkadza somebodyktoś elsejeszcze todaydzisiaj.
271
818275
3077
Jak nie, to idź dręczyć kogoś innego.
13:54
Go botherprzeszkadza LeonardLeonard CohenCohen."
272
821352
3296
Idź dręczyć Leonarda Cohena".
13:57
And his wholecały work processproces changedzmienione after that.
273
824648
3132
Po tym zdarzeniu,
cały jego proces twórczy uległ zmianie.
14:00
Not the work, the work was still oftentimesczęsto as darkciemny as ever.
274
827780
3608
Twórczość nadal pozostała mroczna,
14:04
But the processproces, and the heavyciężki anxietylęk around it
275
831388
3059
ale sam proces tworzenia
i niepokój z nim związany
14:07
was releasedwydany when he tookwziął the geniedżin, the geniusgeniusz out of him
276
834447
2986
został uwolniony,
kiedy wyrzucił z siebie geniusza
14:10
where it was causingspowodowanie nothing but troublekłopot, and releasedwydany it kinduprzejmy of back where it cameoprawa ołowiana witrażu from,
277
837433
3371
który przynosił same kłopoty
i wypuścił go tam, skąd przyszedł
14:13
and realizedrealizowany that this didn't have to be this internalizedzinternalizowany, tormenteddręczony thing.
278
840804
3556
i uświadomił sobie, że to wcale nie musi
być związane z wewnętrznym cierpieniem.
14:17
It could be this peculiarPeculiar, wondrouscudowne, bizarredziwaczne collaborationwspółpraca
279
844360
3744
Tworzenie może być osobliwą,
cudowną, dziwaczną współpracą,
14:20
kinduprzejmy of conversationrozmowa betweenpomiędzy TomTom and the strangedziwne, externalzewnętrzny thing
280
848104
4132
dialogiem między Tomem
a tą dziwną, zewnętrzną siłą,
14:25
that was not quitecałkiem TomTom.
281
852236
2376
która nie do końca jest Tomem.
14:27
So when I heardsłyszał that storyfabuła it startedRozpoczęty to shiftprzesunięcie a little bitkawałek
282
854612
2706
Kiedy usłyszałam tę historię,
zaczęła ona zmieniać trochę
14:30
the way that I workedpracował too, and it alreadyjuż savedzapisane me oncepewnego razu.
283
857318
2629
sposób w jaki ja sama pracowałam,
i raz mnie to uratowało.
14:32
This ideapomysł, it savedzapisane me when I was in the middleśrodkowy of writingpisanie "EatJeść, PrayModlić się, Love,"
284
859947
3331
Ten pomysł uratował mnie
w trakcie pisania "Jedz, módl się, kochaj",
14:36
and I fellspadł into one of those, sortsortować of pitsdoły of despairrozpacz
285
863278
2588
kiedy wpadłam w tę otchłań rozpaczy,
14:38
that we all fallspadek into when we're workingpracujący on something and it's not comingprzyjście
286
865866
3341
w którą każdy wpada,
kiedy praca idzie mu jak z kamienia
14:42
and you startpoczątek to think this is going to be a disasterkatastrofa,
287
869207
2242
i zaczyna myśleć, że to będzie katastrofa,
14:44
this is going to be the worstnajgorszy bookksiążka ever writtenpisemny.
288
871449
1761
najgorsza książka kiedykolwiek napisana.
14:46
Not just badzły, but the worstnajgorszy bookksiążka ever writtenpisemny.
289
873210
2147
Nie kiepska, ale najgorsza
z kiedykolwiek napisanych.
14:48
And I startedRozpoczęty to think I should just dumpwysypisko this projectprojekt.
290
875357
3962
Zaczęłam już myśleć
nad porzuceniem mojego projektu,
14:52
But then I rememberedzapamiętany TomTom talkingmówić to the openotwarty airpowietrze
291
879319
3075
ale wtedy przypomniałam sobie
Toma gadającego do powietrza
14:55
and I triedwypróbowany it.
292
882394
2048
i spróbowałam sama.
14:57
So I just liftedwzniesiony my facetwarz up from the manuscriptrękopis
293
884442
2492
Uniosłam twarz znad rękopisu
14:59
and I directedskierowany my commentskomentarze to an emptypusty cornerkąt of the roompokój.
294
886934
2930
i zwróciłam się do pustego kąta pokoju.
15:02
And I said aloudna głos, "Listen you, thing,
295
889864
3578
Powiedziałam głośno:
"Słuchaj no, ty, "coś",
15:06
you and I bothobie know that if this bookksiążka isn't brilliantznakomity
296
893442
3198
oboje wiemy, że jeśli
ta książka nie będzie wspaniała,
15:09
that is not entirelycałkowicie my faultwina, right?
297
896640
1801
to nie będzie to tylko moja wina, prawda?
15:11
Because you can see that I am puttingwprowadzenie everything I have into this,
298
898441
3327
Widzisz przecież,
że wkładam w to całą siebie
15:14
I don't have any more than this.
299
901768
1368
i nie mam nic więcej ponadto.
15:15
So if you want it to be better, then you've got to showpokazać up and do your partczęść of the dealsprawa.
300
903136
3226
Więc jeśli chcesz, żeby była lepsza,
musisz się zjawić i wywiązać z umowy.
15:19
O.K. But if you don't do that, you know what, the hellpiekło with it.
301
906362
2994
A jak nie, to wiesz co? W cholerę z tobą.
15:22
I'm going to keep writingpisanie anywaytak czy inaczej because that's my jobpraca.
302
909356
2936
Ja i tak będę dalej pisała,
bo to moja praca.
15:25
And I would please like the recordrekord to reflectodzwierciedlić todaydzisiaj
303
912292
1899
I poproszę o zaświadczenie, że dzisiaj
15:26
that I showedpokazał up for my partczęść of the jobpraca."
304
914191
2300
ja byłam obecna
i wykonałam swoją część pracy".
15:29
(LaughterŚmiech)
305
916491
3698
(Śmiech)
15:32
Because --
306
920189
2087
Ponieważ...
15:35
(ApplauseAplauz)
307
922276
2074
(Brawa)
15:37
in the endkoniec it's like this, O.K. --
308
924350
2172
Sprawa wygląda tak.
15:39
centurieswieki agotemu in the desertspustynie of NorthPółnoc AfricaAfryka,
309
926522
2401
Wieki temu na pustyniach północnej Afryki
15:41
people used to gatherzbierać for these moonlightświatło księżyca dancestańce of sacredpoświęcony dancetaniec and musicmuzyka
310
928923
4667
ludzie zwykli zbierać się
przy świetle księżyca i tańczyć,
15:46
that would go on for hoursgodziny and hoursgodziny, untilaż do dawnświt.
311
933590
2704
a muzyka grała
przez wiele godzin, aż do świtu.
15:49
And they were always magnificentwspaniały, because the dancersTancerze were professionalsprofesjonaliści
312
936294
3027
Zawsze było to wspaniałe,
bo tancerze byli profesjonalistami,
15:52
and they were terrificWspaniała, right?
313
939321
1174
więc byli fantastyczni.
15:53
But everykażdy oncepewnego razu in a while, very rarelyrzadko, something would happenzdarzyć,
314
940495
3818
Jednak czasami, bardzo rzadko,
zdarzało się, że jeden z tancerzy
15:57
and one of these performerswykonawców would actuallytak właściwie becomestają się transcendenttranscendentne.
315
944313
3512
nagle się przeistaczał.
16:00
And I know you know what I'm talkingmówić about,
316
947825
2284
Wiem, że wiecie, o czym mówię,
16:02
because I know you've all seenwidziany, at some pointpunkt in your life, a performancewydajność like this.
317
950109
3954
bo wiem, że wszyscy kiedyś
widzieliście podobne przedstawienie.
16:06
It was like time would stop,
318
954063
2095
To jakby czas się zatrzymywał,
16:08
and the dancertancerz would sortsortować of stepkrok throughprzez some kinduprzejmy of portalPortal
319
956158
2375
a tancerz jakby przekraczał jakis portal
16:11
and he wasn'tnie było doing anything differentróżne than he had ever doneGotowe, 1,000 nightsnoce before,
320
958533
4491
i wcale nie robił nic inaczej,
niż przez poprzednie 1000 nocy,
16:15
but everything would alignwyrównać.
321
963024
1751
ale wszystko układało się w całość.
16:17
And all of a suddennagły, he would no longerdłużej appearzjawić się to be merelyjedynie humanczłowiek.
322
964775
3032
Nagle nie wydawał się tylko człowiekiem.
16:20
He would be litoświetlony from withinw ciągu, and litoświetlony from belowponiżej
323
967807
2534
Był rozświetlony od wewnątrz,
rozświetlony od dołu
16:23
and all litoświetlony up on fireogień with divinityboskość.
324
970341
3790
i rozpalony niebiańskim ogniem.
16:26
And when this happenedstało się, back then,
325
974131
2145
W takich chwilach
ludzie wiedzieli, co się dzieje,
16:29
people knewwiedziałem it for what it was, you know, they callednazywa it by its nameNazwa.
326
976276
4216
nazywali to po imieniu.
16:33
They would put theirich handsręce togetherRazem and they would startpoczątek to chantintonować,
327
980492
2632
Zaczynali klaskać i skandować:
16:35
"AllahBóg, AllahBóg, AllahBóg, God, God, God."
328
983124
4100
"Allah, Allah, Allah, Bóg, Bóg, Bóg".
16:40
That's God, you know.
329
987224
3102
Oto Bóg.
16:43
CuriousCiekaw historicalhistoryczny footnoteprzypis --
330
990326
2680
Ciekawostka historyczna.
16:45
when the MoorsMaurów invadednajechał southernpołudniowy SpainHiszpania, they tookwziął this customniestandardowe with them
331
993006
4841
Kiedy Maurowie
najechali południową Hiszpanię,
przywieźli ten zwyczaj,
ale z czasem zmieniła się wymowa
16:50
and the pronunciationWymowa changedzmienione over the centurieswieki
332
997847
2245
16:52
from "AllahBóg, AllahBóg, AllahBóg," to "OlOLé, olOLé, olOLé,"
333
1000092
2865
z "Allah, Allah" na "Ole, ole",
16:55
whichktóry you still hearsłyszeć in bullfightswalki byków and in flamencoflamenco dancestańce.
334
1002957
3174
co nadal można usłyszeć
podczas korridy i tańców flamenco.
16:58
In SpainHiszpania, when a performerWykonawca has doneGotowe something impossibleniemożliwy and magicmagia,
335
1006131
3653
W Hiszpanii, kiedy artysta
wykonuje coś niemożliwego i magicznego
17:02
"AllahBóg, olOLé, olOLé, AllahBóg, magnificentwspaniały, bravoBrawo,"
336
1009784
3149
"Allah, ole, ole, Allah,
niewiarygodne, brawo",
17:05
incomprehensibleniezrozumiałe, there it is -- a glimpsedojrzeć of God.
337
1012933
3404
niepojęte, oto ulotny przebłysk Boga.
17:09
WhichCo is great, because we need that.
338
1016337
2172
To jest wspaniałe, bo tego nam trzeba.
17:11
But, the trickyzdradliwy bitkawałek comespochodzi the nextNastępny morningranek,
339
1018509
3851
Tylko że trudniejsza część
przychodzi następnego ranka
17:15
for the dancertancerz himselfsamego siebie, when he wakesbudzi up
340
1022360
2925
dla samego tancerza, kiedy budzi się
17:18
and discoversodkrywa that it's TuesdayWtorek at 11 a.m., and he's no longerdłużej a glimpsedojrzeć of God.
341
1025285
3949
i odkrywa, że jest wtorek, godzina 11
i nie jest już przebłyskiem Boga.
17:22
He's just an agingstarzenie się mortalśmiertelny with really badzły kneeskolana,
342
1029234
3492
Jest tylko starzejącym się śmiertelnikiem
ze zrujnowanymi kolanami
17:25
and maybe he's never going to ascendAscend to that heightwysokość again.
343
1032726
4240
i być może nigdy już
nie wzniesie się na ten poziom.
17:29
And maybe nobodynikt will ever chantintonować God'sBoga nameNazwa again as he spinsobroty,
344
1036966
3727
Być może nikt już nie będzie
wzywał Boga podczas jego tańca
17:33
and what is he then to do with the restodpoczynek of his life?
345
1040693
2858
i co wtedy ma zrobić
z resztą swojego życia?
17:36
This is hardciężko.
346
1043551
1382
To trudne.
17:37
This is one of the mostwiększość painfulbolesny reconciliationsrozrachunków to make
347
1044933
2842
To jedna z najbardziej
bolesnych rzeczy w życiu twórcy,
17:40
in a creativetwórczy life.
348
1047775
2091
z którą trzeba się pogodzić.
17:42
But maybe it doesn't have to be quitecałkiem so fullpełny of anguishudręki
349
1049866
3183
A może to wcale nie musi być taką męką,
17:45
if you never happenedstało się to believe, in the first placemiejsce,
350
1053049
3267
jeśli właściwie od początku nie wierzymy,
że najbardziej niezwykłe
aspekty twojego istnienia
17:49
that the mostwiększość extraordinaryniezwykły aspectsaspekty of your beingistota cameoprawa ołowiana witrażu from you.
351
1056316
4105
przyszły od samego ciebie.
17:53
But maybe if you just believeduwierzyli that they were on loanpożyczyć to you
352
1060421
2861
Może jeśli by uwierzyć,
że zostały ci one pożyczone
17:56
from some unimaginableniewyobrażalny sourceźródło for some exquisitewykwintne portionczęść of your life
353
1063282
3806
z jakiegoś niewyobrażalnego źródła
na cudowną chwilę twego życia
17:59
to be passedminęło alongwzdłuż when you're finishedskończone, with somebodyktoś elsejeszcze.
354
1067088
3844
i że kiedy skończysz,
odchodzą do kogoś innego.
18:03
And, you know, if we think about it this way it startszaczyna się to changezmiana everything.
355
1070932
4884
Jeśli myśleć o tym w ten sposób,
zaczyna to wszystko zmieniać.
18:08
This is how I've startedRozpoczęty to think,
356
1075816
1634
Oto jak ja zaczęłam o tym myśleć
18:10
and this is certainlyna pewno how I've been thinkingmyślący in the last fewkilka monthsmiesiące
357
1077450
3349
i tak właśnie o tym myślałam
przez ostatnie kilka miesięcy,
18:13
as I've been workingpracujący on the bookksiążka that will soonwkrótce be publishedopublikowany,
358
1080799
2841
podczas pracy nad książką,
która wkrótce się ukaże
18:16
as the dangerouslyniebezpiecznie, frighteninglyprzerażająco over-anticipatednadmiernie przewidywane followśledzić up
359
1083640
3643
jako niebezpiecznie, przerażająco
nadmiernie oczekiwana
18:20
to my freakishkapryśny successpowodzenie.
360
1087283
2660
następczyni mojego przedziwnego sukcesu.
18:22
And what I have to, sortsortować of keep tellingwymowny myselfsiebie
361
1089943
2923
Kiedy mnie przez to ponoszą nerwy,
18:25
when I get really psychedpsychicznie out about that,
362
1092866
2025
muszę sobie powtarzać:
18:27
is, don't be afraidprzestraszony.
363
1094891
2175
nie obawiaj się.
18:29
Don't be dauntedobawiają.
364
1097066
1366
Nie zniechęcaj się.
18:31
Just do your jobpraca.
365
1098432
1983
Po prostu wykonuj swoją pracę.
18:33
ContinueNadal to showpokazać up for your piecekawałek of it, whatevercokolwiek that mightmoc be.
366
1100415
2975
Stawiaj się do swoich zadań,
cokolwiek by to było.
18:36
If your jobpraca is to dancetaniec, do your dancetaniec.
367
1103390
2910
Jeśli jesteś tancerzem, tańcz.
18:39
If the divineBoski, cockeyedzezowaty geniusgeniusz assignedprzydzielony to your casewalizka
368
1106300
3965
A jeśli boski, zezowaty geniusz
przypisany twojej osobie
18:43
decidesdecyduje to let some sortsortować of wondermentzdumienie be glimpseddostrzec, for just one momentza chwilę
369
1110265
5084
pozwoli na przebłysk cudu,
choć przez moment,
18:48
throughprzez your effortsstarania, then "OlOLé!"
370
1115349
2000
dzięki twoim staraniom, wtedy "Ole!".
18:50
And if not, do your dancetaniec anyhowtak czy inaczej.
371
1117349
3639
Jeśli nie, tańcz mimo tego.
18:53
And "OlOLé!" to you, nonethelessniemniej jednak.
372
1120988
1681
I "Ole!" dla ciebie, mimo wszystko.
18:55
I believe this and I feel that we mustmusi teachnauczać it.
373
1122669
2000
Wierzę w to i czuję, że musimy tego uczyć.
18:57
"OlOLé!" to you, nonethelessniemniej jednak,
374
1124669
1788
"Ole!" dla was, mimo wszystko,
18:59
just for havingmający the sheerzwykły humanczłowiek love and stubbornnessupór
375
1126457
3313
za czysto ludzką miłość i upór,
19:02
to keep showingseans up.
376
1129770
1845
aby stale się stawiać się do pracy.
19:04
Thank you.
377
1131615
1675
Dziękuję.
19:06
(ApplauseAplauz)
378
1133290
2075
(Brawa)
19:08
Thank you.
379
1135365
1491
Dziękuję.
19:09
(ApplauseAplauz)
380
1136856
3114
(Brawa)
19:12
JuneCzerwca CohenCohen: OlOLé!
381
1139970
1833
June Cohen: Ole!
19:14
(ApplauseAplauz)
382
1141803
3700
(Oklaski)
Translated by Bartosz Barlowski
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Gilbert - Writer
The author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both.

Why you should listen

Elizabeth Gilbert faced down a premidlife crisis by doing what we all secretly dream of -- running off for a year. Her travels through Italy, India and Indonesia resulted in the megabestselling and deeply beloved memoir Eat, Pray, Love, about her process of finding herself by leaving home.

She's a longtime magazine writer -- covering music and politics for Spin and GQ -- as well as a novelist and short-story writer. Her books include the story collection Pilgrims, the novel Stern Men (about lobster fishermen in Maine) and a biography of the woodsman Eustace Conway, called The Last American Man. Her work has been the basis for two movies so far (Coyote Ugly, based on her own tale of working at the famously raunchy bar in New York City), and Eat, Pray, Love, with the part of Gilbert played by Julia Roberts. Not bad for a year off.

In 2010, Elizabeth published Committed, a memoir exploring her ambivalent feelings about the institution of marriage. And her 2013 novel, The Signature of All Things, is "a sprawling tale of 19th century botanical exploration."

Gilbert also owns and runs the import shop Two Buttons in Frenchtown, New Jersey.

More profile about the speaker
Elizabeth Gilbert | Speaker | TED.com