TEDGlobal 2014
Matthieu Ricard: How to let altruism be your guide
म्याथ्यु रि'का: 'परोपकार'लाई कसरी आफ्नो मार्गदर्शक बनाउने
Filmed:
Readability: 4
2,200,601 views
परोपकार भनेको के हो ? सोझो शब्दमा भन्ने हो भने ‘सबैजना सुखी होऊन्’ भन्ने कामना गर्नु नै परोपकार हो । अनि, सुख के हो त भनेर यसको अनुसन्धानमा लागेका बौद्ध भिक्षु, म्याथ्यू रि’का काम र आफ्नो जीवनमा क्षणिक र दूरगामी दुवै निर्णय लिनु अघिको हेर्ने ठूलो दुरबिन नै परोपकार, हो भन्दछन् ।
Matthieu Ricard - Monk, author, photographer
Sometimes called the "happiest man in the world," Matthieu Ricard is a Buddhist monk, author and photographer. Full bio
Sometimes called the "happiest man in the world," Matthieu Ricard is a Buddhist monk, author and photographer. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So we humans have an extraordinary
potential for goodness,
potential for goodness,
0
742
7221
अँ त, हामी मानव जातिमा कसैमाथि भलाइ गर्न
सक्ने असाधारण क्षमता छ
सक्ने असाधारण क्षमता छ
00:19
but also an immense power to do harm.
1
7963
4400
अनि नोक्सान गर्न सक्ने असीम तागत पनि छ ।
00:24
Any tool can be used to build
or to destroy.
or to destroy.
2
12363
5666
जुनसुकै उपकरण निर्माण र विनास दुवै
कामका लागि उपयोग गर्न सकिन्छ ।
कामका लागि उपयोग गर्न सकिन्छ ।
00:30
That all depends on our motivation.
3
18036
3181
यी सबै हामीमै भरपर्ने कुरा हुन्
00:33
Therefore, it is all the more important
4
21217
3447
यसकारण सबभन्दा जरुरी कुरा के हो भने,
00:36
to foster an altruistic motivation
rather than a selfish one.
rather than a selfish one.
5
24664
4274
हामीले स्वार्थीपनाको नभइकन
परोपकारको भावनालाई हुर्काउँदै लानुपर्छ
परोपकारको भावनालाई हुर्काउँदै लानुपर्छ
00:42
So now we indeed are facing
many challenges in our times.
many challenges in our times.
6
30508
6500
अहिले हामी हाम्रो समयका
चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका छौं
चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका छौं
00:49
Those could be personal challenges.
7
37008
3317
यी चुनौतीहरू व्यक्तिगत मात्रै पनि
हुन सक्छन्
हुन सक्छन्
00:52
Our own mind can be our best friend
or our worst enemy.
or our worst enemy.
8
40325
4586
आफ्नै चित्त हितकारी दौंतरी पनि हुन सक्छ
र अनि त्यसैगरि सबैभन्दा ठूलो दुस्मन पनि
र अनि त्यसैगरि सबैभन्दा ठूलो दुस्मन पनि
00:58
There's also societal challenges:
9
46341
2884
यहाँ सामाजिक चुनौतीहरू पनि छन्
01:01
poverty in the midst of plenty,
inequalities, conflict, injustice.
inequalities, conflict, injustice.
10
49225
5699
धेरै असमानताहरू, द्वन्द्व अनि
अन्यायको बीचमा रहेको गरीबी
अन्यायको बीचमा रहेको गरीबी
01:06
And then there are the new challenges,
which we don't expect.
which we don't expect.
11
54924
4196
अनि हामीले सोच्दै नसोचेका नयाँ
नयाँ चुनौतीहरू
नयाँ चुनौतीहरू
01:11
Ten thousand years ago, there were
about five million human beings on Earth.
about five million human beings on Earth.
12
59120
4643
दस हजार वर्ष पहिले संसारभर लगभग
पचास लाखको हाराहारीमा मान्छेहरू थिए
पचास लाखको हाराहारीमा मान्छेहरू थिए
01:15
Whatever they could do,
13
63763
1610
त्यतिवेला मनवजातीले जे गरेपनि
01:17
the Earth's resilience
would soon heal human activities.
would soon heal human activities.
14
65373
5186
पृथ्वीको लचिलोपनले नै मानव
गतिविधिलाई निमन पारिहाल्थ्यो
गतिविधिलाई निमन पारिहाल्थ्यो
01:22
After the Industrial
and Technological Revolutions,
and Technological Revolutions,
15
70559
3216
औद्योगिक र यान्त्रिक क्रान्ति पछि
अहिले आएर
अहिले आएर
01:25
that's not the same anymore.
16
73775
2233
त्यस्तो अवस्था विद्यमान रहेन
01:28
We are now the major agent
of impact on our Earth.
of impact on our Earth.
17
76008
4065
पृथ्वीमा हुने हरेक प्रभावको हामी नै
प्रमुख कारक हौं
प्रमुख कारक हौं
01:32
We enter the Anthropocene,
the era of human beings.
the era of human beings.
18
80073
4904
हामी ‘एन्थ्रोपोसेन्स’ भनिने मानवकेन्द्रित
युगमा प्रवेश गरिसकेका छौं
युगमा प्रवेश गरिसकेका छौं
01:36
So in a way, if we were to say
we need to continue this endless growth,
we need to continue this endless growth,
19
84977
6993
यसै प्रकारले नै अन्तहीन विकासको
क्रमलाई यसरी नै जारी राखिरहने हो भने
क्रमलाई यसरी नै जारी राखिरहने हो भने
01:43
endless use of material resources,
20
91970
3646
भौतिक संसाधनको यसरी नै अन्त्यहीन
उपयोग गरी नै रहने हो भने
उपयोग गरी नै रहने हो भने
01:47
it's like if this man was saying --
21
95616
2898
यो मान्छेले भन्न लागेको जस्तो नै हुनेछ
01:50
and I heard a former head of state,
I won't mention who, saying --
I won't mention who, saying --
22
98514
4872
एक जना पूर्व सरकारप्रमुख, नाम त उल्लेख
गर्न चाहन्न उनले भनेको मैले सुनेँथें
गर्न चाहन्न उनले भनेको मैले सुनेँथें
01:55
"Five years ago, we were at
the edge of the precipice.
the edge of the precipice.
23
103386
4009
“पाँच पर्ष पहिले हामी भीरको छेवैमा थियौं
01:59
Today we made a big step forward."
24
107395
2577
अहिले हामीले ठूलो फड्को मारिसकेका छौं
02:02
So this edge is the same
that has been defined by scientists
that has been defined by scientists
25
110587
6003
यो छेउ वैज्ञानिकहरूले परिभाषित
गरेको छेउ जस्तै ट्वाक्कै हो
गरेको छेउ जस्तै ट्वाक्कै हो
02:08
as the planetary boundaries.
26
116590
2654
ग्रहहरूको घेराको छेउजस्तै
02:11
And within those boundaries,
they can carry a number of factors.
they can carry a number of factors.
27
119244
4461
उनीहरू यी घेराहरूभित्र धेरै
कारणहरू समाहित गर्न सक्छन्
कारणहरू समाहित गर्न सक्छन्
02:15
We can still prosper, humanity can still
prosper for 150,000 years
prosper for 150,000 years
28
123705
5526
मानवतालाई अझै १५०००० वर्षसम्मको
लागि समृद्ध बनाउन सकिन्छ,
लागि समृद्ध बनाउन सकिन्छ,
02:21
if we keep the same stability of climate
29
129231
3332
यदि हामीले जलवायुको यही स्थिरतालाई
कायम राख्न सक्यौं भने
कायम राख्न सक्यौं भने
02:24
as in the Holocene
for the last 10,000 years.
for the last 10,000 years.
30
132563
3158
बितेको १०००० वर्षलाई ‘होलोसिन’
नयाँ युगकको रूपमा लिंदै
नयाँ युगकको रूपमा लिंदै
02:27
But this depends on choosing
a voluntary simplicity,
a voluntary simplicity,
31
135721
5758
तर यो स्वैच्छिक रूपमा चयन गरिने
साधारण वृत्तिमा निर्भर रहन्छ
साधारण वृत्तिमा निर्भर रहन्छ
02:33
growing qualitatively, not quantitatively.
32
141479
2681
मात्रात्मक रूपमा नभइकन गुणत्मक
रूपमा हुने वृद्धि
रूपमा हुने वृद्धि
02:36
So in 1900, as you can see,
we were well within the limits of safety.
we were well within the limits of safety.
33
144160
6234
सबैलाई थाहा नै छ, १९०० सम्म हामी
सुरक्षा घेराभित्र राम्रोसँग नै बसेका थियौं
सुरक्षा घेराभित्र राम्रोसँग नै बसेका थियौं
02:42
Now, in 1950 came the great acceleration.
34
150394
5399
१९५० मा यस्तो आवेग आयो कि,
02:47
Now hold your breath, not too long,
to imagine what comes next.
to imagine what comes next.
35
155793
4969
एक एक्कै छिनको लागि सास रोकौं त,
अब पछि के आउला भनेर कल्पना गर्न
अब पछि के आउला भनेर कल्पना गर्न
02:52
Now we have vastly overrun
some of the planetary boundaries.
some of the planetary boundaries.
36
160762
6145
हामी केही ग्रह नक्षत्रको सीमा पार
गरेर धेरै पर पुगिसक्यौं
गरेर धेरै पर पुगिसक्यौं
02:58
Just to take biodiversity,
at the current rate,
at the current rate,
37
166907
3959
जैविक विविधतालाई अहिलेकै दरमा लिने हो भने
03:02
by 2050, 30 percent of all species
on Earth will have disappeared.
on Earth will have disappeared.
38
170866
6422
२०५० सम्ममा पुग्दाखेरि पृथ्वीमा भएका
मध्ये ३० प्रतिशत प्रजाति लोप भइसक्छन्
मध्ये ३० प्रतिशत प्रजाति लोप भइसक्छन्
03:09
Even if we keep their DNA in some fridge,
that's not going to be reversible.
that's not going to be reversible.
39
177288
5797
तीनीहरूका डीएनएलाई हामीले फ्रीजमा
राख्यौं भने पनि ब्युँताएर ल्याउन सकिंदैन
राख्यौं भने पनि ब्युँताएर ल्याउन सकिंदैन
03:15
So here I am sitting
40
183085
1851
यसै कारणले म यहाँ पलेँटीकसेर बसेको छु
03:16
in front of a 7,000-meter-high,
21,000-foot glacier in Bhutan.
21,000-foot glacier in Bhutan.
41
184936
5900
भूटानस्थित ७००० मीटर उचाइमा
हिमनदीको किनारमा
हिमनदीको किनारमा
03:22
At the Third Pole, 2,000 glaciers
are melting fast, faster than the Arctic.
are melting fast, faster than the Arctic.
42
190836
7151
उत्तर ध्रुवका भन्दा तेस्रो ध्रुवका २००० हिमनदीहरू चाच्चाँडै पग्लँदा छन्
03:29
So what can we do in that situation?
43
197987
3007
यस अवस्थामा हामी के गर्न सक्छौं त ?
03:34
Well, however complex
politically, economically, scientifically
politically, economically, scientifically
44
202144
7309
खैर, राजनीतिक, आर्थिक अनि
वैज्ञानिक हिसाबले जतिसुकै जटिल भए पनि
वैज्ञानिक हिसाबले जतिसुकै जटिल भए पनि
03:41
the question of the environment is,
45
209453
2398
पर्यावरणको सवाल भनेको -
03:43
it simply boils down to a question
of altruism versus selfishness.
of altruism versus selfishness.
46
211851
6827
परोपकार र स्वार्थको बीचमा रहेको
सवालमा गएर टुङ्गिन्छ ।
सवालमा गएर टुङ्गिन्छ ।
03:50
I'm a Marxist of the Groucho tendency.
47
218678
3609
म ग्राउचोको मानसिकता बोकेको
मार्क्सबादी हुँ
मार्क्सबादी हुँ
03:54
(Laughter)
48
222287
1425
(हाँसो)
03:55
Groucho Marx said, "Why should I care
about future generations?
about future generations?
49
223712
3409
एकपटक ग्राउचो मार्क्सर्ले भने “म
भविष्यको लागि किन चिन्ता गरौं,
भविष्यको लागि किन चिन्ता गरौं,
03:59
What have they ever done for me?"
50
227121
2030
तिनीहरूले मेरो लागि के
नै पो गरेका छन् र ?
नै पो गरेका छन् र ?
04:01
(Laughter)
51
229151
1496
(हाँसोको लहर)
04:02
Unfortunately, I heard
the billionaire Steve Forbes,
the billionaire Steve Forbes,
52
230647
4783
दुर्भाग्य नै भनौं, मैले अर्वपति स्टीभ
फोर्ब्सको भनाइ पनि सुनें
फोर्ब्सको भनाइ पनि सुनें
04:07
on Fox News, saying exactly
the same thing, but seriously.
the same thing, but seriously.
53
235430
3528
फक्स न्यूजमा उनी उपर्युक्त कुरा नै
भन्दै थिए, तर अलि गम्भीर पारामा
भन्दै थिए, तर अलि गम्भीर पारामा
04:10
He was told about the rise of the ocean,
54
238958
2335
उनलाई समुद्रको बढ्दो सतहको
बारेमा भनिएको थियो ।
बारेमा भनिएको थियो ।
04:13
and he said, "I find it absurd
to change my behavior today
to change my behavior today
55
241293
3347
अनि उनले भनेका थिए –“के लाग्छ भने
सय वर्षपछि के हुँदैछ भनेर अहिले
सय वर्षपछि के हुँदैछ भनेर अहिले
04:16
for something that will happen
in a hundred years."
in a hundred years."
56
244640
3055
मैले आफ्नो बानि परिवर्तन गर्नु भनेको
एकदमै बेतुकको कुरा हो”
एकदमै बेतुकको कुरा हो”
04:19
So if you don't care
for future generations,
for future generations,
57
247695
2898
यस कारणले हामीले भविष्यका
पुस्ताको लागि चिन्ता नगर्ने र
पुस्ताको लागि चिन्ता नगर्ने र
04:22
just go for it.
58
250593
2901
यसलाई यथास्थितिमा नै छाडिदिने हो भने
04:25
So one of the main challenges of our times
59
253494
2926
हाम्रो समयको मुख्य चुनौती मध्येको एक
04:28
is to reconcile three time scales:
60
256420
3118
सन्तुलनको नापोलाई तीन गुना
मिलाउनुपर्ने हुन्छ ।
मिलाउनुपर्ने हुन्छ ।
04:31
the short term of the economy,
61
259538
2145
अर्थव्यवस्थाको अल्प अवधि
04:33
the ups and downs of the stock market,
the end-of-the-year accounts;
the end-of-the-year accounts;
62
261683
4232
शेयरबजारमा उतारचढाव, वार्षिक
खातापाताको समाप्ति,
खातापाताको समाप्ति,
04:37
the midterm of the quality of life --
63
265915
2706
जीवनस्तरको मध्य अवस्था
04:40
what is the quality every moment of our
life, over 10 years and 20 years? --
life, over 10 years and 20 years? --
64
268621
5324
हरेक १०-२० वर्षको अन्तरालमा हाम्रो
जीवनको हरेक पक्षमा कति फरक हुन्छ ?
जीवनको हरेक पक्षमा कति फरक हुन्छ ?
04:45
and the long term of the environment.
65
273945
3609
अनि लामो समयसम्ममा पर्यावरणमा
कति फरक पर्ला ?
कति फरक पर्ला ?
04:49
When the environmentalists
speak with economists,
speak with economists,
66
277554
2349
जव पर्यावरणविद्हरू अर्थशास्त्रीसित
वार्ता गर्छन्
वार्ता गर्छन्
04:51
it's like a schizophrenic dialogue,
completely incoherent.
completely incoherent.
67
279903
3079
यो कुनै तुक विनाको एकोहोरो
पागलपनको संवाद जस्तो हुन्छ
पागलपनको संवाद जस्तो हुन्छ
04:54
They don't speak the same language.
68
282982
2832
उनीहरू एउटै भाषा बोल्दै बोल्दैनन्
04:57
Now, for the last 10 years,
I went around the world
I went around the world
69
285814
3540
वितेका दश वर्षमा म विश्वभरि नै घुमें
05:01
meeting economists, scientists,
neuroscientists, environmentalists,
neuroscientists, environmentalists,
70
289354
4098
अर्थशास्त्री, वैज्ञानिक,
श्नायुविज्ञानविद्, पर्यावरणविद्
श्नायुविज्ञानविद्, पर्यावरणविद्
05:05
philosophers, thinkers
in the Himalayas, all over the place.
in the Himalayas, all over the place.
71
293452
4460
संसारभरका दार्शनिक अनि हिमालयमा
बस्ने विचारकहरूसँग भेटघाट गरेँ
बस्ने विचारकहरूसँग भेटघाट गरेँ
05:09
It seems to me, there's only one concept
72
297912
3922
मलाई के लागिरहेको छ भने साराम्समा
सबैको एउटै मात्र अवधारणा छ कि
सबैको एउटै मात्र अवधारणा छ कि
05:13
that can reconcile
those three time scales.
those three time scales.
73
301834
2960
तीनगुनाको नापोलाई बराबरीमा ल्याउन सकिन्छ
05:16
It is simply having more
consideration for others.
consideration for others.
74
304794
4404
एउटै मात्र अनि सजिलो उपाय अरुको
लागि महत्व दिनु हो
लागि महत्व दिनु हो
05:21
If you have more consideration for others,
you will have a caring economics,
you will have a caring economics,
75
309198
4901
अरुको लागि बढी महत्व दिन थाल्नुभयो
भने परोपकारी अर्थव्यवस्थाको वृद्धि हुनेछ
भने परोपकारी अर्थव्यवस्थाको वृद्धि हुनेछ
05:26
where finance is at the service of society
76
314099
2952
जहाँ वित्त समाजसेवाको लागि हुनेछ
05:29
and not society at the service of finance.
77
317051
3268
न कि समाज वित्तसेवाको लागि
05:32
You will not play at the casino
78
320319
1868
त्यस समय तपाई जुवाघरमा गएर खेल्नुहुन्न
05:34
with the resources that people
have entrusted you with.
have entrusted you with.
79
322187
2886
जनता जनार्दनले विश्वास गरेर
सुम्पेको नासो लिएर गएर
सुम्पेको नासो लिएर गएर
05:37
If you have more consideration for others,
80
325073
2846
यदि तपाईले अरुको भलाईमा
अत्यधिक ध्यान दिन थाल्नुभयो भने
अत्यधिक ध्यान दिन थाल्नुभयो भने
05:39
you will make sure
that you remedy inequality,
that you remedy inequality,
81
327919
3477
अवश्य पनि तपाईले असमानताको
औषधि फेला पार्नुहुनेछ
औषधि फेला पार्नुहुनेछ
05:43
that you bring some kind
of well-being within society,
of well-being within society,
82
331396
3740
तपाईं समाजभित्रै आफूखुशी भएर
समाजलाई केही न केही दिन सक्नुहुनेछ
समाजलाई केही न केही दिन सक्नुहुनेछ
05:47
in education, at the workplace.
83
335136
2040
शिक्षामा अथवा कार्यस्थलमा
05:49
Otherwise, a nation that is
the most powerful and the richest
the most powerful and the richest
84
337176
3423
होइन भने कुनै राष्ट्र एकदमै शक्तिशाली
अनि अत्यधिक धनी पनि छ
अनि अत्यधिक धनी पनि छ
05:52
but everyone is miserable,
what's the point?
what's the point?
85
340599
3087
तर हरएक प्राणी अत्यन्त दयनीय छन्
भने के अर्थ भयो र ?
भने के अर्थ भयो र ?
05:55
And if you have more
consideration for others,
consideration for others,
86
343686
2287
यदि तपाईं अरुको बारेमा
ध्यान दिनुहुन्छ भने पनि
ध्यान दिनुहुन्छ भने पनि
05:57
you are not going to ransack
that planet that we have
that planet that we have
87
345973
3396
तपाई हाम्रो यो ग्रहलाई लुट्न जाने त
होइन नि !
होइन नि !
06:01
and at the current rate, we don't
have three planets to continue that way.
have three planets to continue that way.
88
349369
4334
अर्को कुरा, यथास्थितिमा हुने हो भने
हामीले तीन वटा ग्रह बनाउन पनि त सक्दैनौं
हामीले तीन वटा ग्रह बनाउन पनि त सक्दैनौं
06:05
So the question is,
89
353703
2353
यस कारण प्रश्न के हो भने
06:08
okay, altruism is the answer,
it's not just a novel ideal,
it's not just a novel ideal,
90
356056
4331
ठीक छ, परोपकार ! यो एउटा
अद्भूत आदर्श जवाफ मात्र नभएर
अद्भूत आदर्श जवाफ मात्र नभएर
06:12
but can it be a real, pragmatic solution?
91
360387
3224
वास्तविक एवं व्यावहारिक समाधान
पनि हुन सक्छ त ?
पनि हुन सक्छ त ?
06:15
And first of all, does it exist,
92
363611
2858
सबभन्दा पहिलो कुरा त यसको
अस्तित्व छ कि छैन ?
अस्तित्व छ कि छैन ?
06:18
true altruism, or are we so selfish?
93
366469
3744
विशुद्ध परोपकार पनि छ, कि वा हामी
यतिविधि स्वर्थी भइसक्यौं ?
यतिविधि स्वर्थी भइसक्यौं ?
06:22
So some philosophers thought
we were irredeemably selfish.
we were irredeemably selfish.
94
370213
5340
यसकारण कतिपय दार्शनिकहरू
हदैसम्मको स्वार्थी छैं भन्ने सोच्दछन्
हदैसम्मको स्वार्थी छैं भन्ने सोच्दछन्
06:27
But are we really all just like rascals?
95
375553
5212
के वास्तवमा हामी सबै दुष्टहरूले
गरेजस्तो छलछाम मात्रै गरिरहेका छौं त?
गरेजस्तो छलछाम मात्रै गरिरहेका छौं त?
06:32
That's good news, isn't it?
96
380765
2814
यो एकदमै राम्रो खवर हो होइन त ?
06:35
Many philosophers,
like Hobbes, have said so.
like Hobbes, have said so.
97
383579
2529
होब्स जस्ता धेरै दार्शनिकहरू यसो भन्छन्
06:38
But not everyone looks like a rascal.
98
386108
3321
तर सबैजना दुष्टहरू जस्ता देखिँदैनन् ।
06:41
Or is man a wolf for man?
99
389429
2833
अथवा मान्छे नै मान्छेको लागि
ब्वाँसो हुन पुग्यो कि ?
ब्वाँसो हुन पुग्यो कि ?
06:44
But this guy doesn't seem too bad.
100
392262
2888
तर यो मान्छे त त्यति खराब देखिँदैन त !
06:47
He's one of my friends in Tibet.
101
395150
2923
उनी तिब्बतमा रहने मेरा मित्र हुन्
06:50
He's very kind.
102
398073
2239
उनी अत्यन्तै दयालु छन् ।
06:52
So now, we love cooperation.
103
400312
3625
अँ त, हामी सहकार्य गर्न मन पराउँदछौं
06:55
There's no better joy
than working together, is there?
than working together, is there?
104
403937
4338
सहकार्यमा जस्तो आनन्द अन्यत्र कतै पनि
छैन, छ र ?
छैन, छ र ?
07:00
And then not only humans.
105
408275
4075
मानवमा मात्रै होइन
07:04
Then, of course, there's
the struggle for life,
the struggle for life,
106
412350
2487
अवश्य नै जीवनको लागि संघर्ष गर्नु जरुरी छ
07:06
the survival of the fittest,
social Darwinism.
social Darwinism.
107
414837
4341
जीवित रहन चाहिने योग्यता,
सामजिक डार्विनवाद
सामजिक डार्विनवाद
07:11
But in evolution, cooperation --
though competition exists, of course --
though competition exists, of course --
108
419178
5837
विकासवादमा सहकार्यभन्दा
प्रतिस्पर्धा बढी हुन्छ । अवश्यमेव,
प्रतिस्पर्धा बढी हुन्छ । अवश्यमेव,
07:17
cooperation has to be much more creative
to go to increased levels of complexity.
to go to increased levels of complexity.
109
425015
5717
जटिलताको स्तरलाई नाघ्नको लागि
सहकार्य बढी रचनात्मक हुनुपर्छ ।
सहकार्य बढी रचनात्मक हुनुपर्छ ।
07:22
We are super-cooperators
and we should even go further.
and we should even go further.
110
430732
4682
हामी उच्च साझेदार हौं । अझ
उच्चतातिरै अघि बढ्नुपर्छ
उच्चतातिरै अघि बढ्नुपर्छ
07:27
So now, on top of that,
the quality of human relationships.
the quality of human relationships.
111
435414
6029
अतः यी सबैभन्दा अघि मानवीय
सम्बन्धको आचरण हुन्छ
सम्बन्धको आचरण हुन्छ
07:33
The OECD did a survey among 10 factors,
including income, everything.
including income, everything.
112
441443
4482
OECD ले आमदानी लगायतका विभिन्न
१० विधामा सर्वेक्षण गराएको थियो
१० विधामा सर्वेक्षण गराएको थियो
07:37
The first one that people said,
that's the main thing for my happiness,
that's the main thing for my happiness,
113
445925
3343
सबैभन्दा पहिलो मान्छेले नै के भन्यो
भने मेरो खुशीको मुख्य कुरा नै
भने मेरो खुशीको मुख्य कुरा नै
07:41
is quality of social relationships.
114
449268
3353
सामाजिक नाताको आचरण हो
07:44
Not only in humans.
115
452621
2877
केवल मानव मात्रमा होइन
07:47
And look at those great-grandmothers.
116
455498
3346
यी महान् हजूरआमाहरूलाई हेरौ त
07:50
So now, this idea
that if we go deep within,
that if we go deep within,
117
458846
5154
अनि यसपछि भित्री गहिराईसम्म नै
पुग्ने विचार हो भने
पुग्ने विचार हो भने
07:56
we are irredeemably selfish,
118
464000
2570
हामी कहिल्यै पनि नसुध्रिने
स्वार्थी हुनेछौं
स्वार्थी हुनेछौं
07:58
this is armchair science.
119
466570
2654
यो “आर्मचेयर साइन्स” हो
08:01
There is not a single sociological study,
120
469224
2267
यसमा सामाजिक अध्ययनको दंसो पनि छैन
08:03
psychological study,
that's ever shown that.
that's ever shown that.
121
471491
3246
मनोवैज्ञानिक अध्ययन, कहिल्यै पनि
देखाइएको छैन
देखाइएको छैन
08:06
Rather, the opposite.
122
474737
1960
यसको साटो खाली उल्टो मात्र
08:08
My friend, Daniel Batson,
spent a whole life
spent a whole life
123
476697
3658
मेरा मित्र डानियल बोस्टनले आफ्नो पूरैजीवन
08:12
putting people in the lab
in very complex situations.
in very complex situations.
124
480355
2763
जटिलतम परिस्थितिमा रहेका
मान्छेहरूलाई परीक्षण गरेर विताए
मान्छेहरूलाई परीक्षण गरेर विताए
08:15
And of course we are sometimes selfish,
and some people more than others.
and some people more than others.
125
483118
4369
निश्चित रूपले हामी कहीँ न कहीँ
अवश्य स्वार्थी छौं, अनि केही मानिस
अवश्य स्वार्थी छौं, अनि केही मानिस
08:19
But he found that systematically,
no matter what,
no matter what,
126
487487
2662
अरुभन्दा केही बढी नै स्वार्थी
छन् । उनले सिद्धान्ततः
छन् । उनले सिद्धान्ततः
08:22
there's a significant number of people
127
490149
3000
के पत्ता लगाए भने, अरु केही नभए पनि
08:25
who do behave altruistically,
no matter what.
no matter what.
128
493149
3355
ठूलो संख्यामा रहेका मान्छेहरूमा
कहीँ न कहीँ परोपकारको भावना रहेको छ ।
कहीँ न कहीँ परोपकारको भावना रहेको छ ।
08:28
If you see someone
deeply wounded, great suffering,
deeply wounded, great suffering,
129
496504
3192
नराम्रोसित घाइते भएको, ठूलो
आपतमा परेको कसैलाई देख्यौं भने
आपतमा परेको कसैलाई देख्यौं भने
08:31
you might just help
out of empathic distress --
out of empathic distress --
130
499696
2622
हाम्रो मनमा ठूलो पीडा हुन्छ
प्रेमले सहायता गर्न थालिन्छ
प्रेमले सहायता गर्न थालिन्छ
08:34
you can't stand it, so it's better to help
than to keep on looking at that person.
than to keep on looking at that person.
131
502318
4150
चूपचाप तमासा हेरेर मात्र उभिएर
बस्न हाम्रो मन मान्दैन
बस्न हाम्रो मन मान्दैन
08:38
So we tested all that, and in the end,
he said, clearly people can be altruistic.
he said, clearly people can be altruistic.
132
506468
5876
उनको भनाइमा जति पटक परीक्षण
गरे पनि मान्छेमा कतै न कतै परोपकारको
गरे पनि मान्छेमा कतै न कतै परोपकारको
08:44
So that's good news.
133
512344
1940
भावना पाइएको छ
हो यो नै असली समाचार हो
हो यो नै असली समाचार हो
08:46
And even further, we should look
at the banality of goodness.
at the banality of goodness.
134
514284
5612
यसभन्दा पनि अघि, आफूले गरेको
भलाइलाई साधारण दृष्टिकोणबाट हेर्नुपर्दछ
भलाइलाई साधारण दृष्टिकोणबाट हेर्नुपर्दछ
08:51
Now look at here.
135
519896
1704
अब एक पटक यता हेरौं त !
08:53
When we come out, we aren't
going to say, "That's so nice.
going to say, "That's so nice.
136
521600
2770
जब हामी बाहिर निस्कन्छौं, हामी
यसो भनिहाल्दैनौं कि
यसो भनिहाल्दैनौं कि
08:56
There was no fistfight while this mob
was thinking about altruism."
was thinking about altruism."
137
524370
4567
“यो राम्रो कुरा हो, जब यो भीडले
परोपकारिताको बारेमा सोचिरहेको थियो
परोपकारिताको बारेमा सोचिरहेको थियो
09:00
No, that's expected, isn't it?
138
528937
2162
त्यतिञ्जेल यहाँ मुक्कामुक्की चलेको थिएन”
09:03
If there was a fistfight,
we would speak of that for months.
we would speak of that for months.
139
531099
3179
यदि मुक्कामुक्कीको खेल भएको
भए हामी महीनौं यसको चर्चा गर्ने थियौं
भए हामी महीनौं यसको चर्चा गर्ने थियौं
09:06
So the banality of goodness is something
that doesn't attract your attention,
that doesn't attract your attention,
140
534278
3671
यसका कारण भलाइको न्यूनता केही
त हो तर यसले तपाईको ध्यान आकर्षण गर्दैन
त हो तर यसले तपाईको ध्यान आकर्षण गर्दैन
09:09
but it exists.
141
537949
1488
तर यसको अस्तित्व भने छ ।
09:11
Now, look at this.
142
539437
5476
फेरि, एक पटक यता हेरौं ।
09:21
So some psychologists said,
143
549253
2801
कतिपय मनोवैज्ञानिकहरू-
जब मैले उनीहरूलाई
जब मैले उनीहरूलाई
09:24
when I tell them I run 140 humanitarian
projects in the Himalayas
projects in the Himalayas
144
552054
3237
मैले हिमालयतिर १४१ वटा
मानवीय परियोजनाहरू चलाइरहेको छु
मानवीय परियोजनाहरू चलाइरहेको छु
09:27
that give me so much joy,
145
555291
2254
त्यसले मलाई एकदमै आनन्द दिन्छ भनें ।
09:29
they said, "Oh, I see,
you work for the warm glow.
you work for the warm glow.
146
557545
3254
उनीहरूले भने “ए, तिमी अरुलाई
सहायता गरेर आफू आनन्द लिने पो रहेछौ
सहायता गरेर आफू आनन्द लिने पो रहेछौ
09:32
That is not altruistic.
You just feel good."
You just feel good."
147
560799
2904
त्यो त परोपकार भएन, तिमी त आनन्द लिन्छौ।
09:35
You think this guy,
when he jumped in front of the train,
when he jumped in front of the train,
148
563703
3288
तपाईहरू विचार गर्न सक्नुहुन्छ भर्खरै
रेलको लिकबाट उफ्रेको व्यक्तिले
रेलको लिकबाट उफ्रेको व्यक्तिले
09:38
he thought, "I'm going to feel
so good when this is over?"
so good when this is over?"
149
566991
2286
यत्तिबाट उम्किन पाए त
आनन्द हुन्थे भन्ठान्यो होला
आनन्द हुन्थे भन्ठान्यो होला
09:41
(Laughter)
150
569277
2286
(हाँसोको लहर)
09:43
But that's not the end of it.
151
571563
2286
तर यत्तिकैमा कुरोको अन्त हुँदैन
09:45
They say, well, but when
you interviewed him, he said,
you interviewed him, he said,
152
573849
2542
ठिकैछ, उनीहरू भने । अनि उसलाई
प्रश्न गर्दा उसले भन्यो
प्रश्न गर्दा उसले भन्यो
09:48
"I had no choice.
I had to jump, of course."
I had to jump, of course."
153
576391
3135
“मसँग अरु केही उपाय थिएन ।
मैले जसरी पनि उफ्रिनु नै थियो ।”
मैले जसरी पनि उफ्रिनु नै थियो ।”
09:51
He has no choice. Automatic behavior.
It's neither selfish nor altruistic.
It's neither selfish nor altruistic.
154
579526
3881
उसँग अर्को विकल्प नै थिएन स्वतः
स्फूर्त व्यवहार, न स्वार्थी न त परोपकारी
स्फूर्त व्यवहार, न स्वार्थी न त परोपकारी
09:55
No choice?
155
583407
1475
विकल्परहित ?
09:56
Well of course, this guy's
not going to think for half an hour,
not going to think for half an hour,
156
584882
2962
अवश्य पनि यो व्यक्तिलाई आधा
घण्टासम्म सोच्ने समय रहन्न
घण्टासम्म सोच्ने समय रहन्न
09:59
"Should I give my hand? Not give my hand?"
157
587844
2037
“म मेरो हात दिऊँ कि नदिऊँ ।”
10:01
He does it. There is a choice,
but it's obvious, it's immediate.
but it's obvious, it's immediate.
158
589881
3795
ऊ दिन्छ । अरु कुनै विकल्प नै छैन ।
यो स्वचालित क्रिया हो ।
यो स्वचालित क्रिया हो ।
10:05
And then, also, there he had a choice.
159
593676
2361
यसो हुँदाहुँदै पनि ऊसँग विकल्प थियो ।
10:08
(Laughter)
160
596037
2701
(हाँसोको लहर)
10:10
There are people who had choice,
like Pastor André Trocmé and his wife,
like Pastor André Trocmé and his wife,
161
598738
3762
विकल्प भएका मान्छेहरू पनि थिए, जस्तो
कि पास्चर आन्द्रे ट्रोच्मे र उनकी श्रीमती
कि पास्चर आन्द्रे ट्रोच्मे र उनकी श्रीमती
10:14
and the whole village
of Le Chambon-sur-Lignon in France.
of Le Chambon-sur-Lignon in France.
162
602500
2687
अनि फ्रान्सको च्याम्बोन सर लिग्नन
गाउँका सारा वासिन्दा
गाउँका सारा वासिन्दा
10:17
For the whole Second World War,
they saved 3,500 Jews,
they saved 3,500 Jews,
163
605187
3948
द्वितीय विश्वयुद्धभरि उनीहरूले
३५०० यहुदीहरूको ज्यान बचाए
३५०० यहुदीहरूको ज्यान बचाए
10:21
gave them shelter,
brought them to Switzerland,
brought them to Switzerland,
164
609135
2657
उनीहरूलाई आश्रय दिएर,
स्वीजरल्याण्डसम्म पुर्याए
स्वीजरल्याण्डसम्म पुर्याए
10:23
against all odds, at the risk
of their lives and those of their family.
of their lives and those of their family.
165
611792
3445
सबै वाधा व्यवधान, आफू र आफ्नो
परिवारको ज्यानको खतरा समेत मोलेर
परिवारको ज्यानको खतरा समेत मोलेर
10:27
So altruism does exist.
166
615237
2157
यसकारण संसारमा परोपकारको अस्तित्व छ
10:29
So what is altruism?
167
617394
1725
उसो भए परोपकार के हो त ?
10:31
It is the wish: May others be happy
and find the cause of happiness.
and find the cause of happiness.
168
619119
3902
“सबै व्यक्तिहरू सुखी हुन् र सुखको
कारण पहिल्याऊन् ।” भन्ने कामना
कारण पहिल्याऊन् ।” भन्ने कामना
10:35
Now, empathy is the affective resonance
or cognitive resonance that tells you,
or cognitive resonance that tells you,
169
623021
5245
अनि, सहानुभूति चाहिँ भावनात्मक
प्रतिध्वनि वा संज्ञानात्मक प्रतिध्वनि हो
प्रतिध्वनि वा संज्ञानात्मक प्रतिध्वनि हो
10:40
this person is joyful,
this person suffers.
this person suffers.
170
628266
2711
यसले तपाईंलाई यो व्यक्ति आनन्दी
छ उ दुःखी छ भनेर देखाउछ
छ उ दुःखी छ भनेर देखाउछ
10:42
But empathy alone is not sufficient.
171
630977
3486
तर केवल सहानुभूति मात्र पर्याप्त भने होइन
10:46
If you keep on being
confronted with suffering,
confronted with suffering,
172
634463
2223
यदि निरन्तर दुःखको
सामना गरिरहनुपरेको छ भने
सामना गरिरहनुपरेको छ भने
10:48
you might have empathic distress, burnout,
173
636686
2761
कसैमाथि सहानुभूति नपलाएको,
तनावग्रस्त अवस्था छ भने
तनावग्रस्त अवस्था छ भने
10:51
so you need the greater sphere
of loving-kindness.
of loving-kindness.
174
639447
4060
यस अवस्थामा तपाइलाई ठूलो परिधिको
दया र प्रेमपूर्वकको अनुकम्पा आवश्यकता पर्छ
दया र प्रेमपूर्वकको अनुकम्पा आवश्यकता पर्छ
10:55
With Tania Singer at the Max Planck
Institute of Leipzig,
Institute of Leipzig,
175
643507
2727
लेपजिगको म्याक्स प्ल्याङ्क
इन्स्टिच्युटमा तानिया सिङ्गरसग
इन्स्टिच्युटमा तानिया सिङ्गरसग
10:58
we showed that the brain networks for
empathy and loving-kindness are different.
empathy and loving-kindness are different.
176
646234
6101
"शून्यता, प्रेम र दयाको मस्तिष्क
सँगको नेटवर्क फरक फरक हुन्छ"
सँगको नेटवर्क फरक फरक हुन्छ"
11:04
Now, that's all well done,
177
652335
2081
भनी हामीले सावधानीपूर्वक
प्रयोग गरेर देखायौ
प्रयोग गरेर देखायौ
11:06
so we got that from evolution,
from maternal care, parental love,
from maternal care, parental love,
178
654416
5374
हामीले विकासवादबाट, मातृवात्सल्य
अनि पिताको प्यारबाट यी कुराहरू पायौं
अनि पिताको प्यारबाट यी कुराहरू पायौं
11:11
but we need to extend that.
179
659790
1835
अब हामीलाई यसको विस्तार गर्नु जरुरी छ
11:13
It can be extended even to other species.
180
661625
3343
यसलाई अन्य प्रजातिसम्म पनि पुर्याउन सकिन्छ
11:16
Now, if we want a more altruistic society,
we need two things:
we need two things:
181
664968
4407
हामी अत्यधिक परोपकारी समाजको
चाहना गर्छौ भने दुई कुराको जरुरत हुन्छ
चाहना गर्छौ भने दुई कुराको जरुरत हुन्छ
11:21
individual change and societal change.
182
669375
3217
व्यक्तिगत परिवर्तन अनि सामाजिक परिवर्तन
11:24
So is individual change possible?
183
672592
2558
के व्यक्तिगत परिवर्तन सम्भव छ होला त ?
11:27
Two thousand years
of contemplative study said yes, it is.
of contemplative study said yes, it is.
184
675150
3199
दुइ हजार वर्षको लगातारको
चिन्तनशील अध्ययनले सम्भव छ भन्छ
चिन्तनशील अध्ययनले सम्भव छ भन्छ
11:30
Now, 15 years of collaboration
with neuroscience and epigenetics
with neuroscience and epigenetics
185
678349
3602
स्नायुविज्ञान र इपिजेनेटिक्स सँगको १५
वर्ष लामो सहकार्यले पनि सम्भव छ भन्छ
वर्ष लामो सहकार्यले पनि सम्भव छ भन्छ
11:33
said yes, our brains change
when you train in altruism.
when you train in altruism.
186
681951
4484
परोपकारको अभ्यास गराउने हो भने
हाम्रो मस्तिष्क संरचनामा परिवर्तन हुन्छ
हाम्रो मस्तिष्क संरचनामा परिवर्तन हुन्छ
11:38
So I spent 120 hours in an MRI machine.
187
686435
4272
यसैको परीक्षणको लागि मैले १२० घण्टा
MRI यन्त्रमा बिताएँ
MRI यन्त्रमा बिताएँ
11:42
This is the first time I went
after two and a half hours.
after two and a half hours.
188
690707
2786
त्यहाबाट निस्केको साढे दुई घण्टा
पछिको यो पहिलो भेटघाट हो
पछिको यो पहिलो भेटघाट हो
11:45
And then the result has been published
in many scientific papers.
in many scientific papers.
189
693493
3674
अनि यसको परिणाम धेरै नै विज्ञानसम्बन्धी
पत्रिकाहरूमा प्रकाशित भइरहेका छन्
पत्रिकाहरूमा प्रकाशित भइरहेका छन्
11:49
It shows without ambiguity
that there is structural change
that there is structural change
190
697167
3582
यिनीहरूले कुनै पनि ढाकछोपविना
के स्पष्ट पार्छन् भने
के स्पष्ट पार्छन् भने
11:52
and functional change in the brain
when you train the altruistic love.
when you train the altruistic love.
191
700749
3753
“हामीले परोपकारको अभ्यास बढाउँदै गर्दा
मस्तिष्कमा परिवर्तन हुँदै जाँदो रहेछ”
मस्तिष्कमा परिवर्तन हुँदै जाँदो रहेछ”
11:56
Just to give you an idea:
192
704502
1750
केवल जानकारीको लागि
11:58
this is the meditator at rest on the left,
193
706252
2821
यो बायाँपट्टि रहेको ध्यानमा आरामसँग
रहेको अवस्था हो
रहेको अवस्था हो
12:01
meditator in compassion meditation,
you see all the activity,
you see all the activity,
194
709073
3703
करुणाको ध्यानमा लीन रहेको अवस्था
सबैले यी क्रियाकलाप हेरिरहन सक्नुहुन्छ
सबैले यी क्रियाकलाप हेरिरहन सक्नुहुन्छ
12:04
and then the control group at rest,
nothing happened,
nothing happened,
195
712776
2554
अनि नियन्त्रण समूह विश्राम लिँदै
केही असर देखिएन
केही असर देखिएन
12:07
in meditation, nothing happened.
196
715330
1942
ध्यानमा केही पनि असर परेन
12:09
They have not been trained.
197
717272
1978
उनीहरूलाई ध्यानको अभ्यास गराइएको थिएन
12:11
So do you need 50,000 hours
of meditation? No, you don't.
of meditation? No, you don't.
198
719250
4421
के हामीलाई ५०,००० घण्टाको
ध्यानको आवश्यकता पर्छ ? होइन, त्यति पर्दैन
ध्यानको आवश्यकता पर्छ ? होइन, त्यति पर्दैन
12:15
Four weeks, 20 minutes a day,
of caring, mindfulness meditation
of caring, mindfulness meditation
199
723671
4166
प्रतिदिन २० मिनेटको दरले ४
हप्तासम्म गराइएको चित्तशान्तिको अभ्यासले
हप्तासम्म गराइएको चित्तशान्तिको अभ्यासले
12:19
already brings a structural change
in the brain compared to a control group.
in the brain compared to a control group.
200
727838
6303
मस्तिष्कको संरचनात्मक परिवर्तन
गर्न सक्षम भएको देखाएको छ
गर्न सक्षम भएको देखाएको छ
12:26
That's only 20 minutes a day
for four weeks.
for four weeks.
201
734141
3738
मात्र, २० मिनेट प्रति दिनको दरले
४ हप्तासम्म
४ हप्तासम्म
12:29
Even with preschoolers --
Richard Davidson did that in Madison.
Richard Davidson did that in Madison.
202
737879
3338
रिचार्ड डेभिडसनले मेडिसनमा यो
प्रयोग शिशु छात्रछात्राहरूमा पनि गरे
प्रयोग शिशु छात्रछात्राहरूमा पनि गरे
12:33
An eight-week program: gratitude, loving-
kindness, cooperation, mindful breathing.
kindness, cooperation, mindful breathing.
203
741217
6410
आठ हप्ताको कार्यक्रम- कृतज्ञता,
स्नेह, दया, मिलजुल, सचेत भएर श्वासप्रश्वास
स्नेह, दया, मिलजुल, सचेत भएर श्वासप्रश्वास
12:39
You would say,
"Oh, they're just preschoolers."
"Oh, they're just preschoolers."
204
747627
2255
तपाईहरू भन्न सक्नुहुन्छ ती त
शिशु नै पो छन् र
शिशु नै पो छन् र
12:41
Look after eight weeks,
205
749882
1626
आठ हप्तापछिको परिणाम हेर्नुहोस् त
12:43
the pro-social behavior,
that's the blue line.
that's the blue line.
206
751508
2450
नीलो ग्राफले उनीहरूको पूर्व
सामाजिक व्यवहार देखाउँछ
सामाजिक व्यवहार देखाउँछ
12:45
And then comes the ultimate
scientific test, the stickers test.
scientific test, the stickers test.
207
753958
5444
यसपछि पूर्ण वैज्ञानिक परीक्षणको
पालो आउँछ, स्टीकरको परीक्षण
पालो आउँछ, स्टीकरको परीक्षण
12:51
Before, you determine for each child
who is their best friend in the class,
who is their best friend in the class,
208
759402
3948
प्रत्येक केटाकेटीको कक्षामा
उनीहरूका सबभन्दा मिल्ने साथी को हुन्
उनीहरूका सबभन्दा मिल्ने साथी को हुन्
12:55
their least favorite child,
an unknown child, and the sick child,
an unknown child, and the sick child,
209
763350
4075
मन नपर्ने साथी को हुन् नचिनेका को
हुन् र रोगी को को हुन् भनेर जान्नु अघि
हुन् र रोगी को को हुन् भनेर जान्नु अघि
12:59
and they have to give stickers away.
210
767425
2704
उनीहरूलाई आफ्ना साथीहरूमा
स्टीकर बाँड्न लगाइयो
स्टीकर बाँड्न लगाइयो
13:02
So before the intervention,
they give most of it to their best friend.
they give most of it to their best friend.
211
770129
4052
ध्यान गराउनु अघि बाँड्न दिंदा धेरेले
आफ्ना मन परेका साथीलाई नै ती स्टिकर दिए ।
आफ्ना मन परेका साथीलाई नै ती स्टिकर दिए ।
13:06
Four, five years old,
20 minutes three times a week.
20 minutes three times a week.
212
774181
3459
चार पाँच वर्षकालाई, २० मिनेट हप्तामा
तीन पटक ध्यान गराए पछि
तीन पटक ध्यान गराए पछि
13:09
After the intervention,
no more discrimination:
no more discrimination:
213
777640
3483
उनीहरूमा कुनै भेदभाव देखिएन
13:13
the same amount of stickers to their
best friend and the least favorite child.
best friend and the least favorite child.
214
781123
3925
साह्रै मन पर्ने, मन नपर्ने सबैमा
बराबरी बाँडिदिए
बराबरी बाँडिदिए
13:17
That's something we should do
in all the schools in the world.
in all the schools in the world.
215
785048
3388
यस्तै केही कुरा हामीले संसारका सबै
स्कुलमा गर्नुपर्छ ।
स्कुलमा गर्नुपर्छ ।
13:20
Now where do we go from there?
216
788436
1994
अनि हामी यसपछि कता लाग्छौं ?
13:22
(Applause)
217
790430
4248
(तालीसँगैको हर्षध्वनि)
13:26
When the Dalai Lama heard that,
he told Richard Davidson,
he told Richard Davidson,
218
794678
2681
दलाई लामाले यो सुन्नुभएपछि
रिचार्ड डेभिड्सनलाई भन्नुभयो
रिचार्ड डेभिड्सनलाई भन्नुभयो
13:29
"You go to 10 schools, 100 schools,
the U.N., the whole world."
the U.N., the whole world."
219
797359
3456
“तिमी यसलाई १० स्कूल १०० स्कूल हुँदै
संयुक्त राष्ट्रसंघ सम्म पुर्याऊ”
संयुक्त राष्ट्रसंघ सम्म पुर्याऊ”
13:32
So now where do we go from there?
220
800815
1684
अनि हामी कहाँ पुगौंला
13:34
Individual change is possible.
221
802499
2263
व्यक्तिको सोचाइमा परिवर्तन ल्याउन संभव छ
13:36
Now do we have to wait for an altruistic
gene to be in the human race?
gene to be in the human race?
222
804762
4616
के हामीले मानवमा परोपकारी जीन
वंशानुगत रूपमा नै आउञ्जेलसम्म पर्खने त ?
वंशानुगत रूपमा नै आउञ्जेलसम्म पर्खने त ?
13:41
That will take 50,000 years,
too much for the environment.
too much for the environment.
223
809378
3754
यसो गर्दा ५०,००० वर्ष लाग्ला, यो त
पर्यावरणको लागि ज्यादै धेरै समय भयो
पर्यावरणको लागि ज्यादै धेरै समय भयो
13:45
Fortunately, there is
the evolution of culture.
the evolution of culture.
224
813132
4435
सौभाग्यवश यहाँ संस्कृतिको
विकासवाद पनि त छ नि !
विकासवाद पनि त छ नि !
13:49
Cultures, as specialists have shown,
change faster than genes.
change faster than genes.
225
817567
5734
संस्कृतिविज्ञहरूले संस्कृति जीन भन्दा
द्रुतगतिमा परिवर्तन हुन्छ भन्ने देखाएकाछन्
द्रुतगतिमा परिवर्तन हुन्छ भन्ने देखाएकाछन्
13:55
That's the good news.
226
823301
1528
यो सुखद समाचार हो ।
13:56
Look, attitude towards war
has dramatically changed over the years.
has dramatically changed over the years.
227
824829
3360
हो त, वितेका वर्षहरूमा लडाइप्रतिको
प्रवृत्तिमानाटकीय परिवर्तन भएको छ
प्रवृत्तिमानाटकीय परिवर्तन भएको छ
14:00
So now individual change and cultural
change mutually fashion each other,
change mutually fashion each other,
228
828189
5181
अब आएर व्यक्ति परिवर्तन र संस्कृति
परिवर्तन एक आपसमा फेसन नै बन्छन्
परिवर्तन एक आपसमा फेसन नै बन्छन्
14:05
and yes, we can achieve
a more altruistic society.
a more altruistic society.
229
833370
2776
हो, अनि त हामी ठूलो भन्दा ठूलो
परोपकारी समाज बनाउछौं
परोपकारी समाज बनाउछौं
14:08
So where do we go from there?
230
836146
1742
अनि हामी त्यसपछि कता लाग्ने ?
14:09
Myself, I will go back to the East.
231
837888
2249
म मत पूर्वतिर नै लाग्छु
14:12
Now we treat 100,000 patients
a year in our projects.
a year in our projects.
232
840137
3460
हामी हाम्रो परियोजना अनुसार वर्षको
१००,००० रोगीको उपचार गर्छौ
१००,००० रोगीको उपचार गर्छौ
14:15
We have 25,000 kids in school,
four percent overhead.
four percent overhead.
233
843597
3749
हाम्रा स्कूलमा २५,००० नानीहरू छन्
हाम्रो ४ प्रतिशत व्यय भारमा काम हुन्छ
हाम्रो ४ प्रतिशत व्यय भारमा काम हुन्छ
14:19
Some people say, "Well,
your stuff works in practice,
your stuff works in practice,
234
847346
2575
केही व्यक्ति प्रश्न गर्छन् तपाईका
कार्यक्रम व्यवहारमा
कार्यक्रम व्यवहारमा
14:21
but does it work in theory?"
235
849921
2024
त ठीक छ तर सैद्धान्तिक
रूपमा ठीक होला र ?
रूपमा ठीक होला र ?
14:23
There's always positive deviance.
236
851945
3342
जहिले पनि सकारात्मक बाटोतिर उन्मुख हुन्छु
14:27
So I will also go back to my hermitage
237
855287
2419
त्यसैले म आफ्नो कुटितिर नै फर्कन्छु ।
14:29
to find the inner resources
to better serve others.
to better serve others.
238
857706
3289
अरूलाई अझ राम्रोसँग सेवा गर्न
सक्ने आन्तरिक साधनहरूको खोजी गर्न
सक्ने आन्तरिक साधनहरूको खोजी गर्न
14:32
But on the more global level,
what can we do?
what can we do?
239
860995
3187
अनि अझ विश्वव्यापी रूपमा हामी
के गर्न सकौंला ?
के गर्न सकौंला ?
14:36
We need three things.
240
864182
1791
हामीलाई तीन कुराको आवश्यकता पर्छ
14:37
Enhancing cooperation:
241
865973
2352
सहकारितालाई प्रोत्साहन गर्ने
14:40
Cooperative learning in the school
instead of competitive learning,
instead of competitive learning,
242
868325
3716
स्कूलमा प्रतिश्पर्धात्मक सिकाइको
सट्टामा सहकारितामूलक सिकाइ सिकाउने,
सट्टामा सहकारितामूलक सिकाइ सिकाउने,
14:44
Unconditional cooperation
within corporations --
within corporations --
243
872041
3571
अनि व्यापारिक निगमहरूको भित्री
तहमा निःशर्त सहयोग बढाउने ।
तहमा निःशर्त सहयोग बढाउने ।
14:47
there can be some competition
between corporations, but not within.
between corporations, but not within.
244
875612
4407
निगमहरूको बीचमा केही प्रतिश्पर्धा
त हुन सक्छ तर भित्री रूपमा होइन
त हुन सक्छ तर भित्री रूपमा होइन
14:52
We need sustainable harmony.
I love this term.
I love this term.
245
880019
3952
हामीलाई दीगो सद्भावको आवश्यकता छ
'दीगो सद्भाव’ म यो शब्द असाध्यै मन पराउँछु
'दीगो सद्भाव’ म यो शब्द असाध्यै मन पराउँछु
14:55
Not sustainable growth anymore.
246
883971
1943
दीगो वृद्धि मात्र कदापि होइन
14:57
Sustainable harmony means now
we will reduce inequality.
we will reduce inequality.
247
885914
3586
‘दीगो सद्भाव’ भनेको हामीले असमानता
घटाउँदै लाने भनेको हो
घटाउँदै लाने भनेको हो
15:01
In the future, we do more with less,
248
889500
4326
भविष्यमा कमभन्दा कमबाट बढी गर्नु हो
15:05
and we continue to grow qualitatively,
not quantitatively.
not quantitatively.
249
893826
4484
अनि मात्रात्मक वृद्धि नभएर गुणात्मक
वृद्धितर्फ हामी लागिरहन्छौं ।
वृद्धितर्फ हामी लागिरहन्छौं ।
15:10
We need caring economics.
250
898310
2305
हामीलाई परोपकारी अर्थशास्त्रको जरुरत छ
15:12
The Homo economicus cannot deal
with poverty in the midst of plenty,
with poverty in the midst of plenty,
251
900615
5831
‘होमो अर्थशास्त्र’ धेरै गरीबहरूको
बीचमा रहेको गरीबीलाई सम्बोधन गर्न सक्दैन
बीचमा रहेको गरीबीलाई सम्बोधन गर्न सक्दैन
15:18
cannot deal with the problem
of the common goods
of the common goods
252
906446
2352
सामूहिक -वस्तुको समस्यालाई
सम्बोधन गर्न सक्दैन
सम्बोधन गर्न सक्दैन
15:20
of the atmosphere, of the oceans.
253
908798
2298
वातावरणको, महासागरको
15:23
We need a caring economics.
254
911096
1583
परोपकारीअर्थशास्त्रको आवश्यकता छ
15:24
If you say economics
should be compassionate,
should be compassionate,
255
912679
2109
तपाई करुणामय अर्थव्यवस्था
हुनुपर्छ भन्नुहोला
हुनुपर्छ भन्नुहोला
15:26
they say, "That's not our job."
256
914788
1485
उनी भन्लान् यो हाम्रो काम होइन
15:28
But if you say they don't care,
that looks bad.
that looks bad.
257
916273
3315
फेरि तपाई उनले हाम्रो वास्ता
गरेनन् भन्नुहोला यो अलि नराम्रो देखिनेछ
गरेनन् भन्नुहोला यो अलि नराम्रो देखिनेछ
15:31
We need local commitment,
global responsibility.
global responsibility.
258
919588
3379
हामीलाई स्थानीय प्रतिबद्धता अनि
विश्वव्यापी उत्तरदायित्वको आवश्यकता छ
विश्वव्यापी उत्तरदायित्वको आवश्यकता छ
15:34
We need to extend altruism
to the other 1.6 million species.
to the other 1.6 million species.
259
922967
5340
अनि १६ लाख प्रजातिहरूमा
परोपकारी भावनाको विस्तार गर्नु आवश्यक छ
परोपकारी भावनाको विस्तार गर्नु आवश्यक छ
15:40
Sentient beings
are co-citizens in this world.
are co-citizens in this world.
260
928307
3425
सबै सबै संवेदनशील प्राणीहरू
यो संसारको सह–नागरिक हुन् ।
यो संसारको सह–नागरिक हुन् ।
15:43
and we need to dare altruism.
261
931732
2992
हो, हामीलाई परोपकारी क्रान्ति
गर्ने हिम्मत चाहिएको छ
गर्ने हिम्मत चाहिएको छ
15:46
So, long live the altruistic revolution.
262
934724
3881
परोपकारी क्रान्ति अमर रहोस् ! !
15:50
Viva la revolución de altruismo.
263
938605
4550
“भिभा ला रिभोल्यूसन डे अल्ट्रइज्मो ! !”
15:55
(Applause)
264
943155
5360
(तालीसँगैको हर्षध्वनि)
16:00
Thank you.
265
948515
1981
सबैलाई धन्यवाद !
16:02
(Applause)
266
950496
1952
(तालीसँगैको हर्षध्वनि)
ABOUT THE SPEAKER
Matthieu Ricard - Monk, author, photographerSometimes called the "happiest man in the world," Matthieu Ricard is a Buddhist monk, author and photographer.
Why you should listen
After training in biochemistry at the Institute Pasteur, Matthieu Ricard left science behind to move to the Himalayas and become a Buddhist monk -- and to pursue happiness, both at a basic human level and as a subject of inquiry. Achieving happiness, he has come to believe, requires the same kind of effort and mind training that any other serious pursuit involves.
His deep and scientifically tinged reflections on happiness and Buddhism have turned into several books, including The Quantum and the Lotus: A Journey to the Frontiers Where Science and Buddhism Meet. At the same time, he also makes sensitive and jaw-droppingly gorgeous photographs of his beloved Tibet and the spiritual hermitage where he lives and works on humanitarian projects.
His latest book on happiness is Happiness: A Guide to Developing Life's Most Important Skill; his latest book of photographs is Tibet: An Inner Journey.
Matthieu Ricard | Speaker | TED.com