TED Talks Live
Sam Kass: Want kids to learn well? Feed them well
სემ კესი: გინდათ ბავშვებმა კარგად ისწავლონ? კარგად გამოკვებეთ ისინი
Filmed:
Readability: 3.7
1,687,691 views
რის სწავლას ველით ჩვენი ბავშვებისგან, როცა ისინი ან მშივრები არიან, ან მათი კვების რაციონი, შაქრით სავსეა და საკვები ნივთიერებებისგან დაცლილი? თეთრი სახლის ყოფილი შეფ-მზარეული და სასურსათო პოლიტიკის ექსპერტი სემ კესი მსჯელობს სკოლის როლზე მოსწავლეების არა მხოლოდ გონების, არამედ სხეულის კვებაშიც.
Sam Kass - Food entrepreneur
Sam Kass's work connects nutrition and education in an effort to make sure future generations thrive. Full bio
Sam Kass's work connects nutrition and education in an effort to make sure future generations thrive. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I am a chef
0
992
1540
მე შეფ-მზარეული
00:14
and a food policy guy,
1
2556
1341
და სასურსათო პოლიტიკის ექსპერტი ვარ,
00:16
but I come from a whole
family of teachers.
family of teachers.
2
4999
3293
მაგრამ პედაგოგების ოჯახიდან მოვდივარ.
00:20
My sister is a special ed
teacher in Chicago.
teacher in Chicago.
3
8316
3295
ჩემი და ინკლუზიური განათლების
პედაგოგია ჩიკაგოში.
პედაგოგია ჩიკაგოში.
00:23
My father just retired
after 25 years teaching fifth grade.
after 25 years teaching fifth grade.
4
11635
4247
მამა 25 წელი მეხუთე კლასელებს ასწავლიდა
და ახლახანს პენსიაზე გავიდა.
და ახლახანს პენსიაზე გავიდა.
00:28
My aunt and uncle were professors.
5
16397
2145
ბიძა და დეიდა პროფესორები იყვნენ.
00:30
My cousins all teach.
6
18566
1652
ჩემი ყველა ბიძაშვილი ასწავლის.
00:32
Everybody in my family, basically,
teaches except for me.
teaches except for me.
7
20242
3582
ჩემ ოჯახში ჩემ გარდა,
პრაქტიკულად ყველა ასწავლის.
პრაქტიკულად ყველა ასწავლის.
00:36
They taught me that the only way
to get the right answers
to get the right answers
8
24998
4844
მათ მასწავლეს, რომ სწორი პასუხების
მიღების ერთადერთი გზა,
მიღების ერთადერთი გზა,
00:41
is to ask the right questions.
9
29866
2545
სწორი კითხვების დასმაა.
00:45
So what are the right questions
10
33271
1583
მაშ, რა არის სწორი კითხვები,
00:46
when it comes to improving
the educational outcomes for our children?
the educational outcomes for our children?
11
34878
4159
როდესაც საქმე ჩვენი ბავშვების აკადემიური
მოსწრების გაუმჯობესებას ეხება?
მოსწრების გაუმჯობესებას ეხება?
00:52
There's obviously
many important questions,
many important questions,
12
40532
2325
ცხადია, ბევრი მნიშვნელოვანი
კითხვა არსებობს,
კითხვა არსებობს,
00:54
but I think the following
is a good place to start:
is a good place to start:
13
42881
2529
მაგრამ ვფიქრობ,
შეგვიძლია შემდეგით დავიწყოთ:
შეგვიძლია შემდეგით დავიწყოთ:
00:58
What do we think the connection is
14
46105
2301
როგორ ფიქრობთ, რა კავშირია
01:00
between a child's growing mind
15
48430
3280
ბავშვების მზარდ გონებასა
01:03
and their growing body?
16
51734
1747
და მათ მზარდ სხეულს შორის?
01:06
What can we expect our kids to learn
17
54054
2702
რის სწავლას ველით ჩვენი ბავშვებისგან,
01:08
if their diets are full of sugar
and empty of nutrients?
and empty of nutrients?
18
56780
3990
თუ მათი კვების რაციონი შაქრით სავსეა
და საკვები ნივთიერებებისგან დაცლილი?
და საკვები ნივთიერებებისგან დაცლილი?
01:13
What can they possibly learn
19
61154
2132
რის სწავლას შეძლებენ,
01:15
if their bodies
are literally going hungry?
are literally going hungry?
20
63310
4548
თუ მათი სხეულები
პირდაპირი გაგებით შიმშილობენ?
პირდაპირი გაგებით შიმშილობენ?
01:20
And with all the resources
that we are pouring into schools,
that we are pouring into schools,
21
68677
3807
და ყველა იმ რესურით,
რომელსაც სკოლებში ვდებთ,
რომელსაც სკოლებში ვდებთ,
01:24
we should stop and ask ourselves:
22
72508
2152
უნდა შევჩერდეთ და საკუთარ თავებს ვკითხოთ:
01:26
Are we really setting our kids
up for success?
up for success?
23
74684
2946
ნამდვილად ვუწყობთ ჩვენს ბავშვებს ხელს
წარმატების მიღწევაში?
წარმატების მიღწევაში?
01:30
Now, a few years ago,
24
78939
1705
რამდენიმე წლის წინ,
01:32
I was a judge on a cooking
competition called "Chopped."
competition called "Chopped."
25
80668
3149
მზარეულების კონკურს "დაჭრილში"
ჟიურის წევრი ვიყავი.
ჟიურის წევრი ვიყავი.
01:35
Its four chefs compete
with mystery ingredients
with mystery ingredients
26
83841
3531
ოთხი შეფ-მზარეული
საუკეთესო კერძის მომზადებაში
საუკეთესო კერძის მომზადებაში
01:39
to see who can cook the best dishes.
27
87396
2518
საიდუმლო ინგრედიენტებით
ეჯიბრებოდა ერთმანეთს.
ეჯიბრებოდა ერთმანეთს.
01:42
Except for this episode --
it was a very special one.
it was a very special one.
28
90965
3505
ამ ეპიზოდს თუ არ ჩავთვლით,
ყველაფერი განსაკუთრებული იყო.
ყველაფერი განსაკუთრებული იყო.
01:47
Instead of four overzealous chefs
trying to break into the limelight --
trying to break into the limelight --
29
95155
3510
ოთხი მეტისმეტად ბეჯითი მზარეულის ნაცვლად,
რომელიც ყურადღების ცენტრში
მოხვედრას ცდილობს...
მოხვედრას ცდილობს...
01:50
something that I would know
nothing about --
nothing about --
30
98689
2072
01:52
(Laughter)
31
100785
1039
რაზეც მე არაფერი ვიცი...
01:53
These chefs were school chefs --
32
101848
1977
(სიცილი)
01:56
you know, the women that you used
to call "lunch ladies,"
to call "lunch ladies,"
33
104489
3101
ისინი სკოლის შეფ-მზარეულები იყვნენ.
01:59
but the ones I insist
we call "school chefs."
we call "school chefs."
34
107614
2732
აი, ის ქალები, ადრე "ბუფეტის ქალს"
რომ ვეძახდით,
რომ ვეძახდით,
მაგრამ მოვითხოვ
"სკოლის შეფ-მზარეულები" დავუძახოთ.
"სკოლის შეფ-მზარეულები" დავუძახოთ.
02:03
Now, these women -- God bless
these women --
these women --
35
111083
2942
ეს ქალები... ღმერთმა დალოცოს ისინი...
02:06
spend their day cooking
for thousands of kids,
for thousands of kids,
36
114049
3960
დღეებს ათასობით ბავშვისთვის საჭმლის
მზადებაში ატარებენ.
მზადებაში ატარებენ.
02:10
breakfast and lunch,
with only $2.68 per lunch,
with only $2.68 per lunch,
37
118033
3854
საუზმე და ლანჩი, მხოლოდ 2,68 დოლარად.
02:13
with only about a dollar of that
actually going to the food.
actually going to the food.
38
121911
2907
საიდანაც მხოლოდ 1 დოლარი მიდის საჭმელზე.
02:17
Now, in this episode,
39
125406
2008
02:19
the main course mystery
ingredient was quinoa.
ingredient was quinoa.
40
127438
2496
02:22
Now, I know it's been a long time
41
130587
1593
ამ ეპიზოდში, მთავარი კერძის საიდუმლო
ინგრედიენტი კინოა იყო.
ინგრედიენტი კინოა იყო.
02:24
since most of you have had a school lunch,
42
132204
2288
ვიცი, დიდი დრო გავიდა მას შემდეგ,
02:26
and we've made a lot
of progress on nutrition,
of progress on nutrition,
43
134516
2175
რაც უმეტეს თქვენგანს სკოლაში უჭამია
02:28
but quinoa still is not a staple
in most school cafeterias.
in most school cafeterias.
44
136715
3648
და კვებაში დიდი პროგრესი განვიცადეთ,
თუმცა კინოა ჯერ კიდევ არ არის ძირითადი
პროდუქტი სკოლების სასადილოებში.
პროდუქტი სკოლების სასადილოებში.
02:32
(Laughter)
45
140387
1842
02:34
So this was a challenge.
46
142253
1366
(სიცილი)
02:36
But the dish that I will never forget
was cooked by a woman
was cooked by a woman
47
144177
3217
ასე რომ, ეს გამოწვევა იყო.
კერძი, რომელიც არასდროს დამავიწყდება,
02:39
named Cheryl Barbara.
48
147418
1511
ქალმა, სახელად შერილ ბარბარამ მოამზადა.
02:41
Cheryl was the nutrition director
49
149699
1734
02:43
at High School in the Community
in Connecticut.
in Connecticut.
50
151457
2564
შერილი კონექტიკუტის საშუალო სკოლაში,
დიეტოლოგიის დირექტორი იყო.
02:46
She cooked this delicious pasta.
51
154045
2505
მან გემრიელი პასტა მოამზადა,
რომელიც შესანიშნავი იყო.
რომელიც შესანიშნავი იყო.
02:48
It was amazing.
52
156574
1178
02:49
It was a pappardelle with Italian sausage,
53
157776
2643
ეს იყო პაპარდელე იტალიური სოსისით,
ხუჭუჭა კომბოსტოთი და პარმეზანის ყველით.
02:52
kale, Parmesan cheese.
54
160443
1772
02:54
It was delicious, like,
restaurant-quality good, except --
restaurant-quality good, except --
55
162239
3259
ისეთი გემრიელი იყო, როგორც რესტორნის,
02:57
she basically just threw the quinoa,
pretty much uncooked,
pretty much uncooked,
56
165522
3760
თუმცა მან კერძში კინოა თითქმის უმი ჩაყარა.
03:01
into the dish.
57
169306
1178
03:02
It was a strange choice,
58
170873
1720
უცნაური არჩევანი იყო,
03:04
and it was super crunchy.
59
172617
2473
და კერძი ძალიან ხრაშუნა გამოვიდა.
03:07
(Laughter)
60
175114
2642
(სიცილი)
03:09
So I took on the TV accusatory judge thing
that you're supposed to do,
that you're supposed to do,
61
177780
4918
სატელევიზიო გადაცემაში მონაწილე
ჩვეული ჟიურის როლი მოვირგე
ჩვეული ჟიურის როლი მოვირგე
03:14
and I asked her why she did that.
62
182722
1838
და ვკითხე ეს რატომ გააკეთა.
03:17
Cheryl responded, "Well, first,
I don't know what quinoa is."
I don't know what quinoa is."
63
185314
3319
შერილმა მიპასუხა: "პირველ რიგში,
არ ვიცი რა არის კინოა".
არ ვიცი რა არის კინოა".
03:20
(Laughter)
64
188657
1010
03:21
"But I do know that it's a Monday,
65
189691
4016
(სიცილი)
"მაგრამ ვიცი, რომ ორშაბათია
03:25
and that in my school,
at High School in the Community,
at High School in the Community,
66
193731
3263
და რომ ჩვენ სკოლაში
03:29
I always cook pasta."
67
197018
1892
ამ დღეს სულ პასტას ვამზადებ".
03:31
See, Cheryl explained
that for many of her kids,
that for many of her kids,
68
199586
2642
შერილმა განმარტა, რომ უმეტეს ბავშვს
03:34
there were no meals on the weekends.
69
202965
2238
ვიკენდებზე საკვები არ ჰქონდა.
03:39
No meals on Saturday.
70
207148
1710
საკვები არ ჰქონდა შაბათს
03:42
No meals on Sunday, either.
71
210763
1650
03:45
So she cooked pasta
because she wanted to make sure
because she wanted to make sure
72
213117
3066
საკვები არ ჰქონდა კვირას.
03:48
she cooked something she knew
her children would eat.
her children would eat.
73
216207
3693
ასე რომ, ის პასტას ამზადებდა
ანუ ისეთ რამეს, რასაც
მოსწავლეები ნამდვილად შეჭამდნენ.
მოსწავლეები ნამდვილად შეჭამდნენ.
03:53
Something that would
stick to their ribs, she said.
stick to their ribs, she said.
74
221280
2694
03:57
Something that would fill them up.
75
225402
2256
როგორც მან თქვა
"რაღაც, რაც მათ ფერდებს ამოავსებდა"
"რაღაც, რაც მათ ფერდებს ამოავსებდა"
04:01
By the time Monday came,
76
229165
1837
რაღაც, რაც მათ გააძღობდა.
04:04
her kids' hunger pangs were so intense
77
232137
2601
შერილმა მოყვა, რომ როცა ორშაბათი მოვა
04:06
that they couldn't even begin
to think about learning.
to think about learning.
78
234762
2753
მოსწავლეები იმდენად მშივრები არიან,
04:10
Food was the only thing on their mind.
79
238566
3493
რომ სწავლაზე
ფიქრის დაწყებაც კი არ შეუძლიათ.
ფიქრის დაწყებაც კი არ შეუძლიათ.
04:16
The only thing.
80
244884
1170
საჭმელი ერთადერთი რამ იყო,
რაზეც ფიქრობდნენ,
რაზეც ფიქრობდნენ,
04:18
And unfortunately, the stats --
they tell the same story.
they tell the same story.
81
246538
3167
04:22
So, let's put this
into the context of a child.
into the context of a child.
82
250685
2681
ერთადერთი რამ.
საუბედუროდ, სტატისტიკაც ამას გავჩვენებს.
04:26
And we're going to focus on
83
254803
1306
04:28
the most important meal
of the day, breakfast.
of the day, breakfast.
84
256133
2244
მოდით, ეს ბავშვის თვალსაზრისით განვიხილოთ
04:30
Meet Allison.
85
258401
1311
04:31
She's 12 years old,
86
259736
1504
და დღის ყველაზე მნიშვნელოვან საკვებზე,
04:33
she's smart as a whip
87
261264
1656
საუზმეზე გავამახვილოთ ყურადღება,
04:34
and she wants to be a physicist
when she grows up.
when she grows up.
88
262944
2763
გაიცანით ელისონი.
ის 12 წლისაა.
04:37
If Allison goes to a school
that serves a nutritious breakfast
that serves a nutritious breakfast
89
265731
4009
ის უჩვეულოდ ჭკვიანია
და როდესაც გაიზრდება,
უნდა რომ ფიზიკოსი გახდეს.
უნდა რომ ფიზიკოსი გახდეს.
04:41
to all of their kids,
90
269764
1246
04:43
here's what's going to follow.
91
271034
1550
ელისონის სკოლას,
საკვები ნივთიერებებით მდიდარი
საუზმე რომ ჰქონდეს,
საუზმე რომ ჰქონდეს,
04:45
Her chances of getting a nutritious meal,
92
273152
3229
ყველა მოსწავლისთვის,
04:48
one with fruit and milk,
one lower in sugar and salt,
one lower in sugar and salt,
93
276405
3166
ამას შემდეგი რამეები მოყვება.
შანსი, რომ მან მიიღოს საკვები
ნივთიერებებით მდიდარი საჭმელი:
ნივთიერებებით მდიდარი საჭმელი:
04:51
dramatically increase.
94
279595
1586
04:54
Allison will have a lower rate
of obesity than the average kid.
of obesity than the average kid.
95
282157
3544
მეტი ხილითა და რძით
და ნაკლები შაქრითა და მარილით,
და ნაკლები შაქრითა და მარილით,
მკვეთრად გაიზრდება.
04:58
She'll have to visit the nurse less.
96
286568
1784
ელისონი ნაკლებად იქნება
სიმსუქნისკენ მიდრეკილი.
სიმსუქნისკენ მიდრეკილი.
05:00
She'll have lower levels
of anxiety and depression.
of anxiety and depression.
97
288823
3219
ნაკლებად იავადმყოფებს,
05:04
She'll have better behavior.
98
292066
1516
ნაკლებად ექნება მღელვარება და დეპრესია
05:05
She'll have better attendance,
and she'll show up on time more often.
and she'll show up on time more often.
99
293606
3255
ექნება უკეთესი ქცევა,
05:08
Why?
100
296885
1372
უკეთესი დასწრება
და უფრო ხშირად გამოცხადდება დროულად.
და უფრო ხშირად გამოცხადდება დროულად.
05:10
Well, because there's a good meal
waiting for her at school.
waiting for her at school.
101
298281
3000
რატომ?
05:13
Overall, Allison is in much better health
102
301877
2827
იმიტომ რომ კარგი საჭმელი ელოდება სკოლაში.
05:17
than the average school kid.
103
305331
1481
ჯამში ელისონს უკეთესი ჯანმრთელობა ექნება,
05:19
So what about that kid
104
307757
1633
ვიდრე საშუალო სტატისტიკურ მოსწავლეს.
05:21
who doesn't have a nutritious
breakfast waiting for him?
breakfast waiting for him?
105
309414
2987
რაც შეეხება ბავშვს,
05:24
Well, meet Tommy.
106
312425
1408
რომელსაც საკვები ნივთიერებებით
მდიდარი საუზმე არ ელოდება სკოლაში.
მდიდარი საუზმე არ ელოდება სკოლაში.
05:26
He's also 12. He's a wonderful kid.
107
314416
2428
გაიცანოთ ტომი
05:28
He wants to be a doctor.
108
316868
1480
ის ასევე 12 წლისაა და შესანიშნავი ბავშვია.
05:31
By the time Tommy is in kindergarten,
109
319205
1764
მას უნდა, რომ ექიმი გამოვიდეს.
05:32
he's already underperforming in math.
110
320993
2829
ბაღში მყოფი ტომი,
05:36
By the time he's in third grade,
111
324594
2180
უკვე ჩამორჩა მათემატიკაში.
05:38
he's got lower math and reading scores.
112
326798
2597
როცა მესამე კლასშია,
მათემატიკისა და კითხვაში
დაბალ ქულებს იღებს.
დაბალ ქულებს იღებს.
05:42
By the time he's 11,
113
330578
1714
05:44
it's more likely that Tommy will have
to have repeated a grade.
to have repeated a grade.
114
332316
3831
11 წლისთვის,
სავარაუდოდ ტომს კლასში ჩარჩენა მოუწევს.
05:49
Research shows that kids
who do not have consistent nourishment,
who do not have consistent nourishment,
115
337512
3097
05:52
particularly at breakfast,
116
340633
1255
კვლევის მიხედვით, ბავშვებს, რომლებსაც
სტაბილური კვების რეჟიმი არ აქვთ,
სტაბილური კვების რეჟიმი არ აქვთ,
05:53
have poor cognitive function overall.
117
341912
3281
განსაკუთრებით კი საუზმის შემთხვევაში,
საერთო ჯამში, სუსტი კოგნიტური
ფუნქციონირება ახასიათებთ.
ფუნქციონირება ახასიათებთ.
05:59
So how widespread is this problem?
118
347170
2134
06:02
Well, unfortunately, it's pervasive.
119
350096
2195
რამდენად გავრცელებულია ეს პრობლემა?
06:05
Let me give you two stats
120
353648
1225
სამწუხაროდ ის საყოველთაოა.
06:06
that seem like they're on opposite
ends of the issue,
ends of the issue,
121
354897
2964
ორ სტატისტიკურ მონაცემს მოვიტან,
06:09
but are actually two sides
of the same coin.
of the same coin.
122
357885
2148
რომელიც თითქოს ერთმანეთის საპირისპიროა,
06:12
On the one hand,
123
360560
2014
მაგრამ რეალურად ერთი მონეტის ორი მხარეა.
06:14
one in six Americans are food insecure,
124
362598
3208
ერთის მხრივ,
06:17
including 16 million children --
almost 20 percent --
almost 20 percent --
125
365830
3241
6-დან ერთი ამერიკელი
არასაკმარისად იკვებება,
არასაკმარისად იკვებება,
16 მილიონი ბავშვის ჩათვლით,
რაც თითქმის 20%-ია.
რაც თითქმის 20%-ია.
06:21
are food insecure.
126
369814
1390
06:23
In this city alone, in New York City,
127
371228
2087
მათ არ აქვთ საკმარისი საკვები.
06:26
474,000 kids under the age of 18
face hunger every year.
face hunger every year.
128
374593
5196
მხოლოდ აქ, ნიუ-იორკში
ყოველწლიურად 474 000
არასრულწლოვანი შიმშილს ებრძვის.
არასრულწლოვანი შიმშილს ებრძვის.
06:33
It's crazy.
129
381304
1175
06:34
On the other hand,
130
382900
1150
06:36
diet and nutrition is the number one cause
of preventable death and disease
of preventable death and disease
131
384923
4109
ეს სიგიჟეა.
მეორეს მხრივ,
არასწორი კვება,
თავიდან აცილებადი სიკვდილიანობის
თავიდან აცილებადი სიკვდილიანობის
06:41
in this country, by far.
132
389056
1703
და დაავადებების
მთავარი გამომწვევია ამ ქვეყანაში.
მთავარი გამომწვევია ამ ქვეყანაში.
06:43
And fully a third of the kids
that we've been talking about tonight
that we've been talking about tonight
133
391691
3221
06:46
are on track to have diabetes
in their lifetime.
in their lifetime.
134
394936
2774
იმ ბავშვების მესამედი,
რომლებზეც ამ საღამოს ვსაუბრობთ,
რომლებზეც ამ საღამოს ვსაუბრობთ,
06:51
Now, what's hard
to put together but is true
to put together but is true
135
399227
2382
დიაბეტისკენ მიმავალ გზაზე არიან.
06:53
is that, many times,
these are the same children.
these are the same children.
136
401633
2794
აღსაქმელად რთულია,
06:57
So they fill up on the unhealthy
and cheap calories
and cheap calories
137
405275
2899
მაგრამ რეალურად,
ერთიდაიგივე ბავშვებზეა ლაპარაკი.
ერთიდაიგივე ბავშვებზეა ლაპარაკი.
07:00
that surround them in their communities
and that their families can afford.
and that their families can afford.
138
408198
4116
ბავშვები არაჯანსაღ და
იაფფასიან კალორიებს იღებენ,
იაფფასიან კალორიებს იღებენ,
რომლებიც მათ წრეშია
და რომლებზეც მათ ოჯახებს მიუწვდებათ ხელი.
და რომლებზეც მათ ოჯახებს მიუწვდებათ ხელი.
07:04
But then by the end of the month,
139
412972
1957
07:07
food stamps run out
or hours get cut at work,
or hours get cut at work,
140
415977
3565
მაგრამ თვის ბოლოსთვის საკვების კუპონები
ილევა, ან სამუშაო საათები მცირდება
ილევა, ან სამუშაო საათები მცირდება
07:11
and they don't have the money
to cover the basic cost of food.
to cover the basic cost of food.
141
419566
3077
და მათ საბაზისო საკვების ფული არ აქვთ.
07:16
But we should be able
to solve this problem, right?
to solve this problem, right?
142
424309
3326
07:19
We know what the answers are.
143
427659
1668
ჩვენ უნდა შევძლოთ ამ პრობლემის გადაჭრა.
ასე არაა?
ასე არაა?
07:22
As part of my work at the White House,
we instituted a program
we instituted a program
144
430137
3931
გვაქვს ამის პასუხები.
თეთრ სახლში ჩემი სამუშაოს ფარგლებში
ჩვენ შევიმუშავეთ პროგრამა,
ჩვენ შევიმუშავეთ პროგრამა,
07:26
that for all schools that had
40 percent more low-income kids,
40 percent more low-income kids,
145
434092
3494
რომ ყველა სკოლაში,
რომელსაც 40%-ზე მეტი
რომელსაც 40%-ზე მეტი
07:29
we could serve breakfast and lunch
to every kid in that school
to every kid in that school
146
437610
4658
დაბალ შემოსავლიანი
ოჯახის ბავშვები ჰყავდათ,
ოჯახის ბავშვები ჰყავდათ,
07:34
for free.
147
442292
1159
ყველა მოსწავლეს საუზმითა
და ლანჩით ვემსახურებოდით უფასოდ.
და ლანჩით ვემსახურებოდით უფასოდ.
07:35
This program has been
incredibly successful,
incredibly successful,
148
443475
2051
07:37
because it helped us overcome
a very difficult barrier
a very difficult barrier
149
445550
4052
ეს პროგრამა წარმოუდგენლად წარმატებული იყო,
07:41
when it came to getting kids
a nutritious breakfast.
a nutritious breakfast.
150
449626
3145
რადგან ბავშვების საკვები ნივთიერებებით
გაჯერებული საუზმით უზრუნველყოფისას,
გაჯერებული საუზმით უზრუნველყოფისას,
07:44
And that was the barrier of stigma.
151
452795
2717
ის ძალიან რთული ბარიერის
დაძლევაში დაგვეხმარა.
დაძლევაში დაგვეხმარა.
07:48
See, schools serve
breakfast before school,
breakfast before school,
152
456939
2832
ეს იყო სტიგმის ბარიერის დაძლევა.
სკოლები ბავშვებს საუზმით,
სწავლის დაწყებამდე ემსახურებოდნენ.
სწავლის დაწყებამდე ემსახურებოდნენ.
07:53
and it was only available
for the poor kids.
for the poor kids.
153
461398
4048
07:58
So everybody knew who was poor
and who needed government help.
and who needed government help.
154
466991
3329
ეს მხოლოდ ღარიბი ბავშვებისთვის ხდებოდა.
08:03
Now, all kids, no matter how much
or how little their parents make,
or how little their parents make,
155
471217
4800
ამიტომ ყველამ იცოდა ვის უჭირდა
და ვის სჭირდებოდა მთავრობის დახმარება.
და ვის სჭირდებოდა მთავრობის დახმარება.
08:08
have a lot of pride.
156
476041
1360
ყველა ბავშვი, მნიშვნელობა არ აქვს მისი
მშობლები რამდენად შეძლებულები არიან,
მშობლები რამდენად შეძლებულები არიან,
08:10
So what happened?
157
478727
1277
08:12
Well, the schools that have
implemented this program
implemented this program
158
480597
2468
საკმაოდ ამაყია.
08:15
saw an increase in math and reading
scores by 17.5 percent.
scores by 17.5 percent.
159
483089
4617
მაშ, რა მოხდა?
სკოლებმა, რომლებმაც ეს პროგრამა დანერგეს,
08:20
17.5 percent.
160
488277
1915
მათემატიკასა და კითხვის შედეგებში
17,5%-იანი ზრდა განიცადეს.
17,5%-იანი ზრდა განიცადეს.
08:23
And research shows that when kids
have a consistent, nutritious breakfast,
have a consistent, nutritious breakfast,
161
491110
4439
17,5%-იანი
08:29
their chances of graduating
increase by 20 percent.
increase by 20 percent.
162
497152
3662
კვლევა გვაჩვენს,
რომ როდესაც ბავშვებს სტაბილური,
რომ როდესაც ბავშვებს სტაბილური,
საკვები ნივთიერებებით მდიდარი საუზმე აქვთ,
08:33
20 percent.
163
501683
1591
08:36
When we give our kids
the nourishment they need,
the nourishment they need,
164
504382
3759
მათ მიერ უნივერსიტეტის დამთავრების
ალბათობა 20%-ით იზრდება.
ალბათობა 20%-ით იზრდება.
08:40
we give them the chance to thrive,
165
508165
2086
20%-ით.
როდესაც ჩვენს შვილებს ვკვებავთ,
ისე როგორც საჭიროა,
ისე როგორც საჭიროა,
08:43
both in the classroom and beyond.
166
511325
2081
08:46
Now, you don't have to trust me on this,
167
514270
2966
ამით წარმატების პირობებს ვუქმნით,
კლასშიც და მის მიღმაც
კლასშიც და მის მიღმაც
08:50
but you should talk to Donna Martin.
168
518014
1955
08:52
I love Donna Martin.
169
520619
1747
შეგიძლიათ არ მენდოთ,
08:54
Donna Martin is the school nutrition
director at Burke County
director at Burke County
170
522390
3677
მაგრამ დონა მარტინს უნდა ესაუბროთ.
08:58
in Waynesboro, Georgia.
171
526091
1682
მიყვარს დონა მარტინი.
09:01
Now, Burke County
is one of the poorest districts
is one of the poorest districts
172
529223
2613
დონა მარტინი ბურკეს სკოლის
კვების დირექტორია
კვების დირექტორია
09:03
in the fifth-poorest state in the country,
173
531860
2705
ვეინესბოროში, ჯორჯიის შტატში.
09:07
and about 100 percent of Donna's students
live at or below the poverty line.
live at or below the poverty line.
174
535337
5742
ბურკე ერთ-ერთ უღარიბესი რეგიონია,
სიღარიბით ბოლოდან მეხუთე შტატში ქვეყანაში
და დონას სტუდენტების თითქმის 100%
სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობს.
სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობს.
09:14
A few years ago,
175
542042
1211
09:15
Donna decided to get out ahead
of the new standards that were coming,
of the new standards that were coming,
176
543277
3954
09:19
and overhaul her nutrition standards.
177
547255
2286
რამდენიმე წლის წინ,
დონამ გადაწყვიტა ახალი
დასანერგი სტანდარტები გაეუმჯობესებინა
დასანერგი სტანდარტები გაეუმჯობესებინა
09:22
She improved and added
fruit and vegetables and whole grains.
fruit and vegetables and whole grains.
178
550570
4651
და კვების სტანდარტების ძირეული
ცვლილება მოეხდინა.
ცვლილება მოეხდინა.
09:27
She served breakfast in the classroom
to all of her kids.
to all of her kids.
179
555245
2945
მან გააუმჯობესა კვება,
დაამატა ხილ-ბოსტნეული და მარცვლეული.
დაამატა ხილ-ბოსტნეული და მარცვლეული.
09:30
And she implemented a dinner program.
180
558744
1824
09:32
Why?
181
560592
1157
უზრუნველყო საუზმე
ყველა მისი მოსწავლისათვის კლასშივე
ყველა მისი მოსწავლისათვის კლასშივე
09:34
Well, many of her kids didn't have
dinner when they went home.
dinner when they went home.
182
562706
3094
და დანერგა სადილის პროგრამა.
რატომ?
09:38
So how did they respond?
183
566345
2209
სახლში დაბრუნებული მისი
მოსწავლეების უმეტესობას სადილი არ ჰქონდა,
მოსწავლეების უმეტესობას სადილი არ ჰქონდა,
09:40
Well, the kids loved the food.
184
568578
2621
09:43
They loved the better nutrition,
185
571947
1688
მაშ, რა მოჰყვა ამას?
09:45
and they loved not being hungry.
186
573659
1973
ბავშვებს მოეწონათ საკვები.
09:49
But Donna's biggest supporter came
from an unexpected place.
from an unexpected place.
187
577129
3657
მათ მოეწონათ უკეთესი კვება
და ის, რომ მშივრები აღარ იყვნენ.
09:53
His name from Eric Parker,
188
581425
2084
დონას მოულოდნელი მხარდამჭერი გამოუჩნდა.
09:55
and he was the head football coach
for the Burke County Bears.
for the Burke County Bears.
189
583533
3528
მისი სახელი ერიკ პარკერია.
10:00
Now, Coach Parker had coached
mediocre teams for years.
mediocre teams for years.
190
588038
3065
ის საფეხბურთო გუნდის, ბურკის რეგიონის
"დათვების" მთავარი მწვრთნელი იყო.
"დათვების" მთავარი მწვრთნელი იყო.
10:03
The Bears often ended
in the middle of the pack --
in the middle of the pack --
191
591127
2923
მწვრთნელი პარკერი წლების
განმავლობაში საშუალო გუნდებს წვრთნიდა.
განმავლობაში საშუალო გუნდებს წვრთნიდა.
10:06
a big disappointment in one
of the most passionate football states
of the most passionate football states
192
594074
3162
"დათვები" თითქმის სულ
ცხრილის შუაში ამთავრებდნენ.
ცხრილის შუაში ამთავრებდნენ.
10:09
in the union.
193
597260
1168
10:10
But the year Donna changed the menus,
194
598912
4608
ეს დიდი იმედგაცრუება იყო,
ფეხბურთით ერთ-ერთი
ყველაზე გატაცებული შტატისთვის.
ყველაზე გატაცებული შტატისთვის.
10:15
the Bears not only won their division,
195
603544
3507
მაგრამ იმ წელს,
როდესაც დონამ მენიუ შეცვალა,
როდესაც დონამ მენიუ შეცვალა,
10:19
they went on to win
the state championship,
the state championship,
196
607075
2439
"დათვებმა" არა მხოლოდ
მათი დივიზიონი მოიგეს,
მათი დივიზიონი მოიგეს,
10:21
beating the Peach County Trojans
197
609538
2183
10:23
28-14.
198
611745
1505
არამედ ფიჩის რეგიონის
"ტროიანელების" დამარცხებით,
"ტროიანელების" დამარცხებით,
10:25
(Laughter)
199
613274
2244
10:27
And Coach Parker,
200
615542
1514
ანგარიშით 28-14,
შტატის ჩემპიონებიც გახდნენ
შტატის ჩემპიონებიც გახდნენ
10:30
he credited that championship
to Donna Martin.
to Donna Martin.
201
618203
3162
(სიცილი)
მწვრთნელმა პარკერმა,
10:35
When we give our kids
the basic nourishment,
the basic nourishment,
202
623994
2761
ეს წარმატება
დონა მარტინის დამსახურებად ჩათვალა.
დონა მარტინის დამსახურებად ჩათვალა.
10:38
they're gonna thrive.
203
626779
1299
10:41
And it's not just up
to the Cheryl Barbaras
to the Cheryl Barbaras
204
629030
3040
როცა ბავშვებს საბაზისო
კვებით უზრუნველვყოფთ,
კვებით უზრუნველვყოფთ,
ისინი წარმატებას აღწევენ.
10:44
and the Donna Martins of the world.
205
632094
1855
ეს არა მხოლოდ შერილ ბარბარების
და დონა მარტინების საზრუნავია,
და დონა მარტინების საზრუნავია,
10:46
It's on all of us.
206
634759
1356
10:48
And feeding our kids the basic nutrition
is just the starting point.
is just the starting point.
207
636859
4486
არამედ ჩვენი ყველასი.
10:54
What I've laid out is really a model
208
642237
1965
ჩვენი ბავშვების საბაზისო კვება,
მხოლოდ დასაწყისია.
მხოლოდ დასაწყისია.
10:56
for so many of the most pressing
issues that we face.
issues that we face.
209
644226
3075
ის რაც აღვწერეთ,
11:00
If we focus on the simple goal
of properly nourishing ourselves,
of properly nourishing ourselves,
210
648903
5220
სინამდვილეში ბევრი ყველაზე პრობლემური
საკითხის გადაწყვეტის მოდელია.
საკითხის გადაწყვეტის მოდელია.
თუ სათანადოდ გამოკვების
მარტივ მიზანს დავისახავთ,
მარტივ მიზანს დავისახავთ,
11:07
we could see a world
that is more stable and secure;
that is more stable and secure;
211
655234
3161
11:11
we could dramatically improve
our economic productivity;
our economic productivity;
212
659649
3168
მსოფლიო უფრო სტაბილური და დაცული გახდება;
11:15
we could transform our health care
213
663743
2551
ეკონომიკურ პროდუქტიულობას
მკვეთრად გავაუმჯობესებთ;
მკვეთრად გავაუმჯობესებთ;
11:19
and we could go a long way
214
667456
1595
გარდავქმნით ჯანდაცვის სისტემას;
11:21
in ensuring that the Earth can provide
for generations to come.
for generations to come.
215
669075
3045
და შევძლებთ უზრუნველვყოთ,
11:24
Food is that place
where our collective efforts
where our collective efforts
216
672144
4750
რომ დედამიწაზე არსებული რესუსრსი
მომავალ თაობებს ეყოთ.
მომავალ თაობებს ეყოთ.
11:28
can have the greatest impact.
217
676918
1873
საკვები არის საკითხი,
რომელშიც კოლექტიური მცდელობები
რომელშიც კოლექტიური მცდელობები
11:32
So we have to ask ourselves:
What is the right question?
What is the right question?
218
680545
3085
უდიდეს გავლენას მოახდენს.
11:35
What would happen
219
683654
1528
11:37
if we fed ourselves more nutritious,
more sustainably grown food?
more sustainably grown food?
220
685206
5525
ასე რომ, საკუთარ თავებს უნდა ვკითხოთ:
რა არის სწორი კითხვა?
რა არის სწორი კითხვა?
რა მოხდება თუ მეტი
საკვები ნივთიერებებით სასვე
საკვები ნივთიერებებით სასვე
11:43
What would be the impact?
221
691422
1364
და ეკოლოგიურად მოყვანილ საჭმელს შევჭამთ?
11:45
Cheryl Barbara,
222
693904
1415
11:48
Donna Martin,
223
696629
1622
რა გავლენა ექნება ამას?
11:50
Coach Parker and the Burke County Bears --
224
698275
2159
ვფიქრობ, შერილ ბარბარამ,
11:53
I think they know the answer.
225
701259
1644
დონა მარტინმა,
11:54
Thank you guys so very much.
226
702927
1611
მწვრთნელმა პარკერმა
და ბურკეს რეგიონის "დათვებმა"
და ბურკეს რეგიონის "დათვებმა"
11:56
(Applause)
227
704562
4472
იციან ამაზე პასუხი.
დიდი მადლობა.
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Sam Kass - Food entrepreneurSam Kass's work connects nutrition and education in an effort to make sure future generations thrive.
Why you should listen
Food entrepreneur Sam Kass is a former White House Chef and Senior Policy Advisor for Nutrition. He is the founder of TROVE and a partner in Acre Venture Partners.
Kass joined the White House kitchen staff in 2009 as Assistant Chef and, in 2010, became Food Initiative Coordinator. During his White House tenure, he took on several additional roles including Executive Director of First Lady Michelle Obama's "Let’s Move!" campaign and senior White House Policy Advisor for Nutrition. Kass is the first person in the history of the White House to have a position in the Executive Office of the President and the Residence. As one of the First Lady’s longest-serving advisors, he served as Senior Policy Advisor for Healthy Food Initiatives and he helped the First Lady create the first major vegetable garden at the White House since Eleanor Roosevelt’s victory garden.
In 2011, Fast Company included Sam in their list of "100 Most Creative People," and in 2012, he helped create the American Chef Corps, which is dedicated to promoting diplomacy through culinary initiatives. He is also an MIT Media lab fellow, entrepreneur and advisor.
Sam Kass | Speaker | TED.com