TEDSummit
Christopher Soghoian: Your smartphone is a civil rights issue
Christopher Soghoian: သင့် စမတ်ဖုန်းဟာ အများပြည်သူ ရပိုင်ခွင့် ကိစ္စရပ်တစ်ခုပါ။
Filmed:
Readability: 4.7
1,581,538 views
သင်အသုံးပြုတဲ့ စမတ်ဖုန်းဟာ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အကြိုက်တစ်ခုထက် ပိုပြီး ထင်ဟပ်စေပါတယ်။ သင့်ကို နီးနီးကပ်ကပ် ခြေရာခံလိုက်နိုင်ရေး အတွက် သုံးရန် ဆုံးဖြတ်နိုင်ပါတယ်။ တစ်ကိုယ်ရေ သီးသန့်ဖြစ်မှု ကျွမ်းကျင်ပညာရှင် TED ဝိုင်းတော်သား Christopher Soghoian ကနေပြီး Apple နဲ့ Android ကိရိယာတွေမှာ သုံးထားတဲ့ စကားဝှက်ရေးသွင်းမှု အကြားက သိသာလှတဲ့ ခြားနားချက်ကို အသေးစိတ်တင်ပြထားပြီး တိုးပွားလာနေတဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် လုံခြုံမှုဆိုင်ရာ ခွဲခြားမှုကို သတိပြုကြဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။ သူပြောတာက "အစိုးရဲ့ စူးစိုက်ကြည့်ခြင်းကနေ ကာကွယ်နိုင်သူတွေဟာ ချမ်းသာပြီး အာဏာရှိသူတွေပဲဆိုရင် ဒါဟာ ပြဿနာတစ်ရပ်ပါ။ ဒါဟာ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး ပြဿနာတစ်ခုသက်သက် မဟုတ်ပါဘူး၊ ဒါဟာ အများပြည်သူ ရပိုင်ခွင့် ကိစ္စရပ်တစ်ခုပါ"တဲ့။
Christopher Soghoian - Privacy researcher and activist
Christopher Soghoian researches and exposes the high-tech surveillance tools that governments use to spy on their own citizens, and he is a champion of digital privacy rights. Full bio
Christopher Soghoian researches and exposes the high-tech surveillance tools that governments use to spy on their own citizens, and he is a champion of digital privacy rights. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
In the spring of 2016,
0
499
2523
၂၀၁၆ ရဲ့ နွေဦးမှာ
00:15
a legal battle between Apple
and the Federal Bureau of Investigation
and the Federal Bureau of Investigation
1
3046
4404
Apple နဲ့ FBI အကြားက
ဥပဒေရေးရာ တိုက်ပွဲတစ်ခုကို
ဥပဒေရေးရာ တိုက်ပွဲတစ်ခုကို
00:19
captured the world's attention.
2
7474
1678
တစ်ကမ္ဘာလုံးက အာရုံစိုက် နေခဲ့တယ်
00:21
Apple has built security features
into its mobile products
into its mobile products
3
9633
3339
Apple ဟာ ၎င်းရဲ့ မိုဘိုင်းထုတ်ကုန်တွေ
ထဲမှာ၎င်း ကိရိယာတွေပေါ်က ဒေတာကို
ထဲမှာ၎င်း ကိရိယာတွေပေါ်က ဒေတာကို
00:24
which protect data on its devices
from everyone but the owner.
from everyone but the owner.
4
12996
3833
ပိုင်ရှင်ကလွဲပြီး အခြားသူတွေကနေ ကာကွယ်တဲ့
လုံခြုံရေး အင်္ဂါရပ်တွေတည်ဆောက်ထားတယ်။
လုံခြုံရေး အင်္ဂါရပ်တွေတည်ဆောက်ထားတယ်။
00:28
That means that criminals, hackers
and yes, even governments
and yes, even governments
5
16853
4645
ဆိုလိုတာက ရာဇဝတ်သားတွေ၊
ဟက်ကာတွေ၊ ပြီးတော့ အစိုးရတွေတောင်တို့မှ
ဟက်ကာတွေ၊ ပြီးတော့ အစိုးရတွေတောင်တို့မှ
00:33
are all locked out.
6
21522
1320
အားလုံးကို ပိတ်ဆို့ထားတာပါ။
00:35
For Apple's customers,
this is a great thing.
this is a great thing.
7
23580
2199
Apple ရဲ့ ဝယ်သူတွေအတွက်တော့
သိပ်ကောင်းတဲ့ အရာပါ
သိပ်ကောင်းတဲ့ အရာပါ
00:38
But governments are not so happy.
8
26581
2039
ဒါပေမဲ့ အစိုးရတွေကတော့
သိပ်သဘောမကျဘူးပေါ့။
သိပ်သဘောမကျဘူးပေါ့။
00:41
You see, Apple has made
a conscious decision
a conscious decision
9
29152
2317
Apple ဟာ စောင့်ကြည့်ခြင်း ရန်ကလွတ်အောင်
00:43
to get out of the surveillance business.
10
31493
2560
သတိရှိတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုချလိုက်တာပါ။
00:46
Apple has tried to make surveillance
as difficult as possible
as difficult as possible
11
34077
3211
Apple ဟာ အစိုးရေတွေ (သို့)
အခြားလုပ်ဆောင်သူတွေ စောင့်ကြည့်တာကို
အခြားလုပ်ဆောင်သူတွေ စောင့်ကြည့်တာကို
00:49
for governments and any other actors.
12
37312
2366
တတ်နိုင်သမျှ ခက်အောင်လုပ်ထားလိုက်တယ်။
00:53
There are really two
smartphone operating systems
smartphone operating systems
13
41676
2330
တကယ်က ကမ္ဘာ့ စမတ်ဖုန်း
စျေးကွက်မှာ စမတ်ဖုန်း
စျေးကွက်မှာ စမတ်ဖုန်း
00:56
in the global smartphone market:
14
44030
1628
လုပ်ဆောင်ရေး စနစ်နှစ်ခုရှိပါတယ်။
00:57
iOS and Android.
15
45682
1714
iOS နဲ Android ပါ။
00:59
iOS is made by Apple.
Android is made by Google.
Android is made by Google.
16
47749
3068
iOS က Applမှ လုပ်ထားပြီး
Android က Google ကလုပ်တာပါ။
Android က Google ကလုပ်တာပါ။
01:03
Apple has spent a lot of time and money
17
51446
3124
Apple ဟာ ၎င်းရဲ့ထုတ်ကုန်တွေကို
01:06
to make sure that its products
are as secure as possible.
are as secure as possible.
18
54594
3271
အလုံခြုံဆုံးဖြစ်စေဖို့
အချိန်နဲ့ ငွေ အများကြီးသုံးထားတယ်။။
အချိန်နဲ့ ငွေ အများကြီးသုံးထားတယ်။။
01:10
Apple encrypts all data
stored on iPhones by default,
stored on iPhones by default,
19
58458
3434
Apple ဟာ iPhone မှာ အလိုလျောက်
သိမ်းထားတဲ့ ဒေတာအားလုံးကို
သိမ်းထားတဲ့ ဒေတာအားလုံးကို
01:13
and text messages sent from one
Apple customer to another Apple customer
Apple customer to another Apple customer
20
61916
4006
စကားဝှက်လုပ်ထားပြီး Apple သုံးစွဲသူ
အချင်းချင်းပို့ကြတဲ့ စာတိုတွေကို
အချင်းချင်းပို့ကြတဲ့ စာတိုတွေကို
01:17
are encrypted by default
21
65946
1702
သုံးစွဲသူ ဘာမှလုပ်စရာမလိုပဲ
01:19
without the user having
to take any actions.
to take any actions.
22
67672
2517
အလိုလို စကားဝှက်လုပ်ထားတယ်။
01:22
What this means is that,
23
70769
1611
ဆိုလိုတာက
01:24
if the police seize an iPhone
and it has a password,
and it has a password,
24
72404
3780
တကယ်လို့ ရဲက iPhone ကို သိမ်းမိပြီး
၎င်းမှာ စကားဝှက် ထည့်ထားရင်
၎င်းမှာ စကားဝှက် ထည့်ထားရင်
01:28
they'll have a difficult time
getting any data off of it,
getting any data off of it,
25
76724
3642
ဒီထဲက ဒေတာတွေရဖို့ အခက်အခဲတွေ့မှာပါ။
01:32
if they can do it at all.
26
80390
1412
လုပ်လို့ ရနိုင်တောင်မှပါ။
01:34
In contrast, the security of Android
just really isn't as good.
just really isn't as good.
27
82374
4138
ဆန့်ကျင်ဘက်က Android ရဲ့
လုံခြုံရေးစနစ်က သိပ်မကောင်းပါဘူး။
လုံခြုံရေးစနစ်က သိပ်မကောင်းပါဘူး။
01:38
Android phones, or at least
most of the Android phones
most of the Android phones
28
86536
3046
Android ဖုန်းတွေဟာ အနည်းဆုံး
ဝယ်သူတွေကို ရောင်းထားတဲ့
ဝယ်သူတွေကို ရောင်းထားတဲ့
01:41
that have been sold to consumers,
29
89606
1606
Android ဖုန်းအများစုဟာ
01:43
do not encrypt data stored
on the device by default,
on the device by default,
30
91236
2855
အလိုလိုသိမ်းထားတဲ့
ဒေတာအားလုံးအတွက် စကားဝှက်မလုပ်ဘူး။
ဒေတာအားလုံးအတွက် စကားဝှက်မလုပ်ဘူး။
01:46
and the built-in text messaging app
in Android does not use encryption.
in Android does not use encryption.
31
94115
4986
Android မှာပါတဲ့ စာတိုပို့တဲ့ app ကလည်း
စကားဝှက်ကို မသုံးပါဘူး။
စကားဝှက်ကို မသုံးပါဘူး။
01:51
So if the police seize an Android phone,
32
99555
2694
ဒီတော့ ရဲက Android ဖုန်းကို သိမ်းမိရင်
01:54
chances are, they'll be able to get
all the data they want
all the data they want
33
102273
3357
ဖြစ်နိုင်တာက ဒီကိရိယာကနေ လိုချင်တဲ့
01:57
off of that device.
34
105654
1292
ဒေတာအကုန် ရနိုင်ပါလိမ့်မယ်။
01:59
Two smartphones
35
107858
1686
ကမ္ဘာမှာ အကြီးဆုံး
02:01
from two of the biggest
companies in the world;
companies in the world;
36
109568
2333
ကုမ္ပဏီနှစ်ခုက စမတ်ဖုန်းနှစ်လုံးပါ။
02:04
one that protects data by default,
37
112497
1785
တစ်မျိုးက အလိုလျောက် ဒေတာ ကာကွယ်တယ်၊
02:06
and one that doesn't.
38
114948
1274
တစ်မျိုးက မကာကွယ်ဘူးပေါ့။
02:08
Apple is a seller of luxury goods.
39
116840
3142
Apple ဟာ ဇိမ်ခံပစ္စည်းတွေ ရောင်းသူပါ၊
02:12
It dominates the high end of the market.
40
120006
2249
စျေးကွက်မှာ အမြင့်ဆုံးကို
လွှမ်းမိုးထားတယ်။
လွှမ်းမိုးထားတယ်။
02:14
And we would expect a manufacturer
of luxury goods to have products
of luxury goods to have products
41
122710
4354
အင်္ဂါရပ်တွေ ပိုပါတဲ့ ထုတ်ကုန်တွေရှိဖို့
ဇိမ်ခံပစ္စည်းတွေ ထုတ်လုပ်သူတစ်ဦးကို
ဇိမ်ခံပစ္စည်းတွေ ထုတ်လုပ်သူတစ်ဦးကို
02:19
that include more features.
42
127088
1957
ကျွန်တော်တို့ မျှော်လင့်မိမှာပေါ့။
02:21
But not everyone can afford an iPhone.
43
129567
2407
ဒါပေမဲ့ လူတိုင်း iPhone မတတ်နိုင်ဘူးလေ။
02:23
That's where Android
really, really dominates:
really, really dominates:
44
131998
2587
ဒါက စျေးကွက်ရဲ့ အလယ်အလတ်နဲ့
အနိမ့်ပိုင်းမှာ
အနိမ့်ပိုင်းမှာ
02:26
at the middle and low end of the market,
45
134609
2751
Android က တကယ်ကို ကြီးစိုးတဲ့ နေရာပါ။
02:29
smartphones for the billion
and a half people
and a half people
46
137384
2626
ဖုန်းတစ်လုံးကို ဒေါ်လာ
၆၀၀ မသုံးနိုင် (သို့)
၆၀၀ မသုံးနိုင် (သို့)
02:32
who cannot or will not spend
47
140034
2870
သုံးမှာမဟုတ်တဲ့ လူပေါင်း ဘီလီယံ
တစ်သန်းခွဲအတွက်
တစ်သန်းခွဲအတွက်
02:34
600 dollars on a phone.
48
142928
2461
စမတ်ဖုန်းတွေပါ။
02:41
But the dominance of Android
has led to what I call
has led to what I call
49
149275
5830
ဒါပေမဲ့ Android ကြီးစိုးမှုက ကျွန်တော်
ခေါ်တဲ့ "ဒစ်ဂျစ်တယ် လုံခြုံရေး ခွဲခြားမှု"
ခေါ်တဲ့ "ဒစ်ဂျစ်တယ် လုံခြုံရေး ခွဲခြားမှု"
02:47
the "digital security divide."
50
155129
2212
ကို ဖြစ်စေတယ်။
02:49
That is, there is now increasingly a gap
51
157365
2985
ဆိုလိုတာက အခုအခါ အလိုလို
ဒေတာလုံခြုံမှုပေးနိုင်တဲ့
ဒေတာလုံခြုံမှုပေးနိုင်တဲ့
02:52
between the privacy
and security of the rich,
and security of the rich,
52
160374
4125
ကိရိယာတွေကို တတ်နိုင်တဲ့ လူချမ်းသာတွေနဲ့
02:56
who can afford devices
that secure their data by default,
that secure their data by default,
53
164523
2770
သူတို့ကို အလိုလို ကာကွယ်ဖို့
မဆိုစလောက်လေးသာ တတ်နိုင်တဲ့
မဆိုစလောက်လေးသာ တတ်နိုင်တဲ့
03:00
and of the poor,
54
168036
1252
ဆင်းရဲသားတွေကြားက
03:01
whose devices do very little
to protect them by default.
to protect them by default.
55
169851
4674
သီသန့်ဖြစ်မှုနဲ့ လုံခြုံမှု
ကွာခြားချက်က တိုးတိုးလာနေတယ်။
ကွာခြားချက်က တိုးတိုးလာနေတယ်။
03:07
So, think of the average Apple customer:
56
175667
3115
ဒီတော့ သာမန် Apple သုံးသူတစ်ယောက်ကို
တွေးကြည့်ပါ။
တွေးကြည့်ပါ။
03:12
a banker, a lawyer,
a doctor, a politician.
a doctor, a politician.
57
180013
4862
ဘဏ်သူဌေး၊ ရှေ့နေ၊ဆရာဝန်၊
နိုင်ငံရေးသမား တစ်ယောက်ယောက်ပေါ့။
နိုင်ငံရေးသမား တစ်ယောက်ယောက်ပေါ့။
03:17
These individuals now increasingly have
smartphones in their pockets
smartphones in their pockets
58
185387
5254
ဒီတစ်ဦးချင်းဟာ သူတို့ အိပ်ကပ်တွေထဲမှာ
သတင်းအချက်အလက်တွေကို လုံခြုံအောင်
သတင်းအချက်အလက်တွေကို လုံခြုံအောင်
03:22
that encrypt their calls,
their text messages,
their text messages,
59
190665
3473
ဘာမှလုပ်စရာမလိုပဲ
သူတို့ ကိရိယာတွေပေါ်က ခေါ်ဆိုမှုတွေ၊
သူတို့ ကိရိယာတွေပေါ်က ခေါ်ဆိုမှုတွေ၊
03:26
all the data on the device,
60
194162
1535
စာတိုတွေကို ဒေတာတွေကို
03:27
without them doing really anything
to secure their information.
to secure their information.
61
195721
4008
စကားဝှက်လုပ်ပေးတဲ့
စမတ်ဖုန်းတွေ တိုးတိုးရှိလာနေတယ်။
စမတ်ဖုန်းတွေ တိုးတိုးရှိလာနေတယ်။
03:32
In contrast, the poor
and the most vulnerable in our societies
and the most vulnerable in our societies
62
200904
4045
ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ လူအဖွဲ့အစည်းတွေထဲက
ဆင်းရဲသားတွေနဲ့ ခုခံစွမ်းမရှိဆုံးတွေဟာ
ဆင်းရဲသားတွေနဲ့ ခုခံစွမ်းမရှိဆုံးတွေဟာ
03:36
are using devices that leave them
completely vulnerable to surveillance.
completely vulnerable to surveillance.
63
204973
5187
စောင့်ကြည့်တာကိုလုံးဝ ခုခံစွမ်းမရှိတာကို
သူတို့ကိုချန်ထားတဲ့ ကိရိယာတွေ သုံးနေတယ်။
သူတို့ကိုချန်ထားတဲ့ ကိရိယာတွေ သုံးနေတယ်။
03:43
In the United States, where I live,
64
211065
1989
ကျွန်တော်နေတဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ
03:45
African-Americans are more likely
to be seen as suspicious
to be seen as suspicious
65
213078
3949
အာဖရိကန်-အမေရိကန်တွေဟာ
သံသယပိုအဖြစ်ခံရ၊ စာရင်းအသွင်းခံရဖို့
သံသယပိုအဖြစ်ခံရ၊ စာရင်းအသွင်းခံရဖို့
03:49
or more likely to be profiled,
66
217051
1851
(သို့) ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများကာ
03:51
and are more likely to be targeted
by the state with surveillance.
by the state with surveillance.
67
219640
3665
နိုင်ငံတော်က စောင့်ကြည့်တာရဲ့
ပစ်မှတ်ထားခံရဖို့ ပိုဖြစ်နိုင်ခြေရှိတယ်။
ပစ်မှတ်ထားခံရဖို့ ပိုဖြစ်နိုင်ခြေရှိတယ်။
03:56
But African-Americans
are also disproportionately likely
are also disproportionately likely
68
224008
2789
ဒါပေမဲ့ အမေရိကန်-အာဖရိကန်တွေဟာ
သူတို့ကို ကာကွယ်ဖို့
သူတို့ကို ကာကွယ်ဖို့
03:58
to use Android devices
that do nothing at all
that do nothing at all
69
226821
3096
ဘာမှ လုပ်မပေးတဲ့ Android
ကိရိယာတွေကို အချိုးအစား မမျှမတ
ကိရိယာတွေကို အချိုးအစား မမျှမတ
04:01
to protect them from that surveillance.
70
229941
2070
သုံးဖို့လည်း ပိုများနိုင်ပါတယ်။
04:04
This is a problem.
71
232974
1324
ဒါက ပြဿနာတစ်ရပ်ပါ။
04:07
We must remember
that surveillance is a tool.
that surveillance is a tool.
72
235536
2509
စောင့်ကြည့်ခြင်းဟာ လက်နက်တစ်ခုဆိုတာ
သတိရရမှာပါ။
သတိရရမှာပါ။
04:10
It's a tool used by those in power
73
238810
2648
ဒါဟာ အာဏာရှိသူတွေက
အာဏာမဲ့တွေကို သုံးတဲ့
အာဏာမဲ့တွေကို သုံးတဲ့
04:13
against those who have no power.
74
241934
2258
လက်နက်တစ်ခုပါ။
04:17
And while I think it's absolutely great
75
245173
4750
Apple လို ကုမ္ပဏီတွေက
လူတွေအတွက် စကားဝှက်လုပ်ဖို့
လူတွေအတွက် စကားဝှက်လုပ်ဖို့
04:21
that companies like Apple
are making it easy for people to encrypt,
are making it easy for people to encrypt,
76
249947
3448
လွယ်ကူအောင် လုပ်ပေးတာတာ
လုံးဝကောင်းတယ်လို့ ထင်မိပေမဲ့
လုံးဝကောင်းတယ်လို့ ထင်မိပေမဲ့
04:26
if the only people
who can protect themselves
who can protect themselves
77
254355
3815
အစိုးရစောင့်ကြည့်ခြင်းက
သူတို့ကိုယ်သူတို့ကာကွယ်နိုင်တဲ့
သူတို့ကိုယ်သူတို့ကာကွယ်နိုင်တဲ့
04:30
from the gaze of the government
78
258194
1491
လူတွေဟာ ချမ်းသာသူတွေနဲ့
04:31
are the rich and powerful,
79
259709
1560
အာဏာရှိသူတွေပဲဆိုရင်
04:33
that's a problem.
80
261741
1187
ဒါဟာ ပြဿနာတစ်ရပ်ပါ။
04:35
And it's not just a privacy
or a cybersecurity problem.
or a cybersecurity problem.
81
263549
3562
ဒါဟာ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး ပြဿနာတစ်ခု
သက်သက် မဟုတ်ပါဘူး၊
သက်သက် မဟုတ်ပါဘူး၊
04:39
It's a civil rights problem.
82
267739
1544
ဒါဟာ အများ ရပိုင်ခွင့် ပြဿနာပါ။
04:42
So the lack of default security in Android
83
270806
2867
ဒီတော့ Android မှာ အလိုလျောက်
လုံခြုံမှုကင်းတာဟာ
လုံခြုံမှုကင်းတာဟာ
04:45
is not just a problem
for the poor and vulnerable users
for the poor and vulnerable users
84
273697
5379
ဒီကိရိယာကို အားကိုးနေကြတဲ့
ဆင်းရဲသားတွေနဲ့ ခုခံနိုင်စွမ်းမရှိတဲ့
ဆင်းရဲသားတွေနဲ့ ခုခံနိုင်စွမ်းမရှိတဲ့
04:51
who are depending on these devices.
85
279100
2218
လူတွေအတွက် ပြဿနာပဲမဟုတ်ပါဘူး။
04:53
This is actually a problem
for our democracy.
for our democracy.
86
281342
2260
ဒါက ကျွန်တော်တို့ ဒီမိုကရေစီအတွက်
တကယ့် ပြဿနာပါ။
တကယ့် ပြဿနာပါ။
04:56
I'll explain what I mean.
87
284237
1468
ဆိုလိုတာကို ရှင်းပြပါ့မယ်။
04:58
Modern social movements
rely on technology --
rely on technology --
88
286514
2875
ခေတ်သစ် လူမှုရေး လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ
နည်းပညာအပေါ် မူတည်ပါတယ်၊
နည်းပညာအပေါ် မူတည်ပါတယ်၊
05:01
from Black Lives Matter to the Arab Spring
to Occupy Wall Street.
to Occupy Wall Street.
89
289413
5423
Black Lives Matter ကနေ Arab Spring ထိ
Occupy Wall Street ထိပါ
Occupy Wall Street ထိပါ
05:07
The organizers of these movements
and the members of these movements
and the members of these movements
90
295238
3975
ဒီလှုပ်ရှားမှုတွေရဲ့ စည်းရုံးသူတွေနဲ့
အဖွဲ့ဝင်တွေဟာ စမတ်ဖုန်းတွေနဲ့
အဖွဲ့ဝင်တွေဟာ စမတ်ဖုန်းတွေနဲ့
05:11
increasingly communicate
and coordinate with smartphones.
and coordinate with smartphones.
91
299237
3940
တိုးကာတိုးကာ ဆက်သွယ်ပြီး
ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းပါတယ်။
ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းပါတယ်။
05:16
And so, naturally governments
that feel threatened by these movements
that feel threatened by these movements
92
304446
3851
ဒီတော့ သဘာဝပဲလေ ဒီလှုပ်ရှားမှုတွက
ခြိမ်းခြောက်တယ်လို့ ခံစားမိတဲ့ အစိုးရတွေဟာ
ခြိမ်းခြောက်တယ်လို့ ခံစားမိတဲ့ အစိုးရတွေဟာ
05:20
will also target the organizers
and their smartphones.
and their smartphones.
93
308321
3656
စည်းရုံးသူတွေနဲ့ စမတ်ဖုန်းတွေကိုလည်း
ပစ်မှတ်ထားကြမှာပေါ့။
ပစ်မှတ်ထားကြမှာပေါ့။
05:25
Now, it's quite possible
94
313462
2074
ကဲ တော်တော်ဖြစ်နိုင်တာက
05:27
that a future Martin Luther King
or a Mandela or a Gandhi
or a Mandela or a Gandhi
95
315560
4064
အနာဂတ် Martin Luther King(သို့) Mandela
(သို့) Gandhi ဟာiPhone ရှိမှာဖြစ်ပြီး
(သို့) Gandhi ဟာiPhone ရှိမှာဖြစ်ပြီး
05:31
will have an iPhone and be protected
from government surveillance.
from government surveillance.
96
319648
3857
အစိုးရ စောင့်ကြည့်တာနေ
ကာကွယ်ပါလိမ့်မယ်။
ကာကွယ်ပါလိမ့်မယ်။
05:36
But chances are,
97
324283
1547
ဒါပေမဲ့ ဖြစ်နိုင်တာက
05:37
they'll probably have a cheap,
$20 Android phone in their pocket.
$20 Android phone in their pocket.
98
325854
3714
သူတို့ အိတ်ကပ်တွေမှာ ဒေါ်လာ ၂၀ တန် အပေါစား
Android ဖုန်းပဲ ရှိနိုင်လောက်တယ်။
Android ဖုန်းပဲ ရှိနိုင်လောက်တယ်။
05:42
And so if we do nothing
to address the digital security divide,
to address the digital security divide,
99
330676
3821
ဒီတော့ ဒစ်ဂျစ်တယ် လုံခြုံရေး
ခွဲခြားမှကို ဖြေရှင်းဖို့ ဘာမှမလုပ်ရင်၊
ခွဲခြားမှကို ဖြေရှင်းဖို့ ဘာမှမလုပ်ရင်၊
05:46
if we do nothing to ensure
that everyone in our society
that everyone in our society
100
334521
3868
ကျွန်တော်တို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းက လူတိုင်းကို
စကားဝှက်ရဲ့ တူညီတဲ့
စကားဝှက်ရဲ့ တူညီတဲ့
05:51
gets the same benefits of encryption
101
339167
2285
အကျိုးရဖို့ အလားတူ
အစိုးရက စောင့်ကြည့်တာကို
အစိုးရက စောင့်ကြည့်တာကို
05:53
and is equally able to protect themselves
from surveillance by the state,
from surveillance by the state,
102
341476
3657
သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကာကွယ်နိုင်ဖို့
သေချာအောင် ဘာမှမလုပ်ဘူးဆိုရင်
သေချာအောင် ဘာမှမလုပ်ဘူးဆိုရင်
05:57
not only will the poor and vulnerable
be exposed to surveillance,
be exposed to surveillance,
103
345157
4782
ဆင်းရဲသားတွေနဲ့ ခုခံနိုင်စွမ်းမရှိသူတွေဟာ
စောင့်ကြည့်မှုကနေ အကာကွယ်မဲ့တာသာမက
စောင့်ကြည့်မှုကနေ အကာကွယ်မဲ့တာသာမက
06:02
but future civil rights
movements may be crushed
movements may be crushed
104
350404
2941
အနာဂတ် အများပြည့်သူ
အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ ၎င်းတို့ရဲ့
အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ ၎င်းတို့ရဲ့
06:05
before they ever reach
their full potential.
their full potential.
105
353369
2420
ပြည့်ဝတဲ့ စွမ်းအားမရခင်မှာ
ချေမှုန်းခံရနိုင်ပါတယ်။
ချေမှုန်းခံရနိုင်ပါတယ်။
06:07
Thank you.
106
355813
1167
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
06:09
(Applause)
107
357004
3107
(လက်ခုပ်သံများ)
06:15
Helen Walters: Chris, thank you so much.
108
363940
1926
Helen Walters: ကျေးဇူ အရမ်းတင်ပါတယ်
06:17
I have a question for you.
109
365890
1872
Chris ရေ၊ ကျွန်မမှာ မေးစရာတစ်ခုရှိတယ်။
06:19
We saw recently in the press
110
367786
1853
တစ်လောက သတင်းတွေထဲမှာ
Facebook က
Facebook က
06:21
that Mark Zuckerberg from Facebook
covers over his camera
covers over his camera
111
369663
5504
Mark Zuckerberg ဟာ သူကင်မရာကို အုပ်ပြီး
06:27
and does something
with his headphone mic jack.
with his headphone mic jack.
112
375191
2974
နားကြပ်က မိုက်နဲ့ တစ်ခုခုလုပ်တာ တွေ့တယ်။
06:30
So I wanted to ask you
a personal question, which is:
a personal question, which is:
113
378189
2545
ဒီတော့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ မေးခွန်းတစ်ခု
မေးချင်ပါတယ်၊
မေးချင်ပါတယ်၊
06:32
Do you do that?
114
380758
1152
ရှင်ရော ဒီလိုလုပ်လား။
06:33
And, on behalf of everyone
here, particularly myself,
here, particularly myself,
115
381934
2579
ပြီး ဒီက လူတိုင်းရဲ့ ကိုယ်စား
အထူးသဖြင့် ကျွန်မပေါ့၊
အထူးသဖြင့် ကျွန်မပေါ့၊
06:36
Should we be doing that?
116
384537
1325
ကျွန်မတို့ ဒီလိုလုပ်သင့်လား
06:37
Should we be covering these things?
117
385886
1768
ဒါတွေကကို ကွယ်ထားသင့်လား။
06:39
Christopher Soghoian: Putting a sticker --
actually, I like Band-Aids,
actually, I like Band-Aids,
118
387678
4161
Christopher Soghoian: စတစ်ကာ တပ်တာပေါ့၊
တကယ်ပါ၊ ဆေးပလတ်စတာကို ကြိုက်တယ်။
တကယ်ပါ၊ ဆေးပလတ်စတာကို ကြိုက်တယ်။
06:43
because you can remove them
and put them back on
and put them back on
119
391863
2265
အကြောင်းက ဒါတွေကို ဖယ်ပြီး
ပြန်တပ်လို့ရတယ်လေ။
ပြန်တပ်လို့ရတယ်လေ။
06:46
whenever you want to make
a call or a Skype call.
a call or a Skype call.
120
394152
2312
Skype တို့ ဘာတို့ခေါ်တဲ့
အခါတိုင်း၊ လေ။
အခါတိုင်း၊ လေ။
06:48
Putting a sticker over your web cam
121
396488
1702
ဝက်ဘ်ကမ်မှာ စတစ်ကာတပ်ခြင်းဟာ
06:50
is probably the best thing
you can do for your privacy
you can do for your privacy
122
398214
2676
တွက်ခြေကိုက်မှုအရ
ကိုယ့်သီးသန့်ဖြစ်မှုအတွက် လုပ်နိုင်တဲ့
ကိုယ့်သီးသန့်ဖြစ်မှုအတွက် လုပ်နိုင်တဲ့
06:52
in terms of bang for buck.
123
400914
1506
အကောင်းဆုံး ဖြစ်လောက်တယ်။
06:54
There really is malware,
malicious software out there
malicious software out there
124
402444
3897
တကယ်ရှိတာက မကောင်းတဲ့
ဖျက်လိုဖျက်ဆီး ဆော့ဖ်ဝဲရှိနေတာပါ၊
ဖျက်လိုဖျက်ဆီး ဆော့ဖ်ဝဲရှိနေတာပါ၊
06:58
that can take over your web cam,
125
406365
1857
ဒါက မီးမဖွင့်ထားတာတောင်
07:00
even without the light turning on.
126
408246
1870
သင့် ဝက်ဘ်ကမ်ကို ထိန်းချုပ်တာပါ။
07:02
This is used by criminals.
This is used by stalkers.
This is used by stalkers.
127
410140
3169
ဒါက ရာဇဝတ်သားတွေသုံးတာ၊
ဒါက အမဲလိုက်သူတွေ သုံးတာပါ။
ဒါက အမဲလိုက်သူတွေ သုံးတာပါ။
07:05
You can buy $19.99 "spy
on your ex-girlfriend" software online.
on your ex-girlfriend" software online.
128
413333
4938
"ရည်းစားဟောင်း ထောက်လှမ်းရေးကို"
၁၉.၉၉ ဒေါ်လာနဲ့ အွန်လိုင်းမှာ ဝယ်လို့ရတယ်။
၁၉.၉၉ ဒေါ်လာနဲ့ အွန်လိုင်းမှာ ဝယ်လို့ရတယ်။
07:10
It's really terrifying.
129
418295
1151
တကယ့်ကို ကြောက်စရာပါ။
07:11
And then, of course,
it's used by governments.
it's used by governments.
130
419470
2524
နောက်ပြီး တကယ်တော့
ဒါက အစိုးတွေ သုံးကြတာပါ။
ဒါက အစိုးတွေ သုံးကြတာပါ။
07:14
And there's obviously
a sexual violence component to this,
a sexual violence component to this,
131
422018
3221
ရှင်းနေတာက ဒါနဲ့ဆိုင်တဲ့
လိင်အကြမ်းဖက်မှု ကိရိယာရှိတယ်။
လိင်အကြမ်းဖက်မှု ကိရိယာရှိတယ်။
07:17
which is that this kind of surveillance
can be used most effectively
can be used most effectively
132
425263
3701
ဒါက အမျိုးသမီးတွေနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းက
အရှက်ကွဲစေနိုင်တဲ့ အခြားလူတွေကို
အရှက်ကွဲစေနိုင်တဲ့ အခြားလူတွေကို
07:20
against women and other people
who can be shamed in our society.
who can be shamed in our society.
133
428988
6803
စောင့်ကြည့်ရာမှာ ထိထိရောက်ရောက်ကြီး
သုံးနိုင်တဲ့ အမျိုးအစားပါ။
သုံးနိုင်တဲ့ အမျိုးအစားပါ။
07:28
Even if you think
you have nothing to hide,
you have nothing to hide,
134
436417
2108
အနည်းဆုံး သင့်မှာ ဘာမှ ဖုံးကွယ်စရာမရှိ
ဘူး
ဘူး
07:30
at the very least, if you have
children, teenagers in your lives,
children, teenagers in your lives,
135
438549
4558
ထင်တာတောင် သင့်တို့ ဘဝမှာ ကလေးတွေ၊
ဆယ်ကျော်သက်တွေ ရှိတယ်ဆိုရင်
ဆယ်ကျော်သက်တွေ ရှိတယ်ဆိုရင်
07:35
make sure you put a sticker
on their camera and protect them.
on their camera and protect them.
136
443131
3010
သူတို့ကင်မရာနဲ့ ဖုန်းမှာ ကာကွယ်ဖို့
စတစ်ကာတပ်ဖို့ သေချာပါစေ။
စတစ်ကာတပ်ဖို့ သေချာပါစေ။
07:38
HW: Wow. Thank you so much.
CS: Thank you.
CS: Thank you.
137
446165
1994
HW: အိုး၊ကျေးဇူးပါ။
CS: ကျေးဇူးပါ။
CS: ကျေးဇူးပါ။
07:40
HW: Thanks, Chris.
138
448183
1151
HW: ကျေးဇူးပါ၊ Chris
07:41
(Applause)
139
449358
2472
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Christopher Soghoian - Privacy researcher and activistChristopher Soghoian researches and exposes the high-tech surveillance tools that governments use to spy on their own citizens, and he is a champion of digital privacy rights.
Why you should listen
TED Fellow Christopher Soghoian is a champion of digital privacy rights, with a focus on the role that third-party service providers play in enabling governments to monitor citizens. As the principal technologist at the American Civil Liberties Union, he explores the intersection of federal surveillance and citizen's rights.
Before joining the ACLU, he was the first-ever technologist for the Federal Trade Commision's Division of Privacy and Identity Protection, where he worked on investigations of Facebook, Twitter, MySpace and Netflix. Soghoian is also the creator of Do Not Track, an anti-tracking device that all major web browsers now use, and his work has been cited in court.
Christopher Soghoian | Speaker | TED.com