TED2007
Richard Branson: Life at 30,000 feet
Richard Branson - Życie z perspektywy 10 tysięcy metrów
Filmed:
Readability: 3.7
1,891,168 views
Richard Branson rozmawia z Chrisem Andersonem o wzlotach i upadkach w swej karierze, począwszy od sukcesu, gdy został multimiliarderem, aż po wielokrotne balansowanie na granicy życia i śmierci -- ujawnia również niektóre ze swoich (bardzo zaskakujących) motywacji.
Richard Branson - Entrepreneur
Richard Branson bootstrapped his way from record-shop owner to head of the Virgin empire. Now he's focusing his boundless energy on saving our environment. Full bio
Richard Branson bootstrapped his way from record-shop owner to head of the Virgin empire. Now he's focusing his boundless energy on saving our environment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
Chris Anderson: Welcome to TED.
0
0
1000
Witamy w TED.
00:26
Richard Branson: Thank you very much. The first TED has been great.
1
1000
4000
Bardzo mi miło. Pierwszy TED jest świetny.
00:30
CA: Have you met anyone interesting?
2
5000
2000
Spotkałeś kogoś ciekawego?
00:32
RB: Well, the nice thing about TED is everybody's interesting.
3
7000
3000
Najfajniejsze w przypadku TED jest to, że każdy jest interesujący.
00:35
I was very glad to see Goldie Hawn,
4
10000
2000
Bardzo cieszę się ze spotkania z Goldie Hawn,
00:37
because I had an apology to make to her.
5
12000
3000
ponieważ byłem jej winien przeprosiny.
00:40
I'd had dinner with her about two years ago and I'd --
6
15000
5000
Jedliśmy razem kolację około dwa lata temu i --
00:45
she had this big wedding ring and I put it on my finger and I couldn't get it off.
7
20000
4000
miała wtedy taką dość sporą obrączkę, którą założyłem sobie na palec i nie mogłem zdjąć.
00:50
And I went home to my wife that night
8
25000
3000
Tego wieczora, gdy wróciłem do domu
00:53
and she wanted to know why I had another woman's big,
9
28000
2000
żona bardzo chciała wiedzieć
00:55
massive, big wedding ring on my finger.
10
30000
3000
dlaczego mam na palcu wielką obrączkę innej kobiety.
00:58
And, anyway, the next morning we had to go along to the jeweler
11
33000
2000
Ostatecznie, następnego ranka musieliśmy udać się do jubilera,
01:00
and get it cut off.
12
35000
2000
który ją rozciął i zdjął.
01:02
So -- (Laughter) --
13
37000
4000
Tak więc, (Śmiech)
01:06
so apologies to Goldie.
14
41000
1000
bardzo Cię przepraszam Goldie.
01:07
CA: That's pretty good.
15
42000
2000
Zabawna historia.
01:09
So, we're going to put up some slides
16
44000
3000
Pokażemy kilka slajdów
01:12
of some of your companies here.
17
47000
2000
na temat Twoich firm.
01:14
You've started one or two in your time.
18
49000
3000
Otworzyłeś kilka w swoim czasie.
01:17
So, you know, Virgin Atlantic, Virgin Records --
19
52000
3000
Virgin Atlantic, Virgin Records --
01:20
I guess it all started with a magazine called Student.
20
55000
3000
Wszystko zaczęło się od czasopisma zatytułowanego Student.
01:23
And then, yes, all these other ones as well. I mean, how do you do this?
21
58000
5000
I potem te wszystkie. Pytanie brzmi, jak to się robi?
01:29
RB: I read all these sort of TED instructions:
22
64000
3000
Czytałem te różne instrukcje TED --
01:32
you must not talk about your own business, and this,
23
67000
2000
nie wolno mówić o własnym biznesie,
01:34
and now you ask me.
24
69000
1000
i teraz sam mnie o to pytasz.
01:35
So I suppose you're not going to be able to kick me off the stage,
25
70000
2000
Zakładam zatem, że nie wyrzucisz mnie ze sceny,
01:37
since you asked the question.
26
72000
2000
skoro sam zadałeś to pytanie.
01:39
(Laughter)
27
74000
1000
(Śmiech)
01:40
CA: It depends what the answer is though.
28
75000
2000
To zależy od tego, co powiesz.
01:43
RB: No, I mean, I think I learned early on that if you can run one company,
29
78000
6000
Dość wcześnie nauczyłem się, że jeśli potrafisz prowadzić jedną firmę,
01:49
you can really run any companies.
30
84000
1000
możesz zarządzać też wieloma dowolnymi firmami.
01:50
I mean, companies are all about finding the right people,
31
85000
4000
Wszystko sprowadza się do znajdowania właściwych ludzi,
01:54
inspiring those people, you know, drawing out the best in people.
32
89000
6000
dawania im inspiracji, wydobywania tego, co w nich najlepsze.
02:00
And I just love learning and I'm incredibly inquisitive
33
95000
5000
Ja po prostu kocham się uczyć, jestem niesamowicie dociekliwy,
02:05
and I love taking on, you know, the status quo
34
100000
4000
kocham brać aktualny stan rzeczy
02:09
and trying to turn it upside down.
35
104000
2000
i próbować wywracać wszystko do góry nogami.
02:11
So I've seen life as one long learning process.
36
106000
4000
Zawsze postrzegałem życie jako jeden długi proces nauki.
02:15
And if I see -- you know, if I fly on somebody else's airline
37
110000
4000
I kiedy lecę jakąś linią lotniczą
02:19
and find the experience is not a pleasant one, which it wasn't,
38
114000
4000
a później nie wspominam tego miło,
02:23
21 years ago, then I'd think, well, you know, maybe I can create
39
118000
4000
tak jak 21 lat temu -- wtedy pomyślałem, że mógłbym stworzyć
02:27
the kind of airline that I'd like to fly on.
40
122000
3000
taką linię lotniczą, którą chciałbym latać.
02:30
And so, you know, so got one secondhand 747 from Boeing and gave it a go.
41
125000
6000
Więc zdobyłem używanego Boeinga 747 i postanowiłem spróbować.
02:36
CA: Well, that was a bizarre thing,
42
131000
1000
To był bardzo dziwny ruch,
02:37
because you made this move that a lot of people advised you was crazy.
43
132000
5000
ponieważ zrobiłeś to, co wielu ludzi odradzało Ci uznając za szalone.
02:42
And in fact, in a way, it almost took down your empire at one point.
44
137000
5000
I był moment, kiedy to prawie zburzyło całe Twoje imperium.
02:47
I had a conversation with one of the investment bankers who,
45
142000
3000
Rozmawiałem z bankierem, specjalistą od inwestycji,
02:50
at the time when you basically sold Virgin Records
46
145000
4000
w czasach, gdy sprzedałeś Virgin Records
02:54
and invested heavily in Virgin Atlantic,
47
149000
2000
i poważnie zainwestowałeś w Virgin Atlantic.
02:56
and his view was that you were trading, you know,
48
151000
3000
Według niego sprzedawałeś
02:59
the world's fourth biggest record company
49
154000
2000
czwartą największą wytwórnię fonograficzną
03:01
for the twenty-fifth biggest airline and that you were out of your mind.
50
156000
4000
w zamian za 25-tą największą linię lotniczą, co było szalone.
03:05
Why did you do that?
51
160000
2000
Dlaczego to zrobiłeś?
03:07
RB: Well, I think that there's a very thin dividing line between success and failure.
52
162000
6000
Sądzę, że sukces od porażki dzieli bardzo cienka linia.
03:13
And I think if you start a business without financial backing,
53
168000
4000
Jeśli otwierasz biznes bez wsparcia finansowego,
03:17
you're likely to go the wrong side of that dividing line.
54
172000
3000
jest duża szansa, że znajdziesz się po złej stronie tej linii.
03:20
We had -- we were being attacked by British Airways.
55
175000
7000
Byliśmy atakowani przez British Airways;
03:27
They were trying to put our airline out of business,
56
182000
3000
starali się wypchnąć z rynku naszą linię lotniczą
03:30
and they launched what's become known as the dirty tricks campaign.
57
185000
4000
i wystartowali z kampanią brudnych trików.
03:35
And I realized that the whole empire was likely to come crashing down
58
190000
5000
Uświadomiłem sobie, że prawdopodobnie całe imperium się zapadnie,
03:40
unless I chipped in a chip.
59
195000
2000
jeśli nie dorzucę trochę grosza.
03:42
And in order to protect the jobs of the people who worked for the airline,
60
197000
4000
Więc aby ochronić stanowiska ludzi pracujących w linii lotniczej
03:46
and protect the jobs of the people who worked for the record company,
61
201000
4000
oraz pracowników wytwórni fonograficznej,
03:50
I had to sell the family jewelry to protect the airline.
62
205000
6000
musiałem sprzedać klejnot rodzinny, by ochronić linię lotniczą.
03:56
CA: Post-Napster, you're looking like a bit of a genius, actually,
63
211000
3000
W świetle pojawienia się Napstera,
03:59
for that as well.
64
214000
1000
Twoja decyzja wydaje się genialna.
04:00
RB: Yeah, as it turned out, it proved to be the right move.
65
215000
6000
Tak, jak się okazało, było to właściwe posunięcie.
04:06
But, yeah, it was sad at the time, but we moved on.
66
221000
6000
Było smutno to robić, ale dalej szliśmy do przodu.
04:12
CA: Now, you use the Virgin brand a lot
67
227000
2000
Często używasz marki Virgin.
04:14
and it seems like you're getting synergy from one thing to the other.
68
229000
3000
Wydaje się, że to wzmacnia kolejne przedsięwzięcia.
04:17
What does the brand stand for in your head?
69
232000
3000
Co ta marka oznacza dla Ciebie?
04:20
RB: Well, I like to think it stands for quality,
70
235000
2000
Cóż, lubię myśleć, że oznacza ona jakość.
04:22
that you know, if somebody comes across a Virgin company, they --
71
237000
4000
że jeśli ktoś napotyka jedną z firm Virgin, wtedy --
04:26
CA: They are quality, Richard. Come on now, everyone says quality. Spirit?
72
241000
2000
Wszyscy mówią o jakości, Richard, ale co jest istotą tej marki?
04:28
RB: No, but I was going to move on this.
73
243000
2000
Właśnie zamierzałem przejść i do tego.
04:30
We have a lot of fun and I think the people who work for it enjoy it.
74
245000
6000
Bawimy się bardzo dobrze i sądzę, że pracownicy Virgin czerpią z pracy przyjemność.
04:36
As I say, we go in and shake up other industries,
75
251000
3000
Wchodzimy na rynki i wstrząsamy całymi sektorami
04:39
and I think, you know, we do it differently
76
254000
4000
na swój własny sposób
04:43
and I think that industries are not quite the same
77
258000
2000
i całe sektory przemysłu nie są już tym samym,
04:45
as a result of Virgin attacking the market.
78
260000
2000
czym były przed tym, gdy Virgin weszło na dany rynek.
04:47
CA: I mean, there are a few launches you've done
79
262000
3000
Było jednak parę prób, w których
04:50
where the brand maybe hasn't worked quite as well.
80
265000
2000
marka Virgin nie do końca dobrze się spisała.
04:52
I mean, Virgin Brides -- what happened there?
81
267000
3000
Dla przykładu, Virgin Brides -- co się stało?
04:55
(Laughter)
82
270000
2000
(Śmiech) (gra słów: Virgin=dziewica; Bride=panna młoda)
04:57
RB: We couldn't find any customers.
83
272000
2000
Nie mogliśmy znaleźć żadnych klientów.
04:59
(Laughter)
84
274000
3000
(Śmiech) (gra słów: Virgin=dziewica; Bride=panna młoda)
05:02
(Applause)
85
277000
1000
(Brawa) (gra słów: Virgin=dziewica; Bride=panna młoda)
05:03
CA: I was actually also curious why --
86
278000
2000
Wydaje mi się też, że zmarnowałeś okazję z biznesem prezerwatyw -- nazwałeś go Mates (przyjaciele).
05:05
I think you missed an opportunity with your condoms launch. You called it Mates.
87
280000
3000
Wydaje mi się też, że zmarnowałeś okazję z biznesem prezerwatyw -- nazwałeś go Mates (przyjaciele).
05:08
I mean, couldn't you have used the Virgin brand for that as well?
88
283000
4000
Dlaczego i wtedy nie użyłeś marki Virgin (dziewica)?
05:12
Ain't virgin no longer, or something.
89
287000
3000
„Już nie dziewica”, lub coś w tym stylu.
05:15
RB: Again, we may have had problems finding customers.
90
290000
2000
Podobnie, moglibyśmy mieć problem ze znalezieniem klientów.
05:17
I mean, we had -- often, when you launch a company and you get customer complaints,
91
292000
6000
Często, gdy otwierasz firmę i klienci są niezadowoleni
05:23
you know, you can deal with them.
92
298000
2000
wiesz, że możesz sobie z nimi poradzić.
05:25
But about three months after the launch of the condom company,
93
300000
2000
Ale jakieś trzy miesiące po otwarciu firmy produkującej prezerwatywy
05:27
I had a letter, a complaint,
94
302000
3000
otrzymałem list - zażalenie.
05:30
and I sat down and wrote a long letter back to this lady apologizing profusely.
95
305000
4000
Usiadłem i napisałem odpowiedź, w której obszernie przepraszałem.
05:34
But obviously, there wasn't a lot I could do about it.
96
309000
2000
Oczywiście, poza tym niewiele mogłem zdziałać.
05:37
And then six months later, or nine months after the problem had taken,
97
312000
6000
Sześć miesięcy później, czy też dziewięć miesięcy od powstania problemu,
05:43
I got this delightful letter with a picture of the baby
98
318000
3000
dostałem radosny list z załączonym zdjęciem dziecka
05:46
asking if I'd be godfather, which I became.
99
321000
5000
i pytaniem, czy zostanę ojcem chrzestnym, na co przystałem.
05:51
So, it all worked out well.
100
326000
2000
Więc wszystko dobrze się skończyło.
05:53
CA: Really? You should have brought a picture. That's wonderful.
101
328000
3000
Poważnie? Powinieneś był przynieść zdjęcie…
05:56
RB: I should have.
102
331000
1000
To niesamowite.
05:57
CA: So, just help us with some of the numbers.
103
332000
2000
Mógłbyś przytoczyć kilka liczb?
05:59
I mean, what are the numbers on this?
104
334000
2000
Jakimi liczbami możemy opisać Virgin?
06:01
I mean, how big is the group overall?
105
336000
2000
Jak duży jest koncern w całości?
06:03
How much -- what's the total revenue?
106
338000
2000
Ile wynosi całkowity przychód?
06:05
RB: It's about 25 billion dollars now, in total.
107
340000
3000
Około 25 miliardów dolarów.
06:08
CA: And how many employees?
108
343000
1000
A ilu pracowników?
06:09
RB: About 55,000.
109
344000
3000
Około 55 000.
06:12
CA: So, you've been photographed in various ways at various times
110
347000
4000
Byłeś fotografowany w różnych okolicznościach i na różne sposoby
06:16
and never worrying about putting your dignity on the line or anything like that.
111
351000
8000
i nigdy nie bałeś się, że ucierpi na tym Twoja godność.
06:24
What was that? Was that real?
112
359000
4000
Co to takiego? To prawdziwe?
06:28
RB: Yeah. We were launching a megastore in Los Angeles, I think.
113
363000
3000
Tak. Otwieraliśmy wtedy sklep w Los Angeles, jak sądzę.
06:31
No, I mean, I think --
114
366000
1000
Według mnie --
06:32
CA: But is that your hair?
115
367000
1000
To Twoje włosy?
06:33
RB: No.
116
368000
1000
Nie.
06:37
CA: What was that one?
117
372000
2000
Co to było?
06:39
RB: Dropping in for tea.
118
374000
1000
Wpadłem na herbatę.
06:40
CA: OK.
119
375000
1000
Jasne.
06:41
(Laughter)
120
376000
3000
(Śmiech)
06:44
RB: Ah, that was quite fun. That was a wonderful car-boat in which --
121
379000
3000
To było dość zabawne. Wspaniały samochód-amfibia.
06:47
CA: Oh, that car that we -- actually we --
122
382000
2000
To ten samochód, który --
06:49
it was a TEDster event there, I think.
123
384000
3000
to było razem z innymi uczestnikami TED.
06:52
Is that -- could you still pause on that one actually, for a minute?
124
387000
2000
Poproszę o zatrzymanie tego slajdu na chwilę.
06:54
(Laughter)
125
389000
1000
(Śmiech)
06:55
RB: It's a tough job, isn't it?
126
390000
1000
To ciężka praca, prawda?
06:56
CA: I mean, it is a tough job.
127
391000
2000
W istocie - ciężka praca.
06:58
(Laughter)
128
393000
1000
(Śmiech)
06:59
When I first came to America, I used to try this with employees as well
129
394000
4000
Gdy pierwszy raz przyjechałem do USA, też próbowałem tego z podwładnymi
07:03
and they kind of -- they have these different rules over here,
130
398000
2000
i -- no wiesz, tutaj są te inne zasady.
07:05
it's very strange.
131
400000
1000
To bardzo dziwne.
07:06
RB: I know, I have -- the lawyers say you mustn't do things like that, but --
132
401000
5000
Wiem, prawnicy mówili mi, że nie wolno robić takich rzeczy…
07:11
CA: I mean, speaking of which, tell us about --
133
406000
1000
skoro już o tym wspomniałeś, powiedz --
07:12
RB: "Pammy" we launched, you know --
134
407000
2000
Pammy -- jedna z naszych marek, która
07:14
mistakenly thought we could take on Coca-Cola,
135
409000
2000
zdawało nam się, mogła rywalizować z Coca-Colą.
07:16
and we launched a cola bottle called "The Pammy"
136
411000
5000
Wprowadziliśmy na rynek butelkę nazwaną „The Pammy",
07:21
and it was shaped a bit like Pamela Anderson.
137
416000
3000
której kształty przypominały trochę Pamelę Anderson.
07:24
But the trouble is, it kept on tipping over, but --
138
419000
3000
Jednak ciągle się przewracała.
07:27
(Laughter)
139
422000
3000
(Śmiech)
07:30
CA: Designed by Philippe Starck perhaps?
140
425000
2000
Prawdopodobnie zaprojektowana przez Philippe'a Starcka?
07:32
RB: Of course.
141
427000
1000
Oczywiście.
07:34
CA: So, we'll just run a couple more pictures here. Virgin Brides. Very nice.
142
429000
5000
Pokażmy jeszcze parę zdjęć. Virgin Brides. Ślicznie.
07:39
And, OK, so stop there. This was -- you had some award I think?
143
434000
6000
OK, zatrzymajmy tutaj. Dostałeś pewne wyróżnienie?
07:46
RB: Yeah, well, 25 years earlier, we'd launched the Sex Pistols'
144
441000
5000
No cóż, 25 lat wcześniej wypuściliśmy utwór Sex Pistols
07:51
"God Save The Queen," and I'd certainly never expected
145
446000
3000
„God Save the Queen” i wtedy nigdy bym nie przypuszczał,
07:54
that 25 years later -- that she'd actually knight us.
146
449000
3000
że 25 lat później królowa nada nam tytuł szlachecki.
07:57
But somehow, she must have had a forgetful memory, I think.
147
452000
4000
Ale pewnie jej pamięć wybaczyła nam to zdarzenie.
08:01
CA: Well, God saved her and you got your just reward.
148
456000
3000
Bóg ją chronił, a Ty zostałeś nagrodzony.
08:04
Do you like to be called Sir Richard, or how?
149
459000
3000
Lubisz być nazywany „Sir Richard”?
08:07
RB: Nobody's ever called me Sir Richard.
150
462000
2000
Nikt nigdy się tak do mnie nie zwracał.
08:09
Occasionally in America, I hear people saying Sir Richard
151
464000
3000
Czasem w USA ktoś nazywa mnie „Sir Richard”
08:12
and think there's some Shakespearean play taking place.
152
467000
4000
i wtedy mam wrażenie, że jestem na przedstawieniu Szekspira.
08:16
But nowhere else anyway.
153
471000
3000
Ale poza tym się to nie zdarza.
08:20
CA: OK. So can you use your knighthood for anything or is it just ...
154
475000
4000
Czy możesz do czegoś używać swojego tytułu?
08:25
RB: No. I suppose if you're having problems
155
480000
4000
Nie. Może gdybym miał problem
08:29
getting a booking in a restaurant or something,
156
484000
2000
rezerwując stolik w restauracji czy coś w tym stylu.
08:31
that might be worth using it.
157
486000
1000
Wtedy może byłoby warto z tego skorzystać.
08:32
CA: You know, it's not Richard Branson. It's Sir Richard Branson.
158
487000
4000
„Tu nie Richard Branson, mówi Sir Richard Branson.”
08:37
RB: I'll go get the secretary to use it.
159
492000
3000
Powiem sekretarce żeby z tego skorzystała.
08:40
CA: OK. So let's look at the space thing.
160
495000
3000
Spójrzmy na projekt kosmiczny.
08:43
I think, with us, we've got a video that shows what you're up to,
161
498000
4000
Mamy film pokazujący czym się zajmujecie.
08:47
and Virgin Galactic up in the air. (Video)
162
502000
3000
Oto Virgin Galactic na niebie.
08:54
So that's the Bert Rutan designed spaceship?
163
509000
3000
To jest statek kosmiczny projektu Berta Rutana?
08:57
RB: Yeah, it'll be ready in -- well, ready in 12 months
164
512000
5000
Tak, będzie gotowy za 12 miesięcy,
09:02
and then we do 12 months extensive testing.
165
517000
3000
przez kolejne 12 miesięcy przejdzie serię bardzo drobiazgowych testów
09:05
And then 24 months from now,
166
520000
2000
i w końcu, za 24 miesiące
09:07
people will be able to take a ride into space.
167
522000
5000
ludzie będą mogli polecieć na wycieczkę w kosmos.
09:14
CA: So this interior is Philippe Starcke designed?
168
529000
3000
Czy wnętrze zostało zaprojektowane przez Philippe'a Starcka?
09:17
RB: Philippe has done the -- yeah, quite a bit of it:
169
532000
5000
Philippe zrobił sporą część projektu --
09:22
the logos and he's building the space station in New Mexico.
170
537000
5000
wszystkie logo, jak również kosmodrom w Nowym Meksyku.
09:27
And basically, he's just taken an eye
171
542000
3000
Motywem przewodnim projektu jest oko.
09:30
and the space station will be one giant eye,
172
545000
5000
Stacja będzie więc gigantycznym okiem
09:35
so when you're in space,
173
550000
2000
i gdy będziesz w kosmosie
09:37
you ought to be able to see this massive eye looking up at you.
174
552000
3000
powinieneś móc widzieć to wielkie oko patrzące w górę na Ciebie.
09:40
And when you land, you'll be able to go back into this giant eye.
175
555000
6000
Po wylądowaniu, znów znajdziesz się w oku.
09:46
But he's an absolute genius when it comes to design.
176
561000
4000
Jest on geniuszem jeśli chodzi o projektowanie.
09:50
CA: But you didn't have him design the engine?
177
565000
3000
Nie zleciłeś mu jednak projektu silnika?
09:53
RB: Philippe is quite erratic,
178
568000
2000
Philippe jest dość ekscentryczny,
09:55
so I think that he wouldn't be the best person to design the engine, no.
179
570000
4000
więc nie byłby najlepszą osobą do projektowania silnika.
09:59
CA: He gave a wonderful talk here two days ago.
180
574000
2000
Philippe wygłosił tu świetną prezentację dwa dni temu.
10:01
RB: Yeah? No, he is a --
181
576000
1000
Tak?
10:02
CA: Well, some people found it wonderful,
182
577000
2000
Dla wielu była czymś niesamowitym,
10:04
some people found it completely bizarre.
183
579000
2000
dla niektórych czymś równie dziwacznym.
10:06
But, I personally found it wonderful.
184
581000
2000
Dla mnie osobiście była nadzwyczajna.
10:08
RB: He's a wonderful enthusiast, which is why I love him. But ...
185
583000
5000
On jest pełen cudownego entuzjazmu i dlatego tak bardzo go lubię.
10:14
CA: So, now, you've always had this exploration bug in you.
186
589000
5000
Z natury zawsze byłeś prawdziwym odkrywcą.
10:20
Have you ever regretted that?
187
595000
2000
Czy kiedykolwiek tego żałowałeś?
10:22
RB: Many times.
188
597000
1000
Wielokrotnie.
10:23
I mean, I think with the ballooning and boating expeditions we've done in the past.
189
598000
7000
W przypadku naszych ekspedycji balonowych i wodnych z przeszłości --
10:30
Well, I got pulled out of the sea I think six times by helicopters, so --
190
605000
4000
sześć razy wyciągano mnie helikopterem z wody
10:34
and each time, I didn't expect to come home to tell the tale.
191
609000
4000
i nigdy nie spodziewałem się, że wrócę do domu i opowiem, co przeżyłem.
10:38
So in those moments,
192
613000
2000
Więc w takich chwilach
10:40
you certainly wonder what you're doing up there or --
193
615000
3000
oczywiście zastanawiasz się co tak właściwie tam robisz...
10:43
CA: What was the closest you got to --
194
618000
2000
Jak myślisz, kiedy było najbliżej --
10:45
when did you think, this is it, I might be on my way out?
195
620000
4000
kiedy pomyślałeś, że to już koniec, że może się nie udać?
10:49
RB: Well, I think the balloon adventures were -- each one was,
196
624000
5000
Cóż, sądzę, że wyprawy balonowe --
10:54
each one, actually, I think we came close.
197
629000
3000
w każdej byliśmy bardzo blisko.
10:57
And, I mean, first of all we --
198
632000
3000
Przede wszystkim,
11:00
nobody had actually crossed the Atlantic in a hot air balloon before,
199
635000
4000
nikt wcześniej nie przeleciał balonem nad Atlantykiem,
11:04
so we had to build a hot air balloon that was capable of flying in the jet stream,
200
639000
7000
musieliśmy więc zbudować balon na gorące powietrze, który byłby w stanie latać w prądach strumieniowych
11:11
and we weren't quite sure,
201
646000
2000
i nie byliśmy całkiem pewni,
11:13
when a balloon actually got into the jet stream,
202
648000
2000
gdy już balon znajdzie się w takim prądzie,
11:15
whether it would actually survive the 200, 220 miles an hour winds that you can find up there.
203
650000
6000
czy przetrwa wiatry o prędkości 300-350 km/h, które tam wieją.
11:21
And so, just the initial lift off from Sugarloaf to cross the Atlantic,
204
656000
6000
Zaraz po starcie z Sugarloaf (Maine, USA) w kierunku Atlantyku,
11:27
as we were pushing into the jet stream, this enormous balloon --
205
662000
3000
gdy wznosiliśmy się w prąd strumieniowy,
11:30
the top of the balloon ended up going at a couple of hundred miles an hour,
206
665000
5000
szczyt balonu trafił w strumień o prędkości kilkuset km/h,
11:35
the capsule that we were in at the bottom was going at maybe two miles an hour,
207
670000
4000
podczas gdy moduł załogowy poruszał się może 3 km/h.
11:39
and it just took off.
208
674000
2000
Więc, mówiąc krótko, wystrzeliliśmy.
11:41
And it was like holding onto a thousand horses.
209
676000
4000
A dalej to było już jak trzymanie się tysiąca koni.
11:45
And we were just crossing every finger,
210
680000
3000
Z całej siły trzymaliśmy kciuki,
11:48
praying that the balloon would hold together, which, fortunately, it did.
211
683000
5000
modląc się by balon nie pękł i na szczęście się udało.
11:54
But the ends of all those balloon trips were, you know --
212
689000
5000
Ale wszystkie te wycieczki balonowe kończyły się tak,
11:59
something seemed to go wrong every time,
213
694000
2000
że zawsze coś wydawało się iść źle,
12:01
and on that particular occasion, the more experienced balloonist who was with me
214
696000
6000
i w tym konkretnym przypadku bardziej doświadczony pilot balonowy, który ze mną leciał,
12:07
jumped, and left me holding on for dear life.
215
702000
5000
wyskoczył, zostawiając mnie walczącego o życie z całych sił.
12:12
(Laughter)
216
707000
3000
(Śmiech)
12:15
CA: Did he tell you to jump, or he just said, "I'm out of here!" and ...
217
710000
3000
Mówił Ci żebyś skakał, czy po prostu stwierdził „spadam stąd!" i ...
12:18
RB: No, he told me jump, but once his weight had gone,
218
713000
4000
Mówił żebym skoczył, ale gdy tylko odciążył balon wyskakując,
12:22
the balloon just shot up to 12,000 feet and I ...
219
717000
6000
wystrzeliłem do góry na ponad 3 500 metrów i ...
12:28
CA: And you inspired an Ian McEwan novel I think with that.
220
723000
3000
I zainspirowałeś tym powieść Iana McEwana jak sądzę.
12:31
RB: Yeah. No, I put on my oxygen mask and stood on top of the balloon,
221
726000
4000
Założyłem maskę tlenową i stanąłem na szczycie balonu,
12:35
with my parachute, looking at the swirling clouds below,
222
730000
3000
ze spadochronem, patrząc na kłębiące się poniżej chmury,
12:38
trying to pluck up my courage to jump into the North Sea, which --
223
733000
5000
próbując zebrać odwagę by wskoczyć do Morza Północnego.
12:43
and it was a very, very, very lonely few moments.
224
738000
2000
To były bardzo samotne chwile.
12:45
But, anyway, we managed to survive it.
225
740000
2000
Niemniej jednak, udało nam się przetrwać.
12:47
CA: Did you jump? Or it came down in the end?
226
742000
2000
Ostatecznie skoczyłeś, czy balon zszedł na ziemię?
12:49
RB: Well, I knew I had about half an hour's fuel left,
227
744000
6000
Cóż, wiedziałem, że mam paliwa na około pół godziny.
12:55
and I also knew that the chances were that if I jumped,
228
750000
4000
Wiedziałem również, że jeśli wyskoczę -- prawdopodobnie
12:59
I would only have a couple of minutes of life left.
229
754000
3000
pozostanie mi kilka minut życia.
13:02
So I climbed back into the capsule and just desperately tried
230
757000
4000
Wspiąłem się więc ponownie do modułu i desperacko próbowałem
13:06
to make sure that I was making the right decision.
231
761000
3000
upewnić się, że podejmuję właściwą decyzję.
13:09
And wrote some notes to my family. And then climbed back up again,
232
764000
4000
Napisałem kilka słów do rodziny. Ponownie wspiąłem się na górę,
13:13
looked down at those clouds again,
233
768000
1000
znów spojrzałem w dół na chmury
13:14
climbed back into the capsule again.
234
769000
2000
i jeszcze raz wróciłem do modułu.
13:16
And then finally, just thought, there's a better way.
235
771000
3000
Wtedy przyszedł mi do głowy lepszy pomysł.
13:19
I've got, you know, this enormous balloon above me,
236
774000
3000
Mam nad sobą wielki balon,
13:22
it's the biggest parachute ever, why not use it?
237
777000
5000
największy spadochron w dziejach, czemu go nie użyć?
13:27
And so I managed to fly the balloon down through the clouds,
238
782000
4000
Więc zdołałem zlecieć balonem niżej przez chmury
13:32
and about 50 feet, before I hit the sea, threw myself over.
239
787000
4000
i około 15 metrów przed uderzeniem w wodę, wyskoczyłem.
13:36
And the balloon hit the sea
240
791000
2000
Balon uderzył w powierzchnię morza
13:38
and went shooting back up to 10,000 feet without me.
241
793000
4000
i wystrzelił beze mnie na 3 000 metrów w górę.
13:42
But it was a wonderful feeling being in that water and --
242
797000
3000
To było fantastyczne uczucie znaleźć się w wodzie.
13:45
CA: What did you write to your family?
243
800000
3000
Co napisałeś do rodziny?
13:48
RB: Just what you would do in a situation like that:
244
803000
4000
To co zwykle napisałbyś w takiej sytuacji,
13:52
just I love you very much. And
245
807000
3000
„Kocham Was bardzo.”
13:55
I'd already written them a letter before going on this trip, which --
246
810000
5000
Już wcześniej napisałem do nich list, zanim udałem się na tę wyprawę,
14:00
just in case anything had happened.
247
815000
2000
na wszelki wypadek, gdyby coś się stało.
14:02
But fortunately, they never had to use it.
248
817000
5000
Na szczęście nigdy nie musieli go przeczytać.
14:07
CA: Your companies have had incredible PR value out of these heroics.
249
822000
6000
Twoje firmy zyskały niewiarygodną wartość marketingową dzięki tym wyczynom.
14:14
The years -- and until I stopped looking at the polls,
250
829000
5000
Przez lata -- kiedy jeszcze przyglądałem się sondażom,
14:19
you were sort of regarded as this great hero in the U.K. and elsewhere.
251
834000
4000
byłeś uważany za wielkiego bohatera i w Wielkiej Brytanii, i poza nią.
14:23
And cynics might say, you know, this is just a smart business guy
252
838000
4000
Cynicy mogą powiedzieć, gość jest po prostu sprytnym biznesmenem
14:27
doing what it takes to execute his particular style of marketing.
253
842000
5000
realizującym swój plan marketingowy.
14:32
How much was the PR value part of this?
254
847000
5000
Jak bardzo marketing liczył się dla Ciebie w tym wszystkim?
14:37
RB: Well, of course, the PR experts said that as an airline owner,
255
852000
7000
Rzecz jasna, specjaliści od marketingu mówili, że jako właściciel linii lotniczej,
14:44
the last thing you should be doing is heading off in balloons and boats,
256
859000
5000
ostatnią rzeczą jaką powinienem robić są wyprawy balonowe, łodzie
14:49
and crashing into the seas.
257
864000
3000
i dramatyczne ich zakończenia w oceanie.
14:52
(Laughter)
258
867000
4000
(Śmiech)
14:56
CA: They have a point, Richard.
259
871000
2000
Coś w tym jest, Richard.
14:58
RB: In fact, I think our airline took a full page ad at the time saying,
260
873000
4000
W pewnym momencie nawet nasza linia wydała reklamę mówiącą,
15:02
you know, come on, Richard,
261
877000
2000
„Richard, daj spokój,”
15:04
there are better ways of crossing the Atlantic.
262
879000
3000
„są lepsze sposoby na podróż przez Atlantyk.”
15:07
(Laughter)
263
882000
1000
(Śmiech)
15:08
CA: To do all this,
264
883000
2000
By to wszystko osiągnąć,
15:10
you must have been a genius from the get-go, right?
265
885000
3000
od samego początku trzeba było geniusza, czyż nie?
15:14
RB: Well, I won't contradict that.
266
889000
3000
Cóż, nie będę zaprzeczać.
15:17
(Laughter)
267
892000
1000
(Śmiech)
15:18
CA: OK, this isn't exactly hardball. OK.
268
893000
4000
No dobrze, już nie zadaję trudnych pytań.
15:22
Didn't -- weren't you just terrible at school?
269
897000
4000
Czy to prawda, że fatalnie radziłeś sobie w szkole?
15:26
RB: I was dyslexic. I had no understanding of schoolwork whatsoever.
270
901000
8000
Byłem dyslektykiem. Ani trochę nie pojmowałem przedmiotów w szkole.
15:37
I certainly would have failed IQ tests.
271
912000
3000
Z pewnością oblałbym testy na inteligencję.
15:40
And it was one of the reasons I left school when I was 15 years old.
272
915000
6000
Między innymi dlatego opuściłem szkołę w wieku 15 lat.
15:47
And if I -- if I'm not interested in something, I don't grasp it.
273
922000
8000
Poza tym -- jeśli coś mnie nie zainteresuje, nie chwytam tego.
15:55
As somebody who's dyslexic,
274
930000
1000
Będąc dyslektykiem,
15:56
you also have some quite bizarre situations.
275
931000
2000
doświadczasz bardzo osobliwych momentów.
15:58
I mean, for instance, I've had to -- you know,
276
933000
5000
Przykładowo,
16:03
I've been running the largest group of private companies in Europe,
277
938000
3000
prowadziłem największą grupę prywatnych firm w Europie,
16:06
but haven't been able to know the difference between net and gross.
278
941000
3000
ale nie byłem w stanie określić różnicy pomiędzy netto i brutto.
16:12
And so the board meetings have been fascinating.
279
947000
2000
Tak więc spotkania zarządu były fascynujące.
16:15
(Laughter)
280
950000
1000
(Śmiech)
16:16
And so, it's like, good news or bad news?
281
951000
2000
Coś w stylu „To dobra czy zła wiadomość?”
16:18
And generally, the people would say, oh, well that's bad news.
282
953000
3000
Zwykle ludzie mówili, że to zła wiadomość.
16:21
CA: But just to clarify, the 25 billion dollars is gross, right? That's gross?
283
956000
3000
A te 25 miliardów to brutto, prawda?
16:24
(Laughter)
284
959000
1000
(Śmiech)
16:25
RB: Well, I hope it's net actually, having --
285
960000
3000
Właściwie, mam nadzieję, że netto.
16:28
(Laughter) --
286
963000
3000
(Śmiech)
16:31
I've got it right.
287
966000
2000
Zgadłem!
16:33
CA: No, trust me, it's gross.
288
968000
2000
Nie, zaufaj mi, to brutto.
16:35
(Laughter)
289
970000
3000
(Śmiech)
16:38
RB: So, when I turned 50, somebody took me outside the boardroom and said,
290
973000
4000
Gdy skończyłem 50 lat, ktoś poprosił mnie na bok i powiedział
16:42
"Look Richard, here's a -- let me draw on a diagram.
291
977000
3000
„Richard, spójrz -- niech to narysuję,”
16:45
Here's a net in the sea,
292
980000
2000
„tu jest sieć w wodzie,”
16:47
and the fish have been pulled from the sea into this net.
293
982000
4000
„w tej sieci są ryby wyciągnięte z wody.”
16:51
And that's the profits you've got left over in this little net,
294
986000
3000
„W tej niewielkiej sieci pozostają Twoje zyski.”
16:54
everything else is eaten."
295
989000
2000
„Wszystko inne zostaje zjedzone.”
16:56
And I finally worked it all out.
296
991000
3000
Tak to rozpracowałem. (Gra słów: "net"= 1.sieć, 2.netto)
16:59
(Laughter)
297
994000
1000
(Śmiech) (Gra słów: "net"= 1.sieć, 2.netto)
17:00
(Applause)
298
995000
2000
(Brawa) (Gra słów: "net"= 1.sieć, 2.netto)
17:02
CA: But, I mean, at school -- so as well as being,
299
997000
3000
O ile w szkole
17:05
you know, doing pretty miserably academically,
300
1000000
2000
byłeś kiepskim uczniem,
17:07
but you were also the captain of the cricket and football teams.
301
1002000
3000
w drużynie krykieta i piłki nożnej byłeś kapitanem,
17:10
So you were kind of a -- you were a natural leader,
302
1005000
2000
a więc, w pewien sposób, urodzonym liderem,
17:12
but just a bit of a ... Were you a rebel then, or how would you ...
303
1007000
4000
ale też trochę – buntownikiem?
17:18
RB: Yeah, I think I was a bit of a maverick and -- but I ... And I was,
304
1013000
8000
Tak, byłem odrobinę ekscentryczny.
17:26
yeah, I was fortunately good at sport,
305
1021000
2000
Szczęśliwie, radziłem sobie w sportach
17:28
and so at least I had something to excel at, at school.
306
1023000
5000
i przynajmniej czymś mogłem się szczycić w szkole.
17:33
CA: And some bizarre things happened just earlier in your life.
307
1028000
2000
Dość osobliwe chwile przeżyłeś w dzieciństwie.
17:35
I mean, there's the story about your mother
308
1030000
2000
To znaczy, historia z Twoją matką,
17:37
allegedly dumping you in a field, aged four, and saying "OK, walk home."
309
1032000
5000
która zostawiała Cię w polu, w wieku czterech lat, mówiąc „A teraz idź do domu.”
17:42
Did this really happen?
310
1037000
1000
Czy to naprawdę miało miejsce?
17:43
RB: She was, you know,
311
1038000
2000
Była przekonana,
17:45
she felt that we needed to stand on our own two feet from an early age.
312
1040000
3000
że powinniśmy od najmłodszych lat być samodzielni.
17:48
So she did things to us, which now she'd be arrested for,
313
1043000
4000
Więc robiła z nami rzeczy, za które teraz zostałaby aresztowana,
17:52
such as pushing us out of the car,
314
1047000
4000
takie jak wysadzanie nas z samochodu
17:56
and telling us to find our own way to Granny's,
315
1051000
2000
z poleceniem odnalezienia drogi do babci,
17:58
about five miles before we actually got there.
316
1053000
4000
jakieś 8 km od jej domu.
18:02
And making us go on wonderful, long bike rides.
317
1057000
3000
Sami jeździliśmy na cudowne, długie wyprawy rowerowe.
18:05
And we were never allowed to watch television and the like.
318
1060000
3000
Nigdy nie mogliśmy oglądać telewizji.
18:08
CA: But is there a risk here?
319
1063000
1000
Czy istnieje tu ryzyko?
18:09
I mean, there's a lot of people in the room who are wealthy, and they've got kids,
320
1064000
3000
Jest na sali wiele bogatych osób, mających dzieci
18:12
and we've got this dilemma about how you bring them up.
321
1067000
3000
i stykających się z problemem, jak je wychowywać.
18:15
Do you look at the current generation of kids coming up and think
322
1070000
3000
Czy patrząc na dorastające dzieci nie sądzisz,
18:18
they're too coddled, they don't know what they've got,
323
1073000
2000
że są zbyt rozpieszczane, nie doceniają tego, co mają,
18:20
we're going to raise a generation of privileged ...
324
1075000
2000
że wychowamy pokolenie uprzywilejowanych...
18:22
RB: No, I think if you're bringing up kids,
325
1077000
3000
Nie. Sądzę, że wychowując dzieci
18:25
you just want to smother them with love and praise and enthusiasm.
326
1080000
7000
zawsze chcemy otoczyć je miłością, uznaniem i entuzjazmem.
18:32
So I don't think you can mollycoddle your kids too much really.
327
1087000
6000
Nie sądzę zatem, aby można było dzieci zbytnio rozpieścić.
18:38
CA: You didn't turn out too bad, I have to say, I'm ...
328
1093000
3000
Trzeba przyznać, że w Twoim przypadku wyszło nienajgorzej.
18:41
Your headmaster said to you --
329
1096000
2000
Dla dyrektora swojej szkoły
18:43
I mean he found you kind of an enigma at your school --
330
1098000
3000
byłeś swoistą zagadką --
18:46
he said, you're either going to be a millionaire or go to prison,
331
1101000
3000
powiedział, że albo zostaniesz milionerem, albo pójdziesz do więzienia
18:49
and I'm not sure which.
332
1104000
2000
i nie jest pewien które.
18:51
Which of those happened first?
333
1106000
3000
Które nastąpiło najpierw?
18:54
(Laughter)
334
1109000
1000
(Śmiech)
18:55
RB: Well, I've done both. I think I went to prison first.
335
1110000
4000
Cóż, dokonałem obydwu. Sądzę, że najpierw trafiłem do więzienia.
18:59
I was actually prosecuted under two quite ancient acts in the U.K.
336
1114000
6000
Byłem oskarżony na mocy dwóch zamierzchłych ustaw w Wielkiej Brytanii.
19:05
I was prosecuted under the 1889 Venereal Diseases Act
337
1120000
4000
Pierwsza z nich to ustawa z 1889 roku o chorobach wenerycznych,
19:09
and the 1916 Indecent Advertisements Act.
338
1124000
2000
a druga to ustawa z 1916 o niepoprawnej reklamie.
19:11
On the first occasion, for mentioning the word venereal disease in public, which --
339
1126000
6000
W pierwszym przypadku za powiedzenie „choroba weneryczna” w miejscu publicznym.
19:17
we had a center where we would help young people who had problems.
340
1132000
4000
Mieliśmy centrum pomocy młodym ludziom z problemami.
19:21
And one of the problems young people have is venereal disease.
341
1136000
3000
I jednym z takich problemów są choroby weneryczne.
19:24
And there's an ancient law that says
342
1139000
1000
Jest taki zamierzchły przepis, który mówi,
19:25
you can't actually mention the word venereal disease or print it in public.
343
1140000
4000
nie można wypowiadać ani drukować słów „choroba weneryczna” publicznie.
19:29
So the police knocked on the door, and told us they were going to arrest us
344
1144000
3000
Policjanci zapukali do drzwi i zagrozili aresztowaniem,
19:32
if we carried on mentioning the word venereal disease.
345
1147000
2000
jeśli będziemy dalej publicznie mówić „choroba weneryczna”.
19:34
We changed it to social diseases
346
1149000
2000
Zmieniliśmy nazwę na „choroby społeczne”
19:36
and people came along with acne and spots,
347
1151000
2000
i zaczęli nas odwiedzać ludzie z trądzikiem i krostami,
19:38
but nobody came with VD any more.
348
1153000
2000
ale nikt z chorobami wenerycznymi się już nie pojawiał.
19:40
So, we put it back to VD and promptly got arrested.
349
1155000
4000
Zmieniliśmy więc z powrotem na weneryczne i zostaliśmy aresztowani.
19:44
And then subsequently, "Never Mind the Bollocks, Here's the Sex Pistols,"
350
1159000
4000
Następnie, „Zapomnij o jajach, oto Sex Pistolety.” (Promując zespół Sex Pistols)
19:48
the word bollocks, the police decided was a rude word and so we were arrested
351
1163000
7000
słowo „jaja” zostało przez policję uznane za obsceniczne, więc nas aresztowano
19:55
for using the word bollocks on the Sex Pistols' album.
352
1170000
3000
za używanie słowa “jaja” w albumie Sex Pistols.
19:58
And John Mortimer, the playwright, defended us.
353
1173000
4000
Bronił nas John Mortimer, dramatopisarz.
20:02
And he asked if I could find a linguistics expert
354
1177000
5000
Zapytał czy mógłbym znaleźć językoznawcę,
20:07
to come up with a different definition of the word bollocks.
355
1182000
4000
który odszukałby inne znaczenie słowa „bollocks” (jaja).
20:11
And so I rang up Nottingham University,
356
1186000
2000
Zadzwoniłem więc do uniwersytetu w Nottingham
20:13
and I asked to talk to the professor of linguistics.
357
1188000
2000
i poprosiłem o kontakt z językoznawcą.
20:15
And he said, "Look, bollocks is not a -- has nothing to do with balls whatsoever.
358
1190000
5000
Powiedział „Bollocks nie ma nic wspólnego z jajami,”
20:20
It's actually a nickname given to priests in the eighteenth century."
359
1195000
4000
„jest to przydomek nadawany księżom w 18-tym wieku.”
20:24
(Laughter)
360
1199000
3000
(Śmiech)
20:27
And he went, "Furthermore, I'm a priest myself."
361
1202000
4000
Dalej rzekł „Co więcej, sam jestem księdzem.”
20:31
And so I said, "Would you mind coming to the court?"
362
1206000
2000
Spytałem więc „Czy mógłby Pan przyjść do sądu na rozprawę?”
20:33
And he said he'd be delighted. And I said --
363
1208000
2000
Powiedział, że zrobi to z przyjemnością.
20:35
and he said, "Would you like me to wear my dog collar?"
364
1210000
2000
Spytał „Czy chce Pan bym założył koloratkę?”
20:37
And I said, "Yes, definitely. Please."
365
1212000
2000
Odpowiedziałem „Tak, zdecydowanie - proszę ...”
20:39
(Laughter)
366
1214000
2000
(Śmiech)
20:41
CA: That's great.
367
1216000
1000
Dobre.
20:42
RB: So our key witness argued that it was actually
368
1217000
2000
Więc nasz główny świadek zapewniał, że fraza znaczyła
20:44
"Never Mind the Priest, Here's the Sex Pistols."
369
1219000
2000
„Zapomnij o księdzu. Oto Sex Pistols.”
20:46
(Laughter)
370
1221000
2000
(Śmiech)
20:48
And the judge found us -- reluctantly found us not guilty, so ...
371
1223000
2000
I sędzia niechętnie uznał nas za niewinnych.
20:51
(Laughter)
372
1226000
1000
(Śmiech)
20:52
CA: That is outrageous.
373
1227000
2000
Zaskakujące!
20:55
(Applause)
374
1230000
2000
(Brawa)
20:57
So seriously, is there a dark side?
375
1232000
5000
Tak na poważnie, ma to swoją ciemną stronę?
21:02
A lot of people would say there's no way
376
1237000
2000
Wielu by powiedziało, że nie da się
21:04
that someone could put together this incredible collection of businesses
377
1239000
3000
zbudować tylu różnorodnych firm
21:07
without knifing a few people in the back,
378
1242000
3000
bez wbicia paru osobom noża w plecy,
21:10
you know, doing some ugly things.
379
1245000
2000
bez uciekania się do brzydkich czynów.
21:12
You've been accused of being ruthless.
380
1247000
2000
Byłeś oskarżany o bezwzględne zachowania.
21:14
There was a nasty biography written about you by someone.
381
1249000
2000
Ktoś kiedyś napisał o Tobie bardzo nieprzyjemną biografię.
21:16
Is any of it true? Is there an element of truth in it?
382
1251000
4000
Było gdzieś ziarno prawdy w tym wszystkim?
21:20
RB: I don't actually think that the stereotype
383
1255000
3000
Właściwie nie uważam, aby ten stereotyp
21:23
of a businessperson treading all over people to get to the top,
384
1258000
5000
biznesmena torującego sobie drogę po trupach na sam szczyt,
21:28
generally speaking, works.
385
1263000
2000
ogólnie mówiąc, działał.
21:30
I think if you treat people well,
386
1265000
2000
Myślę, że jeśli traktujesz ludzi dobrze,
21:32
people will come back and come back for more.
387
1267000
5000
będą do ciebie wracać po więcej.
21:37
And I think all you have in life is your reputation
388
1272000
3000
Wszystko, co mamy w życiu to nasza reputacja,
21:40
and it's a very small world.
389
1275000
4000
a świat jest mały.
21:45
And I actually think that the best way
390
1280000
4000
Najlepszym sposobem,
21:49
of becoming a successful business leader is dealing with people fairly and well,
391
1284000
7000
by z sukcesem przewodzić firmie jest sprawiedliwe i dobre podejście do ludzi,
21:56
and I like to think that's how we run Virgin.
392
1291000
4000
i lubię myśleć, że tak właśnie działa Virgin.
22:01
CA: And what about the people who love you and who see you spending --
393
1296000
4000
A co z najbliższymi, przyjaciółmi?
22:05
you keep getting caught up in these new projects,
394
1300000
2000
Gdy ciągle pochłaniają Cię nowe projekty,
22:07
but it almost feels like you're addicted to launching new stuff.
395
1302000
3000
zdaje się, że jesteś uzależniony od wdrażania nowych pomysłów.
22:10
You get excited by an idea and, kapow!
396
1305000
2000
Pochłania Cię kolejny pomysł, wkładasz w niego całą energię.
22:12
I mean, do you think about life balance?
397
1307000
3000
Myślisz o zachowaniu w życiu pewnej równowagi?
22:15
How do your family feel about
398
1310000
2000
Jak Twoja rodzina to przyjmuje,
22:17
each time you step into something big and new?
399
1312000
2000
gdy angażujesz się w kolejne nowe przedsięwzięcie?
22:20
RB: I also believe that being a father's incredibly important,
400
1315000
4000
Uważam również, że bycie ojcem jest bardzo ważne,
22:24
so from the time the kids were very young,
401
1319000
3000
więc od samego początku, gdy dzieci były małe,
22:27
you know, when they go on holiday, I go on holiday with them.
402
1322000
3000
one jadą na wakacje -- ja jadę z nimi.
22:31
And so we spend a very good sort of three months away together.
403
1326000
6000
I tak spędzamy razem fantastyczne trzy miesiące.
22:37
Yes, I'll, you know, be in touch. We're very lucky,
404
1332000
3000
Oczywiście jesteśmy w kontakcie, żyję ich sprawami. Mamy dużo szczęścia,
22:40
we have this tiny little island in the Caribbean and we can --
405
1335000
4000
że mamy małą wyspę na Karaibach --
22:44
so I can take them there and we can bring friends,
406
1339000
4000
możemy tam pojechać, zabrać przyjaciół,
22:48
and we can play together,
407
1343000
2000
wspólnie się bawić,
22:50
but I can also keep in touch with what's going on.
408
1345000
4000
a w tym czasie ja mogę również śledzić wszystkie sprawy.
22:54
CA: You started talking in recent years
409
1349000
2000
Ostatnimi czasy mówiłeś sporo
22:56
about this term capitalist philanthropy.
410
1351000
2000
na temat pojęcia „filantropia kapitalistyczna”.
22:58
What is that?
411
1353000
2000
Co to takiego?
23:00
RB: Capitalism has been proven to be a system that works.
412
1355000
4000
Kapitalizm dowiódł, że jest systemem, który działa.
23:04
You know, the alternative, communism, has not worked.
413
1359000
5000
Alternatywa - komunizm - nie sprawdził się.
23:09
But the problem with capitalism is
414
1364000
2000
Jednak problem z kapitalizmem jest taki,
23:11
extreme wealth ends up in the hands of a few people,
415
1366000
3000
że niepojęte bogactwo zostaje w rękach garstki ludzi,
23:14
and therefore extreme responsibility, I think, goes with that wealth.
416
1369000
5000
a przez to również ciąży na nich ogromna odpowiedzialność.
23:19
And I think it's important that the individuals,
417
1374000
4000
I sądzę, że ważnym jest, aby jednostki,
23:23
who are in that fortunate position, do not end up competing
418
1378000
5000
które znajdują się w tym szczęśliwym położeniu, nie rywalizowały ze sobą
23:28
for bigger and bigger boats, and bigger and bigger cars,
419
1383000
2000
o coraz większe łodzie i coraz lepsze samochody,
23:30
but, you know, use that money to either create new jobs
420
1385000
6000
ale żeby wykorzystały swoje pieniądze do tworzenia nowych miejsc pracy
23:36
or to tackle issues around the world.
421
1391000
3000
lub rozwiązywania światowych problemów.
23:40
CA: And what are the issues that you worry about most, care most about,
422
1395000
3000
A które z tych problemów najbardziej Cię niepokoją?
23:43
want to turn your resources toward?
423
1398000
3000
Na rzecz których skierowałbyś swoje środki?
23:47
RB: Well, there's -- I mean there's a lot of issues.
424
1402000
3000
Cóż, jest bardzo wiele problemów.
23:50
I mean global warming certainly is a massive threat to mankind
425
1405000
7000
Rzecz jasna, efekt cieplarniany jest olbrzymim zagrożeniem dla ludzkości.
23:57
and we are putting a lot of time and energy into,
426
1412000
4000
Dużo czasu i energii inwestujemy
24:01
A, trying to come up with alternative fuels
427
1416000
4000
w próbę wynalezienia paliw alternatywnych
24:05
and, B, you know, we just launched this prize, which is really a prize
428
1420000
9000
i dopiero co ogłosiliśmy konkurs,
24:14
in case we don't get an answer on alternative fuels,
429
1429000
4000
na wypadek, gdy nie znajdziemy paliw alternatywnych,
24:18
in case we don't actually manage to get the carbon emissions
430
1433000
3000
jeśli nie zdołamy ograniczyć emisji dwutlenku węgla
24:21
cut down quickly, and in case we go through the tipping point.
431
1436000
3000
wystarczająco szybko i przekroczymy punkt, po którym nie będzie odwrotu.
24:24
We need to try to encourage people to come up with a way
432
1439000
4000
Musimy spróbować zachęcić ludzi, by poszukali sposobu
24:28
of extracting carbon out of the Earth's atmosphere.
433
1443000
3000
usuwania węgla z atmosfery ziemskiej.
24:31
And we just -- you know, there weren't really people
434
1446000
3000
Nie było wiele osób,
24:34
working on that before, so we wanted people to try to --
435
1449000
4000
które pracowałyby nad tym wcześniej, więc chcieliśmy
24:38
all the best brains in the world to start thinking about that,
436
1453000
3000
aby najlepsze umysły świata zaczęły nad tym myśleć.
24:41
and also to try to extract the methane
437
1456000
2000
Również żeby spróbować odzyskiwać metan
24:43
out of the Earth's atmosphere as well.
438
1458000
3000
z ziemskiej atmosfery.
24:46
And actually, we've had about 15,000 people fill in the forms
439
1461000
5000
Otrzymaliśmy około 15 000 zgłoszeń
24:51
saying they want to give it a go.
440
1466000
2000
ludzi, którzy wyrazili chęć podjęcia takiej próby.
24:53
And so we only need one, so we're hopeful.
441
1468000
3000
A wystarczy nam tylko jeden sukces, więc jesteśmy pełni nadziei.
24:56
CA: And you're also working in Africa on a couple of projects?
442
1471000
4000
Pracujecie również w Afryce nad paroma projektami?
25:00
RB: Yes, I mean, we've got -- we're setting up something called
443
1475000
4000
Tak, założyliśmy takie centrum
25:04
the war room, which is maybe the wrong word.
444
1479000
2000
„Punkt dowodzenia”, może nie najszczęśliwsza nazwa,
25:06
We're trying to -- maybe we'll change it -- but anyway, it's a war room
445
1481000
4000
może ją zmienimy -- tak czy owak, w centrum tym
25:10
to try to coordinate all the attack that's going on in Africa,
446
1485000
4000
próbujemy koordynować wszelkie działania charytatywne w całej Afryce,
25:14
all the different social problems in Africa,
447
1489000
3000
podejście do różnych problemów społecznych
25:17
and try to look at best practices.
448
1492000
4000
i wynajdywać najlepsze rozwiązania.
25:21
So, for instance,
449
1496000
3000
Na przykład,
25:24
there's a doctor in Africa that's found that
450
1499000
3000
jest gdzieś lekarz w Afryce, który odkrył,
25:27
if you give a mother antiretroviral drugs at 24 weeks, when she's pregnant,
451
1502000
6000
że jeśli podamy matce leki antyretrowirusowe w 24-tym tygodniu ciąży,
25:33
that the baby will not have HIV when it's born.
452
1508000
7000
dziecko po urodzeniu nie będzie miało wirusa HIV.
25:40
And so disseminating that information to
453
1515000
5000
Szerzenie tego typu informacji
25:45
around the rest of Africa is important.
454
1520000
2000
na całym obszarze Afryki jest niezwykle ważne.
25:47
CA: The war room sounds, it sounds powerful and dramatic.
455
1522000
3000
„Centrum dowodzenia” brzmi mocno i dramatycznie.
25:50
And is there a risk that the kind of the business heroes of the West
456
1525000
5000
A jeśli biznesowi bohaterowie zachodu
25:55
get so excited about -- I mean, they're used to having an idea,
457
1530000
4000
się zaangażują -- a są przyzwyczajeni, że najpierw jest pomysł,
25:59
getting stuff done, and they believe profoundly
458
1534000
3000
później wszystko się załatwia, i głęboko wierzą
26:02
in their ability to make a difference in the world.
459
1537000
2000
w swoje możliwości czynienia dobra na świecie.
26:04
Is there a risk that we go to places like Africa and say,
460
1539000
3000
Czy jest ryzyko, że pójdziemy w takie miejsca jak Afryka mówiąc
26:07
we've got to fix this problem and we can do it,
461
1542000
3000
„Musimy rozwiązać ten problem, damy radę!”
26:10
I've got all these billions of dollars, you know, da, da, da --
462
1545000
3000
„Mam miliardy dolarów, itd, itp. ...“
26:13
here's the big idea. And kind of take a much more complex situation
463
1548000
4000
„to wielka idea!” A sytuacja jest dużo bardziej skomplikowana
26:17
and actually end up making a mess of it. Do you worry about that?
464
1552000
5000
i możemy zrobić jeszcze większy bałagan. Nie martwi Cię to?
26:22
RB: Well, first of all, on this particular situation, we're actually --
465
1557000
7000
Po pierwsze, w tym konkretnym przypadku, pracujemy
26:29
we're working with the government on it.
466
1564000
2000
nad tym z rządem.
26:31
I mean, Thabo Mbeki's had his problems with accepting
467
1566000
4000
Thabo Mbeki (prezydent RPA) ma problem z uznaniem faktu,
26:35
HIV and AIDS are related, but this is a way, I think,
468
1570000
5000
że HIV i AIDS są powiązane, ale to jest jego sposób
26:40
of him tackling this problem and instead of the world criticizing him,
469
1575000
6000
radzenia sobie z tym problemem i zamiast zbiorowo go krytykować
26:46
it's a way of working with him, with his government.
470
1581000
3000
staramy się współpracować z nim i z jego rządem.
26:49
It's important that if people do go to Africa and do try to help,
471
1584000
2000
Ważne jest, aby ci, którzy naprawdę jadą do Afryki i próbują pomóc
26:51
they don't just go in there and then leave after a few years.
472
1586000
3000
nie uciekali stamtąd po kilku latach.
26:54
It's got to be consistent.
473
1589000
2000
Trzeba być konsekwentnym.
26:56
But I think business leaders can bring their entrepreneurial know-how
474
1591000
6000
Ale uważam, że biznesmeni-liderzy mogą wykorzystać swoje doświadczenie
27:02
and help governments approach things slightly differently.
475
1597000
4000
aby pomóc lokalnym rządom inaczej spojrzeć na problemy.
27:06
For instance, we're setting up clinics in Africa
476
1601000
3000
Przykładowo, zakładamy kliniki w Afryce,
27:09
where we're going to be giving
477
1604000
2000
w których będziemy nieodpłatnie dawać
27:11
free antiretroviral drugs, free TB treatment
478
1606000
2000
leki antyretrowirusowe, leczyć gruźlicę
27:13
and free malaria treatment.
479
1608000
3000
oraz malarię.
27:16
But we're also trying to make them self-sustaining clinics,
480
1611000
3000
Staramy się również, by były to kliniki samowystarczalne
27:19
so that people pay for some other aspects.
481
1614000
4000
tak, aby ludzie przeznaczali pieniądze na inne rzeczy.
27:23
CA: I mean a lot of cynics say about someone like yourself, or Bill Gates,
482
1618000
4000
Wielu cyników twierdzi, że ludzie tacy jak Ty, czy Bill Gates
27:27
or whatever, that this is really being -- it's almost driven by
483
1622000
3000
kierują się, tak naprawdę,
27:30
some sort of desire again, you know, for the right image,
484
1625000
3000
chęcią stworzenia dobrego wizerunku,
27:33
for guilt avoidance and not like a real philanthropic instinct.
485
1628000
5000
aby uniknąć poczucia winy, a nie prawdziwym instynktem filantropa.
27:38
What would you say to them?
486
1633000
1000
Co byś im odpowiedział?
27:39
RB: Well, I think that everybody --
487
1634000
2000
Cóż, myślę, że ludzie robią rzeczy
27:41
people do things for a whole variety of different reasons
488
1636000
4000
z bardzo różnorodnych powodów
27:45
and I think that, you know, when I'm on me deathbed,
489
1640000
2000
i myślę, że gdy będę na łożu śmierci
27:47
I will want to feel that I've made a difference
490
1642000
3000
chciałbym odchodzić w przekonaniu, że odmieniłem
27:50
to other people's lives.
491
1645000
2000
innym ludziom życie.
27:52
And that may be a selfish thing to think,
492
1647000
3000
I choć może się to wydawać egoistyczne,
27:55
but it's the way I've been brought up.
493
1650000
2000
w taki sposób zostałem wychowany.
27:57
I think if I'm in a position to
494
1652000
2000
Myślę, że jeśli mam możliwość
27:59
radically change other people's lives for the better,
495
1654000
3000
radykalnie poprawić życie innych,
28:02
I should do so.
496
1657000
2000
to właśnie powinienem robić.
28:04
CA: How old are you?
497
1659000
1000
Ile masz lat?
28:05
RB: I'm 56.
498
1660000
1000
56.
28:06
CA: I mean, the psychologist Erik Erikson says that -- as I understand him
499
1661000
5000
Psycholog Erik Erikson twierdzi, jeśli dobrze rozumiem – a jestem laikiem,
28:11
and I'm a total amateur -- but that during 30s, 40s people are driven by
500
1666000
6000
że ludzie między 30-tym a 50-tym rokiem życia
28:17
this desire to grow and that's where they get their fulfillment.
501
1672000
5000
koncentrują się na rozwoju i w nim znajdują spełnienie,
28:22
50s, 60s, the mode of operation shifts more to the quest for wisdom
502
1677000
4000
po 50-tym roku priorytetem staje się poszukiwanie mądrości
28:26
and a search for legacy.
503
1681000
2000
i pozostawienie czegoś po sobie.
28:28
I mean, it seems like you're still
504
1683000
2000
Wydaje się, że nadal jesteś
28:30
a little bit in the growth phases,
505
1685000
2000
trochę w fazie rozwoju,
28:32
you're still doing these incredible new plans.
506
1687000
2000
ciągle realizujesz nowe, niesamowite projekty.
28:34
How much do you think about legacy,
507
1689000
2000
Dużo myślisz o tym co po sobie zostawisz
28:36
and what would you like your legacy to be?
508
1691000
2000
i co chciałbyś zostawić w spadku?
28:41
RB: I don't think I think too much about legacy.
509
1696000
3000
Nie sądzę, żebym dużo o tym myślał.
28:44
I mean, I like to -- you know, my grandmother lived to 101,
510
1699000
6000
Moja babcia żyła 101 lat,
28:50
so hopefully I've got another 30 or 40 years to go.
511
1705000
3000
więc jest dla mnie nadzieja na kolejne 30 czy 40 lat.
28:54
No, I just want to live life to its full.
512
1709000
6000
Chcę po prostu żyć pełnią życia.
29:00
You know, if I can make a difference,
513
1715000
2000
Jeśli dane mi jest coś znaczyć,
29:02
I hope to be able to make a difference.
514
1717000
2000
to mam nadzieję, że będę w stanie odegrać ważną rolę.
29:04
And I think one of the positive things at the moment is
515
1719000
3000
Jednym z pozytywnych przykładów
29:07
you've got Sergey and Larry from Google, for instance,
516
1722000
4000
są Sergey i Larry z Google --
29:11
who are good friends.
517
1726000
2000
dobrzy przyjaciele.
29:13
And, thank God, you've got two people
518
1728000
3000
Dzięki Bogu, jest dwóch ludzi,
29:16
who genuinely care about the world and with that kind of wealth.
519
1731000
4000
którzy, pomimo swego bogactwa, szczerze dbają o świat.
29:20
If they had that kind of wealth and they didn't care about the world,
520
1735000
3000
Gdyby mając tyle pieniędzy nie przejmowali się losami świata,
29:23
it would be very worrying.
521
1738000
2000
byłoby to bardzo niepokojące.
29:25
And you know they're going to make a hell of a difference to the world.
522
1740000
3000
A ich dziełem stanie się szereg poważnych zmian w skali świata.
29:28
And I think it's important
523
1743000
2000
I sądzę, że jest ważne,
29:30
that people in that kind of position do make a difference.
524
1745000
4000
że ludzie, w takim położeniu jak oni, odmieniają świat.
29:34
CA: Well, Richard, when I was starting off in business,
525
1749000
1000
Cóż, Richard, gdy zaczynałem w biznesie
29:35
I knew nothing about it and I also was sort of --
526
1750000
3000
nic o nim nie wiedziałem.
29:38
I thought that business people were supposed to just be ruthless
527
1753000
2000
Sądziłem, że biznesmeni muszą być bezwzględni
29:40
and that that was the only way you could have a chance of succeeding.
528
1755000
4000
i że tylko w ten sposób masz jakiekolwiek szanse na powodzenie.
29:44
And you actually did inspire me. I looked at you, I thought,
529
1759000
2000
Ty mnie zainspirowałeś.
29:46
well, he's made it. Maybe there is a different way.
530
1761000
2000
Pomyślałem „Jemu się udało, może jest inny sposób?”.
29:48
So I would like to thank you for that inspiration,
531
1763000
3000
Chciałbym Ci podziękować za tę inspirację
29:51
and for coming to TED today. Thank you.
532
1766000
2000
i za dzisiejszą wizytę w TED. Dziękuję.
29:53
Thank you so much.
533
1768000
1000
Bardzo dziękuję.
29:54
(Applause)
534
1769000
7000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Richard Branson - EntrepreneurRichard Branson bootstrapped his way from record-shop owner to head of the Virgin empire. Now he's focusing his boundless energy on saving our environment.
Why you should listen
He's ballooned across the Atlantic, floated down the Thames with the Sex Pistols, and been knighted by the Queen. His megabrand, Virgin, is home to more than 250 companies, from gyms, gambling houses and bridal boutiques to fleets of planes, trains and limousines. The man even owns his own island.
And now Richard Branson is moving onward and upward into space (tourism): Virgin Galactic's Philippe Starck-designed, The first Burt Rutan-engineered spacecraft, The Enterprise, completed its first captive carry in early 2010 and is slated to start carrying passengers into the thermosphere in 2012, at $200,000 a ticket.
Branson also has a philanthropic streak. He's pledged the next 10 years of profits from his transportation empire (an amount expected to reach $3 billion) to the development of renewable alternatives to carbon fuels. And then there's his Virgin Earth Challenge, which offers a $25 million prize to the first person to come up with an economically viable solution to the greenhouse gas problem.
Richard Branson | Speaker | TED.com