TED2002
George Dyson: The story of Project Orion
George Dyson: Orion Projesi'nin hikayesi.
Filmed:
Readability: 3.8
848,649 views
Yazar George Dyson; devasa, nükleer enerji ile çalışan ve beş yıl içinde bizi Satürn'e götürebilecek olan uzay aracı Orion Projesi'nin hikayesini anlatıyor. Projenin içinde bulunanlardan aldığı bakış açısı ve bunca zamandır sır tutulmuş dökümanlarla birlikte, bir Atom Çağı hayalini hayata döndürüyor.
George Dyson - Historian of science
In telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead. Full bio
In telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm a historian.
0
0
2000
Ben bir tarihçiyim.
00:14
Steve told us about the future of little technology;
1
2000
3000
Steve bize ufak teknolojinin geleceğini anlattı.
00:17
I'm going to show you some of the past of big technology.
2
5000
4000
Ben de size büyük teknolojinin geçmişini göstereceğim.
00:21
This was a project to build a 4,000-ton nuclear bomb-propelled spaceship
3
9000
6000
Bu projenin amacı nükleer bomba ile çalışan 4000 tonluk
00:27
and go to Saturn and Jupiter.
4
15000
3000
Satürn ve Jüpiter'e gidecek bir uzay aracı inşa etmekti.
00:30
This took place in my childhood -- 1957 to '65.
5
18000
4000
O zamanlar ben çocuktum -1957 'den 65'e kadar sürdü bu proje.
00:34
It was deeply classified.
6
22000
2000
Çok gizliydi.
00:36
I'm going to show you some stuff that not only has not been declassified,
7
24000
4000
Size sadece gizliliği kaldırılmış şeyler değil
00:40
but has now been reclassified.
8
28000
2000
yeniden gizlenmiş şeyler
00:42
(Laughter)
9
30000
4000
göstereceğim.
00:46
If all goes well, next year I'll be back and I'll have a lot more to show you,
10
34000
4000
Her şey yolunda giderse, gelecek yıl geri döneceğim ve size gösterecek çok fazla şeyim olacak
00:50
and if all doesn't go well, I'll be in jail like Wen Ho Lee.
11
38000
3000
ve her şey yolunda gitmezse de Wen Ho Lee gibi ben de
00:53
(Laughter)
12
41000
4000
hapiste olacağım.
00:58
So, this ship was basically the size of the Marriott Hotel,
13
46000
4000
Bu uzay gemisi aslında Marriott Hotel büyüklüğündeydi
01:02
a little taller and a little bigger.
14
50000
2000
ondan biraz daha uzun ve biraz daha büyüktü.
01:04
And one of the people who worked on it in the beginning
15
52000
3000
Ve başlarda onun yapımında çalışan adamlardan biri
01:07
was my father, Freeman, there in the middle.
16
55000
2000
benim babamdı, Freeman - şurada tam ortada
01:09
That's me and my sister, Esther, who's a frequent TEDster.
17
57000
3000
Ben ve kardeşim Esther, kendisi de sıkı bir TED kullanıcısı..
01:12
I didn't like nuclear bomb-propelled spaceships.
18
60000
3000
Ben nükleer bomba ile çalışan uzay araçlarını hiç sevmedim
01:15
I mean, I thought it was a great idea, but I started building kayaks.
19
63000
3000
Aslında müthiş bir fikir olduğunu düşündüm ve kano yapmaya başladım.
01:18
So we had a few kayaks.
20
66000
2000
Böylece birkaç kanomuz oldu.
01:20
Just so you know, I am not Dr. Strangelove.
21
68000
3000
Bildiğiniz gibi, ben Dr. Strangelove değilim.
01:24
But all the time I was out there doing these strange kayak voyages
22
72000
3000
Ama onca zaman boyunca gezegenin eşsiz ve güzel yerlerinde
01:27
in odd, beautiful parts of this planet,
23
75000
3000
bu garip kano seyahatlerini yaptım.
01:30
I always thought in the back of my mind about Project Orion,
24
78000
3000
Aklımın bir yerlerinde hep Project Orion vardı
01:33
and how my father and his friends were going to build these big ships.
25
81000
4000
babam ve arkadaşlarının o kadar büyük gemileri nasıl yapacaklarını düşündüm durdum.
01:37
They were really going to go, they were actually going to go.
26
85000
3000
Gerçekten gideceklerdi. Cidden gidiyorlardı.
01:40
Ted Taylor, who led the project, was going to take his children.
27
88000
2000
Projeye başkanlık yapan Ted Taylor çocuklarını da yanına alacaktı.
01:42
My father was not going to take his children;
28
90000
2000
Benim babam çocuklarını götürmüyordu.
01:44
that was one of the reasons we sort of had a falling out for a few years.
29
92000
4000
Birkaç sene boyunca küs kalmamızın nedenlerinden biri de buydu aslında.
01:49
(Laughter)
30
97000
2000
01:51
The project began in '57 at General Atomics there.
31
99000
4000
Proje General Atomic'de 1957 yılında başladı.
01:55
That's right on the coast at La Jolla.
32
103000
2000
Burası La Jolla'nın tam kıyısında.
01:57
Look at that central building right in the middle of the picture:
33
105000
2000
Resmin ortasındaki merkez binasına bakın.
01:59
that's the 130-foot diameter library,
34
107000
4000
Orası yaklaşık 40 metre çapında bir kütüphane.
02:03
that is exactly the size of the base of the spaceship.
35
111000
3000
Tam olarak bir uzay gemisinin tabanı kadar.
02:06
So put that library at the bottom of that ship --
36
114000
2000
Yani, bu kütüphaneyi geminin tabanına oturtun --
02:08
that's how big the thing was going to be.
37
116000
2000
işte bu şey o kadar büyük olacaktı.
02:10
It would take 2,000 or 3,000 bombs.
38
118000
3000
Bunun için iki yada üç bin bomba gerekirdi.
02:13
The people who worked on it were a lot of the Los Alamos people
39
121000
2000
Bu işte Los Alamos'lu insanlar çalışıyordu
02:15
who had done the hydrogen bomb work.
40
123000
2000
daha önce hidrojen bombası yapımında çalışmışlardı.
02:17
It was the first project funded by ARPA.
41
125000
2000
ARPA tarafından finanse edilen ilk proje buydu.
02:19
That's the contract where ARPA gave the first million dollars
42
127000
3000
Bu, ARPA 'nın işi başlatmak için verdiği
02:22
to get this thing started.
43
130000
1000
ilk milyon dolarlık sözleşme.
02:23
"Spaceship project officially begun. Job waiting for you. Dyson."
44
131000
4000
"Uzay gemisi projesi resmi olarak başlamıştır. İşe koyulabilirsin. Dyson."
02:27
That's July '58.
45
135000
2000
Temmuz 1958.
02:29
Two days later, the space traveler's manifesto explaining why --
46
137000
3000
İki gün sonra: uzayda yolculuk yapanların manifestosu yayınlandı
02:32
just like we heard yesterday -- why we need to go into space:
47
140000
4000
tıpkı dün gibi-- neden uzaya gitmemiz gerekiyor? sorusunu yanıtlıyordu.
02:36
"trips to satellites of the outer planets. August 20, 1958."
48
144000
4000
"Dış gezegenlerin uydularına seyahat" -- 20 Ağustos 1958.
02:40
These are the statistics of what would be the good places to go and stop. (Laughter)
49
148000
4000
Bunlar gidilinebilir ve kalınabilir güzel yerlerle ilgili istatistiki veriler.
02:44
Some of the sizes of the ships,
50
152000
2000
Bazı boyutlardaki gemiler
02:46
ranging all the way up to ship mass of 8 million tons,
51
154000
3000
kilo bakımından 8 milyon tona kadar çıkıyordu,
02:49
so that was the outer extreme.
52
157000
2000
bu inanılmaz uçta bir şeydi.
02:51
Here was version two: 2,000 bombs.
53
159000
5000
Burada ise 2. versiyon: 2.000 bomba
02:56
These are five kiloton yield bombs about the size of small Volkswagens;
54
164000
4000
Bunlar küçük Volkswagen'ler boyutunda 5 kilotonluk verimli bombalar
03:00
it would take 800 to get into orbit.
55
168000
3000
ve yörüngeye girebilmek için bunlardan 800 tane gerek.
03:03
Here we see a 10,000 ton ship
56
171000
3000
Şimdi gördüğümüz 10.000 tonluk gemi ise
03:06
will deliver 1,300 tons to Saturn and back;
57
174000
3000
Saturn'e 1.300 ton bırakıp geri gelmesi planlanıyordu
03:09
essentially a five year trip.
58
177000
2000
ve özünde 5 yıllık bir yolculuk.
03:11
Possible departure dates: October 1960 to February 1967. (Laughter)
59
179000
4000
Tahmini gidiş-geliş tarihi zamanı: Kasım 1960-Şubat 1967
03:15
This is trajectories going to Mars;
60
183000
3000
Mars'a giden yörüngelerin çizimi
03:18
all this was done by hand with slide rules.
61
186000
2000
ise tamamen elde hesap cevtvelleri ile yapıldı.
03:20
The little Orion ship
62
188000
1000
Küçük Orion gemisi,
03:21
and what it would take to do what Orion does with chemicals:
63
189000
3000
elinizde Orion gibi Empire State boyutunda bir gemi varken
03:24
you have a ship the size of the Empire State Building.
64
192000
2000
Orion'un yapacaklarını yapabilmesi için gereken kimyasallar.
03:26
NASA had no interest; they tried to kill the project.
65
194000
2000
NASA'nın projeye hiçbir ilgisi yoktu hatta projeyi öldürmeye çalıştılar.
03:28
The people who supported it were the Air Force,
66
196000
2000
Destekleyenler ise Hava Kuvvetleri'ydi
03:30
which meant that it was all secret.
67
198000
2000
bu da demek ki bunların hepsi sırdı.
03:32
And that's why when you get something declassified,
68
200000
2000
İşte bu yüzden elinizde gizli
03:34
that's what it looks like. (Laughter)
69
202000
2000
bir şey varsa böyle görünür.
03:37
Military weapon versions that were versions that carried
70
205000
2000
Askeri silah türleri ise gezegenin yarısını yok edebilecek
03:39
hydrogen bombs that could destroy half the planet.
71
207000
2000
hidrojen bombaları taşıyordu.
03:41
There's another version there that sends retaliatory strikes at the Soviet Union.
72
209000
4000
Bu ise Sovyet Birliği'ne misilleme gönderen başka bir türü.
03:45
This is the real secret stuff: how to get directed energy explosions
73
213000
4000
Asıl gizli kısmısa enerji patlamalarına nasıl yön verileceğiydi.
03:49
so you're sending the energy of a nuclear explosion --
74
217000
2000
Çünkü nükleer patlama enerjisi gönderiyorsunuz ve
03:51
not like just a stick of dynamite,
75
219000
2000
bir parça dinamiti fırlatmaktan farklı bu.
03:53
but you're directing it at the ship.
76
221000
2000
Ama bu enerjiyi direk gemiye yönlendiriyorsunuz
03:55
And this is still a very active subject.
77
223000
2000
ve bu obje oldukça hareketli.
03:57
It's quite dangerous,
78
225000
2000
Oldukça tehlikeli...
03:59
but I believe it's better to have dangerous things in the open
79
227000
2000
Tehlikeli şeylerin gizli tutulmasındansa
04:01
than think you're going to keep them secret.
80
229000
2000
onların açıkta olmasını yeğlerim.
04:03
This is what's happened at 600 microseconds.
81
231000
2000
600 milisaniyede ne olduğunu görüyorsunuz.
04:05
The Air Force started to build smaller models and actually started doing this.
82
233000
5000
Hava Kuvvetleri daha küçük modeller kurdu ve gerçekten bunları yapmaya başladılar.
04:10
The guys in La Jolla said, "We've got to get started now."
83
238000
3000
La Jolla'da ki adamlar "Şimdi başlamamız gerek." dediler.
04:13
They built a high-explosive propelled model.
84
241000
2000
Yüksek patlamalı itmeli modeli yaptılar.
04:15
These are stills from film footage that was saved by someone
85
243000
4000
Birinin aslında yok etmesi gereken ama
04:19
who was supposed to destroy it but didn't
86
247000
2000
sakladığı film görütülerinden kalanlar.
04:21
and kept it in their basement for the last 40 years.
87
249000
2000
ve bunları 40 yıl boyunca bodrumunda sakladı.
04:23
So, these are three-pound charges of C4;
88
251000
3000
Bunlar da yaklaşık 1.5 kiloluk C4 şarjörleri
04:26
that's about 10 times what the guy had in his shoes. (Laughter)
89
254000
4000
ki bu da adamın ayakkabısında olanın 10 katı
04:30
This is Ed Day putting ... So each of these coffee cans has three pounds of C4 in it.
90
258000
5000
Ed Day... Bu arada herbir kahve kutusu 1.5 kilo C4 bulunduruyor.
04:35
They're building a system that ejects these at quarter-second intervals.
91
263000
4000
Bu aletleri çeyrek saniye aralıklarla fırlatacak bir sistem kuruyorlar
04:39
That's my dad in the sport coat there holding the briefcase.
92
267000
3000
Elinde çanta olan spor montlu adam babam.
04:42
So, they had a lot of fun doing this. But no children were allowed;
93
270000
3000
Evet, bunu yaparken oldukça eğleniyorlar.Ama hiçbir çocuğun bulunmasına izin yok.
04:45
my dad could tell me he was building a spaceship
94
273000
3000
Babam Satürn'e giden
04:48
and going to go to Saturn,
95
276000
2000
bir uzay gemisi yaptığını söyleyebilirdi
04:50
but he could not say anything more about it.
96
278000
2000
ama bu konuda daha fazla bir şey söylemezdi
04:52
So all my life I have wanted to find this stuff out,
97
280000
2000
Tüm hayatım boyunca bu şeyleri öğrenmek istedim
04:54
and spent the last four years tracking these old guys down.
98
282000
2000
ve son dört senemi bu yaşlı çocukların izini sürerek geçirdim
04:56
These are stills from the video.
99
284000
2000
Bu görüntüler hala videodan.
04:58
Jeff Bezos kindly, yesterday, said
100
286000
3000
Jeff Bezos, dün bu videoyu-videonun küçük bir klibini
05:01
he'll put this video up on the Amazon site -- some little clip of it. (Applause)
101
289000
3000
Amazon sitesine koyacağını söyledi.
05:04
So, thanks to him.
102
292000
2000
Onun sayesinde
05:06
They got quite serious about the engineering of this.
103
294000
2000
Sistemin mühendisliği konusu iyice ciddiye bindi.
05:08
The size of that mass, for us, is really large technology
104
296000
4000
Bize göre o kütlenin boyutu bir daha tekrar kullanmayacağımız
05:12
in a way we're never going to go back to.
105
300000
3000
şekilde gerçekten geniş bir teknoloji.
05:15
If you saw the 1959 ... This is what it would feel like in the passenger compartment;
106
303000
4000
Eğer 1959'u gördüyseniz. Bu yolcu bölümünde nasıl
05:19
that's acceleration profile. (Laughter)
107
307000
2000
hissedeceğinizin ivme grafiği.
05:22
And pulse system yield:
108
310000
2000
Ve darbe sistemi verimi:
05:24
we're looking at 20-kiloton yield for an effect for us of 10 million Newtons.
109
312000
4000
20 kiloton verimin bizim için etkisi 10 milyon Newton.
05:28
Well, here we have a little problem,
110
316000
2000
Bu noktada ufacık bir problemimiz var
05:30
the radiation doses at the crew station: 700 rads per shot. (Laughter)
111
318000
5000
mürettebat istasyonunda radyasyon dozu atış başına 700 rads.
05:36
Fission yields during development:
112
324000
2000
Gelişim sırasında fizyon verimi:
05:38
they were hoping to get clean bombs -- they didn't.
113
326000
4000
temiz bombalar yapmaya çalışıyorlardı---beceremediler.
05:42
Eyeburn: this is what happens to the people in Miami who are looking up. (Laughter)
114
330000
3000
Gözde Güneş yanığı: Miami'deki insanların yukarıya her baktıklarında yaşadığı şey.
05:45
Personnel compartment noise: that's not too bad;
115
333000
4000
Personel bölümü sesi:o kadar da fena değil
05:49
it's very low frequencies, it's basically like these subwoofers.
116
337000
3000
çok düşük frekansta yani direk çok güçlü bir hoperlör gibi.
05:52
And now we have ground hazard assessments
117
340000
2000
Baktığımız ise kalkışta gerçekleşecek
05:54
when you have a blow-up on the pad.
118
342000
2000
zemin tehlike değerlendirmeleri.
05:56
Finally, at the very end in 1964, NASA steps in and says,
119
344000
3000
Nihayetinde,1964'ün sonunda, NASA müdahale ediyor ve diyor ki
05:59
"OK, we'll support a feasibility study for a small version
120
347000
3000
Pekala, daha küçük bir Saturn Vs'yle birlikte parçalar halinde
06:02
that could be launched with Saturn Vs in sections and pieced together."
121
350000
4000
ve birlikte fırlatılabilecek fizibilite araştırması için size destek olacağız.
06:06
So this is what NASA did, getting an
122
354000
6000
NASA'nın yaptığı ise roketin Mars'a gidecek
06:12
eight man version that would go to Mars.
123
360000
2000
sekiz kişilik versiyonunu yapmaktı.
06:14
They liked it because the guys who kind of live there would be like, "It's just like
124
362000
2000
Bu fikir oldukça hoşlarına gitti çünkü orada yaşayanlar
06:16
living in a submarine."
125
364000
2000
"Tıpkı bir denizaltında yaşamak gibi." diyordu.
06:18
This is crew compartment. It switches, so what's upside down
126
366000
3000
Bu mürettebat kompartımanı.Yapay yerçekimi modunda
06:21
is right side up when you go to artificial gravity mode.
127
369000
2000
üst kısmı ile alt kısmı yer değiştirecek şekilde tasarlanmış.
06:23
The scientists were still going to go along;
128
371000
2000
Bilimadamları hala yedi astronot ve
06:25
they would take seven astronauts and seven scientists.
129
373000
2000
yedi bilimadamı götürebileceklerinde ısrar ediyorlardı.
06:27
This is a 20 man version for going to Jupiter:
130
375000
3000
Ranzalar, fırtına mahzenleri ve egzersiz odasıyla beraber
06:30
bunks, storm cellars, exercise room.
131
378000
3000
bu versiyon ise 20 kişiyle Jupiter'e gidiyor.
06:33
You know, it was going to be a nice long trip.
132
381000
3000
Tahmin edebilirsiniz, oldukça uzun ve hoş bir yolculuk.
06:36
The Air Force version: here we have a military version.
133
384000
3000
Hava kuvvetleri modeli: askeri tarzda hazırlanmış
06:39
This is the kind of stuff that's not been declassified,
134
387000
3000
Bunlar gizlenmemiş, insanların evlerine kaçırdığı
06:42
just that people managed to sneak home and after,
135
390000
3000
ve sonra,bilirsiniz, ölüm döşeklerinde
06:45
you know, on their deathbed basically gave me.
136
393000
2000
bana verdikleri şeyler.
06:48
The sort of artist conceptions:
137
396000
2000
Biraz daha artistik çizimler:
06:50
these are basically PowerPoint presentations
138
398000
3000
aslında 40 sene önce Hava Kuvvetlerine verilen
06:53
given to the Air Force 40 years ago.
139
401000
2000
bugünkü PowerPoint sunumları.
06:55
Look at the little guys there outside the vehicle.
140
403000
3000
Aracın dışındaki küçük parçalara bakın.
07:01
And one part of NASA was interested in it
141
409000
2000
NASA'nın bir kısmı projeyle ilgilenmişti ama
07:03
but the headquarters in NASA, they killed the project.
142
411000
3000
NASA'daki merkez projeyi tamamen bitirme kararı aldı.
07:06
So finally at the end, we can
143
414000
3000
En sonunda görüyoruz ki
07:09
see the thing followed its sort of design path
144
417000
3000
1965'e kadar dizayn yolunun çoğu izlendi
07:12
right up to 1965 and then all those paths came to a halt.
145
420000
4000
ama proje durma noktasına geldi.
07:16
Results: none.
146
424000
2000
Sonuç yok.
07:18
This project is hereby terminated.
147
426000
2000
Bu vesile ile proje tamamen bitirildi.
07:20
So that's the end. All I can say in closing is,
148
428000
3000
Evet, sonu bu. Bitirirken söyleyebileceğim tek şey,
07:23
we heard yesterday that one of the 10 bad things that could happen to us
149
431000
4000
dün duyduk ki başımıza gelebilecek en kötü on şeyden biri
07:27
is an asteroid with our name on it.
150
435000
2000
Dünya'ya çarpabilecek bir astreoitmiş.
07:29
And one of the bad things that could happen to NASA
151
437000
3000
Ve NASA'nın başına gelebilecek en kötü şeylerden biri ise
07:32
is if that asteroid shows up with our name on it nine months out
152
440000
3000
üzerinde ismimiz yazan ve dokuz aya çarpacak olan astroite
07:35
and everybody says, "Well, what are we going to do?"
153
443000
3000
çözüm üretemeyip "Peki,şimdi ne yapacağız?!" demek.
07:38
And Orion is really one of the only, if not the only,
154
446000
4000
Ve Orion ise gerçekten bir şey
07:42
off-the-shelf technologies that could do something. (Laughter)
155
450000
3000
yapabilecek raftan kaldırılmış tek teknoloji.
07:48
So I'm going to tell you the good news and the bad news.
156
456000
2000
Size iyi ve kötü haberi söyleyeceğim.
07:50
The good news is that NASA has a small, secret
157
458000
5000
İyi haber NASA'nın küçük gizli bir olası plan bölümü bu konuyla ilgileniyor.
07:55
contingency plan division that is looking at this,
158
463000
3000
Bunu ise, tahlisizlik zamanında
07:58
trying to keep knowledge of Orion preserved in the event of such a misfortune.
159
466000
5000
Orion'un korunmuş bilgilerini kullanarak yapmaya çalışıyorlar.
08:03
Maybe keep a few little bombs of plutonium on the side.
160
471000
3000
Tabii, belki yanına bir iki tane plutonium bombası koyarlar.
08:06
That's the good news. The bad news is,
161
474000
2000
Bu iyi haberdi.Kötü haber ise
08:08
when I got in contact with these people
162
476000
2000
bu insanlarla biraz dökümana ulaşabilmek için
08:10
to try and get some documents from them,
163
478000
2000
iletişime geçtiğimde
08:12
they went crazy because I had all this stuff that they don't have,
164
480000
3000
çılgına döndüler çünkü ellerinde olmayan birçok şeyim vardı.
08:15
and NASA purchased 1,759 pages of this stuff from me. (Laughter)
165
483000
5000
1.759 sayfalık sahip olduğum belgeleri NASA benden satın aldı.
08:20
So that's the state we're at: it's not very good.
166
488000
3000
Evet durum bu, yani çok iç açıcı değil.
08:24
(Applause)
167
492000
2000
Alkışlar
ABOUT THE SPEAKER
George Dyson - Historian of scienceIn telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead.
Why you should listen
The development of the Aleutian kayak, its adaptation by Russians in the 18th and 19th centuries, and his own redevelopment of the craft in the 1970s was chronicled in George Dyson’s Baidarka: The Kayak of 1986. His 1997 Darwin Among the Machines: The Evolution of Global Intelligence (“the last book about the Internet written without the Internet”) explored the history and prehistory of digital computing and telecommunications as a manifestation of the convergent destiny of organisms and machines.
Project Orion: The True Story of the Atomic Spaceship, published in 2002, assembled first-person interviews and recently declassified documents to tell the story of a path not taken into space: a nuclear-powered spaceship whose objective was to land a party of 100 people on Mars four years before we landed two people on the Moon. Turing's Cathedral: The Origins of the Digital Universe, published in 2012, illuminated the transition from numbers that mean things to numbers that do things in the aftermath of World War II.
Dyson’s current project, Analogia, is a semi-autobiographical reflection on how analog computation is re-establishing control over the digital world.
George Dyson | Speaker | TED.com