Mission Blue Voyage
Stephen Palumbi: Hidden toxins in the fish we eat
Stephen Palumbi:Merkürün izini sürmek
Filmed:
Readability: 4
431,169 views
Deniz biyoloğu Stephen Palumbi, okyanusların sağlığı ve bizim sağlığımız arasında sıkı ve şaşırtıcı bir bağlantı olduğunu söylüyor. Japon bir balık pazarından toksik kirlenmesinin şok edici hikayesi aracılığıyla, okyanus besin zincirinin dibindeki toksinlerin vücudumuza nasıl girdiğini anlatıyor. Onun işi okyanusların ve insanoğlunun sağlığını korumak için bu konuya dikkat çekmek.
Stephen Palumbi - Marine biologist
Stephen Palumbi studies the way humanity and ocean life interact and intertwine. His insights into our codependence offer ideas for protecting both the ocean and ourselves. Full bio
Stephen Palumbi studies the way humanity and ocean life interact and intertwine. His insights into our codependence offer ideas for protecting both the ocean and ourselves. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
It can be a very complicated thing, the ocean.
0
1000
2000
Okyanus çok karmaşıkmış gibi görünebilir.
00:18
And it can be a very complicated thing, what human health is.
1
3000
3000
Ve bu karmaşıkmış gibi görünen şey, insan sağlığının ne olduğudur.
00:21
And bringing those two together might seem a very daunting task,
2
6000
3000
Bu ikisini bir araya getirmek çok ürkütücü görünebilir...
00:24
but what I'm going to try to say is that
3
9000
2000
...fakat demek istediğim şu ki...
00:26
even in that complexity,
4
11000
2000
...bu karmaşıklığa rağmen...
00:28
there's some simple themes that I think,
5
13000
2000
...bazı basit konuların var olduğunu düşünüyorum...
00:30
if we understand, we can really move forward.
6
15000
3000
...bunu anlarsak, ileriye doğru gerçekten yol alabiliriz.
00:33
And those simple themes aren't really
7
18000
2000
Bu iki basit konu gerçekten...
00:35
themes about the complex science of what's going on,
8
20000
2000
...karmaşık bilim hakkındaki konuların nasıl devam ettiği demek değildir...
00:37
but things that we all pretty well know.
9
22000
2000
...fakat biz bunların tümünü oldukça iyi biliyoruz.
00:39
And I'm going to start with this one:
10
24000
2000
Bunların ilkiyle başlayacağım:
00:41
If momma ain't happy, ain't nobody happy.
11
26000
3000
Anne mutlu değilse, hiç kimse mutlu değildir.
00:44
We know that, right? We've experienced that.
12
29000
3000
Bunu biliyoruz, değil mi? Bunu tecrübe ettik.
00:47
And if we just take that
13
32000
2000
Bunu anlarsak...
00:49
and we build from there,
14
34000
2000
...ve buradan oluştursak...
00:51
then we can go to the next step,
15
36000
2000
...bir sonraki adıma ulaşabiliriz...
00:53
which is that if the ocean ain't happy,
16
38000
3000
...okyanus mutlu değilse...
00:56
ain't nobody happy.
17
41000
2000
...kimse mutlu değildir.
00:58
That's the theme of my talk.
18
43000
2000
Bu konuşmamın konusu.
01:00
And we're making the ocean pretty unhappy in a lot of different ways.
19
45000
3000
Birçok farklı yoldan oldukça mutsuz okyanus oluşturduk.
01:03
This is a shot of Cannery Row in 1932.
20
48000
3000
1932'de Cannery Row'un atışıdır.
01:06
Cannery Row, at the time,
21
51000
2000
Cannery Row, o zamanlarda...
01:08
had the biggest industrial
22
53000
2000
...batı kıyısındaki en büyük endüstriyel...
01:10
canning operation on the west coast.
23
55000
2000
...konserve işletmesine sahipti.
01:12
We piled enormous amounts of pollution
24
57000
3000
Havaya ve suya...
01:15
into the air and into the water.
25
60000
2000
...muazzam oranda kirlilik yaydık.
01:17
Rolf Bolin, who was a professor
26
62000
2000
Profesör olan Rolf Bolin...
01:19
at the Hopkin's Marine Station where I work,
27
64000
2000
...Hopkin'in Deniz İstasyonu'nda çalışıp...
01:21
wrote in the 1940s that
28
66000
2000
...1940'larda bunu yazdığında...
01:23
"The fumes from the scum floating on the inlets of the bay
29
68000
3000
...''Körfezin giriş noktasında yüzen köpük toplama buharından...
01:26
were so bad they turned
30
71000
2000
...kurşun kökenli boyalar...
01:28
lead-based paints black."
31
73000
2000
...siyaha döndüğünde çok kötüydü.''
01:30
People working in these canneries
32
75000
2000
İnsanlar bu konserve fabrikalarında...
01:32
could barely stay there all day because of the smell,
33
77000
3000
... koku yüzünden bütün gün fabrikada zar zor dayanabiliyordu...
01:35
but you know what they came out saying?
34
80000
2000
...fakat onların söylemek istediklerini biliyor musunuz?
01:37
They say, "You know what you smell?
35
82000
2000
Onlar, "Ne koktuğunu biliyor musun?"diyor.
01:39
You smell money."
36
84000
2000
...Para kokuyorsun."
01:41
That pollution was money to that community,
37
86000
3000
Bu kirlilik halkın parasıydı...
01:44
and those people dealt with the pollution
38
89000
2000
...ve bu insanlar kirlilikle, derisine ve vücuduna işleyen..
01:46
and absorbed it into their skin and into their bodies
39
91000
3000
...kirlilikle uğraşıyordu...
01:49
because they needed the money.
40
94000
2000
...çünkü paraya ihtiyaçları vardı.
01:51
We made the ocean unhappy; we made people very unhappy,
41
96000
3000
Okyanusu mutsuz ettik; insanları daha da mutsuz ettik...
01:54
and we made them unhealthy.
42
99000
3000
...ve onların sağlıksız olmasına neden olduk.
01:57
The connection between ocean health and human health
43
102000
2000
Okyanus ve insan sağlığı arasındaki bağlantı...
01:59
is actually based upon another couple simple adages,
44
104000
3000
...aslında başka atasözlerine dayalıdır...
02:02
and I want to call that
45
107000
2000
...söylemek istediğim...
02:04
"pinch a minnow, hurt a whale."
46
109000
2000
...büyük balık, küçük balığı yutar."
02:06
The pyramid of ocean life ...
47
111000
2000
Okyanus yaşamının piramidi...
02:08
Now, when an ecologist looks at the ocean -- I have to tell you --
48
113000
3000
Şunu söylemek zorundayım ki, bir ekolojist okyanusa baktığında...
02:11
we look at the ocean in a very different way,
49
116000
2000
...biz okyanusu çok farklı yollarla bakarız...
02:13
and we see different things than when a regular person looks at the ocean
50
118000
3000
...ve okyanusu normal bir insandan daha farklı görürüz...
02:16
because when an ecologist looks at the ocean,
51
121000
2000
...çünkü bir ekolojist okyanusa baktığında...
02:18
we see all those interconnections.
52
123000
2000
...tüm bağlantıları görür...
02:20
We see the base of the food chain,
53
125000
2000
Besin zincirinin tabanında...
02:22
the plankton, the small things,
54
127000
2000
...planktonu, küçük şeyleri...
02:24
and we see how those animals
55
129000
2000
...ve piramidin ortasındaki hayvanların...
02:26
are food to animals in the middle of the pyramid,
56
131000
3000
...nasıl beslendiğini ve bu diyagramın...
02:29
and on so up this diagram.
57
134000
3000
...nasıl şekillendiğini görüyoruz.
02:33
And that flow, that flow of life,
58
138000
2000
Ekolojistlerin gördüğü akış...
02:35
from the very base up to the very top,
59
140000
2000
...tavandan tabana doğru giden şey...
02:37
is the flow that ecologists see.
60
142000
2000
...hayatın akışıdır.
02:39
And that's what we're trying to preserve
61
144000
2000
Korumaya çalıştığımız şey olduğunda...
02:41
when we say, "Save the ocean. Heal the ocean."
62
146000
3000
..." okyanusu kurtar, onu iyileştir." diyoruz.
02:44
It's that pyramid.
63
149000
2000
Bu şey piramittir.
02:46
Now why does that matter for human health?
64
151000
3000
Şimdi neden insan sağlığı için bu meseleyi konuşuyoruz?
02:49
Because when we jam things in the bottom
65
154000
2000
Çünkü piramidin altındaki şeyleri sıkıştırdığımızda...
02:51
of that pyramid that shouldn't be there,
66
156000
2000
...burada olmaması gerekli olan şeyler..
02:53
some very frightening things happen.
67
158000
3000
...çok korkutucu şeylerdir.
02:56
Pollutants, some pollutants have been created by us:
68
161000
3000
Kirlilik yapan bazı insanlar...
02:59
molecules like PCBs
69
164000
2000
...vücudumuz ile parçalanamayan PCBler gibi moleküller...
03:01
that can't be broken down by our bodies.
70
166000
2000
...bizim tarafımızdan oluşturulmuştur.
03:03
And they go in the base of that pyramid,
71
168000
2000
Moleküller, en üstteki predatörler sayesinde...
03:05
and they drift up; they're passed up that way,
72
170000
3000
...piramidin tabanına girerek ve tırmanarak...
03:08
on to predators and on to the top predators,
73
173000
2000
...bir şekilde buraya girdiler...
03:10
and in so doing,
74
175000
2000
...ve böylelikle..
03:12
they accumulate.
75
177000
2000
...çoğaldılar.
03:14
Now, to bring that home, I thought I'd invent a little game.
76
179000
2000
Bunu ispatlamak için,küçük bir oyun icat etmeyi düşündüm.
03:16
We don't really have to play it; we can just think about it here.
77
181000
2000
Bunun nasıl oynandığını bilmiyoruz; bunun hakkında biraz düşünelim.
03:18
It's the Styrofoam and chocolate game.
78
183000
2000
Bu Strafor ve çikolata oyunudur.
03:20
Imagine that when we got on this boat,
79
185000
3000
Bir sandalda olduğumuzu...
03:23
we were all given
80
188000
2000
...ve hepimize iki tane yapay yer fıstığı...
03:25
two Styrofoam peanuts.
81
190000
2000
...verildiğini düşünün.
03:27
Can't do much with them: Put them in your pocket.
82
192000
2000
Onları yemeyin: Cebinize koyun.
03:29
Suppose the rules are: every time you offer somebody a drink,
83
194000
3000
Farz edelim ki kurallar şöyle: içeceğiniz suyu...
03:32
you give them the drink,
84
197000
2000
...onlara vermek için teklif ediyorsunuz...
03:34
and you give them your Styrofoam peanuts too.
85
199000
2000
ve yapay yer fıstığını da o kişiye veriyorsunuz.
03:36
What'll happen is that the Styrofoam peanuts
86
201000
2000
Yapay yer fıstıklarına olacak olan şey...
03:38
will start moving through our society here,
87
203000
2000
...toplumumuzdan hareket ederek...
03:40
and they will accumulate in
88
205000
2000
...burada başlayacak ve en sarhoş...
03:42
the drunkest, stingiest people.
89
207000
2000
...en cimri olanı burada toplanacak.
03:44
(Laughter)
90
209000
5000
(Kahkahalar)
03:49
There's no mechanism in this game
91
214000
2000
Bu oyunda bir yere gidebilmeleri için...
03:51
for them to go anywhere but into
92
216000
2000
...hiç mekanizma yok sadece...
03:53
a bigger and bigger pile
93
218000
2000
...gittikçe büyüyen, sindirilemeyen...
03:55
of indigestible Styrofoam peanuts.
94
220000
2000
...yapay yer fıstıkları var.
03:57
And that's exactly what happens with PDBs
95
222000
2000
Besin piramidinin içinde ...
03:59
in this food pyramid:
96
224000
2000
...PDB lerle tümüyle olan şeyler...
04:01
They accumulate into the top of it.
97
226000
3000
...en üstte toplandılar.
04:04
Now suppose, instead of Styrofoam peanuts,
98
229000
2000
Farz edelim ki yapay yer fıstıkları yerine...
04:06
we take these lovely little chocolates that we get
99
231000
2000
...bu küçük, tatlı çikolataları...
04:08
and we had those instead.
100
233000
2000
...alalım.
04:10
Well, some of us would be eating those chocolates
101
235000
2000
Bazılarımız çikolata yerine onları yiyebilirdi...
04:12
instead of passing them around,
102
237000
2000
...ve toplayabilirdi, onlar grubumuza...
04:14
and instead of accumulating,
103
239000
2000
...giremeyecek ve hiçbir grupta...
04:16
they will just pass into our group here
104
241000
3000
...toplanamayacak...
04:19
and not accumulate in any one group
105
244000
2000
...çünkü hepsi...
04:21
because they're absorbed by us.
106
246000
2000
...bizim grubumuz tarafından emildiler.
04:23
And that's the difference between a PCB
107
248000
2000
Deniz besin zincirinin dışında...
04:25
and, say, something natural like an omega-3,
108
250000
2000
...olan şeylerle PCB ve doğal omega-3 gibi...
04:27
something we want out of the marine food chain.
109
252000
3000
...şeylerin arasındaki fark budur.
04:31
PCBs accumulate.
110
256000
2000
PCB ler toplanıyorlar.
04:33
We have great examples of that, unfortunately.
111
258000
2000
Ne yazık ki mükemmel örneklerimiz yok.
04:35
PCBs accumulate in dolphins
112
260000
2000
PCB ler yunuslarla Sarasota Körfezi'nde...
04:37
in Sarasota Bay, in Texas, in North Carolina.
113
262000
3000
...Teksas'da, Kuzey Carolina'da toplanıyorlar.
04:40
They get into the food chain.
114
265000
2000
Besin zincirine giriyorlar.
04:42
The dolphins eat the fish
115
267000
2000
Planktonlardan ve bu PCB lerden yunuslar...
04:44
that have PCBs from the plankton,
116
269000
2000
...balıkları yiyiyorlar...
04:46
and those PCBs, being fat-soluble,
117
271000
3000
ve bu yağda çözünmeye başlayan...
04:49
accumulate in these dolphins.
118
274000
2000
...bu yerde yunuslar toplanıyorlar.
04:51
Now, a dolphin,
119
276000
2000
Bir yunus...
04:53
mother dolphin, any dolphin --
120
278000
2000
...anne yunus, ya da herhangi bir yunusun...
04:55
there's only one way
121
280000
2000
...bir PCB' den çıkması için...
04:57
that a PCB can get out of a dolphin.
122
282000
2000
...sadece bir yolu vardır.
04:59
And what's that?
123
284000
2000
Ama nasıl?
05:01
In mother's milk.
124
286000
2000
Anne sütüyle.
05:03
Here's a diagram of the PCB load
125
288000
2000
Sarasota Körfezi'nde PCB yüklü...
05:05
of dolphins in Sarasota Bay.
126
290000
2000
...yunusların diyagramı buradadır.
05:07
Adult males: a huge load.
127
292000
2000
Yetişkin erkekler: büyük yüklüdür.
05:09
Juveniles: a huge load.
128
294000
2000
Juveniller: büyük yüklüdür.
05:11
Females after their first calf is already weaned:
129
296000
2000
Dişiler ilk doğumdan sonra...
05:13
a lower load.
130
298000
2000
...zaten yavrularını sütten kesmiştir: düşük yüklüdür.
05:15
Those females, they're not trying to.
131
300000
2000
Dişiler bunu denemezler.
05:17
Those females are passing the PCBs
132
302000
2000
Dişi yunuslar yavrularını...
05:19
in the fat of their own mother's milk
133
304000
3000
...anne sütüyle yağın içinden...
05:22
into their offspring,
134
307000
2000
...PCB lerle geçirirler...
05:24
and their offspring don't survive.
135
309000
3000
...ve yavrularını kurtarmazlar.
05:27
The death rate in these dolphins,
136
312000
2000
Yunusların ölüm oranı...
05:29
for the first calf born of every female dolphin,
137
314000
2000
...özellikle her dişinin ilk doğumuyla birlikte...
05:31
is 60 to 80 percent.
138
316000
2000
...%60'dan % 80'lere yükselmiştir.
05:33
These mothers pump their first offspring
139
318000
3000
Anneler ilk doğumla...
05:36
full of this pollutant,
140
321000
2000
...kirlilik pompalarlar...
05:38
and most of them die.
141
323000
2000
...ve bu yüzden çoğu ölür.
05:40
Now, the mother then can go and reproduce,
142
325000
2000
Anne daha sonra üreyebilir...
05:42
but what a terrible price to pay
143
327000
2000
...fakat kirliliğin toplanması için...
05:44
for the accumulation of this pollutant
144
329000
2000
...düşük bir fiyat ödendiğinden...
05:46
in these animals --
145
331000
2000
...bu ilk yavrunun...
05:48
the death of the first-born calf.
146
333000
3000
...ölümü demek olur.
05:51
There's another top predator in the ocean, it turns out.
147
336000
3000
Okyanusta başka üst predatörler vardır, bunlar dışarı atılır.
05:54
That top predator, of course, is us.
148
339000
2000
Bu üst predatörler, tabi ki biziz.
05:56
And we also are eating meat
149
341000
2000
Aynı yerlerden gelen...
05:58
that comes from some of these same places.
150
343000
2000
...eti yiyiyoruz.
06:00
This is whale meat
151
345000
2000
Fotoğrafını çektiğim şey...
06:02
that I photographed in a grocery store in Tokyo --
152
347000
2000
...Tokyo'da bir markette olan balina etidir...
06:04
or is it?
153
349000
2000
...yoksa öyle değil mi?
06:06
In fact, what we did a few years ago
154
351000
2000
Aslında, birkaç yıl önce Tokyo'da...
06:08
was learn how to smuggle
155
353000
2000
...bir moleküler biyoloji laboratuvarında...
06:10
a molecular biology lab into Tokyo
156
355000
2000
...bunun nasıl kaçırıldığını öğrendik...
06:12
and use it to genetically test the DNA
157
357000
3000
...ve DNA testiyle genetik olarak bunu...
06:15
out of whale meat samples
158
360000
2000
...balina eti örneklerinin dışında kullandık...
06:17
and identify what they really were.
159
362000
2000
...ve onların gerçekte ne olduklarını saptadık.
06:19
And some of those whale meat samples were whale meat.
160
364000
2000
Bu balina eti örneklerinin bazıları balina etiydi.
06:21
Some of them were illegal whale meat, by the way.
161
366000
2000
Bazıları yasal olmayan balina etiydi.
06:23
That's another story.
162
368000
2000
Başka bir hikaye.
06:25
But some of them were not whale meat at all.
163
370000
2000
Bazıları hiçbir şekilde balina eti değildi.
06:27
Even though they were labeled whale meat, they were dolphin meat.
164
372000
3000
Balina etine etiket yapıştırılmasına rağmen, onlar yunus etiydi.
06:30
Some of them were dolphin liver. Some of them were dolphin blubber.
165
375000
3000
Bazıları yunus ciğeriydi. Bazıları da yunus yağıydı.
06:33
And those dolphin parts
166
378000
2000
Bu yunuslar PCB lerin,diyoksinlerin...
06:35
had a huge load of PCBs,
167
380000
2000
...ve ağır metallerin...
06:37
dioxins and heavy metals.
168
382000
3000
...büyük yüklü parçalarıydı.
06:40
And that huge load was passing into the people
169
385000
2000
Büyük yük yenilen etten...
06:42
that ate this meat.
170
387000
2000
...insanlara geçiyordu.
06:44
It turns out that a lot of dolphins
171
389000
2000
Birçok yunus, balina et pazarında...
06:46
are being sold as meat
172
391000
2000
...üretilerek dünya çapında...
06:48
in the whale meat market around the world.
173
393000
2000
...et olarak satılmaya başlandı.
06:50
That's a tragedy for those populations,
174
395000
2000
Bu popülasyon için bir trajedidir...
06:52
but it's also a tragedy
175
397000
2000
...fakat asıl trajedi insanların...
06:54
for the people eating them
176
399000
2000
...onları yemesidir...
06:56
because they don't know that that's toxic meat.
177
401000
3000
...çünkü onlar toksik etin ne olduğunu bilmiyorlar.
06:59
We had these data a few years ago.
178
404000
3000
Birkaç yıl önce bu verilere sahiptik.
07:02
I remember sitting at my desk
179
407000
2000
Çalışma masamda oturup...
07:04
being about the only person in the world
180
409000
2000
...bu marketlerde gerçekten yunus eti ve toksik barındıran etin ...
07:06
who knew that whale meat being sold in these markets
181
411000
3000
...balina eti olarak satıldığını bilen tek bir insanın...
07:09
was really dolphin meat, and it was toxic.
182
414000
3000
...olup olmadığını düşündüğümü hatırlıyorum.
07:12
It had two-to-three-to-400 times the toxic loads
183
417000
3000
Toksik yükler ikiyüz, üçyüz, hatta dörtyüz kere...
07:15
ever allowed by the EPA.
184
420000
2000
...EPA tarafından izin verildi.
07:17
And I remember there sitting at my desk thinking,
185
422000
3000
Ve yine çalışma masamda oturup...
07:20
"Well, I know this. This is a great scientific discovery,"
186
425000
3000
..."Bunu biliyorum. Bu büyük bir bilimsel araştırma", fakat...
07:23
but it was so awful.
187
428000
2000
...aynı zamanda çok korkunç." diye düşündüğümü hatırlıyorum.
07:25
And for the very first time in my scientific career,
188
430000
2000
İlk defa bilimsel kariyerimde...
07:27
I broke scientific protocol,
189
432000
2000
...verileri alıp, bilimsel dergilerde yayımlayıp...
07:29
which is that you take the data and publish them in scientific journals
190
434000
3000
...onlar hakkında konuştuğunuzda...
07:32
and then begin to talk about them.
191
437000
2000
...bilimsel protokolü yıktım.
07:34
We sent a very polite letter
192
439000
2000
Japonya'daki Sağlık Bakanı'na...
07:36
to the Minister of Health in Japan
193
441000
3000
...çok nazik bir mektup yolladık...
07:39
and simply pointed out that
194
444000
3000
...ve açıkça bu durumun...
07:42
this is an intolerable situation, not for us,
195
447000
2000
...bizim için değil, fakat Japonlar için...
07:44
but for the people of Japan
196
449000
2000
...dayanılmaz olduğunu belirttik...
07:46
because mothers who may be breastfeeding,
197
451000
3000
...çünkü çocuklarını emziren anneler, ...
07:49
who may have young children,
198
454000
2000
...genç çocuklar...
07:51
would be buying something that they thought was healthy,
199
456000
3000
...bu şeylerin sağlıklı olduğunu düşünüp satın alabilirlerdi, ...
07:54
but it was really toxic.
200
459000
2000
...fakat bu gerçekten toksikdi.
07:56
That led to a whole series of other campaigns in Japan,
201
461000
3000
Japonya'da diğer kampanyaların serisi öncülüğündedir...
07:59
and I'm really proud to say that at this point,
202
464000
3000
...ve şunu gururla söylemeliyim ki,...
08:02
it's very difficult to buy anything in Japan
203
467000
3000
...Japonya'da yanlışlıkla etiketlenmiş...
08:05
that's labeled incorrectly,
204
470000
2000
...herhangi bir şeyi satın almak zordur...
08:07
even though they're still selling whale meat,
205
472000
2000
...buna rağmen balina etini hâlâ...
08:09
which I believe they shouldn't.
206
474000
2000
...sattıklarını düşünüyorum.
08:11
But at least it's labeled correctly,
207
476000
2000
Fakat en azından düzgünce etiketli,...
08:13
and you're no longer going to be buying
208
478000
2000
...ve artık toksik yunus eti yerine...
08:15
toxic dolphin meat instead.
209
480000
3000
...satın alabiliyorsunuz.
08:18
It isn't just there that this happens,
210
483000
3000
Bu olaylar burada yaşanmamıştır,...
08:21
but in a natural diet of some communities
211
486000
2000
...fakat Kanada arktiğinde, ABD'de,...
08:23
in the Canadian arctic and in the United States
212
488000
2000
...ve Avrupa arktiğindeki bazı toplumlarda...
08:25
and in the European arctic,
213
490000
2000
...doğal bir besin düzeni bulunmaktadır...
08:27
a natural diet of seals and whales
214
492000
3000
...Tüm dünyada kadınlar ayıbalıklarının...
08:30
leads to an accumulation of PCBs
215
495000
2000
...ve balinaların doğal besin düzenindeki...
08:32
that have gathered up from all parts of the world
216
497000
3000
...PCB'lerin toplanması için...
08:35
and ended up in these women.
217
500000
2000
...bir araya toplanmış ve bu olayı sonuçlandırmışlardır.
08:37
These women have toxic breast milk.
218
502000
3000
Bu kadınlarda zehirli anne sütü bulunmaktadır.
08:40
They cannot feed their offspring, their children,
219
505000
3000
Dünyanın okyanus piramidindeki...
08:43
their breast milk
220
508000
2000
...bölümlerinden, besin zincirindeki...
08:45
because of the accumulation of these toxins
221
510000
2000
...bu toksiklerinin...
08:47
in their food chain,
222
512000
2000
...toplanmasından dolayı...
08:49
in their part of the world's
223
514000
2000
...kadınlar yavrularını, çocuklarını...
08:51
ocean pyramid.
224
516000
2000
...anne sütü ile besleyemiyorlar.
08:53
That means their immune systems are compromised.
225
518000
3000
Bu, onların bağışıklık sisteminin tehlikede olduğu demektir.
08:56
It means that their children's development
226
521000
2000
Bu, çocuklarının gelişiminin...
08:58
can be compromised.
227
523000
2000
...tehlikede olabileceği demektir.
09:00
And the world's attention on this over the last decade
228
525000
3000
Dünyanın dikkatini çeken şey...
09:03
has reduced the problem
229
528000
2000
...son on yılda kadınların...
09:05
for these women,
230
530000
2000
...bu sorununun azalmasıdır...
09:07
not by changing the pyramid,
231
532000
2000
...piramidin onlar tarafından değiştirilmesi değil,...
09:09
but by changing what they particularly eat out of it.
232
534000
2000
...fakat özellikle onların bunu değiştirmek için uğraşmasıdır.
09:11
We've taken them out of their natural pyramid
233
536000
2000
Bu sorunu çözmek için...
09:13
in order to solve this problem.
234
538000
3000
...onların doğal piramidini çıkarıyoruz.
09:16
That's a good thing for this particular acute problem,
235
541000
2000
Bu vahim problemi çözmek için iyi bir şeydir,...
09:18
but it does nothing to solve the pyramid problem.
236
543000
2000
...fakat piramit sorununu çözmek için bir çözüm değildir.
09:20
There's other ways of breaking the pyramid.
237
545000
3000
Diğer bir yöntem piramidi parçalamaktır.
09:23
The pyramid, if we jam things in the bottom,
238
548000
3000
Piramidin altındaki şeyleri sıkıştırırsak,...
09:26
can get backed up like a sewer line that's clogged.
239
551000
3000
...tıkanmış bir kanalizasyon hattı gibi yedekleme yapabiliriz.
09:29
And if we jam nutrients, sewage, fertilizer
240
554000
3000
Besin piramidindeki besinleri,...
09:32
in the base of that food pyramid,
241
557000
2000
...atık suyu ve gübreyi sıkıştırırsak...
09:34
it can back up all through it.
242
559000
2000
...bunu tamamıyla yedekleyebiliriz.
09:36
We end up with things we've heard about before:
243
561000
2000
Önceden duyduğumuz şeyleri noktalandırıyoruz:
09:38
red tides, for example,
244
563000
2000
kırmızı gelgitler, örneğin,...
09:40
which are blooms of toxic algae
245
565000
2000
...zehirli alglerin çoğalıp...
09:42
floating through the oceans
246
567000
2000
...okyanuslara doğru akması...
09:44
causing neurological damage.
247
569000
2000
...nörolojik zarara sebep olur.
09:46
We can also see blooms of bacteria,
248
571000
2000
Ayrıca bakterilerin ve virüslerin...
09:48
blooms of viruses in the ocean.
249
573000
2000
...okyanusta çoğaldığını görebiliriz.
09:50
These are two shots of a red tide coming on shore here
250
575000
3000
Kırmızı gelgitin ve kolera...
09:53
and a bacteria
251
578000
2000
...cinsi içeren vibriyon...
09:55
in the genus vibrio,
252
580000
2000
...bakterilerinin kıyıda ilerlemesi...
09:57
which includes the genus that has cholera in it.
253
582000
3000
...için iki şansı vardır.
10:00
How many people have seen a "beach closed" sign?
254
585000
3000
Kaç kişi "plaj kapalıdır" işaretini gördü?
10:05
Why does that happen?
255
590000
2000
Neden bu meydana geldi?
10:07
It happens because we have jammed so much
256
592000
2000
Bu meydana geldi çünkü...
10:09
into the base of the natural ocean pyramid
257
594000
2000
...plajlarımızı bu bakterileri tıkayarak ve...
10:11
that these bacteria clog it up
258
596000
2000
...aşırı doldurarak doğal okyanus..
10:13
and overfill onto our beaches.
259
598000
2000
...piramidinin tabanını fazlasıyla sıkıştırdık.
10:15
Often what jams us up is sewage.
260
600000
3000
Sıkışık olan şey atık suyudur.
10:18
Now how many of you have ever gone to a state park or a national park
261
603000
3000
Kaç kişi parka ya da ulusal parka gidip...
10:21
where you had a big sign at the front saying,
262
606000
2000
...büyük işaretin önünde...
10:23
"Closed because human sewage
263
608000
2000
" Kapalı çünkü bu parkın...
10:25
is so far over this park
264
610000
2000
...şu ana kadar kullanılamaması...
10:27
that you can't use it"?
265
612000
2000
...insan atığı yüzünden". dedi.
10:29
Not very often. We wouldn't tolerate that.
266
614000
3000
Çok fazla değil. Buna tahammül edemiyoruz.
10:32
We wouldn't tolerate our parks
267
617000
2000
İnsan atığı yüzünden mahvolan...
10:34
being swamped by human sewage,
268
619000
3000
...parklarımıza tahammül edemiyoruz...
10:37
but beaches are closed a lot in our country.
269
622000
2000
...fakat ülkemizdeki birçok plaj kapalı.
10:39
They're closed more and more and more all around the world for the same reason,
270
624000
3000
Aynı sebepten dolayı tüm dünya etrafında kapalı olan...
10:42
and I believe we shouldn't tolerate that either.
271
627000
3000
...yerler var, ikisinden birine tahammül edilmemesi gerektiğine inanıyorum.
10:45
It's not just a question of cleanliness;
272
630000
2000
Bu, temizlik sorunu değil...
10:47
it's also a question of
273
632000
2000
...bu,organizmaların insan...
10:49
how those organisms
274
634000
2000
...hastalığına nasıl...
10:51
then turn into human disease.
275
636000
2000
...dönüştüğü sorunudur.
10:53
These vibrios, these bacteria, can actually infect people.
276
638000
3000
Bu vibriyonlar, bakteriler, insanlara bulaşabilir.
10:56
They can go into your skin and create skin infections.
277
641000
3000
Cildine girebilir ve cilt enfeksiyonları oluşturabilir.
10:59
This is a graph from NOAA's ocean and human health initiative,
278
644000
3000
Bu, son birkaç yıldır vibriyonların...
11:02
showing the rise of the infections
279
647000
3000
...insanlar üzerindeki enfeksiyonların...
11:05
by vibrio in people
280
650000
3000
...artışını gösteren, NOAA'nın okyanusunun...
11:08
over the last few years.
281
653000
2000
...ve insan sağlığı başlangıcının bir grafiğidir.
11:10
Surfers, for example, know this incredibly.
282
655000
3000
Örneğin, sörfçüler, bunu inanılmaz bir şekilde bilirler.
11:13
And if you can see on some surfing sites,
283
658000
3000
Bazı sörf sitelerinde görebilirsin,...
11:16
in fact, not only do you see
284
661000
2000
...oysa gördüğün şey sadece...
11:18
what the waves are like or what the weather's like,
285
663000
2000
...dalgaların güzel olması ya da havanın güzel olmasıdır...
11:20
but on some surf rider sites,
286
665000
2000
...fakat bazı sörfçü sitelerinde,...
11:22
you see a little flashing poo alert.
287
667000
3000
...alarm işareti görürsün.
11:25
That means that the beach might have great waves,
288
670000
3000
Bunun anlamı plajların büyük dalgalara sahip olduğudur,...
11:28
but it's a dangerous place for surfers to be
289
673000
2000
...fakat bu sörfçüler için tehlikeli bir yerdir...
11:30
because they can carry with them,
290
675000
2000
...çünkü sörf için mükemmel bir günden...
11:32
even after a great day of surfing,
291
677000
2000
...sonra bile, bu kötü olaylara yol açabilirler,...
11:34
this legacy of an infection that might take a very long time to solve.
292
679000
3000
...bu enfeksiyon kalıtını çözmek çok uzun bir zaman alabilir.
11:37
Some of these infections are actually carrying
293
682000
2000
Enfeksiyonların bazıları gerçekte...
11:39
antibiotic resistance genes now,
294
684000
2000
...antibiyotik direnç genleri taşırlar...
11:41
and that makes them even more difficult.
295
686000
2000
...ve bu onları daha da zorlaştırır.
11:43
These same infections
296
688000
2000
Bazı enfeksiyonlar...
11:45
create harmful algal blooms.
297
690000
2000
...zehirli alg çoğalmasına yol açar.
11:47
Those blooms are generating other kinds of chemicals.
298
692000
3000
Bu çoğalmalar diğer kimyasal madde türlerini oluşturur.
11:50
This is just a simple list of some of the types of poisons
299
695000
3000
Bu, zehirli alg çoğalmalarından ortaya çıkan...
11:53
that come out of these harmful algal blooms:
300
698000
2000
...bazı zehirli türlerin basit bir listedir:
11:55
shellfish poisoning,fish ciguatera,
301
700000
3000
...kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi, ciguatera,...
11:58
diarrheic shellfish poisoning -- you don't want to know about that --
302
703000
3000
...diyareik kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi...bu konuda daha fazla birşey bilmek istemezsiniz...
12:01
neurotoxic shellfish poisoning, paralytic shellfish poisoning.
303
706000
3000
...nörotik kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi, paralitik kabuklu deniz hayvanı zehirlenmesi.
12:04
These are things that are getting into our food chain
304
709000
2000
Bunlar çoğalmalar yüzünden...
12:06
because of these blooms.
305
711000
2000
...besin zincirimize giren şeylerdir.
12:08
Rita Calwell very famously
306
713000
2000
Rita Calwell insan topluluklarının...
12:10
traced a very interesting story
307
715000
2000
...içinde çok önemli bir kolera...
12:12
of cholera into human communities,
308
717000
3000
...hikayesinin izini sürdü,...
12:15
brought there, not by
309
720000
2000
...normal bir insan vektörü aracılığıyla...
12:17
a normal human vector,
310
722000
2000
...değil, deniz vektörü aracılığıyla...
12:19
but by a marine vector, this copepod.
311
724000
3000
...bu kopedodu buraya getirdi.
12:22
Copepods are small crustaceans.
312
727000
2000
Kopedodlar küçük kabuklu deniz hayvanlarıdır.
12:24
They're a tiny fraction of an inch long,
313
729000
2000
Bir inç uzunluğunda küçük parçacıklardır,...
12:26
and they can carry on their little legs
314
731000
2000
...insan hastalıklarına yol açan...
12:28
some of the cholera bacteria
315
733000
2000
...bazı kolera bakterisinin...
12:30
that then leads to human disease.
316
735000
3000
...küçük bacaklarıyla varlığını sürdürebilirler.
12:33
That has sparked cholera epidemics
317
738000
2000
Kolera salgınları limanlarda...
12:35
in ports along the world
318
740000
2000
...dünya boyunca kıvılcım saçmaktadır...
12:37
and has led to increased concentration
319
742000
3000
...ve kolera vektörleri dünya etrafındaki...
12:40
on trying to make sure shipping
320
745000
2000
...gemilerin hareket etmediğinden...
12:42
doesn't move these
321
747000
2000
...emin olmak için konsentrasyonun...
12:44
vectors of cholera around the world.
322
749000
2000
...azalmasına sebep olmuştur.
12:46
So what do you do?
323
751000
2000
Ne yapıyorsunuz?
12:48
We have major problems in disrupted ecosystem flow
324
753000
3000
Akımın tabandan bloklanması ve...
12:51
that the pyramid may not be working so well,
325
756000
2000
...tıkanması, piramidin çok iyi çalışamaması...
12:53
that the flow from the base up into it
326
758000
2000
...ekosistem akımının altüst olması gibi...
12:55
is being blocked and clogged.
327
760000
2000
...sorunlarla karşı karşıyayız.
12:57
What do you do when you have this sort of disrupted flow?
328
762000
3000
Bu akım türü alt üst olduğu zaman ne yaparsınız?
13:00
Well, there's a bunch of things you could do.
329
765000
3000
Yapabileceğiniz bir takım şeyler var.
13:03
You could call Joe the Plumber, for example.
330
768000
2000
Örneğin, su tesisatçısı Joe'yu arayabilirsiniz.
13:05
And he could come in
331
770000
2000
O gelebilir...
13:07
and fix the flow.
332
772000
2000
...ve akımı tamir edebilir.
13:09
But in fact, if you look around the world,
333
774000
3000
Fakat gerçekte, dünya etrafına...
13:12
not only are there hope spots
334
777000
2000
...bakarsan, sorunları düzeltebilmemiz...
13:14
for where we may be able to fix problems,
335
779000
2000
...için sadece umut noktaları vardır, sorunları...
13:16
there have been places where problems have been fixed,
336
781000
2000
...düzelttiğimiz yerler vardır...
13:18
where people have come to grips with these issues
337
783000
2000
...insanlar bu sorunların üstesinden...
13:20
and begun to turn them around.
338
785000
2000
...gelirler ve bunlardan vazgeçerler.
13:22
Monterey is one of those.
339
787000
2000
Monterey de bunlardan biridir.
13:24
I started out showing how much
340
789000
2000
Monterey Körfezi ekosistemini...
13:26
we had distressed the Monterey Bay ecosystem
341
791000
3000
...konserve endüstrisini ve mevcut tüm...
13:29
with pollution and the canning industry
342
794000
2000
...sorunları kirlilikle mahvettiğimizi...
13:31
and all of the attendant problems.
343
796000
2000
...göstermeye başladım.
13:33
In 1932, that's the picture.
344
798000
2000
1932'de, bu resim.
13:35
In 2009, the picture is dramatically different.
345
800000
3000
2009'da, resim çarpıcı bir biçimde farklı.
13:39
The canneries are gone. The pollution has abated.
346
804000
3000
Konserve fabrikaları yok oluyor. Kirlilik azalıyor.
13:42
But there's a greater sense here
347
807000
2000
Fakat bireysel toplumların...
13:44
that what the individual communities need
348
809000
2000
...ihtiyaç duyduğu ekosistemin çalışması için...
13:46
is working ecosystems.
349
811000
2000
...burada mükemmel bir algı bulunmaktadır.
13:48
They need a functioning pyramid from the base all the way to the top.
350
813000
3000
Tabandan tavana doğru işlevsel bir piramide ihtiyaç duyuyorlar.
13:51
And that pyramid
351
816000
2000
Monterey'deki piramit, an itibari ile...
13:53
in Monterey, right now,
352
818000
2000
...birçok farklı insanın...
13:55
because of the efforts of a lot of different people,
353
820000
2000
...çabaları sayesinde, son 150 yıldır...
13:57
is functioning better than it's ever functioned
354
822000
2000
...daha işlevsel...
13:59
for the last 150 years.
355
824000
3000
...bir hale geldi.
14:02
It didn't happen accidentally.
356
827000
2000
Bu tesadüfen olmadı.
14:04
It happened because many people put their time and effort
357
829000
3000
Bu oldu çünkü birçok insan bunun için zamanını ve...
14:07
and their pioneering spirit into this.
358
832000
2000
...gücünü harcadı, öncü ruhlarını ortaya koydu.
14:09
On the left there, Julia Platt,
359
834000
2000
Solda, Pasifik Grove'deki küçük kasabamın...
14:11
the mayor of my little hometown in Pacific Grove.
360
836000
2000
...belediye başkanı Julia Platt var.
14:13
At 74 years old, became mayor
361
838000
2000
74 yaşında, belediye başkanı oldu...
14:15
because something had to be done
362
840000
2000
...çünkü okyanusu koruması...
14:17
to protect the ocean.
363
842000
2000
...gerekiyordu.
14:19
In 1931, she produced California's first
364
844000
2000
1931'de, en büyük kirletici konserve fabrikasının...
14:21
community-based marine protected area,
365
846000
3000
...bitişiğinde, Kaliforniya'nın ilk toplum-temelli...
14:24
right next to the biggest polluting cannery,
366
849000
3000
...deniz koruma alanını üretti...
14:27
because Julia knew
367
852000
2000
...Çünkü Julia fabrikaların eninde sonunda...
14:29
that when the canneries eventually were gone,
368
854000
2000
...yok olacağını, okyanusun gelişmeye...
14:31
the ocean needed a place to grow from,
369
856000
3000
...ihtiyaç duyulan bir yer olduğunu, okyanusun...
14:34
that the ocean needed a place to spark a seed,
370
859000
3000
...teşvik edici bir kaynak olduğunu ve bu kaynakları...
14:37
and she wanted to provide that seed.
371
862000
2000
...korumak istediğini biliyordu.
14:39
Other people, like David Packard and Julie Packard,
372
864000
3000
David Packard ve Julia Packard gibi...
14:42
who were instrumental in producing the Monterey Bay aquarium
373
867000
3000
...diğer insanlar, Monterey Körfezi akvaryumunda...
14:45
to lock into people's notion
374
870000
2000
...insanların düşüncelerini çürütmek...
14:47
that the ocean
375
872000
2000
...için endüstriyel üreten...
14:49
and the health of the ocean ecosystem
376
874000
3000
...kişilerdi, okyanusun ve okyanus...
14:52
were just as important to the economy of this area
377
877000
3000
...ekosistemi sağlığı bu alanın...
14:55
as eating the ecosystem would be.
378
880000
2000
...önemli ekonomisi olarak görülüyordu.
14:57
That change in thinking has led to a dramatic shift,
379
882000
3000
Bu değişim sadece Monterey Körfezi'nin talihini...
15:00
not only in the fortunes of Monterey Bay,
380
885000
3000
...dramatik bir değişime yol açan düşünce değildir,...
15:03
but other places around the world.
381
888000
2000
...aynı zamanda dünya etrafındaki yerleri dramatik bir değişime yol açan düşüncedir.
15:05
Well, I want to leave you with the thought that
382
890000
2000
Sizi okyanus piramidini gerçekten...
15:07
what we're really trying to do here
383
892000
2000
...korumaya çalıştığımızı ve hayat...
15:09
is protect this ocean pyramid,
384
894000
2000
...piramidimize bağlı okyanus piramidini...
15:11
and that ocean pyramid
385
896000
2000
...düşünmeniz için...
15:13
connects to our own pyramid of life.
386
898000
2000
...başbaşa bırakıyorum.
15:15
It's an ocean planet,
387
900000
2000
Bu bir okyanus gezegenidir,...
15:17
and we think of ourselves as a terrestrial species,
388
902000
3000
...ve biz kendimizi dünyevi türler olarak...
15:21
but the pyramid of life in the ocean
389
906000
3000
...düşünüyoruz, fakat okyanustaki...
15:24
and our own lives on land
390
909000
2000
...yaşam piramidi bizim karada yaşamamızı...
15:26
are intricately connected.
391
911000
2000
...sağlayan karışık bağlantılardır.
15:28
And it's only through having the ocean being healthy
392
913000
2000
Kendimizi sağlıklı hissedebilmemiz için...
15:30
that we can remain healthy ourselves.
393
915000
2000
...okyanusun sağlıklı olması gereklidir.
15:32
Thank you very much.
394
917000
2000
Çok teşekkürler.
15:34
(Applause)
395
919000
2000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Stephen Palumbi - Marine biologistStephen Palumbi studies the way humanity and ocean life interact and intertwine. His insights into our codependence offer ideas for protecting both the ocean and ourselves.
Why you should listen
Stephen Palumbi teaches and does research in evolution and marine biology at Stanford University, and has long been fascinated by how quickly the world around us changes. His work on the genetics of marine organisms tries to focus on basic evolutionary questions but also on practical solutions to questions about how to preserve and protect the diverse life in the sea. DNA data on the genetics of marine populations like corals helps in the design and implementation of marine protected areas for conservation and fisheries enhancement. A second focus is on the use of molecular genetic techniques for the elucidation of past population sizes and dynamics of baleen whales, with the notion of recreating a better sense of the ecology of the virgin ocean.
Palumbi has lectured extensively on human-induced evolutionary change, has used genetic detective work to identify whales for sale in retail markets, and is working on new methods to help design marine parks for conservation. His first book for non-scientists, The Evolution Explosion, documents the impact of humans on evolution. His latest is an unusual environmental success story called The Death and Life of Monterey Bay. He also helped write and research and appears in the BBC series The Future Is Wild and the History Channel's World Without People. Other recent films appearances include The End of the Line and an upcoming Canadian Broadcasting series One Ocean.
Palumbi's other passion: microdocumentaries. His Short Attention Span Science Theater site received a million hits last year. And his band Sustainable Soul has several songs out, including "Crab Love" and "The Last Fish Left."
Stephen Palumbi | Speaker | TED.com