TEDGlobal 2014
Boniface Mwangi: The day I stood up alone
Boniface Mwangi: Dzień, kiedy jako jedyny zabrałem głos
Filmed:
Readability: 3.6
1,464,126 views
Fotograf Boniface Mwangi chciał zaprotestować przeciwko korupcji w Kenii, swojej ojczyźnie. Stworzył plan: razem ze znajomymi mieli wstać, przerywając publiczne zgromadzenie. Kiedy nadszedł ten moment, okazało się, że jest sam. To, co się potem stało, jak mówi, pokazało mu, kim naprawdę jest. Jak sam powiedział: „W życiu najważniejsze są dwa dni: dzień, w którym się rodzisz i dzień, w którym odkrywasz czemu”. Zdjęcia.
Boniface Mwangi -
Boniface Mwangi is an award-winning Kenyan photographer, artist and activist. He is a TED Fellow. Full bio
Boniface Mwangi is an award-winning Kenyan photographer, artist and activist. He is a TED Fellow. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
People back home call me a heckler,
0
1707
2889
Moi rodacy mówią o mnie: krzykacz,
00:16
a troublemaker, an irritant,
1
4596
2717
podżegacz, prowokator,
00:19
a rebel, an activist,
2
7313
2670
buntownik, aktywista,
00:21
the voice of the people.
3
9983
1857
głos narodu.
00:23
But that wasn't always me.
4
11840
2170
Ale nie zawsze tak było.
Gdy dorastałem, miałem ksywkę.
00:26
Growing up, I had a nickname.
5
14650
1532
00:28
They used to call me Softy,
6
16182
2320
Mówili na mnie Mięczak,
00:30
meaning the soft, harmless boy.
7
18502
3253
czyli słaby, nieszkodliwy chłopak.
00:33
Like every other human being,
I avoided trouble.
I avoided trouble.
8
21755
2740
Jak każdy inny unikałem problemów.
00:36
In my childhood, they taught me silence.
9
24495
2043
W dzieciństwie nauczono mnie milczeć.
00:38
Don't argue, do as you're told.
10
26538
1802
Nie kłóć się, rób, jak ci każą.
00:40
In Sunday school, they taught me
don't confront, don't argue,
don't confront, don't argue,
11
28340
3932
W szkółce niedzielnej nauczono mnie
unikać konfrontacji i kłótni.
unikać konfrontacji i kłótni.
00:44
even if you're right,
turn the other cheek.
turn the other cheek.
12
32272
3313
Nawet jeśli masz rację,
nadstaw drugi policzek.
nadstaw drugi policzek.
00:47
This was reinforced
by the political climate of the time.
by the political climate of the time.
13
35585
4597
Wzmagał to klimat polityczny
tamtych czasów.
tamtych czasów.
00:52
(Laughter)
14
40182
3601
(Śmiech)
00:55
Kenya is a country
where you are guilty
where you are guilty
15
43783
1809
Kenia to kraj, gdzie jesteś winny,
00:57
until proven rich.
16
45592
2647
dopóki nie staniesz się bogaty.
01:00
(Laughter)
17
48239
2745
(Śmiech)
01:02
Kenya's poor are five times more likely
18
50984
2742
Biedni w Kenii 5 razy częściej
01:05
to be shot dead by the police
who are meant to protect them
who are meant to protect them
19
53726
2924
zostaną zastrzeleni przez policję,
która ma ich chronić,
która ma ich chronić,
01:08
than by criminals.
20
56650
1648
niż przez przestępców.
01:10
This was reinforced
by the political climate of the day.
by the political climate of the day.
21
58298
2647
Wzmagał to ówczesny klimat polityczny.
01:12
We had a president,
Moi, who was a dictator.
Moi, who was a dictator.
22
60945
2949
Mieliśmy prezydenta,
Moi, który był dyktatorem.
Moi, który był dyktatorem.
01:15
He ruled the country with an iron fist,
23
63894
2206
Rządził krajem żelazną ręką,
01:18
and anyone who dared
question his authority
question his authority
24
66100
2438
a każdego, kto ważył się
sprzeciwić władzy,
sprzeciwić władzy,
01:20
was arrested, tortured,
jailed or even killed.
jailed or even killed.
25
68538
4969
aresztowano, torturowano,
więziono albo nawet zabijano.
więziono albo nawet zabijano.
01:25
That meant that people were taught
to be smart cowards, stay out of trouble.
to be smart cowards, stay out of trouble.
26
73507
3924
Ludzi nauczono mądrze tchórzyć,
unikać kłopotów.
unikać kłopotów.
01:29
Being a coward was not an insult.
27
77431
2043
Tchórz - to nie była obelga.
01:31
Being a coward was a compliment.
28
79474
1927
Tchórz - to był komplement.
01:33
We used to be told that a coward
goes home to his mother.
goes home to his mother.
29
81401
3158
Mówiliśmy, że tchórz
wraca do domu, do matki.
wraca do domu, do matki.
01:36
What that meant: that if you stayed
out of trouble you're going to stay alive.
out of trouble you're going to stay alive.
30
84559
3761
Znaczyło to: jeśli się nie mieszasz,
pozostaniesz przy życiu.
pozostaniesz przy życiu.
01:40
I used to question this advice,
31
88320
1940
Wątpiłem w tę poradę.
01:42
and eight years ago
we had an election in Kenya,
we had an election in Kenya,
32
90260
2822
Osiem lat temu mieliśmy w Kenii wybory,
01:45
and the results were violently disputed.
33
93082
2483
o których wyniki gwałtownie się spierano.
01:47
What followed that election
was terrible violence, rape,
was terrible violence, rape,
34
95565
4737
Po tych wyborach nastąpiła
straszna przemoc, gwałty
straszna przemoc, gwałty
01:52
and the killing of over 1,000 people.
35
100302
3937
i śmierć ponad tysiąca ludzi.
01:56
My work was to document the violence.
36
104239
3121
Dokumentowałem tę przemoc.
01:59
As a photographer,
I took thousands of images,
I took thousands of images,
37
107360
2856
Pracując jako fotograf,
zrobiłem tysiące zdjęć.
zrobiłem tysiące zdjęć.
02:02
and after two months,
38
110216
2067
Po 2 miesiącach
02:04
the two politicians came together,
had a cup of tea,
had a cup of tea,
39
112283
4875
dwóch polityków spotkało się na herbatce,
podpisali porozumienie pokojowe
i kraj mógł funkcjonować dalej.
i kraj mógł funkcjonować dalej.
02:09
signed a peace agreement,
and the country moved on.
and the country moved on.
40
117158
3437
02:12
I was a very disturbed man
because I saw the violence firsthand.
because I saw the violence firsthand.
41
120595
3529
Byłem bardzo poruszony,
bo widziałem przemoc na własne oczy.
bo widziałem przemoc na własne oczy.
02:16
I saw the killings.
I saw the displacement.
I saw the displacement.
42
124124
3606
Widziałem zabijanie. Widziałem zesłania.
Spotkałem zgwałcone kobiety
i to mnie poruszyło.
i to mnie poruszyło.
02:19
I met women who had been raped,
and it disturbed me,
and it disturbed me,
43
127730
3081
02:22
but the country never spoke about it.
44
130811
2044
Władze jednak o tym nie mówiły.
02:24
We pretended. We all became smart cowards.
45
132855
2484
Udawaliśmy. Byliśmy mądrymi tchórzami.
02:27
We decided to stay out of trouble
and not talk about it.
and not talk about it.
46
135339
3599
Zdecydowaliśmy nie mieszać się
i nie mówić o tym.
i nie mówić o tym.
02:30
Ten months later, I quit my job.
I said I could not stand it anymore.
I said I could not stand it anymore.
47
138938
3297
Po 10 miesiącach rzuciłem pracę.
Nie mogłem dłużej tego znieść.
Nie mogłem dłużej tego znieść.
02:34
After quitting my job,
I decided to organize my friends
I decided to organize my friends
48
142235
2595
Wtedy zdecydowałem zebrać znajomych,
02:36
to speak about
the violence in the country,
the violence in the country,
49
144830
2020
żeby mówić o przemocy w kraju,
02:38
to speak about the state of the nation,
50
146850
1864
o stanie naszego narodu.
02:40
and June 1, 2009 was the day
that we were meant to go to the stadium
that we were meant to go to the stadium
51
148714
4116
Pierwszego czerwca 2009 roku
mieliśmy pójść na stadion,
mieliśmy pójść na stadion,
spróbować zwrócić uwagę prezydenta.
02:44
and try and get the president's attention.
52
152830
2059
02:46
It's a national holiday,
53
154889
1440
Było to święto narodowe,
02:48
it's broadcast across the country,
54
156329
1649
emitowane w całym kraju.
02:49
and I showed up at the stadium.
55
157978
3408
Pojawiłem się na stadionie.
02:53
My friends did not show up.
56
161386
2994
Moi znajomi nie przyszli.
02:56
I found myself alone,
57
164380
3373
Zostałem sam
02:59
and I didn't know what to do.
58
167753
2527
i nie wiedziałem, co zrobić.
03:02
I was scared,
59
170280
1415
Bałem się,
03:03
but I knew very well
that that particular day,
that that particular day,
60
171695
2170
ale wiedziałem, że tego dnia
03:05
I had to make a decision.
61
173865
1221
muszę podjąć decyzję.
03:07
Was I able to live as a coward,
like everyone else,
like everyone else,
62
175086
2423
Czy będę żył jak tchórz, jak każdy inny,
03:09
or was I going to make a stand?
63
177509
1598
czy się postawię?
03:11
And when the president stood up to speak,
64
179107
2206
Gdy prezydent wstał, żeby przemówić,
03:13
I found myself on my feet
shouting at the president,
shouting at the president,
65
181313
4607
zerwałem się i zacząłem do niego krzyczeć.
Mówiłem, żeby pamiętał
o ofiarach przemocy po wyborach,
o ofiarach przemocy po wyborach,
03:17
telling him to remember
the post-election violence victims,
the post-election violence victims,
66
185920
3194
03:21
to stop the corruption.
67
189114
2276
żeby powstrzymał korupcję.
03:23
And suddenly, out of nowhere,
68
191390
2205
Nagle, nie wiadomo skąd,
03:25
the police pounced on me
like hungry lions.
like hungry lions.
69
193595
3112
policja rzuciła się na mnie,
jak wygłodniałe zwierzęta.
jak wygłodniałe zwierzęta.
03:28
They held my mouth
70
196707
1857
Uciszyli mnie,
03:30
and dragged me out of the stadium,
71
198564
1927
wywlekli ze stadionu,
03:32
where they thoroughly beat me up
and locked me up in jail.
and locked me up in jail.
72
200491
2971
dotkliwie pobili i zamknęli.
03:37
I spent that night in
a cold cement floor in the jail,
a cold cement floor in the jail,
73
205112
6758
Spędziłem noc na zimnej,
betonowej podłodze więzienia.
betonowej podłodze więzienia.
03:43
and that got me thinking.
74
211870
2648
Zacząłem się zastanawiać.
03:46
What was making me feel this way?
75
214518
1871
Co sprawia, że się tak czuję?
03:48
My friends and family thought
I was crazy because of what I did,
I was crazy because of what I did,
76
216389
3165
Znajomi i rodzina myśleli,
że mi odbiło,
że mi odbiło,
03:51
and the images that I took
were disturbing my life.
were disturbing my life.
77
219554
5014
że fotografowanie zakłóca mi życie.
03:56
The images that I took
were just a number to many Kenyans.
were just a number to many Kenyans.
78
224568
2950
Zdjęcia, które robiłem były tylko
cyfrą dla wielu Kenijczyków.
cyfrą dla wielu Kenijczyków.
03:59
Most Kenyans did not see the violence.
79
227518
1947
Większość z nich nie widziała przemocy.
04:01
It was a story to them.
80
229465
1695
To była dla nich historyjka.
04:03
And so I decided to actually
start a street exhibition
start a street exhibition
81
231160
2787
Postanowiłem zorganizować wystawę uliczną,
04:05
to show the images of the violence
across the country
across the country
82
233947
2786
żeby pokazać obrazy przemocy w całym kraju
04:08
and get people talking about it.
83
236733
1974
i nakłonić ludzi do mówienia o tym.
04:10
We traveled the country
and showed the images,
and showed the images,
84
238707
2809
Podróżowałem po całym kraju
i pokazywałem zdjęcia.
i pokazywałem zdjęcia.
04:13
and this was a journey that has started me
to the activist path,
to the activist path,
85
241516
3483
Ta podróż rozpoczęła
dla mnie działalność aktywisty,
dla mnie działalność aktywisty,
04:16
where I decided to become silent no more,
86
244999
2717
kiedy postanowiłem więcej nie milczeć
04:19
to talk about those things.
87
247716
2198
i zacząć mówić.
04:21
We traveled, and our general site
from our street exhibit
from our street exhibit
88
249914
3650
Podróżowaliśmy, a nasza działalność
zmieniła się z ulicznej wystawy
zmieniła się z ulicznej wystawy
04:25
became for political graffiti
about the situation in the country,
about the situation in the country,
89
253564
4798
na polityczne graffiti o sytuacji w kraju,
04:30
talking about corruption, bad leadership.
90
258362
2758
o korupcji, o złym przywództwie.
04:33
We have even done symbolic burials.
91
261120
3780
Robiliśmy nawet symboliczne pogrzeby.
04:36
We have delivered live pigs
to Kenya's parliament
to Kenya's parliament
92
264900
3982
Jako symbol zachłanności polityków,
przywieźliśmy żywe świnie
przywieźliśmy żywe świnie
04:40
as a symbol of our politicians' greed.
93
268882
1928
pod kenijski parlament.
04:42
It has been done in Uganda
and other countries,
and other countries,
94
270810
2231
Tak było w Ugandzie i w innych krajach.
04:45
and what is most powerful is that
the images have been picked by the media
the images have been picked by the media
95
273041
3509
Co najważniejsze, zdjęcia zostały
podchwycone przez media
podchwycone przez media
04:48
and amplified across the country,
across the continent.
across the continent.
96
276550
3036
i pokazywane w całym kraju,
na całym kontynencie.
na całym kontynencie.
04:51
Where I used to stand up alone
seven years ago,
seven years ago,
97
279586
2647
Tam, gdzie 7 lat temu stałem sam
04:54
now I belong to a community
of many people who stand up with me.
of many people who stand up with me.
98
282233
3026
pojawiła się społeczność,
która stoi ze mną.
która stoi ze mną.
04:57
I am no longer alone when I stand up
to speak about these things.
to speak about these things.
99
285259
4328
Nie jestem osamotniony,
kiedy zabieram głos w tych kwestiach.
kiedy zabieram głos w tych kwestiach.
05:02
I belong to a group of young people
who are passionate about the country,
who are passionate about the country,
100
290177
4173
Należę do grupy młodych ludzi,
którzy przejmują się krajem,
którzy przejmują się krajem,
05:06
who want to bring about change,
101
294350
1850
którzy chcą dokonać zmian
05:08
and they're no longer afraid,
and they're no longer smart cowards.
and they're no longer smart cowards.
102
296200
4414
i już się nie boją,
nie są już mądrymi tchórzami.
nie są już mądrymi tchórzami.
05:13
So that was my story.
103
301744
2728
To moja historia.
05:18
That day in the stadium,
104
306242
2598
Tego dnia na stadionie
05:20
I stood up as a smart coward.
105
308840
2487
wstawałem jako mądry tchórz.
05:23
By that one action, I said goodbye
to the 24 years living as a coward.
to the 24 years living as a coward.
106
311327
5247
Tym gestem pożegnałem się
z 24 latami tchórzliwego życia.
z 24 latami tchórzliwego życia.
05:28
There are two most powerful
days in your life:
days in your life:
107
316574
3042
W życiu najważniejsze są 2 dni:
05:31
the day you're born,
and the day you discover why.
and the day you discover why.
108
319616
4546
dzień, w którym się rodzisz
i dzień, w którym odkrywasz - po co.
i dzień, w którym odkrywasz - po co.
05:36
That day standing up in that stadium
shouting at the President,
shouting at the President,
109
324771
3244
Kiedy stałem na stadionie,
krzycząc do prezydenta
krzycząc do prezydenta
05:40
I discovered why I was truly born,
110
328015
3280
odkryłem cel swoich narodzin,
05:43
that I would no longer be silent
in the face of injustice.
in the face of injustice.
111
331295
3251
że nie będę dłużej milczeć
w obliczu niesprawiedliwości.
w obliczu niesprawiedliwości.
05:47
Do you know why you were born?
112
335776
2804
Czy znacie cel swoich narodzin?
05:51
Thank you.
113
339700
1835
Dziękuję.
05:53
(Applause)
114
341535
4919
(Brawa)
06:00
Tom Rielly: It's an amazing story.
115
348524
2507
Tom Reilly: To była niesamowita historia.
06:03
I just want to ask you
a couple quick questions.
a couple quick questions.
116
351031
2556
Chciałbym zadać kilka krótkich pytań.
06:05
So PAWA254:
117
353587
2320
A więc PAWA254...
06:07
you've created a studio, a place
where young people can go
where young people can go
118
355907
4313
Sworzyłeś studio, miejsce,
gdzie młodzi ludzie
gdzie młodzi ludzie
mogą zaprządz potęgę mediów cyfrowych
06:12
and harness the power of digital media
119
360220
1956
06:14
to do some of this action.
120
362176
2511
do działania.
06:16
What's happening now with PAWA?
121
364687
1877
Co się teraz dzieje w PAWA?
06:18
Boniface Mwangi: So we have
this community of filmmakers,
this community of filmmakers,
122
366564
2783
Boniface Mwangi: Mamy tam
społeczność filmowców,
społeczność filmowców,
artystów graffiti, muzyków.
06:21
graffiti artists, musicians,
and when there's an issue in the country,
and when there's an issue in the country,
123
369347
3363
Kiedy w kraju się coś dzieje,
spotykamy się, naradzamy
i zajmujemy się tą sprawą.
i zajmujemy się tą sprawą.
06:24
we come together, we brainstorm,
and take up on that issue.
and take up on that issue.
124
372710
2801
06:27
So our most powerful tool is art,
125
375511
2056
Naszym kluczowym narzędziem jest sztuka,
06:29
because we live in a very busy world
where people are so busy in their life,
where people are so busy in their life,
126
377567
3831
bo obecnie żyjemy w ciągłym biegu.
Ludzie są dziś bardzo zajęci
06:33
and they don't have time to read.
127
381398
2067
i nie mają czasu czytać.
06:35
So we package our activism
and we package our message in art.
and we package our message in art.
128
383465
4133
Pakujemy więc nasz aktywizm,
nasze przesłanie w sztukę.
nasze przesłanie w sztukę.
06:39
So from the music, the graffiti,
the art, that's what we do.
the art, that's what we do.
129
387598
4979
Poczynając od muzyki, graffiti,
sztuki, to właśnie robimy.
sztuki, to właśnie robimy.
06:45
Can I say one more thing?
130
393557
2028
Czy mogę jeszcze coś dodać?
TR: Tak, oczywiście. (Brawa)
06:47
TR: Yeah, of course. (Applause)
131
395585
1881
BM: Mimo aresztowania,
pobicia, zastraszenia,
pobicia, zastraszenia,
06:49
BM: In spite of being arrested,
beaten up, threatened,
beaten up, threatened,
132
397466
2635
06:52
the moment I discovered my voice,
133
400101
1713
odkryłem wtedy swój głos
i że mogę stanąć w obronie tego,
w co naprawdę wierzę.
w co naprawdę wierzę.
06:53
that I could actually stand up
for what I really believed in,
for what I really believed in,
134
401814
2896
Już się nie boję.
06:56
I'm no longer afraid.
135
404710
1038
Mówili na mnie Mięczak,
ale już nim nie jestem,
ale już nim nie jestem,
06:57
I used to be called softy,
but I'm no longer softy,
but I'm no longer softy,
136
405748
2742
bo odkryłem kim naprawdę jestem,
czyli to, co chcę robić
czyli to, co chcę robić
07:00
because I discovered who I really am,
as in, that's what I want to do,
as in, that's what I want to do,
137
408490
3401
i podążanie za tym jest takie piękne.
07:03
and there's such beauty in doing that.
138
411891
3036
Nie ma nic ważniejszego od wiedzy,
że robię to, co jest mi przeznaczone.
że robię to, co jest mi przeznaczone.
07:06
There's nothing as powerful as that,
knowing that I'm meant to do this,
knowing that I'm meant to do this,
139
414927
3389
07:10
because you don't get scared,
you just continue living your life.
you just continue living your life.
140
418316
3147
Nie boisz się wtedy,
tylko żyjesz dalej swoim życiem.
tylko żyjesz dalej swoim życiem.
07:13
Thank you.
141
421463
2186
Dziękuję.
(Brawa)
07:15
(Applause)
142
423649
3590
ABOUT THE SPEAKER
Boniface Mwangi -Boniface Mwangi is an award-winning Kenyan photographer, artist and activist. He is a TED Fellow.
Why you should listen
For four years Boniface Mwangi held a staff photography position at The Standard, the second largest Kenyan newspaper, taking on various assignments of increasing responsibility in a number of countries. Mwangi became the eye of Kenyans during the 2007 post-election violence and showed courage and compassion to capture thousands of images, some so gory that they could not be published.
Following the political resolution to the election crisis, Boniface started to see himself as a visual artist, using photography as the vehicle for social change in Kenya. His focus was the fight against the impunity of politicians in the face of over 1000 dead and half a million people displaced as a result of the violence they caused.
"Boniface’s images are crucial for the healing of our nation; his ability to stay focused and inject a sense of artistry into his work is a testimony to the spirit of professional journalism," wrote Jackson Biko after Boniface was voted Kenya Photojournalist of the Year in 2008 by readers of Adam, a men’s magazine in the country.
Since then, Boniface has continued to work as a freelance photographer for Bloomberg, the AFP, Reuters, the Boston Globe, and other media outlets while building a movement for social change in Kenya through “Picha Mtaani” (Swahili for street exhibition). The photo exhibit aims to heal the scars of Kenyans and draw their attention to the dynamics of the violence to prevent a repeat during the upcoming elections of 2013.
Boniface founded Pawa254 as a collaborative hub where journalists, artists and activists could meet to find innovative ways of achieving social change. The hub has already had many functions, but two campaigns stand out. “Heal the Nation” is a very successful initiative to show a half-hour documentary about post-election violence to as many Kenyans as possible and facilitate discussions around the film. The campaign is accompanied by a more shadowy graffiti campaign that has evoked strong reactions and fired up the youth of Kenya and the world, as images of the clever graffiti grace the pages of the world’s newspapers.
In 2009 United States Secretary of State Hillary Clinton wrote a letter commending Boniface for his work during the post-election violence. She stated, "Your photography is absolutely stunning and tells an important and powerful story for the world to hear."
More profile about the speakerFollowing the political resolution to the election crisis, Boniface started to see himself as a visual artist, using photography as the vehicle for social change in Kenya. His focus was the fight against the impunity of politicians in the face of over 1000 dead and half a million people displaced as a result of the violence they caused.
"Boniface’s images are crucial for the healing of our nation; his ability to stay focused and inject a sense of artistry into his work is a testimony to the spirit of professional journalism," wrote Jackson Biko after Boniface was voted Kenya Photojournalist of the Year in 2008 by readers of Adam, a men’s magazine in the country.
Since then, Boniface has continued to work as a freelance photographer for Bloomberg, the AFP, Reuters, the Boston Globe, and other media outlets while building a movement for social change in Kenya through “Picha Mtaani” (Swahili for street exhibition). The photo exhibit aims to heal the scars of Kenyans and draw their attention to the dynamics of the violence to prevent a repeat during the upcoming elections of 2013.
Boniface founded Pawa254 as a collaborative hub where journalists, artists and activists could meet to find innovative ways of achieving social change. The hub has already had many functions, but two campaigns stand out. “Heal the Nation” is a very successful initiative to show a half-hour documentary about post-election violence to as many Kenyans as possible and facilitate discussions around the film. The campaign is accompanied by a more shadowy graffiti campaign that has evoked strong reactions and fired up the youth of Kenya and the world, as images of the clever graffiti grace the pages of the world’s newspapers.
In 2009 United States Secretary of State Hillary Clinton wrote a letter commending Boniface for his work during the post-election violence. She stated, "Your photography is absolutely stunning and tells an important and powerful story for the world to hear."
Boniface Mwangi | Speaker | TED.com