TED2010
Denis Dutton: A Darwinian theory of beauty
Dennis Dutton: Güzelliğin Darwinci Teorisi
Filmed:
Readability: 5.4
2,492,039 views
TED, animatör Andrew Park ile Denis Dutton'ın güzellik üzerine bu kışkırtıcı teorisini ilüstre etmek için işbirliği yapıyor; sanatın, müziğin ve diğer güzel şeylerin basit bir şekilde "bakanın gözünde" olmasından ziyade, insan doğasının, derin evrimsel kökenlerle birlikte çekirdek bir parçasıdır.
Denis Dutton - Philosopher
Denis Dutton was a philosophy professor and the editor of Arts & Letters Daily. In his book The Art Instinct, he suggested that humans are hard-wired to seek beauty. Full bio
Denis Dutton was a philosophy professor and the editor of Arts & Letters Daily. In his book The Art Instinct, he suggested that humans are hard-wired to seek beauty. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Delighted to be here
0
0
3000
Burada olmaktan ve sizinle
00:18
and to talk to you about a subject dear to my heart,
1
3000
2000
sevdiğim bir konuyu konuşmaktan
00:20
which is beauty.
2
5000
3000
çok mutluyum : güzellik.
00:23
I do the philosophy of art, aesthetics,
3
8000
3000
Sanat ve estetik felsefesi yapıyorum,
00:26
actually, for a living.
4
11000
2000
açıkçası, yaşamak için.
00:28
I try to figure out intellectually,
5
13000
2000
Mantıksal olarak, felsefi olarak,
00:30
philosophically, psychologically,
6
15000
2000
ve fiziki olarak
00:32
what the experience of beauty is,
7
17000
3000
güzelliğin ne olduğunu,
00:35
what sensibly can be said about it
8
20000
3000
en iyi nasıl ifade edilebileceğini,
00:38
and how people go off the rails in trying to understand it.
9
23000
3000
ve insanların çılgın gibi onu nasıl anlamaya çalıştıklarını açıklamaya çalıştım.
00:41
Now this is an extremely complicated subject,
10
26000
3000
Şimdi, bu çok karışık bir konu.
00:44
in part because the things that we call beautiful
11
29000
3000
Çünkü güzel diye ifade ettiğimiz şeyler
00:47
are so different.
12
32000
2000
çok çeşitli.
00:49
I mean just think of the sheer variety --
13
34000
2000
Şu çeşitliliği bir düşünün:
00:51
a baby's face,
14
36000
2000
bir bebeğin yüzü,
00:53
Berlioz's "Harold in Italy,"
15
38000
2000
Berlioz'un "Harold in Italy"si,
00:55
movies like "The Wizard of Oz"
16
40000
2000
"The Wizard of Oz" gibi filmler,
00:57
or the plays of Chekhov,
17
42000
2000
veya Checkhov'un oyunları,
00:59
a central California landscape,
18
44000
2000
California merkezden bir manzara,
01:01
a Hokusai view of Mt. Fuji,
19
46000
3000
Hokusai'nin elinden bir Fuji Daği manzarası,
01:04
"Der Rosenkavalier,"
20
49000
2000
"Der Rosenkavalier",
01:06
a stunning match-winning goal
21
51000
2000
dünya kupası maçında
01:08
in a World Cup soccer match,
22
53000
2000
enfes bir son dakika golü,
01:10
Van Gogh's "Starry Night,"
23
55000
2000
Van Gogh'un "Starry Night"ı,
01:12
a Jane Austen novel,
24
57000
2000
bir Jane Austen romanı,
01:14
Fred Astaire dancing across the screen.
25
59000
3000
sahnede dans eden Fred Astaire.
01:17
This brief list includes human beings,
26
62000
3000
Bu kısa liste insanoğlunu içeriyor,
01:20
natural landforms,
27
65000
2000
doğal güzellikleri,
01:22
works of art and skilled human actions.
28
67000
3000
sanat eserlerini ve yetenekli insan eylemlerini.
01:25
An account that explains the presence of beauty
29
70000
3000
Listedeki her şeyindeki güzelliği açıklayabilecek
01:28
in everything on this list
30
73000
2000
bir beyanda bulunmak
01:30
is not going to be easy.
31
75000
2000
pek kolay olmayacak.
01:32
I can, however, give you at least a taste
32
77000
3000
Ama, en azından elimizdeki güzellikle ilgili
01:35
of what I regard
33
80000
2000
teorilerden
01:37
as the most powerful theory of beauty
34
82000
2000
en güçlü olduğunu düşündüğümden
01:39
we yet have.
35
84000
2000
bahsedebilirim.
01:41
And we get it not from a philosopher of art,
36
86000
2000
Ve bunu ne bir sanat filozofundan
01:43
not from a postmodern art theorist
37
88000
2000
ne bir postmodern sanat teorisyeninden
01:45
or a bigwig art critic.
38
90000
2000
ne de önemli bir sanat eleştirmeninden alıyoruz.
01:47
No, this theory
39
92000
2000
Hayır, bu teori bir
01:49
comes from an expert
40
94000
2000
midye, solucan ve güvercin üretimi
01:51
on barnacles and worms and pigeon breeding,
41
96000
3000
uzmanından geliyor.
01:57
and you know who I mean:
42
102000
3000
Kimden bahsettiğimi biliyorsunuz --
02:00
Charles Darwin.
43
105000
2000
Charles Darwin.
02:02
Of course, a lot of people think they already know
44
107000
3000
Tabi birçok insan 'güzellik nedir?' soruna
02:05
the proper answer to the question,
45
110000
3000
en uygun cevabı zaten bildiklerini
02:08
"What is beauty?"
46
113000
2000
düşünüyorlar.
02:11
It's in the eye of the beholder.
47
116000
2000
Bu, bakan kişiye göre değişir.
02:13
It's whatever moves you personally.
48
118000
2000
Kişisel bir deneyimdir yani.
02:15
Or, as some people,
49
120000
2000
Veya bazı insanların --
02:17
especially academics prefer,
50
122000
2000
özellikle akademisyenlerin --
02:19
beauty is in the culturally conditioned
51
124000
3000
tercih ettiği gibi güzellik, kültürel olarak şartlandırılmış
02:22
eye of the beholder.
52
127000
2000
kişiden kişiye göre değişir.
02:24
People agree that paintings or movies or music
53
129000
3000
İnsanlar resimlerin, filmlerin veya müziklerin güzel
02:27
are beautiful
54
132000
2000
olduğunda hemfikirdir,
02:29
because their cultures determine a uniformity of aesthetic taste.
55
134000
4000
çünkü kültürleri ortak bir estetik tat yaratmıştır.
02:33
Taste for both natural beauty and for the arts
56
138000
3000
Doğal güzellik veya sanatın tatı
02:36
travel across cultures
57
141000
2000
kültürler arasında kolayca
02:38
with great ease.
58
143000
2000
gezinebilir.
02:40
Beethoven is adored in Japan.
59
145000
2000
Japonlar Beethoven'a bayılırlar.
02:42
Peruvians love Japanese woodblock prints.
60
147000
3000
Perulular Japon ağaç baskı sanatını çok severler.
02:45
Inca sculptures are regarded as treasures
61
150000
2000
Shakespeare dünyadaki başlıca bütün
02:47
in British museums,
62
152000
2000
dillere çevrilmişken
02:49
while Shakespeare is translated
63
154000
2000
İnka heykelleri İngiliz müzelerinde
02:51
into every major language of the Earth.
64
156000
3000
hazine değeri görürler.
02:54
Or just think about American jazz
65
159000
2000
Ya da Amerikan jazı veya
02:56
or American movies --
66
161000
2000
filimlerini bir düşünün --
02:58
they go everywhere.
67
163000
2000
her yerdeler.
03:00
There are many differences among the arts,
68
165000
3000
Sanatlar arasında birçok farklılıklar vardır,
03:03
but there are also universal,
69
168000
2000
ama aynı zamanda evrensel olan,
03:05
cross-cultural aesthetic pleasures
70
170000
2000
kültürler arası estetik zevkler
03:07
and values.
71
172000
2000
evrenseldir.
03:09
How can we explain
72
174000
3000
Bu evrenselliği
03:12
this universality?
73
177000
3000
nasıl açıklayabiliriz?
03:15
The best answer lies in trying to reconstruct
74
180000
2000
Buna en iyi cevap artistik ve
03:17
a Darwinian evolutionary history
75
182000
3000
estetik zevklerin emvrimsel
03:20
of our artistic and aesthetic tastes.
76
185000
3000
Darwinci tarihinde yatıyor.
03:23
We need to reverse-engineer
77
188000
2000
Şu anki artistik zevk ve tercihlerimizi,
03:25
our present artistic tastes and preferences
78
190000
3000
aklımıza nasıl kazındıklarını
03:28
and explain how they came
79
193000
2000
açıklayabilmek için bunları
03:30
to be engraved in our minds
80
195000
3000
tersine mühendisliğe tabi tutmalıyız.
03:33
by the actions of both our prehistoric,
81
198000
3000
Hem tarih öncesi davranışlarımızla
03:36
largely pleistocene environments,
82
201000
2000
hem de toplumsal görevlerimizle,
03:38
where we became fully human,
83
203000
2000
büyük ölçüde buzul çağı ortamlarında
03:40
but also by the social situations
84
205000
2000
-tam manasında insan olduğumuz-
03:42
in which we evolved.
85
207000
2000
ve zamanında evrildik.
03:44
This reverse engineering
86
209000
2000
Ayrıca bu tersine mühendislik
03:46
can also enlist help
87
211000
3000
tarih öncesi
03:49
from the human record
88
214000
2000
korunmuş kayıtlardan
03:51
preserved in prehistory.
89
216000
2000
yardım sağlayabilir.
03:53
I mean fossils, cave paintings and so forth.
90
218000
3000
Fosiller, mağara çizimleri...vb'lerinden bahsediyorum.
03:56
And it should take into account
91
221000
2000
Ve hesaba katılmalıdır ki,
03:58
what we know of the aesthetic interests
92
223000
2000
izole olmuş avcı-toplayıcı grupların
04:00
of isolated hunter-gatherer bands
93
225000
3000
estetik anlayışları hakkında ne biliyorsak
04:03
that survived into the 19th and the 20th centuries.
94
228000
3000
bunlar, 19. ve 20. yüzyıllara kadar gelmişlerdir.
04:07
Now, I personally
95
232000
2000
Kişisel olarak benim,
04:09
have no doubt whatsoever
96
234000
2000
güzellik deneyiminin
04:11
that the experience of beauty,
97
236000
2000
o duygu yoğunluğu ve keyfi ile,
04:13
with its emotional intensity and pleasure,
98
238000
3000
evrimleşmiş insan psikolojimize ait olduğuna
04:16
belongs to our evolved human psychology.
99
241000
3000
dair hiçbir kuşkum yok.
04:20
The experience of beauty is one component
100
245000
3000
Bütün bir Darwinci adaptasyon serilerinin içinde,
04:23
in a whole series of Darwinian adaptations.
101
248000
3000
güzellik deneyimi, bunun bir bileşenidir.
04:27
Beauty is an adaptive effect,
102
252000
2000
Güzellik, sanat ve eğlence eserlerinin
04:29
which we extend
103
254000
2000
yaratılması ve beğenilmesinde
04:31
and intensify
104
256000
2000
büyüttüğümüz
04:33
in the creation and enjoyment
105
258000
2000
ve yoğunlaştırdığımız
04:35
of works of art and entertainment.
106
260000
3000
adaptif bir etkidir.
04:39
As many of you will know,
107
264000
2000
Bir çoğunuzun bileceği gibi
04:41
evolution operates by two main primary mechanisms.
108
266000
3000
evrim, başlıca iki temel mekanizma ile çalışır.
04:44
The first of these is natural selection --
109
269000
3000
Bunlardan birincisi; rastgele mutasyon ve
04:47
that's random mutation and selective retention --
110
272000
3000
seçici korumayla olan, bizim temel anatomimiz
04:50
along with our basic anatomy and physiology --
111
275000
3000
ve fizyolojimizle birlikte, pankreasın,
04:53
the evolution of the pancreas or the eye or the fingernails.
112
278000
3000
gözün veya tırnakların evrimini anlatan doğal seçilimdir.
04:56
Natural selection also explains
113
281000
3000
Doğal seçilim aynı zamanda
04:59
many basic revulsions,
114
284000
2000
birçok basit ani duygu değişimlerini de açıklar:
05:01
such as the horrid smell of rotting meat,
115
286000
2000
çürümekte olan etin korkunç kokusu gibi,
05:03
or fears, such as the fear of snakes
116
288000
3000
ya da yılan korkusu gibi,
05:06
or standing close to the edge of a cliff.
117
291000
3000
veya uçurumun kenarında durulduğundaki korku gibi.
05:09
Natural selection also explains pleasures --
118
294000
3000
Doğal seçilim ayrıca seksüel zevk
05:12
sexual pleasure,
119
297000
2000
ve bizim tatlıya, yağa ve proteinlere
05:14
our liking for sweet, fat and proteins,
120
299000
3000
karşı olan beğenimiz gibi zevkleri de açıklar ki,
05:17
which in turn explains a lot of popular foods,
121
302000
3000
bu da; neden taze meyveli, çikolatalı milkshakeler'in
05:20
from ripe fruits through chocolate malts
122
305000
3000
ve mangal yapılmış pirzolaların
05:23
and barbecued ribs.
123
308000
3000
popüler olduğunu açıklar.
05:26
The other great principle of evolution
124
311000
2000
Evrimin bir diğer prensibi ise
05:28
is sexual selection,
125
313000
2000
seksüel seçilimdir
05:30
and it operates very differently.
126
315000
2000
ve bu çok farklı işler.
05:32
The peacock's magnificent tail
127
317000
3000
Tavuz kuşunun muhteşem kuyruğu
05:35
is the most famous example of this.
128
320000
3000
bunun en bilindik örneğidir.
05:38
It did not evolve for natural survival.
129
323000
3000
Hayatta kalma savaşı için evrimleşmemiştir.
05:41
In fact, it goes against natural survival.
130
326000
3000
Aslında, hayatta kalmaya karşı bir yapıdır.
05:44
No, the peacock's tail
131
329000
2000
Hayır, tavuz kuşunun kuyruğu
05:46
results from the mating choices
132
331000
2000
dişi tavuz kuşları tarafından yapılan
05:48
made by peahens.
133
333000
2000
çiftleşme seçimlerinin sonucudur.
05:50
It's quite a familiar story.
134
335000
2000
Bu biraz tanıdık bir hikaye:
05:52
It's women who actually push history forward.
135
337000
3000
Kadınlardır aslında tarihi ileri sürükleyen.
05:56
Darwin himself, by the way,
136
341000
2000
Bu arada Darwin'in kendisinin
05:58
had no doubts that the peacock's tail
137
343000
2000
tavuz kuşunun kuyruğunun, dişi tavuz kuşunun
06:00
was beautiful in the eyes of the peahen.
138
345000
2000
gözüne güzel gözüktüğü hakkında hiçbir kuşkusu yoktur.
06:02
He actually used that word.
139
347000
3000
O kelimeyi kullanmıştır sahiden. (Eye of the Beholder'a gönderme yapıyor. Eye of the Peahen.)
06:05
Now, keeping these ideas firmly in mind,
140
350000
3000
Şimdi, bu düşünceleri sıkıca aklımızda tutarak
06:08
we can say that the experience of beauty
141
353000
3000
güzellik tecrübesinin,
06:11
is one of the ways that evolution has
142
356000
3000
hayatta kalmamız ve ürememiz için
06:14
of arousing and sustaining
143
359000
2000
en uygun kararları vermeye
06:16
interest or fascination,
144
361000
2000
bizi cesaretlendirmek amacıyla, evrimin sahip olduğu
06:18
even obsession,
145
363000
2000
canlandırıcı,harekete geçirici
06:20
in order to encourage us
146
365000
2000
hatta takıntılı
06:22
toward making the most adaptive decisions
147
367000
3000
ve cazibeli
06:25
for survival and reproduction.
148
370000
3000
yollardan biridir diyebiliriz.
06:29
Beauty is nature's way
149
374000
2000
Tabiri caizse güzellik,
06:31
of acting at a distance,
150
376000
3000
doğanın uzaktan
06:34
so to speak.
151
379000
2000
müdahele etmesidir.
06:36
I mean, you can't expect to eat
152
381000
2000
Yani, faydalı bir manzarayı
06:38
an adaptively beneficial landscape.
153
383000
2000
yemeyi bekleyemezsiniz.
06:40
It would hardly do to eat your baby
154
385000
2000
Bebeğinize ya da sevgilinize
06:42
or your lover.
155
387000
2000
neredeyse hiçbirşey yapmayacaktır.
06:44
So evolution's trick
156
389000
2000
Bu yüzden evrimin numarası,
06:46
is to make them beautiful,
157
391000
2000
bu manzaraları güzel yaparak,
06:48
to have them exert a kind of magnetism
158
393000
3000
onların sizi kendisine çekmesini sağlamak
06:51
to give you the pleasure of simply looking at them.
159
396000
3000
ve sizin sadece onlara bakıp keyif almanızdır.
06:55
Consider briefly an important source of aesthetic pleasure,
160
400000
3000
Kısa bir şekilde o güzel manzaraların manyetik çekimini,
06:58
the magnetic pull
161
403000
2000
ve estetik zevkin
07:00
of beautiful landscapes.
162
405000
2000
önemli kaynaklarını düşünün.
07:02
People in very different cultures
163
407000
2000
Dünyanın her yerinden
07:04
all over the world
164
409000
2000
çok farklı kültürlerden kişiler,
07:06
tend to like a particular kind of landscape,
165
411000
3000
pleistosendeki(buzul çağında) evrildiğimiz ovalara benzeyen,
07:09
a landscape that just happens to be similar
166
414000
3000
belirli bir manzarayı
07:12
to the pleistocene savannas where we evolved.
167
417000
3000
beğenme eğilimindedirler.
07:15
This landscape shows up today
168
420000
2000
Bu manzara türü bugün;
07:17
on calendars, on postcards,
169
422000
3000
takvimlerde, kartpostallarda,
07:20
in the design of golf courses and public parks
170
425000
3000
golf pisti dizaynlarında ve parklarda
07:23
and in gold-framed pictures
171
428000
2000
ve altın çerçeveli resimlerde
07:25
that hang in living rooms
172
430000
2000
oturma odalarında asılı biçimde
07:27
from New York to New Zealand.
173
432000
3000
New York'tan Yeni Zelanda'ya kadar görünür.
07:30
It's a kind of Hudson River school landscape
174
435000
3000
İçerdiği çimlerle kaplı, açık, boş alanlarla
07:33
featuring open spaces
175
438000
2000
tek tük ağaçlar ve korularla
07:35
of low grasses
176
440000
2000
Hudson River akımı
07:37
interspersed with copses of trees.
177
442000
3000
manzara tabloları gibidir.
07:40
The trees, by the way, are often preferred
178
445000
2000
Bu arada ağaçların yere yakın
07:42
if they fork near the ground,
179
447000
2000
çatal yapmış biçimde olması tercih edilir;
07:44
that is to say, if they're trees you could scramble up
180
449000
3000
sanki, eğer zor bir durumda kalırsanız
07:47
if you were in a tight fix.
181
452000
3000
tırmanabileceğiniz cinsten.
07:50
The landscape shows the presence
182
455000
2000
Manzara suyun varlığını
07:52
of water directly in view,
183
457000
2000
direk olarak gösterir,
07:54
or evidence of water in a bluish distance,
184
459000
3000
veya mavimsi mesafede suyun izini,
07:58
indications of animal or bird life
185
463000
3000
yeşilliğin olduğu kadar
08:01
as well as diverse greenery
186
466000
2000
hayvan ve kuş yaşamı belirtileri de vardır
08:03
and finally -- get this --
187
468000
3000
ve son olarak --buraya dikkat edin--
08:06
a path
188
471000
2000
bir patika
08:08
or a road,
189
473000
2000
veya bir yol
08:10
perhaps a riverbank or a shoreline,
190
475000
3000
belki de bir nehir ya da sahil,
08:13
that extends into the distance,
191
478000
3000
neredeyse sizin onu takip etmenizi istercesine
08:16
almost inviting you to follow it.
192
481000
3000
uzaklara uzanır.
08:20
This landscape type is regarded as beautiful,
193
485000
3000
Bu manzara şekli, ona sahip olmayan
08:23
even by people in countries
194
488000
2000
yerlerde yaşayan kişiler tarafından bile
08:25
that don't have it.
195
490000
2000
"güzel" olarak sayılır.
08:27
The ideal savanna landscape
196
492000
2000
Bu ideal savana manzarası
08:29
is one of the clearest examples
197
494000
2000
insanoğlunun her yerde,
08:31
where human beings everywhere
198
496000
2000
benzer görsel deneyimle
08:33
find beauty
199
498000
2000
güzel olanı bulduğu
08:35
in similar visual experience.
200
500000
2000
en açık örneklerden biridir.
08:37
But, someone might argue,
201
502000
2000
Ama bazılarınız bunun
08:39
that's natural beauty.
202
504000
2000
doğal güzellik olduğunu savunabilir.
08:41
How about artistic beauty?
203
506000
3000
Artistik güzelliğe ne demeli?
08:44
Isn't that exhaustively cultural?
204
509000
3000
Bu denli kültürel değil mi?
08:47
No, I don't think it is.
205
512000
2000
Hayır, öyle olduğunu düşünmüyorum.
08:49
And once again, I'd like to look back to prehistory
206
514000
3000
Ve bir kez daha bunun hakkında bir şeyler söylemek için
08:52
to say something about it.
207
517000
2000
tarih öncesi zamanlara bakmak isterim.
08:54
It is widely assumed
208
519000
2000
Lascaux ve Chauvet'teki
08:56
that the earliest human artworks
209
521000
2000
hayret verici derecedeki
08:58
are the stupendously skillful cave paintings
210
523000
3000
becerikli mağara resimleri
09:01
that we all know from Lascaux
211
526000
2000
insanlığın en erken sanat eserleri
09:03
and Chauvet.
212
528000
2000
olarak sayılır.
09:06
Chauvet caves
213
531000
2000
Chauvet mağaraları;
09:08
are about 32,000 years old,
214
533000
2000
kendileriyle aynı dönemden barındırdıkları
09:10
along with a few small, realistic sculptures
215
535000
3000
birkaç küçük, gerçekçi kadın ve hayvan
09:13
of women and animals from the same period.
216
538000
3000
heykelleriyle birlikte 32,000 yaşındadır.
09:20
But artistic and decorative skills
217
545000
2000
Ancak artistik ve dekoratif hünerler
09:22
are actually much older than that.
218
547000
3000
aslında bunlardan çok daha eskidir.
09:26
Beautiful shell necklaces
219
551000
2000
Sanat galerilerinde görebileceğinize benzer
09:28
that look like something you'd see at an arts and crafts fair,
220
553000
3000
deniz kabuklarından güzel kolyeler ile
09:31
as well as ochre body paint,
221
556000
2000
okra vücut boyaları
09:33
have been found
222
558000
2000
100,000 yıl öncesine ait
09:35
from around 100,000 years ago.
223
560000
2000
dönemlerde bulunmuştur.
09:37
But the most intriguing prehistoric artifacts
224
562000
3000
Ama en şaşırtıcı tarih öncesi sanat eserleri
09:40
are older even than this.
225
565000
2000
bunlardan daha da eskidir.
09:42
I have in mind
226
567000
2000
Aklımda
09:44
the so-called Acheulian hand axes.
227
569000
3000
sözde Acheulian el baltaları var.
09:48
The oldest stone tools are choppers
228
573000
3000
En eski aletler, Doğu Afrika
09:51
from the Olduvai Gorge in East Africa.
229
576000
2000
Olduvai Geçit'inden basit kesici taşlardır.(chopper)
09:53
They go back about two-and-a-half-million years.
230
578000
3000
Bunlar iki buçuk milyon yıl öncesine kadar giderler.
09:56
These crude tools
231
581000
2000
Bu kaba aletler
09:58
were around for thousands of centuries,
232
583000
3000
1.4 milyon yıl öncesine kadar,
10:01
until around 1.4 million years ago
233
586000
3000
binlerce yüzyıl ortalardaydılar;
10:04
when Homo erectus
234
589000
2000
ta ki Homo erectus
10:06
started shaping
235
591000
2000
tek, ince taşlara
10:08
single, thin stone blades,
236
593000
2000
bazen yuvarlak, oval biçimde
10:10
sometimes rounded ovals,
237
595000
3000
ama çoğu zaman
10:13
but often in what are to our eyes
238
598000
2000
dikkaç çekici bir şekilde
10:15
an arresting, symmetrical pointed leaf
239
600000
3000
simetrik, ucu sivri yaprak veya döz damlası
10:18
or teardrop form.
240
603000
2000
şeklini verinceye kadar.
10:20
These Acheulian hand axes --
241
605000
2000
Bu Acheulian dönemi el baltalarının
10:22
they're named after St. Acheul in France,
242
607000
2000
-- adını Fransa'daki Aziz Acheul'dan, buluşların
10:24
where finds were made in 19th century --
243
609000
3000
19. yüzyılda yapıldığı yerden almıştır--
10:27
have been unearthed in their thousands,
244
612000
3000
binlercesi, Asya, Avrupa ve Afrika'ya
10:30
scattered across Asia, Europe and Africa,
245
615000
3000
yayılmış olarak bulundu ve çıkarıldı;
10:33
almost everywhere Homo erectus
246
618000
3000
hemen hemen Homo erectus ve
10:36
and Homo ergaster roamed.
247
621000
3000
Home ergaster'in dolaştığı her yerde.
10:39
Now, the sheer numbers of these hand axes
248
624000
3000
Bu el baltalarının sayısı, bunların
10:42
shows that they can't have been made
249
627000
2000
sadece hayvanları kesip doğramak için
10:44
for butchering animals.
250
629000
2000
yapılmadığını gösteriyor.
10:46
And the plot really thickens when you realize
251
631000
3000
Ve diğer pleistosen aletlerinde olduğu gibi
10:49
that, unlike other pleistocene tools,
252
634000
3000
giyim eşyası olarak kullanıldıklarına dair
10:52
the hand axes often exhibit
253
637000
2000
bir kanıtın olmadığını
10:54
no evidence of wear
254
639000
2000
anladığınızda, hikayemiz
10:56
on their delicate blade edges.
255
641000
2000
daha da derinleşiyor.
10:58
And some, in any event, are too big
256
643000
2000
Ve bazıları kesip doğrama ve
11:00
to use for butchery.
257
645000
2000
herhangi bir olay için çok büyükler.
11:03
Their symmetry, their attractive materials
258
648000
2000
Onların bu simetrisi, cazip materyali
11:05
and, above all,
259
650000
2000
ve hepsinin üzerinde
11:07
their meticulous workmanship
260
652000
2000
titiz işçilikleri,
11:09
are simply quite beautiful
261
654000
3000
bugün bile gözlerimize
11:12
to our eyes, even today.
262
657000
3000
güzel gözüküyor.
11:15
So what were these ancient --
263
660000
3000
Peki bu çok eski...
11:19
I mean, they're ancient, they're foreign,
264
664000
2000
-- Demek istediğim bunlar çok eski, yabancı
11:21
but they're at the same time
265
666000
2000
ama yanı zamanda bir şekilde
11:23
somehow familiar.
266
668000
2000
tanıdık geliyorlar.
11:25
What were these artifacts for?
267
670000
3000
...Peki bu eski eserler ne içindi?
11:28
The best available answer
268
673000
2000
Halazırdaki en iyi cevap
11:30
is that they were literally
269
675000
2000
onların gerçekten bilinen
11:32
the earliest known works of art,
270
677000
2000
en eski sanat eserli olduğudur:
11:34
practical tools transformed
271
679000
2000
büyüleyici estetik objelere
11:36
into captivating aesthetic objects,
272
681000
3000
dönüştürülmüş, hem zarif görünüşleri
11:39
contemplated both for their elegant shape
273
684000
2000
hem de ustalıklı işçiliği için
11:41
and their virtuoso craftsmanship.
274
686000
3000
düşünülmüş pratik aletler.
11:45
Hand axes mark
275
690000
2000
El baltaları
11:47
an evolutionary advance in human history --
276
692000
2000
insanlık tarihinde evrimsel bir ilerlemeye işaret eder...
11:49
tools fashioned to function
277
694000
2000
-- iş görmesi için yapılmış,
11:51
as what Darwinians call "fitness signals" --
278
696000
3000
Darwincilerin deyimiyle "fitness sinyalleri--
11:54
that is to say, displays
279
699000
2000
.. ki bu da onların;
11:56
that are performances
280
701000
2000
tıpkı tavuz kuşunun kuyruğu gibi,
11:58
like the peacock's tail,
281
703000
2000
tüylerin ve kılların aksine
12:00
except that, unlike hair and feathers,
282
705000
3000
bilinçli bir şekilde ve akıllıca
12:03
the hand axes are consciously
283
708000
2000
işlenmiş aletler olduğunu
12:05
cleverly crafted.
284
710000
2000
gösterir.
12:07
Competently made hand axes
285
712000
2000
Yetkin olarak yapılan el baltaları
12:09
indicated desirable personal qualities --
286
714000
3000
arzu edilen kişisel özelliklerin bir göstergesiydi:
12:13
intelligence, fine motor control,
287
718000
3000
zekanın, motor kontrollerin iyi oluşu,
12:16
planning ability,
288
721000
2000
planlama yeteneğinin,
12:18
conscientiousness
289
723000
2000
dürüstlüğün
12:20
and sometimes access to rare materials.
290
725000
3000
ve bazen de nadir malzemeleri erişebilmenin.
12:23
Over tens of thousands of generations,
291
728000
3000
On binlerce nesilden sonra,
12:26
such skills increased the status
292
731000
2000
bu gibi beceriler, onlara sahip
12:28
of those who displayed them
293
733000
2000
olanların durumunu iyileştirmiş
12:30
and gained a reproductive advantage
294
735000
2000
ve daha az becerikli olanlara nazaran
12:32
over the less capable.
295
737000
2000
üreme avantajı sağlamıştır.
12:34
You know, it's an old line,
296
739000
2000
Bilirsiz, eski bir deyiştir
12:36
but it has been shown to work --
297
741000
2000
ama işe yaradığı gösterilmiştir:
12:38
"Why don't you come up to my cave, so I can show you my hand axes?"
298
743000
3000
"Neden mağrama gelmiyorsun, böylece sana el baltalarımı gösterebilirim."
12:41
(Laughter)
299
746000
2000
(Kahkahalar)
12:43
Except, of course, what's interesting about this
300
748000
3000
Tabii ki bunun haricinde, işin ilginç tarafı
12:46
is that we can't be sure how that idea was conveyed,
301
751000
3000
bu düşüncenin nasıl iletidiği hakkında emin olamamamızdır,
12:49
because the Homo erectus
302
754000
2000
çünkü bunları yapan
12:51
that made these objects
303
756000
3000
Home erectus'un
12:54
did not have language.
304
759000
2000
bir lisanı yoktu.
12:56
It's hard to grasp,
305
761000
2000
Kavraması zor,
12:58
but it's an incredible fact.
306
763000
3000
ama inanılmaz bir olay.
13:01
This object was made
307
766000
2000
Bu obje,
13:03
by a hominid ancestor,
308
768000
3000
insansı atalarımız tarafından
13:06
Homo erectus or Homo ergaster,
309
771000
3000
-- Homo erectus veya Homo ergaster --
13:10
between 50,000 and 100,000 years
310
775000
3000
lisanın gelişmesinden 50 ila 100,000
13:13
before language.
311
778000
2000
yıl önce yapıldı.
13:16
Stretching over a million years,
312
781000
2000
Bir milyon yıla kadar uzanan
13:18
the hand axe tradition
313
783000
2000
el baltası geleneği,
13:20
is the longest artistic tradition
314
785000
3000
insanlık ve proto-insan tarihindeki
13:23
in human and proto-human history.
315
788000
3000
en uzun artistik gelenektir.
13:26
By the end of the hand axe epic, Homo sapiens --
316
791000
3000
El baltası destanının sonunda, Homo sapiens --
13:29
as they were then called, finally --
317
794000
2000
sonunda böyle çağrılabiliyordu --
13:31
were doubtless finding new ways
318
796000
2000
birbirlerini eğlendirmede ve etkilemede;
13:33
to amuse and amaze each other
319
798000
3000
kim bilir, şakalar, hikayeler anlatarak,
13:36
by, who knows, telling jokes,
320
801000
2000
dans ederek veya saç şekillendirme gibi
13:38
storytelling, dancing, or hairstyling.
321
803000
3000
yeni yollar bulmakta endişe etmiyordu.
13:41
Yes, hairstyling -- I insist on that.
322
806000
3000
Evet, saç şekillendirme, bunda ısrar ediyorum.
13:44
For us moderns,
323
809000
2000
Biz çağdaşlarlar için,
13:46
virtuoso technique
324
811000
2000
virtüoz teknikler
13:48
is used to create imaginary worlds
325
813000
2000
kurgularda ve filmlerde hayali dünyalar
13:50
in fiction and in movies,
326
815000
2000
yaratmak için, yoğun duyguları
13:52
to express intense emotions
327
817000
2000
müzikle, çizimlerle ve dansla
13:54
with music, painting and dance.
328
819000
3000
anlatmak için kullanılıyor.
13:57
But still,
329
822000
2000
Yine de
13:59
one fundamental trait
330
824000
2000
atalarımızdan kalma temel
14:01
of the ancestral personality persists
331
826000
2000
bir kişilik özelliği,
14:03
in our aesthetic cravings:
332
828000
3000
estetik özlemimizde devam etmektedir:
14:06
the beauty we find
333
831000
2000
ustalık gerektiren işlerdeki
14:08
in skilled performances.
334
833000
2000
bulduğumuz güzellik.
14:10
From Lascaux to the Louvre
335
835000
2000
Lascaux'tan Louvre'a,
14:12
to Carnegie Hall,
336
837000
2000
Carnegie Hall'a,
14:14
human beings
337
839000
2000
insanoğlu, doğuştan,
14:16
have a permanent innate taste
338
841000
2000
sanatta usta gösterimlere
14:18
for virtuoso displays in the arts.
339
843000
3000
karşı sürekli bir beğenisi olmuştur.
14:22
We find beauty
340
847000
2000
İyi yapılmış bir şeyi
14:24
in something done well.
341
849000
2000
güzel buluyoruz.
14:28
So the next time you pass a jewelry shop window
342
853000
2000
Böylece bir dahaki sefere bir kuyumcunun önünden geçerken
14:30
displaying a beautifully cut
343
855000
2000
sergilenen güzelce kesilmiş
14:32
teardrop-shaped stone,
344
857000
2000
göz yaşı-damlası biçimindeki taşın,
14:34
don't be so sure
345
859000
2000
sadece kültürünüz
14:36
it's just your culture telling you
346
861000
2000
size o parlayan şeyin güzel olması gerektiğini
14:38
that that sparkling jewel is beautiful.
347
863000
2000
söylediği için güzel olduğu konusunda emin olmayın.
14:40
Your distant ancestors loved that shape
348
865000
3000
Uzak atalarınız o şekli sevmişlerdi ve
14:43
and found beauty in the skill needed to make it,
349
868000
3000
onu yapabilmek için gerekli olan beceride güzelliği görmüşlerdi;
14:46
even before
350
871000
2000
bu sevgilerini
14:48
they could put their love into words.
351
873000
2000
kelimelere dökemeden önce bile.
14:50
Is beauty in the eye of the beholder?
352
875000
3000
Güzellik, bakana göre değişir mi?
14:53
No, it's deep in our minds.
353
878000
3000
Hayır, o aklımızın derinliklerindedir.
14:56
It's a gift handed down from the intelligent skills
354
881000
3000
O, en eski atalarımızın akıllıca becerilerinden
14:59
and rich emotional lives
355
884000
2000
ve zengin duygusal yaşamlarından
15:01
of our most ancient ancestors.
356
886000
3000
bize devredilmiş bir hediyedir.
15:04
Our powerful reaction to images,
357
889000
2000
Resimlere olan güçlü tepkimizden
15:06
to the expression of emotion in art,
358
891000
3000
sanatta duygunun ifadesine,
15:09
to the beauty of music, to the night sky,
359
894000
3000
müziğin güzelliğine ve geceki gökyüzüne kadar bu hediye,
15:12
will be with us and our descendants
360
897000
3000
insan türü varolmaya devam ettikçe
15:15
for as long as the human race exists.
361
900000
3000
bizimle ve torunlarımızla birlikte olucaktır.
15:18
Thank you.
362
903000
2000
Teşekkürler.
15:20
(Applause)
363
905000
7000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Denis Dutton - PhilosopherDenis Dutton was a philosophy professor and the editor of Arts & Letters Daily. In his book The Art Instinct, he suggested that humans are hard-wired to seek beauty.
Why you should listen
Why do humans take pleasure in making art? In his 2009 book The Art Instinct, philosopher Denis Dutton suggested that art is a need built into our systems, a complex and subtle evolutionary adaptation comparable to our facility for language. We humans evolved to love art because it helps us survive; for example, a well-expressed appreciation of art can -- even in modern times -- help us to find a mate. It’s a bold argument to make, bolstered by examples from the breadth of art history that Dutton kept at his fingertips.
Dutton taught philosophy at the University of Canterbury in New Zealand, and was the editor of Arts & Letters Daily, a three-column compendium of culture news from all over the web. (His own homepage is another storehouse of tidbits from his wide-ranging explorations in philosophy and culture.) He was on the advisory board of Cybereditions, a publisher specializing in ebooks and print-on-demand editions of nonfiction works. And he was an editor of Climate Debate Daily, a lively blog that takes a skeptical view of some climate-change arguments.
Dutton died from cancer in December 2010.
Denis Dutton | Speaker | TED.com