TED2015
Clint Smith: How to raise a black son in America
Клинт Смит: Хар арьст хүүгээ Америкт хэрхэн өсгөх вэ?
Filmed:
Readability: 3.7
2,208,793 views
Хүүхэд байхад бид бүгд л ээж аав, багш нараас толгой эргэм олон зүйлсийг сонсдог. Энэ нь бяцхан Клинт Смитэд машины харанхуй зогсоолд цагаан арьст найзуудтайгаа усан буугаар байлдаж байсан тэр нэгэн орой тодорхой болсон юм. Энэхүү сэтгэл хөдөлгөм илтгэлдээ яруу найрагч тэрээр өөрийн эцгийн ууртай бөгөөд айдастай тэр нэгэн үдшийг буулган харуулсан юм.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Growing up, I didn't always understand
0
890
2300
Бага байхдаа би яагаад
аав ээж хоёрын дагадаг
аав ээж хоёрын дагадаг
00:15
why my parents made me
follow the rules that they did.
follow the rules that they did.
1
3190
2695
энэ олон дүрмийг дагах ёстойгоо
ойлгодоггүй байсан.
ойлгодоггүй байсан.
00:17
Like, why did I really
have to mow the lawn?
have to mow the lawn?
2
5885
2790
Яагаад зүлгээ тайрах ёстой гэж?
00:20
Why was homework really that important?
3
8675
2668
Гэрийн даалгавар яагаад тийм чухал гэж?
00:23
Why couldn't I put jelly beans
in my oatmeal?
in my oatmeal?
4
11343
3924
Яагаад зутандаа чихэр хийж болохгүй гэж?
00:27
My childhood was abound
with questions like this.
with questions like this.
5
15267
2856
Хүүхэд нас минь ийм
асуултаар дүүрэн байсан.
асуултаар дүүрэн байсан.
00:30
Normal things about being a kid
and realizing that sometimes,
and realizing that sometimes,
6
18123
4273
Хүүхэд байхад яагаад гэдгийг мэдэхгүй ч
00:34
it was best to listen to my parents
even when I didn't exactly understand why.
even when I didn't exactly understand why.
7
22396
4083
ээж аавынхаа үгийг сонсох нь
хамгийн зөв юм байна гэж ойлгосон.
хамгийн зөв юм байна гэж ойлгосон.
00:38
And it's not that they didn't want
me to think critically.
me to think critically.
8
26479
3016
Тэд намайг өөрийнхөөрөө
сэтгэхийг хүсээгүйдээ биш.
сэтгэхийг хүсээгүйдээ биш.
00:41
Their parenting always sought
to reconcile the tension
to reconcile the tension
9
29495
2601
Биднийг хүмүүжүүлэхдээ тэд үргэлж
00:44
between having my siblings and I
understand the realities of the world,
understand the realities of the world,
10
32096
3451
бодит байдлыг ойлгуулахаас гадна
эрхийн тэнцвэргүй байдлыг
эрхийн тэнцвэргүй байдлыг
00:47
while ensuring that we never accepted
the status quo as inevitable.
the status quo as inevitable.
11
35547
4107
хүлээн зөвшөөрүүлэхгүйн төлөө зүтгэсэн.
00:51
I came to realize that this,
in and of itself,
in and of itself,
12
39654
3308
Энэ нь хүмүүжлийн маш зөв хэлбэр байсныг
00:54
was a very purposeful form of education.
13
42964
2366
би ойлгосон.
00:58
One of my favorite educators,
Brazilian author and scholar Paulo Freire,
Brazilian author and scholar Paulo Freire,
14
46050
4120
Миний дуртай сурган хүмүүжүүлэгч
Бразилийн зохиолч Паоло Фрейри
Бразилийн зохиолч Паоло Фрейри
01:02
speaks quite explicitly
about the need for education
about the need for education
15
50170
3099
боловсролыг соён гэгээрүүлэх,
хүн чанарыг түгээхийн тулд
хүн чанарыг түгээхийн тулд
01:05
to be used as a tool for critical
awakening and shared humanity.
awakening and shared humanity.
16
53269
3848
ашиглах хэрэгтэйг тодорхой илэрхийлдэг.
"Хэлмэгдэгсдийг сурган хүмүүжүүлэх" гэдэг
хамгийн алдартай номондоо
хамгийн алдартай номондоо
01:09
In his most famous book,
"Pedagogy of the Oppressed,"
"Pedagogy of the Oppressed,"
17
57857
2785
01:12
he states, "No one can be
authentically human
authentically human
18
60642
4514
тэрээр "Бусдыг хүн байхад нь саад бологч
хэзээ ч жинхэнэ хүн байж чадахгүй" гэсэн.
01:17
while he prevents others from being so."
19
65156
2231
01:20
I've been thinking a lot about this
lately, this idea of humanity,
lately, this idea of humanity,
20
68167
3820
Би сүүлийн үед хүн чанарын тухай
нилээд бодож үзсэн.
нилээд бодож үзсэн.
01:23
and specifically, who in this world
is afforded the privilege
is afforded the privilege
21
71987
3277
Ялангуяа ямар хүнд
"жинхэнэ хүнлэг" гэж
хэлүүлэх эрх олддог вэ?
хэлүүлэх эрх олддог вэ?
01:27
of being perceived as fully human.
22
75264
3016
01:30
Over the course of
the past several months,
the past several months,
23
78280
2330
Сүүлийн хэдэн сар бид
01:32
the world has watched
as unarmed black men, and women,
as unarmed black men, and women,
24
80610
3208
хар арьст эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс
01:35
have had their lives taken
at the hands of police and vigilante.
at the hands of police and vigilante.
25
83818
3937
гэмгүй атлаа цагдаа, хүчний
гарт амиа алдахыг харлаа.
гарт амиа алдахыг харлаа.
01:39
These events and all that
has transpired after them
has transpired after them
26
87755
2893
Эдгээр үйл явдлууд,
мөн үүнээс үүдсэн хэргүүд
мөн үүнээс үүдсэн хэргүүд
01:42
have brought me back to my own childhood
27
90648
2108
миний өөрийн хүүхэд насыг санагдуулж
01:44
and the decisions that my parents made
about raising a black boy in America
about raising a black boy in America
28
92756
4344
Америкт өнгөт арьстан хүүхэд өсгөх явцад
аав ээжийнхээ гаргасан шийдвэрийг
аав ээжийнхээ гаргасан шийдвэрийг
01:49
that growing up, I didn't always
understand in the way that I do now.
understand in the way that I do now.
29
97100
4107
өмнө ойлгож байгаагүйгээрээ
ойлгох болсон.
ойлгох болсон.
Зөвхөн миний аюулгүй байдлын төлөө
01:53
I think of how hard it must have been,
how profoundly unfair it must have felt
how profoundly unfair it must have felt
30
101977
4235
хүүхэд насны минь зарим хэсгийг
надаас булаах мэт үйлдэл нь
надаас булаах мэт үйлдэл нь
01:58
for them to feel like they had
to strip away parts of my childhood
to strip away parts of my childhood
31
106212
4185
02:02
just so that I could come home at night.
32
110409
2801
ямар хэцүү байсан гэдгийг ойлгосон.
02:05
For example, I think of how one night,
33
113210
2101
Жишээ нь, би 12 настай байхдаа
02:07
when I was around 12 years old, on an
overnight field trip to another city,
overnight field trip to another city,
34
115311
3902
өөр хот руу хоногоор аялалд явсан.
02:11
my friends and I bought Super Soakers
35
119213
2346
Орой нь найзуудтайгаа хамт усан буу авч
02:13
and turned the hotel parking lot
into our own water-filled battle zone.
into our own water-filled battle zone.
36
121559
4010
зочид буудлын машины зогсоол дээр
усаар байлдсан.
усаар байлдсан.
02:18
We hid behind cars,
37
126102
1703
Машины ард нуугдан
02:19
running through the darkness that
lay between the streetlights,
lay between the streetlights,
38
127805
3168
гудамжны гэрэл дундах
харанхуйд гүйлдэн
харанхуйд гүйлдэн
02:22
boundless laughter ubiquitous
across the pavement.
across the pavement.
39
130973
3411
хүүхдийн инээд хаа сайгүй
хангинаж байлаа.
хангинаж байлаа.
02:26
But within 10 minutes,
40
134384
2083
Гэтэл арван минутын дараа
02:28
my father came outside,
grabbed me by my forearm
grabbed me by my forearm
41
136467
3013
аав минь гарч ирээд
бугуйнаас чирэн
бугуйнаас чирэн
02:31
and led me into our room
with an unfamiliar grip.
with an unfamiliar grip.
42
139480
3025
өрөө рүү маань намайг дагуулан орсон.
02:34
Before I could say anything,
43
142505
1864
Найзуудын минь өмнө ичгүүртэй байдалд
02:36
tell him how foolish he had
made me look in front of my friends,
made me look in front of my friends,
44
144369
3358
оруулсаныг нь хэлэхээс өмнө
02:39
he derided me for being so naive.
45
147727
3115
намайг ямар гэнэн болчимгүй
байсныг минь тэр хэллээ.
байсныг минь тэр хэллээ.
02:42
Looked me in the eye,
fear consuming his face,
fear consuming his face,
46
150842
4543
Айдас бүрхсэн нүдээрээ
над руу харан:
над руу харан:
02:47
and said, "Son, I'm sorry,
47
155385
2545
"Хүү минь, намайг уучлаарай,
02:49
but you can't act the same
as your white friends.
as your white friends.
48
157930
3037
гэхдээ чи цагаан арьст найзуудтайгаа
адилхан загнаж болохгүй.
адилхан загнаж болохгүй.
02:52
You can't pretend to shoot guns.
49
160967
2235
Буудаж тоглож болохгүй.
02:55
You can't run around in the dark.
50
163202
1886
Харанхуйд хөөцөлдөж, гүйж болохгүй.
02:57
You can't hide behind anything
other than your own teeth."
other than your own teeth."
51
165088
3044
Юуны ч араар нуугдаж болохгүй" гэв.
03:00
I know now how scared he must have been,
52
168132
3003
Түүний ямар их айж байсныг
би одоо ойлгосон.
би одоо ойлгосон.
03:03
how easily I could have fallen
into the empty of the night,
into the empty of the night,
53
171135
4013
Хэн нэгэн усан бууг минь
жинхэнэтэй андуурсан бол
жинхэнэтэй андуурсан бол
03:07
that some man would mistake this water
54
175148
2759
би тэр шөнийн харанхуйд алга болж
03:09
for a good reason to wash
all of this away.
all of this away.
55
177907
2247
өнөөдөр энд байхгүй байсан.
Иймэрхүү захиас бүх л амьдралын
минь турш байсан.
минь турш байсан.
03:13
These are the sorts of messages I've been
inundated with my entire life:
inundated with my entire life:
56
181134
3412
03:16
Always keep your hands where they
can see them, don't move too quickly,
can see them, don't move too quickly,
57
184546
3499
Гараа үргэлж харагдах газар байлгах,
хэт хурдан хөдлөхгүй байх,
хэт хурдан хөдлөхгүй байх,
нар жаргаснаас хойш юүдэнтэй малгай
өмсөхгүй байх гээд л.
өмсөхгүй байх гээд л.
03:20
take off your hood when the sun goes down.
58
188045
2071
03:22
My parents raised me and my siblings
in an armor of advice,
in an armor of advice,
59
190116
3107
Ээж аав маань биднийг алдаж,
03:25
an ocean of alarm bells so someone
wouldn't steal the breath from our lungs,
wouldn't steal the breath from our lungs,
60
193223
3631
дурсамжаас өөр зүйлгүй үлдэхгүй гэсэндээ
аюулын дохиогоор дүүрэн далайд
аюулын дохиогоор дүүрэн далайд
03:28
so that they wouldn't make
a memory of this skin.
a memory of this skin.
61
196854
2312
захиасын дуулгаар хуяглан өсгөсөн.
03:31
So that we could be kids,
not casket or concrete.
not casket or concrete.
62
199166
2508
Биднийг авсанд биш, амьд байгаасай гэж.
03:33
And it's not because they thought it
would make us better than anyone else
would make us better than anyone else
63
201674
3480
Биднийг хэн нэгнээс
илүү гаргах гэсэндээ биш,
илүү гаргах гэсэндээ биш,
зүгээр л дэргэдээ байлгах гэсэндээ.
03:37
it's simply because they wanted
to keep us alive.
to keep us alive.
64
205154
2518
03:39
All of my black friends were raised
with the same message,
with the same message,
65
207672
2730
Бүх хар арьст найзууд минь
адилхан зүйл сонсож,
адилхан зүйл сонсож,
03:42
the talk, given to us
when we became old enough
when we became old enough
66
210402
2277
газарт шаахад бэлхэн хадаас
болох нас нь ирэхэд
болох нас нь ирэхэд
03:44
to be mistaken for a nail ready
to be hammered to the ground,
to be hammered to the ground,
67
212679
2945
энэ талаар бидэнтэй ярилцаж,
03:47
when people made our melanin
synonymous with something to be feared.
synonymous with something to be feared.
68
215624
4494
арьсны минь өнгийг
айдастай хоршуулж өсгөсөн.
айдастай хоршуулж өсгөсөн.
Гэхдээ хүүхэд байх эрхгүй байх нь
03:52
But what does it do to a child
69
220118
2473
03:54
to grow up knowing that you
cannot simply be a child?
cannot simply be a child?
70
222591
3450
түүнд хэрхэн тусдаг вэ?
Өсвөр насны сонирхол нь
амьд явахад чинь заналхийлж
амьд явахад чинь заналхийлж
03:58
That the whims of adolescence
are too dangerous for your breath,
are too dangerous for your breath,
71
226041
3149
04:01
that you cannot simply be curious,
72
229190
1664
сониуч байж болохгүй,
04:02
that you are not afforded the luxury
of making a mistake,
of making a mistake,
73
230854
2694
алдаа хийх эрхгүй,
04:05
that someone's implicit bias
74
233548
1768
хэн нэгний сохор гадуурхал
04:07
might be the reason you don't
wake up in the morning.
wake up in the morning.
75
235316
2510
чиний өглөө сэрэхгүй байх
шалтгаан байх вий.
шалтгаан байх вий.
04:10
But this cannot be what defines us.
76
238156
1715
Энэ биднийг тодорхойлох
зүйл байж болохгүй.
зүйл байж болохгүй.
04:11
Because we have parents
who raised us to understand
who raised us to understand
77
239871
2591
Эцэг эх маань бидэнд
бие маань сумны бай биш,
бие маань сумны бай биш,
04:14
that our bodies weren't meant
for the backside of a bullet,
for the backside of a bullet,
78
242462
2776
харин цаасан шувуу нисгэн, дээс харайж,
04:17
but for flying kites and jumping rope,
and laughing until our stomachs burst.
and laughing until our stomachs burst.
79
245238
3634
элгээ хөштөл инээхэд
зориулагдсан гэдгийг заасан.
зориулагдсан гэдгийг заасан.
04:20
We had teachers who taught us
how to raise our hands in class,
how to raise our hands in class,
80
248872
2984
Багш нар маань бидэнд
гар маань зөвхөн бууж өгөх дохио биш,
гар маань зөвхөн бууж өгөх дохио биш,
харин ангидаа дээш
өргөхийг заасан.
өргөхийг заасан.
04:23
and not just to signal surrender,
81
251856
1568
04:25
and that the only thing we should give up
82
253424
1966
Бидний татгалзах ганцхан зүйл нь
бид энэ хорвоод
бид энэ хорвоод
04:27
is the idea that we
aren't worthy of this world.
aren't worthy of this world.
83
255390
2373
амьдрах хувьгүй гэдэг бодол гэж заасан.
04:29
So when we say that black lives matter,
it's not because others don't,
it's not because others don't,
84
257763
3280
Иймд хар арьстнууд ч
амьдрах эрхтэй гэдэг нь
амьдрах эрхтэй гэдэг нь
бусад нь тийм эрхгүй учраас биш, харин
бид айдасгүй амьдрах эрхтэй болохоор тэр.
бид айдасгүй амьдрах эрхтэй болохоор тэр.
04:33
it's simply because we must affirm that we
are worthy of existing without fear,
are worthy of existing without fear,
85
261043
3708
04:36
when so many things tell us we are not.
86
264751
2126
Бусад нь юу ч гэж хэлж байсан хамаагүй.
04:38
I want to live in a world where my son
87
266877
1962
Хүү минь төрсөн мөчөөсөө
гэм хийсэн мэт байхгүй, гартаа барьсан
тоглоом нь андуурагдахгүй
тоглоом нь андуурагдахгүй
04:40
will not be presumed guilty
the moment he is born,
the moment he is born,
88
268839
2488
04:43
where a toy in his hand isn't mistaken
for anything other than a toy.
for anything other than a toy.
89
271327
3851
тийм дэлхийд амьдармаар байна.
04:47
And I refuse to accept that we can't
build this world into something new,
build this world into something new,
90
275178
3435
Бид энэ дэлхийг өөрчилж
чадахгүй гэдэгтэй санал нийлэхгүй.
чадахгүй гэдэгтэй санал нийлэхгүй.
Энэ ертөнцөд хэн нэг хүүхдийн нэр
04:50
some place where a child's name
91
278613
1497
04:52
doesn't have to be written
on a t-shirt, or a tombstone,
on a t-shirt, or a tombstone,
92
280110
2747
цамц эсвэл булшин дээр бичигддэггүй,
04:54
where the value of someone's life
93
282857
1617
хүний амины үнэ цэнэ
04:56
isn't determined by anything other
than the fact that they had lungs,
than the fact that they had lungs,
94
284474
3799
уушигтай байсан гэдгээс
өөрөөр үнэлэгддэгүй,
өөрөөр үнэлэгддэгүй,
05:00
a place where every single
one of us can breathe.
one of us can breathe.
95
288273
4218
хүн бүр амьд байх эрхтэй тийм газар
байгаасай гэж хүсч байна.
байгаасай гэж хүсч байна.
05:04
Thank you.
96
292491
954
Баярлалаа.
05:05
(Applause)
97
293445
2458
(Алга ташилт)
ABOUT THE SPEAKER
Clint Smith - Poet, educatorClint Smith's work blends art and activism.
Why you should listen
Clint Smith is a writer, teacher and doctoral candidate at Harvard University studying education, incarceration and inequality. Previously, he taught high school English in Prince George’s County, Maryland where, in 2013, he was named the Christine D. Sarbanes Teacher of the Year by the Maryland Humanities Council.
Clint is a 2014 National Poetry Slam champion, an Individual World Poetry Slam Finalist, and author of the poetry collection Counting Descent. He has received fellowships from the National Science Foundation, Cave Canem and the Callaloo Creative Writing Workshop. His writing has appeared in The New Yorker, The Guardian, Boston Review, American Poetry Review, Harvard Educational Review and elsewhere. He was born and raised in New Orleans, LA.
Clint Smith | Speaker | TED.com