Mission Blue Voyage
Stephen Palumbi: Hidden toxins in the fish we eat
Stephen Palumbi: Theo dấu Sao Thủy
Filmed:
Readability: 4
431,169 views
Có một mối liên kết rất chặt chẽ và đáng ngạc nhiên giữa sức khỏe của đại dương và của chúng ta - nhà sinh vật học đại dương Tephen Palumbi nói. Ông chỉ ra làm thế nào các độc tố ở tận đáy của chuỗi thức ăn trong đại dương tìm đường đi vào cơ thể chúng ta qua một câu chuyện sửng sốt về sự nhiễm độc trong thị trường cá ở Nhật Bản. Nghiên cứu của ông đề ra cách cứu lấy sức khỏe của đại dương và của nhân loại
Stephen Palumbi - Marine biologist
Stephen Palumbi studies the way humanity and ocean life interact and intertwine. His insights into our codependence offer ideas for protecting both the ocean and ourselves. Full bio
Stephen Palumbi studies the way humanity and ocean life interact and intertwine. His insights into our codependence offer ideas for protecting both the ocean and ourselves. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
It can be a very complicated thing, the ocean.
0
1000
2000
Đại dương có thể là
nơi vô cùng phức tạp.
nơi vô cùng phức tạp.
00:18
And it can be a very complicated thing, what human health is.
1
3000
3000
và sức khỏe con người
cũng vô cùng phức tạp.
cũng vô cùng phức tạp.
00:21
And bringing those two together might seem a very daunting task,
2
6000
3000
Liên hệ hai điều này lại,
cũng là nhiệm vụ gian nan,
cũng là nhiệm vụ gian nan,
00:24
but what I'm going to try to say is that
3
9000
2000
nhưng cái tôi muốn
trình bày đó là
trình bày đó là
00:26
even in that complexity,
4
11000
2000
thậm chí trong sự phức tạp đó
00:28
there's some simple themes that I think,
5
13000
2000
vẫn có những chủ đế đơn giản
mà tôi nghĩ rằng,
mà tôi nghĩ rằng,
00:30
if we understand, we can really move forward.
6
15000
3000
nếu như hiểu,
ta có thể thực sự tiến xa hơn.
ta có thể thực sự tiến xa hơn.
00:33
And those simple themes aren't really
7
18000
2000
và chúng không thực sự
00:35
themes about the complex science of what's going on,
8
20000
2000
là chủ đề khoa học phức tạp
về những điều đang diễn ra,
về những điều đang diễn ra,
00:37
but things that we all pretty well know.
9
22000
2000
mà là những điều
ai cũng biết khá rõ.
ai cũng biết khá rõ.
00:39
And I'm going to start with this one:
10
24000
2000
Tôi sẽ bắt đầu với điều này:
00:41
If momma ain't happy, ain't nobody happy.
11
26000
3000
Nếu mẹ không vui
thì chẳng ai vui cả.
thì chẳng ai vui cả.
00:44
We know that, right? We've experienced that.
12
29000
3000
Chúng ta biết vậy, đúng không?
Chúng ta đã trải nghiệm điều này.
Chúng ta đã trải nghiệm điều này.
00:47
And if we just take that
13
32000
2000
Và nếu chúng ta dựa vào đó
00:49
and we build from there,
14
34000
2000
phát triển thêm,
00:51
then we can go to the next step,
15
36000
2000
thì có thể tiến lên bước kế tiếp
00:53
which is that if the ocean ain't happy,
16
38000
3000
đó là, nếu đại dương
không hạnh phúc,
không hạnh phúc,
00:56
ain't nobody happy.
17
41000
2000
sẽ không có ai hạnh phúc.
00:58
That's the theme of my talk.
18
43000
2000
Đó là chủ đề
buổi nói chuyện của tôi.
buổi nói chuyện của tôi.
01:00
And we're making the ocean pretty unhappy in a lot of different ways.
19
45000
3000
Ta đang khiến đại dương buồn
theo rất nhiều cách khác nhau.
theo rất nhiều cách khác nhau.
01:03
This is a shot of Cannery Row in 1932.
20
48000
3000
Đây là một hình chụp
tại Cannery Row năm 1932
tại Cannery Row năm 1932
01:06
Cannery Row, at the time,
21
51000
2000
Khu bờ biển Cannery Row,
vào lúc đó
vào lúc đó
01:08
had the biggest industrial
22
53000
2000
có nhà máy
sản xuất đồ hộp
sản xuất đồ hộp
01:10
canning operation on the west coast.
23
55000
2000
lớn nhất tại bờ biển tây.
01:12
We piled enormous amounts of pollution
24
57000
3000
Chúng ta đã xả
lượng ô nhiễm khổng lồ
lượng ô nhiễm khổng lồ
01:15
into the air and into the water.
25
60000
2000
vào trong không khí và nước
01:17
Rolf Bolin, who was a professor
26
62000
2000
Rolf Bolin, một giáo sư
01:19
at the Hopkin's Marine Station where I work,
27
64000
2000
tại Trạm Hải Dương Hopkin,
nơi tôi làm việc,
nơi tôi làm việc,
01:21
wrote in the 1940s that
28
66000
2000
đã viết vào thập niên 1940 rằng:
01:23
"The fumes from the scum floating on the inlets of the bay
29
68000
3000
"Khí từ bọt chất thải trôi nổi
trên những lạch nhỏ của vịnh
trên những lạch nhỏ của vịnh
01:26
were so bad they turned
30
71000
2000
bẩn đến nỗi chúng biến thành
01:28
lead-based paints black."
31
73000
2000
màu đen như
sơn có chất chì."
sơn có chất chì."
01:30
People working in these canneries
32
75000
2000
Những người làm việc
tại những nhà máy đồ hộp này
tại những nhà máy đồ hộp này
01:32
could barely stay there all day because of the smell,
33
77000
3000
hầu như không thể
ở đó cả ngày vì mùi hôi
ở đó cả ngày vì mùi hôi
01:35
but you know what they came out saying?
34
80000
2000
nhưng bạn biết ra khỏi đó,
họ nói là gì không?
họ nói là gì không?
01:37
They say, "You know what you smell?
35
82000
2000
Họ nói,
"Bạn biết bạn ngửi thấy mùi gì không?
"Bạn biết bạn ngửi thấy mùi gì không?
01:39
You smell money."
36
84000
2000
Bạn ngửi thấy tiền."
01:41
That pollution was money to that community,
37
86000
3000
Sự ô nhiễm chính là tiền
đối với cộng đồng ấy,
đối với cộng đồng ấy,
01:44
and those people dealt with the pollution
38
89000
2000
và những người ấy
phải đối mặt với ô nhiễm,
phải đối mặt với ô nhiễm,
01:46
and absorbed it into their skin and into their bodies
39
91000
3000
hấp thụ nó vào trong
da thịt và cơ thể mình
da thịt và cơ thể mình
01:49
because they needed the money.
40
94000
2000
vì họ cần tiền.
01:51
We made the ocean unhappy; we made people very unhappy,
41
96000
3000
Ta đã làm đại dương buồn bã,
làm cho con người bất hạnh,
làm cho con người bất hạnh,
01:54
and we made them unhealthy.
42
99000
3000
và chính mình trở nên ốm yếu.
01:57
The connection between ocean health and human health
43
102000
2000
Sự liên kết giữa sức khỏe đại dương
và sức khỏe con người
và sức khỏe con người
01:59
is actually based upon another couple simple adages,
44
104000
3000
thực sự dựa trên
vài câu ngạn ngữ khác,
vài câu ngạn ngữ khác,
02:02
and I want to call that
45
107000
2000
và câu mà tôi muốn nói đó là
02:04
"pinch a minnow, hurt a whale."
46
109000
2000
"nhéo một con cá nhỏ
sẽ làm đau chú cá voi"
sẽ làm đau chú cá voi"
02:06
The pyramid of ocean life ...
47
111000
2000
Cái kim tự tháp
của sự sống ngoài đại dương...
của sự sống ngoài đại dương...
02:08
Now, when an ecologist looks at the ocean -- I have to tell you --
48
113000
3000
Giờ đây, khi mà một nhà sinh thái học
nhìn vào đại dương--tôi phải nói rằng--
nhìn vào đại dương--tôi phải nói rằng--
02:11
we look at the ocean in a very different way,
49
116000
2000
chúng tôi nhìn vào đại dương
theo chiều hướng khác,
theo chiều hướng khác,
02:13
and we see different things than when a regular person looks at the ocean
50
118000
3000
chúng tôi thấy những điều khác
người bình thường thấy
người bình thường thấy
02:16
because when an ecologist looks at the ocean,
51
121000
2000
vì khi một nhà sinh thái học
nhìn đại dương,
nhìn đại dương,
02:18
we see all those interconnections.
52
123000
2000
chúng tôi thấy tất cả
những mối tương quan đó.
những mối tương quan đó.
02:20
We see the base of the food chain,
53
125000
2000
Thấy cái nền
của chuỗi thức ăn,
của chuỗi thức ăn,
02:22
the plankton, the small things,
54
127000
2000
phiêu sinh vật,
những thứ rất nhỏ,
những thứ rất nhỏ,
02:24
and we see how those animals
55
129000
2000
và chúng tôi thấy cách
những loài vật này
những loài vật này
02:26
are food to animals in the middle of the pyramid,
56
131000
3000
lại là thức ăn cho những loài vật khác
ở giữa kim tự tháp,
ở giữa kim tự tháp,
02:29
and on so up this diagram.
57
134000
3000
và cứ như thế
cho đến đỉnh của biểu đồ này
cho đến đỉnh của biểu đồ này
02:33
And that flow, that flow of life,
58
138000
2000
Và dòng chảy đó,
dòng chảy của sự sống
dòng chảy của sự sống
02:35
from the very base up to the very top,
59
140000
2000
đi từ chỗ thấp nhất đến cao nhất,
02:37
is the flow that ecologists see.
60
142000
2000
là dòng chảy mà
các nhà sinh thái học nhìn thấy
các nhà sinh thái học nhìn thấy
02:39
And that's what we're trying to preserve
61
144000
2000
Và đó là cái mà chúng tôi
đang cố gắng bảo tồn.
đang cố gắng bảo tồn.
02:41
when we say, "Save the ocean. Heal the ocean."
62
146000
3000
Khi nói, "Cứu lấy đại dương,
chữa lành đại dương."
chữa lành đại dương."
02:44
It's that pyramid.
63
149000
2000
Chính là cái kim tự tháp đó.
02:46
Now why does that matter for human health?
64
151000
3000
Vậy tại sao điều đó lại quan trọng
đối với sức khỏe con người?
đối với sức khỏe con người?
02:49
Because when we jam things in the bottom
65
154000
2000
Bởi khi nhồi nhét thứ
đáng lẽ không nên có
đáng lẽ không nên có
02:51
of that pyramid that shouldn't be there,
66
156000
2000
xuống đáy của của kim tự tháp,
02:53
some very frightening things happen.
67
158000
3000
một vài thứ đáng sợ xảy ra.
02:56
Pollutants, some pollutants have been created by us:
68
161000
3000
Các chất gây ô nhiễm,
một số được chính ta tạo ra:
một số được chính ta tạo ra:
02:59
molecules like PCBs
69
164000
2000
như các phân tử PCB độc hại
03:01
that can't be broken down by our bodies.
70
166000
2000
mà cơ thể chúng ta
không thể chuyển hóa được.
không thể chuyển hóa được.
03:03
And they go in the base of that pyramid,
71
168000
2000
Chúng đi xuống đáy
của kim tự tháp này,
của kim tự tháp này,
03:05
and they drift up; they're passed up that way,
72
170000
3000
và trôi nổi lên trên,
chuyển lên theo lối đó,
chuyển lên theo lối đó,
03:08
on to predators and on to the top predators,
73
173000
2000
đến những động vật ăn thịt
và động vật ăn thịt ở bậc cao hơn
và động vật ăn thịt ở bậc cao hơn
03:10
and in so doing,
74
175000
2000
và cứ thế,
03:12
they accumulate.
75
177000
2000
chúng tích lũy dần.
03:14
Now, to bring that home, I thought I'd invent a little game.
76
179000
2000
Bây giờ, để hiểu rõ hơn,
tôi nghĩ ra một trò chơi.
tôi nghĩ ra một trò chơi.
03:16
We don't really have to play it; we can just think about it here.
77
181000
2000
Chúng ta không thực sự phải chơi nó;
chỉ cần nghĩ tới nó thế này.
chỉ cần nghĩ tới nó thế này.
03:18
It's the Styrofoam and chocolate game.
78
183000
2000
Đó là trò chơi mút xốp và sô-cô-la.
03:20
Imagine that when we got on this boat,
79
185000
3000
Hãy tưởng tượng
khi ta lên du thuyền
khi ta lên du thuyền
03:23
we were all given
80
188000
2000
và chúng ta được phát cho
03:25
two Styrofoam peanuts.
81
190000
2000
2 hạt mút xốp
(miếng styrofoam dùng đóng gói vật dễ vỡ)
(miếng styrofoam dùng đóng gói vật dễ vỡ)
03:27
Can't do much with them: Put them in your pocket.
82
192000
2000
không làm gì được nhiều với hai hạt này:
Để chúng trong túi.
Để chúng trong túi.
03:29
Suppose the rules are: every time you offer somebody a drink,
83
194000
3000
Giả sử luật chơi như thế này:
mỗi khi bạn mời ai uống,
mỗi khi bạn mời ai uống,
03:32
you give them the drink,
84
197000
2000
bạn đưa họ đồ uống
03:34
and you give them your Styrofoam peanuts too.
85
199000
2000
và bạn đưa họ
hai hạt xốp của bạn luôn
hai hạt xốp của bạn luôn
03:36
What'll happen is that the Styrofoam peanuts
86
201000
2000
Điều sẽ xảy ra là
những hạt xốp
những hạt xốp
03:38
will start moving through our society here,
87
203000
2000
sẽ bắt đầu di chuyển
trong cộng đồng chúng ta,
trong cộng đồng chúng ta,
03:40
and they will accumulate in
88
205000
2000
và chúng sẽ được tích tụ tại
03:42
the drunkest, stingiest people.
89
207000
2000
ở những người
xỉn nhất và keo kiệt nhất.
xỉn nhất và keo kiệt nhất.
03:44
(Laughter)
90
209000
5000
(Cười)
03:49
There's no mechanism in this game
91
214000
2000
Không có một cơ chế nào
trong trò chơi này
trong trò chơi này
03:51
for them to go anywhere but into
92
216000
2000
để chúng thoát đi đâu,
03:53
a bigger and bigger pile
93
218000
2000
chúng chỉ ngày một dồn lại
03:55
of indigestible Styrofoam peanuts.
94
220000
2000
thành đống hạt xốp
không thể tiêu hóa được.
không thể tiêu hóa được.
03:57
And that's exactly what happens with PDBs
95
222000
2000
Đó chính là điều xảy ra
đối với chất PDB
đối với chất PDB
03:59
in this food pyramid:
96
224000
2000
trong kim tự tháp thức ăn này:
04:01
They accumulate into the top of it.
97
226000
3000
Chúng tích lũy
lên tới đỉnh cao nhất
lên tới đỉnh cao nhất
04:04
Now suppose, instead of Styrofoam peanuts,
98
229000
2000
Bây giờ hãy nghĩ rằng,
thay vì là hạt xốp,
thay vì là hạt xốp,
04:06
we take these lovely little chocolates that we get
99
231000
2000
chúng ta được phát
những viên sô-cô-la
những viên sô-cô-la
04:08
and we had those instead.
100
233000
2000
và ăn chúng thay vì cất vào túi.
04:10
Well, some of us would be eating those chocolates
101
235000
2000
À, có người sẽ
ăn những miếng sô-cô-la đó
ăn những miếng sô-cô-la đó
04:12
instead of passing them around,
102
237000
2000
thay vì chuyển chúng
cho những người xung quanh,
cho những người xung quanh,
04:14
and instead of accumulating,
103
239000
2000
và thay vì tích lũy
04:16
they will just pass into our group here
104
241000
3000
chúng sẽ chuyển hóa
trong nhóm chúng ta đây
trong nhóm chúng ta đây
04:19
and not accumulate in any one group
105
244000
2000
và không tích lũy
tại bất kỳ nhóm nào
tại bất kỳ nhóm nào
04:21
because they're absorbed by us.
106
246000
2000
vì chúng bị chúng ta hấp thụ.
04:23
And that's the difference between a PCB
107
248000
2000
Đó là điều khác biệt
giữa một PCB
giữa một PCB
04:25
and, say, something natural like an omega-3,
108
250000
2000
và, giả dụ, thứ gì đó tự nhiên
giống như omega-3,
giống như omega-3,
04:27
something we want out of the marine food chain.
109
252000
3000
thứ chúng ta muốn
trong chuỗi thức ăn biển.
trong chuỗi thức ăn biển.
04:31
PCBs accumulate.
110
256000
2000
chất PCB sẽ tích lại.
04:33
We have great examples of that, unfortunately.
111
258000
2000
Chúng ta có một ví dụ rất đáng nói,
rất không may,
rất không may,
04:35
PCBs accumulate in dolphins
112
260000
2000
PCB tích lũy trong
cơ thể các con cá heo
cơ thể các con cá heo
04:37
in Sarasota Bay, in Texas, in North Carolina.
113
262000
3000
tại Vịnh Sarasota ở Texas
thuộc bang North Carolina.
thuộc bang North Carolina.
04:40
They get into the food chain.
114
265000
2000
Chúng vào trong chuỗi thức ăn.
04:42
The dolphins eat the fish
115
267000
2000
Cá heo ăn các con cá nhỏ
04:44
that have PCBs from the plankton,
116
269000
2000
bị nhiễm PCB
từ phiêu sinh vật,
từ phiêu sinh vật,
04:46
and those PCBs, being fat-soluble,
117
271000
3000
và những PCB đó
là chất béo hòa tan được,
là chất béo hòa tan được,
04:49
accumulate in these dolphins.
118
274000
2000
sẽ tích lũy trong cá heo.
04:51
Now, a dolphin,
119
276000
2000
Bây giờ, một con cá heo,
04:53
mother dolphin, any dolphin --
120
278000
2000
cá heo mẹ,
bất kỳ con cá heo nào--
bất kỳ con cá heo nào--
04:55
there's only one way
121
280000
2000
sẽ chỉ có một cách
04:57
that a PCB can get out of a dolphin.
122
282000
2000
để chất PCB
ra khỏi cơ thể cá heo.
ra khỏi cơ thể cá heo.
04:59
And what's that?
123
284000
2000
Bằng cách nào?
05:01
In mother's milk.
124
286000
2000
Trong sữa mẹ.
05:03
Here's a diagram of the PCB load
125
288000
2000
Đây là biểu đồ
về lượng PCB
về lượng PCB
05:05
of dolphins in Sarasota Bay.
126
290000
2000
có trong cá heo ở Vịnh Sarasota.
05:07
Adult males: a huge load.
127
292000
2000
Cá đực trưởng thành:
lượng lớn
lượng lớn
05:09
Juveniles: a huge load.
128
294000
2000
Cá chưa trưởng thành:
lượng lớn
lượng lớn
05:11
Females after their first calf is already weaned:
129
296000
2000
Cá heo cái sau khi
lứa con đầu tiên dứt sữa:
lứa con đầu tiên dứt sữa:
05:13
a lower load.
130
298000
2000
một lượng thấp hơn.
05:15
Those females, they're not trying to.
131
300000
2000
Những con cá heo cái đó,
không cố giải phóng chất độc
không cố giải phóng chất độc
05:17
Those females are passing the PCBs
132
302000
2000
mà chúng đang
truyền chất PCB
truyền chất PCB
05:19
in the fat of their own mother's milk
133
304000
3000
qua chất béo có trong sữa mẹ
05:22
into their offspring,
134
307000
2000
cho các con của chúng
05:24
and their offspring don't survive.
135
309000
3000
và các con của chúng
không sống sót được.
không sống sót được.
05:27
The death rate in these dolphins,
136
312000
2000
Tỉ lệ tử vong ở những con cá heo,
05:29
for the first calf born of every female dolphin,
137
314000
2000
trong lứa con đầu tiên
của mỗi con cá heo cái,
của mỗi con cá heo cái,
05:31
is 60 to 80 percent.
138
316000
2000
là từ 60 đến 80 phần trăm.
05:33
These mothers pump their first offspring
139
318000
3000
Những bà mẹ này
bơm vào đứa con đầu tiên của mình
bơm vào đứa con đầu tiên của mình
05:36
full of this pollutant,
140
321000
2000
đầy chất ô nhiễm này
05:38
and most of them die.
141
323000
2000
và hầu hết chúng đều chết.
05:40
Now, the mother then can go and reproduce,
142
325000
2000
Và rồi, cá mẹ có thể tiếp tục sinh sản,
05:42
but what a terrible price to pay
143
327000
2000
nhưng đó quả là
cái giá đắt khủng khiếp
cái giá đắt khủng khiếp
05:44
for the accumulation of this pollutant
144
329000
2000
cho sự tích lũy
của chất ô nhiễm này
của chất ô nhiễm này
05:46
in these animals --
145
331000
2000
với những loài vật này--
05:48
the death of the first-born calf.
146
333000
3000
đó là:
cái chết của đứa con đầu lòng.
cái chết của đứa con đầu lòng.
05:51
There's another top predator in the ocean, it turns out.
147
336000
3000
Có một loài động vật ăn thịt
bậc cao nhất trong đại dương,
bậc cao nhất trong đại dương,
05:54
That top predator, of course, is us.
148
339000
2000
Loài ăn thịt bậc cao đó,
dĩ nhiên, là chúng ta.
dĩ nhiên, là chúng ta.
05:56
And we also are eating meat
149
341000
2000
Và chúng ta cũng đang ăn thịt
05:58
that comes from some of these same places.
150
343000
2000
có nguồn gốc
từ những nơi giống thế này.
từ những nơi giống thế này.
06:00
This is whale meat
151
345000
2000
Đây là thịt cá voi
06:02
that I photographed in a grocery store in Tokyo --
152
347000
2000
mà tôi chụp từ
một cửa hàng thực phẩm ở Tokyo--
một cửa hàng thực phẩm ở Tokyo--
06:04
or is it?
153
349000
2000
phải cá voi không nhỉ?
06:06
In fact, what we did a few years ago
154
351000
2000
Thực ra, điều mà chúng tôi
thực hiện từ vài năm trước
thực hiện từ vài năm trước
06:08
was learn how to smuggle
155
353000
2000
đó là học cách làm thế nào
để nhập lậu vào Tokyo
để nhập lậu vào Tokyo
06:10
a molecular biology lab into Tokyo
156
355000
2000
một phòng thí nghiệm
sinh học phân tử
sinh học phân tử
06:12
and use it to genetically test the DNA
157
357000
3000
và sử dụng nó để kiểm tra ADN
06:15
out of whale meat samples
158
360000
2000
trên những mẫu thịt cá voi
06:17
and identify what they really were.
159
362000
2000
và xác định xem
chúng thực ra là thịt gì.
chúng thực ra là thịt gì.
06:19
And some of those whale meat samples were whale meat.
160
364000
2000
Và một vài mẫu thịt cá voi
đúng thật là thịt cá voi.
đúng thật là thịt cá voi.
06:21
Some of them were illegal whale meat, by the way.
161
366000
2000
Một số là thịt cá voi
bất hợp pháp.
bất hợp pháp.
06:23
That's another story.
162
368000
2000
Đó là một câu chuyện khác.
06:25
But some of them were not whale meat at all.
163
370000
2000
Nhưng một vài mẫu
lại không phải là thịt cá voi.
lại không phải là thịt cá voi.
06:27
Even though they were labeled whale meat, they were dolphin meat.
164
372000
3000
Dù được dán nhãn thịt cá voi
chúng là thịt cá heo.
chúng là thịt cá heo.
06:30
Some of them were dolphin liver. Some of them were dolphin blubber.
165
375000
3000
Một số là gan cá heo.
Một vài mẫu là mỡ cá heo.
Một vài mẫu là mỡ cá heo.
06:33
And those dolphin parts
166
378000
2000
Và những phần đó của cá heo
06:35
had a huge load of PCBs,
167
380000
2000
có một lượng lớn PCBs,
06:37
dioxins and heavy metals.
168
382000
3000
đi-ô-xin và kim loại nặng.
06:40
And that huge load was passing into the people
169
385000
2000
Và lượng lớn đó
đi vào trong cơ thể những người
đi vào trong cơ thể những người
06:42
that ate this meat.
170
387000
2000
mà ăn loại thịt này.
06:44
It turns out that a lot of dolphins
171
389000
2000
Hóa ra rất nhiều cá heo
06:46
are being sold as meat
172
391000
2000
đang được bán dưới dạng thịt
06:48
in the whale meat market around the world.
173
393000
2000
với mác thịt cá voi
trên thị trường thế giới.
trên thị trường thế giới.
06:50
That's a tragedy for those populations,
174
395000
2000
Quả là một bi kịch
cho dân số của chúng,
cho dân số của chúng,
06:52
but it's also a tragedy
175
397000
2000
nhưng đó cũng là một bi kịch
06:54
for the people eating them
176
399000
2000
cho những người ăn thịt chúng
06:56
because they don't know that that's toxic meat.
177
401000
3000
bởi vì họ không biết rằng
đó là loại thịt có độc tố.
đó là loại thịt có độc tố.
06:59
We had these data a few years ago.
178
404000
3000
Chúng tôi có được những dữ liệu này
một vài năm trước.
một vài năm trước.
07:02
I remember sitting at my desk
179
407000
2000
Tôi còn nhớ mình
ngồi tại bàn làm việc
ngồi tại bàn làm việc
07:04
being about the only person in the world
180
409000
2000
là người duy nhất trên thế giới
07:06
who knew that whale meat being sold in these markets
181
411000
3000
biết rằng thịt cá voi
đang bán trên những thị trường này
đang bán trên những thị trường này
07:09
was really dolphin meat, and it was toxic.
182
414000
3000
thực ra là thịt cá heo,
và nó độc hại.
và nó độc hại.
07:12
It had two-to-three-to-400 times the toxic loads
183
417000
3000
Nó độc hại gấp
từ 2-3 lần đến 400 lần
từ 2-3 lần đến 400 lần
07:15
ever allowed by the EPA.
184
420000
2000
so với lượng đôc tố
được chấp nhận bởi EPA.
được chấp nhận bởi EPA.
07:17
And I remember there sitting at my desk thinking,
185
422000
3000
Và tôi nhớ mình lúc đó
ngồi tại bàn làm việc và suy nghĩ
ngồi tại bàn làm việc và suy nghĩ
07:20
"Well, I know this. This is a great scientific discovery,"
186
425000
3000
"Chà, mình biết thế mà.
Đây là một khám phá khoa học lớn,"
Đây là một khám phá khoa học lớn,"
07:23
but it was so awful.
187
428000
2000
nhưng cũng rất kinh khủng.
07:25
And for the very first time in my scientific career,
188
430000
2000
Và lần đầu tiên
trong sự nghiệp khoa học của mình,
trong sự nghiệp khoa học của mình,
07:27
I broke scientific protocol,
189
432000
2000
Tôi phá vỡ giao thức khoa học,
07:29
which is that you take the data and publish them in scientific journals
190
434000
3000
đó là bạn lấy dữ liệu
và công bố trên tạp chí khoa học
và công bố trên tạp chí khoa học
07:32
and then begin to talk about them.
191
437000
2000
và sau đó mới
bắt đầu nói về chúng.
bắt đầu nói về chúng.
07:34
We sent a very polite letter
192
439000
2000
Chúng tôi đã gửi
một lá thư rất lịch sự
một lá thư rất lịch sự
07:36
to the Minister of Health in Japan
193
441000
3000
đến ngài Bộ Trưởng Y tế Nhật Bản
07:39
and simply pointed out that
194
444000
3000
và đơn giản chỉ ra rằng
07:42
this is an intolerable situation, not for us,
195
447000
2000
cảnh này không thể chấp nhận được,
không phải cho chúng tôi
không phải cho chúng tôi
07:44
but for the people of Japan
196
449000
2000
mà cho người dân Nhật Bản
07:46
because mothers who may be breastfeeding,
197
451000
3000
bời vì có thể có những bà mẹ
đang cho con bú,
đang cho con bú,
07:49
who may have young children,
198
454000
2000
những người đang có con nhỏ,
07:51
would be buying something that they thought was healthy,
199
456000
3000
có thể mua thứ
họ nghĩ là bổ dưỡng,
họ nghĩ là bổ dưỡng,
07:54
but it was really toxic.
200
459000
2000
nhưng thực ra rất độc hại.
07:56
That led to a whole series of other campaigns in Japan,
201
461000
3000
Điều đó dẫn theo một chuỗi
những cuộc vận động ở Nhật Bản,
những cuộc vận động ở Nhật Bản,
07:59
and I'm really proud to say that at this point,
202
464000
3000
và tôi rất hãnh diện nói rằng
tại thời điểm này,
tại thời điểm này,
08:02
it's very difficult to buy anything in Japan
203
467000
3000
ở Nhật Bản, rất khó mua cái gì
08:05
that's labeled incorrectly,
204
470000
2000
mà bị dán nhãn sai.
08:07
even though they're still selling whale meat,
205
472000
2000
Họ vẫn bán thịt cá voi,
08:09
which I believe they shouldn't.
206
474000
2000
điều này tôi nghĩ là không nên.
08:11
But at least it's labeled correctly,
207
476000
2000
Nhưng ít ra là
nó được dán nhãn đúng,
nó được dán nhãn đúng,
08:13
and you're no longer going to be buying
208
478000
2000
và bạn sẽ không bị mua phải
08:15
toxic dolphin meat instead.
209
480000
3000
thịt cá heo độc hại nữa.
08:18
It isn't just there that this happens,
210
483000
3000
Điều này không phải
chỉ xảy ra tại nơi đó,
chỉ xảy ra tại nơi đó,
08:21
but in a natural diet of some communities
211
486000
2000
mà cả trong bữa ăn tự nhiên
của một vài cộng đồng
của một vài cộng đồng
08:23
in the Canadian arctic and in the United States
212
488000
2000
tại Cực bắc Canada và tại Mỹ
08:25
and in the European arctic,
213
490000
2000
và tại cực bắc Châu Âu,
08:27
a natural diet of seals and whales
214
492000
3000
một bữa ăn tự nhiên
gồm thịt hải cẩu và cá voi
gồm thịt hải cẩu và cá voi
08:30
leads to an accumulation of PCBs
215
495000
2000
dẫn đến tích tụ PCB
08:32
that have gathered up from all parts of the world
216
497000
3000
tập hợp từ tất cả
các nơi trên thế giới
các nơi trên thế giới
08:35
and ended up in these women.
217
500000
2000
và tích lại trong
những người phụ này.
những người phụ này.
08:37
These women have toxic breast milk.
218
502000
3000
Những người phụ nữ này
có bầu sữa độc hại.
có bầu sữa độc hại.
08:40
They cannot feed their offspring, their children,
219
505000
3000
Họ không thể nuôi con cái
08:43
their breast milk
220
508000
2000
bằng sữa của mình
08:45
because of the accumulation of these toxins
221
510000
2000
bởi có sự tích tụ độc tố
08:47
in their food chain,
222
512000
2000
trong chuỗi thức ăn của họ,
08:49
in their part of the world's
223
514000
2000
trong khu vực của họ
08:51
ocean pyramid.
224
516000
2000
trong kim tự tháp
đại dương của thế giới.
đại dương của thế giới.
08:53
That means their immune systems are compromised.
225
518000
3000
Điều đó có nghĩa là
hệ thống miễn dịch của họ bị tổn hại.
hệ thống miễn dịch của họ bị tổn hại.
08:56
It means that their children's development
226
521000
2000
Sự phát triển của con cái họ
08:58
can be compromised.
227
523000
2000
có thể bị tổn hại.
09:00
And the world's attention on this over the last decade
228
525000
3000
và sự quan tâm của thế giới
về vấn đề này trong thập kỉ qua
về vấn đề này trong thập kỉ qua
09:03
has reduced the problem
229
528000
2000
đã làm giảm bớt vấn nạn này
09:05
for these women,
230
530000
2000
cho những người phụ nữ này,
09:07
not by changing the pyramid,
231
532000
2000
không phải qua việc
thay đổi kim tự tháp,
thay đổi kim tự tháp,
09:09
but by changing what they particularly eat out of it.
232
534000
2000
mà thay đổi
thức ăn của họ trong tháp.
thức ăn của họ trong tháp.
09:11
We've taken them out of their natural pyramid
233
536000
2000
Chúng ta đã đưa họ ra khỏi
cái kim tự tháp tự nhiên của họ
cái kim tự tháp tự nhiên của họ
09:13
in order to solve this problem.
234
538000
3000
để giải quyết vần đề này,
09:16
That's a good thing for this particular acute problem,
235
541000
2000
tốt cho vấn đề
cấp thiết cụ thể này,
cấp thiết cụ thể này,
09:18
but it does nothing to solve the pyramid problem.
236
543000
2000
chẳng tác dụng gì trong việc
giải quyết vấn đề của tháp.
giải quyết vấn đề của tháp.
09:20
There's other ways of breaking the pyramid.
237
545000
3000
Có những cách khác
để phá vỡ kim tự tháp.
để phá vỡ kim tự tháp.
09:23
The pyramid, if we jam things in the bottom,
238
548000
3000
Kim tự tháp, nếu chúng ta
dồn ép nhiều thứ xuống đáy,
dồn ép nhiều thứ xuống đáy,
09:26
can get backed up like a sewer line that's clogged.
239
551000
3000
nó có thể trồi lên trên
như một đường chỉ may bị tắc.
như một đường chỉ may bị tắc.
09:29
And if we jam nutrients, sewage, fertilizer
240
554000
3000
Và nếu chúng ta dồn ép
chất bổ dưỡng, nước thải, phân bón
chất bổ dưỡng, nước thải, phân bón
09:32
in the base of that food pyramid,
241
557000
2000
xuống phần đáy của
kim tự tháp thức ăn đó,
kim tự tháp thức ăn đó,
09:34
it can back up all through it.
242
559000
2000
nó có thể trồi xuyên lên trên.
09:36
We end up with things we've heard about before:
243
561000
2000
Cuối cùng phải đối mặt với
điều ta từng phải nghe:
điều ta từng phải nghe:
09:38
red tides, for example,
244
563000
2000
thủy triều đỏ, chẳng hạn,
09:40
which are blooms of toxic algae
245
565000
2000
đó là hoa của
rong bị nhiễm độc
rong bị nhiễm độc
09:42
floating through the oceans
246
567000
2000
trôi nổi trong đại dương
09:44
causing neurological damage.
247
569000
2000
gây ra những
tổn hại về thần kinh.
tổn hại về thần kinh.
09:46
We can also see blooms of bacteria,
248
571000
2000
Chúng ta cũng có thể nhìn thấy
sự bùng nổ của vi khuẩn,
sự bùng nổ của vi khuẩn,
09:48
blooms of viruses in the ocean.
249
573000
2000
sự bùng nổ của vi-rút trong đại dương.
09:50
These are two shots of a red tide coming on shore here
250
575000
3000
Đây là hai hình chụp
thủy triều đỏ tiến vào bờ
thủy triều đỏ tiến vào bờ
09:53
and a bacteria
251
578000
2000
và một loại vi khuẩn
09:55
in the genus vibrio,
252
580000
2000
thuộc nhóm genus vibrio,
09:57
which includes the genus that has cholera in it.
253
582000
3000
có chứa vi khuẩn tả.
10:00
How many people have seen a "beach closed" sign?
254
585000
3000
Ở đây, bao người đã thấy
biển báo: "Đóng cửa Bãi biển"?
biển báo: "Đóng cửa Bãi biển"?
10:05
Why does that happen?
255
590000
2000
Tại sao điều đó xảy ra?
10:07
It happens because we have jammed so much
256
592000
2000
Bởi ta đã dồn nén quá nhiều thứ
10:09
into the base of the natural ocean pyramid
257
594000
2000
xuống đáy kim tự tháp
tự nhiên của đại dương
tự nhiên của đại dương
10:11
that these bacteria clog it up
258
596000
2000
và những vi khuẩn này
chồng chất lên
chồng chất lên
10:13
and overfill onto our beaches.
259
598000
2000
và trào lên bãi biển của chúng ta.
10:15
Often what jams us up is sewage.
260
600000
3000
Thường thì cái mà trào ngược lại
chính là nước thải.
chính là nước thải.
10:18
Now how many of you have ever gone to a state park or a national park
261
603000
3000
Bao người ở đây đã đến công viên bang
hay công viên quốc gia
hay công viên quốc gia
10:21
where you had a big sign at the front saying,
262
606000
2000
nơi có một biển hiệu to
ngay trước cổng báo rằng,
ngay trước cổng báo rằng,
10:23
"Closed because human sewage
263
608000
2000
"Đóng cửa vì nước thải của con người
10:25
is so far over this park
264
610000
2000
ở khắp nơi trong công viên
10:27
that you can't use it"?
265
612000
2000
nên bạn không thể sử dụng nó"?
10:29
Not very often. We wouldn't tolerate that.
266
614000
3000
Không mấy khi!
Ta không chấp nhận điều đó.
Ta không chấp nhận điều đó.
10:32
We wouldn't tolerate our parks
267
617000
2000
Chúng ta cũng không chấp nhận
những công viên
những công viên
10:34
being swamped by human sewage,
268
619000
3000
bị biến thành đầm lầy
bởi nước thải của con người
bởi nước thải của con người
10:37
but beaches are closed a lot in our country.
269
622000
2000
nhưng trên đất nước chúng ta
có nhiều bãi biển bị đóng cửa.
có nhiều bãi biển bị đóng cửa.
10:39
They're closed more and more and more all around the world for the same reason,
270
624000
3000
Rất nhiều bãi biển trên khắp thế giới
cũng bị đóng của bởi cùng một lí do,
cũng bị đóng của bởi cùng một lí do,
10:42
and I believe we shouldn't tolerate that either.
271
627000
3000
và tôi tin chúng ta cũng
không nên chấp nhận điều đó.
không nên chấp nhận điều đó.
10:45
It's not just a question of cleanliness;
272
630000
2000
Đó không phải chỉ là
câu hỏi về sự sạch sẽ;
câu hỏi về sự sạch sẽ;
10:47
it's also a question of
273
632000
2000
nhưng nó cũng còn là câu hỏi
10:49
how those organisms
274
634000
2000
làm thế nào những sinh vật đó
10:51
then turn into human disease.
275
636000
2000
hóa thành dịch bệnh trên người.
10:53
These vibrios, these bacteria, can actually infect people.
276
638000
3000
Khuẩn nhóm vibrios, vi khuẩn,
có thể thực sự ảnh hướng đến con người.
có thể thực sự ảnh hướng đến con người.
10:56
They can go into your skin and create skin infections.
277
641000
3000
Chúng có thể đi vào da bạn
và tạo ra những bệnh về da.
và tạo ra những bệnh về da.
10:59
This is a graph from NOAA's ocean and human health initiative,
278
644000
3000
Đây là một đồ thị từ NOAA về đại dương
và sự khởi đầu của sức khỏe con người,
và sự khởi đầu của sức khỏe con người,
11:02
showing the rise of the infections
279
647000
3000
chỉ cho thấy
sự gia tăng ca nhiễm trùng
sự gia tăng ca nhiễm trùng
11:05
by vibrio in people
280
650000
3000
gây ra bởi khuẩn vibrio trên người
11:08
over the last few years.
281
653000
2000
trong vài năm qua.
11:10
Surfers, for example, know this incredibly.
282
655000
3000
Những người lướt sóng, chẳng hạn,
rành điều này vô cùng.
rành điều này vô cùng.
11:13
And if you can see on some surfing sites,
283
658000
3000
Và nếu bạn có thể thấy
tại những khu vực lướt sóng,
tại những khu vực lướt sóng,
11:16
in fact, not only do you see
284
661000
2000
thực sự, bạn không chỉ thấy
11:18
what the waves are like or what the weather's like,
285
663000
2000
tình hình sóng ra sao
hoặc thời tiết như thế nào,
hoặc thời tiết như thế nào,
11:20
but on some surf rider sites,
286
665000
2000
nhưng tại vài khu vực lướt ván,
11:22
you see a little flashing poo alert.
287
667000
3000
bạn thấy biển lấp lóe
báo "Có phân".
báo "Có phân".
11:25
That means that the beach might have great waves,
288
670000
3000
Điều đó có nghĩa là
bờ biển có thể có sóng lớn,
bờ biển có thể có sóng lớn,
11:28
but it's a dangerous place for surfers to be
289
673000
2000
nhưng nguy hiểm cho
những người lướt sóng
những người lướt sóng
11:30
because they can carry with them,
290
675000
2000
bởi họ có thể mang trên mình
11:32
even after a great day of surfing,
291
677000
2000
thậm chí sau một ngày
lướt sóng tuyệt vời
lướt sóng tuyệt vời
11:34
this legacy of an infection that might take a very long time to solve.
292
679000
3000
di sản bệnh viêm nhiễm mà có lẽ
tốn rất nhiều thời gian để chữa trị.
tốn rất nhiều thời gian để chữa trị.
11:37
Some of these infections are actually carrying
293
682000
2000
Một vài bệnh viêm nhiễm
thực sự đang mang
thực sự đang mang
11:39
antibiotic resistance genes now,
294
684000
2000
những gien kháng sinh,
11:41
and that makes them even more difficult.
295
686000
2000
và điều này làm cho chúng
khó chữa hơn nhiều.
khó chữa hơn nhiều.
11:43
These same infections
296
688000
2000
Những bệnh lây nhiễm này
11:45
create harmful algal blooms.
297
690000
2000
tạo ra những vụ
bùng phát tảo độc hại.
bùng phát tảo độc hại.
11:47
Those blooms are generating other kinds of chemicals.
298
692000
3000
Những vụ bùng phát tảo
tạo những loại chất hóa học khác
tạo những loại chất hóa học khác
11:50
This is just a simple list of some of the types of poisons
299
695000
3000
Đây chỉ là một danh sách đơn giản
của một vài loại chất độc
của một vài loại chất độc
11:53
that come out of these harmful algal blooms:
300
698000
2000
được tạo ra từ
những đợt bùng phát tảo có hại này:
những đợt bùng phát tảo có hại này:
11:55
shellfish poisoning,fish ciguatera,
301
700000
3000
sò ốc nhiễm độc,
cá nhiễm độc ciguatera,
cá nhiễm độc ciguatera,
11:58
diarrheic shellfish poisoning -- you don't want to know about that --
302
703000
3000
sò nhiễm độc tố gây tiêu chảy--
bạn không muốn biết đến nó đâu--
bạn không muốn biết đến nó đâu--
12:01
neurotoxic shellfish poisoning, paralytic shellfish poisoning.
303
706000
3000
sò nhiễm độc tố tổn hại thần kinh,
sò nhiễm độc gây liệt cơ.
sò nhiễm độc gây liệt cơ.
12:04
These are things that are getting into our food chain
304
709000
2000
Chúng đang thâm nhập
vào chuỗi thức ăn của chúng ta
vào chuỗi thức ăn của chúng ta
12:06
because of these blooms.
305
711000
2000
do những đợt bùng phát này.
12:08
Rita Calwell very famously
306
713000
2000
Rita Calwell đã làm một việc nổi tiếng
12:10
traced a very interesting story
307
715000
2000
là lần theo dấu vết
của một câu chuyện lí thú
của một câu chuyện lí thú
12:12
of cholera into human communities,
308
717000
3000
về bệnh tả trong
cộng đồng loài người
cộng đồng loài người
12:15
brought there, not by
309
720000
2000
được đưa đến đó,
không phải bởi
không phải bởi
12:17
a normal human vector,
310
722000
2000
một người mang bệnh bình thường
12:19
but by a marine vector, this copepod.
311
724000
3000
mà bởi một sinh vật biển truyền bệnh,
sinh vật chân kiếm này,
sinh vật chân kiếm này,
12:22
Copepods are small crustaceans.
312
727000
2000
Những sinh vật chân kiếm
là sinh vật giáp xác rất nhỏ.
là sinh vật giáp xác rất nhỏ.
12:24
They're a tiny fraction of an inch long,
313
729000
2000
Chúng chỉ là những mẩu rất nhỏ
chỉ dài khoảng một inch,
chỉ dài khoảng một inch,
12:26
and they can carry on their little legs
314
731000
2000
và chúng có thể mang
trên những cái chân rất nhỏ của mình
trên những cái chân rất nhỏ của mình
12:28
some of the cholera bacteria
315
733000
2000
một số loài vi khuẩn tả
12:30
that then leads to human disease.
316
735000
3000
dẫn đến bệnh tật trên con người.
12:33
That has sparked cholera epidemics
317
738000
2000
Điều này làm bùng phát
những trận dịch tả
những trận dịch tả
12:35
in ports along the world
318
740000
2000
tại những hải cảng
trên toàn thế giới
trên toàn thế giới
12:37
and has led to increased concentration
319
742000
3000
khiến phải để ý hơn
12:40
on trying to make sure shipping
320
745000
2000
đảm bảo rằng vận tải hàng hải
12:42
doesn't move these
321
747000
2000
không vận chuyển những
12:44
vectors of cholera around the world.
322
749000
2000
sinh vật mang mầm bệnh tả
tới khắp thế giới.
tới khắp thế giới.
12:46
So what do you do?
323
751000
2000
Vậy bạn làm gì?
12:48
We have major problems in disrupted ecosystem flow
324
753000
3000
Có những lí do chủ đạo
khuấy động lưu thông hệ sinh thái
khuấy động lưu thông hệ sinh thái
12:51
that the pyramid may not be working so well,
325
756000
2000
kim tự tháp có lẽ
không hoạt động tốt cho lắm,
không hoạt động tốt cho lắm,
12:53
that the flow from the base up into it
326
758000
2000
dòng lưu thông từ đáy lên
12:55
is being blocked and clogged.
327
760000
2000
đang bị chặn và bị tắc nghẽn.
12:57
What do you do when you have this sort of disrupted flow?
328
762000
3000
Bạn làm gì khi đối mặt với
một dòng chảy bị chặn đứng này?
một dòng chảy bị chặn đứng này?
13:00
Well, there's a bunch of things you could do.
329
765000
3000
À, có cả tá việc bạn có thể làm.
13:03
You could call Joe the Plumber, for example.
330
768000
2000
Bạn có thể gọi ông Joe,
thợ sửa ống nước, chẳng hạn.
thợ sửa ống nước, chẳng hạn.
13:05
And he could come in
331
770000
2000
Ông ta có thể tới
13:07
and fix the flow.
332
772000
2000
và sửa lại ống nước cho bạn.
13:09
But in fact, if you look around the world,
333
774000
3000
Nhưng thực ra, nếu bạn
quan sát khắp thế giới,
quan sát khắp thế giới,
13:12
not only are there hope spots
334
777000
2000
không chỉ có những đốm hy vọng
ở những điểm mà
ở những điểm mà
13:14
for where we may be able to fix problems,
335
779000
2000
chúng ta có thể khắc phục,
13:16
there have been places where problems have been fixed,
336
781000
2000
đã có những nơi
vấn đề đã được giải quyết
vấn đề đã được giải quyết
13:18
where people have come to grips with these issues
337
783000
2000
có nơi con người đã
kiểm soát được những vấn đề này
kiểm soát được những vấn đề này
13:20
and begun to turn them around.
338
785000
2000
và bắt đầu điều khiển chúng
theo hướng ngược lại.
theo hướng ngược lại.
13:22
Monterey is one of those.
339
787000
2000
Vịnh Monterey là một trong số đó.
13:24
I started out showing how much
340
789000
2000
Lúc đầu tôi đã chỉ ra rằng
13:26
we had distressed the Monterey Bay ecosystem
341
791000
3000
chúng ta đã vắt kiệt
hệ sinh thái tại Vịnh Monterey
hệ sinh thái tại Vịnh Monterey
13:29
with pollution and the canning industry
342
794000
2000
bởi sự ô nhiễm
và nền công nghiệp đóng hộp
và nền công nghiệp đóng hộp
13:31
and all of the attendant problems.
343
796000
2000
và tất cả những vấn đề liên quan.
13:33
In 1932, that's the picture.
344
798000
2000
Đó là hình chụp năm1932.
13:35
In 2009, the picture is dramatically different.
345
800000
3000
Vào năm 2009,
tấm hình đã khác đi đáng kể.
tấm hình đã khác đi đáng kể.
13:39
The canneries are gone. The pollution has abated.
346
804000
3000
Những nhà máy đồ hộp không còn.
Sự ô nhiễm đã giảm bớt.
Sự ô nhiễm đã giảm bớt.
13:42
But there's a greater sense here
347
807000
2000
Nhưng có một cảm thức lớn hơn ở đây
13:44
that what the individual communities need
348
809000
2000
cộng đồng người ở đây cần có
13:46
is working ecosystems.
349
811000
2000
đó là làm việc theo hệ sinh thái.
13:48
They need a functioning pyramid from the base all the way to the top.
350
813000
3000
Họ cần một kim tự tháp hoạt động
từ đáy xuyên suốt đến đỉnh.
từ đáy xuyên suốt đến đỉnh.
13:51
And that pyramid
351
816000
2000
Và cái kim tự tháp đó
13:53
in Monterey, right now,
352
818000
2000
tại Monterey, hiện giờ
13:55
because of the efforts of a lot of different people,
353
820000
2000
nhờ vào nỗ lực
của rất nhiều người khác nhau,
của rất nhiều người khác nhau,
13:57
is functioning better than it's ever functioned
354
822000
2000
đang hoạt động tốt hơn bao giờ hết
13:59
for the last 150 years.
355
824000
3000
trong suốt 150 năm qua.
14:02
It didn't happen accidentally.
356
827000
2000
Điều này không diễn ra ngẫu nhiên
14:04
It happened because many people put their time and effort
357
829000
3000
mà nhờ rất nhiều người
bỏ thời gian và nỗ lực
bỏ thời gian và nỗ lực
14:07
and their pioneering spirit into this.
358
832000
2000
và tinh thần tiên phong của họ vào đây.
14:09
On the left there, Julia Platt,
359
834000
2000
Phía bên trái đây là Julia Platt,
14:11
the mayor of my little hometown in Pacific Grove.
360
836000
2000
Thị trưởng ở quê tôi, Pacific Grove
14:13
At 74 years old, became mayor
361
838000
2000
Vào tuổi 74,
bà đã trở thành thị trưởng
bà đã trở thành thị trưởng
14:15
because something had to be done
362
840000
2000
vì có những điều phải được thực thiện
14:17
to protect the ocean.
363
842000
2000
để bảo vệ đại dương.
14:19
In 1931, she produced California's first
364
844000
2000
Trong năm 1931, bà đã lập
14:21
community-based marine protected area,
365
846000
3000
vùng biển đầu tiên của California
được bảo vệ bởi cộng đồng
được bảo vệ bởi cộng đồng
14:24
right next to the biggest polluting cannery,
366
849000
3000
ngay sát nhà máy đồ hộp
ô nhiễm lớn nhất,
ô nhiễm lớn nhất,
14:27
because Julia knew
367
852000
2000
vì Julia biết rằng
14:29
that when the canneries eventually were gone,
368
854000
2000
khi mà những nhà máy đồ hộp này
cuối cùng không còn nữa
cuối cùng không còn nữa
14:31
the ocean needed a place to grow from,
369
856000
3000
thì đại dương cần một nơi
để từ đó phát triển,
để từ đó phát triển,
14:34
that the ocean needed a place to spark a seed,
370
859000
3000
và đại dương cần một nơi
để gieo một hạt giống,
để gieo một hạt giống,
14:37
and she wanted to provide that seed.
371
862000
2000
và bà muốn là người
cung cấp hạt giống đó.
cung cấp hạt giống đó.
14:39
Other people, like David Packard and Julie Packard,
372
864000
3000
Những người khác,
giống như David Packard và Julie Packard,
giống như David Packard và Julie Packard,
14:42
who were instrumental in producing the Monterey Bay aquarium
373
867000
3000
là những người góp phần
vào việc tạo bể cá tại Vịnh Monterey
vào việc tạo bể cá tại Vịnh Monterey
14:45
to lock into people's notion
374
870000
2000
để ươm vào ý thức của mọi người
14:47
that the ocean
375
872000
2000
rằng đại dương
14:49
and the health of the ocean ecosystem
376
874000
3000
và sức khỏe của
hệ sinh thái đại dương
hệ sinh thái đại dương
14:52
were just as important to the economy of this area
377
877000
3000
quan trọng với
nền kinh tế của vùng này ngang với
nền kinh tế của vùng này ngang với
14:55
as eating the ecosystem would be.
378
880000
2000
việc ăn uống từ hệ sinh thái.
14:57
That change in thinking has led to a dramatic shift,
379
882000
3000
Sự thay đổi trong suy nghĩ
đã dẫn đến một sự chuyển dịch đáng kể
đã dẫn đến một sự chuyển dịch đáng kể
15:00
not only in the fortunes of Monterey Bay,
380
885000
3000
không chỉ về vận mạng
của Vịnh Monterey,
của Vịnh Monterey,
15:03
but other places around the world.
381
888000
2000
mà còn ở những vùng khác
trên khắp thế giới.
trên khắp thế giới.
15:05
Well, I want to leave you with the thought that
382
890000
2000
Chà, tôi muốn bạn ra về
và nghĩ đến điều này:
và nghĩ đến điều này:
15:07
what we're really trying to do here
383
892000
2000
điều chúng tôi
đang gắng sức làm ở đây
đang gắng sức làm ở đây
15:09
is protect this ocean pyramid,
384
894000
2000
là bảo vệ kim tự tháp đại dương này
15:11
and that ocean pyramid
385
896000
2000
và cái kim tự tháp đại dương
15:13
connects to our own pyramid of life.
386
898000
2000
kết nối với kim tự tháp sự sống
của chính chúng ta.
của chính chúng ta.
15:15
It's an ocean planet,
387
900000
2000
Đó là một hành tinh đại dương,
15:17
and we think of ourselves as a terrestrial species,
388
902000
3000
và chúng ta tưởng mình
sống trên mặt đất,
sống trên mặt đất,
15:21
but the pyramid of life in the ocean
389
906000
3000
nhưng kim tự tháp
sự sống trong đại dương
sự sống trong đại dương
15:24
and our own lives on land
390
909000
2000
và cuộc sống
của chúng ta trên mặt đất
của chúng ta trên mặt đất
15:26
are intricately connected.
391
911000
2000
được kết nối rất phức tạp.
15:28
And it's only through having the ocean being healthy
392
913000
2000
Chỉ bằng cách duy nhất là
giữ cho đại dương mạnh khỏe
giữ cho đại dương mạnh khỏe
15:30
that we can remain healthy ourselves.
393
915000
2000
chúng ta mới được khỏe mạnh
15:32
Thank you very much.
394
917000
2000
Cám ơn rất nhiều.
15:34
(Applause)
395
919000
2000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Stephen Palumbi - Marine biologistStephen Palumbi studies the way humanity and ocean life interact and intertwine. His insights into our codependence offer ideas for protecting both the ocean and ourselves.
Why you should listen
Stephen Palumbi teaches and does research in evolution and marine biology at Stanford University, and has long been fascinated by how quickly the world around us changes. His work on the genetics of marine organisms tries to focus on basic evolutionary questions but also on practical solutions to questions about how to preserve and protect the diverse life in the sea. DNA data on the genetics of marine populations like corals helps in the design and implementation of marine protected areas for conservation and fisheries enhancement. A second focus is on the use of molecular genetic techniques for the elucidation of past population sizes and dynamics of baleen whales, with the notion of recreating a better sense of the ecology of the virgin ocean.
Palumbi has lectured extensively on human-induced evolutionary change, has used genetic detective work to identify whales for sale in retail markets, and is working on new methods to help design marine parks for conservation. His first book for non-scientists, The Evolution Explosion, documents the impact of humans on evolution. His latest is an unusual environmental success story called The Death and Life of Monterey Bay. He also helped write and research and appears in the BBC series The Future Is Wild and the History Channel's World Without People. Other recent films appearances include The End of the Line and an upcoming Canadian Broadcasting series One Ocean.
Palumbi's other passion: microdocumentaries. His Short Attention Span Science Theater site received a million hits last year. And his band Sustainable Soul has several songs out, including "Crab Love" and "The Last Fish Left."
Stephen Palumbi | Speaker | TED.com