TED2014
Shaka Senghor: Why your worst deeds don’t define you
Vì sao những hành động xấu của bạn không định nghĩa được bạn
Filmed:
Readability: 3.6
1,611,403 views
Vào năm 1991, Shaka Senghor đã nổ súng và giết chết một người. Anh nói, anh là "một kẻ buôn bán ma túy với một tính khí nóng nảy và một khẩu súng lục bán tự động". Bị ngồi tù vì tội giết người cấp độ 2, điều đó đáng lẽ là hết đời. Nhưng không phải vậy. Thật vậy, đó là sự khởi đầu của một hành trình lâu năm để chuộc tội, một con người với những bài học khiêm tốn và nghiêm túc cho tất cả chúng ta.
Shaka Senghor - Author
Using literature as a lifeline, Shaka Senghor escaped a cycle of prison and desperation. Now his story kindles hope in those who have little. Full bio
Using literature as a lifeline, Shaka Senghor escaped a cycle of prison and desperation. Now his story kindles hope in those who have little. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Twenty-three years ago,
0
790
2605
Cách đây 23 năm,
00:15
at the age of 19,
1
3395
2755
vào năm 19 tuổi,
00:18
I shot and killed a man.
2
6150
3301
Tôi đã bắn
và giết chết một người.
và giết chết một người.
00:21
I was a young drug dealer
3
9451
2143
Tôi là một thanh niên
buôn bán ma túy
buôn bán ma túy
00:23
with a quick temper
4
11594
2369
với tính khí nóng nảy
00:25
and a semi-automatic pistol.
5
13963
4055
và một khẩu súng ngắn
bán tự động.
bán tự động.
00:30
But that wasn't the end of my story.
6
18018
2771
Nhưng đó không phải là
sự kết thúc của cuộc đời tôi.
sự kết thúc của cuộc đời tôi.
00:32
In fact, it was beginning,
7
20789
4141
Thực ra, nó là sự khởi đầu,
00:36
and the 23 years since
8
24930
2175
và 23 năm qua
00:39
is a story of acknowledgment,
9
27105
3722
là một câu chuyện
về sự nhận biết,
về sự nhận biết,
00:42
apology and atonement.
10
30827
3483
hối lỗi và sự đền tội.
00:46
But it didn't happen in the way
11
34310
1423
Nhưng điều đó
không diễn ra theo cách
không diễn ra theo cách
00:47
that you might imagine or think.
12
35733
3294
mà bạn tưởng tượng
hay nghĩ ra.
hay nghĩ ra.
00:51
These things occurred in my life
13
39027
1458
Những điều này
xảy ra trong đời tôi
xảy ra trong đời tôi
00:52
in a way that was surprising,
14
40485
2143
một cách bất ngờ,
00:54
especially to me.
15
42628
1635
nhất là đối với tôi.
00:56
See, like many of you,
16
44263
3141
Các bạn thấy, như nhiều
người trong các bạn,
người trong các bạn,
00:59
growing up, I was an honor roll student,
17
47404
2574
lớn lên, tôi là một học sinh
có tên trên bảng vàng,
có tên trên bảng vàng,
01:01
a scholarship student,
18
49978
1343
một sinh viên lãnh học bổng,
01:03
with dreams of becoming a doctor.
19
51321
2604
mơ trở thành một bác sĩ.
01:05
But things went dramatically wrong
20
53925
2631
Nhưng mọi việc đã
đi sai hướng một cách bất ngờ
đi sai hướng một cách bất ngờ
01:08
when my parents separated
21
56556
2174
khi cha mẹ tôi chia tay
01:10
and eventually divorced.
22
58730
3837
và cuối cùng li dị.
01:14
The actual events are pretty straightforward.
23
62567
2850
Các sự việc thực tế khá rõ ràng.
01:17
At the age of 17,
24
65417
2448
Ở tuổi 17,
01:19
I got shot three times
25
67865
1645
tôi đã bị bắn 3 lần
01:21
standing on the corner of my block in Detroit.
26
69510
4625
khi đứng ngay ở góc khu nhà
tôi ở Detroit.
tôi ở Detroit.
01:26
My friend rushed me to the hospital.
27
74135
2695
Bạn của tôi vội đưa tôi
vào bệnh viện.
vào bệnh viện.
01:28
Doctors pulled the bullets out,
28
76830
3224
Các bác sĩ đã lấy đạn ra,
01:32
patched me up,
29
80054
1791
băng bó cho tôi,
01:33
and sent me back to the same
neighborhood where I got shot.
neighborhood where I got shot.
30
81845
4371
và trả tôi về đúng khu ở
nơi tôi đã bị bắn.
nơi tôi đã bị bắn.
01:38
Throughout this ordeal,
31
86216
2755
Trong suốt cuộc thử thách này,
01:40
no one hugged me,
32
88971
2060
không một ai ôm tôi,
01:43
no one counseled me,
33
91031
2370
không ai khuyên răn tôi,
01:45
no one told me I would be okay.
34
93401
2940
không ai nói với tôi rằng
rồi tôi sẽ ổn.
rồi tôi sẽ ổn.
01:48
No one told me that I would live in fear,
35
96341
2924
Không ai nói với tôi
rằng tôi sẽ sống trong sợ hãi,
rằng tôi sẽ sống trong sợ hãi,
01:51
that I would become paranoid,
36
99265
2613
rằng tôi sẽ
trở thành một kẻ hoang tưởng,
trở thành một kẻ hoang tưởng,
01:53
or that I would react hyper-violently
37
101878
2993
hoặc tôi sẽ phản ứng
quá mức bạo lực
quá mức bạo lực
01:56
to being shot.
38
104871
2378
với việc bị bắn.
01:59
No one told me that one day,
39
107249
2821
Không ai nói với tôi rằng
một ngày nào đó,
một ngày nào đó,
02:02
I would become the person behind the trigger.
40
110070
4057
tôi sẽ trở thành kẻ nổ súng.
02:06
Fourteen months later,
41
114127
2674
Mười bốn tháng sau đó,
02:08
at 2 a.m.,
42
116801
2610
lúc 2 giờ sáng,
02:11
I fired the shots
43
119411
1636
tôi đã nổ súng
02:13
that caused a man's death.
44
121047
3853
giết chết một người đàn ông.
02:16
When I entered prison,
45
124900
1910
Khi bước vào tù,
02:18
I was bitter, I was angry, I was hurt.
46
126810
5507
tôi cay đắng, giận giữ,
bị tổn thương.
bị tổn thương.
02:24
I didn't want to take responsibility.
47
132317
2970
Tôi không muốn
nhận trách nhiệm.
nhận trách nhiệm.
02:27
I blamed everybody from my parents
48
135287
2052
Tôi đổ lỗi cho mọi người,
từ cha mẹ
từ cha mẹ
02:29
to the system.
49
137339
2973
cho đến chế độ.
02:32
I rationalized my decision to shoot
50
140312
2212
Tôi bào chữa cho
quyết định nổ súng của mình
quyết định nổ súng của mình
02:34
because in the hood where I come from,
51
142524
2439
bởi vì trong khu tôi sống,
02:36
it's better to be the shooter
52
144963
1626
thà là người nổ súng
02:38
than the person getting shot.
53
146589
3312
còn hơn là người bị bắn.
02:41
As I sat in my cold cell,
54
149901
3322
Khi ngồi trong xà lim lạnh lẽo,
02:45
I felt helpless,
55
153223
1647
tôi cảm thấy bất lực,
02:46
unloved and abandoned.
56
154870
3387
không ai yêu thương
và bị bỏ rơi.
và bị bỏ rơi.
02:50
I felt like nobody cared,
57
158257
3878
Tôi cảm thấy như
không có ai thèm quan tâm,
không có ai thèm quan tâm,
02:54
and I reacted
58
162135
2019
và tôi đã phản ứng
02:56
with hostility to my confinement.
59
164154
3011
một cách thù địch với sự giam cầm.
02:59
And I found myself getting
60
167165
1138
Và tôi đã thấy mình đang
ngày càng
ngày càng
03:00
deeper and deeper into trouble.
61
168303
2315
dấn sâu hơn vào rắc rối.
03:02
I ran black market stores,
62
170618
2780
Tôi đã mở cửa hàng chợ đen,
03:05
I loan sharked,
63
173398
2719
tôi cho vay nặng lãi,
03:08
and I sold drugs that were illegally smuggled
64
176117
2066
tôi bán ma túy
buôn lậu bất hợp pháp
buôn lậu bất hợp pháp
03:10
into the prison.
65
178183
1861
vào trong tù.
03:12
I had in fact become
66
180044
1570
Tôi thực tế đã trở nên
cái mà quản giáo
cái mà quản giáo
03:13
what the warden of the Michigan Reformatory called
67
181614
2681
Trại Cải tạo Michigan gọi là
03:16
"the worst of the worst."
68
184295
2837
"thằng khốn nạn nhất
trong những thắng khốn".
trong những thắng khốn".
03:19
And because of my activity,
69
187132
2325
Và vì những hành vi của mình,
03:21
I landed in solitary confinement
70
189457
2692
tôi bị đưa vào khu biệt giam
03:24
for seven and a half years
71
192149
2429
trong 7 năm rưỡi
03:26
out of my incarceration.
72
194578
3212
trong tổng thời gian
chịu án phạt tù.
chịu án phạt tù.
03:29
Now as I see it, solitary confinement
73
197790
1669
Giờ tôi hiểu rằng,
biệt giam
biệt giam
03:31
is one of the most inhumane and barbaric places
74
199459
1940
là một trong những nơi
bất nhân và dã man nhất
bất nhân và dã man nhất
03:33
you can find yourself,
75
201399
2899
bạn có thể rơi vào,
03:36
but find myself I did.
76
204298
2891
nhưng ở đó tôi đã tìm thấy
chính mình.
chính mình.
03:39
One day, I was pacing my cell,
77
207189
3511
Ngày nọ, tôi đang
đi tới đi lui trong xà lim,
đi tới đi lui trong xà lim,
03:42
when an officer came and delivered mail.
78
210700
4517
thì một sĩ quan đến giao thư.
03:47
I looked at a couple of letters
79
215217
1737
Tôi xem qua một vài bức
03:48
before I looked at the letter
80
216954
1914
trước khi tôi xem bức
03:50
that had my son's squiggly handwriting on it.
81
218868
3062
có nét chữ nguệch ngoạc
của con trai mình.
của con trai mình.
03:53
And anytime I would get a letter from my son,
82
221930
1437
Và mỗi khi nhận
thư con trai,
thư con trai,
03:55
it was like a ray of light
83
223367
1905
nó giống như là một tia sáng
03:57
in the darkest place you can imagine.
84
225272
2757
chiếu rọi vào nơi
tăm tối nhất.
tăm tối nhất.
04:00
And on this particular day, I opened this letter,
85
228029
3815
Trong ngày đặc biệt đó,
tôi mở bức thư,
tôi mở bức thư,
04:03
and in capital letters, he wrote,
86
231844
3106
với những chữ vết hoa,
nó viết,
nó viết,
04:06
"My mama told me why you was in prison:
87
234950
3255
"Mẹ nói với con
tại sao bố vào tù:
tại sao bố vào tù:
04:10
murder."
88
238205
2694
giết người."
04:12
He said, "Dad, don't kill.
89
240899
1919
Nó viết tiếp,
"Bố, đừng giết người.
"Bố, đừng giết người.
04:14
Jesus watches what you do. Pray to Him."
90
242818
5447
Chúa Giêsu biết bố làm gì.
Hãy cầu nguyện với Ngài."
Hãy cầu nguyện với Ngài."
04:20
Now, I wasn't religious at that time,
91
248265
1835
Tôi lúc đó không mộ đạo,
04:22
nor am I religious now,
92
250100
1707
bây giờ cũng không,
04:23
but it was something so profound
93
251807
2484
nhưng có cái gì đó thật sâu sắc
04:26
about my son's words.
94
254291
2762
trong những lời của con trai tôi.
04:29
They made me examine things about my life
95
257063
1622
Chúng làm tôi phải xem lại
những điều trong đời tôi
những điều trong đời tôi
04:30
that I hadn't considered.
96
258685
1936
mà tôi không hề xét tới.
04:32
It was the first time in my life
97
260621
1936
Đó là lần đầu tiên
trong cuộc đời
trong cuộc đời
04:34
that I had actually thought about the fact
98
262557
1972
tôi đã thật sự
suy nghĩ về việc
suy nghĩ về việc
04:36
that my son would see me as a murderer.
99
264529
3666
con trai tôi sẽ xem tôi
như là một kẻ giết người.
như là một kẻ giết người.
04:40
I sat back on my bunk
100
268195
2054
Tôi ngồi thụt vào giường
04:42
and I reflected on something I had read
101
270249
2019
và tôi ngẫm nghĩ về
một số điều đã từng đọc
một số điều đã từng đọc
04:44
in [Plato],
102
272268
2597
ở Plato,
04:46
where Socrates stated in "Apology"
103
274865
1975
chỗ Scocrates phát biểu
trong cuốn "Apology"
trong cuốn "Apology"
04:48
that the unexamined life isn't worth living.
104
276840
4271
rằng sống không tự tra xét
thì không đáng sống.
thì không đáng sống.
04:53
At that point is when the transformation began.
105
281111
5832
Ngay tại thời điểm đó
sự biến chuyển bắt đầu.
sự biến chuyển bắt đầu.
04:58
But it didn't come easy.
106
286943
2920
Nhưng nó không đến dễ dàng.
05:03
One of the things I realized,
107
291920
1844
Một trong những điều tôi nhận ra,
05:05
which was part of the transformation,
108
293764
2157
là một phần của sự biến đổi,
05:07
was that there were four key things.
109
295921
3742
đó là có 4 điều chính yếu.
05:11
The first thing was,
110
299663
2307
Điều thứ 1 là,
05:13
I had great mentors.
111
301970
2313
tôi có những người thầy tuyệt vời.
05:16
Now, I know some of you all are probably thinking,
112
304283
1876
Các bạn đây chắc sẽ nghĩ rằng,
05:18
how did you find a great mentor in prison?
113
306159
3169
Sao tìm được
một ông thầy lớn ở trong tù chứ?
một ông thầy lớn ở trong tù chứ?
05:21
But in my case,
114
309328
2865
Nhưng trong trường hợp của tôi,
05:24
some of my mentors
115
312193
1230
một số người thầy của tôi
05:25
who are serving life sentences
116
313423
1877
những người đang chấp hành án chung thân
05:27
were some of the best people
to ever come into my life,
to ever come into my life,
117
315300
2709
là trong những người tuyệt vời nhất
đã đến trong đời tôi,
đã đến trong đời tôi,
05:30
because they forced me to look at my life honestly,
118
318009
3264
họ buộc tôi nhìn lại đời mình
một cách chân thành,
một cách chân thành,
05:33
and they forced me to challenge myself
119
321273
1825
và họ buộc tôi
thử thách chính mình
thử thách chính mình
05:35
about my decision making.
120
323098
2515
về những quyết định của mình.
05:37
The second thing was literature.
121
325613
4254
Điều thứ 2 là văn chương.
05:41
Prior to going to prison,
122
329867
1743
Trước khi vào tù,
05:43
I didn't know that there were so many brilliant
123
331610
1997
tôi không biết rằng
có nhiều những
có nhiều những
05:45
black poets, authors and philosophers,
124
333607
3281
thi sĩ, tác giả và triết gia
da màu xuất sắc,
da màu xuất sắc,
05:48
and then I had the great fortune
125
336888
3019
sau đó tôi có một cơ hội tuyệt vời
05:51
of encountering Malcolm X's autobiography,
126
339907
4167
bắt gặp cuốn tự truyện của Malcolm X,
05:56
and it shattered every
stereotype I had about myself.
stereotype I had about myself.
127
344074
4547
và nó phá vỡ mọi khuôn mẫu
của tôi về chính mình.
của tôi về chính mình.
06:00
The third thing was family.
128
348621
2441
Điều thứ 3 là gia đình.
06:03
For 19 years, my father stood by my side
129
351062
4676
Trong suốt 19 năm,
cha tôi luôn ở bên tôi
cha tôi luôn ở bên tôi
06:07
with an unshakable faith,
130
355738
2429
với một niềm tin mãnh liệt,
06:10
because he believed that I had what it took
131
358167
1664
bởi vì ông tin rằng
tôi có những thứ để
tôi có những thứ để
06:11
to turn my life around.
132
359831
2294
thay đổi hoàn toàn
cuộc sống của mình.
cuộc sống của mình.
06:14
I also met an amazing woman
133
362125
2893
Tôi cũng đã gặp
một người phụ nữ tuyệt vời
một người phụ nữ tuyệt vời
06:17
who is now the mother of
my two-year-old son Sekou,
my two-year-old son Sekou,
134
365018
3434
người hiện giờ là mẹ của
đứa con trai 2 tuổi của tôi Sekou,
đứa con trai 2 tuổi của tôi Sekou,
06:20
and she taught me how to love myself
135
368452
2228
và cô ta dạy tôi biết cách
yêu thương bản thân
yêu thương bản thân
06:22
in a healthy way.
136
370680
4278
theo cách lành mạnh.
06:26
The final thing was writing.
137
374958
2696
Điều cuối cùng là viết lách.
06:29
When I got that letter from my son,
138
377654
1414
Khi tôi nhận lá thư đó
từ con trai tôi,
từ con trai tôi,
06:31
I began to write a journal
139
379068
2210
tôi đã bắt đầu ghi lại hồi tưởng
06:33
about things I had experienced in my childhood
140
381278
2801
về những vệc tôi đã
trải qua trong thời thơ ấu
trải qua trong thời thơ ấu
06:36
and in prison,
141
384079
2793
và trong tù,
06:38
and what it did is it opened up my mind to the idea
142
386872
3266
và những gì tôi làm
đã mở tâm trí tôi ra với ý nghĩ
đã mở tâm trí tôi ra với ý nghĩ
06:42
of atonement.
143
390138
2968
về sự đền tội.
06:45
Earlier in my incarceration, I had received
144
393106
2082
Lúc mới ngồi tù,
tôi có nhận được
tôi có nhận được
06:47
a letter from one of the relatives of my victim,
145
395188
3807
một bức thư từ một người thân
của nạn nhân của tôi,
của nạn nhân của tôi,
06:50
and in that letter,
146
398995
2845
trong bức thư đó,
06:53
she told me she forgave me,
147
401840
1845
bà ta nói là
bà ta tha thứ cho tôi,
bà ta tha thứ cho tôi,
06:55
because she realized I was a young child
148
403685
1949
bởi vì bà nhận thấy
tôi chỉ là một đứa trẻ
tôi chỉ là một đứa trẻ
06:57
who had been abused
149
405634
1337
bị lạm dụng
06:58
and had been through some hardships
150
406971
1792
và đã phải chịu
nhiều đau khổ
nhiều đau khổ
07:00
and just made a series of poor decisions.
151
408763
2738
đã ra các quyết định nông nổi.
07:03
It was the first time in my life
152
411501
2471
Đó là lần đầu tiên
trong cuộc đời
trong cuộc đời
07:05
that I ever felt open to forgiving myself.
153
413972
7729
tôi tự mở lòng ra
để tha thứ chính mình.
để tha thứ chính mình.
07:13
One of the things that happened
154
421701
1244
Một điều đã xảy ra
07:14
after that experience is that
155
422945
2323
sau những trải nghiệm đó là
07:17
I thought about the other men who were incarcerated
156
425268
1888
tôi nghĩ về những người khác
đã bị bỏ tù
đã bị bỏ tù
07:19
alongside of me,
157
427156
1812
ngay sát bên tôi,
07:20
and how much I wanted to share this with them.
158
428968
2922
và mong muốn được
chia sẻ cảm xúc với họ.
chia sẻ cảm xúc với họ.
07:23
And so I started talking to them about
159
431890
1754
Và như thế tôi bắt đầu
nói chuyện với họ về
nói chuyện với họ về
07:25
some of their experiences,
160
433644
1927
các trải nghiệm của họ,
07:27
and I was devastated to realize
161
435571
1482
và tôi đau đớn nhận ra
07:29
that most of them came from
the same abusive environments,
the same abusive environments,
162
437053
3378
phần lớn họ đều
bị lạm dụng giống nhau,
bị lạm dụng giống nhau,
07:32
And most of them wanted help
and they wanted to turn it around,
and they wanted to turn it around,
163
440431
3539
Đa số họ muốn được giúp đỡ
và muốn thay đổi cuộc sống,
và muốn thay đổi cuộc sống,
07:35
but unfortunately the system
164
443970
1740
nhưng thật không may hệ thống
07:37
that currently holds 2.5 million people in prison
165
445710
3218
hiện giam cầm 2.5 triệu người trong tù
07:40
is designed to warehouse
166
448928
2200
được thiết kế như một cái kho
07:43
as opposed to rehabilitate or transform.
167
451128
4292
trái ngược với phục hồi và thay đổi.
07:47
So I made it up in my mind
168
455420
1891
Tôi đã tự hứa với mình
07:49
that if I was ever released from prison
169
457311
1754
rằng nếu tôi được ra tù
07:51
that I would do everything in my power
170
459065
2457
tôi sẽ làm mọi việc
trong khả năng của mình
trong khả năng của mình
07:53
to help change that.
171
461522
3701
để giúp thay đổi điều đó.
07:57
In 2010, I walked out of prison
172
465223
2766
Năm 2010, tôi bước ra khỏi tù
07:59
for the first time after two decades.
173
467989
3078
lần đầu tiên sau 2 thập kỉ.
08:03
Now imagine, if you will,
174
471067
1588
Hãy thử tưởng tượng nhé,
nếu bạn vui lòng,
nếu bạn vui lòng,
08:04
Fred Flintstone walking into an episode
175
472655
2582
nhân vật Fred Flintstone
bước vào một tập
bước vào một tập
08:07
of "The Jetsons."
176
475237
2383
của bộ phim hoạt hình
"The Jetsons."
"The Jetsons."
08:09
That was pretty much what my life was like.
177
477620
2935
Nó khá giống cuộc đời tôi.
08:12
For the first time, I was exposed to the Internet,
178
480555
3315
Lần đầu tiên,
tôi được biết đến Internet,
tôi được biết đến Internet,
08:15
social media,
179
483870
1736
mạng xã hội,
08:17
cars that talk like KITT from "Knight Rider."
180
485606
4137
chiếc xe biết nói
như KITT trong "Knight Rider."
như KITT trong "Knight Rider."
08:21
But the thing that fascinated me the most
181
489743
1784
Nhưng điều làm tôi mê nhất
08:23
was phone technology.
182
491527
1783
là công nghệ điện thoại.
08:25
See, when I went to prison,
183
493310
1272
Khi tôi vào tù,
08:26
our car phones were this big
184
494582
1775
cái điện thoại di động bự cỡ này
08:28
and required two people to carry them.
185
496357
2601
cần đến 2 người khiêng.
08:30
So imagine what it was like when I first grabbed
186
498958
2088
Thử tưởng tượng
lần đầu tiên tôi cầm
lần đầu tiên tôi cầm
08:33
my little Blackberry
187
501046
2126
cái Blackberry nhỏ nhắn
08:35
and I started learning how to text.
188
503172
1951
và bắt đầu học nhắn tin.
08:37
But the thing is, the people around me,
189
505123
1667
Nhưng vấn đề là,
mọi người quanh tôi,
mọi người quanh tôi,
08:38
they didn't realize that I had no idea
190
506790
1596
họ không nhận ra
tôi không có khái niệm nào
tôi không có khái niệm nào
08:40
what all these abbreviated texts meant,
191
508386
2694
về những từ viết tắt
08:43
like LOL, OMG, LMAO,
192
511080
5030
như là LOL, OMG, LMAO,
08:48
until one day I was having a conversation
193
516110
1742
đến một ngày tôi có
một cuộc trò chuyện
một cuộc trò chuyện
08:49
with one of my friends via text,
194
517852
2256
với một người bạn
bằng tin nhắn,
bằng tin nhắn,
08:52
and I asked him to do something,
and he responded back, "K."
and he responded back, "K."
195
520108
4031
tôi nhờ anh ta một số việc,
anh ta trả lời, "K."
anh ta trả lời, "K."
08:56
And I was like, "What is K?"
196
524139
3179
Và tôi hỏi, "K là gì?"
08:59
And he was like, "K is okay."
197
527318
1962
Và anh ta nhắn vầy, "K is okay."
09:01
So in my head, I was like,
198
529280
999
Trong đâu tôi lúc đó, tôi nghĩ,
09:02
"Well what the hell is wrong with K?"
199
530279
3018
"Có chuyện gì không ổn với K vậy?"
09:05
And so I text him a question mark.
200
533297
2513
Và tôi đã nhắn một dấu hỏi.
09:07
And he said, "K = okay."
201
535810
3671
Và anh ta trả lời, "K = okay."
09:11
And so I tap back, "FU." (Laughter)
202
539481
4689
Và tôi nhắn lại, "FU." ( Cười)
09:16
And then he texts back, and he asks me
203
544170
1756
Sau đó anh ta nhắn lại,
và hỏi tôi
và hỏi tôi
09:17
why was I cussing him out.
204
545926
1674
sao tôi lại chửi anh ta.
09:19
And I said, "LOL FU,"
205
547600
2660
Và tôi nhắn, "LOL FU,"
09:22
as in, I finally understand.
206
550260
1699
tôi cuối cùng cũng nắm được.
09:23
(Laughter)
207
551959
2037
(Cười)
09:25
And so fast forward three years,
208
553996
3265
3 năm trôi rất nhanh,
09:29
I'm doing relatively good.
209
557261
1874
tôi làm việc khá tốt.
09:31
I have a fellowship at MIT Media Lab,
210
559135
2678
Tôi có một học bổng
tại MIT Media Lab,
tại MIT Media Lab,
09:33
I work for an amazing company called BMe,
211
561813
3217
tôi làm cho một
công ty tuyệt vời là BMe,
công ty tuyệt vời là BMe,
09:37
I teach at the University of Michigan,
212
565030
2330
tôi dạy tại đại học Mechigan,
09:39
but it's been a struggle
213
567360
1977
nhưng đó là một sự đấu tranh
09:41
because I realize that there are more
214
569337
1463
bởi vì tôi nhận ra rằng có nhiều
09:42
men and women coming home
215
570800
1635
đàn ông và phụ nữ khi về nhà
09:44
who are not going to be
afforded those opportunities.
afforded those opportunities.
216
572435
3161
không được hưởng
những cơ hội đó.
những cơ hội đó.
09:47
I've been blessed to work with some amazing
217
575596
1805
Tôi đã được ơn
làm việc với môt vài
làm việc với môt vài
09:49
men and women,
218
577401
2684
đàn ông và phụ nữ tuyệt vời,
09:52
helping others reenter society,
219
580085
1762
giúp những người khác
tái hòa nhập xã hội,
tái hòa nhập xã hội,
09:53
and one of them is my friend named Calvin Evans.
220
581847
4213
một trong số họ
là bạn tôi Calvin Evans.
là bạn tôi Calvin Evans.
09:58
He served 24 years for a crime he didn't commit.
221
586060
2955
Anh bị giam 24 năm
cho một tội anh không phạm.
cho một tội anh không phạm.
10:01
He's 45 years old. He's currently enrolled in college.
222
589015
3768
Anh ta 45 tuổi, hiện ghi danh
vào một trường đại học.
vào một trường đại học.
10:04
And one of the things that we talked about
223
592783
1724
Một trong những điều
mà chúng tôi nói đến
mà chúng tôi nói đến
10:06
is the three things that I found important
224
594507
1712
là 3 điều mà tôi thấy quan trọng
10:08
in my personal transformation,
225
596219
1620
trong sự biến đổi cá nhân của mình,
10:09
the first being acknowledgment.
226
597839
1939
điều đầu tiên là sự thừa nhận.
10:11
I had to acknowledge that I had hurt others.
227
599778
2426
Tôi phải nhận
đã làm tổn thương người khác.
đã làm tổn thương người khác.
10:14
I also had to acknowledge that I had been hurt.
228
602204
2796
Tôi cũng phải thừa nhận
rằng tôi cũng đau khổ.
rằng tôi cũng đau khổ.
10:17
The second thing was apologizing.
229
605000
2421
Điều thứ 2 là việc xin lỗi.
10:19
I had to apologize to the people I had hurt.
230
607421
2150
Tôi đã phải xin lỗi
người mà tôi làm tổn thương.
người mà tôi làm tổn thương.
10:21
Even though I had no expectations
of them accepting it,
of them accepting it,
231
609571
2072
Thậm chí không dám mong rằng
họ chấp nhận lời xin lỗi đó,
họ chấp nhận lời xin lỗi đó,
10:23
it was important to do because it was the right thing.
232
611643
2752
điều đó rất quan trọng
vì đó là điều đúng đắn.
vì đó là điều đúng đắn.
10:26
But I also had to apologize to myself.
233
614395
2959
Nhưng tôi cũng phải
xin lỗi chính mình.
xin lỗi chính mình.
10:29
The third thing was atoning.
234
617354
2817
Điều thứ 3 là chuộc lỗi.
10:32
For me, atoning meant
235
620171
1683
Đối với tôi,
việc chuộc lỗi nghĩa là
việc chuộc lỗi nghĩa là
10:33
going back into my community
236
621854
1593
trở lại với cộng đồng của tôi
10:35
and working with at-risk youth
237
623447
1543
làm việc với các bạn trẻ
đang gặp nguy hiểm
đang gặp nguy hiểm
10:36
who were on the same path,
238
624990
1800
những người đang
trên cùng con đường,
trên cùng con đường,
10:38
but also becoming at one with myself.
239
626790
3740
nhưng cũng đang
trở nên ủng hộ tôi.
trở nên ủng hộ tôi.
10:42
Through my experience of being locked up,
240
630530
1764
Qua kinh nghiệm
của tôi trong tù,
của tôi trong tù,
10:44
one of the things I discovered is this:
241
632294
2181
một điều tôi
khám phá ra là:
khám phá ra là:
10:46
the majority of men and women
242
634475
1216
phần lớn những người
đàn ông và phụ nữ
đàn ông và phụ nữ
10:47
who are incarcerated are redeemable,
243
635691
3421
bị giam giữ này
đều có thể cứu chữa được,
đều có thể cứu chữa được,
10:51
and the fact is,
244
639112
1260
và thực tế là,
10:52
90 percent of the men and
women who are incarcerated
women who are incarcerated
245
640372
2351
90% những người đàn ông
và phụ nữ bị đi tù
và phụ nữ bị đi tù
10:54
will at some point return to the community,
246
642723
2688
sẽ một lúc nào đó
quay trở lại với cộng đồng,
quay trở lại với cộng đồng,
10:57
and we have a role in determining what kind
247
645411
1915
và chúng ta có vai trò định hướng
họ là loại người nào
họ là loại người nào
10:59
of men and women return to our community.
248
647326
3619
khi quay trở lại
với cộng đồng chúng ta.
với cộng đồng chúng ta.
11:02
My wish today
249
650945
2611
Ước nguyện của tôi hiện nay
11:05
is that we will embrace
250
653556
3653
là chúng ta sẽ nhận lấy
11:09
a more empathetic approach
251
657209
2149
cách tiếp cận đồng cảm hơn
11:11
toward how we deal with mass incarceration,
252
659358
3220
làm sao để giải quyết
việc bỏ tù hàng loạt,
việc bỏ tù hàng loạt,
11:14
that we will do away with
253
662578
1144
để chấm dứt lối nghĩ
11:15
the lock-them-up-and-throw-away-the-key mentality,
254
663722
2315
nhốt-chúng-lại
-quẳng-chìa-khóa-đi,
-quẳng-chìa-khóa-đi,
11:18
because it's proven it doesn't work.
255
666037
3923
vì điều đó được chứng minh
là không hiệu quả.
là không hiệu quả.
11:21
My journey is a unique journey,
256
669960
2453
Hành trình của tôi
là hành trình độc đáo,
là hành trình độc đáo,
11:24
but it doesn't have to be that way.
257
672413
2665
không nhất thiết phải theo cách đó.
11:27
Anybody can have a transformation
258
675078
2406
Bất cứ ai cũng có thể biến đổi
11:29
if we create the space for that to happen.
259
677484
2840
nếu ta tạo điều kiện
cho nó xảy ra.
cho nó xảy ra.
11:32
So what I'm asking today
260
680324
1762
Những gì tôi đề nghị hôm nay
11:34
is that you envision
261
682086
1707
là các bạn hãy hình dung
11:35
a world where men and women
262
683793
2340
một thế giới
mọi đàn ông và phụ nữ
mọi đàn ông và phụ nữ
11:38
aren't held hostage to their pasts,
263
686133
3696
không còn khư khư
ôm lấy quá khứ,
ôm lấy quá khứ,
11:41
where misdeeds and mistakes
264
689829
1433
nơi những lầm lỗi và thiếu sót
11:43
don't define you for the rest of your life.
265
691262
2768
không định nghĩa con người
trong suốt cuộc đời.
trong suốt cuộc đời.
11:46
I think collectively, we can create that reality,
266
694030
3191
Cùng nhau, chúng ta có thể
tạo ra được thực tế đó,
tạo ra được thực tế đó,
11:49
and I hope you do too.
267
697221
1703
và tôi hy vọng các bạn
cũng có thể làm được.
cũng có thể làm được.
11:50
Thank you.
268
698924
1766
Xin cám ơn.
11:52
(Applause)
269
700690
3083
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Shaka Senghor - AuthorUsing literature as a lifeline, Shaka Senghor escaped a cycle of prison and desperation. Now his story kindles hope in those who have little.
Why you should listen
At the age of 19, Shaka Senghor went to prison fuming with anger and despair. Senghor was a drug dealer in Detroit, and one night, he shot and killed a man who showed up on his doorstep. While serving his sentence for second-degree murder, Senghor discovered redemption and responsibility through literature -- starting with The Autobiography of Malcolm X -- and through his own writing.
Upon his release at the age of 38, Senghor reached out to young men following his same troubled path, and published Live in Peace as part of an outreach program bringing hope to kids in Detroit and across the Midwest. His activism attracted the attention of the MIT Media Lab, and as a Director’s Fellow, Senghor has collaborated on imagining creative solutions for the problems plaguing distressed communities. His memoir, Writing My Wrongs, was published in 2013.
Shaka Senghor | Speaker | TED.com