TEDxPlaceDesNations
Bruce Aylward: Humanity vs. Ebola. How we could win a terrifying war
Bruce Aylward: İnsanlık Ebola'ya karşı. Korkunç bir savaşta kazanma stratejileri
Filmed:
Readability: 4.2
957,490 views
Dünya Sağlık Örgütünden Bruce Aylward "Ebola bizi insan yapan her şeyi tehdit etmekte" diyor. Soğukkanlı bir edayla, Ebola salgının nasıl patlak verdiğini - uluslararası alarmın nasıl problemin katlanarak büyümesine neden olduğunu bize anlatıyor. Ebola ile baş etmek için gereken dört stratejiyi bizimle - ve salgının merkezi olan ancak haftalarca herhangi bir vakanın kayıt altına alınmadığı Liberya'nın Lofa İlçesinden başlayarak nasıl başarılı olduklarını paylaşıyor.
Bruce Aylward - Epidemiologist
As the Assistant Director-General of the World Health Organization’s Polio and Emergencies Cluster, Bruce Aylward works to ensure that polio stays under control and that the world is prepared to respond to health crises. Full bio
As the Assistant Director-General of the World Health Organization’s Polio and Emergencies Cluster, Bruce Aylward works to ensure that polio stays under control and that the world is prepared to respond to health crises. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
When I was invited to give this talk
a couple of months ago,
a couple of months ago,
0
697
4686
Bir iki ay önce bir konuşma
için davet edildiğimde
için davet edildiğimde
00:17
we discussed a number
of titles with the organizers,
of titles with the organizers,
1
5383
3510
organizatörlerle birkaç konu
başlığını konuştuk
başlığını konuştuk
00:21
and a lot of different items were
kicked around and were discussed.
kicked around and were discussed.
2
8893
3415
bir çok madde üzerinde tartıştık
ve müzakere ettik.
ve müzakere ettik.
00:24
But nobody suggested this one,
3
12308
2041
Ancak hiç kimse bu konuyu
gündeme getirmedi.
gündeme getirmedi.
00:26
and the reason for that
was two months ago,
was two months ago,
4
14349
2929
Bunun sebebi, iki ay önce
00:29
Ebola was escalating exponentially
5
17278
2912
Ebola katlanarak hızlanıyordu
00:32
and spreading over wider geographic areas
than we had ever seen,
than we had ever seen,
6
20190
4363
ve daha önce hiç görmediğimiz geniş
alanlara yayılıyordu.
alanlara yayılıyordu.
00:36
and the world was terrified,
concerned and alarmed
concerned and alarmed
7
24553
3269
Yakın tarihte görmediğimiz
şekilde dünya
şekilde dünya
00:40
by this disease, in a way we've not
seen in recent history.
seen in recent history.
8
27822
4968
bu hastalıktan korkmuş, endişeye
kapılmış ve alarma geçmişti.
kapılmış ve alarma geçmişti.
00:44
But today, I can stand here
and I can talk to you about beating Ebola
and I can talk to you about beating Ebola
9
32790
6170
Fakat bugün burada durup
size Lofa’da çalışan
size Lofa’da çalışan
00:51
because of people
whom you've never heard of,
whom you've never heard of,
10
38960
3691
Liberyalı bir doktor olan
Peter Clement gibi
Peter Clement gibi
00:54
people like Peter Clement, a Liberian
doctor who's working in Lofa County,
doctor who's working in Lofa County,
11
42656
7159
insanların sayesinde Ebolayı nasıl
yendiğimizi anlatabiliyorum.
yendiğimizi anlatabiliyorum.
01:02
a place that many of you have
never heard of, probably, in Liberia.
never heard of, probably, in Liberia.
12
49815
5479
Lofa, büyük ihtimalle pek çoğunuzun
duymadığı Liberya’da bir ilçe.
duymadığı Liberya’da bir ilçe.
01:07
The reason that Lofa County
is so important
is so important
13
55294
2390
Lofa ilçesinin çok önemli olması
01:09
is because about five months ago,
14
57684
2431
beş ay önce,
01:12
when the epidemic was
just starting to escalate,
just starting to escalate,
15
60115
4418
salgın hızlanmaya başladığında
01:16
Lofa County was right at the center,
the epicenter of this epidemic.
the epicenter of this epidemic.
16
64533
4944
buranın tam merkez, salgının ana
merkezi olmasından kaynaklanıyor.
merkezi olmasından kaynaklanıyor.
01:21
At that time, MSF
and the treatment center there,
and the treatment center there,
17
69477
3745
O günlerde, MSF ve tedavi merkezi
01:25
they were seeing dozens of patients
every single day,
every single day,
18
73222
2875
her gün onlarca hastayı muayene ediyordu.
01:28
and these patients, these communities
were becoming more and more terrified
were becoming more and more terrified
19
76097
4248
Zaman geçtikçe, bu hastalığın ailelerine,
01:32
as time went by, with this disease
and what it was doing to their families,
and what it was doing to their families,
20
80345
4368
çocuklarına, akrabalarına, topluma
neler yaptığını gören
neler yaptığını gören
01:36
to their communities,
to their children, to their relatives.
to their children, to their relatives.
21
84713
3616
hastaların ve insanların
korkuları daha da arttı.
korkuları daha da arttı.
01:40
And so Peter Clement was charged with
driving that 12-hour-long rough road
driving that 12-hour-long rough road
22
88329
4763
Peter Clement başkent Monrovia’dan
Lofa ilçesine
Lofa ilçesine
01:45
from Monrovia, the capital,
up to Lofa County,
up to Lofa County,
23
93092
4247
12 saat süren zorlu bir araba
yolculuğu ile varıp
yolculuğu ile varıp
01:49
to try and help bring control
to the escalating epidemic there.
to the escalating epidemic there.
24
97339
4362
hızlanan salgını kontrol altına
almakla görevlendirildi.
almakla görevlendirildi.
01:53
And what Peter found when he arrived was
the terror that I just mentioned to you.
the terror that I just mentioned to you.
25
101701
5362
Peter vardığında gördüğü şey, size az önce
bahsettiğim dehşet tablosuydu.
bahsettiğim dehşet tablosuydu.
01:59
So he sat down with the local chiefs,
and he listened.
and he listened.
26
107063
4241
Yerel liderlerle oturup onları dinledi.
02:03
And what he heard was heartbreaking.
27
111304
3641
Duyduğu şeyler çok üzücüydü.
02:07
He heard about the devastation
and the desperation
and the desperation
28
114945
4334
Hastalıktan etkilenen insanların
perişanlık ve
perişanlık ve
02:11
of people affected by this disease.
29
119279
3299
çaresizliklerini dinledi.
02:14
He heard the heartbreaking stories
30
122578
2078
Ebolanın sadece insanlara
02:16
about not just the damage
that Ebola did to people,
that Ebola did to people,
31
124656
3447
verdiği zararlarla ilgili üzücü
hikayeleri değil
hikayeleri değil
02:20
but what it did to families
and what it did to communities.
and what it did to communities.
32
128103
3196
ailelere ve topluma yaptıklarını da gördü.
02:24
And he listened to the local chiefs there
and what they told him --
and what they told him --
33
132589
4410
Oradaki yerel liderleri dinledi. Ona -
02:29
They said, "When our children are sick,
when our children are dying,
when our children are dying,
34
136999
3444
“Çocuklarımız hastalığa yakalandığında,
ölmeye başladığında,
ölmeye başladığında,
02:32
we can't hold them at a time when
we want to be closest to them.
we want to be closest to them.
35
140443
3804
onlara sarılmayı istememize
rağmen dokunamadık.
rağmen dokunamadık.
02:36
When our relatives die, we can't take care
of them as our tradition demands.
of them as our tradition demands.
36
144247
4690
Akrabalarımız öldüğünde cenaze törenlerini
adetlerimize uygun şekilde yapamadık.
adetlerimize uygun şekilde yapamadık.
02:41
We are not allowed to wash
the bodies to bury them
the bodies to bury them
37
148937
2680
Toplumun ve inançlarımızın
emrettiği şekilde
emrettiği şekilde
02:43
the way our communities and
our rituals demand.
our rituals demand.
38
151617
3184
gömmeden önce cesetlerini
yıkayamadık.” diye anlattılar.
yıkayamadık.” diye anlattılar.
02:47
And for this reason, they were
deeply disturbed, deeply alarmed
deeply disturbed, deeply alarmed
39
154801
3407
Bunlardan dolayı bu insanlar bunalıma
girdi ve endişeye kapıldı
girdi ve endişeye kapıldı
02:50
and the entire epidemic
was unraveling in front of them.
was unraveling in front of them.
40
158208
3787
ve tüm salgın önlerinde çözülüyordu.
02:54
People were turning on the healthcare
workers who had come,
workers who had come,
41
161995
2916
İnsanlar, birer kahraman olan
02:57
the heroes who had come to try
and help save the community,
and help save the community,
42
164911
3354
ve toplumu kurtarmaya, toplumla birlikte
mücadeleye yardıma gelen
mücadeleye yardıma gelen
03:00
to help work with the community,
and they were unable to access them.
and they were unable to access them.
43
168265
4919
sağlık çalışanlarına saldırıyordu.
İnsanlara erişemiyorlardı.
İnsanlara erişemiyorlardı.
03:05
And what happened then was
Peter explained to the leaders.
Peter explained to the leaders.
44
173184
5218
Peter onlara sonrasında,
neler olduğunu anlattı.
neler olduğunu anlattı.
03:10
The leaders listened.
They turned the tables.
They turned the tables.
45
178402
2735
Liderler dinledi ve durumu
tersine çevirdiler.
tersine çevirdiler.
03:13
And Peter explained what Ebola was.
He explained what the disease was.
He explained what the disease was.
46
181137
3607
Peter Ebolanın ne olduğunu, ne tür bir
hastalık olduğunu açıkladı.
hastalık olduğunu açıkladı.
03:16
He explained what it did
to their communities.
to their communities.
47
184744
2275
Hastalığın topluma
neler yaptığını anlattı
neler yaptığını anlattı
03:19
And he explained that Ebola threatened
everything that made us human.
everything that made us human.
48
187019
5158
ve Ebolanın bizi insan yapan her şeyi
nasıl tehdit ettiğini anlattı.
nasıl tehdit ettiğini anlattı.
03:24
Ebola means you can't hold your children
the way you would in this situation.
the way you would in this situation.
49
192177
4386
Ebola, çocuklarınıza istediğiniz
gibi dokunamamanız demek.
gibi dokunamamanız demek.
03:28
You can't bury your dead
the way that you would.
the way that you would.
50
196563
2310
Ölülerinizi olması gereken
şekilde gömemezsiniz.
şekilde gömemezsiniz.
03:31
You have to trust these people
in these space suits to do that for you.
in these space suits to do that for you.
51
198873
4643
Bunları yapacak olan, uzay elbiseli bu
insanlara güvenmeniz gerekiyor.
insanlara güvenmeniz gerekiyor.
03:35
And ladies and gentlemen, what
happened then was rather extraordinary:
happened then was rather extraordinary:
52
203516
3349
Bayanlar ve baylar, sonrasında
olağanüstü şeyler oldu.
olağanüstü şeyler oldu.
03:39
The community and the health workers,
Peter, they sat down together
Peter, they sat down together
53
206865
3246
Toplum, sağlık çalışanları ve
Peter bir araya gelip
Peter bir araya gelip
03:42
and they put together a new plan
for controlling Ebola in Lofa County.
for controlling Ebola in Lofa County.
54
210111
5057
Lofa ilçesindeki Ebola salgınını kontrol
altına almak için ortaya bir plan koydu.
altına almak için ortaya bir plan koydu.
03:47
And the reason that this is such
an important story, ladies and gentlemen,
an important story, ladies and gentlemen,
55
215168
4474
Bunun çok önemli bir olay olmasının sebebi
03:51
is because today, this county, which is
right at the center of this epidemic
right at the center of this epidemic
56
219642
5094
salgının merkezi olan bu yerde,
03:56
you've been watching,
you've been seeing in the newspapers,
you've been seeing in the newspapers,
57
224736
2827
seyrettiğiniz, gazetelerde okuduğunuz,
03:59
you've been seeing on
the television screens,
the television screens,
58
227563
3743
televizyonlarda izlediğiniz üzere,
04:03
today Lofa County is nearly eight weeks
without seeing a single case of Ebola.
without seeing a single case of Ebola.
59
231306
6087
Lofa sekiz haftadır tek bir Ebola
vakasının gözükmediği bir yer oldu.
vakasının gözükmediği bir yer oldu.
04:09
(Applause)
60
237393
7046
(Alkışlar)
04:16
Now, this doesn't mean that
the job is done, obviously.
the job is done, obviously.
61
244449
3423
Bu artık işin bittiğini anlamına
gelmiyor elbette.
gelmiyor elbette.
04:20
There's still a huge risk
that there will be additional cases there.
that there will be additional cases there.
62
247872
3256
Büyük bir risk var ve yeni
vakalar görülebilir.
vakalar görülebilir.
04:23
But what it does teach us
is that Ebola can be beaten.
is that Ebola can be beaten.
63
251128
3264
Fakat bu bize Ebola ile baş
edilebileceğini öğretti.
edilebileceğini öğretti.
04:26
That's the key thing.
64
254392
1657
Asıl önemli olan bu.
04:28
Even on this scale,
65
256049
1167
Bu ölçekte,
04:29
even with the rapid kind of growth
that we saw in this environment here,
that we saw in this environment here,
66
257216
3897
bölgede gördüğümüz bu
hızlı artışa rağmen
hızlı artışa rağmen
04:33
we now know Ebola can be beaten.
67
261113
3458
Ebolanın üstesinden
gelebileceğimizi biliyoruz.
gelebileceğimizi biliyoruz.
04:36
When communities come together
with health care workers, work together,
with health care workers, work together,
68
264571
3991
Toplum, sağlık çalışanları ile bir araya
gelip, işbirliği yaptığında
gelip, işbirliği yaptığında
04:40
that's when this disease can be stopped.
69
268562
2673
bu hastalık durdurulabilir.
04:43
But how did Ebola end up
in Lofa County in the first place?
in Lofa County in the first place?
70
271235
3650
Ebola Lofa ilçesinde nasıl sonlandırıldı?
04:47
Well, for that, we have to go back
12 months, to the start of this epidemic.
12 months, to the start of this epidemic.
71
274885
4692
Bunun için 12 ay öncesine, salgının
başlangıcına dönmemiz gerek.
başlangıcına dönmemiz gerek.
04:51
And as many of you know,
this virus went undetected,
this virus went undetected,
72
279577
3251
Pek çoğunuzun bildiği gibi bu
virüs saptanamadan ilerledi
virüs saptanamadan ilerledi
04:55
it evaded detection for three
or four months when it began.
or four months when it began.
73
282828
3975
ve başlangıcından dört ay sonrasına
kadar ortaya çıkarılamadı.
kadar ortaya çıkarılamadı.
04:59
That's because this is not
a disease of West Africa,
a disease of West Africa,
74
286803
2663
Çünkü Batı Afrika’da görülen
bir hastalık değildi.
bir hastalık değildi.
Bu, kıtanın yarısı kadar uzaklıkta,
Afrikanın ortalarında olan bir hastalıktı.
Afrikanın ortalarında olan bir hastalıktı.
05:01
it's a disease of Central Africa,
half a continent away.
half a continent away.
75
289466
3145
05:04
People hadn't seen the disease before;
76
292611
1936
İnsanlar bu hastalığı daha önce
hiç görmediği gibi, sağlık çalışanları da
hiç görmediği gibi, sağlık çalışanları da
05:06
health workers hadn't seen
the disease before.
the disease before.
77
294547
2609
bu hastalığı daha
önce görmemişti.
önce görmemişti.
05:09
They didn't know what
they were dealing with,
they were dealing with,
78
297156
2168
Neyle uğraştıklarını
bilmediklerinden,
bilmediklerinden,
05:11
and to make it
even more complicated,
even more complicated,
79
299324
2059
hastalığı daha komplike
bir hale getirdiler
bir hale getirdiler
05:13
the virus itself was causing a symptom,
a type of a presentation
a type of a presentation
80
301383
4568
ve virüs kendine has, belirtiler ve
semptomlardan daha farklı belirtiler
semptomlardan daha farklı belirtiler
05:18
that wasn't classical of the disease.
81
305951
2265
göstermeye başlamasına neden oldu.
05:20
So people didn't even recognize
the disease, people who knew Ebola.
the disease, people who knew Ebola.
82
308216
4415
Böylece Ebolayı bilen kişiler dahi
hastalığı tanımlayamadı.
hastalığı tanımlayamadı.
05:24
For that reason it evaded detection
for some time,
for some time,
83
312631
3859
Bu nedenle de hastalık belli
bir zaman saptanamadı.
bir zaman saptanamadı.
05:28
But contrary to public belief
sometimes these days,
sometimes these days,
84
316490
3170
O zamanlarda kamuoyunun
bildiğinin tam tersine
bildiğinin tam tersine
05:31
once the virus was detected,
there was a rapid surge in of support.
there was a rapid surge in of support.
85
319660
5515
virüs tespit edildiğinde destek
için akın vardı.
için akın vardı.
05:37
MSF rapidly set up an Ebola treatment
center, as many of you know, in the area.
center, as many of you know, in the area.
86
325175
5061
Çoğunuzun bildiği üzere, MSF bölgede bir
Ebola tedavi merkezi kurdu.
Ebola tedavi merkezi kurdu.
05:42
The World Health Organization
and the partners that it works with
and the partners that it works with
87
330236
3094
Dünya Sağlık Örgütü ve yardımcı
kuruluşların işbirliğiyle
kuruluşların işbirliğiyle
05:45
deployed eventually hundreds of people
over the next two months
over the next two months
88
333330
3675
takip eden iki ay içinde
virüsün tespiti için
virüsün tespiti için
05:49
to be able to help track the virus.
89
337005
2388
yüzlerce insanı bölgeye gönderdi.
05:51
The problem, ladies and gentlemen,
is by then, this virus,
is by then, this virus,
90
339393
4031
Bayanlar ve baylar, o zaman problem,
05:55
well known now as Ebola,
had spread too far.
had spread too far.
91
343424
3553
şimdi Ebola olduğu bilinen virüsün çok
fazla yayılmış olmasıydı.
fazla yayılmış olmasıydı.
05:59
It had already outstripped what was
one of the largest responses
one of the largest responses
92
346977
3209
Salgın, Ebola’ya karşı şimdiye
kadar girişilen
kadar girişilen
06:02
that had been mounted so far
to an Ebola outbreak.
to an Ebola outbreak.
93
350186
3809
tüm müdahaleleri aşıp geçmişti.
06:06
By the middle of the year,
not just Guinea
not just Guinea
94
353995
2408
Yıl ortasına kadar sadece Gine değil
06:08
but now Sierra Leone and Liberia
were also infected.
were also infected.
95
356403
3963
Sierra Leone ve Liberya’ya da
hastalık bulaşmıştı.
hastalık bulaşmıştı.
06:12
As the virus was spreading geographically,
the numbers were increasing
the numbers were increasing
96
360366
4867
Virüs coğrafi olarak yayıldığından
hastaların sayısı da artıyordu.
hastaların sayısı da artıyordu.
06:17
and at this time, not only were
hundreds of people infected
hundreds of people infected
97
365233
5056
Bu anlarda sadece yüzlerce insan
hastalığa yakalanıp ölmedi,
06:22
and dying of the disease,
98
370289
1879
ayrıca ön saflarda mücadele edenlerden,
06:24
but as importantly,
the front line responders,
the front line responders,
99
372168
2739
06:27
the people who had gone to try and help,
100
374907
2843
buralara gidip yardım etmeye çalışan
06:29
the health care workers, the other
responders
responders
101
377750
3142
sağlık çalışanları ve diğer müdahale
ekiplerinden de
ekiplerinden de
06:33
were also sick and dying by the dozens.
102
380892
2606
onlarcası hastalığa yakalandı ve öldü.
06:36
The presidents of these countries
recognized the emergencies.
recognized the emergencies.
103
383934
2948
Bu ülkelerin başkanları
aciliyetin farkına vardı.
aciliyetin farkına vardı.
06:39
They met right around that time,
they agreed on common action
they agreed on common action
104
386882
3540
Bir araya gelip ortak mücadele
etmeye karar verdiler ve Conakry’de
etmeye karar verdiler ve Conakry’de
06:42
and they put together an emergency
joint operation center in Conakry
joint operation center in Conakry
105
390422
4218
ortak acil operasyon merkezi kurarak
bu hastalığı durdurmak ve sonlandırmak,
bu hastalığı durdurmak ve sonlandırmak,
06:46
to try and work together to finish this
disease and get it stopped,
disease and get it stopped,
106
394640
4320
konuştuğumuz stratejileri hayata
06:51
to implement the strategies
we talked about.
we talked about.
107
398960
2752
geçirmek için birlikte çalıştılar.
06:54
But what happened then was something
we had never seen before with Ebola.
we had never seen before with Ebola.
108
402242
3957
Ancak, o zamana kadar Ebola ile ilgili
görmediğimiz bir şey oldu.
görmediğimiz bir şey oldu.
06:58
What happened then was the virus,
or someone sick with the virus,
or someone sick with the virus,
109
406199
3586
Olan şey, virüs ya da virüsten
etkilenmiş biri
etkilenmiş biri
07:01
boarded an airplane,
flew to another country,
flew to another country,
110
409785
3396
uçakla bir başka ülkeye gitti
07:05
and for the first time,
we saw in another distant country
we saw in another distant country
111
413181
4142
ve ilk defa uzak bir ülkede
07:09
the virus pop up again.
112
417323
2556
virüs tekrar patlak verdi.
07:12
This time it was in Nigeria,
in the teeming metropolis of Lagos,
in the teeming metropolis of Lagos,
113
419879
4407
Bu sefer 21 milyonluk nüfusu ile
Nijerya’nın kalabalık metropolü
Nijerya’nın kalabalık metropolü
Logos’ta görüldü.
07:16
21 million people.
114
424286
1959
07:18
Now the virus was in that environment.
115
426245
2983
Artık virüs bu bölgedeydi.
07:21
And as you can anticipate,
there was international alarm,
there was international alarm,
116
429228
3540
Tahmin edeceğiniz üzere,
uluslararası alarm verildi,
uluslararası alarm verildi,
07:24
international concern on a scale that
we hadn't seen in recent years
we hadn't seen in recent years
117
432768
3768
Böyle bir hastalığın, bu ölçekte
uluslararası bir endişeye yol açtığını
uluslararası bir endişeye yol açtığını
07:28
caused by a disease like this.
118
436536
2454
daha önce görmemiştik.
07:31
The World Health Organization immediately
called together an expert panel,
called together an expert panel,
119
438990
4640
Dünya Sağlık Örgütü durumun
incelenmesi ve uluslararası
incelenmesi ve uluslararası
07:35
looked at the situation,
declared an international emergency.
declared an international emergency.
120
443630
3621
acil durum ilan edilmesi için acil bir
uzmanlar toplantısı düzenledi.
uzmanlar toplantısı düzenledi.
07:39
And in doing so, the expectation would be
that there would be a huge outpouring
that there would be a huge outpouring
121
447256
5090
Böyle yapmakla, o zamanlarda
büyük bir sıkıntı ve
büyük bir sıkıntı ve
07:44
of international assistance
to help these countries
to help these countries
122
452346
2970
endişe içinde olan bu ülkelere
önemli miktarda
önemli miktarda
07:47
which were in so much trouble
and concern at that time.
and concern at that time.
123
455316
3718
uluslararası yardımın gideceği umulmuştu.
07:51
But what we saw was
something very different.
something very different.
124
459364
2747
Fakat gördüğümüz daha farklı oldu.
07:54
There was some great response.
125
462341
3528
Çok büyük bir tepki geldi.
07:58
A number of countries came to assist --
many, many NGOs and others, as you know,
many, many NGOs and others, as you know,
126
465869
4761
Bir çok ülke yardıma koştu—pek çok sivil
toplum örgütü ve diğer kuruluşlar,
toplum örgütü ve diğer kuruluşlar,
08:02
but at the same time, the opposite
happened in many places.
happened in many places.
127
470630
3416
fakat bazı yerlerde de bunun
tam tersi oldu.
tam tersi oldu.
08:06
Alarm escalated, and very soon
these countries found themselves
these countries found themselves
128
474046
4115
Alarm yükseltildi ve kısa süre sonra
bu ülkeler yardım almak bir yana
bu ülkeler yardım almak bir yana
08:10
not receiving the support they needed,
but increasingly isolated.
but increasingly isolated.
129
478161
4395
aşırı derecede izole
edildiklerini gördüler.
edildiklerini gördüler.
08:14
What we saw was commercial airlines
started flying into these countries
started flying into these countries
130
482556
4734
Gördüğümüz şey, ticari hava yolları
bu ülkelere uçmaya başladı
bu ülkelere uçmaya başladı
08:19
and people who hadn't even been
exposed to the virus
exposed to the virus
131
487290
2591
ve bu virüsün hiçbir zaman
bulaşmadığı insanlara
bulaşmadığı insanlara
08:22
were no longer allowed to travel.
132
489881
2162
seyahat engeli getirildi.
08:24
This cause not only problems, obviously,
for the countries themselves,
for the countries themselves,
133
492043
3928
Bu sadece ülkelerin kendilerine
problem yaratmakla kalmadı,
problem yaratmakla kalmadı,
08:28
but also for the response.
134
495971
2122
ayrıca yardımları da etkiledi.
08:30
Those organizations that were
trying to bring people in,
trying to bring people in,
135
498093
2962
Bu ülkelere yardım etmek, salgınla
mücadele etmek için
mücadele etmek için
08:33
to try and help them
respond to the outbreak,
respond to the outbreak,
136
501055
2206
insan getirmeye çalışan örgütler
08:35
they could not get
people on airplanes,
people on airplanes,
137
503261
1932
insanları uçağa bindiremedi
08:37
they could not get them into the
countries to be able to respond.
countries to be able to respond.
138
505193
3199
ve yardım etmek için bu
ülkelere getiremedi.
ülkelere getiremedi.
08:40
In that situation,
ladies and gentleman,
ladies and gentleman,
139
508392
2012
Böyle bir durumda,
bayanlar ve baylar,
bayanlar ve baylar,
08:42
a virus like Ebola takes advantage.
140
510404
3235
Ebola’ya benzer bir virüs
avantajlı hale gelir.
avantajlı hale gelir.
08:45
And what we saw then was something
also we hadn't seen before.
also we hadn't seen before.
141
513639
4938
O zaman daha önce hiç görmediğimiz
bazı şeylerle karşılaştık.
bazı şeylerle karşılaştık.
08:50
Not only did this virus
continue in the places
continue in the places
142
518577
3156
Virüs sadece halihazırda
etkilediği bölgelerde
etkilediği bölgelerde
08:53
where they'd already become infected,
but then it started to escalate
but then it started to escalate
143
521733
3591
devam etmedi ayrıca
hızlanmaya da başladı.
hızlanmaya da başladı.
08:57
and we saw the case numbers
that you see here,
that you see here,
144
525324
2368
Burada gördüğünüz vaka sayıları gibi
08:59
something we'd never seen before
on such a scale,
on such a scale,
145
527692
3054
daha önce karşılaşmadığımız
bir büyüklük gördük.
bir büyüklük gördük.
09:02
an exponential increase of Ebola cases
146
530746
3037
Ebola vakaları sadece
09:05
not just in these countries or the areas
already infected in these countries
already infected in these countries
147
533783
4241
çoktan etkilenen bölgelerde değil ayrıca
daha uzak ülkelerde ve bölgelere de
daha uzak ülkelerde ve bölgelere de
09:10
but also spreading further and
deeper into these countries.
deeper into these countries.
148
538024
3859
yayıldı ve hızı katlanarak arttı.
09:14
Ladies and gentleman,
this was one of the most concerning
this was one of the most concerning
149
541883
3064
Bayanlar ve baylar, şimdiye kadar
gördüğümüz halk sağlığını
gördüğümüz halk sağlığını
09:17
international emergencies in public health
we've ever seen.
we've ever seen.
150
544947
4825
ilgilendiren endişe verici
uluslararası alarmdı.
uluslararası alarmdı.
09:22
And what happened in these countries then,
151
550502
2051
Bu ülkelerde neler olduğunu pek çoğunuz
09:24
many of you saw, again, on the television,
read about in the newspapers,
read about in the newspapers,
152
552553
4189
televizyonlarda izlediniz ve
gazetelerde okudunuz.
gazetelerde okudunuz.
09:28
we saw the health system start to collapse
under the weight of this epidemic.
under the weight of this epidemic.
153
556742
5360
Sağlık sisteminin bu hastalığın ağırlığı
altında çökmeye başladığını gördük.
altında çökmeye başladığını gördük.
09:34
We saw the schools begin to close,
markets no longer started,
markets no longer started,
154
562102
4620
Okulların kapandığını,
pazarların başlamadığı ve
pazarların başlamadığı ve
09:38
no longer functioned the way
that they should in these countries.
that they should in these countries.
155
566722
3320
olması gereken şekilde
işlemediklerini gördük.
işlemediklerini gördük.
09:42
We saw that misinformation and
misperceptions started to spread
misperceptions started to spread
156
570042
4119
Yanlış bilgilendirme ve yanlış
anlaşılmaların bu toplumlarda
anlaşılmaların bu toplumlarda
09:46
even faster through the communities,
which became even more alarmed
which became even more alarmed
157
574161
3484
hızlı bir şekilde yayılmaya
başladığını ve bunun da
başladığını ve bunun da
09:49
about the situation.
158
577645
1615
paniği artırdığını gördük.
09:51
They started to recoil from those people
that you saw in those space suits,
that you saw in those space suits,
159
579260
3584
Kendilerinin çağırdığı ve yardıma gelen
bu uzay elbisesi
bu uzay elbisesi
09:55
as they call them,
who had come to help them.
who had come to help them.
160
582844
2247
giyinmiş bu insanlardan uzak
durmaya başladılar.
durmaya başladılar.
09:57
And then the situation
deteriorated even further.
deteriorated even further.
161
585091
3027
Durum daha da kötüleşti.
10:00
The countries had to declare
a state of emergency.
a state of emergency.
162
588118
2682
Ülkeler acil durum ilan
etmek zorunda kaldı.
etmek zorunda kaldı.
10:03
Large populations needed to be quarantined
in some areas, and then riots broke out.
in some areas, and then riots broke out.
163
590800
5405
Kalabalıkların karantinaya alınması
gerekti ve ayaklanmalar patlak verdi.
gerekti ve ayaklanmalar patlak verdi.
10:08
It was a very, very terrifying situation.
164
596205
3770
Bu çok korkutucu bir durumdu.
10:12
Around the world,
many people began to ask,
many people began to ask,
165
599975
2859
Dünyanın her yanından
insanlar sormaya başladı:
insanlar sormaya başladı:
10:15
can we ever stop Ebola
when it starts to spread like this?
when it starts to spread like this?
166
602834
3969
Ebola bu şekilde yayılmaya başlarsa
durdurabilir miyiz?
durdurabilir miyiz?
10:19
And they started to ask, how well
do we really know this virus?
do we really know this virus?
167
606803
4452
Bu virüsü ne kadar iyi tanıyoruz
diye sormaya başladılar.
diye sormaya başladılar.
10:23
The reality is we don't know
Ebola extremely well.
Ebola extremely well.
168
611585
3155
Gerçek şu ki Ebolayı çok iyi tanımıyoruz.
10:26
It's a relatively modern disease
in terms of what we know about it.
in terms of what we know about it.
169
614740
3995
Hakkında bildiklerimize bakarak yeni
bir hastalık olduğunu söyleyebiliriz.
bir hastalık olduğunu söyleyebiliriz.
10:30
We've known the disease only for 40 years,
170
618735
2285
Hastalığı sadece 40 yıldır,
10:33
since it first popped up
in Central Africa in 1976.
in Central Africa in 1976.
171
621020
3482
Orta Afrikada ilk patlak verdiği 1976
yılından beri biliyoruz.
yılından beri biliyoruz.
10:36
But despite that, we do know many things:
172
624502
3080
Bunlara rağmen, pek çok şey biliyoruz:
10:39
We know that this virus
probably survives in a type of a bat.
probably survives in a type of a bat.
173
627582
4223
Bu virüsün bir çeşit yarasa gibi
hayatta kaldığını biliyoruz.
hayatta kaldığını biliyoruz.
10:44
We know that it probably enters
a human population
a human population
174
631805
3116
Virüsü taşıyan ve büyük
ihtimal hastalanmış
ihtimal hastalanmış
10:47
when we come in contact with a wild animal
175
634921
2607
vahşi hayvanlarla temas eden
10:49
that has been infected with the virus
and probably sickened by it.
and probably sickened by it.
176
637528
3558
insanlara hastalığın
bulaştığını biliyoruz.
bulaştığını biliyoruz.
10:53
Then we know that the virus
spreads from person to person
spreads from person to person
177
641086
3221
Sonra, virüsün insanlar
arasında mikroplu
arasında mikroplu
10:56
through contaminated body fluids.
178
644307
2273
vücut sıvısıyla yayıldığını biliyoruz.
10:58
And as you've all seen,
179
646580
1491
Hepiniz gördüğü gibi
11:00
we know the horrific disease
that it then causes in humans,
that it then causes in humans,
180
648071
3482
bu korkunç hastalık insanlarda
11:03
where we see this disease cause
severe fevers, diarrhea, vomiting,
severe fevers, diarrhea, vomiting,
181
651553
4518
yüksek ateş, ishal, kusma ve
sonrasında maalesef
sonrasında maalesef
11:08
and then unfortunately, in 70 percent
of the cases or often more, death.
of the cases or often more, death.
182
656071
6470
vakaların %70’i ve daha fazlasında
ölüme neden olmaktadır.
ölüme neden olmaktadır.
11:14
This is a very dangerous,
debilitating, and deadly disease.
debilitating, and deadly disease.
183
662541
5343
Bu çok tehlikeli, güçten düşürücü
ve ölümcül bir hastalık.
ve ölümcül bir hastalık.
11:20
But despite the fact that we've not known
this disease for a particularly long time,
this disease for a particularly long time,
184
668344
4173
Uzunca bir dönem hastalığı bilmememize,
11:24
and we don't know everything about it,
we do know how to stop this disease.
we do know how to stop this disease.
185
672517
4877
hastalık hakkında her şeyi bilmememize
rağmen, nasıl durduracağımızı biliyoruz.
rağmen, nasıl durduracağımızı biliyoruz.
11:29
There are four things
that are critical to stopping Ebola.
that are critical to stopping Ebola.
186
677394
3214
Ebolayı durdurmak için dört
kritik nokta var.
kritik nokta var.
11:32
First and foremost, the communities
have got to understand this disease,
have got to understand this disease,
187
680608
4314
Birincisi ve en önde geleni,
hastalığı anlamalıyız.
hastalığı anlamalıyız.
11:37
they've got to understand
how it spreads and how to stop it.
how it spreads and how to stop it.
188
684922
3521
Hastalığın nasıl yayıldığını ve nasıl
durdurulacağını bilmeliyiz.
durdurulacağını bilmeliyiz.
11:40
And then we've got to be able to have
systems that can find every single case,
systems that can find every single case,
189
688443
4076
İkinci olarak, hastalıkla ilgili her bir
vakayı ve bunlarla temas edenleri tespit
vakayı ve bunlarla temas edenleri tespit
11:44
every contact of those cases,
190
692519
2006
edebilecek bir sisteme sahip olmalı
11:46
and begin to track the transmission chains
so that you can stop transmission.
so that you can stop transmission.
191
694525
4157
ve intikal noktalarını bulup
engellemeliyiz.
engellemeliyiz.
11:50
We have to have treatment centers,
specialized Ebola treatment centers,
specialized Ebola treatment centers,
192
698682
3622
Tedavi merkezleri, uzmanlaşmış Ebola
tedavi merkezleri kurmalıyız
tedavi merkezleri kurmalıyız
11:54
where the workers can be protected
193
702304
2513
ve burada çalışanları,
hastalığa yakalananlara yardım etmek
için uğraşanları korumalıyız,
için uğraşanları korumalıyız,
11:57
as they try to provide support
to the people who are infected,
to the people who are infected,
194
704817
4872
böylece hastalığı atlatabilsinler.
12:01
so that they might survive the disease.
195
709689
2445
12:04
And then for those who do die,
196
712134
2200
Ölenlere gelince,
12:06
we have to ensure there is a safe, but at
the same time dignified, burial process,
the same time dignified, burial process,
197
714334
5858
onları güvenli fakat aynı zamanda onurlu
bir şekilde gömmeliyiz ki
bir şekilde gömmeliyiz ki
12:12
so that there is no spread
at that time as well.
at that time as well.
198
720192
3896
bu anlarda da herhangi bir hastalık
bulaşması olmasın.
bulaşması olmasın.
12:16
So we do know how to stop Ebola, and these
strategies work, ladies and gentlemen.
strategies work, ladies and gentlemen.
199
724798
4501
Ebolayı nasıl durduracağımızı biliyoruz
ve stratejilerimiz işe yarıyor.
ve stratejilerimiz işe yarıyor.
12:21
The virus was stopped in Nigeria
by these four strategies
by these four strategies
200
729299
4159
Virüs, Nijerya’da bu dört
strateji ve insanların
strateji ve insanların
bunları uygulaması sayesinde
virüs durduruldu.
virüs durduruldu.
12:25
and the people implementing
them, obviously.
them, obviously.
201
733458
2104
12:27
It was stopped in Senegal, where it had
spread, and also in the other countries
spread, and also in the other countries
202
735562
4022
Virüs yayıldığı ve patlak verdiğinde
etkisi altına aldığı
etkisi altına aldığı
12:31
that were affected by this virus,
in this outbreak.
in this outbreak.
203
739584
3593
Senegal ve diğer ülkelerde durduruldu.
12:35
So there's no question that
these strategies actually work.
these strategies actually work.
204
743177
3841
Böylece, bu stratejilerin gerçekten işe
yaradığına dair soru işareti kalmadı.
yaradığına dair soru işareti kalmadı.
12:39
The big question, ladies and gentlemen,
was whether these strategies could work
was whether these strategies could work
205
747018
5308
Bayanlar ve baylar asıl sorun,
bu stratejilerin
bu stratejilerin
bu ölçekte, pek çok ülkenin etkilendiği
ve hastalığın katlanarak büyüdüğü
ve hastalığın katlanarak büyüdüğü
12:44
on this scale, in this situation,
with so many countries affected
with so many countries affected
206
752326
4274
bu durumda başarılı olup olmayacağıydı.
12:48
with the kind of exponential
growth that you saw.
growth that you saw.
207
756600
3606
12:52
That was the big question that we were
facing just two or three months ago.
facing just two or three months ago.
208
760206
4551
İki ya da üç ay önce yüz yüze
kaldığımız asıl soru buydu.
kaldığımız asıl soru buydu.
12:56
Today we know the answer to that question.
209
764757
4044
Bugün bu sorunun cevabını biliyoruz.
13:01
And we know that answer
because of the extraordinary work
because of the extraordinary work
210
768801
2978
Harika sivil toplum örgütleri,
hükümetler, yerel liderler,
hükümetler, yerel liderler,
13:03
of an incredible group of NGOs,
of governments, of local leaders,
of governments, of local leaders,
211
771779
4767
B.M.’ye bağlı örgütler ve pek çok yardım
örgütünün gelip
örgütünün gelip
13:08
of U.N. agencies and many humanitarian
and other organizations
and other organizations
212
776546
4386
Batı Afrika’da Ebolayı durdurmak için
13:13
that came and joined the fight
to try and stop Ebola in West Africa.
to try and stop Ebola in West Africa.
213
780932
3918
mücadeleleri ve olağanüstü çalışmaları
sayesinde bu cevabı biliyoruz.
sayesinde bu cevabı biliyoruz.
13:17
But what had to be done there
was slightly different.
was slightly different.
214
784850
3443
Fakat orada yapılması gerekenler
biraz daha farklıydı.
biraz daha farklıydı.
13:20
These countries took those strategies
I just showed you;
I just showed you;
215
788293
2925
Bu ülkeler az önce size gösterdiğim
stratejileri aldılar;
stratejileri aldılar;
13:23
the community engagement,
the case finding, contact tracing, etc.,
the case finding, contact tracing, etc.,
216
791218
5406
toplumsal katılım, vaka tespiti ve
temas takibi, vs.,
temas takibi, vs.,
13:28
and they turned them on their head.
217
796624
1924
kendilerine göre uyguladılar.
13:30
There was so much disease,
they approached it differently.
they approached it differently.
218
798548
2933
Çok fazla hastalık vardı, hastalığı
farklı şekilde ele aldılar.
farklı şekilde ele aldılar.
13:33
What they decided to do was they would
first try and slow down this epidemic
first try and slow down this epidemic
219
801481
5431
Yapmaya karar verdikleri şey, mümkün
olduğunca çok yataklı
olduğunca çok yataklı
13:39
by rapidly building as many beds as
possible in specialized treatment centers
possible in specialized treatment centers
220
806912
4987
uzmanlaşmış tedavi merkezleri inşa ederek
ilk önce hastalığın yayılmasını
ilk önce hastalığın yayılmasını
13:44
so that they could prevent the disease
from spreading from those were infected.
from spreading from those were infected.
221
811899
5304
yavaşlatmak ve böylece hastalığın
başkalarına bulaşmasını önlemekti.
başkalarına bulaşmasını önlemekti.
13:49
They would rapidly build out
many, many burial teams
many, many burial teams
222
817203
2449
Hızlıca çok sayıda defin ekibi oluşturarak
13:51
so that they could safely
deal with the dead,
deal with the dead,
223
819652
2175
ölülerin güvenli bir şekilde
gömülmesi sağlandı.
gömülmesi sağlandı.
13:54
and with that, they would try
and slow this outbreak
and slow this outbreak
224
821827
2567
Buna ek olarak, salgının klasik
yaklaşım ile kontrol
yaklaşım ile kontrol
13:56
to see if it could actually then
be controlled using the classic approach
be controlled using the classic approach
225
824394
4219
altına alınıp alınamadığını görmek için
vaka tespiti ve temas takibi ile
vaka tespiti ve temas takibi ile
14:00
of case finding and contact tracing.
226
828613
2751
hastalığın yavaşlatılmasına uğraştılar.
14:03
And when I went to West Africa
about three months ago,
about three months ago,
227
831364
3293
Üç ay önce Batı Afrika’ya gittiğimde
14:06
when I was there
what I saw was extraordinary.
what I saw was extraordinary.
228
834657
3012
gördüklerim olağanüstünüydü.
14:09
I saw presidents opening emergency
operation centers themselves against Ebola
operation centers themselves against Ebola
229
837669
4926
Devlet Başkanlarının acil operasyon
merkezlerini bizzat açtıklarını gördüm.
merkezlerini bizzat açtıklarını gördüm.
14:14
so that they could personally coordinate
and oversee and champion
and oversee and champion
230
842595
3768
Böylelikle hastalığın durdurulması için
uluslararası yardım kampanyalarını
uluslararası yardım kampanyalarını
14:18
this surge of international support
to try and stop this disease.
to try and stop this disease.
231
846363
4087
şahsen koordine edebilecek
ve destekleyebileceklerdi.
ve destekleyebileceklerdi.
14:22
We saw militaries from within
those countries and from far beyond
those countries and from far beyond
232
850450
3551
Bu ülkelerden ve diğer ülkelerden
askeri birliklerin gelerek
askeri birliklerin gelerek
14:26
coming in to help build
Ebola treatment centers
Ebola treatment centers
233
854001
2740
hastalığa yakalananların karantinaya
alınacağı Ebola tedavi merkezlerinin
alınacağı Ebola tedavi merkezlerinin
14:28
that could be used to isolate
those who were sick.
those who were sick.
234
856741
3250
inşasına yardıma ettiğini gördük.
14:32
We saw the Red Cross movement working with
its partner agencies on the ground there
its partner agencies on the ground there
235
859991
4426
Kızılhaç’ın ve bağlı kuruluşlarının
bu bölgelerde
bu bölgelerde
14:36
to help train the communities so that
they could actually safely bury their dead
they could actually safely bury their dead
236
864417
5157
toplumu, ölülerini güvenli ve onurlu
bir şekilde kendilerinin
bir şekilde kendilerinin
14:41
in a dignified manner themselves.
237
869574
2558
nasıl defnedeceklerini öğrettiğini gördük.
14:44
And we saw the U.N. agencies,
the World Food Program,
the World Food Program,
238
872132
2801
B.M.’in yan kuruluşlarının,
Dünya Gıda Fonu’nun
Dünya Gıda Fonu’nun
14:47
build a tremendous air bridge
239
874933
1901
ve az önce bahsettiğim
stratejileri uygulamaya gelenleri
stratejileri uygulamaya gelenleri
14:49
that could get responders to every single
corner of these countries rapidly
corner of these countries rapidly
240
876834
3902
bu ülkelerin her bir köşesine
hızlıca taşıyan
hızlıca taşıyan
14:52
to be able to implement the strategies
that we just talked about.
that we just talked about.
241
880736
3353
devasa bir hava köprüsü
oluşturduğunu gördük.
oluşturduğunu gördük.
14:56
What we saw, ladies and gentlemen,
which was probably most impressive,
which was probably most impressive,
242
884089
3345
Bayanlar ve baylar, gördüklerimizin
en etkileyici olanıysa,
en etkileyici olanıysa,
14:59
was this incredible work
by the governments,
by the governments,
243
887434
3017
hükümetlerin ve bu ülkelerdeki liderlerin
toplumla birlikte,
toplumla birlikte,
15:02
by the leaders in these countries,
with the communities,
with the communities,
244
890451
3017
insanların bu hastalığı anladıklarından
emin olmalarını
emin olmalarını
15:05
to try to ensure people
understood this disease,
understood this disease,
245
893468
3018
ve Ebolayı durdurmak için yapmak
zorunda oldukları olağanüstü şeyleri
zorunda oldukları olağanüstü şeyleri
15:08
understood the extraordinary things they
would have to do to try and stop Ebola.
would have to do to try and stop Ebola.
246
896486
5683
anlamalarını sağlamak için inanılmaz
çalışmalar yaptıklarını gördük.
çalışmalar yaptıklarını gördük.
15:14
And as a result, ladies and gentlemen,
247
902169
2293
Bayanlar ve baylar sonuç olarak,
15:16
we saw something that we did not know
only two or three months earlier,
only two or three months earlier,
248
904462
4443
iki, üç ay öncesine kadar bilmediğimiz
şeyi gördük.
şeyi gördük.
15:21
whether or not it would be possible.
249
908905
2274
Mümkün olup olmadığını gördük.
15:23
What we saw was
what you see now in this graph,
what you see now in this graph,
250
911179
3130
1 Aralıkta durumu değerlendirdiğimizde
gördüğümüz şeyi
gördüğümüz şeyi
15:26
when we took stock on December 1.
251
914309
2809
şimdi siz garfikte görüyorsunuz.
15:29
What we saw was we could
bend that curve, so to speak,
bend that curve, so to speak,
252
917118
3442
Bu eğriyi daraltabileceğimiz, yani
katlanarak büyümeyi değiştirebileceğimizi
gördük
gördük
15:32
change this exponential growth,
253
920560
2374
15:35
and bring some hope back
to the ability to control this outbreak.
to the ability to control this outbreak.
254
922934
4229
Bu salgını kontrol edecek kabiliyete
ulaştığımıza dair umutları artırdık.
ulaştığımıza dair umutları artırdık.
15:39
And for this reason, ladies and gentlemen,
there's absolutely no question now
there's absolutely no question now
255
927163
4054
Bayanlar ve baylar bundan dolayı, şimdi
Batı Afrika’daki salgının hızına
Batı Afrika’daki salgının hızına
15:43
that we can catch up with this outbreak
in West Africa and we can beat Ebola.
in West Africa and we can beat Ebola.
256
931217
5801
yetişeceğimize ve Ebolanın üstesinden
geleceğimize dair soru işareti kalmadı.
geleceğimize dair soru işareti kalmadı.
15:49
The big question, though,
that many people are asking,
that many people are asking,
257
937785
3173
Buna rağmen, bazıları bu eğriyi
gördükleri halde
gördükleri halde
15:53
even when they saw this curve, they said,
258
940958
1983
şunu soruyor:
15:55
"Well, hang on a minute --
that's great you can slow it down,
that's great you can slow it down,
259
942941
2904
"Peki, biraz bekleyin-- salgını
yavaşlatmanız harika,
yavaşlatmanız harika,
fakat bunu tamamen ortadan
kaldırabilecek misiniz?”
kaldırabilecek misiniz?”
15:58
but can you actually
drive it down to zero?"
drive it down to zero?"
260
945845
2051
16:00
We already answered that question
back at the beginning of this talk,
back at the beginning of this talk,
261
947896
3541
Konuşmamın başında Liberya’nın
Lofa ilçesinden
Lofa ilçesinden
16:03
when I spoke about Lofa County in Liberia.
262
951437
4153
bahsederken bu soruya
zaten cevap verdik.
zaten cevap verdik.
16:07
We told you the story
how Lofa County got to a situation
how Lofa County got to a situation
263
955590
3426
Lofa'nın nasıl bir durumda olduğunu
size anlatmıştım.
size anlatmıştım.
16:11
where they have not seen
Ebola for eight weeks.
Ebola for eight weeks.
264
959016
2813
Orada sekiz haftadır Ebola vakası
görülmedi.
görülmedi.
16:14
But there are similar stories from
the other countries as well.
the other countries as well.
265
961829
3376
Aynı şekilde diğer ülkelerde de
benzer hikayeler var.
benzer hikayeler var.
16:17
From Gueckedou in Guinea,
266
965205
2246
İlk vakanın tanımlandığı yer olan
16:19
the first area where the first case was
actually diagnosed.
actually diagnosed.
267
967451
4508
Gine’deki Gueckodu’da da
son birkaç aydır çok nadir
vakalarla karşılaşıyoruz.
vakalarla karşılaşıyoruz.
16:24
We've seen very, very few cases
in the last couple of months,
in the last couple of months,
268
971959
3414
16:27
and here in Kenema, in Sierra Leone,
another area in the epicenter,
another area in the epicenter,
269
975373
4427
Sierra Leone’deki Kenema bölgesi bir
diğer salgın merkeziydi
diğer salgın merkeziydi
16:32
we have not seen the virus
for more than a couple of weeks --
for more than a couple of weeks --
270
979800
3261
ve son birkaç haftadır hiç vakayla
karşılaşmadık.
karşılaşmadık.
16:35
way too early to declare
victory, obviously,
victory, obviously,
271
983061
3095
Katettiğimiz mesafe zafer
ilanı için henüz erken
ilanı için henüz erken
ancak eldeki veriler, bayanlar ve baylar,
16:38
but evidence, ladies and gentlemen,
272
986156
1775
16:40
not only can the response
catch up to the disease,
catch up to the disease,
273
987931
3625
sadece hastalığı yakalamakla kalmadığımızı
aynı zamanda bunu tamamen
aynı zamanda bunu tamamen
16:43
but this disease can be driven to zero.
274
991556
3166
ortadan kaldırabileceğimizi gösteriyor.
16:46
The challenge now, of course,
is doing this on the scale needed
is doing this on the scale needed
275
994722
4156
Şimdi asıl sorun, bunu gereken
ölçekte yapabilmek.
ölçekte yapabilmek.
16:51
right across these three countries,
and that is a huge challenge.
and that is a huge challenge.
276
998878
5366
Bu üç ülkede bunu yapabilmek,
bu gerçekten büyük bir iş.
bu gerçekten büyük bir iş.
16:56
Because when you've been at something
for this long, on this scale,
for this long, on this scale,
277
1004244
4705
Bu ölçekte bir şeyin üzerinde bu
kadar zaman durunca
kadar zaman durunca
17:01
two other big threats
come in to join the virus.
come in to join the virus.
278
1008949
4000
başka iki tehlikeli şey gelip
virüsle birleşiyor.
virüsle birleşiyor.
17:05
The first of those is complacency,
279
1012949
3103
Birincisi rehavet.
17:08
the risk that as this
disease curve starts to bend,
disease curve starts to bend,
280
1016052
3423
Hastalığın seyrinin yavaşlamaya
başlamasıyla
başlamasıyla
17:11
the media look elsewhere,
the world looks elsewhere.
the world looks elsewhere.
281
1019475
3264
birlikte medyanın ve dünyanın
dikkati buradan uzaklaşır.
dikkati buradan uzaklaşır.
17:14
Complacency always a risk.
282
1022739
1632
Rehavet her zaman büyük bir risktir.
17:16
And the other risk, of course, is when
you've been working so hard for so long,
you've been working so hard for so long,
283
1024371
4343
Diğeri ise, bunca uzun zaman yoğun
bir şekilde çalışıp
bir şekilde çalışıp
17:20
and slept so few hours
over the past months,
over the past months,
284
1028714
3638
aylar boyunca sadece birkaç saat uykuyla
idare ettiğinizde
idare ettiğinizde
17:24
people are tired, people become fatigued,
285
1032352
2238
yorgun ve bitap düşersiniz
17:26
and these new risks
start to creep into the response.
start to creep into the response.
286
1034590
4070
ve yeni riskler eylemlerinizin
içine girer.
içine girer.
17:30
Ladies and gentlemen, I can tell you today
I've just come back from West Africa.
I've just come back from West Africa.
287
1038660
4280
Bayanlar ve baylar, size Batı Afrika’dan
yeni döndüğümü size söyleyebilirim.
yeni döndüğümü size söyleyebilirim.
17:35
The people of these countries,
the leaders of these countries,
the leaders of these countries,
288
1042940
3700
Bu ülkelerin insanları ve liderleri
rehavete kapılmadılar.
17:38
they are not complacent.
289
1046640
1496
17:40
They want to drive Ebola to zero
in their countries.
in their countries.
290
1048136
3743
Ebolanın ülkelerinden tamamen
yok olmasını istiyorlar.
yok olmasını istiyorlar.
17:44
And these people, yes, they're tired,
but they are not fatigued.
but they are not fatigued.
291
1051879
3785
Ve evet, bu insanlar yoruldu ama
azimlerini bırakmadılar.
azimlerini bırakmadılar.
17:47
They have an energy, they have a courage,
292
1055664
2205
Bunu bitirmek için gerekli olan enerjiye
17:50
they have the strength
to get this finished.
to get this finished.
293
1057869
2530
cesarete ve güce sahipler.
17:52
What they need, ladies
and gentlemen, at this point,
and gentlemen, at this point,
294
1060399
2754
Bayanlar ve baylar, bu aşamada
ihtiyaçları olan
ihtiyaçları olan
17:55
is the unwavering support of the
international community,
international community,
295
1063153
3628
uluslararası toplumun onların
yanlarında olmaları
yanlarında olmaları
17:58
to stand with them,
296
1066781
1408
ve desteklemeleri.
18:00
to bolster and bring even more support
at this time, to get the job finished.
at this time, to get the job finished.
297
1068189
4858
Hatta, bu işi tamamlamak için daha fazla
yardım getirmelerine ihtiyaçları var.
yardım getirmelerine ihtiyaçları var.
18:05
Because finishing Ebola right now
means turning the tables on this virus,
means turning the tables on this virus,
298
1073047
5035
Çünkü Ebolayı şimdi bitirmek, her şeyi
virüsün aleyhine çevirmek ve
virüsün aleyhine çevirmek ve
onu avlamak anlamına geliyor.
18:10
and beginning to hunt it.
299
1078082
1735
18:12
Remember, this virus, this whole crisis,
rather, started with one case,
rather, started with one case,
300
1079817
5187
Unutmayın, bu virüs, tüm bu krizler
sadece bir vaka ile başladı
sadece bir vaka ile başladı
18:17
and is going to finish with one case.
301
1085004
2699
ve bir vakayla sona erecek.
18:19
But it will only finish if those countries
have got enough epidemiologists,
have got enough epidemiologists,
302
1087703
4324
Ancak, bu ülkelerin yeterli epidemiyologa,
yeterli sağlık çalışanına,
yeterli sağlık çalışanına,
18:24
enough health workers, enough logisticians
and enough other people working with them
and enough other people working with them
303
1092027
4617
yeterli lojistikçiye ve birlikte çalışacak
yeterli diğer personele sahip olması
yeterli diğer personele sahip olması
18:28
to be able to find every one
of those cases, track their contacts
of those cases, track their contacts
304
1096644
3482
lazım ki, her bir vakayı ve bunlarla
temas edenleri tespit edebilsinler
temas edenleri tespit edebilsinler
18:32
and make sure that this disease
stops once and for all.
stops once and for all.
305
1100126
4094
ve bu hastalığı sonsuza kadar
durdursunlar.
durdursunlar.
18:36
Ladies and gentleman, Ebola can be beaten.
306
1104220
3337
Bayanlar ve baylar, Ebolanın
üstesinden gelinebilir.
üstesinden gelinebilir.
18:39
Now we need you to take this story out
to tell it to the people who will listen
to tell it to the people who will listen
307
1107557
4688
Şimdi, bu hikayeyi sizi dinleyecek
insanlara anlatmanız
insanlara anlatmanız
onları Ebolanın ne olduğu
hakkında eğitmeniz
hakkında eğitmeniz
18:44
and educate them
on what it means to beat Ebola,
on what it means to beat Ebola,
308
1112245
3212
18:47
and more importantly,
we need you to advocate with the people
we need you to advocate with the people
309
1115457
3732
ve daha da önemlisi Ebolayı yok etmek için
ihtiyaç duyduğumuz kaynakları bu ülkelere
getirebilecek kişileri desteklemeniz
getirebilecek kişileri desteklemeniz
18:51
who can help us bring the resources we
need to these countries,
need to these countries,
310
1119189
3554
18:54
to beat this disease.
311
1122743
1774
için size ihtiyacımız var.
18:56
There are a lot of people out there
who will survive and will thrive,
who will survive and will thrive,
312
1124517
4182
Orada hayatta kalacak ve durumları
iyileşecek pek çok insan var.
iyileşecek pek çok insan var.
19:00
in part because of what you do
to help us beat Ebola.
to help us beat Ebola.
313
1128699
3402
Bunda Ebolayı yenmek için yaptığınız
yardımların payı olacak.
yardımların payı olacak.
19:04
Thank you.
314
1132101
1486
Teşekkür ederim.
19:05
(Applause)
315
1133587
3887
(Alkış)
Reviewed by Ramazan Şen
ABOUT THE SPEAKER
Bruce Aylward - EpidemiologistAs the Assistant Director-General of the World Health Organization’s Polio and Emergencies Cluster, Bruce Aylward works to ensure that polio stays under control and that the world is prepared to respond to health crises.
Why you should listen
A Canadian physician and epidemiologist who has authored some 100 peer-reviewed articles and chapters, Bruce Aylward is an expert on infectious diseases. He joined the World Health Organization in 1992 and worked in the field for seven years on national immunization programs for measles, tetanus and hepatitis in the Middle East, Africa and Asia.
Aylward has overseen and managed the scale-up of the Global Polio Eradication Initiative since 1998, during which time the program expanded to operate in every country of the world, the annual global budget increased to $700 million a year, polio-funded staff deployed by WHO grew to over 3,500 people worldwide, and new monovalent oral poliovirus vaccines were developed for the programme. In 2014, only three countries remained polio-endemic.
He says: "It's been estimated that our investment in smallpox eradication pays off every 26 days."
Since 2011, Aylward has also led WHO’s work in preparedness, readiness and response to health emergencies. By developing global strategies, analyzing health trends and advising on policies and country collaboration, the WHO helps make sure that outbreaks — like the 2014 ebola epidemic — stay under control.
Bruce Aylward | Speaker | TED.com