Keith Chen: Could your language affect your ability to save money?
Keith Chen: Hizkuntzak izan al dezake eraginik dirua aurrezteko gaitasunean?
Keith Chen's research suggests that the language you speak may impact the way you think about your future. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
publikoaren interesa berpiztu du
mintzagai batengan,
eta erakundeak dituzten herrialdeek
bizi osoa eman dute honi erantzun nahian,
lortu dugu
berri zirraragarri bat da
eta garrantzitsu ere, esaterako
zer nolako lotura duen
hizkuntzari buruz hitz egin,
kide diren herrialdeekin,
Garapenerako Antolakundea.
konpromezua hartzen dute
eta merkataritza askearen alde.
aurrezteko portaeretan alde handiak daude.
aurrezten duten ELGA herrialdeak daude,
aurrezten duten zenbait.
grafikoaren beste aldean, Grezia dago.
ehuneko 10 baino gehiago aurreztea.
AEB eta EB ondoan dituela.
ikusi ondoren,
alde horiengan eraginik izatea?
zer desberdintasun dituzten.
urte askotan ikertu dute gai hau.
azalduko dizuet.
txinatarra naizela.
hitz egitera --
pentsatzera behartu ninduela.
Hona adibide bat.
eta nire osaba aurkeztu nahi dizuedala.
ongi ulertu duzue.
ariko bagina, ordea,
hain informazio gutxi eman.
behartuko ninduen
aitaren aldeko osaba den,
edo gazteagoa den esatera.
Txinatar hizkuntzan ezin da ez esan.
ongi hitz egin nahiko banu,
hori kontuan hartzera behartzen nau.
haurtzaroan
are eta gehiago liluratzen nauena
hitz egitean ere ematen direla da.
gramatika desberdina erabili behar dut
"Atzo euria egin zuen,"
"orain euria ari du,"
"Bihar euria egingo du" jarduteko.
denborari buruzko informazioa emateko.
Denbora kontuan izan behar dudalako
"euria egingo du," edo "euria ari du."
"Bihar euria ari" esatea.
egiten dugu txinatarrez.
batek esan dezake
oso arraroa litzatekeena.
"Gaur euria ari," "Bihar euria ari."
txinatarrak ez du denbora zatitzen
eten gabe egiten dugun modu berean.
soilik ematen al da?
ingelesa hizkuntza germanikoa dela.
ingelesea salbuespen bat dela.
hizkuntza germaniko bakarra da.
hiztun gehienak
buruz hitz egiteko
"Atzo euria ari."
hipotesi harrigarri batera eraman ninduen.
eta pentsatzeko dugun moduak
denboran zehar dugun portaeran?
etorkizuna duen hizkuntza.
etorkizunari buruz ari zaretenean,
gauzak aipatzean,
behartuta zaudetela,
zerbait balitz bezala tratatzera.
orainetik bereiztera behartzen zaituela.
etorkizuna
eta desberdina dela sentiarazten badizu,
hitz egiten baduzu,
orainaz eta etorkizunaz.
eramaten bazaitu,
izateko ordaintzen naute.
halako teoria bat?
linguistikako liburuetara jo nuen.
gabeko zenbait hizkuntza,
hizkuntza multzo bat da.
datuak jorratzen hastean,
etorkizunik gabeko hizkuntza horiek
herrialdeen grafikoa.
altuagoak direla
dituzten herrialdeen barrekin alderatuta.
aurrezpena urtean.
herrialdeen aberastasunean.
adierazgarriak diren arren,
ezaugarri asko izan ditzakete
horiek guztiak kontuan hartzea.
azken urtean landu dudan zerbait da.
garbitzen saiatuko naiz
ez dut haustea lortu.
eraman daitekeen.
Munduko datu multzoak bildu ditut.
eta Erretiroaren Europako galdeketa.
Europako familia erretiratuak
galdeketa egiten dietenekin.
eta norbait zure etxeko atera datorrela.
zure akzioen zerrenda ikusten?
zure etxeak? Esango al zenidake?
baino gehiagoko luzera al du?
behar duzun korridorea zeharkatzen?
indar gehienez, zure esku nagusiarekin
zure birika gaitasuna neurtzeko?"
irauten du.
diren herrialdeetan
batekin elkartu, adibidez,
HIVren egoera neurtzen duena
familien artean.
munduko baloreen inkestari,
aurrezteko portaera neurtzen dituena,
milioika familiri egina.
eta mapa hau lortzen dugu.
bederatzi herrialde dira
nabarmena dutenak
hizkuntzak hitz egiten dituztenak.
bikoteak osatuko ditut
ia-ia berdinak direnak.
arteko lotura mantentzen den
familiak hartuko ditut.
familia egiturari buruzko gauza asko.
egon zaitezkeela ezkonduta Europan.
erlijioka zatitu ditut.
eratu daiteke familia bat.
familia horiek alderatuta ateratakoa da.
esperimentu teorikora,
bi familia aurkitzearena,
frantsesa hitz egiten dutenak;
bizi diren bi familia,
hitz egiten dutenak.
erabili ondoren ere,
gehiago aurrezten al dute?
kontrol honen ondoren ere,
ehuneko 30eko aukera handiagoa dute.
Bai.
diru sarrera konstante mantenduz
gehiago izango dituzte.
osasunaren inguruko datu asko ditugu.
osasun portaera eta aurrezpenak?
plazerrarekin trukatzea bada,
aurkakoa da.
etorkizuneko galeraren truke.
espero dezakegu.
ehuneko 20-24
familia identikoekin alderatuta,
azken sexu harremanean.
aldeen zerrendarekin.
aurkitzea.
eta ekonomiako Yale-eko lankideak eta ni
xehetasun txiki horiek
gehiago edo gutxiago pentsarazten diguten.
eragiten duten ongi ulertzean,
izan daitezen.
ABOUT THE SPEAKER
Keith Chen - Behavioral economistKeith Chen's research suggests that the language you speak may impact the way you think about your future.
Why you should listen
Does the future look like a different world to you, or more like an extension of the present? In an intriguing piece of research, Keith Chen suggests that your attitude about the future has a strong relationship to the language you speak. In a nutshell, some languages refer to the future using verb helpers like "will" and "shall," while others don't have specific verbs to refer to future actions. Chen correlated these two different language types with remarkably different rates of saving for the future (guess who saves more?). He calls this connection the "futurity" of languages. The paper is in the process of being published by the American Economic Review, and it's already generated discussion. Chen says: "While the data I analyze don’t allow me to completely understand what role language plays in these relationships, they suggest that there is something really remarkable to be explained about the interaction of language and economic decision-making. These correlations are so strong and survive such an aggressive set of controls, that the chances they arise by random lies somewhere between one in 10,000 and one in 10^32."
Chen excels in asking unusual questions to yield original results. Another work (with Yale colleague and TEDGlobal 2009 speaker Laurie Santos) examined how monkeys view economic risk--with surprisingly humanlike irrationality. While a working paper asks a surprising, if rhetorical, question: Does it make economic sense for a woman to become a physician?
Chen is currently Uber's Head of Economic Research and is an associate professor of economics at UCLA .
Keith Chen | Speaker | TED.com