ABOUT THE SPEAKER
Helen Fisher - Anthropologist, expert on love
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love.

Why you should listen

Fisher's several books lay bare the mysteries of our most treasured emotion: its evolution, its biochemical foundations and its vital importance to human society. Fisher describes love as a universal human drive (stronger than the sex drive; stronger than thirst or hunger; stronger perhaps than the will to live), and her many areas of inquiry shed light on timeless human mysteries like why we choose one partner over another. Her classic study, Anatomy of Love, first published in 1992, has just been re-issued in a fully updated edition, including her recent neuroimaging research on lust, romantic love and attachment as well as discussions of sexting, hooking up, friends with benefits, other contemporary trends in courtship and marriage, and a dramatic current trend she calls “slow love.”

More profile about the speaker
Helen Fisher | Speaker | TED.com
TED2006

Helen Fisher: Why we love, why we cheat

Helen Fischer opowiada dlaczego kochamy i zdradzamy

Filmed:
11,349,614 views

Antropolożka Helen Fisher podejmuje ciekawy temat - miłość - i tłumaczy jej ewolucję, podstawy biochemiczne i znaczenie społeczne. Temat zamyka ostrzeżeniem potencjalnej katastrofy związanej z nadużywaniem antydepresantów.
- Anthropologist, expert on love
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Opowiem dziś o dwóch najważniejszych trendach społecznych nadchodzącego stulecia
00:25
I'd like to talk todaydzisiaj
about the two biggestnajwiększy socialspołeczny trendstrendy
0
301
5198
00:30
in the comingprzyjście centurystulecie,
1
5523
1453
00:31
and perhapsmoże in the nextNastępny 10,000 yearslat.
2
7000
2500
a być może najbliższych 10 tys. lat.
Zacznę od pracy nt. romantycznej miłości,
00:34
But I want to startpoczątek
with my work on romanticromantyczny love,
3
10159
3817
00:38
because that's my mostwiększość recentniedawny work.
4
14000
1865
ponieważ tym zajmowałam się ostatnio.
Podłączyliśmy 32 szaleńczo zakochane osoby
00:41
What I and my colleagueskoledzy did was put
32 people, who were madlybezrozumnie in love,
5
16222
4754
00:45
into a functionalfunkcjonalny MRIMRI brainmózg scannerskaner.
6
21000
1976
do skanera rezonansu magnetycznego mózgu.
17 osób było zakochanych z wzajemnością,
00:48
17 who were madlybezrozumnie in love
and theirich love was acceptedprzyjęty;
7
23368
2849
a 15 właśnie dostało kosza.
00:51
and 15 who were madlybezrozumnie in love
and they had just been dumpedporzucony.
8
26241
2950
Później przejdę do przemyśleń,
00:54
And so I want to tell you
about that first,
9
30032
2318
w jakim kierunku zmierza miłość.
00:57
and then go on into where
I think love is going.
10
32374
2865
01:01
(LaughterŚmiech)
11
36689
1000
01:03
"What 'tis"Tis to love?" ShakespeareSzekspir said.
12
38483
2976
"Cóż znaczy, kochać?", mówił Szekspir.
Ludzie zastanawiali się nad tym od zawsze,
01:07
I think our ancestorsprzodkowie --
13
42538
1918
01:09
I think humanczłowiek beingsIstoty have been
wonderingpełen zdumienia about this questionpytanie
14
44480
3898
siedząc przy ognisku albo patrząc w gwiazdy.
01:13
sinceod they satsob around theirich campfiresogniska
15
48402
1776
01:15
or laykłaść and watchedoglądaliśmy
the starsgwiazdy a millionmilion yearslat agotemu.
16
50202
2691
01:19
I startedRozpoczęty out by tryingpróbować to figurepostać out
what romanticromantyczny love was
17
54928
3231
Próbowałam zrozumieć romantyczną miłość
analizując ostatnie 45 lat badań psychologicznych.
01:22
by looking at the last 45 yearslat
of the psychologicalpsychologiczny researchBadania
18
58183
5483
01:28
and as it turnsskręca out,
19
63690
1307
Okazuje się, że zakochaniu towarzyszą specyficzne zjawiska.
01:29
there's a very specifickonkretny groupGrupa of things
that happenzdarzyć when you fallspadek in love.
20
65021
3954
Po pierwsze, obiekt uczucia nabiera,
01:34
The first thing that happensdzieje się is,
21
69568
2408
01:36
a personosoba beginszaczyna się to take on
what I call, "specialspecjalny meaningznaczenie."
22
72000
2976
jak to nazywam, "specjalnego znaczenia".
Pewien kierowca ciężąrówki ujął to tak:
01:40
As a truckciężarówka driverkierowca oncepewnego razu said to me,
23
75553
1642
"Cały świat skupił się wokół Mary Anne."
01:42
"The worldświat had a newNowy centercentrum,
and that centercentrum was MaryMary AnneAnne."
24
77219
3781
01:46
GeorgeGeorge BernardBernard ShawShaw said it differentlyróżnie.
25
81801
1960
Słowami G.B. Shaw: "Miłość to przecenianie różnic między kobietami".
Słowami G.B. Shaw: "Miłość to przecenianie różnic między kobietami".
01:48
"Love consistsskłada się of overestimatingprzeszacowywać
the differencesróżnice
26
83785
2468
01:51
betweenpomiędzy one womankobieta and anotherinne."
27
86277
2008
I tak właśnie robimy. (Śmiech)
01:53
And indeedw rzeczy samej, that's what we do.
28
88309
2262
01:55
(LaughterŚmiech)
29
90595
3254
01:58
And then you just focusskupiać on this personosoba.
30
93873
2596
Skupiamy się na tej osobie.
02:01
You can listlista what you
don't like about them,
31
96493
2817
Możemy wymieniać wady,
by zaraz skupić się na zaletach.
02:04
but then you sweepzamiatać that asidena bok
and focusskupiać on what you do.
32
99334
3564
02:07
As ChaucerChaucer said, "Love is blindślepy."
33
102922
1999
Chaucer powiedział: "Miłość jest ślepa".
02:11
In tryingpróbować to understandzrozumieć romanticromantyczny love,
34
106530
2161
Próbując zrozumieć romantyczną miłość,
02:13
I decidedzdecydowany I would readczytać poetrypoezja
from all over the worldświat,
35
108715
2977
czytałam poezję z całego świata.
02:16
and I just want to give
you one very shortkrótki poemwiersz
36
111716
2652
Chcę zacytować króciutki wiersz z VIII-wiecznych Chin.
02:19
from eighth-centuryósmy wiek ChinaChiny,
37
114392
1247
Świetny przykład skupienia się na konkretnej kobiecie.
02:20
because it's an almostprawie perfectidealny exampleprzykład
38
115663
2209
02:22
of a man who is focusedskupiony totallycałkowicie
on a particularszczególny womankobieta.
39
117896
3364
To tak, jakby ktoś szalenie zakochany
02:26
It's a little bitkawałek like when you are
madlybezrozumnie in love with somebodyktoś
40
121824
3040
wchodził na parking.
02:29
and you walkspacerować into a parkingparking lot --
41
124888
1638
Samochód ukochanej różni się od pozostałych.
02:31
theirich carsamochód is differentróżne
from everykażdy other carsamochód in the parkingparking lot.
42
126550
3380
Jej kieliszek wina jest inny od reszty.
02:34
TheirIch winewino glassszkło at dinnerobiad
43
129954
1506
02:36
is differentróżne from everykażdy other winewino glassszkło
at the dinnerobiad partyprzyjęcie.
44
131484
3492
02:39
And in this casewalizka, a man got hookedhaczykowaty
on a bamboobambus sleepingspanie matmata.
45
135000
3764
Tutaj zakochanego zaprząta bambusowa mata do spania.
Autorem jest facet o nazwisku Yuan Chen.
02:44
And it goesidzie like this.
46
139312
1199
02:45
It's by a guy callednazywa YuanYuan ZhenZhen.
47
140535
1491
"Bambusowa mata, nie mogę wypuścić jej z rąk.
02:48
"I cannotnie może bearNiedźwiedź to put away
the bamboobambus sleepingspanie matmata.
48
143423
2553
Patrzyłem, jak ją rozwijasz w tamtą pierwszą noc."
02:51
The night I broughtprzyniósł you home,
I watchedoglądaliśmy you rollrolka it out."
49
146637
3005
Sfiksował na punkcie maty,
02:55
He becamestał się hookedhaczykowaty on a sleepingspanie matmata,
50
150468
2357
pewnie przez podniesioną aktywność dopaminy,
02:57
probablyprawdopodobnie because of elevatedpodniesiony activityczynność
of dopaminedopamina in his brainmózg,
51
152849
2976
podobnie jak u wszystkich ludzi.
03:00
just like with you and me.
52
155849
1421
Obiekt uczuć nabiera specjalnego znaczenia.
03:02
But anywaytak czy inaczej, not only does this personosoba
take on specialspecjalny meaningznaczenie,
53
157294
3165
Skupiasz na niej uwagę. Wywyższasz.
03:05
you focusskupiać your attentionUwaga on them.
54
160483
2446
03:07
You aggrandizepowiększać them.
55
162953
1601
Rozpiera cię energia.
03:09
But you have intenseintensywny energyenergia.
56
164578
1761
Pewien Polinezyjczyk chciał "skakać aż pod niebo".
03:11
As one PolynesianPolinezyjskie said,
"I feltczułem like jumpingskoki in the skyniebo."
57
166363
3495
Nie śpisz całą noc. Chodzisz aż do świtu.
03:15
You're up all night.
You're walkingpieszy tilldo dawnświt.
58
170406
3197
Roznosi cię euforia, gdy wszystko idzie dobrze,
03:18
You feel intenseintensywny elationpodniecenie
when things are going well;
59
173627
2959
wpadasz w czarną rozpacz, gdy idzie źle.
03:21
moodnastrój swingshuśtawki into horribleokropny despairrozpacz
when things are going poorlysłabo.
60
176610
3549
Uzależniasz się od tej osoby.
03:24
RealPrawdziwe dependencezależność on this personosoba.
61
180183
2454
Biznesmenowi z Nowego Jorku podobało się "wszystko to, co jej".
03:27
As one businessmanbiznesmen in NewNowy YorkYork said to me,
62
182661
2399
03:29
"Anything she likedlubiany, I likedlubiany."
63
185084
1861
Romantyczna miłość jest bardzo prosta.
03:32
SimpleProste. RomanticRomantyczny love is very simpleprosty.
64
187524
1961
03:35
You becomestają się extremelyniezwykle sexuallyseksualnie possessivezaborczy.
65
190793
2183
Stajesz się zaborczy seksualnie.
03:37
You know, if you're just sleepingspanie
with somebodyktoś casuallyod niechcenia,
66
193000
2731
Sypiając z kimś bez zaangażowania,
03:40
you don't really careopieka
if they're sleepingspanie with somebodyktoś elsejeszcze.
67
195755
2870
nie dbasz czy sypia też z innymi.
Ale gdy się zakochasz,
03:43
But the momentza chwilę you fallspadek in love,
68
198649
1554
stajesz się zaborczy.
03:45
you becomestają się extremelyniezwykle
sexuallyseksualnie possessivezaborczy of them.
69
200227
2296
Myślę, że powód jest darwinistyczny.
03:47
I think there's a DarwinianDarwinowskiej
purposecel, powód to this.
70
202547
3429
03:50
The wholecały pointpunkt of this
is to pullCiągnąć two people togetherRazem
71
206000
2633
Chodzi o zbliżenie pary tak,
by razem zaczęli wychowywać dzieci.
03:53
stronglysilnie enoughdość to beginzaczynać
to reartylny babiesdzieci as a teamzespół.
72
208657
3306
03:57
But the mainGłówny characteristicscechy
of romanticromantyczny love are cravingpragnienie:
73
213000
2976
Główna cecha miłości to pożądanie,
04:00
an intenseintensywny cravingpragnienie
to be with a particularszczególny personosoba,
74
216000
3422
chęć bycia razem, seksualnie i emocjonalnie.
04:04
not just sexuallyseksualnie, but emotionallyemocjonalnie.
75
219446
2223
04:06
It would be nicemiły to go to bedłóżko with them,
76
221693
3728
Chętnie pójdziesz też do łóżka,
ale ważniejsze, żeby zadzwonił, zaprosił itp.
04:10
but you want them to call you
on the telephonetelefon, to inviteZapraszam you out, etcitp.,
77
225445
4232
04:14
to tell you that they love you.
78
229701
1856
Żeby powiedział, że cię kocha.
04:17
The other mainGłówny characteristicCharakterystyka
is motivationmotywacja.
79
232460
4722
Inna główna cecha to motywacja.
Odpala silnik w głowie i pragniesz tej osoby.
04:22
The motorsilnik in the brainmózg beginszaczyna się to crankkorba,
and you want this personosoba.
80
237206
3365
04:25
And last but not leastnajmniej,
it is an obsessionobsesja.
81
241000
2864
I, wreszcie, jest to obsesja.
Zanim podłączyłam badanych do MRI,
04:28
Before I put these people
in the MRIMRI machinemaszyna,
82
244174
3802
04:32
I would askzapytać them all kindsrodzaje of questionspytania.
83
248000
1976
zadawałam im przeróżne pytania.
04:34
But my mostwiększość importantważny questionpytanie
was always the samepodobnie.
84
250000
3165
Najważniejsze było zawsze takie samo.
"Ile procent dnia i nocy myślisz o tej osobie?"
04:37
It was: "What percentageodsetek of the day
and night do you think about this personosoba?"
85
253189
4787
Słyszałam: "Cały dzień. Całą noc. Nie mogę przestać."
04:42
And indeedw rzeczy samej, they would say,
86
258000
1890
04:44
"All day. All night.
87
259914
2157
04:46
I can never stop thinkingmyślący
about him or her."
88
262095
2341
04:49
And then, the very last questionpytanie --
89
265000
1810
Do ostatniego pytania
04:51
I would always have to work
myselfsiebie up to this questionpytanie,
90
266834
2599
musiałam się mobilizować,
bo nie jestem psychologiem.
04:54
because I'm not a psychologistpsycholog.
91
269457
1567
Nie pracuję z ludźmi w traumie.
04:55
I don't work with people
in any kinduprzejmy of traumatictraumatyczny situationsytuacja.
92
271048
2976
Ostatnie pytanie było zawsze takie samo.
04:59
My finalfinał questionpytanie was always the samepodobnie.
93
274394
1905
"Czy umarłbyś za nią lub za niego?"
05:01
I would say,
"Would you dieumierać for him or her?"
94
276323
2653
Badani odpowiadali: "Tak!",
05:04
And, indeedw rzeczy samej, these people would say "Yes!"
95
279465
2071
jakby chodziło o podanie soli.
05:06
as if I had askedspytał them to passprzechodzić the saltSól.
96
281560
2111
Byłam po prostu wstrząśnięta.
05:08
I was just staggeredzachwiał się by it.
97
283695
2694
05:12
So we scannedzeskanowany theirich brainsmózg,
98
287634
2586
Skanowaliśmy gdy patrzyli na zdjęcia ukochanych
05:15
looking at a photographfotografia
of theirich sweetheartkochanie
99
290244
2110
05:17
and looking at a neutralneutralny photographfotografia,
100
292378
1768
i, po małej przerwie, zdjęcia neutralne,
05:18
with a distractionroztargnienie taskzadanie in betweenpomiędzy.
101
294170
1834
żeby zaobserwować moment uniesienia,
05:20
So we could look at the samepodobnie brainmózg
when it was in that heightenedpodwyższony statestan
102
296028
4948
05:25
and when it was in a restingspoczynkowy statestan.
103
301000
2297
jak również stan spoczynku.
Aktywowało się wiele regionów mózgu.
05:28
And we founduznany activityczynność
in a lot of brainmózg regionsregiony.
104
303869
2271
Jednym z najważniejszych był ten,
05:30
In factfakt, one of the mostwiększość importantważny
was a brainmózg regionregion
105
306164
2658
który reaguje na odlot po kokainie.
05:33
that becomesstaje się activeaktywny
when you feel the rushpośpiech of cocainekokaina.
106
308846
3208
Tak się rzeczywiście dzieje.
05:37
And indeedw rzeczy samej, that's exactlydokładnie what happensdzieje się.
107
312657
2343
05:40
I beganrozpoczął się to realizerealizować that romanticromantyczny love
is not an emotionemocja.
108
315650
4619
Zrozumiałam, że romantyczna miłość to nie emocja,
ani nawet nie szereg emocji,
05:45
In factfakt, I had always thought
it was a seriesseria of emotionsemocje,
109
320293
2856
od euforii po depresję.
05:47
from very highwysoki to very lowNiska.
110
323173
1706
05:49
But actuallytak właściwie, it's a drivenapęd.
111
324903
1706
W istocie to popęd, pochodzący z siły napędowej
05:51
It comespochodzi from the motorsilnik of the mindumysł,
112
326633
2135
05:53
the wantingbrakujący partczęść of the mindumysł,
the cravingpragnienie partczęść of the mindumysł.
113
328792
3665
tej części umysłu, która chce i pragnie.
Części umysłu działającej,
05:57
The kinduprzejmy of partczęść of the mindumysł
114
332481
1495
05:58
when you're reachingosiągając
for that piecekawałek of chocolateczekolada,
115
334000
2640
gdy sięgasz po kawałek czekolady,
gdy marzysz o awansie.
06:01
when you want to winzdobyć
that promotionpromocja at work.
116
336664
3838
Siła napędowa mózgu. Popęd.
06:05
The motorsilnik of the brainmózg.
117
340906
1539
06:07
It's a drivenapęd.
118
342469
1204
06:08
And in factfakt, I think it's more powerfulpotężny
than the sexseks drivenapęd.
119
343697
3103
Jest silniejszy niż popęd seksualny.
Jeśli na propozycję pójścia do łóżka, słyszysz "Nie, dziękuję",
06:11
You know, if you askzapytać somebodyktoś
to go to bedłóżko with you,
120
347166
2483
06:14
and they say, "No, thank you,"
121
349673
1437
nie zabijesz się, ani nie popadniesz w depresję.
06:15
you certainlyna pewno don't killzabić yourselfsiebie
or slippoślizg into a clinicalkliniczny depressiondepresja.
122
351134
3517
Powszechnie zaś, odtrąceni kochankowie mogliby za miłość zabić.
06:19
But certainlyna pewno, around the worldświat,
123
354675
3193
06:22
people who are rejectedodrzucony
in love will killzabić for it.
124
357892
3957
Ludzie żyją dla miłości. Zabijają dla miłości. Umierają dla miłości.
06:27
People liverelacja na żywo for love.
125
362349
1135
06:28
They killzabić for love.
126
363508
1260
06:29
They dieumierać for love.
127
364792
1031
06:31
They have songspiosenki, poemswiersze, novelspowieści,
128
366277
3578
Mamy piosenki, wiersze, powieści, rzeźby, obrazy, mity, legendy.
06:34
sculpturesrzeźby, paintingsobrazy, mythsmity, legendslegendy.
129
369879
3944
W 175 społeczeństwach znajdujemy ślady tego stanu.
06:38
In over 175 societiesspołeczeństwa,
130
373847
2149
06:40
people have left theirich evidencedowód
of this powerfulpotężny brainmózg systemsystem.
131
376020
4784
To jeden z silniejszych systemów umysłowych na ziemi,
06:45
I have come to think
132
380828
1023
06:46
it's one of the mostwiększość powerfulpotężny
brainmózg systemssystemy on EarthZiemia
133
381875
2588
który niesie wielką radość i wielki smutek.
06:49
for bothobie great joyradość and great sorrowsmutek.
134
384487
2577
To jeden z trzech systemów
06:52
And I've alsorównież come to think
135
387659
1437
06:53
that it's one of threetrzy
basicallygruntownie differentróżne brainmózg systemssystemy
136
389121
3482
powstałych z łączenia się w pary i reprodukcji.
06:57
that evolvedewoluował from matinggody and reproductionreprodukcja.
137
392628
2047
Pierwszy to popęd seksualny: potrzeba zaspokojenia.
06:59
One is the sexseks drivenapęd:
the cravingpragnienie for sexualseksualny gratificationgratyfikacja.
138
395072
3055
07:03
W.H. AudenAuden callednazywa it
an "intolerablenie do zniesienia neuralnerwowy itchswędzenie,"
139
398555
3421
W.H. Auden nazwał go "nieznośnym swędzeniem nerwów".
07:06
and indeedw rzeczy samej, that's what it is.
140
402000
1975
Rzeczywiście, na tym to polega.
Doskwiera człowiekowi jak głód.
07:09
It keepstrzyma botheringkłopotliwy you
a little bitkawałek, like beingistota hungrygłodny.
141
405142
2580
Drugi to miłość romantyczna:
07:13
The seconddruga of these threetrzy brainmózg
systemssystemy is romanticromantyczny love:
142
408904
2946
07:16
that elationpodniecenie, obsessionobsesja of earlywcześnie love.
143
411874
2102
uniesienie, obsesja wczesnej miłości.
07:18
And the thirdtrzeci brainmózg systemsystem is attachmentZałącznik:
144
414000
2356
Trzeci to przywiązanie:
spokój i bezpieczeństwo, odczuwane z wieloletnim partnerem.
07:21
that sensesens of calmspokojna and securitybezpieczeństwo
you can feel for a long-termdługoterminowy partnerpartner.
145
416380
3953
07:25
And I think that the sexseks drivenapęd
evolvedewoluował to get you out there,
146
420698
2812
Popęd wyewoluował, by wyciągnąć nas z domu
w poszukiwaniu partnerów.
07:28
looking for a wholecały rangezasięg of partnerswzmacniacz.
147
423534
2555
Jak jeżdżenie bez celu samochodem.
07:30
You can feel it when you're just
drivingnapędowy alongwzdłuż in your carsamochód.
148
426113
2785
Nie skupiasz się na nikim.
07:33
It can be focusedskupiony on nobodynikt.
149
428922
1372
Romantyczna miłośc skupia energię godową
07:35
I think romanticromantyczny love evolvedewoluował
to enablewłączyć you to focusskupiać your matinggody energyenergia
150
430318
3658
07:38
on just one individualindywidualny at a time,
151
434000
1976
na jednej osobie naraz,
07:40
therebya tym samym conservingoszczędzanie matinggody time and energyenergia.
152
436000
2832
oszczędzając czas i energię.
07:43
And I think that attachmentZałącznik,
the thirdtrzeci brainmózg systemsystem,
153
438856
2730
Przywiązanie, trzeci system,
wyewoluowało, byśmy mogli się znieść (śmiech),
07:46
evolvedewoluował to enablewłączyć you to toleratetolerować
this humanczłowiek beingistota
154
441610
3542
07:49
at leastnajmniej long enoughdość to raisepodnieść
a childdziecko togetherRazem as a teamzespół.
155
445176
4053
przynajmniej tak długo, by wychować dziecko.
07:55
So with that preamblepreambuła,
156
451000
1498
Teraz chcę omówić dwa najważniejsze trendy społeczne.
07:57
I want to go into discussingdyskutować
the two mostwiększość profoundgłęboki socialspołeczny trendstrendy.
157
452522
6031
08:03
One of the last 10,000 yearslat
158
459000
2283
Jeden z ostatnich 10 tys., drugi z 25 lat,
08:06
and the other,
certainlyna pewno of the last 25 yearslat,
159
461307
4697
wpływające na te 3 systemy umysłowe:
08:10
that are going to have an impactwpływ
on these threetrzy differentróżne brainmózg systemssystemy:
160
466028
4252
chuć, romantyczną miłość i głębokie przywiązanie.
08:15
lustżądza, romanticromantyczny love
and deepgłęboki attachmentZałącznik to a partnerpartner.
161
470304
3553
Pierwszy trend: kobiety aktywne zawodowo.
08:19
The first is womenkobiety workingpracujący,
movingw ruchu into the workforcesiła robocza.
162
474262
4461
Przejrzałam roczniki demograficzne ONZ dla 130 społeczeństw.
08:26
I've lookedspojrzał at 130 societiesspołeczeństwa
163
481333
2891
08:29
throughprzez the demographicdemograficzny yearbooksroczniki
of the UnitedStany Zjednoczone NationsNarodów.
164
484248
2641
w 129 na 130, kobiety wchodzą na rynek pracy,
08:31
EverywhereWszędzie in the worldświat,
129 out of 130 of them,
165
486913
4732
08:36
womenkobiety are not only movingw ruchu
into the jobpraca marketrynek --
166
491669
2307
08:38
sometimesczasami very, very slowlypowoli,
but they are movingw ruchu into the jobpraca marketrynek --
167
494000
3976
czasem bardzo powoli, ale wchodzą.
08:42
and they are very slowlypowoli closingzamknięcie
that gapszczelina betweenpomiędzy menmężczyźni and womenkobiety
168
498000
3854
Powoli niweluja różnicę między mężczyznami i kobietami
08:46
in termswarunki of economicgospodarczy powermoc,
healthzdrowie and educationEdukacja.
169
501878
3797
pod względem siły ekonomicznej, zdrowia i edukacji.
To powolny proces.
08:50
It's very slowpowolny.
170
505699
1136
08:51
For everykażdy trendtendencja on this planetplaneta,
there's a counter-trendprzeciwny trend.
171
506859
3117
Każdemu trendowi odpowiada kontr-trend.
08:54
We all know of them, but neverthelessNiemniej jednak --
172
510000
2313
Jak mówi stare arabskie przysłowie:
08:57
the ArabsArabowie say, "The dogspsy maymoże barkszczekać,
but the caravankarawana movesporusza się on."
173
512337
6396
"Psy szczekają, ale karawana jedzie dalej".
Faktycznie, karawana jedzie dalej.
09:03
And, indeedw rzeczy samej, that caravankarawana is movingw ruchu on.
174
518757
2327
Kobiety wracają na rynek pracy.
09:05
WomenKobiety are movingw ruchu back into the jobpraca marketrynek.
175
521108
2687
Mówię "wracają", bo to nic nowego.
09:08
And I say back into the jobpraca marketrynek,
because this is not newNowy.
176
523819
3157
Przez miliony lat, na sawannie,
09:12
For millionsmiliony of yearslat,
on the grasslandsłąki of AfricaAfryka,
177
527323
3666
kobiety szły zbierać warzywa.
09:15
womenkobiety commuteddojeżdżać to work
to gatherzbierać theirich vegetableswarzywa.
178
531013
3150
Zdobywały 60-80% wieczornego posiłku.
09:18
They cameoprawa ołowiana witrażu home with 60 to 80 percentprocent
of the eveningwieczór mealposiłek.
179
534187
3660
09:22
The doublepodwójnie incomedochód familyrodzina was the standardstandard.
180
537871
2888
Podwójny dochód w rodzinie był standardem.
09:25
And womenkobiety were regardeduważany
as just as economicallyekonomicznie,
181
540783
3430
Kobiety dorównywały mężczyznom ekonomicznie, społecznie i seksualnie.
09:29
sociallyspołecznie and sexuallyseksualnie powerfulpotężny as menmężczyźni.
182
544237
3739
09:32
In shortkrótki, we're really
movingw ruchu forwardNaprzód to the pastprzeszłość.
183
548000
3803
Czyli w istocie wracamy do przeszłości.
Najgorszym wynalazkiem kobiet był pług.
09:37
Then, women'skobiet worstnajgorszy
inventionwynalazek was the plowpług.
184
552223
5293
Wraz z rolnictwem pozycja mężczyzn spotężniała.
09:42
With the beginningpoczątek of plowpług agriculturerolnictwo,
men'smęski rolesrole becamestał się extremelyniezwykle powerfulpotężny.
185
557540
3674
Kobiety straciły odwieczną pracę zbieraczek,
09:46
WomenKobiety lostStracony theirich ancientstarożytny
jobsOferty pracy as collectorskolekcjonerów,
186
561238
4436
ale rewolucja przemysłowa i postindustrialna
09:50
but then with the industrialprzemysłowy revolutionrewolucja
and the post-industrialpoprzemysłowe revolutionrewolucja
187
565698
3679
przywróciła je na rynek pracy.
09:54
they're movingw ruchu back into the jobpraca marketrynek.
188
569401
1943
Odzyskują status sprzed miliona lat,
09:56
In shortkrótki, they are acquiringnabywanie the statusstatus
that they had a millionmilion yearslat agotemu,
189
571368
5127
sprzed 10 tys., 100 tys.lat.
10:01
10,000 yearslat agotemu, 100,000 yearslat agotemu.
190
576519
3224
10:04
We are seeingwidzenie now one
of the mostwiększość remarkableznakomity traditionstradycje
191
579767
4571
Obserwujemy niezwykłą tradycję ludzkiego zwierzęcia.
10:09
in the historyhistoria of the humanczłowiek animalzwierzę.
192
584362
2333
Będzie miała wpływ na wiele spraw.
10:13
And it's going to have an impactwpływ.
193
588666
1596
Zwykle poświęcam cały wykład na wpływ kobiet na świat biznesu.
10:15
I generallyogólnie give a wholecały lecturewykład
194
590286
1533
10:16
on the impactwpływ of womenkobiety
on the businessbiznes communityspołeczność.
195
591843
2304
Poruszę tylko kilka spraw i przejdę do seksu i miłości.
10:18
I'll say just a couplepara of things,
and then go on to sexseks and love.
196
594171
3057
Płcie bardzo się różnią.
10:22
There's a lot of genderpłeć differencesróżnice;
197
597252
1857
Zgodzi się z tym każdy, kto miał syna i córkę.
10:23
anybodyktoś who thinksmyśli menmężczyźni and womenkobiety are alikezarówno
198
599133
2176
10:26
simplypo prostu never had a boychłopak and a girldziewczyna childdziecko.
199
601333
1942
Nie wiem, czemu twierdzi się inaczej.
10:28
I don't know why they want to think
that menmężczyźni and womenkobiety are alikezarówno.
200
603299
3193
Mamy wiele cech wspólnych,
10:31
There's much we have in commonpospolity,
201
606516
1523
10:32
but there's a wholecały lot
that we do not have in commonpospolity.
202
608063
2913
i wiele różnic.
10:35
We are -- in the wordssłowa of TedTed HughesHughes,
203
611000
1976
Słowami Teda Hughesa:
10:37
"I think that we are like two feetstopy.
We need eachkażdy other to get aheadprzed siebie."
204
613000
5104
"Jesteśmy jak dwie stopy. Potrzebujemy się nawzajem, by iść na przód".
Nasze mózgi nie rosły tak samo.
10:42
But we did not evolveewoluować
to have the samepodobnie brainmózg.
205
618128
2848
10:45
And we're findingodkrycie more and more
genderpłeć differencesróżnice in the brainmózg.
206
621000
3449
Znajdujemy coraz więcej różnic płci w mózgu.
Wymienię kilka zanim przejdę do seksu i miłości.
10:49
I'll only just use a couplepara
and then moveruszaj się on to sexseks and love.
207
624473
3127
10:52
One of them is women'skobiet verbalwerbalny abilityzdolność.
208
627624
2107
Kobiety lepiej rozwijaja się werbalnie. Umieją rozmawiać.
10:54
WomenKobiety can talk.
209
629755
1221
10:55
Women'sDla kobiet abilityzdolność to find the right wordsłowo
rapidlyszybko, basicpodstawowy articulationartykulacja
210
631000
3976
Umieją szybko dobrać słowa. Wymowność wzrasta
10:59
goesidzie up in the middleśrodkowy
of the menstrualmenstruacyjny cyclecykl,
211
635000
2378
w połowie cyklu, gdy poziom estrogenu jest najwyższy.
11:02
when estrogenestrogen levelspoziomy peakszczyt.
212
637402
1571
Nawet menstruując są wymowniejsze niż przeciętny mężczyzna.
11:03
But even at menstruationmiesiączka,
they're better than the averageśredni man.
213
638997
3618
Nawet menstruując są wymowniejsze niż przeciętny mężczyzna.
11:07
WomenKobiety can talk.
214
643099
1048
Robią to od miliona lat; słowa były narzędziami kobiet.
11:09
They'veThey've been doing it for a millionmilion yearslat;
wordssłowa were women'skobiet toolsprzybory.
215
644655
3321
11:12
They heldtrzymany that babydziecko
in frontz przodu of theirich facetwarz,
216
648000
2087
Trzymały w ramionach niemowlę,
namawiały, upominały, uczyły za pomocą słów.
11:14
cajolingcajoling it, reprimandingUpominanie it,
educatingedukowanie it with wordssłowa.
217
650111
3809
Istotnie, słowa nabieraja potężnej siły.
11:18
And, indeedw rzeczy samej, they're becomingtwarzowy
a very powerfulpotężny forcesiła.
218
653944
3032
11:21
Even in placesmiejsca like IndiaIndie and JapanJaponia,
219
657000
5237
Nawet w krajach jak Indie czy Japonia,
gdzie kobiety nie zalewają rynku pracy,
11:27
where womenkobiety are not movingw ruchu rapidlyszybko
into the regularregularny jobpraca marketrynek,
220
662261
3397
11:30
they're movingw ruchu into journalismdziennikarstwo.
221
665682
1833
zostają dziennikarkami.
11:32
And I think that the televisiontelewizja
is like the globalświatowy campfireognisko.
222
667539
4437
Telewizja jest jak globalne ognisko.
11:36
We sitsiedzieć around it and it shapeskształty our mindsumysły.
223
672000
3976
skupia nas i kształtuje umysły.
11:40
AlmostPrawie always, when I'm on TVTELEWIZOR,
the producerproducent who callspołączenia me,
224
676000
4084
Gdy wystepuję w telewizji, producenci, z którymi ustalam
co będziemy mówić, to przeważnie kobiety.
11:44
who negotiatesnegocjuje what we're going to say,
225
680108
2143
11:47
is a womankobieta.
226
682275
1055
Sołżenicyn powiedział:
11:48
In factfakt, SolzhenitsynSołżenicyn oncepewnego razu said,
227
683354
2658
"Mieć wielkiego pisarza, to mieć drugi rząd".
11:50
"To have a great writerpisarz
is to have anotherinne governmentrząd."
228
686036
3154
Dzisiaj 54% pisarzy w USA to kobiety.
11:54
TodayDzisiaj 54 percentprocent of people
who are writerspisarze in AmericaAmeryka are womenkobiety.
229
689682
4587
To jedna z wielu kobiecych cech,
11:59
It's one of manywiele,
manywiele characteristicscechy that womenkobiety have
230
695158
2673
wnoszonych na rynek pracy:
12:02
that they will bringprzynieść into the jobpraca marketrynek.
231
697855
2280
zdolność do obchodzenia się z ludźmi, negocjacji,
12:04
They'veThey've got incredibleniesamowite people skillsumiejętności,
negotiatingnegocjowanie skillsumiejętności.
232
700159
4127
duża wyobraźnia.
12:09
They're highlywysoko imaginativeobdarzony wyobraźnią.
233
704310
1666
12:10
We now know the brainmózg circuitryzespół obwodów elektrycznych
of imaginationwyobraźnia, of long-termdługoterminowy planningplanowanie.
234
706000
4579
Wiemy już, jak mózg zawiaduje wyobraźnią i planowaniem.
Kobiety myślą sieciowo.
12:15
They tendzmierzać to be websieć thinkersmyśliciele.
235
710603
2120
12:17
Because the femalePłeć żeńska partsCzęści
of the brainmózg are better connectedpołączony,
236
712747
2785
Ponieważ części mózgu kobiety są lepiej połączone,
myśląc zbierają więcej informacji,
12:20
they tendzmierzać to collectzebrać more
piecessztuk of datadane when they think,
237
715556
3174
układają je w skomplikowane wzory, widzą więcej opcji i wyników.
12:23
put them into more complexzłożony patternswzorce,
see more optionsopcje and outcomeswyniki.
238
718754
4703
Myślą kontekstualnie, holistycznie, sieciowo.
12:28
They tendzmierzać to be contextualkontekstowy,
holisticholistyczne thinkersmyśliciele,
239
723481
3706
12:32
what I call websieć thinkersmyśliciele.
240
727211
1540
12:33
MenMężczyźni tendzmierzać to -- and these are averagesśrednie --
241
728775
2005
Mężczyźni odrzucają zwykle to, uznali za nieistotne,
12:35
tendzmierzać to get ridpozbyć się of what they regardwzgląd
as extraneousobcy,
242
730804
2659
skupiają się na tym, co robią. Działają i myślą w sposób liniowy.
12:38
focusskupiać on what they do,
243
733487
1385
12:39
and moveruszaj się in a more
step-by-stepkrok po kroku thinkingmyślący patternwzór.
244
734896
5926
Oba sposoby są dobre.
12:45
They're bothobie perfectlydoskonale good
wayssposoby of thinkingmyślący.
245
741171
2102
Potrzebujemy obydwu, by iść do przodu.
12:48
We need bothobie of them to get aheadprzed siebie.
246
743297
2232
12:50
In factfakt, there's manywiele more
malemęski geniusesgeniusze in the worldświat.
247
745553
3423
Wśród mężczyzn znajdziemy więcej geniuszy.
12:53
And there's alsorównież manywiele more
malemęski idiotsidioci in the worldświat.
248
749000
2721
I o wiele więcej idiotów. (Śmiech)
12:56
(LaughterŚmiech)
249
751745
1726
Sprawny męski mózg działa znakomicie.
12:58
When the malemęski brainmózg worksPrace well,
it worksPrace extremelyniezwykle well.
250
753495
3182
Ewoluujemy w stronę społeczeństwa współpracującego,
13:01
And what I really think
that we're doing is,
251
756701
3334
13:04
we're movingw ruchu towardsw kierunku
a collaborativewspółpracujący societyspołeczeństwo,
252
760059
2286
w którym talenty tak mężczyzn, jak i kobiet zaczynamy rozumieć,
13:07
a societyspołeczeństwo in whichktóry the talentstalenty
of bothobie menmężczyźni and womenkobiety
253
762369
2802
13:09
are becomingtwarzowy understoodzrozumiany
and valuedcenny and employedzatrudniony.
254
765195
3781
cenić i wykorzystywać.
13:13
But in factfakt, womenkobiety movingw ruchu
into the jobpraca marketrynek
255
769000
2763
Jednak wejście kobiet na rynek pracy ma ogromny wpływ
13:16
is havingmający a hugeolbrzymi impactwpływ
on sexseks and romanceromans and familyrodzina life.
256
771787
5110
na seks, miłość i życie rodzinne.
Kobiety zaczynają wyrażać seksualność.
13:22
ForemostPrzede wszystkim, womenkobiety are startingstartowy
to expresswyrazić theirich sexualityseksualność.
257
777608
5084
13:27
I'm always astonishedzdziwiony
when people come to me and say,
258
782716
2626
Zdumiewa mnie pytanie:
"Czemu mężczyźni tak często zdradzają?"
13:30
"Why is it that menmężczyźni are so adulterouscudzołożny?"
259
785366
2318
Odpowiadam: "Czy częściej od kobiet?"
13:32
"Why do you think
more menmężczyźni are adulterouscudzołożny than womenkobiety?"
260
787708
2713
Odpowiadam: "Czy częściej od kobiet?"
13:35
"Well, menmężczyźni are more adulterouscudzołożny!"
261
790445
1571
"Z kim, wg ciebie, sypiają ci mężczyźni?"
13:36
And I say, "Who do you think
these menmężczyźni are sleepingspanie with?"
262
792040
2938
Prosty rachunek! (Śmiech)
13:39
(LaughterŚmiech)
263
795002
1404
13:41
And -- basicpodstawowy mathmatematyka!
264
796430
1728
Prosty rachunek! (Śmiech)
13:42
AnywayW każdym razie.
265
798182
1174
Na Zachodzie, dziewczęta stają się
13:44
In the WesternWestern worldświat,
266
799380
3596
13:47
womenkobiety startpoczątek soonerwcześniej at sexseks,
have more partnerswzmacniacz,
267
803000
2976
aktywne seksualnie wcześniej, mają więcej partnerów,
13:50
expresswyrazić lessmniej remorsewyrzuty sumienia
for the partnerswzmacniacz that they do,
268
806000
2885
mniej wyrzutów sumienia, później wychodzą za mąż,
13:53
marryżenić się laterpóźniej, have fewermniej childrendzieci,
269
808909
2682
mają mniej dzieci, opuszczają złe małżeństwa, szukają lepszych.
13:56
leavepozostawiać badzły marriagesmałżeństwa
in orderzamówienie to get good oneste.
270
811615
2905
13:59
We are seeingwidzenie the risewzrost
of femalePłeć żeńska sexualseksualny expressionwyrażenie.
271
814544
3979
Widzimy początek kobiecej ekspresji seksualnej.
Powracamy do rodzaju ekspresji seksualnej
14:03
And, indeedw rzeczy samej, oncepewnego razu again we're movingw ruchu
forwardNaprzód to the kinduprzejmy of sexualseksualny expressionwyrażenie
272
818547
4721
obecnej na sawannie milion lat temu,
14:08
that we probablyprawdopodobnie saw on the grasslandsłąki
of AfricaAfryka a millionmilion yearslat agotemu,
273
823292
3684
14:11
because this is the kinduprzejmy
of sexualseksualny expressionwyrażenie that we see
274
827000
2976
bo przypomina tę, która obserwujemy dziś
14:14
in huntingpolowanie and gatheringzebranie societiesspołeczeństwa todaydzisiaj.
275
830000
2258
u plemion łowiecko-zbierackich.
14:17
We're alsorównież returningpowracający
to an ancientstarożytny formformularz of marriagemałżeństwo equalityrówność.
276
832865
3976
Powraca też dawna forma równości małżeńskiej.
Podobno XXI wiek
14:22
They're now sayingpowiedzenie that the 21stul centurystulecie
277
837420
4556
14:26
is going to be the centurystulecie of what
they call the "symmetricalsymetryczny marriagemałżeństwo,"
278
842000
3976
ma być wiekiem tzw. "małżeństwa symetrycznego"
14:30
or the "pureczysty marriagemałżeństwo,"
or the "companionatetowarzyski marriagemałżeństwo."
279
846000
5384
lub "czystego" czy też "partnerskiego".
To małżeństwo dwojga równych sobie ludzi,
14:36
This is a marriagemałżeństwo betweenpomiędzy equalsrówna się,
280
851408
3568
14:39
movingw ruchu forwardNaprzód to a patternwzór
281
855000
2443
wg. dawnych duchowych wzorców.
14:42
that is highlywysoko compatiblezgodny
with the ancientstarożytny humanczłowiek spiritduch.
282
857467
3134
14:46
We're alsorównież seeingwidzenie a risewzrost of romanticromantyczny love.
283
861775
2539
Obserwujemy też rozkwit miłości romantycznej.
14:49
91 percentprocent of AmericanAmerykański womenkobiety
and 86 percentprocent of AmericanAmerykański menmężczyźni
284
864786
4226
91% kobiet i 86% mężczyzn w Ameryce
nie poślubiłoby ideału partnera,
14:53
would not marryżenić się somebodyktoś
who had everykażdy singlepojedynczy qualityjakość
285
869036
4603
14:58
they were looking for in a partnerpartner,
286
873663
1816
jeśli nie byliby w tej osobie zakochani.
15:00
if they were not in love with that personosoba.
287
875503
2763
Wg badań, ludzie z 37 społeczeństw
15:03
People around the worldświat,
in a studybadanie of 37 societiesspołeczeństwa,
288
878290
3519
chcą być zakochani w przyszłym małżonku.
15:06
want to be in love
with the personosoba that they marryżenić się.
289
881833
3637
Aranżowane małżeństwa odchodzą do lamusa.
15:10
IndeedW rzeczywistości, arrangedułożone marriagesmałżeństwa are
on theirich way off this braidwarkocz of humanczłowiek life.
290
885946
6054
15:20
I even think that marriagesmałżeństwa
mightmoc even becomestają się more stablestabilny
291
895618
2794
Małżeństwa stają się stabilniejsze
na skutek drugiego światowego trendu.
15:23
because of the seconddruga great worldświat trendtendencja.
292
898436
3754
Pierwszym było więcej pracujących kobiet,
15:27
The first one beingistota womenkobiety
movingw ruchu into the jobpraca marketrynek,
293
902214
2762
15:29
the seconddruga one beingistota
the agingstarzenie się worldświat populationpopulacja.
294
905000
2850
drugim zaś starzejąca się populacja.
15:32
They're now sayingpowiedzenie that in AmericaAmeryka,
295
907874
2427
Podobno w Ameryce
wiek średni należy rozciągnąć do 85 lat.
15:35
that middleśrodkowy agewiek should be regardeduważany
as up to agewiek 85.
296
910325
3651
Wśród osób w wieku 76 do 85 lat
15:39
Because in that highestnajwyższy
agewiek categoryKategoria of 76 to 85,
297
914642
4879
aż 40% nie ma problemów zdrowotnych.
15:44
as much as 40 percentprocent of people
have nothing really wrongźle with them.
298
919545
3431
15:47
So we're seeingwidzenie there's a realreal
extensionrozbudowa of middleśrodkowy agewiek.
299
923000
3382
Wiek średni bardzo się wydłużył.
15:51
For one of my booksksiążki,
I lookedspojrzał at divorcerozwód datadane in 58 societiesspołeczeństwa.
300
926714
5262
Pisząc książkę szukałam danych nt. rozwodów w 58 krajach.
15:56
And as it turnsskręca out, the olderstarsze you get,
the lessmniej likelyprawdopodobne you are to divorcerozwód.
301
932000
4231
Odkryłam, że im jesteśmy starsi, tym rzadziej się rozwodzimy.
Liczba rozwodów w USA jest stała
16:01
So the divorcerozwód rateoceniać right now
is stablestabilny in AmericaAmeryka,
302
936596
3601
a nawet zaczyna spadać.
16:05
and it's actuallytak właściwie beginningpoczątek to declineupadek.
303
940221
2334
16:07
It maymoże declineupadek some more.
304
942579
1602
Może spadnie jeszcze bardziej.
Viagra, substytuty estrogenu, sztuczne biodra
16:11
I would even say that with ViagraViagra,
305
947133
3999
16:15
estrogenestrogen replacementwymiana, hipcześć p replacementsczęści zamienne
306
951156
3815
i niezwykle interesujące kobiety,
16:19
and the incrediblyniewiarygodnie interestingciekawy womenkobiety
307
954995
1981
16:21
-- womenkobiety have never been
as interestingciekawy as they are now.
308
957000
3105
jak nigdy dotąd.
Nigdy dotąd kobiety nie były tak wykształcone, interesujące i zdolne.
16:24
Not at any time on this planetplaneta
have womenkobiety been so educatedwykształcony,
309
960129
3458
16:28
so interestingciekawy, so capablezdolny.
310
963611
1947
Uważam, że jeśli kiedykolwiek w historii
16:30
And so I honestlyszczerze think that if there
really was ever a time in humanczłowiek evolutionewolucja
311
965962
5379
była szansa na dobre małżeństwa, to właśnie teraz.
16:36
when we have the opportunityokazja to make
good marriagesmałżeństwa, that time is now.
312
971365
3865
16:41
HoweverJednak, there's always kindsrodzaje
of complicationspowikłania in this.
313
976516
3201
Zawsze są pewne komplikacje.
3 systemy umysłowe - chuć, romantyczna miłość i przywiązanie
16:44
These threetrzy brainmózg systemssystemy
-- lustżądza, romanticromantyczny love and attachmentZałącznik --
314
979741
4717
nie zawsze idą w parze.
16:49
don't always go togetherRazem.
315
984482
1354
A mogą.
16:50
They can go togetherRazem, by the way.
316
985860
1699
Przygodny seks nie jest całkiem przygodny.
16:52
That's why casualcodzienny sexseks isn't so casualcodzienny.
317
987583
1952
Orgazm to jak zastrzyk dopaminy,
16:54
With orgasmorgazm you get a spikekolec of dopaminedopamina.
318
989559
2269
kojarzonej z romantyczną miłością.
16:56
Dopamine'sReceptorów dopaminowych associatedpowiązany with romanticromantyczny love,
319
991852
2096
Można się zakochać w przygodny kochanku.
16:58
and you can just
fallspadek in love with somebodyktoś
320
993972
2023
17:00
who you're just havingmający casualcodzienny sexseks with.
321
996019
1863
Orgazm powoduje przypływ oksytocyny i wazopresyny,
17:02
With orgasmorgazm, then you get a realreal rushpośpiech
of oxytocinoksytocyna and vasopressinwazopresyna --
322
997906
3436
kojarzonych z przywiązaniem.
17:06
those are associatedpowiązany with attachmentZałącznik.
323
1001366
2031
Dlatego czujemy kosmiczne zespolenie z kimś,
17:08
This is why you can feel suchtaki a sensesens
of cosmickosmiczny unionunia with somebodyktoś
324
1003421
3959
z kim właśnie się kochało.
17:12
after you've madezrobiony love to them.
325
1007404
1849
Jednak chuć, romantyczna miłość i przywiązanie
17:14
But these threetrzy brainmózg systemssystemy:
lustżądza, romanticromantyczny love and attachmentZałącznik,
326
1009277
4699
17:18
aren'tnie są always connectedpołączony to eachkażdy other.
327
1014000
2481
nie zawsze są ze sobą połączone.
17:21
You can feel deepgłęboki attachmentZałącznik
to a long-termdługoterminowy partnerpartner
328
1017000
3251
Można czuć przywiązanie do długoletniego partnera,
romantyczną miłość do kogoś innego,
17:25
while you feel intenseintensywny
romanticromantyczny love for somebodyktoś elsejeszcze,
329
1020275
4092
jednocześnie pożądając jeszcze kogo innego.
17:29
while you feel the sexseks drivenapęd for people
unrelatedniezwiązane to these other partnerswzmacniacz.
330
1024391
5453
Można kochać więcej niż jedną osobę naraz.
17:35
In shortkrótki, we're capablezdolny of lovingkochający
more than one personosoba at a time.
331
1030312
5029
W trakcie jednego wieczoru można
17:40
In factfakt, you can liekłamstwo in bedłóżko at night
332
1035714
1992
oscylować między przywiązaniem do jednej osoby,
17:42
and swinghuśtawka from deepgłęboki feelingsuczucia
of attachmentZałącznik for one personosoba
333
1037730
3246
17:45
to deepgłęboki feelingsuczucia
of romanticromantyczny love for somebodyktoś elsejeszcze.
334
1041000
3432
a romantycznymi uczuciami wobec drugiej.
Coś jak zebranie komitetu we własnej głowie,
17:49
It's as if there's a committeekomisja meetingspotkanie
going on in your headgłowa
335
1044456
2881
gdy zastanawiasz się, co robić.
17:52
as you are tryingpróbować to decidedecydować się what to do.
336
1047361
3127
Nie uważam, że człowiek to zwierzę stworzone do szczęścia;
17:55
So I don't think, honestlyszczerze,
337
1050512
1635
17:56
we're an animalzwierzę
that was builtwybudowany to be happyszczęśliwy;
338
1052171
2015
to zwierzę stworzone do rozmanażania.
17:59
we are an animalzwierzę
that was builtwybudowany to reproducerozmnażać się.
339
1054210
2268
Szczęście stwarzamy sobie sami.
18:01
I think the happinessszczęście we find, we make.
340
1056502
2935
18:04
And I think, howeverjednak,
341
1059461
3482
Uważam, że potrafimy tworzyć dobre związki.
18:07
we can make good relationshipsrelacje
with eachkażdy other.
342
1062967
2667
18:10
So I want to concludewyciągnąć wniosek with two things.
343
1066000
2105
Na koniec dwie konkluzje:
Na koniec dwie konkluzje:
18:12
I want to concludewyciągnąć wniosek with a worrymartwić się,
344
1068129
2047
zmartwienie i wspaniała historia.
18:15
and with a wonderfulwspaniale storyfabuła.
345
1070200
2929
Zmartwienie dotyczy antydepresantów.
18:19
The worrymartwić się is about antidepressantsleki przeciwdepresyjne.
346
1074287
2689
W USA przepisuje się ponad 100 mln antydepresantów rocznie.
18:23
Over 100 millionmilion prescriptionsrecepty
of antidepressantsleki przeciwdepresyjne
347
1078631
5132
18:28
are writtenpisemny everykażdy yearrok
in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa.
348
1083787
2821
Leki stają się powszechne.
18:31
And these drugsleki are going genericrodzajowy.
349
1087100
2565
18:34
They are seepingprzesączanie around the worldświat.
350
1089689
2483
Rozprzestrzeniają się po świecie.
Znam dziewczynę, biorąca leki na podwyższenie serotoniny,
18:37
I know one girldziewczyna who'skto jest been
on these antidepressantsleki przeciwdepresyjne,
351
1092743
5233
18:42
SSRIsSSRI, serotonin-enhancingwzmocnienie serotoniny
antidepressantsleki przeciwdepresyjne -- sinceod she was 13.
352
1098000
3976
tzw. SSRI, odkąd skończyła 13 lat.
18:46
She's 23. She's been on them
ever sinceod she was 13.
353
1102000
2976
Ma 23 lata. Bierze je od 10 lat.
18:49
I've got nothing againstprzeciwko people
who take them shortkrótki termsemestr,
354
1105000
3516
Nie mam nic przeciw zażywaniu jakiś czas,
18:53
when they're going
throughprzez something horribleokropny.
355
1108540
2223
w naprawdę trudnych okresach.
18:55
They want to commitpopełnić suicidesamobójstwo
or killzabić somebodyktoś elsejeszcze.
356
1110787
2355
Przy skłonnościach samobójczych lub morderczych.
Przy skłonnościach samobójczych lub morderczych.
18:57
I would recommendpolecić it.
357
1113166
1068
Ale coraz więcej ludzi w USA bierze je ciągle.
18:59
But more and more people
in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
358
1114258
2459
19:01
are takingnabierający them long termsemestr.
359
1116741
2384
Leki te podwyższają poziom serotoniny,
19:03
And indeedw rzeczy samej, what these drugsleki do
is raisepodnieść levelspoziomy of serotoninserotonina.
360
1119149
5365
ograniczając krążenie dopaminy.
19:09
And by raisingwychowywanie levelspoziomy of serotoninserotonina,
you suppressstłumić the dopaminedopamina circuitobwód.
361
1124974
4821
19:14
EverybodyKażdy knowswie that.
362
1129819
1562
Każdy to wie.
19:16
DopamineDopaminy is associatedpowiązany with romanticromantyczny love.
363
1131944
2895
Dopamina jest związana z romantyczną miłością.
19:21
Not only do they suppressstłumić
the dopaminedopamina circuitobwód,
364
1136627
3150
Ograniczając dopaminę, leki likwidują popęd płciowy.
19:24
but they killzabić the sexseks drivenapęd.
365
1139801
1867
Bez popędu płciowego nie ma orgazmu.
19:27
And when you killzabić the sexseks drivenapęd,
you killzabić orgasmorgazm.
366
1142316
3824
Bez orgazmu nie ma substancji kojarzonych z przywiązaniem.
19:30
And when you killzabić orgasmorgazm,
367
1146164
1191
19:32
you killzabić that floodpowódź of drugsleki
associatedpowiązany with attachmentZałącznik.
368
1147379
3867
Te rzeczy wiążą się w mózgu ze sobą.
19:36
The things are connectedpołączony in the brainmózg.
369
1151712
2264
19:38
And when you tampermajstrować with one brainmózg systemsystem,
370
1154000
2656
Mieszając w jednym systemie umysłowym,
mieszamy w innym.
19:41
you're going to tampermajstrować with anotherinne.
371
1156680
1945
19:43
I'm just simplypo prostu sayingpowiedzenie that a worldświat
withoutbez love is a deadlyśmiertelnie placemiejsce.
372
1159000
4754
Świat bez miłości to martwe miejsce.
19:49
So now --
373
1164738
1002
(Brawa) Dziękuję.
19:50
(ApplauseAplauz)
374
1165764
4212
19:54
Thank you.
375
1170000
1703
Na koniec historia. I mały komentarz.
19:56
I want to endkoniec with a storyfabuła.
376
1171727
1485
19:58
And then, just a commentkomentarz.
377
1173839
1300
Badam romantyczną miłość, seks i przywiązanie od 30 lat.
20:01
I've been studyingstudiować romanticromantyczny love
and sexseks and attachmentZałącznik for 30 yearslat.
378
1176741
4779
Mam siostrę bliźniaczkę; interesują mnie podobieństwa.
20:08
I'm an identicalidentyczny twinbliźniak;
I am interestedzainteresowany in why we're all alikezarówno.
379
1183774
3516
Czemu jesteśmy podobni, czemu Irakijczycy i Japończycy,
20:12
Why you and I are alikezarówno,
why the IraqisIrakijczyków and the JapaneseJapoński
380
1187925
3051
20:15
and the AustralianAustralijski AboriginesAborygeni
and the people of the AmazonAmazon RiverRzeka
381
1191000
3000
Aborygeni i ludzie z dorzecza Amazonki są do siebie podobni.
20:18
are all alikezarówno.
382
1194024
1000
20:20
And about a yearrok agotemu,
383
1195777
2309
Rok temu, internetowy serwis matrymonialny Match.com
20:22
an InternetInternet datingrandki serviceusługa,
MatchMeczu.comcom, cameoprawa ołowiana witrażu to me
384
1198110
2985
poprosił o projekt nowej strony.
20:25
and askedspytał me if I would designprojekt
a newNowy datingrandki siteteren for them.
385
1201119
3652
20:29
I said, "I don't know anything
about personalityosobowość. You know?
386
1204795
2802
Powiedziałam, że nie znam się na osobowości.
20:32
I don't know. Do you think
you've got the right personosoba?"
387
1207621
2720
Czy na pewno o mnie im chodzi?
Powiedzieli, że tak.
20:35
They said, "Yes."
388
1210365
1040
Zaczęłam myśleć dlaczego zakochujemy się w tej, a nie innej osobie.
20:36
It got me thinkingmyślący
about why it is that you fallspadek in love
389
1211429
3023
20:39
with one personosoba ratherraczej than anotherinne.
390
1214476
1732
Tym się teraz zajmuję, o tym napiszę następną książke.
20:41
That's my currentobecny projectprojekt;
it will be my nextNastępny bookksiążka.
391
1216232
3443
Z wielu przyczyn zakochujemy się w danej osobie.
20:45
There's all kindsrodzaje of reasonspowody
392
1220262
1539
20:46
that you fallspadek in love
with one personosoba ratherraczej than anotherinne.
393
1221825
2753
Liczy się moment. Liczy się bliskość.
20:49
TimingRozrządu is importantważny.
ProximityBliskość is importantważny.
394
1224602
3286
Liczy się tajemniczość. Kochamy osoby tajemnicze,
20:52
MysteryTajemnica is importantważny.
395
1227912
1380
20:54
You fallspadek in love with somebodyktoś
who'skto jest somewhatnieco mysterioustajemniczy,
396
1229316
2729
bo tajemniczość podnosi poziom dopaminy,
20:56
in partczęść because mysteryzagadka
elevatespodnosi dopaminedopamina in the brainmózg,
397
1232069
2678
jest ostatnią kroplą do zakochania.
20:59
probablyprawdopodobnie pushespopycha you
over that thresholdpróg to fallspadek in love.
398
1234771
2766
Zakochujemy się w kimś, kto pasuje do naszej "miłosnej mapy",
21:02
You fallspadek in love with somebodyktoś
399
1237561
1429
21:03
who fitspasuje withinw ciągu
what I call your "love mapmapa,"
400
1239014
2095
nieuświadomionej listy cech, spisywanej od dzieciństwa.
21:05
an unconsciousnieprzytomny listlista of traitscechy
401
1241133
2147
21:08
that you buildbudować in childhooddzieciństwo
as you growrosnąć up.
402
1243304
2314
Uważam też, że ciągnie nas
21:10
And I alsorównież think
that you gravitategrawitować to certainpewny people,
403
1245642
3042
do ludzi dopełniających nas umysłowo.
21:13
actuallytak właściwie, with somewhatnieco
complementaryuzupełniający brainmózg systemssystemy.
404
1248708
3268
21:16
And that's what I'm now
contributingprzyczynianie się to this.
405
1252000
2287
Nad tym pracuję.
Opowiem historię - ilustrację.
21:19
But I want to tell you
a storyfabuła, to illustratezilustrować.
406
1254311
3665
21:22
I've been carryingNiosąc on here
about the biologybiologia of love.
407
1258000
2976
Mówiłam dziś sporo o biologii miłości.
Chcę pokazać też trochę jej kultury,
21:26
I wanted to showpokazać you a little bitkawałek
about the culturekultura of it, too,
408
1261709
3687
i magii.
21:30
the magicmagia of it.
409
1265420
1167
21:32
It's a storyfabuła that was told to me
410
1268000
3349
To historia zasłyszana, ale chyba prawdziwa.
21:36
by somebodyktoś who had
heardsłyszał it just from one --
411
1271373
2461
To historia zasłyszana, ale chyba prawdziwa.
21:38
probablyprawdopodobnie a trueprawdziwe storyfabuła.
412
1273858
1118
Pracuję na uniwersytecie Rutgers.
21:41
It was a graduateukończyć studentstudent --
I'm at RutgersRutgers and my two colleagueskoledzy --
413
1276508
3468
21:44
ArtSztuka AronAron is at SUNYSUNY StonyStony BrookBrook.
414
1280000
1976
Art Aron pracuje w SUNY Stony Brook.
21:46
That's where we put our people
in the MRIMRI machinemaszyna.
415
1282000
2371
To tam podłączamy ludzi do MRI.
21:49
And this graduateukończyć studentstudent was madlybezrozumnie
in love with anotherinne graduateukończyć studentstudent,
416
1285000
4563
Pewien student był śmiertelnie zakochany w koleżance,
bez wzajemności.
21:54
and she was not in love with him.
417
1289587
2373
Pojechali na konferencję do Pekinu.
21:58
And they were
all at a conferencekonferencja in BeijingBeijing.
418
1293206
2255
Z naszych badań wiedział, że robiąc coś zupełnie nowego,
22:01
And he knewwiedziałem from our work
419
1296485
3034
22:04
that if you go and do something
very novelpowieść with somebodyktoś,
420
1299543
4408
można podnieść poziom dopaminy w mózgu.
22:08
you can drivenapęd up
the dopaminedopamina in the brainmózg,
421
1303975
2001
22:10
and perhapsmoże triggercyngiel this brainmózg
systemsystem for romanticromantyczny love.
422
1306000
3693
co może zapoczątkować romantyczną miłość. (Śmiech)
22:14
(LaughterŚmiech)
423
1309717
2157
Postanowił zaprząc naukę do pracy
22:16
So he decidedzdecydowany he'don by put sciencenauka to work.
424
1311898
3886
i zaprosił dziewczynę na przejażdżkę rikszą.
22:21
And he invitedzaproszony this girldziewczyna to go off
on a rickshawriksza ridejazda with him.
425
1316624
3334
22:25
And sure enoughdość -- I've never been in one,
426
1320809
2069
Nigdy nie jechałam rikszą.
22:27
but apparentlywidocznie they go
all around the busesautobusy and the truckssamochody ciężarowe
427
1322902
2738
Podobno lawiruje się między autobusami i ciężarówkami.
To szalone, hałaśliwe i ekscytujące.
22:30
and it's crazyzwariowany and it's noisygłośny
and it's excitingekscytujący.
428
1325664
2818
Chłopak wykombinował, że podniesie jej dopaminę
22:33
He figuredwzorzysty that this would drivenapęd up
the dopaminedopamina,
429
1328506
2286
i ona się w nim zakocha.
22:35
and she'dSzopa fallspadek in love with him.
430
1330816
1532
Więc ruszają. Ona piszczy i ściska go za rękę,
22:37
So off they go and she's squealingpisk
and squeezingściskanie him
431
1332372
4974
śmieje się i świetnie się bawi.
22:42
and laughingśmiać się and havingmający a wonderfulwspaniale time.
432
1337370
2517
22:44
An hourgodzina laterpóźniej they get down
off of the rickshawriksza,
433
1339911
3539
Po godzinie wysiadają
22:48
and she throwsrzuca her handsręce up and she saysmówi,
434
1343474
3580
a ona mówi z podnieceniem: "Było cudownie!
22:51
"Wasn'tNie było that wonderfulwspaniale?"
435
1347078
2312
Ależ ten rikszarz przystojny!"
22:54
And, "Wasn'tNie było that rickshawriksza
driverkierowca handsomeprzystojny!"
436
1349414
3414
22:57
(LaughterŚmiech)
437
1352852
3069
(Śmiech) (Brawa)
23:00
(ApplauseAplauz)
438
1355945
6031
23:06
There's magicmagia to love!
439
1362000
1162
Oto magia miłości!
23:07
(ApplauseAplauz)
440
1363186
1611
Miliony lat temu, wykształciliśmy 3 podstawowe popędy:
23:09
But I will endkoniec by sayingpowiedzenie
that millionsmiliony of yearslat agotemu,
441
1364821
3620
23:13
we evolvedewoluował threetrzy basicpodstawowy drivesdyski:
442
1368465
2332
popęd płciowy, romantyczną miłość i przywiązanie do wieloletniego partnera.
23:15
the sexseks drivenapęd, romanticromantyczny love
443
1370821
2519
23:18
and attachmentZałącznik to a long-termdługoterminowy partnerpartner.
444
1373364
2340
Te systemy tkwią głęboko w ludzkim mózgu.
23:20
These circuitsobwody are deeplygłęboko
embeddedosadzone in the humanczłowiek brainmózg.
445
1375728
3079
Przetrwają póty, póki istnieć będzie nasz gatunek
23:24
They're going to surviveprzetrwać
as long as our speciesgatunki survivesprzetrwa
446
1379203
4403
w, słowami Szekspira, "doczesnym zamęcie".
23:28
on what ShakespeareSzekspir callednazywa
"this mortalśmiertelny coilcewka."
447
1383630
2708
Dziękuję. (Brawa)
23:31
Thank you.
448
1386362
1006
23:32
ChrisChris AndersonAnderson: HelenHelen FisherFisher!
449
1387392
1425
23:33
(ApplauseAplauz)
450
1388841
1063
Translated by Dominika Erazmus
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Helen Fisher - Anthropologist, expert on love
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love.

Why you should listen

Fisher's several books lay bare the mysteries of our most treasured emotion: its evolution, its biochemical foundations and its vital importance to human society. Fisher describes love as a universal human drive (stronger than the sex drive; stronger than thirst or hunger; stronger perhaps than the will to live), and her many areas of inquiry shed light on timeless human mysteries like why we choose one partner over another. Her classic study, Anatomy of Love, first published in 1992, has just been re-issued in a fully updated edition, including her recent neuroimaging research on lust, romantic love and attachment as well as discussions of sexting, hooking up, friends with benefits, other contemporary trends in courtship and marriage, and a dramatic current trend she calls “slow love.”

More profile about the speaker
Helen Fisher | Speaker | TED.com