TED2011
Damon Horowitz: Philosophy in prison
Damon Horowitz: Filozofia w więzieniu
Filmed:
Readability: 3.7
1,417,089 views
Damon Horowitz naucza filozofii w ramach "Więziennego projektu uniwersyteckiego". Uczy więźniów ze stanowego więzienia San Quentin filozofii na poziomie uniwersyteckim. W tym potężnym acz krótkim wystąpieniu, opowiada historię osobistego spotkania z dobrem i złem.
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneur
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Damon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Meet Tony. He's my student.
0
0
2000
Poznajcie Tony'ego - to mój student.
00:17
He's about my age,
1
2000
2000
Jest mniej więcej w moim wieku
00:19
and he's in San Quentin State Prison.
2
4000
3000
i jest w stanowym więzieniu w San Quentin.
00:22
When Tony was 16 years old,
3
7000
3000
Kiedy Tony miał 16 lat,
00:25
one day, one moment,
4
10000
3000
pewnego razu...
00:28
"It was mom's gun.
5
13000
2000
"'To był pistolet mojej mamy.
00:30
Just flash it, scare the guy. He's a punk.
6
15000
2000
Postrasz gościa. To gnojek.
00:32
He took some money; we'll take his money. That'll teach him.
7
17000
2000
Skroił trochę kasy. Teraz my go skroimy. Dostanie nauczkę.'
00:34
Then last minute, I'm thinking, 'Can't do this. This is wrong.'
8
19000
3000
W ostatniej chwili myślę : 'Nie mogę tak.'.
00:37
My buddy says, 'C'mon, let's do this.'
9
22000
2000
Kumpel mówi : 'No, dawaj'.
00:39
I say, 'Let's do this.'"
10
24000
4000
Ja mówię 'Do roboty'.
00:44
And those three words, Tony's going to remember,
11
29000
2000
Te dwa słowa Tony zapamiętał,
00:46
because the next thing he knows, he hears the pop.
12
31000
2000
bo zaraz potem usłyszał huk.
00:48
There's the punk on the ground, puddle of blood.
13
33000
2000
Gnojek leży na ziemi w kałuży krwi.
00:50
And that's felony murder --
14
35000
2000
Morderstwo - od 25 lat do dożywocia,
00:52
25 to life, parole at 50 if you're lucky,
15
37000
2000
jeśli masz fart - zwolnienie warunkowe w wieku 50 lat,
00:54
and Tony's not feeling very lucky.
16
39000
3000
ale Tony jest pechowcem.
00:57
So when we meet in my philosophy class in his prison
17
42000
3000
Spotkaliśmy się w więzieniu na zajęciach z filozofii.
01:00
and I say, "In this class, we will discuss the foundations of ethics,"
18
45000
4000
Mówię, że będziemy omawiać podstawy etyki.
01:04
Tony interrupts me.
19
49000
2000
Tony przerywa mi.
01:06
"What are you going to teach me about right and wrong?
20
51000
2000
"Ty chcesz mnie uczyć, co to jest dobro i zło?
01:08
I know what is wrong. I have done wrong.
21
53000
3000
Znam zło. Robiłem je.
01:11
I am told every day,
22
56000
2000
Każdego dnia, każda twarz
01:13
by every face I see, every wall I face, that I am wrong.
23
58000
3000
każda ściana mówi mi, że się pomyliłem.
01:16
If I ever get out of here, there will always be a mark by my name.
24
61000
3000
Nazwet jeśli stąd wyjdę, zawsze będę naznaczony.
01:19
I'm a convict; I am branded 'wrong.'
25
64000
2000
Jestem więźniem. Mam nalepkę 'zły'.
01:21
What are you going to tell me about right and wrong?"
26
66000
3000
Co ty możesz mi powiedzieć?".
01:24
So I say to Tony,
27
69000
3000
Mówię do Tony'ego,
01:27
"Sorry, but it's worse than you think.
28
72000
3000
"Przykro mi, ale jest gorzej niż myślisz.
01:30
You think you know right and wrong?
29
75000
2000
Sądzisz, że wiesz, co jest dobre a co złe?
01:32
Then can you tell me what wrong is?
30
77000
2000
Możesz więc powiedzieć mi, co to jest zło ?
01:34
No, don't just give me an example.
31
79000
2000
Nie podawaj po prostu przykładu.
01:36
I want to know about wrongness itself, the idea of wrong.
32
81000
3000
Chcę znać zło samo w sobie, jego ideę.
01:39
What is that idea?
33
84000
2000
Na czym ta idea polega?
01:41
What makes something wrong?
34
86000
2000
Przez co rzeczy stają się złe?
01:43
How do we know that it's wrong? Maybe you and I disagree.
35
88000
3000
Jak rozpoznać zło? Może się nie zgadzamy?
01:46
Maybe one of us is wrong about the wrong.
36
91000
2000
Być może jeden z nas myli się co do zła.
01:48
Maybe it's you, maybe it's me -- but we're not here to trade opinions;
37
93000
2000
Może ty, a może ja. Nie zajmujemy się tu
01:50
everyone's got an opinion.
38
95000
2000
wymianą poglądów; każdy jakieś ma.
01:52
We are here for knowledge.
39
97000
2000
Jesteśmy tutaj dla wiedzy.
01:54
Our enemy is thoughtlessness. This is philosophy."
40
99000
4000
Nasz wróg to bezmyślność. To właśnie jest filozofia".
01:58
And something changes for Tony.
41
103000
3000
Coś zmieniło się w Tonym.
02:03
"Could be I'm wrong. I'm tired of being wrong.
42
108000
3000
"Być może mylę się. Nie chcę już być zły.
02:06
I want to know what is wrong.
43
111000
2000
Chcę wiedzieć, co jest złe.
02:08
I want to know what I know."
44
113000
2000
Chcę wiedzieć, co wiem."
02:10
What Tony sees in that moment is the project of philosophy,
45
115000
3000
Tony dostrzegł właśnie model filozofii,
02:13
the project that begins in wonder --
46
118000
2000
który zaczyna się od ciekawości.
02:15
what Kant called "admiration and awe
47
120000
2000
To budzące podziw i cześć Kanta
02:17
at the starry sky above and the moral law within."
48
122000
3000
"niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie".
02:20
What can creatures like us know of such things?
49
125000
2000
Cóż my możemy o tym wiedzieć?
02:22
It is the project that always takes us back to the condition of existence --
50
127000
3000
Tutaj zawsze powracamy do warunków egzystencji,
02:25
what Heidegger called "the always already there."
51
130000
3000
tego, co Heidegger nazwał "byciem w świecie."
02:28
It is the project of questioning what we believe and why we believe it --
52
133000
3000
Kwestionujemy w co i dlaczego wierzymy.
02:31
what Socrates called "the examined life."
53
136000
2000
Sokrates nazwał to "życiem przebadanym".
02:33
Socrates, a man wise enough to know that he knows nothing.
54
138000
3000
Był dość mądry by wiedzieć, że nic nie wie.
02:36
Socrates died in prison,
55
141000
3000
Sokrates umarł w więzieniu
02:39
his philosophy intact.
56
144000
3000
nie zmieniwszy swojej filozofii.
02:42
So Tony starts doing his homework.
57
147000
2000
Tony zaczyna odrabiać prace domowe.
02:44
He learns his whys and wherefores, his causes and correlations,
58
149000
2000
Uczy się o przyczynach i zależnościach,
02:46
his logic, his fallacies.
59
151000
2000
swojej logice i błędnych przekonaniach.
02:48
Turns out, Tony's got the philosophy muscle.
60
153000
2000
Tony jest zdolnym uczniem.
02:50
His body is in prison, but his mind is free.
61
155000
2000
Ciałem jest w więzieniu, ale umysłem na wolności.
02:52
Tony learns about the ontologically promiscuous,
62
157000
2000
Tony uczy się o ontologicznie rozwiązłych,
02:54
the epistemologically anxious,
63
159000
2000
epistemologicznie bojaźliwych,
02:56
the ethically dubious, the metaphysically ridiculous.
64
161000
3000
etycznie wątpliwych i metafizycznie absurdalnych.
02:59
That's Plato, Descartes, Nietzsche
65
164000
2000
To Platon, Kartezjusz, Nietzsche i Bill Clinton.
03:01
and Bill Clinton.
66
166000
2000
To Platon, Kartezjusz, Nietzsche i Bill Clinton.
03:03
So when he gives me his final paper,
67
168000
3000
W swojej pracy semestralnej dowodzi,
03:06
in which he argues that the categorical imperative
68
171000
2000
że imperatyw kategoryczny
03:08
is perhaps too uncompromising
69
173000
2000
jest chyba zbyt sztywny,
03:10
to deal with the conflict that affects our everyday
70
175000
2000
by odnosić się do codziennych konfilktów
03:12
and challenges me to tell him
71
177000
2000
i rzuca mi wyzwanie:
03:14
whether therefore we are condemned to moral failure,
72
179000
2000
czy wobec tego jesteśmy skazani na moralny upadek?
03:16
I say, "I don't know.
73
181000
2000
Odpowiadam: "Nie wiem.
03:18
Let us think about that."
74
183000
2000
Zastanówmy się nad tym".
03:20
Because in that moment, there's no mark by Tony's name;
75
185000
2000
W tym momencie Tony nie jest naznaczony,
03:22
it's just the two of us standing there.
76
187000
2000
jesteśmy tam tylko my.
03:24
It is not professor and convict,
77
189000
2000
Nie ma profesora i więźnia,
03:26
it is just two minds ready to do philosophy.
78
191000
2000
są dwa umysły gotowe do rozważań nad filozofią.
03:28
And I say to Tony,
79
193000
2000
Mówię do Tony'ego,
03:30
"Let's do this."
80
195000
3000
"Do roboty."
03:33
Thank you.
81
198000
2000
Dziękuję.
03:35
(Applause)
82
200000
9000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Damon Horowitz - Philosopher, entrepreneurDamon Horowitz explores what is possible at the boundaries of technology and the humanities.
Why you should listen
Damon Horowitz is a philosophy professor and serial entrepreneur. He recently joined Google as In-House Philosopher / Director of Engineering, heading development of several initiatives involving social and search. He came to Google from Aardvark, the social search engine, where he was co-founder and CTO, overseeing product development and research strategy. Prior to Aardvark, Horowitz built several companies around applications of intelligent language processing. He co-founded Perspecta (acquired by Excite), was lead architect for Novation Biosciences (acquired by Agilent), and co-founded NewsDB (now Daylife).
Horowitz teaches courses in philosophy, cognitive science, and computer science at several institutions, including Stanford, NYU, University of Pennsylvania and San Quentin State Prison.
Get more information on the Prison University Project >>
Damon Horowitz | Speaker | TED.com