TED2008
Philip Zimbardo: The psychology of evil
Philip Zimbardo: Sıradan insanlar nasıl canavara dönüşürler...veya kahramana dönüşürler
Filmed:
Readability: 4
7,078,283 views
Philip Zimbardo sıradan insanların kolayca kötü adamlara dönüşüvereceklerini biliyor. Konuşmasında Ebu Garip davası ile ilgili izlenimlerini ve şimdiye kadar görülmemiş fotoğrafları paylaşıyor. Ardından da madalyonun diğer yüzünden bahsediyor. İnsanların kolayca nasıl kahraman oluvereceği ve zorlu bir durumda nasıl öne çıkabileceğimizden...
Philip Zimbardo - Psychologist
Philip Zimbardo was the leader of the notorious 1971 Stanford Prison Experiment -- and an expert witness at Abu Ghraib. His book The Lucifer Effect explores the nature of evil; now, in his new work, he studies the nature of heroism. Full bio
Philip Zimbardo was the leader of the notorious 1971 Stanford Prison Experiment -- and an expert witness at Abu Ghraib. His book The Lucifer Effect explores the nature of evil; now, in his new work, he studies the nature of heroism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Philosophers, dramatists, theologians
0
1000
3000
Felsefeciler, piyes yazarları, ilahiyatçılar
00:16
have grappled with this question for centuries:
1
4000
2000
yüzyıllardır şu soruyla cebelleşiyorlar:
00:18
what makes people go wrong?
2
6000
2000
İnsanları yanlışa sürükleyen nedir?
00:20
Interestingly, I asked this question when I was a little kid.
3
8000
2000
İlginç şekilde, ben bu soruyu ufak bir çocukken sordum.
00:23
When I was a kid growing up in the South Bronx, inner-city ghetto
4
11000
2000
Güney Bronx'da, New York'da bir şehir içi gettoda,
00:25
in New York, I was surrounded by evil,
5
13000
2000
büyüyen bir çocukken, kötülükle çevriliydim,
00:28
as all kids are who grew up in an inner city.
6
16000
2000
gettolarda büyüyen tüm çocuklar gibi.
00:30
And I had friends who were really good kids,
7
18000
2000
Ve gerçekten iyi çocuklar olan arkadaşlarım vardı,
00:32
who lived out the Dr. Jekyll Mr. Hyde scenario -- Robert Louis Stevenson.
8
20000
4000
"Dr. Jekyll ve Mr. Hyde" senaryosunu yaşayan --[romanın yazarı] Robert Louis Stevenson.
00:36
That is, they took drugs, got in trouble, went to jail.
9
24000
4000
Yani, uyuşturucu aldılar, başlarını belaya soktular, hapse girdiler.
00:40
Some got killed, and some did it without drug assistance.
10
28000
4000
Bazıları uyuşturucudan öldü, bazıları uyuşturucunun yardımı olmadan öldü.
00:44
So when I read Robert Louis Stevenson, that wasn't fiction.
11
32000
3000
Dolayısıyla Robert Louis Stevenson'un kitabını okurken, kitap kurgu değildi.
00:47
The only question is, what was in the juice?
12
35000
1000
Tek soru, dönüştüren iksirin içinde ne vardı?
00:48
And more importantly, that line between good and evil --
13
36000
5000
Ve daha önemlisi, iyi ve kötü arasındaki sınır --
00:53
which privileged people like to think is fixed and impermeable,
14
41000
3000
ayrıcalıklı insanların sabit ve sızdırmaz olduğunu düşünmeyi sevdiği,
00:56
with them on the good side, and the others on the bad side --
15
44000
3000
onunla iyi tarafta oldukları, ve diğerlerinin kötü tarafta olduğu--
00:59
I knew that line was movable, and it was permeable.
16
47000
3000
Bu çizginin hareketli ve geçirgen olduğunu biliyordum.
01:02
Good people could be seduced across that line,
17
50000
2000
İyi insanlar bu çizgi boyunca baştan çıkartılabilir,
01:05
and under good and some rare circumstances, bad kids could recover
18
53000
3000
ve iyi ve bazı nadir durumlarda, kötü çocuklar
01:08
with help, with reform, with rehabilitation.
19
56000
3000
yardımla, düzeltmeyle, rehabilitasyonla kurtarılabilir.
01:12
So I want to begin with this this wonderful illusion
20
60000
2000
Bu nedenle [Hollandalı] M.C. Escher'in bu mükemmel
01:14
by [Dutch] artist M.C. Escher.
21
62000
2000
illüzyonuyla başlamak istiyorum.
01:17
If you look at it and focus on the white,
22
65000
1000
Ona bakar ve beyaz kısım üzerinde odaklanırsanız
01:18
what you see is a world full of angels.
23
66000
2000
gördüğünüz meleklerle dolu bir dünyadır.
01:20
But let's look more deeply, and as we do,
24
68000
3000
Fakat daha dikkatli bakalım, o zaman,
01:23
what appears is the demons, the devils in the world.
25
71000
3000
görünen şeyler iblisler, dünyadaki şeytanlar.
01:27
And that tells us several things.
26
75000
1000
Ve bu bize bazı şeyler söylüyor.
01:28
One, the world is, was, will always be filled with good and evil,
27
76000
3000
Bir, dünya iyi ve kötü ile dolu, doluydu, hep dolu olacak
01:31
because good and evil is the yin and yang of the human condition.
28
79000
3000
çünkü iyi ve kötü insan doğasının yin ile yangı.
01:34
It tells me something else. If you remember,
29
82000
2000
Bana başka birşey daha söylüyor. Hatırlarsanız,
01:36
God's favorite angel was Lucifer.
30
84000
3000
Tanrı'nın gözde meleği Lucifer'di.
01:39
Apparently, Lucifer means "the light."
31
87000
2000
Anlaşılan, Lucifer "ışık" demek.
01:42
It also means "the morning star," in some scripture.
32
90000
2000
Ayrıca bazı kitaplarda "sabah yıldızı" anlamında.
01:44
And apparently, he disobeyed God,
33
92000
3000
Ve görünüşe göre, Tanrı'ya itaatsizlik etti
01:47
and that's the ultimate disobedience to authority.
34
95000
3000
ve bu otoriteye en üst düzey itaatsizlik.
01:50
And when he did, Michael, the archangel, was sent
35
98000
3000
Ve yaptığında, Mikail onu
01:54
to kick him out of heaven along with the other fallen angels.
36
102000
3000
diğer günahkar meleklerle birlikte cennetten kovmak için gönderildi.
01:57
And so Lucifer descends into hell, becomes Satan,
37
105000
3000
Ve dolayısıyla Lucifer cehenneme indi, İblis oldu,
02:01
becomes the devil, and the force of evil in the universe begins.
38
109000
2000
şeytan oldu ve kainatın başlangıcında kötülüğün gücü oldu.
02:03
Paradoxically, it was God who created hell as a place to store evil.
39
111000
5000
Paradoksal olarak, kötülükleri koymak için cehennemi yaratan Tanrı'ydı.
02:09
He didn't do a good job of keeping it there though.
40
117000
1000
Ama kötülükleri orada tutmayı pek beceremedi.
02:10
So, this arc of the cosmic transformation
41
118000
3000
Dolayısıyla, Tanrı'nın gözde meleğinin Şeytan'a
02:13
of God's favorite angel into the Devil,
42
121000
2000
kozmik dönüşüm kavisi
02:15
for me, sets the context for understanding human beings
43
123000
4000
benim için sıradan iyi insanın
02:19
who are transformed from good, ordinary people
44
127000
3000
kötülüğü işleyene dönüşümünü anlamak için
02:22
into perpetrators of evil.
45
130000
2000
bir bağlam oluşturuyor.
02:24
So the Lucifer effect, although it focuses on the negatives --
46
132000
4000
Bundan dolayı, Lucifer etkisi negatiflere odaklansa da --
02:28
the negatives that people can become,
47
136000
3000
insanların dönüşebileceği negatifler,
02:31
not the negatives that people are --
48
139000
1000
olduğu negatifler değil--
02:32
leads me to a psychological definition. Evil is the exercise of power.
49
140000
6000
psikolojik bir tanım için bana yol gösteriyor. Kötü gücün egzersizidir.
02:38
And that's the key: it's about power.
50
146000
2000
Ve anahtar şu: bu güçle alakalı.
02:40
To intentionally harm people psychologically,
51
148000
3000
İnsanlara kasıtlı olarak psikolojik zarar vermek,
02:44
to hurt people physically, to destroy people mortally, or ideas,
52
152000
3000
insanları fiziksel olarak incitmek, ahlaki veya fikri olarak tahrip etmek,
02:47
and to commit crimes against humanity.
53
155000
2000
ve toplu zulümler etmek.
02:51
If you Google "evil," a word that should surely have withered by now,
54
159000
3000
Google'da "kötü" diye aratırsanız, şimdiye kadar herhalde solmuş olan bir kelime,
02:54
you come up with 136 million hits in a third of a second.
55
162000
4000
saniyenin üçte birinde 136 milyon sonuç bulursunuz.
02:58
A few years ago -- I am sure all of you were shocked, as I was,
56
166000
4000
Birkaç yıl önce -- eminim ki hepiniz benim gibi
03:02
with the revelation of American soldiers
57
170000
3000
tartışmalı bir savaşta garip bir yerde, Irak'taki Ebu Garip'te
03:05
abusing prisoners in a strange place
58
173000
3000
Amerikalı askerlerin tutsakları taciz edişinin
03:08
in a controversial war, Abu Ghraib in Iraq.
59
176000
3000
ortaya çıkmasıyla şok oldunuz.
03:11
And these were men and women
60
179000
1000
Bunlar tutsakları inanılmaz derecede
03:12
who were putting prisoners through unbelievable humiliation.
61
180000
5000
aşağılayan kadınlar ve erkeklerdi.
03:18
I was shocked, but I wasn't surprised,
62
186000
1000
Şok olmuştum, fakat şaşırmadım,
03:19
because I had seen those same visual parallels
63
187000
2000
çünkü Stanford Hapishane Çalışması'nda
03:22
when I was the prison superintendent of the Stanford Prison Study.
64
190000
3000
hapishane müfettişi iken bunlarla aynı görsel paralellikler görmüştüm.
03:25
Immediately the Bush administration military said ... what?
65
193000
2000
Hemen Bush askeri yönetimi söyledi...neyi?
03:28
What all administrations say when there's a scandal.
66
196000
2000
Bir skandal olduğunda bütün idarelerin söylediklerini.
03:30
"Don't blame us. It's not the system. It's the few bad apples,
67
198000
3000
"Bizi suçlamayın. Sistem bu değil. Bu sadece birkaç çürük elma,
03:34
the few rogue soldiers."
68
202000
1000
birkaç düzenbaz asker."
03:35
My hypothesis is, American soldiers are good, usually.
69
203000
3000
Benim hipotezim şu, genellikle Amerikan askerleri iyidir.
03:38
Maybe it was the barrel that was bad.
70
206000
2000
Belki de elmalar değil fıçı kötüydü.
03:40
But how am I going to -- how am I going to deal with that hypothesis?
71
208000
3000
Fakat nasıl -- bu hipotezi nasıl ele alacağım?
03:43
I became an expert witness
72
211000
1000
Gardiyanlardan Çavuş Chip Frederick'in
03:44
for one of the guards, Sergeant Chip Frederick,
73
212000
2000
bilirkişisi oldum,
03:46
and in that position, I had access to the dozen investigative reports.
74
214000
4000
ve bu durumda düzinelerce soruşturma raporlarına erişimim oldu.
03:50
I had access to him. I could study him,
75
218000
3000
Ona erişimim vardı. Onun üzerine çalışabilirdim,
03:54
have him come to my home, get to know him,
76
222000
1000
evime gelebilirdi, tanıyabilirdim,
03:55
do psychological analysis to see, was he a good apple or bad apple.
77
223000
4000
iyi elma mı kötü elma mı olduğunu görmek için psikolojik analiz yapabilirdim.
03:59
And thirdly, I had access to all of the 1,000 pictures
78
227000
4000
Üçüncü olarak, askerlerin çekmiş olduğu
04:03
that these soldiers took.
79
231000
1000
1000 resmin hepsine erişimim oldu.
04:05
These pictures are of a violent or sexual nature.
80
233000
2000
Bu resimler şiddet veya cinsel içerikli.
04:07
All of them come from the cameras of American soldiers.
81
235000
3000
Bütün hepsi Amerikan askerlerinin kameralarından.
04:11
Because everybody has a digital camera or cell phone camera,
82
239000
2000
Herkesin dijital kamerası veya telefon kamerası olduğu için,
04:13
they took pictures of everything. More than 1,000.
83
241000
2000
her şeyin fotoğrafını çekmişler. 1000'den fazla.
04:16
And what I've done is I organized them into various categories.
84
244000
2000
Ve benim yaptığım onları çeşitli kategorilere ayırmak.
04:18
But these are by United States military police, army reservists.
85
246000
5000
Fakat bunlar Birleşik Devletler'in askeri polislerinden, yedek askerlerinden.
04:24
They are not soldiers prepared for this mission at all.
86
252000
3000
Nihayetinde onlar bu misyon için hazırlanan asker değiller.
04:27
And it all happened in a single place, Tier 1-A, on the night shift.
87
255000
5000
Ve bütün herşey bir yerde, Aşama 1-A, bir gece vardiyasında oldu.
04:32
Why? Tier 1-A was the center for military intelligence.
88
260000
3000
Neden? Aşama 1-A askeri istihbarat merkeziydi.
04:35
It was the interrogation hold. The CIA was there.
89
263000
3000
Soruşturma vardı. CIA oradaydı.
04:39
Interrogators from Titan Corporation, all there,
90
267000
2000
Titan Corporation'dan soruşturmacılar hepsi oradaydı
04:41
and they're getting no information about the insurgency.
91
269000
3000
ve direniş hakkında bilgi toplayamıyorlardı.
04:45
So they're going to put pressure on these soldiers,
92
273000
1000
Bu nedenle askerlere, askeri polislere sınırı aşmaları için
04:46
military police, to cross the line,
93
274000
2000
baskı yapacaklar,
04:49
give them permission to break the will of the enemy,
94
277000
3000
onlara düşmanın direncini kırmaları için, düşmanı
04:52
to prepare them for interrogation, to soften them up,
95
280000
2000
sorguya hazırlamaları için ve yumuşatmaları için
04:54
to take the gloves off. Those are the euphemisms,
96
282000
2000
ne gerekiyorsa yapmalarına izin verecekler. Bunlar laf,
04:56
and this is how it was interpreted.
97
284000
3000
ve bu da nasıl yorumlandığı.
05:00
Let's go down to that dungeon.
98
288000
1000
O zindana inelim.
05:01
(Camera shutter)
99
289000
37000
(Deklanşör sesi)
05:38
(Thuds)
100
326000
6000
(Pat)
05:45
(Camera shutter)
101
333000
14000
(Deklanşör sesi)
05:59
(Thuds)
102
347000
10000
(Pat)
06:09
(Breathing)
103
357000
8000
(Nefes alıp verme sesi)
06:17
(Bells)
104
365000
31000
(Çan sesi)
06:49
So, pretty horrific.
105
397000
3000
Yani oldukça korkunç.
06:52
That's one of the visual illustrations of evil.
106
400000
3000
Bu kötülüğün görsel örneklerinden biri.
06:55
And it should not have escaped you that
107
403000
1000
Kollarını açmış tutukluyla Leonardo Da Vinci'nin
06:56
the reason I paired the prisoner with his arms out
108
404000
4000
Vitruvius Adamı'nı eşleştirmiş olma sebebim
07:00
with Leonardo da Vinci's ode to humanity
109
408000
3000
o tutuklunun akli hasta olması,
07:03
is that that prisoner was mentally ill.
110
411000
2000
dikkatinizden kaçmamış olmalı.
07:05
That prisoner covered himself with shit every day,
111
413000
2000
Bu tutuklu kendini hergün pislikle sıvardı,
07:07
and they used to have to roll him in dirt so he wouldn't stink.
112
415000
3000
ve pis kokmaması için onu kumun içinde yuvarlıyorlardı.
07:10
But the guards ended up calling him "Shit Boy."
113
418000
2000
Fakat gardiyanlar onu "Bok Çocuk" diye çağırmaya başladılar.
07:12
What was he doing in that prison
114
420000
2000
Akıl hastanesi yerine
07:14
rather than in some mental institution?
115
422000
3000
bu hapishanede ne işi vardı?
07:17
In any event, here's former Secretary of Defense Rumsfeld.
116
425000
3000
Her neyse, burada Savunma Bakanı Rumsfeld'in sekreteri var.
07:20
He comes down and says, "I want to know, who is responsible?
117
428000
2000
Geliyor ve "Kimin sorumlu olduğunu bilmek istiyorum" diyor.
07:22
Who are the bad apples?" Well, that's a bad question.
118
430000
3000
"Kimler çürük elma?" Bu kötü bir soru.
07:25
You have to reframe it and ask, "What is responsible?"
119
433000
3000
Sorulması gereken şu: "sorumlu olan ne?"
07:28
Because "what" could be the who of people,
120
436000
2000
Çünkü "ne" insanların kim olduğu olabilir,
07:30
but it could also be the what of the situation,
121
438000
2000
ama durumun ne olduğu da olabilir,
07:32
and obviously that's wrongheaded.
122
440000
2000
ve belli ki bunlar farklı şeyler.
07:34
So how do psychologists go about understanding
123
442000
2000
Eğer bu zindana düşmeden önce
07:36
such transformations of human character,
124
444000
2000
bunların iyi asker olduğuna inanıyorsanız,
07:38
if you believe that they were good soldiers
125
446000
2000
psikologlar böyle bir karakter
07:40
before they went down to that dungeon?
126
448000
1000
değişimini nasıl incelerler?
07:42
There are three ways. The main way is -- it's called dispositional.
127
450000
2000
Üç yol var. Ana yol -- ruhsal deniliyor.
07:44
We look at what's inside of the person, the bad apples.
128
452000
3000
Kişinin, çürük elmaların, içinde ne olduğuna bakıyoruz.
07:48
This is the foundation of all of social science,
129
456000
3000
Bu bütün sosyal bilimlerin esası,
07:51
the foundation of religion, the foundation of war.
130
459000
2000
dinlerin esası, savaşların esası.
07:55
Social psychologists like me come along and say, "Yeah,
131
463000
2000
Benim gibi sosyal psikologlar ortaya çıkar ve "Evet,
07:57
people are the actors on the stage,
132
465000
2000
insanlar sahnede aktörlerdir,
07:59
but you'll have to be aware of what that situation is.
133
467000
2000
fakat durumun ne olduğunun farkında olmak zorundasın" derler.
08:01
Who are the cast of characters? What's the costume?
134
469000
3000
Roller nasıl dağıtılmış? Kostümler nasıl?
08:04
Is there a stage director?"
135
472000
1000
Sahne yönetmeni var mı?
08:05
And so we're interested in, what are the external factors
136
473000
2000
Ve biz insanın dışında onu çevreleyen faktörlerle
08:08
around the individual -- the bad barrel?
137
476000
2000
-- kötü fıçıyla-- ilgileniyoruz.
08:10
And social scientists stop there, and they miss the big point
138
478000
3000
Ve sosyal bilimciler burada duruyor ve benim Ebu Garip için
08:13
that I discovered when I became an expert witness for Abu Ghraib.
139
481000
3000
bilirkişi olduğumda farkettiğim büyük bir noktayı onlar kaçırıyorlar.
08:16
The power is in the system.
140
484000
2000
Güç sistemde.
08:18
The system creates the situation that corrupts the individuals,
141
486000
3000
Sistem bireyleri yozlaştıran durumları yaratıyor,
08:21
and the system is the legal, political, economic, cultural background.
142
489000
5000
ve sistem adli, politik, ekonomik, kültürel arka plandır.
08:26
And this is where the power is of the bad-barrel makers.
143
494000
3000
Burada güçlü olanlar fıçıyı yapanlar.
08:29
So if you want to change a person, you've got to change the situation.
144
497000
3000
Dolayısıyla eğer birini değiştirmek istiyorsanız, durumu değiştirmelisiniz.
08:32
If you want to change the situation,
145
500000
1000
Durumu değiştirmek istiyorsanız,
08:33
you've got to know where the power is, in the system.
146
501000
2000
gücün sistemde nerede olduğunu bilmelisiniz.
08:35
So the Lucifer effect involves understanding
147
503000
2000
Dolayısıyla Lucifer etkisi insan karakteri değişimini
08:37
human character transformations with these three factors.
148
505000
5000
bu üç faktörle birlikte anlamayı gerektiriyor.
08:43
And it's a dynamic interplay.
149
511000
1000
Bu dinamik bir etkileşim.
08:44
What do the people bring into the situation?
150
512000
2000
İnsanlar duruma ne getiriyor?
08:46
What does the situation bring out of them?
151
514000
2000
Durum onlarda ne ortaya çıkartıyor?
08:48
And what is the system that creates and maintains that situation?
152
516000
4000
Ve bu durumu yaratan ve devam ettiren sistem nedir?
08:52
So my book, "The Lucifer Effect," recently published, is about,
153
520000
2000
Yeni yayımlanan "Lucifer Etkisi" kitabım iyi insanların
08:54
how do you understand how good people turn evil?
154
522000
2000
kötüye nasıl dönüştüklerini anlamakla alakalı.
08:57
And it has a lot of detail
155
525000
1000
Ve bugün konuşacaklarım hakkında
08:58
about what I'm going to talk about today.
156
526000
2000
bir sürü detay içeriyor.
09:01
So Dr. Z's "Lucifer Effect," although it focuses on evil,
157
529000
3000
Dr. Z' nin "Şeytan etkisi", kötülüğe odaklandığı halde,
09:04
really is a celebration of the human mind's
158
532000
2000
aslında insan zihninin herhangi birimizi
09:06
infinite capacity to make any of us kind or cruel,
159
534000
4000
iyi kalpli veya zalim, şefkatli ya da umursamaz,
09:10
caring or indifferent, creative or destructive,
160
538000
3000
yaratıcı veya yıkıcı ve bazılarımızı cani yapan
09:13
and it makes some of us villains.
161
541000
2000
sonsuz kapasitesine bir övgüdür.
09:15
And the good news story that I'm going to hopefully come to
162
543000
2000
Varmaya çalıştığım iyi haber şu, sonuç olarak bu
09:18
at the end is that it makes some of us heroes.
163
546000
2000
bazılarımızı birer kahramana dönüştürüyor.
09:20
This is a wonderful cartoon in the New Yorker,
164
548000
3000
New Yorker'da çıkan harika bir karikatür,
09:23
which really summarizes my whole talk:
165
551000
2000
bütün konuşmamı özetliyor:
09:25
"I'm neither a good cop nor a bad cop, Jerome.
166
553000
2000
Ben iyi polis ya da kötü polis değilim Jerome.
09:27
Like yourself, I'm a complex amalgam
167
555000
2000
Ben de senin gibi, duruma bağlı olarak ortaya çıkan
09:29
of positive and negative personality traits
168
557000
2000
iyi ve kötü kişilik özellikleri olan
09:32
that emerge or not, depending on the circumstances."
169
560000
3000
komplex bir karışımım."
09:35
(Laughter)
170
563000
2000
(Gülüşmeler)
09:37
There's a study some of you think you know about,
171
565000
3000
Bazılarınızın bildiğini düşündüğü bir çalışma var,
09:40
but very few people have ever read the story. You watched the movie.
172
568000
4000
ama çok azınız bu çalışmayı okudu. Hepiniz filmini seyrettiniz.
09:44
This is Stanley Milgram, little Jewish kid from the Bronx,
173
572000
3000
Bu Stanley Milgram, Bronx'lu küçük bir Yahudi çocuk
09:47
and he asked the question, "Could the Holocaust happen here, now?"
174
575000
3000
şunu soruyor, Yahudi soykırımı bugün burada yaşanabilir miydi?
09:51
People say, "No, that's Nazi Germany,
175
579000
1000
İnsanlar dediler ki " Hayır, o Nazi Almanyası'ydı,
09:52
that's Hitler, you know, that's 1939."
176
580000
2000
Hitler vardı, 1939'du."
09:54
He said, "Yeah, but suppose Hitler asked you,
177
582000
2000
Dedi ki "Peki, ama Hitler size sorsaydı, 'Bir yabancıya
09:56
'Would you electrocute a stranger?' 'No way, not me, I'm a good person.' "
178
584000
3000
elektrik vererek onu öldürür müydünüz?' 'Asla, ben yapmam,ben iyi bir insanım'
10:00
He said, "Why don't we put you in a situation
179
588000
1000
Dedi ki, "Neden sizi o duruma sokup
10:01
and give you a chance to see what you would do?"
180
589000
2000
ne yapacağınıza bakmıyoruz?"
10:03
And so what he did was he tested 1,000 ordinary people.
181
591000
4000
Öyle de yaptı, 1000 sıradan insanla deneyi gerçekleştirdi
10:07
500 New Haven, Connecticut, 500 Bridgeport.
182
595000
3000
500'ü New Haven, Connecticut'ta, 500'ü Bridgeportta.
10:10
And the ad said, "Psychologists want to understand memory.
183
598000
4000
İlan diyordu ki "Psikologlar hafızayı anlamaya çalışıyorlar.
10:14
We want to improve people's memory,
184
602000
1000
İnsanların hafızalarını güçlendirmek istiyoruz,
10:15
because memory is the key to success." OK?
185
603000
3000
çünkü hafıza başarının anahtarıdır." Tamam mı?
10:18
"We're going to give you five bucks -- four dollars for your time."
186
606000
5000
Size zamanınız için dört dolar vereceğiz.
10:24
And it said, "We don't want college students.
187
612000
1000
Diyordu ki "Üniversite öğrencileri istemiyoruz.
10:25
We want men between 20 and 50."
188
613000
2000
20 ila 50 yaş arası erkekler arıyoruz."
10:27
In the later studies, they ran women.
189
615000
1000
Daha sonraları kadınlarla da denediler.
10:28
Ordinary people: barbers, clerks, white-collar people.
190
616000
4000
Sıradan insanlar: berberler, memurlar, beyaz-yakalı çalışanlar.
10:32
So, you go down, and one of you is going to be a learner,
191
620000
3000
Gidiyorsunuz, biriniz öğrenci olacak,
10:35
and one of you is going to be a teacher.
192
623000
1000
biriniz öğretmen olacak.
10:36
The learner's a genial, middle-aged guy.
193
624000
2000
Öğrenci güler yüzlü orta yaşlı bir adam.
10:38
He gets tied up to the shock apparatus in another room.
194
626000
3000
Başka bir odada şok cihazına bağlanmış durumda.
10:41
The learner could be middle-aged, could be as young as 20.
195
629000
3000
Öğrenci orta yaşlı olabilir, 20 yaşında bir genç de olabilir.
10:44
And one of you is told by the authority, the guy in the lab coat,
196
632000
4000
Birinize otorite, yani laboratuvar önlüklü adam diyor ki,
10:48
"Your job as teacher is to give this guy material to learn.
197
636000
3000
" Öğretmen olarak görevin bu adama öğrenecek malzeme vermek.
10:51
Gets it right, reward him.
198
639000
1000
Doğru yaparsa ödüllendir.
10:52
Gets it wrong, you press a button on the shock box.
199
640000
2000
Yanlış yaparsa şok kutusunda bir düğmeye bas.
10:54
The first button is 15 volts. He doesn't even feel it."
200
642000
3000
ilk düğme 15 volt. Hissetmez bile"
10:58
That's the key. All evil starts with 15 volts.
201
646000
3000
Anahtar burada. Bütün kötülük 15 volt ile başlıyor.
11:01
And then the next step is another 15 volts.
202
649000
2000
Bir sonraki aşama 15 volt daha.
11:04
The problem is, at the end of the line, it's 450 volts.
203
652000
2000
Problem şurada, sıranın sonunda 450 volt var.
11:06
And as you go along, the guy is screaming,
204
654000
3000
Ayrıca siz devam ederken, adam bağırıyor,
11:09
"I've got a heart condition! I'm out of here!"
205
657000
2000
"Kalp rahatsızlığım var benim, çıkarın beni burdan!"
11:11
You're a good person. You complain.
206
659000
2000
Siz iyi bir insansınız. Şikayet ediyorsunuz.
11:13
"Sir, who's going to be responsible if something happens to him?"
207
661000
2000
"Afedersiniz, adama birşey olursa kim sorumlu olacak?"
11:15
The experimenter says, "Don't worry, I will be responsible.
208
663000
3000
Deneyci diyor ki "Merak etme, ben sorumluyum.
11:18
Continue, teacher."
209
666000
1000
Devam et, öğretmen."
11:19
And the question is, who would go all the way to 450 volts?
210
667000
4000
Soru şu, kim 450 volta kadar çıkar?
11:24
You should notice here, when it gets up to 375,
211
672000
2000
Şuna da dikkat, 375 ulaştığında diyor ki
11:26
it says, "Danger. Severe Shock."
212
674000
1000
"Tehlike. Şiddetli Şok."
11:28
When it gets up to here, there's "XXX" -- the pornography of power.
213
676000
3000
Buraya geldiğinde bu "XXX" var -- gücün pornografisi.
11:31
(Laughter)
214
679000
1000
(Gülüşmeler)
11:32
So Milgram asks 40 psychiatrists,
215
680000
1000
Milgram Psikiatristlere soruyor,
11:33
"What percent of American citizens would go to the end?"
216
681000
3000
"Amerikan vatandaşlarının yüzde kaçı sonuna kadar gider?"
11:37
They said only one percent. Because that's sadistic behavior,
217
685000
3000
Yüzde biri diyorlar. Çünkü bu sadistik davranış,
11:40
and we know, psychiatry knows, only one percent of Americans are sadistic.
218
688000
3000
ve psikiyatristler biliyorlar, Amerika'nın sadece yüzde biri sadist.
11:44
OK. Here's the data. They could not be more wrong.
219
692000
4000
Tamam. Bulgular burada. Daha fazla yanılamazlardı.
11:48
Two thirds go all the way to 450 volts. This was just one study.
220
696000
5000
üçte ikisi 450 volta kadar çıkıyor. Bu sadece bir çalışma.
11:53
Milgram did more than 16 studies. And look at this.
221
701000
3000
Milgram 16'dan fazla çalışma yaptı. Şuna bakın.
11:56
In study 16, where you see somebody like you go all the way,
222
704000
4000
16ncı çalışmada, sizin gibi birileri sonuna kadar gidiyor, yüzde 90'ı
12:00
90 percent go all the way. In study five, if you see people rebel, 90 percent rebel.
223
708000
6000
sonuna kadar gidiyor. Çalışma 5, başkalarının isyan ettiğini görünce yüzde 90 isyan ediyor.
12:06
What about women? Study 13 -- no different than men.
224
714000
3000
Ya kadınlar? Çalışma 15 -- erkeklerden hiç farkı yok.
12:10
So Milgram is quantifying evil as the willingness of people
225
718000
3000
Milgram kötülüğü şöyle ölçüyor, insanların otoriteye
12:13
to blindly obey authority, to go all the way to 450 volts.
226
721000
3000
körü körüne uyma isteği ve 450 volta kadar çıkması.
12:16
And it's like a dial on human nature.
227
724000
2000
Bu insan doğasının tuş takımı gibi.
12:18
A dial in a sense that you can make almost everybody totally obedient,
228
726000
4000
Neredeyse herkesi bir tuşla tamamen itaatkar yapabiliyorsunuz,
12:23
down to the majority, down to none.
229
731000
2000
ya da çoğunluğu, ya da hiç kimseyi.
12:25
So what are the external parallels? For all research is artificial.
230
733000
4000
Harici paraleller neler? Çünkü bu yapay bir çalışma.
12:29
What's the validity in the real world?
231
737000
1000
Gerçek dünyada geçerliliği ne kadar?
12:30
912 American citizens committed suicide or were murdered
232
738000
4000
912 Amerikan vatandaşı 1979da Guyana ormanında intihar etti
12:34
by family and friends in Guyana jungle in 1978,
233
742000
3000
veya aileleri ve arkadaşları tarafından öldürüldü,
12:37
because they were blindly obedient to this guy, their pastor --
234
745000
3000
çünkü bu adama körü körüne itaat ediyorlardı, papazlarına --
12:40
not their priest -- their pastor, Reverend Jim Jones.
235
748000
2000
rahiplerine değil -- papazlarına, Saygıdeğer Jim Jones'a.
12:42
He persuaded them to commit mass suicide.
236
750000
3000
Onları toplu intihara ikna etti.
12:46
And so, he's the modern Lucifer effect,
237
754000
1000
O da modern bir şeytan etkisi,
12:47
a man of God who becomes the Angel of Death.
238
755000
3000
tanrının adamı ölüm meleğine dönüşüyor.
12:52
Milgram's study is all about individual authority to control people.
239
760000
4000
Milgram'ın çalışması bireysel otoritenin insanları kontrol etmesi hakkında.
12:56
Most of the time, we are in institutions,
240
764000
3000
Çoğu zaman bir kurum içerisindeyiz,
13:00
so the Stanford Prison Study is a study of the power of institutions
241
768000
3000
Stanford Hapishane Çalışması kurumların bireylerin davranışını
13:03
to influence individual behavior.
242
771000
2000
etkilemedeki gücünü inceliyor.
13:05
Interestingly, Stanley Milgram and I were in the same high school class
243
773000
3000
İlginçtir, Stanley Milgram'la lisede sınıf arkadaşıydık,
13:08
in James Monroe in the Bronx, 1954.
244
776000
3000
Bronx'ta James Monroe'da 1954'te.
13:13
So this study, which I did
245
781000
1000
Doktora öğrencilerimle, özellikle
13:14
with my graduate students, especially Craig Haney --
246
782000
2000
Craig Haney ile birlikte yaptığım bu çalışmada,
13:16
we also began work with an ad.
247
784000
1000
biz de bir ilan ile başladık.
13:17
We didn't have money, so we had a cheap, little ad,
248
785000
2000
Paramız yoktu, o yüzden küçük ucuz bir ilan verdik,
13:19
but we wanted college students for a study of prison life.
249
787000
3000
hapishane hayatıyla ilgili bir çalışma için üniversite öğrencileri
13:22
75 people volunteered, took personality tests.
250
790000
3000
arıyorduk. 75 kişi gönüllü oldu, kişilik testleri yaptılar.
13:25
We did interviews. Picked two dozen:
251
793000
2000
Mülakatlar yaptık. İki düzinesini seçtik:
13:27
the most normal, the most healthy.
252
795000
1000
en normal ve en sağlıklı olanlar.
13:29
Randomly assigned them to be prisoner and guard.
253
797000
2000
Tutuklu ya da gardiyan olarak rastgele atadık.
13:31
So on day one, we knew we had good apples.
254
799000
2000
İyi elmalar olduklarını ilk günden biliyorduk.
13:33
I'm going to put them in a bad situation.
255
801000
2000
Onları kötü bir duruma sokacaktık.
13:35
And secondly, we know there's no difference
256
803000
2000
İkincisi, şunu biliyorduk tutuklu olacak çocuklar ve
13:38
between the boys who are going to be guards
257
806000
1000
gardiyan olacak çocuklar arasında
13:39
and the boys who are going to be prisoners.
258
807000
1000
hiçbir fark yoktu.
13:41
The kids who were going to be prisoners,
259
809000
1000
Tutuklu olacaklara dedik ki " Gidip yurtta bekleyin,
13:42
we said, "Wait at home in the dormitories. The study will begin Sunday."
260
810000
2000
çalışma pazar günü başlayacak."
13:45
We didn't tell them
261
813000
1000
Şehir polisinin gelip
13:46
that the city police were going to come and do realistic arrests.
262
814000
36000
gerçekçi tutuklamalar yapacağını söylemedik.
14:22
(Video) Student: A police car pulls up in front, and a cop comes to the front door,
263
850000
6000
(Video) Öğrenci: Kapının önünde polis aracı vardı, polis kapıya geldi,
14:28
and knocks, and says he's looking for me.
264
856000
2000
kapıyı çaldı, beni aradığını söyledi.
14:30
So they, right there, you know, they took me out the door,
265
858000
2000
Orada, yani o anda beni kapıdan çıkardılar,
14:33
they put my hands against the car.
266
861000
3000
ellerimi araca dayadılar.
14:36
It was a real cop car, it was a real policeman,
267
864000
2000
Gerçek polis aracıydı, gerçek polisti,
14:39
and there were real neighbors in the street,
268
867000
1000
sokakta gerçek komşular vardı
14:40
who didn't know that this was an experiment.
269
868000
4000
bunun bir deney olduğunu bilmiyorlardı.
14:44
And there was cameras all around and neighbors all around.
270
872000
3000
Her tarafta kameralar vardı ve her tarafta komşular vardı.
14:47
They put me in the car, then they drove me around Palo Alto.
271
875000
3000
Beni araca bindirdiler, Palo Alto civarında sürdüler.
14:52
They took me to the police station,
272
880000
3000
Beni karakola götüdüler,
14:55
the basement of the police station. Then they put me in a cell.
273
883000
10000
Karakolun bodrum katına. Bir hücreye kapattılar.
15:05
I was the first one to be picked up, so they put me in a cell,
274
893000
2000
İlk alınan bendim, o yüzden beni bir hücreye koydular,
15:07
which was just like a room with a door with bars on it.
275
895000
4000
tıpkı bir oda gibi ama parmaklıklardan oluşan bir kapısı var.
15:12
You could tell it wasn't a real jail.
276
900000
1000
Gerçek bir hapishane olmadığı belli değildi.
15:13
They locked me in there, in this degrading little outfit.
277
901000
5000
Beni oraya kilitlediler, bu onur kırıcı küçük kıyafetle.
15:19
They were taking this experiment too seriously.
278
907000
2000
Bu deneyi fazla ciddiye alıyorlardı.
15:21
Philip Zimbardo: Here are the prisoners who are going to be dehumanized.
279
909000
2000
Philip Zimbardo: Buradakiler kişiliksizleştirilecek tutuklular.
15:23
They're going to become numbers.
280
911000
1000
Birer sayı haline gelecekler.
15:24
Here are the guards with the symbols of power and anonymity.
281
912000
3000
Buradakiler gardiyanlar, güç ve anonimlik sembolleriyle.
15:27
Guards get prisoners
282
915000
1000
Gardiyanlar tutuklulara
15:28
to clean the toilet bowls out with their bare hands,
283
916000
2000
çıplak ellerle tuvalet temizlettirecekler, ve daha başka
15:30
to do other humiliating tasks.
284
918000
2000
küçük düşürücü işler yaptıracaklar.
15:32
They strip them naked. They sexually taunt them.
285
920000
2000
Onları çırılçıplak soyacaklar. Cinsel olarak alay edecekler.
15:34
They begin to do degrading activities,
286
922000
2000
Onur kırıcı eylemlere başlayacaklar,
15:36
like having them simulate sodomy.
287
924000
2000
mesela anal seks taklidi.
15:38
You saw simulating fellatio in soldiers in Abu Ghraib.
288
926000
3000
Abu Ghraib'deki askerlerin oral seks taklitlerini görmüştünüz.
15:41
My guards did it in five days. The stress reaction was so extreme
289
929000
5000
Benim gardiyanlarım bunu beş günde yaptılar. Stres tepkisi çok uçtu
15:46
that normal kids we picked because they were healthy
290
934000
2000
sağlıklı diye seçtiğimiz normal çocuklar 36 saat içinde
15:48
had breakdowns within 36 hours.
291
936000
2000
sinir bozukluğu noktasına geldiler.
15:50
The study ended after six days, because it was out of control.
292
938000
4000
Çalışma 6 günden sonra sona erdi çünkü işler çığrından çıkmıştı.
15:54
Five kids had emotional breakdowns.
293
942000
2000
Beş genç duygusal çöküntü yaşadı.
15:58
Does it make a difference if warriors go to battle
294
946000
2000
Kahramanların savaşa giderken görüntülerini
16:00
changing their appearance or not?
295
948000
2000
değiştirmesi fark eder mi?
16:02
Does it make a difference if they're anonymous,
296
950000
1000
Anonim olmaları kurbanlarına nasıl
16:03
in how they treat their victims?
297
951000
2000
davranacaklarını etkiler mi?
16:05
We know in some cultures, they go to war,
298
953000
1000
Bazı kültürlerde savaşa giderken
16:06
they don't change their appearance.
299
954000
1000
görüntülerini değiştirmediklerini biliyoruz.
16:07
In other cultures, they paint themselves like "Lord of the Flies."
300
955000
2000
Bazı başka kültürlerde kendilerini "Sineklerin Efendisi" gibi boyuyorlar.
16:09
In some, they wear masks.
301
957000
2000
Bazılarında maske takıyorlar.
16:11
In many, soldiers are anonymous in uniform.
302
959000
3000
Pek çoğunda üniforma giyerek anonim oluyorlar.
16:14
So this anthropologist, John Watson, found
303
962000
2000
Antropolog John Watson, 23 kültüre ait şu
16:17
23 cultures that had two bits of data.
304
965000
2000
iki veriye sahipti.
16:19
Do they change their appearance? 15.
305
967000
2000
Görünüşlerini değiştiriyorlar mı? 15'i.
16:21
Do they kill, torture, mutilate? 13.
306
969000
2000
Öldürüyor, işkence ediyor ya da sakatlıyorlar mı? 13'ü.
16:23
If they don't change their appearance,
307
971000
2000
Eğer görüntülerini değiştirmiyorlarsa,
16:25
only one of eight kills, tortures or mutilates.
308
973000
2000
sekiz taneden sadece biri işkence ediyor veya sakatlıyor.
16:27
The key is in the red zone.
309
975000
2000
Aradaki fark çok çok dikkat çekici.
16:29
If they change their appearance,
310
977000
1000
Görüntüsünü değiştiriyorlarsa,
16:30
12 of 13 -- that's 90 percent -- kill, torture, mutilate.
311
978000
4000
13 taneden 12'si -- yüzde doksanı -- öldürüyor, işkence ediyor, sakatlıyor.
16:35
And that's the power of anonymity.
312
983000
1000
Anonim olmanın gücü bu.
16:36
So what are the seven social processes
313
984000
2000
Kötülüğün kaygan yamaçlarına yağ döken
16:38
that grease the slippery slope of evil?
314
986000
2000
yedi sosyal süreç hangileri?
16:40
Mindlessly taking the first small step.
315
988000
2000
Düşüncesizce ilk adımı atmak.
16:42
Dehumanization of others. De-individuation of Self.
316
990000
3000
Başkalarının kişiliksizleştirilmesi. Kendinin bireysellikten çıkması.
16:45
Diffusion of personal responsibility. Blind obedience to authority.
317
993000
3000
Kişisel sorumluluğun dağılması. Otoriteye körü körüne bağlılık.
16:49
Uncritical conformity to group norms.
318
997000
1000
Grup normlarına onları eleştirmeden uyma.
16:50
Passive tolerance to evil through inaction or indifference.
319
998000
3000
Umursamayarak ya da tepkisiz kalarak kötülüğe pasif müsamaha.
16:54
And it happens when you're in a new or unfamiliar situation.
320
1002000
2000
Yeni ve alışık olmadığınız bir durumda oluyor tüm bunlar.
16:56
Your habitual response patterns don't work.
321
1004000
2000
Alışkanlığınız olan tepki kalıplarınız işe yaramıyor.
16:59
Your personality and morality are disengaged.
322
1007000
2000
Kişiliğiniz ve ahlakınız birbirinden ayrı.
17:01
"Nothing is easier than to denounce the evildoer;
323
1009000
3000
"Kötülük yapan birini kınamaktan daha kolayı yoktur,
17:04
nothing more difficult than understanding him," Dostoyevksy tells us.
324
1012000
3000
onu anlamaktan daha zoru da." demiş Dostoyevski.
17:07
Understanding is not excusing. Psychology is not excuse-iology.
325
1015000
4000
Anlamak hoşgörmek değildir Psikoloji hoşgöroloji değil.
17:12
So social and psychological research reveals
326
1020000
1000
Sosyal ve psikolojik çalışmalar sıradan, iyi insanların
17:13
how ordinary, good people can be transformed without the drugs.
327
1021000
4000
uyuşturucu kullanmadan nasıl dönüşebileceğini açıklıyor.
17:17
You don't need it. You just need the social-psychological processes.
328
1025000
3000
İhtiyacınız yok. Sadece sosyo-psikolojik süreçler gerekli.
17:20
Real world parallels? Compare this with this.
329
1028000
4000
Gerçek hayatla paralellikler? Şunları karşılaştırın.
17:26
James Schlesinger -- and I'm going to have to end with this -- says,
330
1034000
2000
James Schlesinger -- bununla bitiriyorum -- diyor ki,
17:28
"Psychologists have attempted to understand how and why
331
1036000
2000
"Psikologlar, genellikle insancıl davranan birey ve grupların
17:31
individuals and groups who usually act humanely
332
1039000
2000
bazen belirli koşullar altında neden ve nasıl
17:33
can sometimes act otherwise in certain circumstances."
333
1041000
3000
başka türlü davrandıklarını açıklamaya çalıştılar."
17:37
That's the Lucifer effect.
334
1045000
1000
Bu şeytan etkisi.
17:38
And he goes on to say, "The landmark Stanford study
335
1046000
2000
Devam ediyor ve diyor ki " Abidevi Stanford çalışması
17:40
provides a cautionary tale for all military operations."
336
1048000
4000
askeri operasyonlar için ikaz edici bir öykü sunuyor."
17:44
If you give people power without oversight,
337
1052000
2000
İnsanlara gözetim olmadan güç verirseniz
17:47
it's a prescription for abuse. They knew that, and let that happen.
338
1055000
3000
bu istismarın reçetesidir. Bunu biliyorlardı, ve buna izin verdiler.
17:50
So another report, an investigative report by General Fay,
339
1058000
5000
Başka bir rapor, General Fay'in araştırma raporu
17:55
says the system is guilty. And in this report,
340
1063000
2000
sistemin suçlu olduğunu söylüyor. Bu raporda,
17:57
he says it was the environment that created Abu Ghraib,
341
1065000
3000
diyor ki Abu Ghraib'i yaratan çevredir,
18:00
by leadership failures that contributed
342
1068000
2000
başarısız liderlik böyle bir istismarın
18:02
to the occurrence of such abuse,
343
1070000
1000
yaşanmasına ve uzun süre boyunca
18:03
and the fact that it remained undiscovered
344
1071000
2000
daha yüksek otoritelerce duyulmadan
18:05
by higher authorities for a long period of time.
345
1073000
2000
saklı kalmasına katkıda bulunmuştur.
18:07
Those abuses went on for three months. Who was watching the store?
346
1075000
4000
Bu istismarlar üç ay boyunca sürdü. Depoya kim bakıyordu?
18:11
The answer is nobody, and, I think, nobody on purpose.
347
1079000
2000
Cevap şu, hiç kimse, ve bence kimsenin böyle bir amacı yoktu.
18:14
He gave the guards permission to do those things,
348
1082000
1000
Bekçilere böyle şeyler yapma izni verdiler,
18:15
and they knew nobody was ever going to come down to that dungeon.
349
1083000
3000
kimsenin gelip de bu zindanı kontrol etmeyeceğini biliyorlardı.
18:18
So you need a paradigm shift in all of these areas.
350
1086000
3000
Bu alanlarda bir paradigma değişimine ihtiyaç var.
18:21
The shift is away from the medical model
351
1089000
2000
Sadece bireye odaklanan tıbbi modelden
18:23
that focuses only on the individual.
352
1091000
2000
uzaklaşan bir değişim.
18:25
The shift is toward a public health model
353
1093000
2000
Sistemsel ve durumsal vektörleri tanıyan
18:28
that recognizes situational and systemic vectors of disease.
354
1096000
3000
bir kamu sağlığı modeline doğru kayma.
18:31
Bullying is a disease. Prejudice is a disease. Violence is a disease.
355
1099000
4000
Zorbalık bir hastalıktır. Önyargı bir hastalıktır. Şiddet bir hastalıktır.
18:35
And since the Inquisition, we've been dealing with problems
356
1103000
2000
Engizisyondan beri bu problemlere bireysel düzeyde
18:37
at the individual level. And you know what? It doesn't work.
357
1105000
3000
çözüm arıyruz. Ama ne var biliyor musunuz? İşe yaramıyor.
18:40
Aleksandr Solzhenitsyn says, "The line between good and evil
358
1108000
3000
Aleksandr Solzhenitsyn diyor ki " İyi ve kötünün arasındaki hat
18:43
cuts through the heart of every human being."
359
1111000
2000
her insanoğlunun yüreğinden geçer."
18:45
That means that line is not out there.
360
1113000
2000
Bu demek ki bu hat dışarıda bir yerde değil.
18:47
That's a decision that you have to make. That's a personal thing.
361
1115000
3000
Bu vermeniz gereken bir karar. Kişisel bir şey.
18:50
So I want to end very quickly on a positive note.
362
1118000
3000
Çok hızlıca olumlu bir noktaya değinip bitirmek istiyorum.
18:53
Heroism as the antidote to evil,
363
1121000
2000
Kahramanlık kötülüğün panzehiridir,
18:56
by promoting the heroic imagination,
364
1124000
1000
kahramanlık hayallerini destekler,
18:57
especially in our kids, in our educational system.
365
1125000
3000
özellikle çocuklarımızda, eğitim sistemimizde.
19:00
We want kids to think, I'm the hero in waiting,
366
1128000
2000
Çocuklarımızın şöyle düşünmesini istiyoruz,
19:02
waiting for the right situation to come along,
367
1130000
2000
ben bekleyen bir kahramanım, doğru zaman
19:05
and I will act heroically.
368
1133000
1000
gelecek ve ben kahramanca davranacağım.
19:06
My whole life is now going to focus away from evil --
369
1134000
2000
Şu anda kötülüğe odaklanmakatan uzaklaştım--
19:08
that I've been in since I was a kid -- to understanding heroes.
370
1136000
3000
çocukluğumdan beri böyleydi -- kahramanları anlamaya yöneldim.
19:11
Banality of heroism
371
1139000
1707
Kahramanlığın bayağı yanı şu
19:13
is, it's ordinary people who do heroic deeds.
372
1140707
2293
sıradan insanlar kahramanca işler yapıyorlar.
19:15
It's the counterpoint to Hannah Arendt's "Banality of Evil."
373
1143000
3000
Hannah Arendt'in "Kötülüğün bayağılığı"nın karşılığı.
19:18
Our traditional societal heroes are wrong,
374
1146000
3000
Geleneksel toplumsal kahramanlarımız yanlış,
19:21
because they are the exceptions.
375
1149000
1000
çünkü onlar hep istisna.
19:22
They organize their whole life around this.
376
1150000
2000
Hayatlarını bunun etrafında kuruyorlar.
19:24
That's why we know their names.
377
1152000
1000
Bu yüzden isimlerini biliyoruz.
19:25
And our kids' heroes are also wrong models for them,
378
1153000
2000
Çocuklarımızın kahramanları ayrıca onlara model oluşturuyor,
19:27
because they have supernatural talents.
379
1155000
2000
çünkü onların süper güçleri var.
19:30
We want our kids to realize most heroes are everyday people,
380
1158000
2000
Çocuklarımızın kahramanların her gün gördükleri insanlar olduğunu
19:32
and the heroic act is unusual. This is Joe Darby.
381
1160000
4000
kahramanlığın olağandışı olmadığını farketmesini istiyoruz. Bu Joe Darby.
19:36
He was the one that stopped those abuses you saw,
382
1164000
2000
Gördüğünüz istismarları durduran kişi oydu,
19:38
because when he saw those images,
383
1166000
2000
çünkü o resimleri gördüğünde,
19:40
he turned them over to a senior investigating officer.
384
1168000
3000
daha yüksek düzeyli bir müfettiş çağırdı.
19:43
He was a low-level private, and that stopped it. Was he a hero? No.
385
1171000
3000
Düşük rütbeli bir erdi ve bunu durdurdu. Kahraman oldu mu? Hayır.
19:47
They had to put him in hiding, because people wanted to kill him,
386
1175000
3000
Onu saklamak zorunda kaldılar çünkü onu öldürmek isteyenler vardı,
19:50
and then his mother and his wife.
387
1178000
1000
ardından annesini ve eşini de.
19:51
For three years, they were in hiding.
388
1179000
2000
Üç yıl boyunca saklandılar.
19:53
This is the woman who stopped the Stanford Prison Study.
389
1181000
3000
Buradaki Stanford Hapishane Çalışmasını durduran kadın.
19:56
When I said it got out of control, I was the prison superintendent.
390
1184000
3000
İşler çığrından çıktı dediğimde hapishane yetkilisi bendim.
19:59
I didn't know it was out of control. I was totally indifferent.
391
1187000
3000
Kontrolden çıktığını bilmiyordum. Kayıtsızdım.
20:02
She came down, saw that madhouse and said,
392
1190000
2000
Aşağı indi, bu tımarhaneyi gördü ve dedi ki,
20:04
"You know what, it's terrible what you're doing to those boys.
393
1192000
3000
"Bu çocuklara yaptığın şey korkunç bir şey.
20:07
They're not prisoners, they're not guards,
394
1195000
1000
Onlar tutuklu değiller, gardiyan değiller,
20:08
they're boys, and you are responsible."
395
1196000
2000
onlar çocuklar ve sen sorumlusun."
20:11
And I ended the study the next day.
396
1199000
2000
Çalışmayı ertesi gün sona erdirdim.
20:13
The good news is I married her the next year.
397
1201000
2000
İyi haber şu, sonraki yıl o kadınla evlendim.
20:15
(Laughter)
398
1203000
3000
(Gülüşmeler)
20:18
(Applause)
399
1206000
7000
(Alkış)
20:25
I just came to my senses, obviously.
400
1213000
2000
Kendime geldim, bariz biçimde.
20:27
So situations have the power to do, through --
401
1215000
2000
Durumların bazı şeyleri yaptırma gücü var ama--
20:31
but the point is, this is the same situation
402
1219000
1000
ana fikir şu, bazılarımızda düşmanca hayalleri
20:32
that can inflame the hostile imagination in some of us,
403
1220000
4000
tetikleyen, bizi kötülük yapmaya iten durumlar,
20:36
that makes us perpetrators of evil,
404
1224000
2000
başkaları için kahramanlık uyandırıcı
20:38
can inspire the heroic imagination in others. It's the same situation.
405
1226000
3000
olabilir. Aynı durum.
20:42
And you're on one side or the other.
406
1230000
1000
Ya bu taraftasın ya öbür tarafta.
20:43
Most people are guilty of the evil of inaction,
407
1231000
2000
Çoğu insan kötülüğe karşı eylemsizlikle suçludur,
20:45
because your mother said, "Don't get involved. Mind your own business."
408
1233000
3000
çünkü annemiz dedi ki "Karışma. Kendi işine bak."
20:48
And you have to say, "Mama, humanity is my business."
409
1236000
3000
Demelisiniz ki "Anneciğim, insan olmak benim işim."
20:51
So the psychology of heroism is -- we're going to end in a moment --
410
1239000
2000
Kahramanlık psikolojisi -- bir dakikaya bitiriyorum --
20:53
how do we encourage children in new hero courses,
411
1241000
4000
çocukları kahramanlık derslerinde nasıl yüreklendireceğimiz,
20:57
that I'm working with Matt Langdon -- he has a hero workshop --
412
1245000
3000
bu konuda Matt Langdon ile çalışıyorum -- onun bir kahramanlık çalıştayı var --
21:00
to develop this heroic imagination, this self-labeling,
413
1248000
3000
bu kahramanlık imajını geliştirmek için, kendini adlandırma,
21:03
"I am a hero in waiting," and teach them skills.
414
1251000
3000
"Ben beklemedeki bir kahramanım" deme ve onlara beceriler kazandırma.
21:06
To be a hero, you have to learn to be a deviant,
415
1254000
2000
ahraman olmak için normalden farklı olmalısınız,
21:09
because you're always going against the conformity of the group.
416
1257000
2000
çünkü her zaman grup uyumluluğunun dışındasınız.
21:11
Heroes are ordinary people whose social actions are extraordinary. Who act.
417
1259000
4000
Kahramanlar olağan dışı sosyal eylemlerde bulunan olağan insanlardır. Eyleme geçerler.
21:15
The key to heroism is two things.
418
1263000
2000
Kahramanlığın iki anahtarı şu:
21:17
A: you've got to act when other people are passive.
419
1265000
2000
A: Başkaları pasif kalırken siz aktif olmak zorundasınız.
21:20
B: you have to act socio-centrically, not egocentrically.
420
1268000
3000
B: Ben-merkezci değil toplum-merkezci davranmak zorundasınız.
21:23
And I want to end with the story that some of you know,
421
1271000
2000
Bazılarınızın zaten bildiği bir hikaye ile bitirmek istiyorum,
21:25
about Wesley Autrey, New York subway hero.
422
1273000
2000
Wesley Autrey, New York metrosu kahramanı.
21:27
Fifty-year-old African-American construction worker.
423
1275000
2000
50 yaşında zenci bir inşaat işçisi.
21:29
He's standing on a subway in New York.
424
1277000
2000
New York' ta bir metro istasyonunda bekliyor.
21:31
A white guy falls on the tracks.
425
1279000
1000
Beyaz bir adam rayların üzerine düşüyor.
21:32
The subway train is coming. There's 75 people there.
426
1280000
3000
Metro geliyor. Orada 75 kişi var.
21:35
You know what? They freeze.
427
1283000
1000
Ne oluyor biliyor musunuz? Donup kalıyorlar.
21:36
He's got a reason not to get involved.
428
1284000
2000
Bu işe karışmamak için bir sebebi var.
21:38
He's black, the guy's white, and he's got two little kids.
429
1286000
2000
Adam zenci, öbürü beyaz, iki küçük çocuğu var.
21:41
Instead, he gives his kids to a stranger,
430
1289000
1000
Onun yerine, çocuklarını bir yabancıya veriyor,
21:42
jumps on the tracks, puts the guy between the tracks,
431
1290000
3000
raylara atlıyor, adamı rayların arasına yerleştiriyor,
21:45
lies on him, the subway goes over him.
432
1293000
2000
adamın üzerine yatıyor, metro üzerlerinden geçiyor.
21:47
Wesley and the guy -- 20 and a half inches height.
433
1295000
3000
Wesley ve adam -- 52 cm toplam yükseklik.
21:51
The train clearance is 21 inches.
434
1299000
2000
Trenin altı 53 cm.
21:53
A half an inch would have taken his head off.
435
1301000
2000
Bir cm daha olsa kafasını uçurabilirdi.
21:56
And he said, "I did what anyone could do,"
436
1304000
3000
Dedi ki "Herkesin yapabileceği birşey yaptım,
21:59
no big deal to jump on the tracks.
437
1307000
1000
Raylara atlamak çok büyük bir şey değil."
22:00
And the moral imperative is "I did what everyone should do."
438
1308000
4000
Ahlakçı bir üslupla "Herkesin yapması gerekeni yaptım."
22:04
And so one day, you will be in a new situation.
439
1312000
2000
Bir gün, yeni bir durumda kendinizi bulabilirsiniz.
22:07
Take path one, you're going to be a perpetrator of evil.
440
1315000
2000
Birinci yolu seçin, kötülüğü işleyen olursunuz.
22:09
Evil, meaning you're going to be Arthur Andersen.
441
1317000
3000
Kötü yani Arthur Andersen olursunuz.
22:12
You're going to cheat, or you're going to allow bullying.
442
1320000
2000
Aldatırsınız, zorbalığa izin verirsiniz.
22:14
Path two, you become guilty of the evil of passive inaction.
443
1322000
2000
İkinci yolu seçin, kötülüğe karşı pasif eylemsizlik suçlusu olursunuz.
22:17
Path three, you become a hero.
444
1325000
1000
Üçüncü yolu seçin, kahraman olursunuz.
22:18
The point is, are we ready to take the path
445
1326000
3000
Asıl soru şu, bu yolu seçmeye, sıradan
22:21
to celebrating ordinary heroes,
446
1329000
2000
kahramanları yüceltmeye,
22:23
waiting for the right situation to come along
447
1331000
2000
kahramanlık yapmak için doğru zamanın
22:25
to put heroic imagination into action?
448
1333000
2000
kollamaya hazır mıyız?
22:27
Because it may only happen once in your life,
449
1335000
3000
Çünkü hayatınız boyunca yalnız bir kez olabilir,
22:31
and when you pass it by, you'll always know,
450
1339000
1000
kaçırırsanız, her zaman hatırlarsınız,
22:32
I could have been a hero and I let it pass me by.
451
1340000
3000
bir kahraman olabilirdim ama fırsatı kaçırdım.
22:35
So the point is thinking it and then doing it.
452
1343000
2000
Önemli nokta düşünmek ve yapmak.
22:37
So I want to thank you. Thank you. Thank you.
453
1345000
3000
Hepinize teşekkür etmek istiyorum. Teşekkürler.
22:40
Let's oppose the power of evil systems at home and abroad,
454
1348000
3000
Kötülük doğuran sistemlerin gücüne yurta ve dünyada
22:43
and let's focus on the positive.
455
1351000
2000
karşı duralım, olumluya odaklanalım.
22:45
Advocate for respect of personal dignity, for justice and peace,
456
1353000
3000
Kişilerin itibarına saygının, adaletin ve barışın savunucusu olalım,
22:48
which sadly our administration has not been doing.
457
1356000
2000
yöneticilerin maalesef bir şey yaptığı yok.
22:50
Thanks so much.
458
1358000
1000
Çok teşekkürler.
22:51
(Applause)
459
1359000
13000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Philip Zimbardo - PsychologistPhilip Zimbardo was the leader of the notorious 1971 Stanford Prison Experiment -- and an expert witness at Abu Ghraib. His book The Lucifer Effect explores the nature of evil; now, in his new work, he studies the nature of heroism.
Why you should listen
Philip Zimbardo knows what evil looks like. After serving as an expert witness during the Abu Ghraib trials, he wrote The Lucifer Effect: Understanding How Good People Turn Evil. From Nazi comic books to the tactics of used-car salesmen, he explores a wealth of sources in trying to explain the psychology of evil.
A past president of the American Psychological Association and a professor emeritus at Stanford, Zimbardo retired in 2008 from lecturing, after 50 years of teaching his legendary introductory course in psychology. In addition to his work on evil and heroism, Zimbardo recently published The Time Paradox, exploring different cultural and personal perspectives on time.
Still well-known for his controversial Stanford Prison Experiment, Zimbardo in his new research looks at the psychology of heroism. He asks, "What pushes some people to become perpetrators of evil, while others act heroically on behalf of those in need?"
Philip Zimbardo | Speaker | TED.com