TEDGlobal 2012
Keith Chen: Could your language affect your ability to save money?
Keith Chen: Czy język wpływa na zdolność oszczędzania?
Filmed:
Readability: 4.3
1,880,497 views
Czego ekonomiści mogą nauczyć się od językoznawców? Keith Chen, ekonomista behawioralny, wyprowadza ze swych badań fascynujący schemat: język pozbawiony idei przyszłości: "padać jutro" zamiast "jutro będzie padać" - silnie wiąże się z wysokimi stopami oszczędności. Przeczytaj więcej na temat badań Chena »
Keith Chen - Behavioral economist
Keith Chen's research suggests that the language you speak may impact the way you think about your future. Full bio
Keith Chen's research suggests that the language you speak may impact the way you think about your future. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The global economic financial crisis has reignited public interest
0
500
4500
Światowy kryzys finansowy
zwrócił uwagę opinii publicznej
zwrócił uwagę opinii publicznej
00:20
in something that's actually one of the oldest questions in economics,
1
5000
3416
na jedno z najstarszych pytań ekonomii,
00:24
dating back to at least before Adam Smith.
2
8416
2684
jeszcze sprzed epoki Adama Smitha:
00:27
And that is, why is it that countries with seemingly similar economies and institutions
3
11100
5484
"Dlaczego kraje podobne pod względem
gospodarki i instytucji,
gospodarki i instytucji,
00:32
can display radically different savings behavior?
4
16584
3249
różnią się radykalnie
pod względem oszczędzania?".
pod względem oszczędzania?".
00:35
Now, many brilliant economists have spent their entire lives working on this question,
5
19833
4534
Wielu znakomitych ekonomistów
pracowało nad odpowiedzią całe życie.
pracowało nad odpowiedzią całe życie.
00:40
and as a field we've made a tremendous amount of headway
6
24367
3417
Udało nam się poczynić
wielkie postępy w tej dziedzinie
wielkie postępy w tej dziedzinie
00:43
and we understand a lot about this.
7
27784
2433
i wiele już zrozumieliśmy.
00:46
What I'm here to talk with you about today is an intriguing new hypothesis
8
30217
3634
Chciałbym porozmawiać
o nowej, intrygującej hipotezie
o nowej, intrygującej hipotezie
00:49
and some surprisingly powerful new findings that I've been working on
9
33851
4032
i kilku opracowywanych przeze mnie,
zaskakujących wnioskach,
zaskakujących wnioskach,
00:53
about the link between the structure of the language you speak
10
37883
4706
dotyczących związku między strukturą języka,
00:58
and how you find yourself with the propensity to save.
11
42604
4396
a oceną skłonności do oszczędzania.
01:02
Let me tell you a little bit about savings rates, a little bit about language,
12
47000
3067
Opowiem o stopach oszczędności, o języku,
01:05
and then I'll draw that connection.
13
50067
2350
a później nakreślę związek między nimi.
01:08
Let's start by thinking about the member countries of the OECD,
14
52417
4567
Zacznijmy od państw członkowskich OECD,
01:12
or the Organization of Economic Cooperation and Development.
15
56984
3301
czyli Organizacji
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.
01:16
OECD countries, by and large, you should think about these
16
60285
3899
Kraje OECD na ogół uznaje się
01:20
as the richest, most industrialized countries in the world.
17
64184
2638
za najbogatsze,
najbardziej uprzemysłowione na świecie.
najbardziej uprzemysłowione na świecie.
01:22
And by joining the OECD, they were affirming a common commitment
18
66822
4050
Dołączając do OECD kraje te potwierdziły
wzajemne zobowiązanie
wzajemne zobowiązanie
01:26
to democracy, open markets and free trade.
19
70872
3438
do przestrzegania zasad demokracji,
otwartych rynków i wolnego handlu.
otwartych rynków i wolnego handlu.
01:30
Despite all of these similarities, we see huge differences in savings behavior.
20
74310
4685
Mimo podobieństw, widać znaczne różnice
w ich podejściu do oszczędzania.
w ich podejściu do oszczędzania.
01:34
So all the way over on the left of this graph,
21
78995
2450
Lewa strona wykresu pokazuje,
że wiele krajów OECD
że wiele krajów OECD
01:37
what you see is many OECD countries saving over a quarter of their GDP every year,
22
81445
4734
oszczędza co roku ponad 1/4 PKB.
01:42
and some OECD countries saving over a third of their GDP per year.
23
86179
4681
Niektóre oszczędzają ponad 1/3 PKB rocznie.
01:46
Holding down the right flank of the OECD, all the way on the other side, is Greece.
24
90860
4768
Na prawym skraju listy jest Grecja.
01:51
And what you can see is that over the last 25 years,
25
95628
3416
Widać, że przez ostatnie 25 lat
01:54
Greece has barely managed to save more than 10 percent of their GDP.
26
99044
3900
ledwo udało im się zaoszczędzić 10% PKB.
01:58
It should be noted, of course, that the United States and the U.K. are the next in line.
27
102944
6874
Trzeba oczywiście zauważyć,
że tuż obok są USA i Wielka Brytania.
że tuż obok są USA i Wielka Brytania.
02:05
Now that we see these huge differences in savings rates,
28
109818
2578
Widać znaczące różnice
w stopach oszczędności.
w stopach oszczędności.
02:08
how is it possible that language might have something to do with these differences?
29
112396
3666
Czy możliwe, że język
ma z tym coś wspólnego?
ma z tym coś wspólnego?
02:11
Let me tell you a little bit about how languages fundamentally differ.
30
116062
3049
Opowiem o podstawowych różnicach
między językami.
między językami.
02:15
Linguists and cognitive scientists have been exploring this question for many years now.
31
119111
5567
Językoznawcy i kognitywiści
zgłębiają to pytanie od lat.
zgłębiają to pytanie od lat.
02:20
And then I'll draw the connection between these two behaviors.
32
124678
4610
Potem nakreślę związek
między tymi zachowaniami.
między tymi zachowaniami.
02:25
Many of you have probably already noticed that I'm Chinese.
33
129288
2608
Pewnie zauważyliście, że jestem Chińczykiem.
02:27
I grew up in the Midwest of the United States.
34
131896
2965
Dorastałem na środkowym zachodzie USA.
02:30
And something I realized quite early on
35
134861
2451
Dość szybko uświadomiłem sobie,
02:33
was that the Chinese language forced me to speak about and --
36
137312
3591
że język chiński zmusza mnie do mówienia,
02:36
in fact, more fundamentally than that --
37
140903
2891
lub, na poziomie bardziej fundamentalnym,
02:39
ever so slightly forced me to think about family in very different ways.
38
143794
4090
do myślenia o rodzinie w inny sposób.
02:43
Now, how might that be? Let me give you an example.
39
147884
2077
Na czym to polega? Podam przykład.
02:45
Suppose I were talking with you and I was introducing you to my uncle.
40
149961
4402
Powiedzmy, że przedstawiam was wujkowi.
02:50
You understood exactly what I just said in English.
41
154363
2866
Zrozumieliście to, co powiedziałem po angielsku.
02:53
If we were speaking Mandarin Chinese with each other, though,
42
157229
2950
Gdybyśmy rozmawiali po mandaryńsku,
02:56
I wouldn't have that luxury.
43
160179
2066
nie miałbym tak łatwo.
02:58
I wouldn't have been able to convey so little information.
44
162245
2833
Nie mógłbym przekazać tak skąpej informacji.
03:00
What my language would have forced me to do,
45
165078
2384
Język zmusza mnie do tego,
03:03
instead of just telling you, "This is my uncle,"
46
167462
2000
żebym zamiast zwyczajnego "to mój wujek"
03:05
is to tell you a tremendous amount of additional information.
47
169462
3282
przekazał mnóstwo dodatkowych informacji.
03:08
My language would force me to tell you
48
172744
1819
Język kazałby mi uściślić,
03:10
whether or not this was an uncle on my mother's side or my father's side,
49
174563
3416
czy wujek jest ze strony matki czy ojca,
03:13
whether this was an uncle by marriage or by birth,
50
177979
3084
czy to krewny czy powinowaty,
03:16
and if this man was my father's brother,
51
181063
2232
a jeśli to brat mojego ojca,
03:19
whether he was older than or younger than my father.
52
183295
2784
to czy jest starszy czy młodszy.
03:21
All of this information is obligatory. Chinese doesn't let me ignore it.
53
186079
4133
To informacje obowiązkowe.
Chiński nie pozwala na ich pominięcie.
Chiński nie pozwala na ich pominięcie.
03:26
And in fact, if I want to speak correctly,
54
190212
2166
Jeśli chcę mówić poprawnie,
03:28
Chinese forces me to constantly think about it.
55
192378
3117
chiński zmusza mnie
do ciągłego myślenia o tym.
do ciągłego myślenia o tym.
03:31
Now, that fascinated me endlessly as a child,
56
195495
3949
Jako dziecko bardzo się tym fascynowałem,
03:35
but what fascinates me even more today as an economist
57
199444
3235
a dziś, jako ekonomistę,
fascynuje mnie jeszcze bardziej,
fascynuje mnie jeszcze bardziej,
03:38
is that some of these same differences carry through to how languages speak about time.
58
202679
5301
że część tych różnic mówi
o wyrażaniu czasu w języku.
o wyrażaniu czasu w języku.
03:43
So for example, if I'm speaking in English, I have to speak grammatically differently
59
207980
4249
Mówiąc po angielsku muszę używać
innych struktur gramatycznych,
innych struktur gramatycznych,
03:48
if I'm talking about past rain, "It rained yesterday,"
60
212229
2733
mówiąc o minionym deszczu: "Padało wczoraj",
03:50
current rain, "It is raining now,"
61
214962
2232
o obecnym: "Pada teraz",
03:53
or future rain, "It will rain tomorrow."
62
217194
2434
o przyszłym: "Będzie padać jutro".
03:55
Notice that English requires a lot more information with respect to the timing of events.
63
219628
4827
Angielski wymaga więcej informacji
o umiejscowieniu zdarzeń w czasie.
o umiejscowieniu zdarzeń w czasie.
04:00
Why? Because I have to consider that
64
224455
2007
Dlaczego? Bo muszę rozważyć i dopasować,
04:02
and I have to modify what I'm saying to say, "It will rain," or "It's going to rain."
65
226462
4783
co chcę powiedzieć: "będzie padać",
czy "zanosi się na deszcz".
czy "zanosi się na deszcz".
04:07
It's simply not permissible in English to say, "It rain tomorrow."
66
231245
4116
Po angielsku nie da się powiedzieć:
"Padać jutro".
"Padać jutro".
04:11
In contrast to that, that's almost exactly what you would say in Chinese.
67
235361
4184
A po chińsku tak to właściwie brzmi.
04:15
A Chinese speaker can basically say something
68
239545
2316
Po chińsku można powiedzieć coś,
04:17
that sounds very strange to an English speaker's ears.
69
241861
2584
co brzmi bardzo dziwnie
dla angielskojęzycznego odbiorcy.
dla angielskojęzycznego odbiorcy.
04:20
They can say, "Yesterday it rain," "Now it rain," "Tomorrow it rain."
70
244445
4567
Można powiedzieć: "wczoraj padać",
"teraz padać", "jutro padać".
"teraz padać", "jutro padać".
04:24
In some deep sense, Chinese doesn't divide up the time spectrum
71
249012
3863
Chiński na głębokim poziomie
nie dzieli spektrum czasowego,
nie dzieli spektrum czasowego,
04:28
in the same way that English forces us to constantly do in order to speak correctly.
72
252875
6433
co poprawny angielski nieustannie wymusza.
04:35
Is this difference in languages
73
259308
1584
Czy ta różnica występuje
04:36
only between very, very distantly related languages, like English and Chinese?
74
260892
4195
tylko między odległymi językami,
jak angielski i chiński?
jak angielski i chiński?
04:40
Actually, no.
75
265087
958
Otóż nie.
04:41
So many of you know, in this room, that English is a Germanic language.
76
266045
3733
Jak wiadomo angielski to język germański.
04:45
What you may not have realized is that English is actually an outlier.
77
269778
3915
Nie wszyscy wiedzą,
że angielski to właściwie wyjątek.
że angielski to właściwie wyjątek.
04:49
It is the only Germanic language that requires this.
78
273693
3250
To jedyny język germański, który tego wymaga.
04:52
For example, most other Germanic language speakers
79
276943
2884
Większość języków germańskich
04:55
feel completely comfortable talking about rain tomorrow
80
279827
3017
zupełnie swobodnie mówi
o jutrzejszym deszczu:
o jutrzejszym deszczu:
04:58
by saying, "Morgen regnet es,"
81
282844
1966
"Morgen regnet es",
05:00
quite literally to an English ear, "It rain tomorrow."
82
284810
3900
co angielskie ucho odbiera jako:
"padać jutro".
"padać jutro".
05:04
This led me, as a behavioral economist, to an intriguing hypothesis.
83
288710
5067
Jako ekonomista behawioralny
wysnułem z tego intrygującą hipotezę.
wysnułem z tego intrygującą hipotezę.
05:09
Could how you speak about time, could how your language forces you to think about time,
84
293777
4249
Czy sposób mówienia i myślenia o czasie,
narzucany przez język,
narzucany przez język,
05:13
affect your propensity to behave across time?
85
298026
3751
wpływa na skłonność do konkretnych zachowań?
05:17
You speak English, a futured language.
86
301777
2900
Po angielsku przyszłość jest wyróżniona.
05:20
And what that means is that every time you discuss the future,
87
304677
3167
Czyli omawiając przyszłość
05:23
or any kind of a future event,
88
307844
1567
albo jakieś wydarzenie w przyszłości,
05:25
grammatically you're forced to cleave that from the present
89
309411
3399
trzeba gramatycznie oddzielić je
od teraźniejszości
od teraźniejszości
05:28
and treat it as if it's something viscerally different.
90
312810
2633
i traktować w dogłębnie innej kategorii.
05:31
Now suppose that that visceral difference
91
315443
2500
Załóżmy, że ta odmienność subtelnie oddziela
05:33
makes you subtly dissociate the future from the present every time you speak.
92
317943
4200
przyszłość od teraźniejszości
przy każdej wypowiedzi.
przy każdej wypowiedzi.
05:38
If that's true and it makes the future feel
93
322143
1913
Jeśli to prawda i odbieramy przyszłość
05:39
like something more distant and more different from the present,
94
324056
2983
jako coś odległego
i różnego od teraźniejszości,
i różnego od teraźniejszości,
05:42
that's going to make it harder to save.
95
327039
2654
oszczędzanie stanie się trudniejsze.
05:45
If, on the other hand, you speak a futureless language,
96
329693
2551
Z drugiej strony, w języku bez czasu przyszłego
05:48
the present and the future, you speak about them identically.
97
332244
3383
o teraźniejszości i przyszłości mówi się tak samo.
05:51
If that subtly nudges you to feel about them identically,
98
335627
2983
Jeśli przez to masz do nich identyczne odczucia,
05:54
that's going to make it easier to save.
99
338610
2384
to ułatwi oszczędzanie.
05:56
Now this is a fanciful theory.
100
340994
2550
Jest to dziwaczna teoria.
05:59
I'm a professor, I get paid to have fanciful theories.
101
343544
2900
Jestem profesorem, płacą mi
za wymyślanie dziwacznych teorii.
za wymyślanie dziwacznych teorii.
06:02
But how would you actually go about testing such a theory?
102
346444
4234
Jak przetestować taką teorię?
06:06
Well, what I did with that was to access the linguistics literature.
103
350678
4066
Sięgnąłem po literaturę językoznawczą.
06:10
And interestingly enough, there are pockets of futureless language speakers
104
354744
4383
Co ciekawe, enklawy języków
bez czasu przyszłego
bez czasu przyszłego
06:15
situated all over the world.
105
359127
1933
istnieją na całym świecie.
06:16
This is a pocket of futureless language speakers in Northern Europe.
106
361060
3366
Oto taka enklawa w północnej Europie.
06:20
Interestingly enough, when you start to crank the data,
107
364426
2901
Analiza informacji pokazuje,
06:23
these pockets of futureless language speakers all around the world
108
367327
3233
że użytkownicy języków bez czasu przyszłego
06:26
turn out to be, by and large, some of the world's best savers.
109
370560
3934
przeważnie najwięcej oszczędzają.
06:30
Just to give you a hint of that,
110
374494
2166
Aby to sobie uzmysłowić,
06:32
let's look back at that OECD graph that we were talking about.
111
376660
2750
przyjrzyjmy się jeszcze raz wykresowi OECD.
06:35
What you see is that these bars are systematically taller
112
379410
3384
Widać, że słupki systematycznie wzrastają
06:38
and systematically shifted to the left
113
382794
2132
i systematycznie przesuwają się na lewo
06:40
compared to these bars which are the members of the OECD that speak futured languages.
114
384926
4518
w porównaniu do krajów, których język
gramatycznie zaznacza przyszłość.
gramatycznie zaznacza przyszłość.
06:45
What is the average difference here?
115
389444
1463
Jaka jest przeciętna różnica?
06:46
Five percentage points of your GDP saved per year.
116
390907
3286
5 punktów procentowych PKB oszczędności.
06:50
Over 25 years that has huge long-run effects on the wealth of your nation.
117
394193
4734
Przez 25 lat da to ogromne efekty
dla zamożności kraju.
dla zamożności kraju.
06:54
Now while these findings are suggestive,
118
398927
2700
Choć to prowokujący wniosek,
06:57
countries can be different in so many different ways
119
401627
2066
państwa mogą różnić się pod tyloma względami,
06:59
that it's very, very difficult sometimes to account for all of these possible differences.
120
403693
4384
że trudno wziąć pod uwagę
wszystkie możliwe różnice.
wszystkie możliwe różnice.
07:03
What I'm going to show you, though, is something that I've been engaging in for a year,
121
408077
4032
Pokażę wam coś, czym zajmuję się od roku.
07:08
which is trying to gather all of the largest datasets
122
412109
2323
Próbuję zebrać największe zestawy danych,
07:10
that we have access to as economists,
123
414432
2292
do których mamy dostęp jako ekonomiści,
07:12
and I'm going to try and strip away all of those possible differences,
124
416724
3382
i wyizolować wszystkie potencjalne różnice,
07:16
hoping to get this relationship to break.
125
420106
2654
licząc na to, że uda się rozbić ten związek.
07:18
And just in summary, no matter how far I push this, I can't get it to break.
126
422760
5031
W skrócie: mimo wysiłków nie daję rady go rozbić.
07:23
Let me show you how far you can do that.
127
427791
1765
Zobaczcie, jak daleko można się posunąć.
07:25
One way to imagine that is I gather large datasets from around the world.
128
429556
4633
Można zebrać duże zestawy danych
z całego świata.
z całego świata.
07:30
So for example, there is the Survey of Health, [Aging] and Retirement in Europe.
129
434189
3734
Na przykład badania zdrowia,
starzenia się i emerytur w Europie,
starzenia się i emerytur w Europie,
07:33
From this dataset you actually learn that retired European families
130
437923
3834
który mówi, że europejscy emeryci
07:37
are extremely patient with survey takers.
131
441757
2633
mają wiele cierpliwości dla ankieterów.
07:40
(Laughter)
132
444390
1916
(Śmiech)
07:42
So imagine that you're a retired household in Belgium and someone comes to your front door.
133
446306
4384
Wyobraźcie sobie belgijskich emerytów.
Ktoś puka do drzwi.
Ktoś puka do drzwi.
07:46
"Excuse me, would you mind if I peruse your stock portfolio?
134
450690
4584
"Czy mógłbym przejrzeć
państwa portfolio inwestycyjne?
państwa portfolio inwestycyjne?
07:51
Do you happen to know how much your house is worth? Do you mind telling me?
135
455274
3532
Ile wart jest państwa dom? Można spytać?
07:54
Would you happen to have a hallway that's more than 10 meters long?
136
458806
3267
Czy korytarz ma więcej niż 10 metrów?
07:57
If you do, would you mind if I timed how long it took you to walk down that hallway?
137
462073
4501
Czy mógłbym zmierzyć, ile czasu zajmuje
przejście tego korytarza?
przejście tego korytarza?
08:02
Would you mind squeezing as hard as you can, in your dominant hand, this device
138
466574
3897
Proszę mocno ścisnąć to urządzenie
w silniejszej dłoni.
w silniejszej dłoni.
08:06
so I can measure your grip strength?
139
470471
1512
Chciałbym zmierzyć siłę pańskiego uścisku.
08:07
How about blowing into this tube so I can measure your lung capacity?"
140
471983
4023
Proszę dmuchnąć w tę rurę.
Zmierzymy objętość płuc".
Zmierzymy objętość płuc".
08:11
The survey takes over a day.
141
476006
2884
Badanie trwa cały dzień.
08:14
(Laughter)
142
478890
1483
(Śmiech)
08:16
Combine that with a Demographic and Health Survey
143
480373
3900
Połączmy to z badaniami USAID
dotyczącymi demografii i zdrowia
dotyczącymi demografii i zdrowia
08:20
collected by USAID in developing countries in Africa, for example,
144
484273
4450
w krajach rozwijających się, np. w Afryce,
08:24
which that survey actually can go so far as to directly measure the HIV status
145
488723
5151
które mogą nawet uwzględniać
bezpośredni pomiar statusu wirusa HIV
bezpośredni pomiar statusu wirusa HIV
08:29
of families living in, for example, rural Nigeria.
146
493874
3099
u wiejskich rodzin w Nigerii.
08:32
Combine that with a world value survey,
147
496973
1901
Połączmy to ze światowymi badaniami wartości,
08:34
which measures the political opinions and, fortunately for me, the savings behaviors
148
498874
4433
poglądów politycznych
i nawyków oszczędnościowych
i nawyków oszczędnościowych
08:39
of millions of families in hundreds of countries around the world.
149
503307
4699
milionów rodzin
w setkach krajów na świecie.
w setkach krajów na świecie.
08:43
Take all of that data, combine it, and this map is what you get.
150
508006
3818
Połączenie tych informacji daje taką mapę.
08:47
What you find is nine countries around the world
151
511824
2250
Widać 9 państw rozrzuconych po świecie
08:49
that have significant native populations
152
514074
2652
ze sporymi populacjami rodzimymi,
08:52
which speak both futureless and futured languages.
153
516726
4047
gdzie funkcjonują dwa języki:
jeden z czasem przyszłym, drugi bez.
jeden z czasem przyszłym, drugi bez.
08:56
And what I'm going to do is form statistical matched pairs
154
520773
3534
Zamierzam stworzyć statystyczne pary
09:00
between families that are nearly identical on every dimension that I can measure,
155
524307
5593
między rodzinami zbliżonymi
na każdej mierzalnej płaszczyźnie,
na każdej mierzalnej płaszczyźnie,
09:05
and then I'm going to explore whether or not the link between language and savings holds
156
529900
3537
co pozwoli zbadać, czy jest związek
między językiem i oszczędnością,
między językiem i oszczędnością,
09:09
even after controlling for all of these levels.
157
533437
3483
po uwzględnieniu
wszystkich parametrów kontrolnych.
wszystkich parametrów kontrolnych.
09:12
What are the characteristics we can control for?
158
536920
2217
Jakie parametry kontrolne można przyjąć?
09:15
Well I'm going to match families on country of birth and residence,
159
539137
2764
Zamierzam przyporządkować rodziny
według kraju urodzenia i zamieszkania,
według kraju urodzenia i zamieszkania,
09:17
the demographics -- what sex, their age --
160
541901
2402
demografii, czyli płci i wieku,
09:20
their income level within their own country,
161
544303
2134
poziomu dochodu na tle danego kraju,
09:22
their educational achievement, a lot about their family structure.
162
546437
3015
osiągnięć edukacyjnych oraz struktury rodzin.
09:25
It turns out there are six different ways to be married in Europe.
163
549452
3518
Okazuje się, że w Europie
jest 6 rodzajów małżeństw.
jest 6 rodzajów małżeństw.
09:28
And most granularly, I break them down by religion
164
552970
4200
Grupuję je na podstawie religii,
09:33
where there are 72 categories of religions in the world --
165
557170
3315
przy 72 kategoriach religii na świecie,
09:36
so an extreme level of granularity.
166
560485
1717
co daje niebywałą szczegółowość.
09:38
There are 1.4 billion different ways that a family can find itself.
167
562202
4533
Rodzina może znaleźć się
w 1,4 miliarda różnych sytuacji.
w 1,4 miliarda różnych sytuacji.
09:42
Now effectively everything I'm going to tell you from now on
168
566735
4049
Odtąd ograniczę się do porównań
09:46
is only comparing these basically nearly identical families.
169
570784
3050
między prawie identycznymi rodzinami.
09:49
It's getting as close as possible to the thought experiment
170
573834
2500
Zmierzam do eksperymentu myślowego,
09:52
of finding two families both of whom live in Brussels
171
576334
2933
gdzie dwie rodziny mieszkające w Brukseli
09:55
who are identical on every single one of these dimensions,
172
579267
3000
są identyczne pod każdym z tych względów,
09:58
but one of whom speaks Flemish and one of whom speaks French;
173
582267
3116
ale jedna mówi po flamandzku,
a druga po francusku,
a druga po francusku,
10:01
or two families that live in a rural district in Nigeria,
174
585383
2717
lub dwóch wiejskich rodzin w Nigerii,
10:04
one of whom speaks Hausa and one of whom speaks Igbo.
175
588100
3833
z których jedna mówi w języku hausa,
a druga w igbo.
a druga w igbo.
10:07
Now even after all of this granular level of control,
176
591933
3884
Czy przy tak szczegółowych
parametrach kontrolnych
parametrach kontrolnych
10:11
do futureless language speakers seem to save more?
177
595817
3166
użytkownicy języków bez czasu przyszłego
nadal więcej oszczędzają?
nadal więcej oszczędzają?
10:14
Yes, futureless language speakers, even after this level of control,
178
598983
3653
Tak, nawet przy takim uszczegółowieniu
10:18
are 30 percent more likely to report having saved in any given year.
179
602636
3698
oszczędzają 30% więcej rocznie.
10:22
Does this have cumulative effects?
180
606334
1816
Czy ma to jakieś dalsze konsekwencje?
10:24
Yes, by the time they retire, futureless language speakers, holding constant their income,
181
608150
4420
Użytkownicy języków bez czasu przyszłego,
przy stałych dochodach
przy stałych dochodach
10:28
are going to retire with 25 percent more in savings.
182
612570
3068
zaoszczędzą do emerytury o 25% więcej.
10:31
Can we push this data even further?
183
615638
2481
Czy da się te dane
wykorzystać jeszcze bardziej?
wykorzystać jeszcze bardziej?
10:34
Yes, because I just told you, we actually collect a lot of health data as economists.
184
618119
5299
Ekonomiści zbierają dużo informacji
na temat zdrowia.
na temat zdrowia.
10:39
Now how can we think about health behaviors to think about savings?
185
623418
3883
Czy można myśleć o nawykach zdrowotnych
w kontekście oszczędzania?
w kontekście oszczędzania?
10:43
Well, think about smoking, for example.
186
627301
2833
Weźmy na przykład palenie.
10:46
Smoking is in some deep sense negative savings.
187
630134
3183
Palenie to w pewnym sensie
odwrotność oszczędzania.
odwrotność oszczędzania.
10:49
If savings is current pain in exchange for future pleasure,
188
633317
3666
Oszczędzanie to obecny ból
w zamian za przyjemność w przyszłości,
w zamian za przyjemność w przyszłości,
10:52
smoking is just the opposite.
189
636983
1308
a palenie - wręcz przeciwnie.
10:54
It's current pleasure in exchange for future pain.
190
638291
2859
To obecna przyjemność
w zamian za ból w przyszłości.
w zamian za ból w przyszłości.
10:57
What we should expect then is the opposite effect.
191
641150
2950
Powinniśmy się więc spodziewać
odwrotnego efektu.
odwrotnego efektu.
11:00
And that's exactly what we find.
192
644100
1768
I właśnie z tym się spotykamy.
11:01
Futureless language speakers are 20 to 24 percent less likely
193
645868
3767
Prawdopodobieństwo, że użytkownicy
języków bez czasu przyszłego
języków bez czasu przyszłego
11:05
to be smoking at any given point in time compared to identical families,
194
649635
3415
będą kiedyś palić jest o 20-24% mniejsze,
11:08
and they're going to be 13 to 17 percent less likely
195
653050
2901
jest też o 13-17% mniej prawdopodobne,
11:11
to be obese by the time they retire,
196
655951
2217
że będą otyli przed emeryturą,
11:14
and they're going to report being 21 percent more likely
197
658168
2463
a o 21% bardziej prawdopodobne,
11:16
to have used a condom in their last sexual encounter.
198
660631
2287
że użyli prezerwatywy
podczas ostatniego stosunku.
podczas ostatniego stosunku.
11:18
I could go on and on with the list of differences that you can find.
199
662918
3483
Mógłbym kontynuować listę różnic.
11:22
It's almost impossible not to find a savings behavior
200
666401
3800
Nie da się znaleźć nawyku oszczędnościowego,
11:26
for which this strong effect isn't present.
201
670201
2599
który nie wykazywałby takich efektów.
11:28
My linguistics and economics colleagues at Yale and I are just starting to do this work
202
672800
4750
Z kolegami językoznawcami i ekonomistami z Yale
11:33
and really explore and understand the ways that these subtle nudges
203
677550
5167
zaczynamy odkrywać i rozumieć te subtelne niuanse,
11:38
cause us to think more or less about the future every single time we speak.
204
682717
5395
przez które z każdą wypowiedzią
myślimy o przyszłości bardziej lub mniej.
myślimy o przyszłości bardziej lub mniej.
11:44
Ultimately, the goal,
205
688112
2301
Ostatecznym celem,
11:46
once we understand how these subtle effects can change our decision making,
206
690413
4199
kiedy już zrozumiemy jak te delikatne niuanse
wpływają na podejmowanie decyzji,
wpływają na podejmowanie decyzji,
11:50
we want to be able to provide people tools
207
694612
2950
jest możliwość dostarczenia ludziom narzędzi,
11:53
so that they can consciously make themselves better savers
208
697562
2808
dzięki którym będą mogli świadomie poprawić
nawyki oszczędnościowe
nawyki oszczędnościowe
11:56
and more conscious investors in their own future.
209
700370
3259
i stać się bardziej świadomymi inwestorami
w swoją własną przyszłość.
w swoją własną przyszłość.
11:59
Thank you very much.
210
703629
2267
Dziękuję bardzo.
12:01
(Applause)
211
705896
6368
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Keith Chen - Behavioral economistKeith Chen's research suggests that the language you speak may impact the way you think about your future.
Why you should listen
Does the future look like a different world to you, or more like an extension of the present? In an intriguing piece of research, Keith Chen suggests that your attitude about the future has a strong relationship to the language you speak. In a nutshell, some languages refer to the future using verb helpers like "will" and "shall," while others don't have specific verbs to refer to future actions. Chen correlated these two different language types with remarkably different rates of saving for the future (guess who saves more?). He calls this connection the "futurity" of languages. The paper is in the process of being published by the American Economic Review, and it's already generated discussion. Chen says: "While the data I analyze don’t allow me to completely understand what role language plays in these relationships, they suggest that there is something really remarkable to be explained about the interaction of language and economic decision-making. These correlations are so strong and survive such an aggressive set of controls, that the chances they arise by random lies somewhere between one in 10,000 and one in 10^32."
Chen excels in asking unusual questions to yield original results. Another work (with Yale colleague and TEDGlobal 2009 speaker Laurie Santos) examined how monkeys view economic risk--with surprisingly humanlike irrationality. While a working paper asks a surprising, if rhetorical, question: Does it make economic sense for a woman to become a physician?
Chen is currently Uber's Head of Economic Research and is an associate professor of economics at UCLA .
Keith Chen | Speaker | TED.com