TEDxRainier
Patricia Kuhl: The linguistic genius of babies
Patricia Kuhl: Linguistika gjeniale e foshnjeve
Filmed:
Readability: 4.2
3,424,262 views
Tek TEDXRainier, Patricia Kuhl tregon zbulime mahnitëse mbi si foshnjet mësojnë një gjuhë dhe jo një tjetër - duke dëgjuar njerëzit përreth dhe duke "mbledhur të dhëna statistikore" në lidhje me tingujt që duhet të dinë. Eksperimente të zgjuara laboratori (dhe skanime të trurit) shpjegojnë se si foshnjet gjashtë muajshe përdorin arsyetim të sofistikuar që të kuptojnë botën e tyre.
Patricia Kuhl - Language
Patricia Kuhl studies how we learn language as babies, looking at the ways our brains form around language acquisition. Full bio
Patricia Kuhl studies how we learn language as babies, looking at the ways our brains form around language acquisition. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I want you to take a look at this baby.
0
0
3000
Vëreni ju lutem këtë foshnje.
00:18
What you're drawn to are her eyes
1
3000
3000
Ajo që iu tërheq janë sytë e saj
00:21
and the skin you love to touch.
2
6000
3000
dhe lëkura që iu pëlqen ta prekni.
00:24
But today I'm going to talk to you about something you can't see --
3
9000
3000
Por sot do t'ju flas për dicka që s'mund të shihni,
00:27
what's going on up in that little brain of hers.
4
12000
3000
çfarë po ndodh në trurin e saj të vogël.
00:31
The modern tools of neuroscience
5
16000
2000
Mjetet moderne të neuro-shkencës
00:33
are demonstrating to us that what's going on up there
6
18000
3000
po na tregojnë që ato që po ndodhin atje
00:36
is nothing short of rocket science.
7
21000
3000
janë shumë afër shkencës së hapësirës.
00:39
And what we're learning
8
24000
2000
Dhe ajo që po mësojmë
00:41
is going to shed some light
9
26000
2000
do të hedh pak dritë
00:43
on what the romantic writers and poets
10
28000
3000
mbi atë për të cilën autorët dhe poetët romantike
00:46
described as the "celestial openness"
11
31000
3000
e kanë përshkruar si "hapja qiellore"
00:49
of the child's mind.
12
34000
2000
e mendjes së foshnjes.
00:51
What we see here
13
36000
2000
Ajo që ne shohim këtu
00:53
is a mother in India,
14
38000
2000
është një nënë në Indi,
00:55
and she's speaking Koro,
15
40000
2000
dhe ajo po flet Koro,
00:57
which is a newly discovered language.
16
42000
2000
që është një gjuhë e sapo-zbuluar.
00:59
And she's talking to her baby.
17
44000
2000
Dhe ajo po i flet foshnjes së saj.
01:01
What this mother --
18
46000
2000
Ajo që kjo nënë --
01:03
and the 800 people who speak Koro in the world --
19
48000
3000
dhe të 800 njerëzit që flasin Koro në këtë botë --
01:06
understands [is] that, to preserve this language,
20
51000
3000
kuptojnë, është që të ruash këtë gjuhë,
01:09
they need to speak it to the babies.
21
54000
3000
ata duhet t'ua flasin foshnjeve.
01:12
And therein lies a critical puzzle.
22
57000
3000
Dhe këtu qëndron një mister shumë i rëndësishëm.
01:15
Why is it that you can't preserve a language
23
60000
2000
Përse nuk mund të ruhet një gjuhë
01:17
by speaking to you and I, to the adults?
24
62000
3000
duke e folur atë me mua dhe ty, të rriturit?
01:20
Well, it's got to do with your brain.
25
65000
3000
Kjo ka të bëjë me trurin tuaj.
01:23
What we see here
26
68000
2000
Ajo që shohim këtu
01:25
is that language has a critical period for learning.
27
70000
3000
është që gjuha mësohet gjatë një periudhe kritike.
01:28
The way to read this slide is to look at your age on the horizontal axis.
28
73000
3000
Mënyra për ta lexuar këtë grafik është të lexoni moshën tuaj në boshtin horizontal.
01:31
(Laughter)
29
76000
3000
(Të qeshura)
01:34
And you'll see on the vertical
30
79000
2000
Dhe do të shihni në boshtin vertikal
01:36
your skill at acquiring a second language.
31
81000
2000
aftësinë tuaj për të mësuar një gjuhë të dytë.
01:38
Babies and children are geniuses
32
83000
2000
Foshnjet dhe fëmijët janë gjeni
01:40
until they turn seven,
33
85000
2000
deri kur mbushin shtatë vjeç,
01:42
and then there's a systematic decline.
34
87000
3000
dhe më pas fillon një rënie sistematike.
01:45
After puberty, we fall off the map.
35
90000
2000
Pas pubertetit, ne dalim krejtësisht nga harta.
01:47
No scientists dispute this curve,
36
92000
3000
Asnjë shkencëtar nuk diskuton vërtetësinë e kësaj harte,
01:50
but laboratories all over the world
37
95000
2000
por laboratore anë e mbanë botës
01:52
are trying to figure out why it works this way.
38
97000
3000
po mundohen të zbulojnë përse funksionon në këtë mënyrë.
01:55
Work in my lab is focused
39
100000
2000
Puna në laboratorin tim fokusohet
01:57
on the first critical period in development --
40
102000
2000
në pjesën e parë kritike të zhvillimit --
01:59
and that is the period in which
41
104000
2000
dhe ajo është periudha gjatë së cilës
02:01
babies try to master which sounds are used in their language.
42
106000
3000
foshnjat mundohen të zotërojnë tingujt që përdoren në gjuhën e tyre.
02:04
We think, by studying how the sounds are learned,
43
109000
3000
Ne mendojmë se duke mësuar se cilët tinguj mësohen,
02:07
we'll have a model for the rest of language,
44
112000
2000
ne do të kemi një model për pjesën tjetër të gjuhës,
02:09
and perhaps for critical periods that may exist in childhood
45
114000
3000
dhe mbase për periudha kritike që mund të ekzistojnë në fëmijëri
02:12
for social, emotional
46
117000
2000
për zhvillimin shoqëror, emocional
02:14
and cognitive development.
47
119000
2000
dhe zhvillimin kognitiv.
02:16
So we've been studying the babies
48
121000
2000
Kështu që ne kemi studiuar foshnjet
02:18
using a technique that we're using all over the world
49
123000
2000
duke përdorur një teknikë që po e përdorim anë e mbanë botës
02:20
and the sounds of all languages.
50
125000
2000
dhe tingujt e të gjitha gjuhëve.
02:22
The baby sits on a parent's lap,
51
127000
2000
Foshnja ulet në gjunjet e prindit,
02:24
and we train them to turn their heads when a sound changes --
52
129000
2000
dhe ne i trajnojmëe që të kthejnë kokën kur një tingull ndryshon --
02:26
like from "ah" to "ee."
53
131000
2000
si për shembull nga "aa" ne "ii".
02:28
If they do so at the appropriate time,
54
133000
2000
Nëse e bëjnë këtë në kohën e duhur,
02:30
the black box lights up
55
135000
2000
kutia e zeze ndricohet
02:32
and a panda bear pounds a drum.
56
137000
2000
dhe një ari panda qëllon daullen.
02:34
A six-monther adores the task.
57
139000
2000
Një foshnje gjashtë-muajshe e adhuron këtë detyrë.
02:36
What have we learned?
58
141000
2000
Cfarë kemi mësuar?
02:38
Well, babies all over the world
59
143000
2000
Foshnjet anë e mbanë botës
02:40
are what I like to describe
60
145000
2000
janë - ashtu si kam dëshirë t'i përshkruaj unë
02:42
as "citizens of the world."
61
147000
2000
qytetarë të botës;
02:44
They can discriminate all the sounds of all languages,
62
149000
3000
ata mund t'i dallojnë të gjithë tingujt e të gjitha gjuhëve,
02:47
no matter what country we're testing and what language we're using,
63
152000
3000
s'ka rëndësi në çfarë vendi testojmë dhe cfarë gjuhe përdorim.
02:50
and that's remarkable because you and I can't do that.
64
155000
3000
Dhe kjo gjë është e vecantë sepse unë e ti s'mund ta bëjmë një gjë të tillë.
02:53
We're culture-bound listeners.
65
158000
2000
Ne jemi dëgjues të kushtëzuar nga kultura.
02:55
We can discriminate the sounds of our own language,
66
160000
2000
Ne mund të dallojmë tingujt e gjuhës sonë,
02:57
but not those of foreign languages.
67
162000
2000
por jo ato të gjuhëve të huaja.
02:59
So the question arises:
68
164000
2000
Kështu që lind pyetja,
03:01
when do those citizens of the world
69
166000
2000
kur ndodh që këta qytetarë të botës
03:03
turn into the language-bound listeners that we are?
70
168000
3000
shndërrohen në dëgjues të kufizuar nga kultura sikurse jemi ne?
03:06
And the answer: before their first birthdays.
71
171000
3000
Dhe përgjigjia është: para ditëlindjes së tyre të parë.
03:09
What you see here is performance on that head-turn task
72
174000
3000
Ajo që shihni këtu është ekzekutimi i detyrës së kthimit të kokës
03:12
for babies tested in Tokyo and the United States,
73
177000
2000
për foshnjet e testuara në Tokio dhe në Shtetet e Bashkuara,
03:14
here in Seattle,
74
179000
2000
këtu në Siatëll,
03:16
as they listened to "ra" and "la" --
75
181000
2000
derisa dëgjonin "ra" dhe "la" --
03:18
sounds important to English, but not to Japanese.
76
183000
3000
tinguj të rëndësishëm për gjuhën angleze, por jo për atë japoneze.
03:21
So at six to eight months the babies are totally equivalent.
77
186000
3000
Kështu që në moshën gjashtë deri në tetë mujore foshnjet janë krejtësisht ekuivalente.
03:24
Two months later something incredible occurs.
78
189000
3000
Pas dy muajsh, dicka e mahnitshme ndodh.
03:27
The babies in the United States are getting a lot better,
79
192000
2000
Foshnjet në Shtetet e Bashkuara fillojnë të përmirësohen,
03:29
babies in Japan are getting a lot worse,
80
194000
2000
foshnjet në Japoni fillojnë të kenë rezultate shumë më të këqija,
03:31
but both of those groups of babies
81
196000
2000
por të dy grupet e foshnjeve
03:33
are preparing for exactly the language that they are going to learn.
82
198000
3000
përgatiten për pikërisht gjuhën që do të mësojnë.
03:36
So the question is: what's happening
83
201000
3000
Kështu që pyetja është, çfarë po ndodh
03:39
during this critical two-month period?
84
204000
2000
gjatë kësaj periudhe kritike dy mujore?
03:41
This is the critical period for sound development,
85
206000
2000
Kjo është periudha për zhvillimin e tingujve,
03:43
but what's going on up there?
86
208000
2000
por çfarë po ndodh atje lart?
03:45
So there are two things going on.
87
210000
2000
Dy gjëra po ndodhin.
03:47
The first is that the babies are listening intently to us,
88
212000
3000
E para është që foshnjet po na dëgjojnë me qëllim,
03:50
and they're taking statistics as they listen to us talk --
89
215000
3000
dhe mbledhin të dhëna ndërsa po na dëgjojnë tek flasim --
03:53
they're taking statistics.
90
218000
2000
po mbledhin të dhëna.
03:55
So listen to two mothers speaking motherese --
91
220000
3000
Kështu që dëgjoni dy nëna që flasin në gjuhën e mëmës --
03:58
the universal language we use when we talk to kids --
92
223000
3000
gjuha universale që përdorim kur flasim me foshnjet --
04:01
first in English and then in Japanese.
93
226000
3000
së pari në anglisht dhe më pas në japonisht.
04:04
(Video) English Mother: Ah, I love your big blue eyes --
94
229000
3000
(Video) Nëna që flet anglisht: Ah, më pëlqejnë sytë e tu të mëdhenj të kaltërt --
04:07
so pretty and nice.
95
232000
3000
kaq të bukur dhe kaq të mirë.
04:11
Japanese Mother: [Japanese]
96
236000
6000
Nëna që flet japonisht: [Në japonisht]
04:17
Patricia Kuhl: During the production of speech,
97
242000
2000
Patricia Kuhl: Gjatë prodhimit të fjalimit,
04:19
when babies listen,
98
244000
2000
kur foshnjet dëgjojnë,
04:21
what they're doing is taking statistics
99
246000
2000
çfarë ata ose ato po bëjnë është që po mbledhin të dhëna
04:23
on the language that they hear.
100
248000
3000
mbi gjuhën të cilën po dëgjojnë.
04:26
And those distributions grow.
101
251000
3000
Dhe ato shpërndarje statistikore rriten.
04:29
And what we've learned
102
254000
2000
Dhe ajo që kemi mësuar
04:31
is that babies are sensitive to the statistics,
103
256000
3000
është që foshnjet janë të ndjeshme në lidhje me të dhënat,
04:34
and the statistics of Japanese and English are very, very different.
104
259000
3000
dhe të dhënat për japonishten në krahasim me anglishten janë shumë, shumë të ndryshme.
04:37
English has a lot of Rs and Ls.
105
262000
3000
Anglishtja ka shumë R dhe L
04:40
The distribution shows.
106
265000
2000
sic tregon edhe shpërndarja statistikore.
04:42
And the distribution of Japanese is totally different,
107
267000
2000
Dhe shpërndarja e gjuhës japoneze është krejtësisht ndryshe,
04:44
where we see a group of intermediate sounds,
108
269000
3000
kur shohim një grup të tingujve të ndërmjetme,
04:47
which is known as the Japanese "R."
109
272000
3000
që njihet si R-ja japoneze.
04:50
So babies absorb
110
275000
2000
Kështu që foshnjet thithin
04:52
the statistics of the language
111
277000
2000
të dhënat e gjuhës
04:54
and it changes their brains;
112
279000
2000
dhe kjo ndryshon trurin e tyre;
04:56
it changes them from the citizens of the world
113
281000
2000
kjo i ndryshon ata ose ato nga qytetarët e botës
04:58
to the culture-bound listeners that we are.
114
283000
3000
tek dëgjuesit e kufizuar nga kultura që jemi ne.
05:01
But we as adults
115
286000
2000
Por ne si të rritur
05:03
are no longer absorbing those statistics.
116
288000
2000
nuk i thithim me të dhënat e tilla.
05:05
We're governed by the representations in memory
117
290000
3000
Ne jemi të qeverisur nga përfaqësimet në kujtimet tona
05:08
that were formed early in development.
118
293000
3000
që i kemi formuluar herët në proçesin e zhvilimit.
05:11
So what we're seeing here
119
296000
2000
Kështu që ajo që shohim këtu
05:13
is changing our models of what the critical period is about.
120
298000
3000
po ndryshon modelet tona në lidhje me atë përmbajtjen e periudhës kritike.
05:16
We're arguing from a mathematical standpoint
121
301000
3000
Ne po argumentojmë nga një këndvështrim matematikor
05:19
that the learning of language material may slow down
122
304000
3000
që mësimi i materialit gjuhësor mund të ngadalësohet
05:22
when our distributions stabilize.
123
307000
2000
kur shpërndarja jonë stabilizohet.
05:24
It's raising lots of questions about bilingual people.
124
309000
3000
Po ngre shumë pyetje për njerëzit që njohin dy gjuhë.
05:27
Bilinguals must keep two sets of statistics in mind at once
125
312000
4000
Folësit e dy gjuhëve duhet të mbajnë dy grupe të të dhënave në mendje në të njëjtën kohë
05:31
and flip between them, one after the other,
126
316000
3000
dhe të kalojnë nga njëra tek tjetra,
05:34
depending on who they're speaking to.
127
319000
2000
varësisht se më kë flasin.
05:36
So we asked ourselves,
128
321000
2000
Kështu që ne pyetëm veten,
05:38
can the babies take statistics on a brand new language?
129
323000
3000
a mund të mbledhin foshnjet të dhëna për një gjuhë të re?
05:41
And we tested this by exposing American babies
130
326000
2000
Dhe ne e provuam këtë duke i ekspozuar foshnjet Amerikane
05:43
who'd never heard a second language
131
328000
2000
të cilat nuk kishin dëgjuar ndonjëherë një gjuhë të dytë
05:45
to Mandarin for the first time during the critical period.
132
330000
3000
ne prani te gjuhes Mandarin, per te paren here gjate periudhes kritike.
05:48
We knew that, when monolinguals were tested
133
333000
2000
Ne dinim që, kur ata që dinë vetëm një gjuhë janë provuar
05:50
in Taipei and Seattle on the Mandarin sounds,
134
335000
3000
në lidhje me tingujt e gjuhës Mandarin, në Taipei dhe Sietëll,
05:53
they showed the same pattern.
135
338000
2000
ata shfaqen të njëjtën strukturë rezultatesh.
05:55
Six to eight months, they're totally equivalent.
136
340000
2000
6-8 muajsh, ata janë krejtësisht ekuivalent.
05:57
Two months later, something incredible happens.
137
342000
3000
Pas dy muajsh, dicka e manhitëshme ndodh.
06:00
But the Taiwanese babies are getting better, not the American babies.
138
345000
3000
Ndërsa foshnjet Taiuaneze po dalin më mirë, kjo nuk po ndodh me foshnjet Amerikane.
06:03
What we did was expose American babies during this period
139
348000
3000
Cfarë bëmë është që i ekspozuam foshnjet amerikane gjatë kësaj periudhe
06:06
to Mandarin.
140
351000
2000
me gjuhën Mandarin.
06:08
It was like having Mandarin relatives come and visit for a month
141
353000
3000
Ishte sikur të kishin të afërm që flasin gjuhën Mandarin të vinin për vizitë për një muaj
06:11
and move into your house
142
356000
2000
dhe të zhvendoseshin në shtëpinë tënde
06:13
and talk to the babies for 12 sessions.
143
358000
2000
dhe të flisnin me foshnjet për 12 seanca.
06:15
Here's what it looked like in the laboratory.
144
360000
2000
Ja se si dukej në laborator.
06:17
(Video) Mandarin Speaker: [Mandarin]
145
362000
22000
(Video) Folës i gjuhës Mandarin: [Mandarin]
06:39
PK: So what have we done to their little brains?
146
384000
2000
PK: Po cfarë iu kemi bërë trurëve të tyre të vegjël?
06:41
(Laughter)
147
386000
3000
(Të qeshura)
06:44
We had to run a control group
148
389000
2000
Ne duhej të kishim një grup kontrolli
06:46
to make sure that just coming into the laboratory
149
391000
2000
në mënyrë që të siguroheshim që vetëm sepse vijnë në laborator
06:48
didn't improve your Mandarin skills.
150
393000
2000
nuk i rriste njohuritë tua te gjuhës Mandarin.
06:50
So a group of babies came in and listened to English.
151
395000
2000
Kështu që një grup i foshnjeve vinte dhe dëgjonte tek iu flitej në anglisht.
06:52
And we can see from the graph
152
397000
2000
Dhe mund të shohim nga grafiku
06:54
that exposure to English didn't improve their Mandarin.
153
399000
2000
që ekspozimi ndaj gjuhes angleze nuk i rriste njohuritë e gjuhës Mandarin.
06:56
But look at what happened to the babies
154
401000
2000
Po shihni se çfarë ndodhi me foshnjet
06:58
exposed to Mandarin for 12 sessions.
155
403000
2000
e ekspozuara ndaj gjuhës Mandarin në 12 sesione.
07:00
They were as good as the babies in Taiwan
156
405000
2000
Ishin po aq mirë sikurse foshnjet në Taiuan
07:02
who'd been listening for 10-and-a-half months.
157
407000
3000
të cilët kishin dëgjuar për 10 muaj e gjysëm.
07:05
What it demonstrated
158
410000
2000
Ajo që u shfaq
07:07
is that babies take statistics on a new language.
159
412000
2000
është që foshnjet mbledhin të dhëna për gjuhën e re.
07:09
Whatever you put in front of them, they'll take statistics on.
160
414000
4000
Cfarëdo që të vendosësh para tyre, ato do të mbledhin të dhëna për gjuhën e re.
07:13
But we wondered what role
161
418000
2000
Por ne menduam për rolin
07:15
the human being played
162
420000
2000
që njerëzit luajnë
07:17
in this learning exercise.
163
422000
2000
ne këtë ushtrim mësimi.
07:19
So we ran another group of babies
164
424000
2000
Kështu që organizuam edhe një grup të foshnjeve
07:21
in which the kids got the same dosage, the same 12 sessions,
165
426000
3000
në të cilin foshnjet morën të njëjtën dozë, pra të njëjtat 12 sesione,
07:24
but over a television set
166
429000
2000
por me anë të televiziorit
07:26
and another group of babies who had just audio exposure
167
431000
3000
dhe një grup tjetër foshnjesh të cilat dëgjonin audio
07:29
and looked at a teddy bear on the screen.
168
434000
2000
përderisa shikonin një arushe loje në ekran.
07:31
What did we do to their brains?
169
436000
3000
Cfarë u kemi bërë trureve të tyre?
07:34
What you see here is the audio result --
170
439000
3000
Ajo që shohim këtu është rezultati audio --
07:37
no learning whatsoever --
171
442000
2000
nuk kishte kurrfare mësimi --
07:39
and the video result --
172
444000
3000
dhe rezultati i videos --
07:42
no learning whatsoever.
173
447000
2000
nuk kishte kurrfare mësimi.
07:44
It takes a human being
174
449000
2000
Duhet një qënie njerëzore
07:46
for babies to take their statistics.
175
451000
2000
që foshnjet të mund të mbledhin të dhëna.
07:48
The social brain is controlling
176
453000
2000
Truri shoqëror po kontrollon
07:50
when the babies are taking their statistics.
177
455000
2000
kur foshnjet mbledhin të dhëna.
07:52
We want to get inside the brain
178
457000
2000
Ne dëshirojmë të futemi në truret e tyre
07:54
and see this thing happening
179
459000
2000
dhe të shohim këtë gjë ndërkohë që ndodh
07:56
as babies are in front of televisions,
180
461000
2000
ndërkohë që foshnjet janë përballë televizorit,
07:58
as opposed to in front of human beings.
181
463000
2000
përkundër kur janë përballë një qënieje njerëzore.
08:00
Thankfully, we have a new machine,
182
465000
2000
Fatmirësisht, kemi një aparat të ri,
08:02
magnetoencephalography,
183
467000
2000
magneto-encepalo-grafi,
08:04
that allows us to do this.
184
469000
2000
që na lejon të bëjmë pikërisht këtë.
08:06
It looks like a hair dryer from Mars.
185
471000
2000
Ngjan me një tharëse flokësh nga Marsi.
08:08
But it's completely safe,
186
473000
2000
Por është krejtësisht e sigurtë,
08:10
completely non-invasive and silent.
187
475000
3000
krejtësisht jo-ndërhyrëse dhe e heshtur.
08:13
We're looking at millimeter accuracy
188
478000
2000
Synojmë saktësi me milimetrale
08:15
with regard to spatial
189
480000
2000
në lidhje me hapësirën
08:17
and millisecond accuracy
190
482000
2000
dhe saktësi milimetrale
08:19
using 306 SQUIDs --
191
484000
2000
duke përdorur 306 SQUID --
08:21
these are Superconducting
192
486000
2000
këto janë pajisje me përçim shumë të lartë
08:23
QUantum Interference Devices --
193
488000
2000
pajisje me ndërhyrje kuantike --
08:25
to pick up the magnetic fields
194
490000
2000
për të marrë fushat magnetike
08:27
that change as we do our thinking.
195
492000
2000
që ndryshojnë ndërsa ne mendojmë.
08:29
We're the first in the world
196
494000
2000
Ne jemi të parët në botë
08:31
to record babies
197
496000
2000
që i përgjojmë foshnjet
08:33
in an MEG machine
198
498000
2000
në një aparat MEG
08:35
while they are learning.
199
500000
2000
ndërsa ato mësojnë.
08:37
So this is little Emma.
200
502000
2000
Kështu që kjo është Ema e vogël.
08:39
She's a six-monther.
201
504000
2000
Ajo është 6-muajshe.
08:41
And she's listening to various languages
202
506000
2000
Dhe ajo po dëgjon disa gjuhë të ndryshme
08:43
in the earphones that are in her ears.
203
508000
3000
në kufjet që janë në veshët e saj.
08:46
You can see, she can move around.
204
511000
2000
Mund të shihni, ajo mund të lëvizë përreth.
08:48
We're tracking her head
205
513000
2000
Ne po ndjekim kokën e saj
08:50
with little pellets in a cap,
206
515000
2000
me topëzat e vegjël në kapele,
08:52
so she's free to move completely unconstrained.
207
517000
3000
kështu që ajo është e lirë të lëvizë pa pengesë.
08:55
It's a technical tour de force.
208
520000
2000
Eshtë një udhëtim teknik me forcë.
08:57
What are we seeing?
209
522000
2000
Cfarë po shohim?
08:59
We're seeing the baby brain.
210
524000
2000
Po shohim trurin e foshnjes.
09:01
As the baby hears a word in her language
211
526000
3000
Kur foshnja dëgjon një fjalë në gjuhën e saj
09:04
the auditory areas light up,
212
529000
2000
zonat e dëgjimit ndriçohen,
09:06
and then subsequently areas surrounding it
213
531000
2000
dhe më pas zonat që e rrethojnë atë
09:08
that we think are related to coherence,
214
533000
3000
që ne mendojmë që janë të lidhura me koherencën,
09:11
getting the brain coordinated with its different areas,
215
536000
2000
që koordinojnë zonat e ndryshme të trurit,
09:13
and causality,
216
538000
2000
dhe efektin shkaktues,
09:15
one brain area causing another to activate.
217
540000
3000
një fushë e trurit që shkakton që një tjetër të vihet në veprim.
09:18
We are embarking
218
543000
2000
Ne po futemi
09:20
on a grand and golden age
219
545000
3000
në një epokë madhore dhe të artë
09:23
of knowledge about child's brain development.
220
548000
3000
për njohuritë mbi zhvillimin e trurit të foshnjes.
09:26
We're going to be able to see a child's brain
221
551000
2000
Ne do të jemi në gjendje të shohim trurin e një fëmije
09:28
as they experience an emotion,
222
553000
2000
Ndërsa ai ose ajo përjeton një emocion,
09:30
as they learn to speak and read,
223
555000
2000
Ndërsa ai ose ajo mëson të flasë dhe të lexojë,
09:32
as they solve a math problem,
224
557000
2000
Ndërsa ai ose ajo zgjidh një problem matematikor,
09:34
as they have an idea.
225
559000
2000
kur atij ose asaj i lind një ide.
09:36
And we're going to be able to invent brain-based interventions
226
561000
3000
Dhe do të jemi në gjendje të shpikim ndërhyrje të bazuara në tru
09:39
for children who have difficulty learning.
227
564000
3000
për fëmijet që hasin vështirësi për të mësuar.
09:42
Just as the poets and writers described,
228
567000
3000
Ashtu sikurse poetët dhe autorët kanë përshkruar,
09:45
we're going to be able to see, I think,
229
570000
2000
mendoj që do të jemi në gjendje të shohim,
09:47
that wondrous openness,
230
572000
2000
atë çiltërsi të mahnitshme,
09:49
utter and complete openness,
231
574000
2000
çiltërsinë e plotë dhe komplete,
09:51
of the mind of a child.
232
576000
3000
të mendjes së një fëmije.
09:54
In investigating the child's brain,
233
579000
2000
Duke hetuar trurin e një femije,
09:56
we're going to uncover deep truths
234
581000
2000
ne do të shpalosim të vërteta të thella
09:58
about what it means to be human,
235
583000
2000
në lidhje me atë se çfarë domethënie ka të qënurit njeri,
10:00
and in the process,
236
585000
2000
dhe në veprim e sipër,
10:02
we may be able to help keep our own minds open to learning
237
587000
2000
ne mund të mbajmë mendjet tona të hapura per mësim
10:04
for our entire lives.
238
589000
2000
përgjatë gjithë jetëve tona.
10:06
Thank you.
239
591000
2000
Ju faleminderit.
10:08
(Applause)
240
593000
3000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Patricia Kuhl - LanguagePatricia Kuhl studies how we learn language as babies, looking at the ways our brains form around language acquisition.
Why you should listen
Patricia Kuhl is co-director of the Institute for Brain and Learning Sciences at the University of Washington. She's internationally recognized for her research on early language and brain development, and studies that show how young children learn. Kuhl’s work has played a major role in demonstrating how early exposure to language alters the brain. It has implications for critical periods in development, for bilingual education and reading readiness, for developmental disabilities involving language, and for research on computer understanding of speech.
Patricia Kuhl | Speaker | TED.com