TED2008
Jill Bolte Taylor: My stroke of insight
ჯილ ბოლტ ტეილორის შორსმჭვრეტელობის ძლიერი შემოტევა
Filmed:
Readability: 3.7
26,359,883 views
ჯილ ბოლტ ტეილორს ისეთი გამოკვლევის ჩატარების შესაძლებლობა მიეცა რომელსაც ძალიან ცოტა ტვინის მეცნიერი თუ ისურვებდა: მას დამბლა დაეცა, და ამის შემდეგ თავისი ტვინის ფუნქციები -- მოძრაობა, ლაპარაკი, თავის შეცნობა -- რიგრიგობით გაეთიშა. საკმაოდ შემზარავი ისტორია.
Jill Bolte Taylor - Neuroanatomist
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Brain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I grew up to study the brain
0
0
3000
მე გავიზარდე ტვინის შესწავლის სურვილით
00:21
because I have a brother who has been diagnosed with a brain disorder:
1
3000
4000
რადგან, მყავს ძმა, რომელსაც თავის ტვინის დარღვევა დაუდგინეს:
00:25
schizophrenia. And as a sister
2
7000
2000
შიზოფრენია. და რაოგორც და
00:27
and later, as a scientist, I wanted to understand, why
3
9000
4000
და მოგვიანებით, როგორც მეცნიერი, მე მინდოდა გამომეკვლია თუ რატომ
00:31
is it that I can take my dreams, I can connect
4
13000
3000
შემიძლია ავიღო ჩემი ოცნებები და დავუკავშირო
00:34
them to my reality, and I can make my dreams come true?
5
16000
3000
ისინი ჩემს რეალობას, და ეს ოცნებები ავიხდინო.
00:37
What is it about my brother's brain and
6
19000
4000
რით განსხვავდება ჩემი ძმის ტვინი და
00:41
his schizophrenia that he cannot connect his
7
23000
3000
მისი შიზოფრენია, ისე რომ მას არ შეუძლია დააკავშიროს თავისი
00:44
dreams to a common and shared reality, so they
8
26000
4000
ოცნებები საერთო და ჩვეულებრივ რეალობასთან და რატომ
00:48
instead become delusion?
9
30000
2000
იქცევიან ისინი ილუზიებად?
00:51
So I dedicated my career to research into the
10
33000
2000
ასე რომ მე მივიძღვენი ჩემი კარიერა გამოკვლევას
00:53
severe mental illnesses. And I moved from my home state
11
35000
3000
მწვავე სულიერ დაავადებებს დარგში. და გადავედი ჩემი მშობლიური
00:56
of Indiana to Boston, where I was working in
12
38000
3000
ინდიანის შტატიდან ბოსტონში, სადაც ვმუშაობდი
00:59
the lab of Dr. Francine Benes, in the Harvard
13
41000
3000
დოქროტ ფრენცინ ბენესის ლაბორატორიაში, ჰარვარდის
01:02
Department of Psychiatry. And in the lab, we were asking the question,
14
44000
6000
ფსიქიატრიის დეპარტამენტში. ლაბორატორიაში, ჩვენ ვიკვლევდით შეკითხვას,
01:08
"What are the biological differences between the brains of individuals
15
50000
5000
"რა ბიოლოგიური განსხვავებებია სხვადასხვა ადამიანის ტვინებს შორის
01:13
who would be diagnosed as normal control,
16
55000
2000
ვისაც ნორმალური ტვინი აქვთ
01:15
as compared with the brains of individuals diagnosed with
17
57000
3000
იმ ინდივიდებთან შედარებით ვისაც დაუდგინეს
01:18
schizophrenia, schizoaffective or bipolar disorder?"
18
60000
5000
შიზოფრენია, შიზოაფექტი, ან ბიპოლარული მოშლილობა?
01:23
So we were essentially mapping the microcircuitry
19
65000
3000
ასე რომ ჩვენ პრინციპში ვგეგმავდით ტვინის
01:26
of the brain: which cells are communicating with
20
68000
3000
მიკროცირკულაციას: რომელი უჯრედი უკავშირდება
01:29
which cells, with which chemicals, and then in
21
71000
3000
რომელ უჯრედს, რომელ ქიმიკატს, და ამ
01:32
what quantities of those chemicals?
22
74000
3000
ქიმიკატის რამხელა რაოდენობას?
01:35
So there was a lot of meaning in my life because I was performing
23
77000
4000
ასე რომ ჩემ ცხოვრებას ღრმა მნიშვნელობა ჰქონდა, რადგან ამ კვლევას ვატარებდი
01:39
this type of research during the day.
24
81000
3000
დღის განმავლობაში.
01:42
But then in the evenings and on the weekends,
25
84000
3000
მაგრამ საღამოობით და შაბათ-კვირას,
01:45
I traveled as an advocate for NAMI, the National Alliance on Mental Illness.
26
87000
5000
მე ვმოგზაურობდი როგორც NAMI-ს წარმომადგენელი, რაც ნაციონალურ სულიერი დაავადებების ალიანსს ნიშნავს
01:50
But on the morning of December 10, 1996, I woke up
27
92000
3000
მაგრამ, 1996 წლის 10 დეკემბრის დილას, გავიღვიძე
01:53
to discover that I had a brain disorder of my own.
28
95000
4000
და აღმოვაჩინე რომ მე მქონდა ჩემი საკუთატი ტვინის მოშლილობა
01:57
A blood vessel exploded in the left half of my brain.
29
99000
4000
ტვინის მარცხენა ნაწილში.სისხლ-ძარღვი გამისკდა
02:01
And in the course of four hours,
30
103000
2000
და ოთხი საათის განმავლობაში,
02:03
I watched my brain completely deteriorate in its ability to
31
105000
5000
მე ვუყურებდი თუ როგორ დაკარგა ჩემმა ტვინმა ინფორმაციის
02:08
process all information. On the morning of the hemorrhage,
32
110000
4000
დამუშავების უნარი. ამ დილას
02:12
I could not walk, talk, read, write or recall any of my life.
33
114000
6000
არ შემეძლო სიარული, ლაპარაკი, წერა, ანდა ჩემი ცხოვრების გახსენება.
02:18
I essentially became an infant in a woman's body.
34
120000
4000
მე არსებითად გავხდი ახალშობილი ქალის სხეულში.
02:23
If you've ever seen a human brain,
35
125000
3000
თუ ოდესმე გინახავთ ადამიანის ტვინი,
02:26
it's obvious that the two hemispheres are completely separate from one another.
36
128000
3000
ცხადია რომ ტვინის ორი ნახევარსფერო მთლიანად გამოყოფილია ერთმანეთისგან.
02:29
And I have brought for you a real human brain.
37
131000
6000
და მე თქვენთვის მოვიტანე ადამიანის ნამდვილი ტვინი.
02:38
So this is a real human brain.
38
140000
7000
ასე რომ ეს არის ნამდვილი ტვინი.
02:46
This is the front of the brain,
39
148000
2000
ეს არის წინა ნაწილი,
02:48
the back of brain with the spinal cord hanging down,
40
150000
4000
უკანა ნაწილი და ზურგის ტვინი არის ჩამოკიდებული,
02:52
and this is how it would be positioned inside of my head.
41
154000
4000
და აი ასეთ პოზიციაში იქნებიდა ჩემს თავში.
02:56
And when you look at the brain, it's obvious that
42
158000
2000
და როდესაც ვუყურებთ ტვინს, ცხადია რომ
02:58
the two cerebral cortices are completely separate from one another.
43
160000
5000
ორი ცერებრული კორტექსი არის მთლიანად გამოყოფილი ერთმანეთისგან.
03:04
For those of you who understand computers,
44
166000
2000
იმ თქვენთაგანისთვის ვისაც კომპიუტერები გესმით,
03:06
our right hemisphere functions like a parallel processor,
45
168000
3000
ჩვენი მარჯვენა ნახევარსფერო ფუნქციონიერებს როგორ პარალელური პროცესორი,
03:09
while our left hemisphere functions like a serial processor.
46
171000
4000
როდესაც ჩვენი მარცხენა ნახევარსფერო ფუნქციონირებს როგორც სერიული პროცესორი.
03:13
The two hemispheres do communicate with one another
47
175000
3000
ორი ნახევარსფერო ეკონტაქტება ერთმანეთს
03:16
through the corpus collosum,
48
178000
2000
კორპუს კოლოსუმის მეშვეობით,
03:18
which is made up of some 300 million axonal fibers.
49
180000
4000
რომელიც შედგება დაახლოებით 300 მილიონი აქსანოლური ბოჭკოსგან.
03:22
But other than that,
50
184000
2000
თუმცა ამის გამოკლებით,
03:24
the two hemispheres are completely separate.
51
186000
4000
ორი ნახევარსფერო სრულიად განცალკევებულია.
03:28
Because they process information differently,
52
190000
3000
რადგან ისინი ამუშავებენ ინფორმაციას განსხვავებულად,
03:31
each of our hemispheres think about different things,
53
193000
3000
თითოეული ნახევარსფერო ფიქრობს განსხვავებულ რაღაცაზე,
03:34
they care about different things, and, dare I say,
54
196000
4000
მათ განსხვავებული რაღაც ადარდებთ და გავბედავ და ვიტყვი,
03:38
they have very different personalities.
55
200000
4000
მათ აქვთ ძალიან გასნხვავებული ხასიათები.
03:43
Excuse me. Thank you. It's been a joy. Assistant: It has been.
56
205000
7000
მომიტევეთ. გმადლობ. მშვენივრად გავერთე. (ასისტენტი: ნამდვილად.)
03:51
Our right human hemisphere is all about this present moment.
57
213000
4000
ჩვენი მარჯვენა ნახევარსფერო კონცენტრირებულია მხოლოდ აწმყოზე.
03:55
It's all about "right here, right now."
58
217000
5000
ყველაფერი რაც აინტერესებს არის "აქ ახლა, ამ წამს"
04:00
Our right hemisphere, it thinks in pictures
59
222000
3000
ჩვენი მარჯვენა ნახევარსფერო ფიქრობს სურათებით
04:03
and it learns kinesthetically through the movement of our bodies.
60
225000
4000
და კინესტიკურად სწავლობს ჩვენი სხეულების მოძრაობაში.
04:07
Information, in the form of energy, streams in simultaneously
61
229000
5000
ინფორმაცია, ენერგიის სახით, ერთდროულად მიედინება
04:12
through all of our sensory systems
62
234000
2000
ჩვენს სენსორულ სისტემებში
04:14
and then it explodes into this enormous collage
63
236000
3000
და შემდეგ იფეთქებს უზარმაზარ კოლაჟში
04:17
of what this present moment looks like,
64
239000
4000
რომელიც გამოსახავს აწმყო მომენტს,
04:21
what this present moment smells like and tastes like,
65
243000
3000
აწმყოს სუნს და გემოს,
04:24
what it feels like and what it sounds like.
66
246000
4000
მის შეგრძნებას და ხმას.
04:29
I am an energy-being connected to the energy all around me
67
251000
5000
მე ვარ ენერგო-არსება დაკავშირებული ჩემს გარშემო არსებულ ენერგიასთან
04:34
through the consciousness of my right hemisphere.
68
256000
3000
ჩემი მარჯვენა ნახევარსფეროს ცნობიერებით.
04:37
We are energy-beings connected to one another
69
259000
4000
ჩვენ ვართ ენერგო-არსებები, დაკავშირებულნი ერთმანეთთან
04:41
through the consciousness of our right hemispheres as one human family.
70
263000
6000
ერთ, ადამიანთა ოჯახად ჩვენი მარჯვენა ნახევარსფეროს ცნობიერებით.
04:47
And right here,
71
269000
2000
და სწორედ აქ,
04:49
right now, we are brothers and sisters on this planet,
72
271000
2000
სწორედ ახლა, ჩვენ ვართ ძმები და დები ამ პლანეტაზე,
04:51
here to make the world a better place.
73
273000
4000
აქ ჩვენ ვაუმჯობესებთ სამყაროს.
04:55
And in this moment we are perfect, we are whole and we are beautiful.
74
277000
6000
და ამ მომენტში ჩვენ ვართ სრულყოფილები, ჩვენ ვართ მთლიანნი და მშვენიერნი.
05:02
My left hemisphere -- our left hemisphere -- is a very different place.
75
284000
5000
ჩემი მარცხენა ნახევარსფერო -- ჩვენი მარცხენა ნახევარსფერო -- ძალიან განსხვავებული ადგილია.
05:07
Our left hemisphere thinks linearly and methodically.
76
289000
4000
ჩვენი მარცხენა ნახევარსფერო ფიქრობს სწორხაზოვნად და მეთოდოლოგიურად.
05:11
Our left hemisphere
77
293000
2000
ჩვენი მარცხენა ნახევარსფერო
05:13
is all about the past and it's all about the future.
78
295000
4000
კონცენტრირდება მხოლოდ წარსულზე და მომავალზე.
05:17
Our left hemisphere is designed to take that
79
299000
3000
ჩვენი მარცხენა ნახევარსფერო მოწყობილია ისე რომ აიღოს ის
05:20
enormous collage of the present moment and start
80
302000
3000
უზარმაზარი აწმყოს კოლაჟი და დაიწყოს
05:23
picking out details, details and more details about those details.
81
305000
4000
მისგან დეტალების გადარჩევა და ამ დეტალებისგან შემდეგ კიდევ მეტი დეტალის გადარჩევა.
05:27
It then categorizes and
82
309000
2000
ის შემდეგ კატეგორიებად აჯგუფებს და
05:29
organizes all that information, associates it
83
311000
4000
და აწყობს მთელ ამ ინფორმაციას, აკავშირებს მას
05:33
with everything in the past we've ever learned, and
84
315000
3000
ყველაფერთან რაც კი ჩვენ წარსულში გვისწავლია, და
05:36
projects into the future all of our possibilities.
85
318000
3000
მომავალში გეგმავს ყველა შესაძლო განვითარებას.
05:40
And our left hemisphere thinks in language.
86
322000
4000
და ჩვენი მარცხენა ნახევარსფერო ფიქრობს ენით,
05:44
It's that ongoing brain chatter that connects me and my
87
326000
3000
სწორედ ისაა ტვინის მუდმივი ლაი-ლაი რომელიც მაკავშირებს მე და ჩემს
05:47
internal world to my external world.
88
329000
4000
შინაგან სამყაროს ჩემს გარეგან სამყაროსთან.
05:51
It's that little voice that says to me, "Hey, you gotta remember
89
333000
4000
შწორედ ისაა ის პატარა ხმა რომელიც მეუბნება, "ეი, არ დაგავიწყდეს
05:55
to pick up bananas on your way home.
90
337000
3000
გზად ბანანის შეძენა.
05:58
I need them in the morning."
91
340000
1000
ის დილას დამჭირდება."
05:59
It's that calculating intelligence that reminds me
92
341000
3000
სწორედ ისაა ის გამომთვლელი ინტელექტი რომელიც მახსენებს
06:02
when I have to do my laundry. But perhaps most important,
93
344000
3000
თუ როდის უნდა გავრეცხო სარეცხი. თუმცა, ყველაზე მნიშვნელოვანი,
06:05
it's that little voice that says to me,
94
347000
4000
ისაა ის პატარა ხმა რომელიც მეუბნება,
06:09
"I am. I am." And as soon as my left hemisphere says to me "I am,"
95
351000
6000
"მე ვარ. მე ვარ." და როგორც კი ჩემი მარცხენა ნახევარსფერო მეტყვის "მე ვარ,"
06:15
I become separate.
96
357000
3000
მე ვხდები განცალკევებული.
06:18
I become a single solid individual, separate from the energy flow
97
360000
4000
მე ვხდები ეული მყარი ინდივიდი, გამოყოფილი ენერგიის დინებისგან
06:22
around me and separate from you.
98
364000
3000
ჩემს გარშემო და გამოყოფილი თქვენგან.
06:25
And this was the portion of my brain that I lost
99
367000
3000
ეს იყო ჩემი ტვინის ის პორცია რომელიც დავკარგე
06:28
on the morning of my stroke.
100
370000
2000
იმ დილის შეტევისას.
06:30
On the morning of the stroke, I woke up to a
101
372000
4000
სწორედ იმ დილას, მე გამაღვიძა
06:34
pounding pain behind my left eye. And it was the kind of pain --
102
376000
5000
მარცხენა თვალის უკან ძლიერმა ტკივილმა. და ეს იყო ისეთი --
06:39
caustic pain -- that you get when you
103
381000
2000
მწველი ტკივილი რომელსაც გრძნობ
06:41
bite into ice cream. And it just gripped me --
104
383000
4000
ნაყინის ჩაკბეჩისას. და ის ჩამებღაუჭა
06:45
and then it released me. And then it just gripped me --
105
387000
3000
და შემდეგ მომეშვა. და შემდეგ ჩამებღაუჭა
06:49
and then it released me. And it was very unusual
106
391000
3000
და შემდეგ მომეშვა. და ეს იყო ძალიან უჩვეულო
06:52
for me to ever experience any kind of pain,
107
394000
3000
ჩემთვის საერთოდ რაიმე ტკივილის გამოცდა,
06:55
so I thought, "OK, I'll just start my normal routine."
108
397000
2000
ხოდა ვიფიქრე, კარგი, დავიწყებ ჩემს ყოველდღიურ რუტინას.
06:57
So I got up and I jumped onto my cardio glider,
109
399000
3000
ავდექი და ვეცი ჩემს კარდიო სავარჯიშოს,
07:00
which is a full-body, full-exercise machine.
110
402000
3000
რომელიც არის მთელი სხეულის სავარჯიშო მანქანა.
07:03
And I'm jamming away on this thing, and I'm realizing
111
405000
4000
ვარჯიშის დროს გავაცნობიერე
07:08
that my hands look like primitive claws grasping
112
410000
4000
რომ ჩემი ხელები წააგავს პრიმიტიულ კლანჭებს, ჩაბღაუჭებულს
07:12
onto the bar. And I thought, "That's very peculiar."
113
414000
3000
კრინის მილებზე. და მე ვიფიქრე, "ძალიან განსაკუთრებულია."
07:15
And I looked down at my body and I thought, "Whoa,
114
417000
3000
და დავიხედე სხეულზე და ვიფიქრე, "ოჰო,
07:18
I'm a weird-looking thing." And it was as though
115
420000
3000
რა უცნაური რაღაც ვარ." და ეს იყო აზრი
07:21
my consciousness had shifted away from my normal
116
423000
3000
რომელიც ჩემმა ცნობიერებამ გააცურა ჩემი ნორმალური
07:24
perception of reality, where I'm the person on the
117
426000
3000
რეალობის აღქმისგან, სადაც მე ვარ პიროვნება
07:27
machine having the experience, to some esoteric space
118
429000
3000
სავარჯიშო მანქანაზე რომელსაც აქვს ეზოთერული სივრცის გამოცდილება
07:30
where I'm witnessing myself having this experience.
119
432000
4000
სადაც მე საკუთარ თავს ამ გამოცდილების ქონაში ვემოწმები.
07:35
And it was all very peculiar, and my headache was
120
437000
2000
და ეს ყველაფერი იყო ძალიან განსაკუთრებული, ჩემი თავის ტკივილი
07:37
just getting worse. So I get off the machine,
121
439000
2000
უარესდებოდა. ამიტომ, სავარჯიშოს მოვეშვი,
07:39
and I'm walking across my living room floor, and I
122
441000
3000
და გადავკვეთე ჩემი სასტუმრო ოთახის იატაკი და მე
07:42
realize that everything inside of my body has
123
444000
2000
ვაცნობიერებდი რომ ყველაფერი ჩემს სხეულში
07:44
slowed way down. And every step is very rigid and
124
446000
5000
ძალიან შენელდა. ყოველი ნაბიჯი იყო ძალიან მტკიცე და
07:49
very deliberate. There's no fluidity to my pace,
125
451000
3000
ძალიან დინჯი. არ ირყეოდა ჩემი სივრცე,
07:52
and there's this constriction in my area of perceptions,
126
454000
3000
და ჩემი აღქმის არეალი იკუმშებოდა,
07:55
so I'm just focused on internal systems.
127
457000
4000
ამიტომ ყურადღება შიდა სისტემისკენ მივმართე.
07:59
And I'm standing in my bathroom getting ready to
128
461000
2000
და ვდგავარ ჩემს აბაზანაში, ვემზადები
08:01
step into the shower, and I could actually hear the
129
463000
2000
შხაპშის ქვეშ შესასვლელად და ამ დროს ცხადად მესმის
08:03
dialogue inside of my body. I heard a little voice
130
465000
3000
დიალოგი ჩემს სხეულში. მესმის პატარა ხმა
08:06
saying, "OK. You muscles, you gotta contract.
131
468000
3000
როგორ ამბობს, "კარგი, თქვენ კუნთებო უნდა შეიკუმშოთ.
08:09
You muscles, you relax."
132
471000
1000
თქვენ კი მოდუნდით."
08:10
And then I lost my balance, and I'm propped up against the wall.
133
472000
3000
შემდეგ დავკარგე ბალანსი და კედელზე ავეყუდე.
08:13
And I look down at my arm and I realize
134
475000
4000
დავხედე ჩემს მკლავს და გავაცნობიერე
08:17
that I can no longer define the boundaries of my body.
135
479000
4000
რომ აღარ ძალმიძს ჩემი სხეულის საზღვრების დაწესება.
08:21
I can't define where I begin and where I end,
136
483000
4000
ვერ განვსაზღვრავ სად ვიწყები და სად ვმთავრდები,
08:25
because the atoms and the molecules of my arm
137
487000
3000
რადგან ჩემი მკლავის ატომები და მოლეკულები
08:28
blended with the atoms and molecules of the wall.
138
490000
4000
შეერია კედლის ატომებს და მოლეკულებს.
08:32
And all I could detect was this energy -- energy.
139
494000
4000
და ერთადერთი რისი შემჩნევაც შემეძლო იყო ეს ენერგია -- ენერგია.
08:36
And I'm asking myself, "What is wrong with me?
140
498000
2000
და საკუთარ თავს ვკითხე, "რა მჭირს?
08:38
What is going on?" And in that moment, my brain chatter --
141
500000
3000
რა ხდება?" და ამ მომენტში, ჩემი ტვინის ლაი-ლაი --
08:42
my left hemisphere brain chatter -- went totally silent.
142
504000
3000
ჩემი მარცხენა ნახევარსფერო ლაი-ლაი -- სრულიად დადუმდა.
08:45
Just like someone took a remote control
143
507000
3000
თითქოს ვიღაცამ აიღო საკონტროლო პულტი
08:48
and pushed the mute button. Total silence.
144
510000
3000
და ხმა ჩამიხშო. სრული სიჩუმე.
08:51
And at first I was shocked to find myself
145
513000
3000
თავიდან შოკში ჩავვარდი საკუთარი თავის
08:54
inside of a silent mind. But then I was immediately
146
516000
4000
შგნით დუმილის გაცნობიერებისგან, მაგრამ შემდეგ უმალვე
08:58
captivated by the magnificence of the energy around me.
147
520000
4000
აღმოვჩნდი ჩემს გარშემო არსებული საუცხოო ენერგიის ტყვეობაში.
09:02
And because I could no longer identify
148
524000
4000
და რადგან აღარ შემეძლო იდენტიფიკაცია
09:06
the boundaries of my body, I felt enormous and expansive.
149
528000
3000
საკუთარი სხეულის საზღვრებისა, თავი ვიგრძენი უზარმაზარად და უძვირფასესად.
09:09
I felt at one with all the energy that was,
150
531000
4000
ვიგრძენი ერთიანობა მთელს ენერგიასთან
09:13
and it was beautiful there.
151
535000
3000
და იქ ყოფნა იყო მშვენიერი.
09:16
Then all of a sudden my left hemisphere comes back
152
538000
2000
შემდეგ, სრულიად უცაბედად, ჩემი მარჯვენა ნახევარსფერო ბრუნდება
09:18
online, and it says to me, "Hey! We got a problem!
153
540000
3000
ხაზზე და მეუბნება, "ჰეი! შენ პრობლემა გაქვს!
09:21
We got a problem! We gotta get some help."
154
543000
2000
ჩვენ პრობლემა გვაქვს! დახმარებას უნდა ვუხმოთ."
09:23
And I'm going, "Ahh! I got a problem.
155
545000
2000
და მეც ავყევი, "ოხ! პრობლემა მაქვს
09:25
I got a problem." So it's like, "OK. OK. I got a problem."
156
547000
3000
პრობლემა მაქვს." ხოდა ვეთანხმები, "კი, კი, პრობლემა მაქვს."
09:28
But then I immediately drifted right back
157
550000
3000
მაგრამ შემდეგ მე უმალვე გავირიყე უკან
09:31
out into the consciousness -- and I affectionately
158
553000
3000
გარეთ ცნობიერებაში -- და ნაზად
09:34
refer to this space as La La Land.
159
556000
3000
მივმართე ამ სივრცეს ლა ლა ლენდი.
09:38
But it was beautiful there. Imagine what it would
160
560000
2000
მაგრამ იქ სუფევდა სილამაზე. წარმოიდგინეთ როგორია
09:40
be like to be totally disconnected from your brain
161
562000
3000
როცა სრულიად გამორთული ხარ საკუთარი ტვინის
09:43
chatter that connects you to the external world.
162
565000
3000
ლაყბობისგან რომელიც გაკავშირებს გარე სამყაროსთან.
09:46
So here I am in this space, and my job -- and any
163
568000
3000
ესეიგი, ამ სივრცეში ვარ და ჩემი სამსახური და ნებისმიერი
09:49
stress related to my job -- it was gone.
164
571000
3000
მასთან დაკავშირებული სტრესი ქრება.
09:52
And I felt lighter in my body. And imagine
165
574000
3000
და ვიგრძენი სიმსუბუქე სხეულში. წარმოიდგინეთ:
09:55
all of the relationships in the external world and any
166
577000
4000
ყველა სახის ურთიერთობა გარე სამყაროში და ყველა
09:59
stressors related to any of those -- they were gone.
167
581000
3000
სტრესის მიზეზი გაქრა.
10:02
And I felt this sense of peacefulness.
168
584000
5000
და ვიგრძენი სიმშივდე,
10:07
And imagine what it would feel like to lose 37 years of emotional baggage!
169
589000
5000
და წარმოიდგინეთ რა განცდა უნდა იყოს ამ 37 წლიანი ემოციური ტვირთის გათვალისწინებით!
10:12
(Laughter) Oh! I felt euphoria --
170
594000
5000
(სიცილი) ოჰ! ვიგრძენი ეუფორია.
10:18
euphoria. It was beautiful.
171
600000
3000
ეუფორია. ულამაზესი იყო.
10:21
And then, again, my left hemisphere comes online and it says,
172
603000
2000
შემდეგ, კიდევ ერთხელ, ჩემი მარცხენა ნახევარსფერო ბრუნდება ხაზზე და მეუბნება,
10:23
"Hey! You've got to pay attention.
173
605000
2000
"ჰეი! ყურადღებით.
10:25
We've got to get help." And I'm thinking, "I got to get help.
174
607000
2000
ჩვენ დახმარებას უნდა ვუხმოთ." და მე ვფიქრობ, "დახმარებას უნდა ვუხმო.
10:27
I gotta focus."
175
609000
2000
უნდა ვფოკუსირდე."
10:29
So I get out of the shower and I mechanically
176
611000
2000
ამიტომ, გამოვედი შხაპიდან და მექანიკურად
10:31
dress and I'm walking around my apartment,
177
613000
2000
ჩავიცვი და დავდივარ საკუთარ ბინაში,
10:33
and I'm thinking, "I gotta get to work. I gotta get to work.
178
615000
2000
ვფიქრობ, "სამსახურში უნდა წავიდე, უნდა ვიმუშაო
10:35
Can I drive? Can I drive?"
179
617000
3000
ტარება შემიძლია? ტარება შემიძლია?"
10:38
And in that moment my right arm went totally
180
620000
2000
და ამ მომენტში ჩემი მარჯვენა მკლავი სრულიად
10:40
paralyzed by my side. Then I realized,
181
622000
3000
პარალიზდა. შემდეგ გავაცნობიერე,
10:43
"Oh my gosh! I'm having a stroke! I'm having a stroke!"
182
625000
3000
"ღმერთო ჩემი! შეტევა მაქვს! შეტევა მაქვს!"
10:46
And the next thing my brain says to me is, "Wow!
183
628000
3000
და შემდეგი რასაც ჩემი ტვინი მეუბნება არის, "ოჰო!
10:49
This is so cool." (Laughter) "This is so cool!
184
631000
6000
ასწორებს." (სიცილი) "რა მაგარია!
10:55
How many brain scientists have the opportunity
185
637000
2000
ტვინის რამდენ მეცნიერს ეძლევა შესაძლებლობა
10:57
to study their own brain from the inside out?"
186
639000
3000
შიგნიდან შეისწავლოს საკუთარი ტვინი?"
11:00
(Laughter)
187
642000
2000
(სიცილი)
11:02
And then it crosses my mind, "But I'm a very busy woman!"
188
644000
4000
და შემდეგ თავში აზრმა გამირბინა: "მე ძალიან დაკავებული ქალი ვარ!"
11:06
(Laughter) "I don't have time for a stroke!"
189
648000
3000
(სიცილი) "შეტევების დრო არ მაქვს!"
11:09
So I'm like, "OK, I can't stop the stroke from happening,
190
651000
2000
ხოდა ვფიქრობ, "კარგი, შეტევას ვერ შევაჩერებ,
11:11
so I'll do this for a week or two, and
191
653000
3000
ამიტომ 1-2 კვირა ამით დავკავდები და
11:14
then I'll get back to my routine. OK.
192
656000
2000
შემდეგ ჩვეულ რუტინას დავუბრუნდები. კარგი.
11:16
So I gotta call help. I gotta call work."
193
658000
2000
დახმარებას უნდა ვუხმო. სამსახურში უნდა დავრეკო."
11:18
I couldn't remember the number at work,
194
660000
2000
სამსახურის ნომერი ვერ გავიხსენე,
11:20
so I remembered, in my office I had a business card
195
662000
2000
ხოდა გამახსენდა რომ ჩემს ოფისში მაქვს სავიზიტო პარათი
11:22
with my number on it. So I go into my business room,
196
664000
3000
რომელსაც აწერია ჩემი ნომერი. შევდივარ ჩემს სამუშაო ოთახში,
11:25
I pull out a three-inch stack of business cards.
197
667000
3000
ვაძრობ სამი ინჩის ზომის დასტას სავიზტო ბარათებით.
11:28
And I'm looking at the card on top and even though
198
670000
3000
და დავყურებ ბარათს და იმის მიუხედავად რომ
11:31
I could see clearly in my mind's eye what my business card looked like,
199
673000
4000
ცხადად ვხედავდი ჩემი გონების თვალებით ჩემი სავიზიტო ბარათის გარეგნობას,
11:35
I couldn't tell if this
200
677000
2000
არ ვიყავი დარწმუნებული ეს იყო
11:37
was my card or not, because all I could see were pixels.
201
679000
3000
ჩემი ბარათი თუ არა, რადგან ვხედავდი მხოლოდ პიქსელებს.
11:40
And the pixels of the words blended
202
682000
2000
და სიტყვების ეს პიქსელები აითქვიფა
11:42
with the pixels of the background and the pixels of the symbols,
203
684000
3000
ფონის პიქსელებში და სიმბოლოებში,
11:45
and I just couldn't tell.
204
687000
2000
უბრალოდ ვერ ვარჩევდი.
11:47
And then I would wait for what I call a wave of clarity.
205
689000
3000
და შემდეგ მომიწია ლოდინი იმისთვის, რასაც მე სიცხადის ტალღას ვეძახი.
11:50
And in that moment, I would be able to
206
692000
3000
და იმ მომენტში, შემეძლო
11:53
reattach to normal reality and I could tell
207
695000
3000
ისევ დავბრუნებოდი ნორმალურ რეალობას და გამერჩია
11:56
that's not the card ... that's not the card ... that's not the card.
208
698000
2000
ეს არ არის ის ბარათი... ეს არ არის ის ბარათი... ეს არ არის ის ბარათი.
11:58
It took me 45 minutes to get one inch down
209
700000
4000
დამჭირდა 45 წუთი რომ 1 ინჩი გადამერჩია
12:02
inside of that stack of cards.
210
704000
2000
ბარათების ამ შეკვრაში.
12:05
In the meantime, for 45 minutes, the hemorrhage is
211
707000
2000
ამ დროის, 45 წუთის განმავლობაში, ტვინში სისხლჩაქცევა (ჰემორაგია)
12:07
getting bigger in my left hemisphere.
212
709000
2000
იზრდებოდა ჩემს მარცხენა ნახევარსფეროში.
12:09
I do not understand numbers, I do not understand the telephone,
213
711000
3000
ვერ ვწვდები ციფრებს, ვერ ვწვდები ტელეფონს,
12:12
but it's the only plan I have.
214
714000
2000
მხოლოდ ტკივილს ვგრძნობ.
12:14
So I take the phone pad and I put it right here. I take the business card,
215
716000
3000
ხოდა ავიღე ტელეფონის ციფრღილაკი და პირდაპირ იქ დავიდე. ავიღე სავიზიტო ბარათი
12:17
I put it right here, and
216
719000
2000
სწორედ აქ დავიდე და
12:19
I'm matching the shape of the squiggles on the card
217
721000
4000
ვადარებ ბარათის ამოტვიფრულ ფორმას
12:23
to the shape of the squiggles on the phone pad.
218
725000
3000
ტელეფონის ციფრღილაკზე ამოტვიფრულ ფორმას.
12:26
But then I would drift back out into La La Land,
219
728000
3000
და შემდეგ შევცურდებოდი და გამოვცურდებოდი ხოლმე ლა ლა ლენდში
12:29
and not remember when I came back if I'd already
220
731000
3000
და არ მახსოვდა ხოლმე უკან დაბრუნებისას უკვე
12:32
dialed those numbers.
221
734000
1000
ავკიფე თუ არა ნომრები.
12:33
So I had to wield my paralyzed arm like a stump
222
735000
4000
მიწევდა ჩემი კუნძივით პარალიზებული მკლავის კონტროლი
12:37
and cover the numbers as I went along and pushed
223
739000
3000
და მოვაქციე რა ხელი ციფრებზე დავაჭირე
12:40
them, so that as I would come back to normal
224
742000
3000
მათ, რათა ნორმალურ მდგომარეობაში დაბრუნების შემთხვევაში
12:43
reality, I'd be able to tell, "Yes, I've already dialed that number."
225
745000
5000
გამეცნობიერებინა, "დიახ, მე უკვე ავკრიფე ის ციფრი."
12:48
Eventually, the whole number gets dialed
226
750000
2000
როგორც იქნა, ყველა ციფრი აიკრიფა
12:50
and I'm listening to the phone, and
227
752000
2000
და მე ვუსმენ ტელეფონს და
12:52
my colleague picks up the phone and he says to me,
228
754000
3000
ჩემი კოლეგა პასუხობს და მეუბნება,
12:56
"Woo woo woo woo." (Laughter) And I think to myself,
229
758000
5000
"ვუ ვუ ვუ ვუ." (სიცილი) და მე ვფიქრობ ჩემთვის,
13:01
"Oh my gosh, he sounds like a Golden Retriever!"
230
763000
6000
"ღმერთო ჩემი, რა ოქროსფერი რეტრივერივით ჟღერს!"
13:08
And so I say to him -- clear in my mind, I say to him:
231
770000
2000
ხოდა მე ვეუბნები -- საკუთარ გონებაში გაცნობიერებულად, ვეუბნები მას:
13:10
"This is Jill! I need help!"
232
772000
2000
"ჯილი ვარ, დახმარება მჭირდება!"
13:13
And what comes out of my voice is, "Woo woo woo woo woo."
233
775000
3000
და რაც ჩემი ხმისგან გამოდის არის "ვუ ვუ ვუ ვუ ვუ."
13:16
I'm thinking, "Oh my gosh, I sound like a Golden Retriever."
234
778000
2000
ვფიქრობ, "ოჰ ღმერთო, რა ოქროსფერი რეტრივერივით ვჟღერ."
13:18
So I couldn't know -- I didn't know that
235
780000
3000
მე ვერ მეცოდინებდოდა -- მე ეს არ ვიცოდი
13:21
I couldn't speak or understand language until I tried.
236
783000
3000
მე არ შემეძლო საუბარი ან ენის გაგება სანამ არ ვცადე.
13:24
So he recognizes that I need help and he gets me help.
237
786000
3000
ხოდა ის მიხვდა რომ მჭირდბოდა დახმარება და გამომიგზავნა.
13:27
And a little while later, I am riding in an
238
789000
4000
და ცოტა ხანში, მე მივყავარ
13:31
ambulance from one hospital across Boston to [Massachusetts] General Hospital.
239
793000
4000
სასწრაფოს ერთი საავადმყოფოდან ბოსტონის გავლით [მასაჩუსეტსი] საერთო საავადმყოფოში
13:35
And I curl up into a little fetal ball.
240
797000
2000
და მე დახვეული ვარ პატარა ფატალურ ბურთად.
13:37
And just like a balloon with the last bit of air,
241
799000
7000
და ბუშტის უკანასკნელი ჰაერის მსგავსად
13:44
just, just right out of the balloon,
242
806000
3000
საცაა ბუშტიდან რომ გამოიპარება,
13:47
I just felt my energy lift and just -- I felt my spirit surrender.
243
809000
4000
მე ვიგრძენი როგორ აიზიდა ჩემი ენერგია -- ვიგრძენი რომ ჩემი სული დანებდა.
13:51
And in that moment, I knew that I
244
813000
6000
იმ მომენტში ვიცოდი რომ
13:57
was no longer the choreographer of my life.
245
819000
3000
აღარ ვიყავი საკუთარი სიცოცხლის ქორეოგრაფი.
14:00
And either the doctors rescue my body and give me a
246
822000
3000
და ან ექიმები გადაარჩენდნენ ჩემს სხეულს და მომცემდნენ
14:03
second chance at life, or this was perhaps
247
825000
3000
მეორე სიცოცხლეში შანსს, ან ეს იყო ალბათ
14:06
my moment of transition.
248
828000
2000
ჩემი გარდაცვალების მომენტი.
14:13
When I woke later that afternoon, I was shocked
249
835000
4000
როცა იმ დღს, მოგვიანებით გამეღვიძა, გავოგნდი
14:17
to discover that I was still alive. When I felt my spirit surrender,
250
839000
5000
აღმოვაჩინე რა რომ ჯერ ისევ ცოცხალი ვარ. როცა ვიგრძენი ჩემი სულის დანებება,
14:22
I said goodbye to my life.
251
844000
3000
დავემშვიდობე საკუთარ სიცოცხლეს.
14:25
And my mind was now suspended between two very
252
847000
4000
და ჩემი გონება ახლა ეკიდა ორ
14:29
opposite planes of reality. Stimulation coming in
253
851000
4000
დაპირისპირებულ რეალობას შორის. სიმულაცია რომელიც აღწევდა
14:33
through my sensory systems felt like pure pain.
254
855000
3000
ჩემი სენსორული სისტემების გავლით მგვირიდა საშნელ ტკივილს.
14:37
Light burned my brain like wildfire, and sounds
255
859000
4000
სინათლე მწვავდა ტვინს როგორც ხანძარი და ხმები
14:41
were so loud and chaotic that I could not pick a
256
863000
4000
იყო ისეთი მაღალი და ქაოტური რომ ვერ ვარჩევდი
14:45
voice out from the background noise,
257
867000
4000
ფონის ხმაურისგან.
14:49
and I just wanted to escape. Because I could not identify the
258
871000
4000
და მე მსურდა გაქცევა, რადგან არ შემეძლო
14:53
position of my body in space, I felt enormous and expansive,
259
875000
5000
საკუთარი სხეული იდენტიფიკაცია სივრცეში, თავს ვგრძნობდი უზარმაზარად და უძვირფასესად,
14:58
like a genie just liberated from her bottle.
260
880000
4000
ჯინივით, რომელიც სულ ახლახანს ბოთლიდან გაათავისუფლეს.
15:03
And my spirit soared free, like a great whale
261
885000
5000
და ჩემი სული თავისუფლად დალივლივებდა, როგორც დიადი ვეშაპი
15:08
gliding through the sea of silent euphoria.
262
890000
5000
მიაპობს მდუმარე ეუფორიის ზღვას.
15:14
Nirvana. I found Nirvana. And I remember thinking,
263
896000
8000
ნირვანა. მე ვიპოვნე ნირვანა და მე მახსოვს როგორ გავიფიქრე,
15:22
there's no way I would ever be able to squeeze
264
904000
3000
გამორიცხულია რომ ოდესმე ჩავატიო
15:25
the enormousness of myself back inside this tiny little body.
265
907000
5000
ჩემი უზარმაზარობა ისევ ამ პაწაწინა სხეულში.
15:32
But then I realized, "But I'm still alive! I'm still alive,
266
914000
4000
და შემდეგ გავაცნობიერე, "მაგრამ მე ხომ ისევ ცოცხალი ვარ! მე ისევ ცოცხალი ვარ,
15:36
and I have found Nirvana. And if I have
267
918000
4000
და მე ვიპოვნე ნირვანა. და თუ მე
15:40
found Nirvana and I'm still alive, then everyone
268
922000
3000
ვიპოვნე ნირვანა მე ისევ ცოცხალი ვარ, აწი ყველა
15:43
who is alive can find Nirvana." And I pictured a world
269
925000
7000
ვინც კი ცოცხალია შეუძლია იპოვნოს ნირვანა." და მე წარმოვიდგინე სამყარო
15:50
filled with beautiful, peaceful, compassionate,
270
932000
4000
სავსე ლამაზი, მშვიდობიანი, თანაგრძნობიანი,
15:54
loving people who knew that they could come to
271
936000
3000
მოსიყვარულე ხალხით, რომლებმაც იციან რომ შეუძლიათ მოვიდნენ
15:57
this space at any time. And that they could
272
939000
4000
ამ სივრცეში ნებისმიერ დროს. და რომ მათ შეუძლიათ
16:01
purposely choose to step to the right of their
273
943000
4000
გამიზნულად აირჩიონ და შეაბიჯონ საკუთარ
16:05
left hemispheres and find this peace. And then
274
947000
5000
მარცხენა ნახევარსფეროებში და იპოვნონ ეს მშვიდობა. და შემდეგ
16:10
I realized what a tremendous gift this experience
275
952000
4000
რა უზარმაზარ საჩუქარი შეიძლება ყოფილიყო ეს გამოცდილება,
16:14
could be, what a stroke of insight this could be
276
956000
4000
რა შინაგანი ძვრა შეიძლება ყოფილიყო,
16:19
to how we live our lives. And it motivated me to recover.
277
961000
9000
ჩვენი ცხოვრების წესისთვის. და ამან მომცა მოტივაცია გამოსაჯანმრთელებლად.
16:28
Two and a half weeks after the hemorrhage, the
278
970000
3000
ჩაქცევიდან ორნახევარ კვირაში,
16:31
surgeons went in and they removed a blood clot
279
973000
2000
ქირურგები შევიდნენ და მომაშორეს თრომბი
16:33
the size of a golf ball that was pushing on my language centers.
280
975000
3000
გოლფის ბურთისხელა რომელიც აწვებოდა ჩემი სასაუბრო ენის ცენტრებს.
16:36
Here I am with my mama,
281
978000
2000
აქ ვარ დედაჩემთან ერთად,
16:38
who is a true angel in my life. It took me eight years to completely recover.
282
980000
8000
რომელიც ჩემი ცხოვრების ნამდვილი ანგელოზია. დამჭირდა 8 წელი სრული გამოჯანმრთელებისთვის.
16:47
So who are we? We are the life-force power of the universe,
283
989000
5000
აბა, ვინ ვართ ჩვენ? ჩვენ ვართ სამყაროს სიცოცხლის ძალა,
16:52
with manual dexterity and two cognitive minds.
284
994000
5000
მექანიკური სიმკვირცხლით და ორი შემეცნებითი გონებით.
16:57
And we have the power to choose, moment by moment,
285
999000
4000
და ჩვენ გვაქვს ძალა ავირჩით, ნაბიჯ-ნაბჯ,
17:01
who and how we want to be in the world.
286
1003000
4000
ვინ და როგოგორ გვინდა ვიყოთ მსოფლიოში.
17:06
Right here, right now, I can step into the
287
1008000
2000
აქვე, ახლავე, მე შემიძლია შევაბიჯო
17:08
consciousness of my right hemisphere, where we are.
288
1010000
4000
ჩემი მარჯვენა ნახევარსფეროს ცნობიერებაში, სადაც ჩვენ ვართ.
17:12
I am the life-force power of the universe.
289
1014000
4000
მე ვარ სამყაროს ცხოვრების მიმცემი ძალა.
17:16
I am the life-force power of the 50 trillion beautiful
290
1018000
3000
მე ვარ ცხოვრების ძალა 50 ტრილიონი ულამაზესი
17:19
molecular geniuses that make up my form, at one with all that is.
291
1021000
5000
მოლეკულური გენიოსისგან რომლებიც აყალიბებენ ჩემს ფორმებს ერთ მთლიანობაში.
17:25
Or, I can choose to step into the consciousness of
292
1027000
3000
ან, მე შემიძლია შევაბიჯო ჩემი
17:28
my left hemisphere, where I become a single individual,
293
1030000
4000
მარცხენა ნახევარსფეროს ცნობიერებაში და გავხდე განზოგადებული ინდივიდი,
17:32
a solid. Separate from the flow,
294
1034000
3000
მყარი. განცალკევებული ნაკადისგან,
17:36
separate from you. I am Dr. Jill Bolte Taylor:
295
1038000
3000
გამოყოფილი თქვენგან. მე ვარ დოქტორი გილ ბოლტე ტეილორი:
17:39
intellectual, neuroanatomist. These are the "we" inside of me.
296
1041000
7000
ინტელექტუალი, ნევროანატომისტი. ეს არი "ჩვენ" ჩემს შიგნით.
17:50
Which would you choose? Which do you choose? And when?
297
1052000
7000
რომელს აირჩევდით? რომელს ირჩევთ? და როდის?
17:59
I believe that the more time we spend
298
1061000
4000
მჯერა რომ რაც უფრო მეტ დროს ვხარჯავთ
18:03
choosing to run the deep inner-peace circuitry
299
1065000
3000
ღრმა შიდასივრცის სქემის არჩევაში
18:06
of our right hemispheres, the more peace we will
300
1068000
3000
ჩვენი მარჯვენა ნახევარსფეროისა, მეტ სიმშვიდეს
18:09
project into the world, and the more peaceful our planet will be.
301
1071000
4000
დავნერგავთ მსოფლიოში და ჩვენი პლანეტაც უფრო მშვიდობიანი იქნება.
18:13
And I thought that was an idea worth spreading.
302
1075000
5000
და მე ჩავთვალე რომ ეს იდეა ღიდა თქვენთვის გაზიარებად.
ABOUT THE SPEAKER
Jill Bolte Taylor - NeuroanatomistBrain researcher Jill Bolte Taylor studied her own stroke as it happened -- and has become a powerful voice for brain recovery.
Why you should listen
One morning, a blood vessel in Jill Bolte Taylor's brain exploded. As a brain scientist, she realized she had a ringside seat to her own stroke. She watched as her brain functions shut down one by one: motion, speech, memory, self-awareness ...
Amazed to find herself alive, Taylor spent eight years recovering her ability to think, walk and talk. She has become a spokesperson for stroke recovery and for the possibility of coming back from brain injury stronger than before. In her case, although the stroke damaged the left side of her brain, her recovery unleashed a torrent of creative energy from her right. From her home base in Indiana, she now travels the country on behalf of the Harvard Brain Bank as the "Singin' Scientist."
Jill Bolte Taylor | Speaker | TED.com