TEDGlobal 2012
Shimon Schocken: The self-organizing computer course
شیمۆن سکوتچن: کۆرسی کۆمپیوتەری خۆیی
Filmed:
Readability: 4.9
1,052,300 views
¬شیمۆن سكوتچن لەگەل نۆام نیسان بەرنامەىەکی خوێندن بو قوتابیان درۆست کردن بۆ پێکھینانا کومپیوتەرەکی،
بە پارچە پارچە. ئەو کاتەی کە کورسەکە دانراونەتەوە لەسەر ھێلی ئەنترنێت، واز هێنان لە ئامراز و ئامێرى لاسايى و تايبەتمەنديى پارچە وبەردى بناغەی دیکە-- سەرسۆرمان بوون كە هەزاران باز دا لەسەر دەرفەتێك بۆ فێربوون، کارکردن بە شێوەيەكيى سەربەخۆ هەروەها ڕێك خستني پۆلی خۆیان لە يەكەم كۆرسى گەورە كراوە ئۆنلاين ([موكس]). بانگەواز کردن تا لەياد بكات دەربارەى پلەپلەكردن و سوود وەرگرتن لە هاندەرى خۆيى بۆ فێربوون.
Shimon Schocken - Computer Scientist, Educator
Shimon Schocken is a computer science professor and dedicated educator. Full bio
Shimon Schocken is a computer science professor and dedicated educator. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:19
So, this is my grandfather,
0
3646
2966
ئه‌مه باپیرمه
00:22
Salman Schocken,
1
6612
1501
سه‌لمان سکۆچن
00:24
who was born into a poor and uneducated family
2
8113
4437
که له خێزانێکی هه‌ژار
و نه‌خوێنده‌وارهاتۆته ژیانه‌وه
و نه‌خوێنده‌وارهاتۆته ژیانه‌وه
00:28
with six children to feed,
3
12550
3437
شه‌ش منداڵیان هه‌بوه به خێوە دەکا
00:31
and when he was 14 years old, he was forced to
4
15987
3696
کاتێک کە ١٤ ساڵ بوو، ناچار کراوه
00:35
drop out of school in order to help put bread on the table.
5
19683
3960
واز له خوێندن بێنێت بۆ ئەوەی
یارمه‌تی خێزانه‌که‌ی بدات بۆ بژێوی ژیانیان
یارمه‌تی خێزانه‌که‌ی بدات بۆ بژێوی ژیانیان
00:39
He never went back to school.
6
23643
3420
هه‌رگیز نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ قوتابخانه
00:42
Instead, he went on to build a glittering empire
7
27063
4147
له‌جیاتی ئه‌وه، به‌ڕێگای خۆیدا ڕۆشت
بۆ بنیاتنانی ئیمپراتۆڕیه‌تێکی دره‌وشاوه
بۆ بنیاتنانی ئیمپراتۆڕیه‌تێکی دره‌وشاوه
00:47
of department stores.
8
31210
2108
له دوکانی ورده‌واڵه‌کان
00:49
Salman was the consummate perfectionist,
9
33318
3253
سه‌لمان هه‌واداری باڵای هه‌بوو
00:52
and every one of his stores was a jewel
10
36571
2564
وه هه‌ریه‌کێک له دوکانه‌کانی
گه‌وهه‌رێک بوه
گه‌وهه‌رێک بوه
00:55
of Bauhaus architecture.
11
39135
1929
له شێوازێکی بیناسازی باوهۆس
00:56
He was also the ultimate self-learner,
12
41064
3190
ئه‌و که‌سێک بوو
ته‌واو پشتی به‌خۆی به‌ست بوو بۆ فێربوون
ته‌واو پشتی به‌خۆی به‌ست بوو بۆ فێربوون
01:00
and like everything else, he did it in grand style.
13
44254
2903
وه‌ک هه‌رشتێکی تر،
ئه‌و به‌شێوازێکی مه‌زن ئه‌نجامی ده‌دا
ئه‌و به‌شێوازێکی مه‌زن ئه‌نجامی ده‌دا
01:03
He surrounded himself with an entourage
14
47157
2688
خۆی ده‌وره دابوو به‌ده‌ست و پێوه‌ندێک
01:05
of young, unknown scholars like Martin Buber
15
49845
3387
له زانای نه‌ناسراوی گه‌نج،
وه‌ک مارتن بیوبه‌ر
وه‌ک مارتن بیوبه‌ر
01:09
and Shai Agnon and Franz Kafka,
16
53232
3139
شای ئاگنۆن و فرانز کافکا
01:12
and he paid each one of them a monthly salary
17
56371
2925
موچه‌یه‌کی مانگانه‌ی
ده‌دایه هه‌ر یه‌کێکیان
ده‌دایه هه‌ر یه‌کێکیان
01:15
so that they could write in peace.
18
59296
3051
تاوه‌کو هه‌ریه‌کێکیان به ئارامی بنوسن
01:18
And yet, in the late '30s, Salman saw what's coming.
19
62347
4937
وه پاشان، له‌کۆتایی (٣٠)ەکاندا
سه‌لمان بینی چی به‌ڕێوه یه
سه‌لمان بینی چی به‌ڕێوه یه
01:23
He fled Germany, together with his family,
20
67284
3314
له‌گه‌ڵ خێزانه‌که‌یدا،
هه‌ڵهاتن بۆ ئه‌ڵمانیا
هه‌ڵهاتن بۆ ئه‌ڵمانیا
01:26
leaving everything else behind.
21
70598
2089
هه‌موو شتێکیان دوای خۆیان جێهێشت
01:28
His department stores confiscated,
22
72687
3210
ده‌ست به‌سه‌ر دوکانه‌کانیدا گیرا
01:31
he spent the rest of his life in a relentless pursuit
23
75897
3089
پاشماوەی ژیانی له‌هه‌وڵی
که‌لەڕه‌قانه‌دا به‌سه‌ر برد
که‌لەڕه‌قانه‌دا به‌سه‌ر برد
01:34
of art and culture.
24
78986
2469
بۆ هونه‌ر و کلتور
01:37
This high school dropout
25
81455
1939
ئه‌م خوێندنگا دواناوه‌ندیه چۆڵکراوه
01:39
died at the age of 82,
26
83394
2280
له ته‌مه‌نی ٨٢ ساڵیدا مرد
01:41
a formidable intellectual, cofounder and first CEO
27
85674
4129
بنکه‌یه‌کی گه‌وره‌ی ڕۆشنبیری،ولێکۆڵه‌ر
و یه‌که‌م ڕێکخراوی بازرگانی
و یه‌که‌م ڕێکخراوی بازرگانی
01:45
of the Hebrew University of Jerusalem,
28
89803
2145
زانکۆی هیبرو جیرۆسه‌لیم
01:47
and founder of Schocken Books,
29
91948
1764
وه دامه‌زرێنه‌ری سکۆچ بوکس
01:49
an acclaimed imprint that was later acquired
30
93712
3371
وه بانگخوازی چاپ کردن بوو
که پاشان بڵاوبویه‌وه
که پاشان بڵاوبویه‌وه
01:52
by Random House.
31
97083
1670
له‌لایان ڕاندۆم هاوس
01:54
Such is the power of self-study.
32
98753
3976
ئەوە جۆرێکە لە هێزی لێکۆڵینه‌وه‌ی خودی
01:58
And these are my parents.
33
102729
2516
وه ئه‌مانه‌ش خێزانمە دايك و باوكي من
02:01
They too did not enjoy the privilege of college education.
34
105245
4047
ئه‌وانیش به هه‌مان شێوه
چێژیان له‌زانکۆ وه‌رنه‌گرتوه
چێژیان له‌زانکۆ وه‌رنه‌گرتوه
02:05
They were too busy building a family and a country.
35
109292
3971
زۆر سه‌رقاڵ بوون
له بنیاتنانی خێزان و وڵات دا
له بنیاتنانی خێزان و وڵات دا
02:09
And yet, just like Salman, they were lifelong,
36
113263
4028
ئاوا وه‌ک سه‌لمان، ئه‌وان هه‌مێشه
02:13
tenacious self-learners, and our home was stacked
37
117291
3758
سوربوون له‌سه‌ر فێرکاری - خودی-
وه ماڵه‌که‌مان پڕبوو
وه ماڵه‌که‌مان پڕبوو
02:16
with thousands of books, records and artwork.
38
121049
4163
له هه‌زاران کتێب، کار، هونه‌ری و ڕیکۆرد
02:21
I remember quite vividly my father telling me
39
125212
2396
ئه‌و کاته‌م زۆر باش بیردێته‌وه
باوکم پێی وتم
باوکم پێی وتم
02:23
that when everyone in the neighborhood will have a TV set,
40
127608
4832
کاتێک هەموو خەڵک له گه‌ڕه‌کدا
...ته‌له‌فزیۆنیان دەبێت
...ته‌له‌فزیۆنیان دەبێت
02:28
then we'll buy a normal F.M. radio. (Laughter)
41
132440
4618
ئێمه ئه‌وکاته ڕادیۆیه‌کی ئاسایی
ئێف ئێم ده‌کڕین، پێکه‌نین
ئێف ئێم ده‌کڕین، پێکه‌نین
02:32
And that's me,
42
137058
3029
ئه‌وه‌ش منم
خه‌ریک بووم باسی هه‌ڵگرتنی
یه‌که‌م ژمێره‌رمتان بکه‌م
یه‌که‌م ژمێره‌رمتان بکه‌م
02:35
I was going to say holding my first abacus,
43
140087
1724
02:37
but actually holding what my father would consider
44
141811
3011
به‌ڵام هه‌ڵگرتنی ئه‌وه‌ی
که باوکم وایده‌زانی
که باوکم وایده‌زانی
02:40
an ample substitute to an iPad. (Laughter)
45
144822
2952
شتێکی وه‌ک ئایپادی ئێستا، پیکه‌نین
02:43
So one thing that I took from home is this notion
46
147774
3662
بۆیه شتێک له‌وانه‌ی که له ماڵه‌و
ه وه‌رمگرتبوو ئه‌م بیرۆکه‌یه بوو
ه وه‌رمگرتبوو ئه‌م بیرۆکه‌یه بوو
02:47
that educators don't necessarily have to teach.
47
151436
2841
که به‌خێوکه‌ره‌کان له‌سه‌ریان نیه
فێرت بکه‌ن
فێرت بکه‌ن
02:50
Instead, they can provide an environment and resources
48
154277
3229
له‌جیاتی،ئه‌وان ده‌توانن
ژینگه‌يەكي گونجاو وسه‌رچاوه‌کان
ژینگه‌يەكي گونجاو وسه‌رچاوه‌کان
بۆدابین بکه‌ن
02:53
that tease out your natural ability to learn on your own.
49
157506
5148
که توانای سروشتی فێربونت
هه‌ر له‌خۆیه‌وه ده‌بزوێنێت
هه‌ر له‌خۆیه‌وه ده‌بزوێنێت
02:58
Self-study, self-exploration, self-empowerment:
50
162654
4094
فێرکاری خودی، به‌دواداچونی خودی،
خۆبه‌ره‌وپێش بردنی خودی
خۆبه‌ره‌وپێش بردنی خودی
03:02
these are the virtues of a great education.
51
166748
3320
ئه‌مانه بنه‌ماکانی
په‌روه‌رده‌یه‌کی گونجاون
په‌روه‌رده‌یه‌کی گونجاون
03:05
So I'd like to share with you a story about a self-study,
52
170068
4195
ده‌مه‌وێت چیرۆکێکتان له‌سه‌ر
فێرکاری خودی بۆ باس بکه‌م
فێرکاری خودی بۆ باس بکه‌م
03:10
self-empowering computer science course
53
174263
2554
کۆرسێکی زانستی کۆمپیوته‌ر
بۆ خۆبه‌ره‌و پێشبردنی- خودی
بۆ خۆبه‌ره‌و پێشبردنی- خودی
03:12
that I built, together with my brilliant colleague Noam Nisan.
54
176817
4186
که من و هاوکاره بێ هاوتاکه‌م نۆهام
ناسان دامان ناوه
ناسان دامان ناوه
03:16
As you can see from the pictures, both Noam and I
55
181003
2757
هه‌روه‌ک ده‌توانن له‌وێنه‌که‌وه بیبینن،
نۆهان و من
نۆهان و من
03:19
had an early fascination with first principles,
56
183760
3418
هۆگربونێکی پێش وه‌ختمان هه‌بوو
بۆ بنه‌ما سه‌ره‌تاییه‌کان
بۆ بنه‌ما سه‌ره‌تاییه‌کان
به‌پێی تێپه‌ربوونی کات
زانینی ئێمه
زانینی ئێمه
03:23
and over the years, as our knowledge of
57
187178
1522
له‌باره‌ی
03:24
science and technology became more sophisticated,
58
188700
3575
زانست و ته‌کنه‌لۆژیا زیاتر ئالۆز بۆە
03:28
this early awe with the basics
59
192275
3196
ئه‌م خولیایه له‌گه‌ڵ بنه‌ماکان
03:31
has only intensified.
60
195471
2100
ته‌نها چڕبوه‌وه
03:33
So it's not surprising that, about 12 years ago, when
61
197571
3699
ئه‌وه جێی سه‌ر سوڕمان نیه، ١٢
ساڵ له‌مه‌و به‌ر، کاتێک
ساڵ له‌مه‌و به‌ر، کاتێک
03:37
Noam and I were already computer science professors,
62
201270
3482
من و نۆوام زانای بواری
زانستی کۆمپیوته‌ر بووین
زانستی کۆمپیوته‌ر بووین
03:40
we were equally frustrated by the same phenomenon.
63
204752
3752
به‌یه‌که‌وه نیگه‌ران بووین
له‌باره‌ی هه‌مان دیارده‌وه
له‌باره‌ی هه‌مان دیارده‌وه
03:44
As computers became increasingly more complex,
64
208504
2818
هه‌روه‌ک ئەوەی کۆمپیوته‌ره‌کان
بەرەو زیاترئاڵۆزبوون دەچێت
بەرەو زیاترئاڵۆزبوون دەچێت
03:47
our students were losing the forest for the trees,
65
211322
3204
قوتابیەکانمان توانای تێگه‌شتنیان
له‌ده‌ست ده‌دەن
له‌ده‌ست ده‌دەن
03:50
and indeed, it is impossible to connect
66
214526
3087
,وه له‌ڕاستیدا
ئه‌وه مه‌حاڵه که په‌یوه‌ندی ببه‌ستیت
ئه‌وه مه‌حاڵه که په‌یوه‌ندی ببه‌ستیت
03:53
with the soul of the machine if you interact
67
217613
2642
له‌گه‌ڵ ڕۆحی ئامێره‌که‌دا
ئه‌گه‌ر کارێک بکه‌یت
ئه‌گه‌ر کارێک بکه‌یت
03:56
with a black box P.C. or a Mac which is shrouded
68
220255
3409
له‌گه‌ڵ سندوقی ڕه‌شی کۆمپیوتەری کەسی
یاخود ماک که داپۆشراوه
یاخود ماک که داپۆشراوه
03:59
by numerous layers of closed, proprietary software.
69
223664
3376
به‌ژماره‌یه‌ک چین
له‌به‌رنامه‌ی گونجاوی داخراو
له‌به‌رنامه‌ی گونجاوی داخراو
04:02
So Noam and I had this insight that if we want our students
70
227040
3690
بۆیه من و نۆوام ئه‌و دیده‌مان هه‌بوو
که ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت قوتابیه‌کانمان
که ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت قوتابیه‌کانمان
04:06
to understand how computers work,
71
230730
2019
تێبگه‌ن له کۆمپیوته‌ر چۆن کار ده‌کات
04:08
and understand it in the marrow of their bones,
72
232749
3088
وه ئه‌مه بخه‌ینه مۆخی ئێسکه‌کانیانه‌وه
04:11
then perhaps the best way to go about it
73
235837
1561
له‌وانه‌یه
باشترین ڕێگا بۆ ئەوان
باشترین ڕێگا بۆ ئەوان
04:13
is to have them build a complete, working,
74
237398
4594
ئه‌وه‌یه که‌وایان لێبکه‌ین که
به‌ته‌واوه‌تی له خۆیاندا، کارکردنی ته‌واو
به‌ته‌واوه‌تی له خۆیاندا، کارکردنی ته‌واو
04:17
general-purpose, useful computer, hardware and software,
75
241992
3712
ئامانجی گشتی، کۆمپیوته‌رێکی به‌سود،
به‌رنامه و پارچه‌کانی
به‌رنامه و پارچه‌کانی
04:21
from the ground up, from first principles.
76
245704
3530
هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه،
له بنه‌ما بنه‌ڕه‌تیه‌کانه‌وه
له بنه‌ما بنه‌ڕه‌تیه‌کانه‌وه
به‌رجه‌سته بکه‌ن
ده‌بێت له‌شوێنێکه‌وه ده‌ست پێبکه‌ین،
من و نۆوام
من و نۆوام
04:25
Now, we had to start somewhere, and so Noam and I
77
249234
4208
04:29
decided to base our cathedral, so to speak,
78
253442
3490
به‌ردی بناغه‌ی فەرمانگەکه‌ی
خۆمان دابنێین، هه‌تا بدوێین
خۆمان دابنێین، هه‌تا بدوێین
04:32
on the simplest possible building block,
79
256932
3139
له‌سه‌ر ئه‌گه‌ری بچوکترین یه‌که‌ی بیناسازی
04:35
which is something called NAND.
80
260071
2801
NAND شتێکه که ناوی (ئێن ئەی ئێن دی)ە
ئه‌و هیچ نیه جگه له‌دەرگایه‌کی
بچوکی لۆژیکی
بچوکی لۆژیکی
04:38
It is nothing more than a trivial logic gate
81
262872
3938
04:42
with four input-output states.
82
266810
3038
به‌چوار جێگای ناردن -و وه‌رگرتن
ئێمه ده‌ست به‌گه‌شته‌که‌مان ده‌که‌ین
04:45
So we now start this journey by telling our students
83
269848
2666
پاش ئه‌وه‌ی که به‌قوتابیه‌کانمان وت
04:48
that God gave us NAND — (Laughter) —
84
272514
2068
خودا (ئێن ئەی ئێن دی) پێداوین - پێکه‌نین
04:50
and told us to build a computer, and when we asked how,
85
274582
3985
وه پێی وتوین که کۆمپیوته‌ر دروست بکه‌ین
کاتێکیش پرسیارمان کرد چۆن
04:54
God said, "One step at a time."
86
278567
3184
خودا وتی هه‌ر جاره‌ی هه‌نگاوێک
04:57
And then, following this advice, we start
87
281751
3093
پاشان، به‌گوێڕایه‌ڵی کردنی
ئه‌م ئامۆژگاریه، ده‌ستمان پێکرد
ئه‌م ئامۆژگاریه، ده‌ستمان پێکرد
05:00
with this lowly, humble NAND gate,
88
284844
2959
به‌م (NAND)به به‌خشنده
خۆ به‌که‌مزانه
خۆ به‌که‌مزانه
05:03
and we walk our students through an elaborate sequence
89
287803
1940
قوتابیه‌کانیشمان تێده‌په‌ڕێنین
به‌زنجیره‌یه‌کی زۆر لێزانانه
05:05
of projects in which they gradually build a chip set,
90
289743
3737
له‌وپڕۆژانەدا که خۆیان هه‌نگاوبه‌هه‌نگاو
به‌دروست کردنی پارچه‌یه‌ک له به‌شێک له
هاردوێر،کۆکه‌ره‌وه‌یه‌ک,ئامێرێکی گریماني
هاردوێر،کۆکه‌ره‌وه‌یه‌ک,ئامێرێکی گریماني
05:09
a hardware platform, an assembler, a virtual machine,
91
293480
4112
05:13
a basic operating system and a compiler
92
297592
3577
سیسته‌می کارگێڕی بنه‌مایی و کۆکه‌ره‌وه
05:17
for a simple, Java-like language that we call "JACK."
93
301169
6189
(بۆ شتێکی ئاسانی وه‌ک زمانی (جافا
که‌پێی ده‌ڵێن جاک
که‌پێی ده‌ڵێن جاک
05:23
The students celebrate the end of this tour de force
94
307358
2548
قوتابیه‌کان ئاهه‌نگ ده‌گێڕن
به‌ته‌واوبونی ئه‌م بیرۆکه‌یه
به‌ته‌واوبونی ئه‌م بیرۆکه‌یه
05:25
by using JACK to write all sorts of cool games
95
309906
2834
به به‌کارهێنانی (جاک) بۆ
نوسینی هه‌موو جۆرێکی یاریە خۆشەکان
05:28
like Pong, Snake and Tetris.
96
312740
2992
وه‌ک پۆنگ، سنەیک و تێتریس
05:31
You can imagine the tremendous joy of playing
97
315732
3615
ده‌توانیت هه‌ست به‌و خۆشیه بێ
کۆتاییه‌ی یاری کردن
کۆتاییه‌ی یاری کردن
05:35
with a Tetris game that you wrote in JACK
98
319347
3024
به تیتره‌س بکه‌یت که نوسیوته له جاک
05:38
and then compiled into machine language in a compiler
99
322371
2790
وه پاشان گۆڕدراوه بۆ
زمانی ئامێر له‌کۆمپیوته‌رێکدا
زمانی ئامێر له‌کۆمپیوته‌رێکدا
05:41
that you wrote also, and then seeing the result
100
325161
2408
که خۆت نوسیوته، پاشان
ده‌توانی ئه‌نجامه‌که ببینیت
05:43
running on a machine that you built starting
101
327569
2883
کارده‌کات له‌و ئامێره‌دا که
دروست کراوه به ده‌ست پێکردنی
05:46
with nothing more than a few thousand NAND gates.
102
330452
3284
هیچ شتێک جگه له
(NAND) چه‌ند هه‌زار
(NAND) چه‌ند هه‌زار
05:49
It's a tremendous personal triumph of going
103
333736
3190
ئه‌وه سه‌رکه‌وتنێکی تاکه که‌سی گه‌وره‌یه
05:52
from first principles all the way to a fantastically complex
104
336926
4725
له بنه‌ما سه‌ره‌کیه‌کانه‌وه
بۆ سیسته‌مێکی ئاڵۆز و باش
بۆ سیسته‌مێکی ئاڵۆز و باش
05:57
and useful system.
105
341651
2351
وه سود به‌خش
05:59
Noam and I worked five years to facilitate
106
344002
4397
نۆوام و من پێنج ساڵ کارمان کردوه
بۆ ئاسان کردنی
بۆ ئاسان کردنی
06:04
this ascent and to create the tools and infrastructure
107
348399
3208
ئه‌م هه‌نگاوانه و دروستکردنی
ئامڕاز و ژێرخان
ئامڕاز و ژێرخان
06:07
that will enable students to build it in one semester.
108
351607
3173
که‌وا له قوتابیه‌کان بکات بتوانن
دروستی بکه‌ن له کۆرسی یه‌که‌مدا
دروستی بکه‌ن له کۆرسی یه‌که‌مدا
06:10
And this is the great team that helped us make it happen.
109
354780
4039
وه ئه‌مه‌ش ئه‌و تیمه باشه‌یه که
یارمه‌تی ئێمه‌یان دا ئه‌مه ڕووبدات
یارمه‌تی ئێمه‌یان دا ئه‌مه ڕووبدات
06:14
The trick was to decompose the computer's construction
110
358819
4247
فێڵه‌که له هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی
کۆمپیوته‌ره‌کاندا بوو
کۆمپیوته‌ره‌کاندا بوو
06:18
into numerous stand-alone modules,
111
363066
2954
بۆ ژماره‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆ
06:21
each of which could be individually specified,
112
366020
3900
که بتوانرێت هه‌ر دانه‌یه‌کیان
به‌ته‌نها دیاری بکرێت
به‌ته‌نها دیاری بکرێت
06:25
built and unit-tested in isolation from the rest of the project.
113
369920
5235
دروست ده‌کرێت و به‌ته‌نها پشکنینی
بۆ ده‌کرێت هه‌تا کۆتایی پڕۆژه‌که
بۆ ده‌کرێت هه‌تا کۆتایی پڕۆژه‌که
06:31
And from day one, Noam and I decided to put
114
375155
2989
،وه هه‌ر له‌ڕۆژی یه‌که‌مه‌وه
من و نۆوام بڕیارماندا
من و نۆوام بڕیارماندا
06:34
all these building blocks freely available in open source
115
378144
3536
ئه‌م هه‌موو به‌شه‌ی پێکهێنانه‌ی له‌سه‌ر
چاوه‌یه‌کی کراوه‌ی به‌رده‌ست دابێت
چاوه‌یه‌کی کراوه‌ی به‌رده‌ست دابێت
06:37
on the Web.
116
381680
1480
له ئینته‌رنێتدا
06:39
So chip specifications, APIs, project descriptions,
117
383160
4471
،کەواتە پارچە تایبەتەکان
، بەرنامە جێبەجێکردنەکان
، بەرنامە جێبەجێکردنەکان
وه‌سفه‌کانی پڕۆژه‌که،ئامڕازی به‌رنامه‌کان
06:43
software tools, hardware simulators, CPU emulators,
118
387631
3904
نیشانده‌ر و هاردوێره‌کان
نیشان ده‌ره‌کانی پڕۆسەی بەشی بنچینەیی
نیشان ده‌ره‌کانی پڕۆسەی بەشی بنچینەیی
06:47
stacks of hundreds of slides, lectures --
119
391535
3702
چه‌ندین ڕیز له سلاید، وانه‌کان
06:51
we laid out everything on the Web
120
395237
2227
هه‌موویمان له ئه‌نته‌رنێت دانا
06:53
and invited the world to come over,
121
397464
3027
وه بانگێشتی جیهانمان کرد که بێن
06:56
take whatever they need,
122
400491
1536
هه‌رچیه‌کیان ده‌وێت بیبه‌ن
06:57
and do whatever they want with it.
123
402027
2390
وه چیان ده‌وێت لێی بکه‌ن
07:00
And then something fascinating happened.
124
404417
3899
پاشان شتێکی سه‌رسوڕهێنه‌ر ڕویدا
07:04
The world came.
125
408316
1583
جیهان هات
07:05
And in short order, thousands of people
126
409899
3158
له ڕیزبه‌ندیه‌کی کورتدا، هه‌زاران که‌س
07:08
were building our machine.
127
413057
1544
خه‌ریکی دروستکردنی ئامێره‌که‌مان بوو
07:10
And NAND2Tetris became one of the first
128
414601
3924
وە (ئێن ئەی ئێن دی ٢ ) تیتریس
بۆیه یه‌کێک له یه‌که‌م
بۆیه یه‌کێک له یه‌که‌م
07:14
massive, open, online courses,
129
418525
3230
وانه‌ی، گشتگیری، به‌کۆمه‌ڵێ ڕاسته‌وخۆ
07:17
although seven years ago we had no idea that what
130
421755
2744
هه‌روه‌ها حه‌وت ساڵ له‌مه‌وبه‌ر
نه‌مان ده‌زانی
نه‌مان ده‌زانی
07:20
we were doing is called MOOCs.
131
424499
2161
ئیمه کارێک ده‌که‌ین پێی ده‌وترێت مۆک
07:22
We just observed how self-organized courses
132
426660
3858
تێبینیمان کرد که چۆن وانه‌ی ڕێکخراوی خودی
07:26
were kind of spontaneously spawning
133
430518
3082
جۆرێک ده‌بێت له جێبه‌جێ کردنی سروشتی
07:29
out of our materials.
134
433600
1383
بابه‌ته‌کانی ئێمه
07:30
For example, Pramode C.E.,
135
434983
3091
بۆ نمونه، پرامۆد سی ئی
ئه‌ندازیارێک بوو له کێرالاوه،لە هیندستان
07:33
an engineer from Kerala, India,
136
438074
1909
07:35
has organized groups of self-learners
137
439983
1809
که چه‌ندین گروپی فێرکاری خۆیی دانابوو
07:37
who build our computer under his good guidance.
138
441792
3044
کۆمپیوته‌ره‌که‌ی ئێمه‌یان له‌ژیر
چاودێریه باشه‌که‌ی ئه‌و دروست کرد
07:40
And Parag Shah, another engineer, from Mumbai,
139
444836
3022
وه پاراگ شا، که ئه‌ندازیارێکی تربوو،
له مۆمبای
له مۆمبای
07:43
has unbundled our projects into smaller,
140
447858
2845
پرۆژه‌که‌ی ئێمه‌ی بچوک کرده‌وه
07:46
more manageable bites that he now serves
141
450703
2022
بۆبایتی که‌متر,که ئێستاخۆی پێشکه‌ش ده‌کات
07:48
in his pioneering do-it-yourself computer science program.
142
452725
3802
له پڕۆگرامه پێشکه‌وتوه‌که‌ی
کۆمپیوته‌رە ده‌ست کرده‌که‌ی خۆیدا
کۆمپیوته‌رە ده‌ست کرده‌که‌ی خۆیدا
07:52
The people who are attracted to these courses
143
456527
3411
ئه‌و خەڵکانه‌ی که ئه‌م وانانە
سه‌رنجی ڕاکێشان بوون
سه‌رنجی ڕاکێشان بوون
07:55
typically have a hacker mentality.
144
459938
2420
به شێوه‌یه‌کی نمونه‌یی
خاوه‌نی بیرێکی هاککه‌ر بوون
خاوه‌نی بیرێکی هاککه‌ر بوون
07:58
They want to figure out how things work,
145
462358
2105
ئەوان ده‌یانه‌وێت بزانن
که‌چۆن شته‌کان کارده‌که‌ن
که‌چۆن شته‌کان کارده‌که‌ن
08:00
and they want to do it in groups,
146
464463
1760
وه ده‌یانه‌وێت به
گروپ ئه‌نجامی بده‌ن
08:02
like this hackers club in Washington, D.C.,
147
466223
2811
وه‌ک ئه‌م گروپه هاککه‌ره‌ی
واشنتۆنی پایته‌خت
واشنتۆنی پایته‌خت
08:04
that uses our materials to offer community courses.
148
469034
3665
ئه‌وه یارمه‌تی بابه‌ته‌کانی ئێمه ده‌دات
تا کۆرسی کۆمه‌ڵه‌یی پێشکه‌ش بکه‌ین
تا کۆرسی کۆمه‌ڵه‌یی پێشکه‌ش بکه‌ین
08:08
And because these materials are widely available
149
472699
2946
به‌هۆی ئه‌وه‌وه ئه‌م بابه‌تانه‌ش
به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو هه‌ن
به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو هه‌ن
08:11
and open-source, different people take them
150
475645
2694
وه سه‌رچاوه‌ی بۆ دروستکراوه،
خه‌ڵکانێکی زۆر ده‌یانبه‌ن
خه‌ڵکانێکی زۆر ده‌یانبه‌ن
08:14
to very different and unpredictable directions.
151
478339
2943
به‌ره‌و ئاڕاسته‌ی زۆر جیاواز و پێچه‌وانه
08:17
For example, Yu Fangmin, from Guangzhou,
152
481282
2913
بۆنمونه، یو فانگمین، لە گوانگزوه‌وه
08:20
has used FPGA technology
153
484195
2846
(ته‌کنه لۆژیای(ئێف پی جی ئەی
به‌کار هێنا بوو
به‌کار هێنا بوو
08:22
to build our computer and show others how to do the same
154
487041
3725
له‌دروست کردنی
کۆمپیوته‌ره کانماندا
کۆمپیوته‌ره کانماندا
و پاشان نیشانی ئەوانی تری دابوو
که‌چۆن دووباره‌ی بکه‌نه‌وه
که‌چۆن دووباره‌ی بکه‌نه‌وه
08:26
using a video clip, and Ben Craddock developed
155
490766
3363
به‌هۆی ڤیدیۆیه‌که‌وه،
وه بین کڕادۆک به‌ره‌و پێشی برد
وه بین کڕادۆک به‌ره‌و پێشی برد
08:30
a very nice computer game that unfolds
156
494129
3601
جۆرێکی زۆر باشی
یاری کۆمپیوته‌ری تر دروستکرا
یاری کۆمپیوته‌ری تر دروستکرا
08:33
inside our CPU architecture, which is quite a complex
157
497730
4969
(له‌ناو( پڕۆسەی بەشی بنچینەیی
کۆمپیوته‌ره‌کاندا، زۆر ئاڵۆزه
کۆمپیوته‌ره‌کاندا، زۆر ئاڵۆزه
08:38
3D maze that Ben developed
158
502699
2485
سێ دووریه‌ک هەیە کە
لەوەی (بین) پێشکەوتوترە
لەوەی (بین) پێشکەوتوترە
08:41
using the Minecraft 3D simulator engine.
159
505184
3908
به‌به‌کار هێنانی بزوێنه‌ری هه‌ستیاری
سێ دوری مینیکرافت
سێ دوری مینیکرافت
08:44
The Minecraft community went bananas over this project,
160
509092
3018
کۆمه‌ڵگەی مینیکرافت
وه‌ک ئالوده‌بویان لێهاتبوو
به‌رامبه‌ر به‌م پڕۆژه‌یه
به‌رامبه‌ر به‌م پڕۆژه‌یه
08:48
and Ben became an instant media celebrity.
161
512110
3384
وە (بین)یش بو
به ناودارێکی ئه‌وکاته‌ی میدیاکان
به ناودارێکی ئه‌وکاته‌ی میدیاکان
08:51
And indeed, for quite a few people,
162
515494
2902
له‌ڕاستیدا بۆ ژماره‌یه‌ک کەم له خه‌ڵکی
08:54
taking this NAND2Tetris pilgrimage, if you will,
163
518396
4077
ئەم (ئێن ئەی ئێن دی)ە وەربگریت،
ئەگەر وابکەیت
ئەگەر وابکەیت
08:58
has turned into a life-changing experience.
164
522473
2712
ئه‌وه ده‌بێته ئه‌زمونی گۆڕینی ژیان
09:01
For example, take Dan Rounds, who is a music
165
525185
3189
بۆ نمونه، (دان ڕاونوس) وه‌ربگرن،
که پسپۆڕی مۆسیقا و
که پسپۆڕی مۆسیقا و
09:04
and math major from East Lansing, Michigan.
166
528374
2769
بیرکاری بوو له (ئێست لانسین میشیگانه‌و)ه
09:07
A few weeks ago, Dan posted a victorious post
167
531143
3444
چه‌ند هه‌فته‌یه‌ک له‌مه‌وبه‌ر،
دان) پۆستێکی سه‌رکه‌وتوی)
دان) پۆستێکی سه‌رکه‌وتوی)
09:10
on our website, and I'd like to read it to you.
168
534587
2620
,له‌ماڵپه‌ڕه‌که‌ی ئێمه‌دا دانابوو
ده‌مه‌وێت بۆتان بخوێنمه‌وه
09:13
So here's what Dan said.
169
537207
3458
ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌یه که (دان) وتویه‌تی
09:16
"I did the coursework because understanding computers
170
540665
2812
من وانه‌کانم خوێند چونکه
تێگه‌یشتن له کۆمپیوته‌ر
تێگه‌یشتن له کۆمپیوته‌ر
09:19
is important to me, just like literacy and numeracy,
171
543477
3346
گرنگه بۆ من، وه خوێنده‌واری و ژماردن
09:22
and I made it through. I never worked harder on anything,
172
546823
3017
وابزانم واشمکردوه، هه‌رگیز له‌وه زیاتر
خۆم ماندوو نه‌کردوه بۆ هیچ شتێک
09:25
never been challenged to this degree.
173
549840
2709
هه‌رگیز به‌م ڕاده‌یه ته‌حه‌دا نه‌کرابووم
09:28
But given what I now feel capable of doing,
174
552549
2387
به‌ڵام ئه‌و هه‌سته‌ی پێ ده‌به‌خشیم
که ئێستا ده‌توانم بیکه‌م
که ئێستا ده‌توانم بیکه‌م
09:30
I would certainly do it again.
175
554936
2158
به‌دڵنیاییه‌وه جارێکی تریش
ئه‌نجامی ده‌ده‌م
ئه‌نجامی ده‌ده‌م
09:32
To anyone considering NAND2Tetris,
176
557094
2250
بۆهه‌ر که‌سێک که تێبینی
ئێن ئەی ئێن دی) کردبێت)
09:35
it's a tough journey, but you'll be profoundly changed."
177
559344
3746
ئه‌وه وه‌ک گه‌شتێکه، به‌ڵام تۆ
به‌شێوه‌یه‌کی بنه‌چه‌یی قوڵ ده‌گۆڕێیت
به‌شێوه‌یه‌کی بنه‌چه‌یی قوڵ ده‌گۆڕێیت
09:38
So Dan demonstrates the many self-learners
178
563090
4900
بۆیه (دان) چه‌ندین
فێرخوازی خودی ده‌ناسێنێت
فێرخوازی خودی ده‌ناسێنێت
09:43
who take this course off the Web, on their own traction,
179
567990
4646
که‌ئه‌م کۆرسانه ده‌بینن به‌ڕاسته‌وخۆ
له ئه‌نته‌رنێت، هه‌ر له‌خۆیانه‌وه
له ئه‌نته‌رنێت، هه‌ر له‌خۆیانه‌وه
09:48
on their own initiative, and it's quite amazing because
180
572636
4589
به‌ده‌ست پێشخه‌ری خۆیان،
وه ئه‌وه‌ش زۆر سه‌ر سوڕهێنه‌ره چونکه
وه ئه‌وه‌ش زۆر سه‌ر سوڕهێنه‌ره چونکه
09:53
these people cannot care less about
181
577225
4587
ئه‌م خه‌ڵکانه ناتوانن
که‌متر گرنگی بده‌ن به
که‌متر گرنگی بده‌ن به
09:57
grades.
182
581812
1242
نمره‌کان
09:58
They are doing it because of one motivation only.
183
583054
3905
ئه‌وان واده‌که‌ن ته‌نها
له‌به‌ر یه‌ک هانده‌ر
له‌به‌ر یه‌ک هانده‌ر
10:02
They have a tremendous passion to learn.
184
586959
3486
ئه‌وان خولیایه‌کی گه‌وره‌یان
هه‌یه بۆ فێر بوون
هه‌یه بۆ فێر بوون
10:06
And with that in mind,
185
590445
1924
به له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌وه‌ش
10:08
I'd like to say a few words about traditional college grading.
186
592369
4604
ده‌مه‌وێت هه‌ندێک شت بڵێم
له‌سه‌ر شێوازی باوی نمره دانانی زانکۆ
له‌سه‌ر شێوازی باوی نمره دانانی زانکۆ
10:12
I'm sick of it.
187
596973
2360
من زۆر لێی بێزارم
10:15
We are obsessed with grades
188
599333
1433
ئێمه هۆگری نمره بوین
10:16
because we are obsessed with data,
189
600766
1866
چونکه ئێمه هۆگری زانیاری بووین
10:18
and yet grading takes away all the fun from failing,
190
602632
4587
نمره هه‌موو خۆشیه‌کانت
لێ دووردەخاتەوە پاش شکستهێنان
لێ دووردەخاتەوە پاش شکستهێنان
10:23
and a huge part of education
191
607219
2476
وه به‌شێکی گه‌وره‌ی په‌روه‌رده
10:25
is about failing.
192
609695
1591
له‌باره‌ی شکست خوارنه‌وه
10:27
Courage, according to Churchill,
193
611286
2475
بەپێی ڕاوبۆچونی (چەرچڵ)، هاندان
10:29
is the ability to go from one defeat to another
194
613761
2946
بریتیه له گۆڕان له
شکسته‌وه بۆ دانه‌یه‌کی تر
شکسته‌وه بۆ دانه‌یه‌کی تر
10:32
without losing enthusiasm. (Laughter)
195
616707
2614
به‌بێ له‌ده‌ستدانی گه‌شبینی، پێکه‌نین
10:35
And [Joyce] said that mistakes
196
619321
3830
وه "جۆیس" دەڵێت ئه‌وهه‌ڵانه
10:39
are the portals of discovery.
197
623151
1469
دەرگاکانی زانینن
10:40
And yet we don't tolerate mistakes,
198
624620
3346
به‌ڵام هێشتا ئێمه به‌رگه‌ی هه‌ڵه ناگرین
10:43
and we worship grades.
199
627966
1309
بەڵکو ئێمە نمره ده‌په‌رستین
10:45
So we collect your B pluses and your A minuses
200
629275
3788
بۆیه ئێمه (بی) پۆزه‌تیڤ و
ئه‌ی)ی نیگه‌تیڤه‌کان کۆده‌که‌ینه‌وه)
ئه‌ی)ی نیگه‌تیڤه‌کان کۆده‌که‌ینه‌وه)
10:48
and we aggregate them into a number like 3.4,
201
633063
2837
کۆیان ده‌که‌ینه‌وه بۆ ژماره‌یه‌کی وەک ٣،٤
10:51
which is stamped on your forehead
202
635900
1911
که له‌سه‌ر ناوچه‌وانتانه
10:53
and sums up who you are.
203
637811
2443
وه ئه‌وه لێک ده‌داته‌وه که ئێوه کێن
10:56
Well, in my opinion, we went too far with this nonsense,
204
640254
3283
که‌واتە، به بۆچونی من زۆر
له‌گه‌ڵ ئه‌م بێ مانایه‌دا ڕۆشتین
له‌گه‌ڵ ئه‌م بێ مانایه‌دا ڕۆشتین
10:59
and grading became degrading.
205
643537
2681
وە پێوەری نمرە بەرەو نەمان دەچێت
11:02
So with that, I'd like to say a few words about upgrading,
206
646218
4901
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌مه‌وێت هه‌ندێک شت
بڵێم له‌باره‌ی پله به‌رزکردنەوە
بڵێم له‌باره‌ی پله به‌رزکردنەوە
11:07
and share with you a glimpse from my current project,
207
651119
4425
ده‌مه‌وێت که‌مێک له پڕۆژه‌کانی
ئێستامتان بۆ باسبکه‌م
ئێستامتان بۆ باسبکه‌م
11:11
which is different from the previous one,
208
655544
2030
که له‌وه‌ی پێشوتر جیاوازه
11:13
but it shares exactly the same characteristics
209
657574
2014
به‌ڵام هه‌مان خه‌سڵه‌تی هه‌یه له
11:15
of self-learning, learning by doing,
210
659588
3827
فێربوونی خودی، فێربوون به ئه‌نجام دان
11:19
self-exploration and community-building,
211
663415
2775
لێکۆڵینه‌وه‌ی خودی و دروست کردنی کۆمه‌ڵگا
11:22
and this project deals with K-12 math education,
212
666190
5860
وه ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ش وابه‌سته‌یە
بە فێرکاری (کەی-١٢ )ه وه
بە فێرکاری (کەی-١٢ )ه وه
به‌ده‌ستپێکردن له‌گه‌ڵ بیرکاری بنه‌ڕه‌ت دا
11:27
beginning with early age math,
213
672050
1904
11:29
and we do it on tablets because we believe that
214
673954
4493
ئێمه ئه‌وه به‌خشته ئه‌نجام ده‌ده‌ین
چونکه باوه‌ڕمان وایه که
چونکه باوه‌ڕمان وایه که
11:34
math, like anything else, should be taught hands on.
215
678447
4405
بیرکاری، وه‌ک هه‌رشتێکی تر
پێویسته ده‌ستی له‌سه‌ر ڕابهێنرێت
پێویسته ده‌ستی له‌سه‌ر ڕابهێنرێت
,ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌یه که ده‌یکه‌ین،
به‌شێوه‌یه‌کی بنه‌ڕه‌تی
به‌شێوه‌یه‌کی بنه‌ڕه‌تی
11:38
So here's what we do. Basically, we developed
216
682852
3155
ئێمه په‌ره‌مان داوه به
11:41
numerous mobile apps, every one of them explaining
217
686007
3758
ژماره‌ی به‌رنامه جوڵاوه‌کان،
که هه‌ریه‌که‌یان ڕوونکردنه‌وه‌ی
که هه‌ریه‌که‌یان ڕوونکردنه‌وه‌ی
11:45
a particular concept in math.
218
689765
1497
بنه‌مایه‌کی سه‌ره‌کیە له‌بیرکاری دا
11:47
So for example, let's take area.
219
691262
3441
بۆنمونه، با ڕوبه‌رێک وه‌ربگرین
11:50
When you deal with a concept like area --
220
694703
2472
کاتێک کار له‌گه‌ڵ
بنه‌مایه‌کی وه‌ک ڕوبه‌ر دەکەین
بنه‌مایه‌کی وه‌ک ڕوبه‌ر دەکەین
11:53
well, we also provide a set of tools that the child
221
697175
5244
که‌واتە، هه‌ندێ ئامڕازی
نیشان دەدەین که منداڵی
نیشان دەدەین که منداڵی
11:58
is invited to experiment with in order to learn.
222
702419
2631
بۆ بانگ هێشت کراون هه‌تا
تاقییان بکه‌نه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی فێربن
تاقییان بکه‌نه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی فێربن
12:00
So if area is what interests us, then one thing
223
705050
3953
که‌واتە ئه‌گه‌ر ناوچه ئه‌وه بێت که
سه‌رنجی ئێمه ڕاده‌کێشێ، ئه‌وا شتێک
سه‌رنجی ئێمه ڕاده‌کێشێ، ئه‌وا شتێک
12:04
which is natural to do is to tile the area
224
709003
4138
که ئاساییه بکرێ ئه‌وه‌یه
که ڕوبه‌ره‌که هه‌ڵبکه‌نین
که ڕوبه‌ره‌که هه‌ڵبکه‌نین
12:09
of this particular shape and simply count
225
713141
3650
به‌م شێوه دیارکراوه
هه‌تا به‌ئاسانی بیژمێرێن
هه‌تا به‌ئاسانی بیژمێرێن
12:12
how many tiles it takes to cover it completely.
226
716791
3863
چه‌ند چاڵ ده‌توانێ
هه‌مووی به‌باشی بگرێته‌وه
هه‌مووی به‌باشی بگرێته‌وه
12:16
And this little exercise here gives you a first
227
720654
2482
وه ئه‌م ڕاهێنانه بچکۆله‌یه
لێره‌دا یه‌که‌م
لێره‌دا یه‌که‌م
12:19
good insight of the notion of area.
228
723136
3429
به‌رچاو ڕوونیه‌ک له‌باره‌ی
بیرۆکه‌ی ڕوبه‌ره‌وه ده‌دات
بیرۆکه‌ی ڕوبه‌ره‌وه ده‌دات
12:22
Moving along, what about the area of this figure?
229
726565
2790
به‌م شێوه‌یه، ئه‌ی چی له‌باره‌ی
ڕوبه‌ری ئه‌م شێوه‌یه‌وه؟
ڕوبه‌ری ئه‌م شێوه‌یه‌وه؟
12:25
Well, if you try to tile it, it doesn't work too well, does it.
230
729355
4657
که‌واتە، ئه‌گه‌رهه‌وڵ بده‌یت
که‌هه‌ڵی بکه‌نیت
که‌هه‌ڵی بکه‌نیت
ئه‌وه زۆرباش کار ناکه‌ن، وانیه
بۆیه، له‌جیاتی ئه‌وه
ده‌توانین تاقی بکه‌ینه‌وه
ده‌توانین تاقی بکه‌ینه‌وه
12:29
So instead, you can experiment
231
734012
2304
12:32
with these different tools here by some process
232
736316
2680
له‌گه‌ڵ ئه‌م ئامڕازه جیاوازانه‌ی
لێره‌دان له‌لایەن هه‌ندێ پڕۆسه‌ی
12:34
of guided trial and error,
233
738996
2039
تاقیکردنه‌وه‌ی ڕێبه‌ی کراوی هه‌ڵه
12:36
and at some point you will discover that one thing
234
741035
2838
وه له قۆناغێکدا بۆمان ده‌رده‌که‌وێ
12:39
that you can do among several legitimate transformations
235
743873
3088
که ده‌توانی ئه‌نجامی بده‌یت
له‌نێوان کۆمه‌ڵێ گۆڕاندا
له‌نێوان کۆمه‌ڵێ گۆڕاندا
12:42
is the following one. You can cut the figure,
236
746961
2831
,ئه‌وه‌یه که دوای یه‌کێکیان بکه‌ویت
ده‌توانی ژماره‌که که‌م بکه‌یته‌وه
12:45
you can rearrange the parts, you can glue them
237
749792
3616
ده‌توانی به‌شه‌کان ڕێک بخه‌یته‌وه،
ده‌توانی به‌یه‌که‌وه بیانلکێنیت
12:49
and then proceed to tile just like we did before.
238
753408
3117
وه پاشان بیانخه‌یته
پڕۆسه‌ی هه‌ڵکه‌ندنه‌وه
پڕۆسه‌ی هه‌ڵکه‌ندنه‌وه
وه‌ک ئه‌وه‌ی
پێشتر ئه‌نجاممان دا
پێشتر ئه‌نجاممان دا
12:52
(Applause)
239
756525
5275
چه‌پڵه لێدان
12:57
Now this particular transformation
240
761800
2723
ئێستا ئه‌م گۆڕانه دیاری کراوه
13:00
did not change the area of the original figure,
241
764523
3984
ناوچه‌ی ژماره ڕه‌سەنه‌که نه‌گۆڕاوه
بۆیه که شه‌ش ساڵانێک
یاری ده‌کات له‌گه‌ڵ ئه‌مه
یاری ده‌کات له‌گه‌ڵ ئه‌مه
13:04
so a six-year-old who plays with this
242
768507
2187
13:06
has just discovered a clever algorithm
243
770694
2884
تازه بۆی ده‌ره‌که‌وێ یاسا زیره‌که‌کان
13:09
to compute the area of any given parallelogram.
244
773578
4040
بۆ پێوانه‌ی هه‌ر دورییه‌کی که‌وانه‌یی
ڕوبه‌ره‌که یاسایەکمان دەداتێ
ڕوبه‌ره‌که یاسایەکمان دەداتێ
بو زانين
13:13
We don't replace teachers, by the way.
245
777618
1856
ئێمه مامۆستاکان ئاڵوگۆڕ پێ ناکه‌ین
13:15
We believe that teachers should be empowered, not replaced.
246
779474
3129
ئێمه باوه‌ڕمان وایه
مامۆستاکان ده‌بێت
مامۆستاکان ده‌بێت
به‌هێز بکرێن نه‌ک
ئاڵوگۆڕیان پێ بکرێت
ئاڵوگۆڕیان پێ بکرێت
13:18
Moving along, what about the area of a triangle?
247
782603
3295
ئه‌ی چی له‌باره‌ی ڕوبه‌ری سێگۆشه‌یەکەوە؟
13:21
So after some guided trial and error,
248
785898
2795
بۆیه له‌باره‌ی هه‌ندێ تاقیکردنه‌وه‌ی
ڕێبه‌ری کراوی هه‌ڵه‌وه
ڕێبه‌ری کراوی هه‌ڵه‌وه
13:24
the child will discover, with or without help,
249
788693
3935
منداڵه‌که بۆی ده‌رده‌که‌وێت،
لەگەڵ یاخود بەبێ یارمەتی
لەگەڵ یاخود بەبێ یارمەتی
13:28
that he or she can duplicate the original figure
250
792628
3858
کوڕ یاخود کچ ده‌توانێت شێوازی
ڕه‌سه‌نی ته‌نه‌که وه‌ربگرێت
ڕه‌سه‌نی ته‌نه‌که وه‌ربگرێت
13:32
and then take the result, transpose it,
251
796486
3408
وه پاشان ئه‌نجامه‌کان وه‌ربگرێت،
پاشان بیگوازێته‌وه
پاشان بیگوازێته‌وه
بینوسێنیت به ڕاسته‌قینه‌که‌وه پاشان
13:35
glue it to the original and then proceed [with] what we did before:
252
799894
3748
به‌ڕێی بکات له‌گه‌ڵ
ئه‌وه‌ی پێشتر ئه‌نجاممان دا
ئه‌وه‌ی پێشتر ئه‌نجاممان دا
13:39
cut, rearrange, paste — oops— paste and glue,
253
803642
7728
بیبڕێ- ڕێکی بخاته‌وه- پێوه‌ی بلکێنێته‌وه
- ئۆبس - پێکه‌وه لکاندن و چه‌سپاندن
- ئۆبس - پێکه‌وه لکاندن و چه‌سپاندن
13:47
and tile.
254
811370
1596
وه هه‌ڵی بکۆڵێ
13:48
Now this transformation has doubled the area
255
812966
3827
ئێستا ئه‌م گۆڕانکاریانه
ڕوبه‌ره‌کانی دوو هێنده‌ی
ڕوبه‌ره‌کانی دوو هێنده‌ی
13:52
of the original figure, and therefore we have just learned
256
816793
3850
شێوازه ڕاشته‌قینه‌که‌ی کردوه،
وه بۆیه ئێمه فێری ئه‌وه بووین
وه بۆیه ئێمه فێری ئه‌وه بووین
13:56
that the area of the triangle equals the area of this rectangle
257
820643
3766
که ڕوبه‌ری سێگۆشه
یه‌کسانه به‌ڕوبه‌ری ئه‌م لاکێشه‌یه
یه‌کسانه به‌ڕوبه‌ری ئه‌م لاکێشه‌یه
14:00
divided by two.
258
824409
2454
دابه‌ش دوو
14:02
But we discovered it by self-exploration.
259
826863
3448
به‌ڵام ئێمه ئه‌وه‌مان
به لێکۆڵینه‌وه‌ی خودی بۆ ده‌رکه‌وت
به لێکۆڵینه‌وه‌ی خودی بۆ ده‌رکه‌وت
14:06
So, in addition to learning some useful geometry,
260
830311
6080
بۆیه سه‌ره‌ڕای فێربوونی
هه‌ندێ له ڕوبه‌ڕووی چێوه
هه‌ندێ له ڕوبه‌ڕووی چێوه
14:12
the child has been exposed to some pretty sophisticated
261
836391
4387
منداڵه‌که فێری هه‌ندێک ڕۆشنبیری
14:16
science strategies, like reduction,
262
840778
3027
زانستی ستراتیجی بوو، وه‌ک که‌م کردنه‌وه
14:19
which is the art of
263
843805
2914
که هونه‌ری
14:22
transforming a complex problem into a simple one,
264
846719
3586
گۆڕینی کێشه‌یه‌کی ئاڵۆزه
بۆ کێشه‌یه‌کی ئاسان
بۆ کێشه‌یه‌کی ئاسان
14:26
or generalization, which is at the heart
265
850305
2369
یان بە گشتی کردن،کە ئەو دڵی
14:28
of any scientific discipline,
266
852674
2843
هه‌ر توێژینه‌وه‌یه‌کی زانستیە
14:31
or the fact that some properties are invariant
267
855517
2590
یاخود ئه‌و ڕاستیه‌ی که
هه‌ندێ ناوه‌ڕۆک ناجۆراو جۆرن
هه‌ندێ ناوه‌ڕۆک ناجۆراو جۆرن
14:34
under some transformations.
268
858107
3024
له‌ژێر هه‌ندێک گۆڕانکاریدا
14:37
And all this is something that a very young child
269
861131
3285
ئه‌مه‌ش شتێکه که منداڵکی زۆر بچوک
14:40
can pick up using such mobile apps.
270
864416
4309
ده‌توانێت فێری بێت به
به‌کارهێنانی هه‌ر به‌رنامه‌یه‌کی مۆبایل
به‌کارهێنانی هه‌ر به‌رنامه‌یه‌کی مۆبایل
14:44
So presently, we are doing the following:
271
868725
3094
بۆیه له‌ئێستادا، ئێمه ئه‌مانه ده‌که‌ین
14:47
First of all, we are decomposing the K-12 math curriculum
272
871819
4309
،پێش هه‌موو شتێک
ئێمه کتێبه‌کانی بیرکاری
کەی-١٢)هه‌ڵده‌وه‌شێنینه‌وه)
کەی-١٢)هه‌ڵده‌وه‌شێنینه‌وه)
14:52
into numerous such apps.
273
876128
2891
بۆ ژماره‌یه‌ک به‌رنامه‌ی هاوشێوه
14:54
And because we cannot do it on our own,
274
879019
2577
چونکه ناتوانین خۆمان ئه‌نجامی بده‌ین
14:57
we've developed a very fancy authoring tool
275
881596
3094
ئێمه ئامڕازێکی زۆر گران
به‌هامان به‌ره‌و پێشبردوه بۆ نوسین
به‌هامان به‌ره‌و پێشبردوه بۆ نوسین
15:00
that any author, any parent or actually anyone
276
884690
3275
که‌هه‌ر نوسه‌رێک، یان هه‌ر خێزانێک
یان له‌ڕاستیدا هه‌ر که‌سێک بێت
یان له‌ڕاستیدا هه‌ر که‌سێک بێت
15:03
who has an interest in math education,
277
887965
2353
که ئاره‌زوی هه‌بێت بۆ فێربونی بیرکاری
15:06
can use this authoring tool to develop similar apps
278
890318
3272
ده‌توانێت ئه‌م ئامڕازی نوسینه به‌کاربێنێت
بۆ به‌ره‌و پێشبردنی هه‌ر به‌رنامه‌یه‌ک
بۆ به‌ره‌و پێشبردنی هه‌ر به‌رنامه‌یه‌ک
15:09
on tablets without programming.
279
893590
3405
بۆ خشته‌کردن به بێی هه‌ر به‌رنامه‌سازیه‌ک
15:12
And finally, we are putting together an adaptive ecosystem
280
896995
3220
له کۆتایدا، ئێمه سیسته‌مێکی
ژینگه‌یی خۆگونجێن پێکه‌وه ده‌به‌ستین
ژینگه‌یی خۆگونجێن پێکه‌وه ده‌به‌ستین
15:16
that will match different learners
281
900215
2828
که فێرخوازه جیاوه‌زه‌کان به‌راورد ده‌کات
15:18
with different apps according to their evolving learning style.
282
903043
5377
به به‌رنامه‌ی جیاوازەوە کە بکونجێ
له‌گه‌ڵ ستایلی فێرخوازی ئه‌واندا
له‌گه‌ڵ ستایلی فێرخوازی ئه‌واندا
15:24
The driving force behind this project
283
908420
2521
هێزی بەره‌و پێشبردنی ئه‌م پڕۆژه‌یه
15:26
is my colleague Shmulik London,
284
910941
2947
هاوڕێکه‌م (شمولیک لندن)ە
15:29
and, you see, just like
285
913888
2644
وەک دەبینن، تەنها وەکو
15:32
Salman did about 90 years ago,
286
916532
4073
ئه‌وه‌ی سەلمان (٩٠)ساڵ له‌مه‌وپێش کردی
15:36
the trick is to surround yourself with brilliant people,
287
920605
3971
فێڵه‌که‌ی له‌وه‌دایه که
خۆت ده‌وره بده‌یت به خه‌ڵکانی بلیمه‌ت
خۆت ده‌وره بده‌یت به خه‌ڵکانی بلیمه‌ت
15:40
because at the end,
288
924576
2756
چونکه له‌کۆتایدا
15:43
it's all about people.
289
927332
1903
ئه‌وه هه‌مووی له‌باره‌ی خه‌ڵکه وه‌یه
15:45
And a few years ago, I was walking in Tel Aviv
290
929235
3419
وه‌چه‌ند ساڵێک له‌مه‌وبه‌ر،
من له (تەل ئەبیب) پیاسه‌م ده‌کرد
من له (تەل ئەبیب) پیاسه‌م ده‌کرد
15:48
and I saw this graffiti on a wall,
291
932654
2830
ئه‌م به‌یاننامه‌یه‌م به‌دیوارێکه‌وه بینی
15:51
and I found it so compelling
292
935484
1791
به‌زۆره ملێم ده‌زانی
15:53
that by now I preach it to my students,
293
937275
2143
که‌ئێستا خوێنکاره‌کانمانی
پێ ئامۆژگاری ده‌که‌م
پێ ئامۆژگاری ده‌که‌م
15:55
and I'd like to try to preach it to you.
294
939418
2266
ده‌مه‌وێت ئێوه‌شی پێ ئامۆژگاری بکه‌م
15:57
Now, I don't know how many people here are familiar
295
941684
1740
نازانم چه‌ند که‌س لێره ئاشنایه
15:59
with the term "mensch."
296
943424
1828
له‌گه‌ڵ زاره‌وه‌ی مێنش
16:01
It basically means to be human
297
945252
2608
ئه‌وه له‌بنه‌ڕه‌تدا مانای ئه‌وه‌یه
که مرۆڤ بیت
که مرۆڤ بیت
16:03
and to do the right thing.
298
947860
1935
وه شتی ڕاست ئه‌نجام بده‌یت
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا،
ئه‌وه‌ی ئه‌م به‌یاننامه‌یه
ئه‌وه‌ی ئه‌م به‌یاننامه‌یه
16:05
And with that, what this graffiti says is,
299
949795
2429
ده‌یگه‌یه‌نێت بریتیه له ته‌کنیکی باڵا
16:08
"High-tech schmigh-tech.
300
952224
2086
16:10
The most important thing is to be a mensch." (Laughter)
301
954310
2563
گرنگ ترین شت ئه‌وه‌یه
که "مێنش" بێت, پێکه‌نین
که "مێنش" بێت, پێکه‌نین
16:12
Thank you. (Applause)
302
956873
3395
سوپاس. چه‌پڵه لێدان
16:16
(Applause)
303
960268
4783
چه‌پڵه لێدان
ABOUT THE SPEAKER
Shimon Schocken - Computer Scientist, EducatorShimon Schocken is a computer science professor and dedicated educator.
Why you should listen
Shimon Schocken is a former dean at Interdisciplinary Center (IDC) Herzliya, a new Israeli private university which he helped found in 1995. He's also taught at NYU, Harvard and Stanford. Together with Noam Nisan he developed a freely available, open-source, self-paced program for learning applied computer science: The Elements of Computing Systems. Offered in 2005, this led to one of the first successful open online courses. Now, courses based on the approach are offered by traditional universities as well as in crowd-sourced settings, and have been taken freely by thousands of self-learners over the web. Registration, lecture and project schedules are managed by volunteer course coordinators, and student questions are answered by the course alumni community.
His current project focuses on developing instructional materials for early-age math education, which he thinks can be transformed using low-cost tablet computers. He uses his other life passion, mountain biking, to teach adolescent boys in Israelʼs juvenile detention centers valuable life lessons through challenging bike rides in remote locations. He was co-organizer and program chair of TEDxTelAviv 2010.
Shimon Schocken | Speaker | TED.com