TEDWomen 2010
Beverly + Dereck Joubert: Life lessons from big cats
Beverly i Dereck Joubert: Lekcje życia z obserwacji dzikich kotow
Filmed:
Readability: 3.9
962,232 views
Beverly i Dereck Joubert mieszkają w buszu, filmując i fotografując lwy i lamparty w ich naturalnym środowisku. Pokazując fantastyczne ujęcia (niektóre nigdy dotąd nie pokazywane), Beverly i Dereck przedstawiają osobiste relacje z tymi majestatycznymi zwierzętami - a także swoją własną walkę o ochronę tych wielkich kotów przed zagrożeniem ze strony ludzi.
Beverly + Dereck Joubert - Conservationists, filmmakers
Documentary filmmakers Beverly and Dereck Joubert have worked to conserve wildlife for more than 25 years. As National Geographic Explorers in Residence, the couple influences public policy and perceptions. Full bio
Documentary filmmakers Beverly and Dereck Joubert have worked to conserve wildlife for more than 25 years. As National Geographic Explorers in Residence, the couple influences public policy and perceptions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Beverly Joubert: We are truly passionate
0
0
2000
Beverly Joubert: Jesteśmy prawdziwymi pasjonatami
00:17
about the African wilderness
1
2000
2000
afrykańskiej dzikiej natury
00:19
and protecting the African wilderness,
2
4000
2000
i jej ochrony.
00:21
and so what we've done
3
6000
2000
I dlatego
00:23
is we've focused on iconic cats.
4
8000
3000
skupiamy się na dzikich kotach.
00:26
And I know,
5
11000
2000
Wiem, że w świetle
00:28
in the light of human suffering and poverty
6
13000
2000
ludzkiego cierpienia i biedy,
00:30
and even climate change,
7
15000
2000
a nawet w świetle zmian klimatu,
00:32
one would wonder,
8
17000
2000
ktoś mógłby się zastanawiać,
00:34
why worry about a few cats?
9
19000
3000
dlaczego martwicie się o kilka kotów?
00:37
Well today we're here
10
22000
2000
Więc dzisiaj jesteśmy tu
00:39
to share with you a message that we have learned
11
24000
2000
by podzielić się z wami przesłaniem,
00:41
from a very important and special character --
12
26000
3000
które przekazał nam pewien ważny i szczególny typ -
00:44
this leopard.
13
29000
2000
ten lampart.
00:46
Dereck Joubert: Well, our lives have basically been
14
31000
3000
Dereck Joubert: Nasze życie jest w zasadzie
00:49
like a super long episode of "CSI" --
15
34000
2000
jak jakiś strasznie długi odcinek serialu "CSI"
00:51
something like 28 years.
16
36000
3000
trwający około 28 lat.
00:54
In essence, what we've done
17
39000
2000
Krótko mówiąc, zajmujemy się nauką,
00:56
is we've studied the science, we've looked at the behavior,
18
41000
2000
obserwacją zachowania
00:58
we've seen over 2,000 kills
19
43000
2000
widzieliśmy ponad 2000 zdobyczy
01:00
by these amazing animals.
20
45000
3000
upolowanych przez te niesamowite zwierzęta.
01:03
But one of the things that science really lets us down on
21
48000
3000
Ale nauka nie wszystko mogła nam wyjaśnić.
01:06
is that personality,
22
51000
2000
Jedna z takich rzeczy to osobowość,
01:08
that individual personality that these animals have.
23
53000
3000
indywidualny charakter tych zwierząt.
01:12
And here's a prime example.
24
57000
2000
Oto doskonały przykład.
01:14
We found this leopard in a 2,000-year-old
25
59000
2000
Znaleźliśmy tę lamparcicę w mającym ponad 2000 lat
01:16
baobab tree in Africa,
26
61000
2000
drzewie baobabu w Afryce,
01:18
the same tree that we found her mother in
27
63000
2000
w tym samym, w którym znaleźliśmy jej matkę,
01:20
and her grandmother.
28
65000
2000
i jej babkę.
01:22
And she took us on a journey
29
67000
3000
To ona zabrała nas w podróż,
01:25
and revealed something very special to us --
30
70000
3000
i odkryła przed nami coś niezwykłego --
01:28
her own daughter, eight days old.
31
73000
2000
swoją własną, 8-dniową córkę.
01:30
And the minute we found this leopard,
32
75000
2000
I w chwili, kiedy znaleźliśmy tę lamparcicę,
01:32
we realized that we needed to move in,
33
77000
2000
zrozumieliśmy, że musimy tam zostać.
01:34
and so we basically stayed with this leopard
34
79000
2000
W taki właśnie sposób zostaliśmy z nią
01:36
for the next four-and-a-half years --
35
81000
2000
przez następne cztery i pół roku --
01:38
following her every day,
36
83000
2000
podążając za nią każdego dnia,
01:40
getting to know her,
37
85000
2000
ucząc się jej,
01:42
that individual personality of hers,
38
87000
2000
jej niepowtarzalnej osobowości,
01:44
and really coming to know her.
39
89000
2000
naprawdę ją poznaliśmy.
01:46
Now I'm destined
40
91000
3000
Coż, jestem skazany na
01:49
to spend a lot of time
41
94000
2000
spędzanie mnóstwa czasu
01:51
with some unique,
42
96000
2000
z wyjątkowymi,
01:53
very, very special,
43
98000
2000
bardzo, bardzo szczególnymi,
01:55
individualistic
44
100000
2000
indywidualistycznymi,
01:57
and often seductive female characters.
45
102000
3000
i często uwodzicielskimi istotami płci żeńskiej.
02:00
(Laughter)
46
105000
2000
(Śmiech)
02:02
Beverly's clearly one of them,
47
107000
3000
Oczywiście, Beverly jest jedną z nich,
02:05
and this little leopard, Legadema, is another,
48
110000
3000
a drugą jest ten mały lampart, Lagadema,
02:08
and she changed our lives.
49
113000
2000
ona zmieniła nasze życie.
02:10
BJ: Well we certainly did spend a lot of time with her --
50
115000
3000
Beverly: No cóż, rzeczywiście spędziliśmy z nią dużo czasu --
02:13
in fact, more time than even her mother did.
51
118000
2000
nawet więcej niż jej matka.
02:15
When her mother would go off hunting,
52
120000
2000
Kiedy jej matka wyruszała na polowanie,
02:17
we would stay and film.
53
122000
2000
my zostawaliśmy i filmowaliśmy ją.
02:19
And early on, a lightning bolt hit a tree
54
124000
3000
Na samym początku naszej przygody, piorun uderzył w drzewo
02:22
20 paces away from us.
55
127000
2000
jakieś 15 metrów od nas.
02:24
It was frightening,
56
129000
2000
To było przerażające.
02:26
and it showered us with leaves and a pungent smell.
57
131000
3000
Spadła na nas masa liści i otoczył nas gryzący dym.
02:29
And of course, we were stunned for a while,
58
134000
2000
Zamarliśmy na chwilę,
02:31
but when we managed to get our wits about us,
59
136000
3000
ale kiedy dotarło do nas, co się stało,
02:34
we looked at it and said, "My gosh,
60
139000
2000
spojrzeliśmy na małego lamparta
02:36
what's going to happen with that little cub?
61
141000
2000
i przeraziliśmy się "Co się z nią stanie?
02:38
She's probably going to forever associate
62
143000
2000
Pewnie już zawsze będziemy jej się kojarzyć
02:40
that deafening crash with us."
63
145000
3000
z tym ogłuszającym trzaskiem pioruna."
02:43
Well, we needn't have worried.
64
148000
2000
Ale niepotrzebnie się martwiliśmy.
02:45
She came charging out of the thicket straight towards us,
65
150000
3000
Wybiegła z tej gęstwiny prosto na nas,
02:48
sat next to us, shivering,
66
153000
3000
cała drżąca usiadła obok,
02:51
with her back towards Dereck, and looking out.
67
156000
3000
tyłem do Dereka, i wypatrywała zagrożenia.
02:54
And actually from that day on,
68
159000
2000
I właściwie od tamtego dnia
02:56
she's been comfortable with us.
69
161000
2000
czuła się przy nas swobodnie.
02:58
So we felt that that day
70
163000
2000
Owego dnia naprawdę poczuliśmy
03:00
was the day that she really earned her name.
71
165000
2000
że zasłużyła na swoje imię.
03:02
We called her Legadema,
72
167000
2000
Nazwaliśmy ją Legadema,
03:04
which means, "light from the sky."
73
169000
3000
co znaczy "światło z nieba".
03:07
DJ: Now we've found these individualisms
74
172000
2000
Derek: Odkryliśmy taką indywidualność
03:09
in all sorts of animals,
75
174000
2000
u różnych zwierząt,
03:11
in particular in the cats.
76
176000
2000
szczególnie u kotów.
03:13
This particular one is called Eetwidomayloh,
77
178000
2000
Ten nazywa się Eetwidomayloh,
03:15
"he who greets with fire,"
78
180000
2000
"witający ogniem".
03:17
and you can just see that about him, you know -- that's his character.
79
182000
3000
I to po prostu po nim widać -- taki ma charakter.
03:20
But only by getting up close to these animals
80
185000
2000
Ale jedynie zbliżając się do tych zwierząt
03:22
and spending time with them
81
187000
2000
i spędzając z nimi czas
03:24
can we actually even reach out
82
189000
2000
możemy tak naprawdę odkryć
03:26
and dig out these personal characters that they have.
83
191000
2000
ich indywidualne charaktery.
03:28
BJ: But through our investigation,
84
193000
2000
Beverly: Prowadząc badania
03:30
we have to seek the wildest places in Africa.
85
195000
3000
odwiedzamy najdziksze miejsca w Afryce.
03:33
And right now this is in the Okavango Delta
86
198000
2000
To zdjęcie zostało zrobione w delcie Okawango
03:35
in Botswana.
87
200000
2000
w Botswanie.
03:37
Yes, it is swamp. We live in the swamp in a tent,
88
202000
3000
Tak, to są bagna. Mieszkamy w namiocie na bagnach.
03:40
but I must tell you, every day is exhilarating.
89
205000
3000
Przyznam, że każdy dzień jest emocjonujący.
03:43
But also, our hearts are in our throats
90
208000
2000
Strach zagląda nam w oczy
03:45
a huge amount of the time,
91
210000
2000
naprawdę często,
03:47
because we're driving through water,
92
212000
2000
bo brodzimy autem w wodzie,
03:49
and it's an unknown territory.
93
214000
2000
a to zupełnie nieznany teren.
03:51
But we're really there
94
216000
2000
Ale tak naprawdę jesteśmy tam po to
03:53
seeking and searching and filming the iconic cats.
95
218000
3000
by wypatrywać, szukać i filmować te niesamowite koty.
03:56
DJ: Now one of the big things, of course,
96
221000
2000
Derek: Jedną z ważnych rzeczy jest to,
03:58
everybody knows that cats hate water,
97
223000
3000
że - jak wszyscy wiedzą - koty nie znoszą wody.
04:01
and so this was a real revelation for us.
98
226000
2000
Więc to było dla nas prawdziwym odkryciem.
04:03
And we could only find this by pushing ourselves,
99
228000
3000
By to sprawdzić, musieliśmy dotrzeć tam,
04:06
by going where no sane person should go --
100
231000
3000
gdzie nikt o zdrowych zmysłach nie powinien się pchać --
04:11
not without some prompting, by the way, from Beverly --
101
236000
3000
a ja byłem trochę popychany przez Beverly.
04:14
and just pushing the envelope,
102
239000
2000
Przekraczaliśmy pewne granice,
04:16
going out there, pushing our vehicle, pushing ourselves.
103
241000
3000
coraz dalej, coraz więcej wymagając od auta, od siebie samych.
04:19
But we've managed to find that these lions
104
244000
2000
Odkryliśmy, że te tamtejsze lwy
04:21
are 15 percent bigger than any others,
105
246000
2000
są o 15 procent większe od innych,
04:23
and they specialize in hunting buffalo in the water.
106
248000
3000
a ich specjalnością jest wodne polowanie na bawoły.
04:27
BJ: And then of course, the challenge
107
252000
2000
Beverly: Rzecz jasna najważniejsze wyzwanie
04:29
is knowing when to turn around.
108
254000
3000
to wiedzieć, kiedy zawrócić.
04:32
We don't always get that right,
109
257000
2000
Nie zawsze nam się to udawało.
04:34
and on this particular day,
110
259000
2000
Tego dnia na przykład
04:36
we seriously underestimated the depth.
111
261000
3000
naprawdę źle oceniliśmy głębokość wody.
04:39
We got deeper and deeper,
112
264000
2000
Było coraz głębiej i głębiej,
04:41
until it was at Dereck's chest-height.
113
266000
2000
woda sięgała już klatki piersiowej Derecka.
04:43
Well then we hit a deep depression,
114
268000
3000
Wpadliśmy wtedy w głęboki dół
04:46
and we seriously submerged the vehicle.
115
271000
3000
i poważnie zalaliśmy nasz samochód.
04:49
We actually managed to drown
116
274000
2000
Zatopiliśmy wtedy sprzęt filmowy
04:51
two million dollars' worth of camera gear.
117
276000
3000
o wartości dwóch milionów dolarów.
04:54
We drowned our pride, I must tell you,
118
279000
2000
Woda rozmyła dumę, i powiem wam,
04:56
which was really serious,
119
281000
2000
że zatarliśmy silnik
04:58
and we seized the engine.
120
283000
3000
co, było naprawdę poważne.
05:01
DJ: And of course, one of the rules that we have in the vehicle
121
286000
2000
Dereck: Jedna z naszych zasad mówi,
05:03
is that he who drowns the vehicle
122
288000
2000
że nagrodą za zatopienie pojazdu
05:05
gets to swim with the crocodiles.
123
290000
2000
jest kąpiel z krokodylami.
05:07
(Laughter)
124
292000
2000
(Śmiech)
05:09
You will notice also that all of these images here
125
294000
2000
Jak widzicie wszystkie te zdjęcia
05:11
are taken from the top angle by Beverly --
126
296000
2000
zostały zrobione przez Beverly z góry,
05:13
the dry top angle, by the way.
127
298000
2000
dodam - z góry gdzie było sucho.
05:15
(Laughter)
128
300000
3000
(Śmiech)
05:18
But all the places we get stuck in really have great views.
129
303000
3000
Jednak wszędzie, gdzie się wpakujemy, są piękne widoki.
05:21
And it wasn't a moment, and these lions came back towards us,
130
306000
3000
To wszystko trochę trwało, te lwy wróciły w naszą stronę,
05:24
and Beverly was able to get a great photograph.
131
309000
2000
a Beverly udało się zrobić świetne zdjęcie.
05:26
BJ: But we truly do
132
311000
2000
Beverly: Tak naprawdę
05:28
spend day and night
133
313000
2000
poświęcamy całe dnie i noce
05:30
trying to capture unique footage.
134
315000
2000
starając się utrwalić na filmie rzeczy wyjątkowe.
05:32
And 20 years ago,
135
317000
2000
20 lat temu
05:34
we did a film called "Eternal Enemies"
136
319000
2000
nakręciliśmy film pt. "Odwieczni Wrogowie"
05:36
where we managed to capture
137
321000
2000
w którym udało nam się pokazać
05:38
this unusual disturbing behavior across two species --
138
323000
3000
niezwykłe, niepokojące zachowanie dwóch gatunków --
05:41
lions and hyenas.
139
326000
2000
lwów i hien.
05:43
And surprisingly, it became a cult film.
140
328000
3000
Niespodziewanie film stał się kultowy.
05:46
And we can only work that out
141
331000
2000
Wydaje nam się,
05:48
as people were seeing parallels
142
333000
2000
że ludzie widzieli pewne podobieństwa
05:50
between the thuggish side of nature
143
335000
3000
między bandycką stroną natury,
05:53
and gang warfare.
144
338000
2000
a wojnami gangów.
05:55
DJ: It was amazing, because you can see that this lion
145
340000
3000
Dereck: To niezwykłe, ale możecie się przekonać,
05:58
is doing exactly what his name,
146
343000
2000
że ten lew robi dokładnie to,
06:00
Eetwidomayloh, represents.
147
345000
2000
co oznacza jego imię - Eetwidomayloh.
06:02
He's focused on this hyena,
148
347000
2000
Skupił się na tej hienie,
06:04
and he is going to get it.
149
349000
3000
i dopadnie ją.
06:07
(Animal sounds)
150
352000
4000
(Zwierzęce odgłosy)
06:11
But that's, I think, what this is all about,
151
356000
3000
Myślę, że właśnie o to w tym wszystkim chodzi:
06:14
is that these individuals have these personalities and characters.
152
359000
3000
te wszystkie zwierzęta mają swoje osobowości i charaktery.
06:17
But for us to get them, not only do we push ourselves,
153
362000
3000
Żeby się do nich dostać, musimy nie tylko wejść na ich teren,
06:20
but we live by certain rules of engagement,
154
365000
3000
ale musimy żyć według pewnych zasad,
06:23
which mean we can't interfere.
155
368000
2000
co oznacza, że nie możemy się wtrącać.
06:25
This sort of behavior has been going on
156
370000
2000
Te zwierzęta zachowują się w ten sposób
06:27
for three, four, five million years,
157
372000
2000
od trzech, czterech, pięciu milionów lat
06:29
and we can't step in and say, "That's wrong, and that's right."
158
374000
3000
więc nie można się wtrącać mówiąc - "To jest złe, a to jest dobre".
06:32
But that's not always easy for us.
159
377000
3000
Chociaż czasem jest nam z tym ciężko.
06:35
BJ: So, as Dereck says,
160
380000
2000
Beverly: Jak mówi Dereck,
06:37
we have to work through extremes --
161
382000
2000
pracujemy w skrajnie trudnych warunkach
06:39
extreme temperatures, push ourselves at night.
162
384000
2000
ekstremalnych temperaturach, nocą,
06:41
Sleep deprivation is extreme.
163
386000
3000
skrajnie wykończeni brakiem snu.
06:44
We're on the edge
164
389000
2000
Większość czasu
06:46
through a large part of the time.
165
391000
2000
żyjemy na krawędzi.
06:48
But, for 10 years, we tried to capture
166
393000
2000
Przez 10 lat staraliśmy się nagrać
06:50
lions and elephants together --
167
395000
3000
lwy i słonie razem
06:53
and never ever managed
168
398000
2000
i nigdy nam się to nie udawało
06:55
until this particular night.
169
400000
2000
aż do tej szczególnej nocy.
06:58
And I have to tell you
170
403000
2000
Przyznam, że dla mnie
07:00
that it was a disturbing night for me.
171
405000
2000
to była bardzo trudna noc.
07:02
I had tears rolling down my cheeks.
172
407000
2000
Łzy ciurkiem leciały mi z oczu.
07:04
I was shaking with anxiety,
173
409000
3000
Drżałam, pełna lęku.
07:07
but I knew that [I had] to capture something
174
412000
2000
Wiedziałam jednak, że może nam się udać nagrać coś,
07:09
that had never been seen before, had never been documented.
175
414000
3000
czego nikt jeszcze nie widział, co nie zostało jeszcze udokumentowane.
07:12
And I do believe you should stay with us.
176
417000
3000
I naprawdę wierzę, że powinniście tego posłuchać.
07:16
DJ: The amazing thing about these moments --
177
421000
2000
Dereck: Czymś niezwykłym w takich chwilach
07:18
and this is probably a highlight of our career --
178
423000
3000
- a to chyba najważniejszy moment naszej kariery -
07:21
is that you never know how it's going to end.
179
426000
3000
jest to, że nigdy nie wiadomo jak to się skończy.
07:30
Many people believe, in fact,
180
435000
2000
Wiele osób wierzy,
07:32
that death begins in the eyes, not in the heart,
181
437000
2000
że śmierć zaczyna się w oczach, nie w sercu,
07:34
not in the lungs,
182
439000
2000
nie w płucach.
07:36
and that's when people give up hope,
183
441000
2000
I wtedy ludzie tracą nadzieję,
07:38
or when any life form gives up hope.
184
443000
2000
każda żywa istota traci wtedy nadzieję.
07:40
And you can see the start of it here.
185
445000
3000
I tutaj właśnie możecie zobaczyć taki początek.
07:44
This elephant, against overwhelming odds,
186
449000
3000
Ten słoń, wbrew wszelkiemu prawdopodobieństwu,
07:47
simply gives up hope.
187
452000
2000
po prostu traci nadzieję.
08:01
But by the same token,
188
466000
3000
Ale w taki sam sposób
08:04
you can get your hope back again.
189
469000
3000
można nadzieję odzyskać.
08:08
So just when you think it's all over, something else happens,
190
473000
3000
Kiedy myśli się, że wszystko stracone, może się zdarzyć coś,
08:11
some spark gets into you,
191
476000
2000
co rozbudzi jakąś iskierkę,
08:13
some sort of will to fight --
192
478000
3000
jakąś wolę walki,
08:16
that iron will that we all have,
193
481000
2000
tę żelazną wolę, którą wszyscy mamy,
08:18
that this elephant has,
194
483000
2000
i którą ma także ten słoń,
08:20
that conservation has, that big cats have.
195
485000
3000
którą ma natura, i wielkie koty.
08:23
Everything has that will to survive,
196
488000
3000
Wszystko, co ma wolę przetrwania,
08:26
to fight, to push through that mental barrier
197
491000
2000
wolę walki, wolę przełamania takiej mentalnej bariery,
08:28
and to keep going.
198
493000
3000
wolę, by iść naprzód.
08:31
And for us, in many ways,
199
496000
2000
Pod wieloma względami
08:33
this elephant has become
200
498000
2000
ten słoń stał się dla nas
08:35
a symbol of inspiration for us,
201
500000
2000
symbolem inspiracji,
08:37
a symbol of that hope as we go forward in our work.
202
502000
3000
symbolem nadziei w naszej codziennej pracy.
08:40
(Applause)
203
505000
11000
(Brawa)
08:51
Now back to the leopard.
204
516000
2000
Ale wróćmy do lamparta.
08:53
We were spending so much time with this leopard
205
518000
2000
Spędzaliśmy z tą lamparcicą tak dużo czasu,
08:55
and getting to understand her individualism,
206
520000
2000
starając się zrozumieć jej osobowość,
08:57
her personal character,
207
522000
2000
jej charakter,
08:59
that maybe we were taking it a little bit far.
208
524000
3000
że być może posunęliśmy się trochę za daleko.
09:02
We were perhaps taking her for granted,
209
527000
2000
Być może jej nie doceniliśmy,
09:04
and maybe she didn't like that that much.
210
529000
2000
i może jej się to zbytnio nie spodobało.
09:06
This is about couples working together,
211
531000
2000
Jesteśmy parą i pracujemy razem,
09:08
and so I do need to say that within the vehicle
212
533000
3000
więc muszę wam wyjaśnić, że w samochodzie
09:11
we have quite strict territories, Beverly and I.
213
536000
3000
mamy z Beverly jasny podział terytorium:
09:14
Beverly sits on the one side
214
539000
2000
ona siedzi z jednej strony,
09:16
where all her camera gear is,
215
541000
2000
gdzie jest też jej sprzęt do filmowania,
09:18
and I'm on the other side where my space is.
216
543000
3000
a ja jestem z drugiej strony, gdzie jest moja przestrzeń.
09:21
These are precious to us, these divides.
217
546000
3000
Ten podział jest dla nas ważny.
09:24
BJ: But when this little cub saw
218
549000
2000
Beverly: Ale kiedy ten młoda zobaczyła
09:26
that I had vacated my seat
219
551000
2000
że opuściłam moje miejsce,
09:28
and climbed to the back to get some camera gear,
220
553000
2000
- przecisnęłam się do tyłu po jakiś sprzęt -
09:30
she came in like a curious cat
221
555000
2000
podeszła jak ciekawskie kocisko
09:32
to come and investigate.
222
557000
2000
żeby sprawdzić "teren".
09:34
It was phenomenal, and we felt grateful
223
559000
3000
To było fantastyczne i czuliśmy się wdzięczni,
09:37
that she trusted us to that extent.
224
562000
2000
że nam aż tak zaufała.
09:39
But at the same time, we were concerned
225
564000
2000
Jednocześnie martwiliśmy się,
09:41
that if she created this as a habit
226
566000
2000
bo gdyby zaczęła się tak częściej zachowywać,
09:43
and jumped into somebody else's car,
227
568000
2000
i gdyby wskoczyła do czyjegoś samochodu,
09:45
it might not turn out the same way --
228
570000
2000
to mogłoby się dla niej inaczej skończyć
09:47
she might get shot for that.
229
572000
2000
- ktoś mógłby ją postrzelić.
09:49
So we knew we had to react quickly.
230
574000
3000
Więc wiedzieliśmy, że musimy szybko zareagować.
09:52
And the only way we thought we could
231
577000
3000
Jedyne co przyszło nam do głowy,
09:55
without scaring her
232
580000
2000
to nie strasząc jej,
09:57
is to try and simulate a growl like her mother would make --
233
582000
2000
próbować naśladować warczenie, jakie wydałaby z siebie jej matka,
09:59
a hiss and a sound.
234
584000
2000
syknięcie i ostrzegawczy odgłos.
10:01
So Dereck turned on the heater fan in the car --
235
586000
2000
Dereck włączył wentylator w samochodzie
10:03
very innovative.
236
588000
2000
- co było bardzo błyskotliwe.
10:05
DJ: It was the only way for me to save the marriage,
237
590000
2000
Dereck: Cóż, był to jedyny sposób na uratowanie naszego małżeństwa,
10:07
because Beverly felt she was being replaced, you see.
238
592000
2000
bo Beverly czuła, że ktoś ją zaczyna zastępować.
10:09
(Laughter)
239
594000
3000
(Śmiech)
10:12
But really and truly, this was how
240
597000
2000
Ale tak naprawdę, w ten sposób
10:14
this little leopard was displaying
241
599000
2000
ten lampart przejawiał
10:16
her individual personality.
242
601000
2000
swój wyjątkowy charakter.
10:18
But nothing prepared us
243
603000
2000
Nic jednak nie przygotowało nas na to,
10:20
for what happened next in our relationship with her,
244
605000
2000
co zdarzyło się w naszej relacji z tą lamparcicą
10:22
when she started hunting.
245
607000
2000
kiedy zaczęła polować.
10:24
BJ: And on this first hunt, we truly were excited.
246
609000
3000
Beverly: W czasie jej pierwszego polowania byliśmy bardzo podekscytowani.
10:27
It was like watching a graduation ceremony.
247
612000
2000
Jakbyśmy byli na uroczystości wręczania dyplomów maturalnych.
10:29
We felt like we were surrogate parents.
248
614000
2000
Czuliśmy się jak rodzina zastępcza.
10:31
And of course, we knew now
249
616000
2000
I oczywiście wiedzieliśmy już,
10:33
that she was going to survive.
250
618000
2000
że uda jej się przeżyć.
10:35
But only when we saw the tiny baby baboon
251
620000
3000
Ale dopiero gdy dostrzegliśmy tego maleńkiego pawiana
10:38
clinging to the mother's fur
252
623000
2000
kurczowo trzymającego się futra matki,
10:40
did we realize that something very unique
253
625000
2000
zdaliśmy sobie sprawę, że coś niezwykłego
10:42
was taking place here with Legadema.
254
627000
3000
dzieje się z Legademą.
10:45
And of course, the baby baboon was so innocent,
255
630000
3000
Ten młodziutki pawian był tak niewinny,
10:48
it didn't turn and run.
256
633000
2000
że nie uciekł przerażony.
10:50
So what we watched
257
635000
2000
To, co obserwowaliśmy
10:52
over the next couple of hours
258
637000
2000
przez następnych kilka godzin,
10:54
was very unique.
259
639000
2000
było po prostu niesamowite.
10:57
It was absolutely amazing
260
642000
2000
Po prostu zdumiało nas
10:59
when she picked it up to safety,
261
644000
2000
kiedy podniosła maleństwo i zabrała je
11:01
protecting it from the hyena.
262
646000
3000
chroniąc przed hienami.
11:04
And over the next five hours,
263
649000
3000
Opiekowała się nim
11:07
she took care of it.
264
652000
2000
przez kolejnych pięć godzin.
11:09
We realized that we actually don't know everything,
265
654000
3000
Uzmysłowiliśmy sobie, że nie wiemy wszystkiego,
11:12
and that nature is so unpredictable,
266
657000
4000
że natura jest tak nieprzewidywalna,
11:16
we have to be open at all times.
267
661000
3000
a my, musimy być stale otwarci.
11:19
DJ: Okay, so she was a little bit rough.
268
664000
2000
Dereck: No dobrze, może była trochę zadziorna.
11:21
(Laughter)
269
666000
5000
(Śmiech)
11:26
But in fact,
270
671000
3000
Ale tak naprawdę
11:30
what we were seeing here was interesting.
271
675000
3000
to, co widzieliśmy, było interesujące.
11:33
Because she is a cub wanting to play,
272
678000
3000
Bo przecież była jeszcze młodziutka i lubiła się bawić,
11:36
but she was also a predator needing to kill,
273
681000
3000
ale była też drapieżnikiem, który musi zabijać,
11:39
and yet conflicted in some way,
274
684000
2000
wewnętrznie w pewien sposób skonfliktowanym,
11:41
because she was also an emerging mother.
275
686000
3000
bo jednocześnie dojrzewała już do roli matki.
11:44
She had this maternal instinct,
276
689000
2000
Miała już instynkt macierzyński,
11:46
much like a young girl on her way to womanhood,
277
691000
3000
podobnie jak dziewczynki stające się kobietami.
11:50
and so this really took us to this new level
278
695000
3000
To doświadczenie pozwoliło nam
11:53
of understanding that personality.
279
698000
3000
lepiej poznać jej osobowość.
11:58
BJ: And of course, through the night, they lay together.
280
703000
3000
Beverly: Noc spędziła leżąc z maleńkim pawianem.
12:01
They ended up sleeping for hours.
281
706000
2000
Spali razem wiele godzin.
12:03
But I have to tell you --
282
708000
2000
Oczywiście wszyscy nas pytają
12:05
everybody always asks, "What happened to the baby baboon?"
283
710000
2000
"Co się stało z tym malutkim pawianem?"
12:07
It did die,
284
712000
2000
Nie przeżył.
12:09
and we suspect it was from the freezing winter nights.
285
714000
3000
Prawdopodobnie zginął przez chłód zimowych nocy.
12:13
DJ: So at this stage, I guess,
286
718000
2000
Dereck: Na tym etapie mieliśmy chyba
12:15
we had very, very firm ideas
287
720000
2000
bardzo jasny pogląd na to,
12:17
on what conservation meant.
288
722000
2000
czym jest ochrona gatunków.
12:19
We had to deal with these individual personalities.
289
724000
3000
Mieliśmy do czynienia z tymi odrębnymi charakterami.
12:22
We had to deal with them with respect
290
727000
3000
Należało traktować je z szacunkiem
12:25
and celebrate them.
291
730000
2000
i cieszyć się nimi.
12:27
And so we, with the National Geographic, formed the Big Cats Initiative
292
732000
3000
Dlatego właśnie wraz z National Geographic stworzyliśmy Big Cats Initiative
12:30
to march forward into conservation,
293
735000
2000
aby szerzyć ideę ochrony gatunków,
12:32
taking care of the big cats that we loved --
294
737000
2000
opiekując się naszymi ukochanymi wielkimi kotami.
12:34
and then had an opportunity to look back over the last 50 years
295
739000
3000
Była to też okazja by spojrzeć na ostatnie 50 lat
12:37
to see how well we had all collectively been doing.
296
742000
3000
i przekonać się jak świetnie nam razem idzie.
12:40
So when Beverly and I were born,
297
745000
2000
I tak, w czasach kiedy Beverly i ja się urodziliśmy,
12:42
there were 450,000 lions,
298
747000
2000
na świecie było 450 tysięcy lwów,
12:44
and today there are 20,000.
299
749000
3000
- a dziś jest ich 20 tysięcy.
12:47
Tigers haven't fared any better --
300
752000
2000
Tygrysom nie powiodło się lepiej -
12:49
45,000
301
754000
2000
z 45 tysięcy
12:51
down to maybe 3,000.
302
756000
2000
zostały może 3 tysiące.
12:53
BJ: And then cheetahs have crashed
303
758000
2000
Beverly: Liczba gepardów spadła
12:55
all the way down to 12,000.
304
760000
2000
do 12 tysięcy.
12:57
Leopards have plummeted
305
762000
2000
Liczba lampartów spadła
12:59
from 700,000
306
764000
2000
z 700 tysięcy
13:01
down to a mere 50,000.
307
766000
2000
do zaledwie 50 tysięcy.
13:03
Now in the extraordinary time
308
768000
2000
Podczas tego wyjątkowego okresu
13:05
that we have worked with Legadema --
309
770000
2000
gdy pracowaliśmy z Legademą,
13:07
which is really over a five-year period --
310
772000
2000
co trwało niewiele ponad pięć lat,
13:09
10,000 leopards were legally shot
311
774000
3000
myśliwi na wyprawach safari zastrzelili legalnie
13:12
by safari hunters.
312
777000
2000
10 tysięcy lampartów.
13:14
And that's not the only leopards
313
779000
2000
A przecież w tym okresie
13:16
that were being killed through that period.
314
781000
2000
zabijano także inne zwierzęta.
13:18
There's an immense amount of poaching as well,
315
783000
3000
Do tego dochodzi także ogromna liczba kłusowników.
13:21
and so possibly the same amount.
316
786000
2000
Czyli zastrzelono mniej więcej drugie tyle, co legalni myśliwi.
13:23
It's simply not sustainable.
317
788000
2000
W efekcie, wielu gatunkom grozi wyginięcie.
13:25
We admire them,
318
790000
2000
Podziwiamy je,
13:27
and we fear them,
319
792000
2000
i obawiamy się ich.
13:29
and yet, as man, we want to steal their power.
320
794000
3000
A jednak, jako rasa ludzka. chcemy wydrzeć należną im władzę.
13:34
It used to be the time
321
799000
2000
Dawno temu,
13:36
where only kings wore a leopard skin,
322
801000
3000
skórę lampartów nosili wyłącznie królowie,
13:39
but now throughout rituals and ceremonies,
323
804000
2000
a teraz widzimy różne ceremonie i rytuały,
13:41
traditional healers and ministers.
324
806000
3000
tradycyjnych uzdrawiaczy i szamanów.
13:44
And of course, looking at this lion paw
325
809000
3000
Gdy patrzę na tę łapę lwa,
13:47
that has been skinned,
326
812000
2000
obdartą ze skóry,
13:49
it eerily reminds me
327
814000
2000
to w pewien upiorny sposób
13:51
of a human hand,
328
816000
2000
przypomina ona ludzką rękę.
13:53
and that's ironic, because their fate is in our hands.
329
818000
3000
To pewna ironia, bo ich los jest teraz w naszych rękach.
13:56
DJ: There's a burgeoning bone trade.
330
821000
2000
Dereck: Kwitnie handel kośćmi.
13:58
South Africa just released some lion bones onto the market.
331
823000
3000
Południowa Afryka wypuściła właśnie na rynek lwie kości.
14:01
Lion bones and tiger bones look exactly the same,
332
826000
3000
A lwie kości i kości tygrysa wyglądają tak samo,
14:04
and so in a stroke, the lion bone industry
333
829000
3000
więc za jednym zamachem, ten biznes
14:07
is going to wipe out all the tigers.
334
832000
3000
doprowadzi do wyginięcia tygrysów.
14:10
So we have a real problem here,
335
835000
2000
To jest prawdziwy problem,
14:12
no more so than the lions do, the male lions.
336
837000
3000
szczególnie dla lwich samców.
14:15
So the 20,000 lion figure that you just saw
337
840000
3000
Liczba 20 tysięcy osobników, którą widzieliście,
14:18
is actually a red herring,
338
843000
2000
to tak naprawdę temat zastępczy,
14:20
because there may be 3,000 or 4,000 male lions,
339
845000
3000
bo równie dobrze to może być 3 czy 4 tysiące samców,
14:23
and they all are actually
340
848000
2000
a i tak wszystkie
14:25
infected with the same disease.
341
850000
2000
zarażone są tą samą chorobą.
14:27
I call it complacency --
342
852000
2000
Nazywam ją samozadowolenie,
14:29
our complacency.
343
854000
2000
nasze samozadowolenie.
14:31
Because there's a sport, there's an activity going on
344
856000
3000
Ponieważ to jest sport, ta działalność,
14:34
that we're all aware of, that we condone.
345
859000
3000
o której wszyscy wiemy i którą tolerujemy.
14:40
And that's probably because we haven't seen it
346
865000
2000
Być może dlatego, że nie widzieliśmy tego wcześniej
14:42
like we are today.
347
867000
2000
tak jak widzimy to dziś.
14:46
BJ: And you have to know
348
871000
2000
Beverly: Musicie wiedzieć,
14:48
that, when a male lion is killed,
349
873000
2000
że gdy zabija się lwa samca,
14:50
it completely disrupts the whole pride.
350
875000
3000
to całkowicie rozbija się życie całego stada.
14:53
A new male comes into the area
351
878000
2000
Teren przejmuje nowy samiec,
14:55
and takes over the pride,
352
880000
2000
który przejmuje też władzę w stadzie,
14:57
and, of course, first of all kills all the cubs
353
882000
3000
i, rzecz jasna, najpierw zabija wszystkie młode
15:00
and possibly some of the females that are defending their cubs.
354
885000
3000
i czasami niektóre samice, broniące swojego potomstwa.
15:03
So we've estimated
355
888000
2000
Szacujemy,
15:05
that between 20 [and] 30 lions are killed
356
890000
3000
że od 20 do 30 lwów ginie za każdym razem
15:08
when one lion is hanging on a wall
357
893000
3000
gdy trofeum z głowy lwa wieszane jest na ścianie
15:11
somewhere in a far-off place.
358
896000
2000
gdzieś w jakimś dalekim kraju.
15:13
DJ: So what our investigations have shown
359
898000
2000
Dereck: Nasze badania pokazały,
15:15
is that these lions are essential.
360
900000
2000
że te lwy mają kluczowe znaczenie.
15:17
They're essential to the habitat.
361
902000
2000
Kluczowe dla środowiska.
15:19
If they disappear,
362
904000
2000
Jeśli one znikną,
15:21
whole ecosystems in Africa disappear.
363
906000
3000
to z nimi znikną całe ekosystemy w Afryce.
15:24
There's an 80-billion-dollar-a-year
364
909000
2000
Dochód z ekoturystyki w Afryce
15:26
ecotourism revenue stream into Africa.
365
911000
3000
każdego roku przynosi 80 miliardów dolarów.
15:29
So this is not just a concern about lions;
366
914000
3000
Więc nasza troska to nie tylko troska o lwy
15:32
it's a concern about communities in Africa as well.
367
917000
3000
ale również troska o afrykańskie społeczności.
15:35
If they disappear, all of that goes away.
368
920000
3000
Jeśli one znikną, wszystko zniknie.
15:38
But what I'm more concerned about in many ways
369
923000
3000
Najbardziej martwi mnie to,
15:41
is that, as we de-link ourselves from nature,
370
926000
3000
że wraz z naszym oddalaniem się od natury,
15:44
as we de-link ourselves spiritually
371
929000
2000
duchowo oddalamy się
15:46
from these animals,
372
931000
2000
od tych zwierząt,
15:48
we lose hope,
373
933000
3000
tracimy nadzieję,
15:51
we lose that spiritual connection,
374
936000
3000
tracimy duchową łączność,
15:54
our dignity, that thing within us
375
939000
3000
naszą godność, to coś w środku nas,
15:57
that keeps us connected to the planet.
376
942000
2000
co łączy nas z tą planetą.
15:59
BJ: So you have to know, looking into the eyes
377
944000
3000
Beverly: I pamiętajcie, patrząc teraz w oczy
16:02
of lions and leopards right now,
378
947000
3000
lwów i lampartów,
16:05
it is all about critical awareness.
379
950000
2000
że chodzi o świadomość.
16:07
And so what we are doing,
380
952000
2000
W lutym
16:09
in February, we're bringing out a film called "The Last Lion,"
381
954000
3000
pokażdemy film pt. "Ostatni lew".
16:12
and "The Last Lion" is exactly
382
957000
2000
Ten film jest właśnie o tym,
16:14
what is happening right now.
383
959000
2000
co ma miejsce teraz.
16:16
That is the situation we're in --
384
961000
2000
O sytuacji, w jakiej się znajdujemy,
16:18
the last lions.
385
963000
2000
o ostatnich lwach.
16:20
That is, if we don't take action and do something,
386
965000
2000
Jeśli więc nie podejmiemy działania, nie zrobimy czegoś,
16:22
these plains will be completely devoid
387
967000
2000
to wielkie koty z tych równin
16:24
of big cats,
388
969000
2000
całkowicie wyginą,
16:26
and then, in turn, everything else will disappear.
389
971000
3000
a wtedy z kolei zniknie wszystko inne.
16:29
And simply, if we can't protect them,
390
974000
2000
I jeśli nie możemy ich ochronić,
16:31
we're going to have a job protecting ourselves as well.
391
976000
3000
to będzie nam też trudno ochronić nas samych.
16:34
DJ: And in fact, that original thing that we spoke about
392
979000
3000
Derek: W zasadzie to, co mówiliśmy na początku,
16:37
and designed our lives by --
393
982000
2000
i według czego żyjemy,
16:39
that conservation was all about respect
394
984000
2000
to że ochrona opiera się na szacunku
16:41
and celebration --
395
986000
2000
i na czerpaniu radości,
16:43
is probably true. That's really what it needs.
396
988000
3000
to chyba jest prawda - naprawdę tego potrzeba.
16:46
We need it. We respect and celebrate each other
397
991000
3000
My tego potrzebujemy. Szanujemy siebie nawzajem i cieszymy się sobą,
16:49
as a man and a woman, as a community
398
994000
3000
jako mężczyzna i kobieta, jako społeczność
16:52
and as part of this planet,
399
997000
2000
i jako część tej planety,
16:54
and we need to continue that.
400
999000
2000
i musimy to kontynuować.
16:56
And Legadema?
401
1001000
2000
A Legadema?
16:58
Well we can report, in fact,
402
1003000
2000
Cóż, możemy się w zasadzie pochwalić,
17:00
that we're grandparents.
403
1005000
2000
że zostaliśmy dziadkami.
17:02
(Laughter)
404
1007000
2000
(Śmiech)
17:04
BJ/DJ: Thank you very much.
405
1009000
2000
Beverly i Derek: Dziękujemy bardzo.
17:06
(Applause)
406
1011000
7000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Beverly + Dereck Joubert - Conservationists, filmmakersDocumentary filmmakers Beverly and Dereck Joubert have worked to conserve wildlife for more than 25 years. As National Geographic Explorers in Residence, the couple influences public policy and perceptions.
Why you should listen
For nearly three decades, conservationists Beverly and Dereck Joubert have celebrated nature and wildlife in documentaries, books, scientific journals, photographs and magazine articles. The couple’s arresting visual work—which includes the widely viewed film Eternal Enemies: Lions and Hyena -- has earned them five Emmys and many other awards. The Jouberts, both National Geographic Explorers in Residence based in Botswana, are dedicated to understanding and preserving key species throughout the African continent. The couple is particularly interested in large predators, and lead the Big Cats Initiative, a campaign to stop dwindling populations and bolster public awareness.
Beverly and Dereck are also building a new model for preservation as partners in Great Plains Conservation. Striking a balance of preservation, community and commerce, GPC aims to save endangered habitats in Africa and surrounding the Indian Ocean through low-impact tourism and the sale of carbon credits and villas or bush homes.
Their new movie is The Last Lions, opening February 18, 2011.
Beverly + Dereck Joubert | Speaker | TED.com