Mission Blue Voyage
Edith Widder: Glowing life in an underwater world
Edith Widder: Świecące życie w podwodnym świecie
Filmed:
Readability: 4.1
668,425 views
80 do 90 procent stworzeń żyjących w głębinach wytwarza światło - wiemy bardzo niewiele o tym jak i dlaczego to robią. Specjalistka od bioluminescencji, Pani Edith Widder bada ten roziskrzony świetlnymi zjawiskami świat, dzieląc się z nami wspaniałymi obrazami oraz wnikliwie badając nieznane otchłanie oceanów (wraz z ich "świetlistościami")
Edith Widder - Marine biologist
Edith Widder combines her expertise in research and technological innovation with a commitment to stopping and reversing the degradation of our marine environment. Full bio
Edith Widder combines her expertise in research and technological innovation with a commitment to stopping and reversing the degradation of our marine environment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
In the spirit of Jacques Cousteau, who said,
0
0
3000
Hołdując przekonaniom Jacquesa Cousteau, który zwykł mawiać,
00:18
"People protect what they love,"
1
3000
2000
"Ludzie ochraniają to, co kochają",
00:20
I want to share with you today what I love most in the ocean,
2
5000
3000
chciałabym pokazać Wam dziś to, co kocham najbardziej w oceanie
00:23
and that's the incredible number and variety
3
8000
3000
czyli niewiarygodną mnogość i różnorodność
00:26
of animals in it that make light.
4
11000
3000
żyjących w nim stworzeń, które wytwarzają światło.
00:29
My addiction began with this strange looking diving suit called Wasp;
5
14000
3000
Moja fascynacja rozpoczęła się od dziwnie wygladajacego kombinezonu do nurkowania nazywanego Osa (Wasp).
00:32
that's not an acronym -- just somebody thought it looked like the insect.
6
17000
3000
To nie jest zaden skrót - ktoś po prostu doszedł do wniosku, że wygląda jak owad.
00:35
It was actually developed for use by the offshore oil industry
7
20000
3000
Pierwotnie został zaprojektowany dla przybrzeżnego przemysłu naftowego
00:38
for diving on oil rigs down to a depth of 2,000 feet.
8
23000
3000
z przeznaczeniem do użytku na platformach wiertniczych na głębokościach do ok. 600 metrów.
00:41
Right after I completed my Ph.D.,
9
26000
2000
Zaraz po uzyskaniu tytułu doktora
00:43
I was lucky enough to be included with a group of scientists
10
28000
3000
mialam szczęście zostać dołączoną do ekipy naukowców
00:46
that was using it for the first time
11
31000
2000
którzy używali go po raz pierwszy
00:48
as a tool for ocean exploration.
12
33000
2000
jako narzędzia do podwodnych eksploracji.
00:50
We trained in a tank in Port Hueneme,
13
35000
2000
Ćwiczyliśmy w porcie w Port Hueneme.
00:52
and then my first open ocean dive
14
37000
2000
Natomiast moje pierwsze zejście pod wodę na otwartym oceanie
00:54
was in Santa Barbara Channel.
15
39000
2000
miało miejsce w Kanale Santa Barbara.
00:56
It was an evening dive.
16
41000
2000
To było wieczorne nurkowanie.
00:58
I went down to a depth of 880 feet
17
43000
3000
Zeszłam na głebokość 268 metrów
01:01
and turned out the lights.
18
46000
2000
i wyłączyłam światła.
01:03
And the reason I turned out the lights is because I knew I would see
19
48000
2000
Postąpiłam tak wiedząc, że zobaczę
01:05
this phenomenon of animals making light
20
50000
2000
fenomen stworzeń wytwarzających światło,
01:07
called bioluminescence.
21
52000
2000
zwany bioluminescencją.
01:09
But I was totally unprepared
22
54000
2000
Byłam jednak zupełnie nieprzygotowana
01:11
for how much there was
23
56000
2000
na jego bogactwo
01:13
and how spectacular it was.
24
58000
3000
oraz widowiskowość.
01:16
I saw chains of jellyfish called siphonophores
25
61000
3000
Ujrzałam szeregi meduz zwanych rurkopławami
01:19
that were longer than this room,
26
64000
2000
które były dłuższe, niż ten pokój,
01:21
pumping out so much light
27
66000
2000
wytwarzajacych taką ilość światła,
01:23
that I could read the dials and gauges
28
68000
2000
że mogłam odczytać wskazania zegarów
01:25
inside the suit without a flashlight;
29
70000
2000
w kombinezonie bez użycia latarki,
01:27
and puffs and billows
30
72000
2000
a także kłębiące się obłoki
01:29
of what looked like luminous blue smoke;
31
74000
3000
czegoś, co wygladało jak fosforyzujący błękitny dym
01:32
and explosions of sparks
32
77000
2000
oraz eksplozje iskier
01:34
that would swirl up out of the thrusters --
33
79000
2000
przypominające ognistą pracę dopalaczy
01:36
just like when you throw a log on a campfire and the embers swirl up off the campfire,
34
81000
3000
lub moment, gdy wrzucisz polano do ogniska, z którego wystrzeliwuje żar,
01:39
but these were icy, blue embers.
35
84000
2000
te iskry były jednak błękitne i zimne.
01:41
It was breathtaking.
36
86000
2000
To zapierało dech w piersiach.
01:43
Now, usually if people are familiar with bioluminescence at all,
37
88000
3000
Zazwyczaj, jeśli już ludzie mają jakąkolwiek wiedzę o bioluminescencji,
01:46
it's these guys; it's fireflies.
38
91000
2000
związana jest właśnie z tymi stworzeniami badź świetlikami.
01:48
And there are a few other land-dwellers that can make light --
39
93000
2000
Tymczasem jest jeszcze kilku innych mieszkanców Ziemi, którzy posiedli zdolność wytwarzania światła,
01:50
some insects, earthworms, fungi --
40
95000
2000
np. niektóre owady,dżdżownice oraz grzyby.
01:52
but in general, on land, it's really rare.
41
97000
3000
Jednak genaralnie, umiejętność ta na lądzie jest rzadka.
01:55
In the ocean, it's the rule
42
100000
2000
W oceanie jest to standard,
01:57
rather than the exception.
43
102000
2000
nie wyjątek.
01:59
If I go out in the open ocean environment,
44
104000
2000
Jeśli udam się na otwarte wody oceanu
02:01
virtually anywhere in the world,
45
106000
2000
praktycznie gdziekolwiek na świecie
02:03
and I drag a net from 3,000 feet to the surface,
46
108000
3000
i pociągnę za sobą sieć od głebokosci ok 900 metrów do powierzchni,
02:06
most of the animals --
47
111000
2000
wiekszość,
02:08
in fact, in many places, 80 to 90 percent
48
113000
2000
w rzeczywistości, w wielu miejscach 80 do 90 procent
02:10
of the animals that I bring up in that net --
49
115000
3000
wyłowionych zwierząt
02:13
make light.
50
118000
2000
będzie wytwarzać swiatło.
02:15
This makes for some pretty spectacular light shows.
51
120000
2000
To tworzy naprawdę wyjątkowe świetlne widowiska.
02:17
Now I want to share with you a little video
52
122000
3000
Teraz, chcę Wam pokazać film,
02:20
that I shot from a submersible.
53
125000
2000
który nakręciłam z mini łodzi podwodnej.
02:22
I first developed this technique working from a little
54
127000
2000
Pierwszy raz zastosowałam tą technikę używając małej
02:24
single-person submersible called Deep Rover
55
129000
3000
jednoosobowej łodzi nazwanej Głębinowy Łazik (Deep Rover)
02:27
and then adapted it for use on the Johnson Sea-Link,
56
132000
2000
a następnie zaadaptowałam ją do użytku na łodzi Johnson Sea-Link,
02:29
which you see here.
57
134000
2000
którą zobaczyć możecie tutaj.
02:31
So, mounted in front of the observation sphere,
58
136000
2000
Tak więc, na dziobie, przed kopułą obserwacyjną
02:33
there's a a three-foot diameter hoop
59
138000
3000
znajduje się obręcz o średnicy ok 90 centymetrów
02:36
with a screen stretched across it.
60
141000
2000
z rozpostartym na niej ekranem.
02:38
And inside the sphere with me is an intensified camera
61
143000
2000
Natomiast w środku kopuły jestem ja z kamerą czułą
02:40
that's about as sensitive as a fully dark-adapted human eye,
62
145000
3000
zupełnie tak, jak przyzwyczajone do ciemności ludzkie oko,
02:43
albeit a little fuzzy.
63
148000
2000
choć z troszkę zamazanym obrazem.
02:45
So you turn on the camera, turn out the lights.
64
150000
2000
Tak więc włączacie kamerę, wyłączacie światła.
02:47
That sparkle you're seeing is not luminescence,
65
152000
2000
Te rozbłyski, które widzicie, to nie luminescencja,
02:49
that's just electronic noise
66
154000
2000
lecz po prostu elektroniczne zakłócenia
02:51
on these super intensified cameras.
67
156000
2000
na tych czułych kamerach.
02:53
You don't see luminescence until the submersible
68
158000
2000
Nie widzicie zjawiska luminescencji, zanim łódź
02:55
begins to move forward through the water,
69
160000
2000
nie zacznie płynąć naprzód,
02:57
but as it does, animals bumping into the screen
70
162000
2000
kiedy jednak już popłynie, stworzenia wpadają na ekran
02:59
are stimulated to bioluminesce.
71
164000
2000
co pobudza je do świecenia.
03:01
Now, when I was first doing this,
72
166000
2000
Kiedy robiłam to po raz pierwszy,
03:03
all I was trying to do was count the numbers of sources.
73
168000
2000
jedyne co starałam się zrobić, to policzyć ilość obiektów.
03:05
I knew my forward speed, I knew the area,
74
170000
2000
Znałam swoją prędkość oraz okolicę.
03:07
and so I could figure out how many hundreds of sources
75
172000
2000
Mogłam oszacować, jak wiele setek żródeł światła
03:09
there were per cubic meter.
76
174000
2000
znajdowało się w metrze sześciennym.
03:11
But I started to realize that I could actually identify animals
77
176000
2000
Jednak zaczęłam sobie uzmysławiać, że właściwie mogłam zidentyfikować stworzenia
03:13
by the type of flashes they produced.
78
178000
2000
dzięki typom rozbłysków, jakie wytwarzały.
03:15
And so, here, in the Gulf of Maine
79
180000
3000
Tak więc, tutaj, w Zatoce Maine
03:18
at 740 feet,
80
183000
2000
na głębokości ok 225 metrów
03:20
I can name pretty much everything you're seeing there to the species level.
81
185000
3000
mogę nazwać praktycznie wszystko co widzicie tutaj, do poziomu gatunkowego,
03:23
Like those big explosions, sparks,
82
188000
2000
jak te duże eksplozje, błyski,
03:25
are from a little comb jelly,
83
190000
2000
pochodzące od małych żebropławów.
03:27
and there's krill and other kinds of crustaceans,
84
192000
3000
Tam zaś widzimy kryl oraz inne rodzaje skorupiaków
03:30
and jellyfish.
85
195000
2000
i meduzę.
03:32
There was another one of those comb jellies.
86
197000
2000
Był tam jeden z żebropławów.
03:34
And so I've worked with computer image analysis engineers
87
199000
3000
Tak więc współpracowałam z inżynierami od komputerowej analizy obrazów,
03:37
to develop automatic recognition systems
88
202000
3000
aby stworzyć automatyczne systemy rozpoznawcze,
03:40
that can identify these animals
89
205000
2000
które mogłyby identyfikować te stworzenia
03:42
and then extract the XYZ coordinate of the initial impact point.
90
207000
3000
a następnie podawać koordynaty potencjalnego punktu spotkania.
03:45
And we can then do the kinds of things that ecologists do on land,
91
210000
3000
Moglibyśmy wtedy robić rzeczy, jakie ekolodzy robią na lądzie
03:48
and do nearest neighbor distances.
92
213000
2000
i zbadać najbliższą okolicę.
03:51
But you don't always have to go down to the depths of the ocean
93
216000
2000
Jednak nie zawsze trzeba schodzić w głębiny oceanu,
03:53
to see a light show like this.
94
218000
2000
by zobaczyć podobne świetlne przedstawienie.
03:55
You can actually see it in surface waters.
95
220000
2000
Można je także zaobserwować na powierzchni.
03:57
This is some shot, by Dr. Mike Latz at Scripps Institution,
96
222000
3000
Oto film nakręcony przez doktora Mike'a Latza z Instytutu Oceanografii imienia Scrippsa
04:00
of a dolphin swimming through bioluminescent plankton.
97
225000
2000
pokazujący delfina pływającego pośród świecącego planktonu.
04:02
And this isn't someplace exotic
98
227000
2000
Film ten nie powstał w jakimś egzotycznym miejscu,
04:04
like one of the bioluminescent bays in Puerto Rico,
99
229000
3000
jak jedne z bioluminescencyjnych zatok w Puerto Rico,
04:07
this was actually shot in San Diego Harbor.
100
232000
2000
lecz został nakręcony w porcie w San Diego.
04:09
And sometimes you can see it even closer than that,
101
234000
3000
Czasem możecie przyjrzeć się zjawisku zdecydowanie dokładniej,
04:12
because the heads on ships --
102
237000
2000
ponieważ dzioby statków -
04:14
that's toilets, for any land lovers that are listening --
103
239000
3000
to jest toalety, wyjaśniam dla szczurów lądowych które teraz mnie słuchają -
04:17
are flushed with unfiltered seawater
104
242000
3000
są spłukiwane niefiltrowaną wodą morską,
04:20
that often has bioluminescent plankton in it.
105
245000
2000
w której często znajduje się świecący plankton,
04:22
So, if you stagger into the head late at night
106
247000
2000
więc jeśli zatoczycie się na dziób późną nocą,
04:24
and you're so toilet-hugging sick
107
249000
2000
mając tak silne objawy morskiej choroby,
04:26
that you forget to turn on the light,
108
251000
2000
że zapomnicie zapalić światło,
04:28
you may think that you're having a religious experience. (Laughter)
109
253000
2000
możecie uznać, że macie jakieś religijne objawienie.
04:31
So, how does a living creature make light?
110
256000
2000
Jak więc żywe stworzenie może wytworzyć światło?
04:33
Well, that was the question that 19th century
111
258000
2000
Cóż, to było pytanie, które XIX wieczny
04:35
French physiologist Raphael Dubois,
112
260000
2000
francuski fizjolog Raphael Dubois
04:37
asked about this bioluminescent clam.
113
262000
2000
postawił, pytając o tego świetlnego mięczaka.
04:39
He ground it up and he managed to get out a couple of chemicals;
114
264000
3000
Przebadał go, po czym udało mu się wyodrębnić kilka zwiazków chemicznych,
04:42
one, the enzyme, he called luciferase;
115
267000
3000
pierwszy, enzym, który nazwał lucyferazą,
04:45
the substrate, he called luciferin
116
270000
2000
oraz substrat, ktory nazwał lucyferyną
04:47
after Lucifer the Lightbearer.
117
272000
2000
na cześć Lucyfera Dostarczyciela Światła.
04:49
That terminology has stuck, but it doesn't actually refer to specific chemicals
118
274000
3000
Ta terminologia przyjęła się, jednak obecnie nie odnosi się do konkretnych zwiazków,
04:52
because these chemicals come in a lot of different shapes and forms.
119
277000
3000
gdyż mają one przeróżne kształty i formy.
04:55
In fact, most of the people
120
280000
2000
W rzeczywistości, większość ludzi
04:57
studying bioluminescence today
121
282000
2000
zajmujących się obecnie bioluminescencją
04:59
are focused on the chemistry, because these chemicals
122
284000
2000
skupia się na jej chemicznej części, ponieważ te związki
05:01
have proved so incredibly valuable
123
286000
2000
dowiodły swojej niewiarygodnej wartości
05:03
for developing antibacterial agents,
124
288000
3000
przy opracowywaniu antybakteryjnych środków,
05:06
cancer fighting drugs,
125
291000
2000
leków zwalczających raka,
05:08
testing for the presence of life on Mars,
126
293000
2000
poszukiwań obecnosci śladów życia na Marsie,
05:10
detecting pollutants in our waters --
127
295000
2000
wykrywaniu zanieczyszczeń w naszych wodach,
05:12
which is how we use it at ORCA.
128
297000
2000
czyli ich zastosowania w organizacji ORCA.
05:14
In 2008,
129
299000
2000
W 2008
05:16
the Nobel Prize in Chemistry
130
301000
2000
Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii
05:18
was awarded for work done
131
303000
2000
przyznano za pracę
05:20
on a molecule called green fluorescent protein
132
305000
2000
nad molekułą nazwaną zielonym białkiem fluoryzującym (GFP),
05:22
that was isolated from the bioluminescent chemistry
133
307000
3000
które zostało wyizolowane z bioluminescencyjnych zwiazków chemicznych
05:25
of a jellyfish,
134
310000
2000
meduzy,
05:27
and it's been equated to the invention of the microscope,
135
312000
2000
a zostało to przyrównane do wynalezienia mikroskopu,
05:29
in terms of the impact that it has had
136
314000
3000
ze względu na wpływ, jaki miało
05:32
on cell biology and genetic engineering.
137
317000
3000
na całą biologię komórki oraz inżynierię genetyczną.
05:35
Another thing all these molecules are telling us
138
320000
2000
Inną informacją, jakiej te molekuły nam udzielają
05:37
that, apparently, bioluminescence has evolved
139
322000
3000
jest, że najwyraźniej bioluminescencja ewoluowała
05:40
at least 40 times, maybe as many as 50 separate times
140
325000
3000
przynajmniej 40, a być może nawet 50 razy
05:43
in evolutionary history,
141
328000
2000
podczas całej historii ewolucji,
05:45
which is a clear indication
142
330000
2000
co jest jasną wskazówką
05:47
of how spectacularly important
143
332000
3000
jak niesłychanie ważna dla przetrwania
05:50
this trait is for survival.
144
335000
2000
jest to cecha.
05:52
So, what is it about bioluminescence
145
337000
2000
Więc, co jest takiego w bioluminescencji,
05:54
that's so important to so many animals?
146
339000
2000
że jest ona tak ważna dla tak wielu zwierząt?
05:56
Well, for animals that are trying to avoid predators
147
341000
3000
Cóż, dla zwierząt, które staraja się unikać drapieżców
05:59
by staying in the darkness,
148
344000
3000
poprzez pozostawanie w mroku,
06:02
light can still be very useful
149
347000
2000
światło wciąż może być niezwykle użyteczne
06:04
for the three basic things that animals have to do to survive:
150
349000
3000
w trzech podstawowych czynnościach, jakie zwierzęta muszą wykonać, aby przeżyć
06:07
and that's find food,
151
352000
2000
to jest znaleźć pożywienie,
06:09
attract a mate and avoid being eaten.
152
354000
2000
zwabić partnera oraz uniknąć zostania pożartym.
06:11
So, for example, this fish
153
356000
2000
Na przykład, ta ryba
06:13
has a built-in headlight behind its eye
154
358000
2000
ma "wbudowane" światełko za okiem
06:15
that it can use for finding food
155
360000
2000
którego może używać do polowania
06:17
or attracting a mate.
156
362000
2000
lub zwabienia partnera.
06:19
And then when it's not using it, it actually can roll it down into its head
157
364000
3000
A kiedy światełko nie jest używane, może zostać schowane na głowie
06:22
just like the headlights on your Lamborghini.
158
367000
2000
zupełnie jak przednie swiatła w Waszym Lamborghini.
06:25
This fish actually has high beams.
159
370000
3000
Ta ryba ma właściwie potężne "reflektory".
06:28
And this fish, which is one of my favorites,
160
373000
2000
A ta ryba, która jest jedną z moich ulubionych,
06:30
has three headlights on each side of its head.
161
375000
3000
ma trzy "światła" umieszczone po bokach głowy.
06:33
Now, this one is blue,
162
378000
2000
Teraz, to jest błękitne,
06:35
and that's the color of most bioluminescence in the ocean
163
380000
2000
i to jest przeważnie barwa oceanicznej bioluminescencji
06:37
because evolution has selected
164
382000
2000
ponieważ ewolucja dokonała wyboru
06:39
for the color that travels farthest through seawater
165
384000
2000
takiego koloru, który jest najlepiej widziany w morskiej wodzie,
06:41
in order to optimize communication.
166
386000
2000
aby zoptymalizować sposób kumunikacji.
06:43
So, most animals make blue light,
167
388000
2000
Tak więc, większość stworzeń wytwarza błękitne światło,
06:45
and most animals can only see blue light,
168
390000
3000
a także większość widzi wyłącznie ten rodzaj światła,
06:48
but this fish is a really fascinating exception
169
393000
2000
jednak ta ryba jest naprawde niezwykłym wyjątkiem
06:50
because it has two red light organs.
170
395000
3000
ponieważ posiada dwa czerwone organy.
06:53
And I have no idea why there's two,
171
398000
2000
Nie mam pojęcia, dlaczego są dwa,
06:55
and that's something I want to solve some day --
172
400000
2000
ale jest to coś, czego zamierzam się pewnego dnia dowiedzieć.
06:57
but not only can it see blue light,
173
402000
3000
Więc, widzi ona nie tyllko światło błękitne,
07:00
but it can see red light.
174
405000
2000
ale także czerwone.
07:02
So it uses its red bioluminescence like a sniper's scope
175
407000
3000
Używa swojej czerwonej bioluminescencji jak snajperskiego celownika,
07:05
to be able to sneak up on animals
176
410000
2000
aby podkraść się do innych zwierząt,
07:07
that are blind to red light
177
412000
2000
które nie rozpoznają czerwonego światła.
07:09
and be able to see them without being seen.
178
414000
2000
Widzi je, sama nie będąc widzianą.
07:11
It's also got a little chin barbel here
179
416000
2000
Ma również mały wabik na podbródku
07:13
with a blue luminescent lure on it
180
418000
2000
z błękitną, świecącą przynętą na końcu,
07:15
that it can use to attract prey from a long way off.
181
420000
3000
której może użyć, aby zwabić z daleka potencjalną ofiarę.
07:18
And a lot of animals will use their bioluminescence as a lure.
182
423000
3000
Wiele stworzeń będzie używać swojej bioluminescencji jako przynęty.
07:22
This is another one of my favorite fish.
183
427000
2000
To jest kolejna z moich ulubionych ryb.
07:24
This is a viperfish, and it's got a lure
184
429000
2000
Oto żmijowiec, która ma przynętę
07:26
on the end of a long fishing rod
185
431000
2000
na końcu długiej "wędki"
07:28
that it arches in front of the toothy jaw
186
433000
2000
umiejscowionej łukowato z przodu uzbrojonej w wielkie zęby paszczy
07:30
that gives the viperfish its name.
187
435000
3000
dzięki której ryba zyskała swą sławę.
07:33
The teeth on this fish are so long
188
438000
2000
Zęby tej ryby są tak długie,
07:35
that if they closed inside the mouth of the fish,
189
440000
2000
że gdyby calkowicie zamknęła paszczę,
07:37
it would actually impale its own brain.
190
442000
3000
mogła by przebić nimi swój własny mózg.
07:40
So instead, it slides in grooves
191
445000
2000
Więc zamiast tego, ześlizgują się bruzdami
07:42
on the outside of the head.
192
447000
2000
umiejscowionymi na zewnątrz głowy.
07:44
This is a Christmas tree of a fish;
193
449000
2000
To ryba niczym świąteczne drzewko:
07:46
everything on this fish lights up,
194
451000
2000
wszystko na niej się świeci.
07:48
it's not just that lure.
195
453000
2000
To nie jest tylko przynęta;
07:50
It's got a built-in flashlight.
196
455000
2000
ta ryba dosłownie została zbudowana ze światła.
07:52
It's got these jewel-like light organs on its belly
197
457000
2000
Posiada te przypominajace kamienie szlachetne świetlne organy na brzuchu,
07:54
that it uses for a type of camouflage
198
459000
3000
których używa, jako rodzaju kamuflażu,
07:57
that obliterates its shadow,
199
462000
3000
który likwiduje jej cień,
08:00
so when it's swimming around and there's a predator looking up from below,
200
465000
3000
więc kiedy pływa sobie swobodnie i nagle jakiś drapieżnik zaczyna zerkać na nią z dołu,
08:03
it makes itself disappear.
201
468000
2000
po prostu znika.
08:05
It's got light organs in the mouth,
202
470000
2000
Ma świetlne organy w pysku.
08:07
it's got light organs in every single scale, in the fins,
203
472000
2000
Znajdują się na każdej łusce, na płetwach,
08:09
in a mucus layer on the back and the belly,
204
474000
2000
pod warstwą śluzu na grzbiecie i na brzuchu,
08:11
all used for different things --
205
476000
2000
wszystie używane do najprzeróżniejszych celów,
08:13
some of which we know about, some of which we don't.
206
478000
2000
z których część juz znamy, a o części jeszcze nic nie wiemy.
08:15
And we know a little bit more about bioluminescence thanks to Pixar,
207
480000
3000
Wiemy troszkę na temat bioluminescencji dzieki studio Pixar,
08:18
and I'm very grateful to Pixar for sharing
208
483000
2000
jestem im niezwykle wdzięczna za podzielenie się
08:20
my favorite topic with so many people.
209
485000
2000
moim ulubionym tematem z rzeszą ludzi.
08:22
I do wish, with their budget,
210
487000
2000
Marzę o tym, aby ich budżet
08:24
that they might have spent just a tiny bit more money
211
489000
3000
był wydawany troszkę hojnieszą ręką
08:27
to pay a consulting fee to some poor, starving graduate student,
212
492000
3000
aby zapłacić jakiemuś biednemu, głodujacemu absolwentowi uniwersytetu,
08:30
who could have told them that those are the eyes
213
495000
2000
który wyjaśniłby im, że to są oczy
08:32
of a fish that's been preserved in formalin.
214
497000
3000
ryby, która została zabalsamowana w formalinie.
08:35
These are the eyes of a living anglerfish.
215
500000
2000
Oto są oczy żyjącej ryby-wędkarza.
08:37
So, she's got a lure that she sticks out
216
502000
2000
Tak więc, dysponuje ona przynętą, którą wystawia
08:39
in front of this living mousetrap
217
504000
2000
z przodu tej żywej pułapki
08:41
of needle-sharp teeth
218
506000
2000
pełnej ostrych jak igły zębów,
08:43
in order to attract in some unsuspecting prey.
219
508000
3000
aby zwabić niczego nie podejrzewajacą ofiarę.
08:46
And this one has a lure
220
511000
2000
Ta zaś posiada wabik
08:48
with all kinds of little interesting threads coming off it.
221
513000
3000
wyposażony w różne, interesujace wyrostki.
08:51
Now we used to think that the different shape of the lure
222
516000
3000
Zwykło sie uważać, że różne kształty wabików
08:54
was to attract different types of prey,
223
519000
2000
miały przyciągać różne typy ofiar,
08:56
but then stomach content analyses on these fish
224
521000
3000
jednak badanie zawartości żołądka tych ryb
08:59
done by scientists, or more likely their graduate students,
225
524000
3000
przeprowadzone przez naukowców, a dokładnie przez ich studentów podyplomowych
09:02
have revealed that
226
527000
2000
dowiodło,
09:04
they all eat pretty much the same thing.
227
529000
2000
że większość z nich jada dokładnie to samo.
09:06
So, now we believe that the different shape of the lure
228
531000
2000
Tak więc, teraz wierzymy, że różne kształty wabików
09:08
is how the male recognizes the female
229
533000
2000
pomagają samcom rozpoznawać samice
09:10
in the anglerfish world,
230
535000
2000
w świecie ryb-wędkarzy,
09:12
because many of these males
231
537000
2000
ponieważ wiele z tych samców
09:14
are what are known as dwarf males.
232
539000
2000
jest po prostu karłami.
09:16
This little guy
233
541000
2000
Ten maluch
09:18
has no visible means of self-support.
234
543000
3000
nie wykazuje żadnych, widocznych oznak samodzielności.
09:21
He has no lure for attracting food
235
546000
2000
Nie ma przynęty do wabienia ofiary,
09:23
and no teeth for eating it when it gets there.
236
548000
2000
ani zębów do zjedzenia jej, kied w końcu jakaś się trafi.
09:25
His only hope for existence on this planet
237
550000
3000
Jego jedyną szansą na przetrwanie na tej planecie
09:28
is as a gigolo. (Laughter)
238
553000
2000
jest wcielenie się w rolę utrzymanka.
09:30
He's got to find himself a babe
239
555000
2000
Musi znaleźć sobie panienkę,
09:32
and then he's got to latch on for life.
240
557000
3000
a następnie trzymać się jej do końca życia.
09:35
So this little guy
241
560000
2000
Tak więc ten maluch
09:37
has found himself this babe,
242
562000
2000
znalazł swoją panią
09:39
and you will note that he's had the good sense
243
564000
2000
i z pewnością zauważycie, że znalazł doskonały sposób
09:41
to attach himself in a way that he doesn't actually have to look at her.
244
566000
3000
by trzymać się jej w sposób, dzięki któremu nie musi na nią patrzeć.
09:44
(Laughter)
245
569000
2000
(śmiech)
09:46
But he still knows a good thing when he sees it,
246
571000
2000
Jednak potrafi poznać dobrą okazję, kiedy ją ujrzy,
09:48
and so he seals the relationship with an eternal kiss.
247
573000
3000
więc pieczętuje związek wiecznym pocałunkiem.
09:51
His flesh fuses with her flesh,
248
576000
2000
Jego ciało łączy się z jej ciałem,
09:53
her bloodstream grows into his body,
249
578000
2000
jej układ krwionośny wrasta w jego ciało,
09:55
and he becomes nothing more than a little sperm sac.
250
580000
3000
a on staje się niczym więcej, niż małym woreczkiem z nasieniem.
09:58
(Laughter)
251
583000
2000
(śmiech)
10:00
Well, this is a deep-sea version of Women's Lib.
252
585000
2000
Cóż, to jest głebinowa wersja Ruchu Wyzwolenia Kobiet.
10:02
She always knows where he is,
253
587000
2000
Ona zawsze wie, gdzie on się znajduje,
10:04
and she doesn't have to be monogamous,
254
589000
2000
a sama nie musi być wcale monogamiczna,
10:06
because some of these females
255
591000
2000
ponieważ część z tych samic
10:08
come up with multiple males attached.
256
593000
2000
żyje z wieloma podczepionymi samcami.
10:10
So they can use it for finding food, for attracting mates.
257
595000
3000
Tak więc, zwierzęta potrafią używać bioluminescencji do poszukiwania pokarmu, zwabiania partnera.
10:13
They use it a lot for defense, many different ways.
258
598000
3000
Używają jej często do obrony, na wiele róznych sposobów.
10:16
A lot of them can release their luciferin or luferase in the water
259
601000
3000
Wiele z nich potrafi wypuścić swoją lucyferynę oraz lucyferazę do wody
10:19
just the way a squid or an octopus will release an ink cloud.
260
604000
2000
zupełnie jak kałamarnica lub ośmiornica wypuszczająca chmurę atramentu.
10:21
This shrimp is actually
261
606000
2000
Ta krewetka właśnie
10:23
spewing light out of its mouth
262
608000
2000
wyrzuca ze swojego otworu gębowego strumień światła
10:25
like a fire breathing dragon
263
610000
2000
zupełnie, jak ziejący ogniem smok,
10:27
in order to blind or distract this viperfish
264
612000
2000
aby oślepić lub rozproszyć uwagę żmijowca
10:29
so that the shrimp can swim away into the darkness.
265
614000
2000
a w tym czasie sama zyska czas niezbędny do ukrycia się w ciemnościach.
10:31
And there are a lot of different animals that can do this:
266
616000
3000
Także wiele innych zwierząt posiadło tę umiejętność.
10:34
There's jellyfish, there's squid,
267
619000
2000
Mamy meduzy, kałamarnice,
10:36
there's a whole lot of different crustaceans,
268
621000
2000
niezliczoną ilość przeróżnych skorupiaków.
10:38
there's even fish that can do this.
269
623000
2000
Istnieje nawet ryba potrafiąca to robić.
10:40
This fish is called the shining tubeshoulder
270
625000
3000
Ta ryba zwana jest strzelcem srebrzystym,
10:43
because it actually has a tube on its shoulder
271
628000
2000
ponieważ faktycznie ma "wyrzutnię" na boku
10:45
that can squirt out light.
272
630000
2000
która potrafi wytrysnąć światłem.
10:47
And I was luck enough to capture one of these
273
632000
2000
Ja natomiast miałam szczęście złapać jedną z nich,
10:49
when we were on a trawling expedition
274
634000
2000
kiedy prowadziliśmy połów
10:51
off the northwest coast of Africa for "Blue Planet,"
275
636000
3000
na północno-zachodnim wybrzeżu Afryki dla Oceanarium "Blue Planet",
10:54
for the deep portion of "Blue Planet."
276
639000
2000
poważnej ilości zasobów błękitnej planety.
10:56
And we were using a special trawling net
277
641000
2000
Używaliśmy specjalnej sieci
10:58
that we were able to bring these animals up alive.
278
643000
2000
dzięki której mogliśmy wyłowić te zwierzęte żywe.
11:00
So we captured one of these, and I brought it into the lab.
279
645000
3000
Tak więc złapaliśmy jedną z tych ryb a ja przeniosłam ją do labolatorium.
11:03
So I'm holding it,
280
648000
2000
Więc trzymam ją
11:05
and I'm about to touch that tube on its shoulder,
281
650000
2000
i zamierzam dotknąć jej "wyrzutni" na grzbiecie,
11:07
and when I do, you'll see bioluminescence coming out.
282
652000
3000
a kiedy to zrobię, ujrzycie wydobywającą się świecącą substancję.
11:11
But to me, what's shocking
283
656000
2000
Co jednak było dla mnie szokujące,
11:13
is not just the amount of light,
284
658000
2000
to nie sama ilość wytworzonego światła,
11:15
but the fact that it's not just luciferin and luciferase.
285
660000
2000
lecz fakt, że nie były to tylko lucyferyna i lucyferaza.
11:17
For this fish, it's actually whole cells
286
662000
2000
Ryba ta pozbyła się także całych komórek
11:19
with nuclei and membranes.
287
664000
2000
wraz z jądrami komórkowymi oraz błonami.
11:21
It's energetically very costly for this fish to do this,
288
666000
2000
Zachowanie takie, to dla tej ryby ogromny wydatek energetyczny
11:23
and we have no idea why it does it --
289
668000
3000
a my nie mamy pojęcia, dlaczego tak postępuje.
11:26
another one of these great mysteries that needs to be solved.
290
671000
3000
To kolejna z wielkich tajemnic, które muszą zostać rozwiązane.
11:31
Now, another form of defense
291
676000
2000
A teraz inna forma obrony,
11:33
is something called a burglar alarm --
292
678000
2000
nazywana czasem alarmem przeciwwłamaniowym.
11:35
same reason you have a burglar alarm on your car;
293
680000
2000
W tym samym celu macie alarm w Waszym samochodzie.
11:37
the honking horn and flashing lights
294
682000
2000
Głośny dźwięk i błyskające światła
11:39
are meant to attract the attention of, hopefully,
295
684000
2000
mają za zadanie przyciągnąć uwagę
11:41
the police that will come and take the burglar away --
296
686000
2000
policji, która przyjedzie i aresztuje złodzieja.
11:43
when an animal's caught in the clutches of a predator,
297
688000
2000
Kiedy jakieś zwierzę wpadnie w szpony drapieżcy,
11:45
its only hope for escape may be
298
690000
2000
jego jedyną nadzieją na ucieczkę może być
11:47
to attract the attention of something bigger and nastier
299
692000
2000
przyciągnięcie uwagi czegoś większego i groźniejszego,
11:49
that will attack their attacker,
300
694000
2000
co zaatakuje napastnika,
11:51
thereby affording them a chance for escape.
301
696000
3000
tym samym stwarzając wcześniejszej ofierze szansę na ucieczkę.
11:54
This jellyfish, for example, has
302
699000
2000
Ta oto meduza posiada na przykład
11:56
a spectacular bioluminescent display.
303
701000
2000
imponujący zestaw bioluminescencji.
11:58
This is us chasing it in the submersible.
304
703000
2000
Oto my, ścigający ją w mini-łodzi.
12:00
That's not luminescence, that's reflected light from the gonads.
305
705000
3000
To nie luminescencja, lecz światło odbite od jej gonad.
12:03
We capture it in a very special device on the front of the submersible
306
708000
3000
Pochwyciliśmy ją w specjalne umieszczone na przodzie łodzi urządzenie
12:06
that allows us to bring it up in really pristine condition,
307
711000
3000
które pozwoliło nam na przeniesienie jej bez uszczerbku na zdrowiu
12:09
bring it into the lab on the ship.
308
714000
2000
do labolatorium na statku.
12:11
And then to generate the display you're about to see,
309
716000
2000
A następnie sprowokować pokaz, który zaraz zobaczycie.
12:13
all I did was touch it once per second
310
718000
2000
Wszystko co robiłam, to dotykanie jej raz na sekundę
12:15
on its nerve ring with a sharp pick
311
720000
2000
w okolicach nerwu pierścieniowego ostrym narzędziem
12:17
that's sort of like the sharp tooth of a fish.
312
722000
2000
podobnym do ostrego rybiego zęba.
12:19
And once this display gets going, I'm not touching it anymore.
313
724000
3000
A kiedy proces raz się rozpocznie, nie dotykam jej więcej.
12:22
This is an unbelievable light show.
314
727000
3000
To wprost niewiarygodne świetlne przedstawienie.
12:25
It's this pinwheel of light,
315
730000
2000
To ten wir światła.
12:27
and I've done calculations that show that this could be seen
316
732000
2000
Dokonałam obliczeń, że pokaz taki jak ten
12:29
from as much as 300 feet away by a predator.
317
734000
3000
może być widoczny dla drapieżnika z odległości nawet 90 metrów.
12:32
And I thought, "You know,
318
737000
2000
Wiecie, pomyślałam sobie,
12:34
that might actually make a pretty good lure."
319
739000
2000
że w sumie mogło by to stanowić całkiem niezłą przynętę.
12:36
Because one of the things that's frustrated me
320
741000
3000
Jedną z rzeczy, jaka mnie irytuje
12:39
as a deep-sea explorer
321
744000
2000
jako badacza głębin
12:41
is how many animals there probably are in the ocean that we know nothing about
322
746000
3000
jest fakt, jak wiele dotąd nie poznanych zwierząt kryje się w oceanach
12:44
because of the way we explore the ocean.
323
749000
3000
tylko dzięki naszym sposobom badania głębin.
12:47
The primary way that we know about what lives in the ocean
324
752000
3000
Podstawowym sposobem zdobywania wiedzy o mieszkańcach oceanów
12:50
is we go out and drag nets behind ships.
325
755000
3000
jest wypłynięcie w morze i ich połów.
12:53
And I defy you to name any other branch of science
326
758000
2000
Wskażcie mi więc proszę jakąkolwiek inną gałąź nauki,
12:55
that still depends on hundreds of year-old technology.
327
760000
3000
która wciąż opiera się na stuletniej technologii.
12:58
The other primary way is we go down
328
763000
2000
Kolejnym sposobem jest zejście pod wodę
13:00
with submersibles and remote-operated vehicles.
329
765000
2000
w mini-łodziach lub wysłanie tam zdalnie sterowanych pojazdów.
13:02
I've made hundreds of dives in submersibles.
330
767000
3000
Wykonałam setki zejść pod wodę w mini-łodziach.
13:05
When I'm sitting in a submersible though,
331
770000
2000
Kiedy siedzę w łodzi, niestety
13:07
I know that I'm not unobtrusive at all --
332
772000
3000
wiem, że bardzo rzucam się w oczy.
13:10
I've got bright lights and noisy thrusters --
333
775000
2000
Łódź jest wyposażona w jaskrawe światła i hałaśliwe silniki.
13:12
any animal with any sense is going to be long gone.
334
777000
3000
Jakiekolwiek zwierze z minimalnym wyczuciem natychmiast się ode mnie oddali.
13:15
So, I've wanted for a long time
335
780000
3000
Tak więc, od dłuższego już czasu chciałam
13:18
to figure out a different way to explore.
336
783000
2000
odkryć inny sposób na eksplorację głębin.
13:20
And so, sometime ago, I got this idea for a camera system.
337
785000
3000
W końcu, jakiś czas temu wpadłam na pomysł systemu kamer.
13:23
It's not exactly rocket science. We call this thing Eye-in-the-Sea.
338
788000
3000
Nie jest to milowe odkrycie. Mozemy nazwać go "Morskie Oko".
13:26
And scientists have done this on land for years;
339
791000
2000
Naukowcy na lądzie używają tej techniki od lat,
13:28
we just use a color that the animals can't see
340
793000
3000
my tylko użyliśmy koloru, którego zwierzęta nie widzą,
13:31
and then a camera that can see that color.
341
796000
2000
a następnie kamery, która go dostrzeże.
13:33
You can't use infrared in the sea.
342
798000
2000
Nie można dostrzec podczerwieni w morzu.
13:35
We use far-red light, but even that's a problem
343
800000
2000
Użyliśmy dalekiej podczerwieni, jednak nawet to stanowiło problem,
13:37
because it gets absorbed so quickly.
344
802000
2000
gdyż jest ona bardzo szybko absorbowana przez otoczenie.
13:39
Made an intensified camera,
345
804000
2000
Stworzyłam wyczuloną kamerę,
13:41
wanted to make this electronic jellyfish.
346
806000
2000
chciałam stworzyć tę elektroniczną meduzę.
13:43
Thing is, in science,
347
808000
3000
Zasadą w nauce jest to,
13:46
you basically have to tell the funding agencies what you're going to discover
348
811000
3000
że musisz powiedzieć agencjom przyznającym fundusze, co zamierzasz wynaleźć,
13:49
before they'll give you the money.
349
814000
2000
zanim dostaniesz od nich pieniądze.
13:51
And I didn't know what I was going to discover,
350
816000
2000
A ja tego nie wiedziałam,
13:53
so I couldn't get the funding for this.
351
818000
2000
więc nie mogłam otrzymać funduszy.
13:55
So I kluged this together, I got the Harvey Mudd Engineering Clinic
352
820000
3000
Zebrałam więc to wszystko razem, namówiłam Klinikę Inżynierii im. Harveya Mudda
13:58
to actually do it as an undergraduate student project initially,
353
823000
3000
aby zrealizowała to wstępnie, jako projekt studenckiej pracy dyplomowej,
14:01
and then I kluged funding from a whole bunch of different sources.
354
826000
3000
a następnie zebrałam fundusze dostępne ze wszelkich możliwych źródeł.
14:04
Monterey Bay Aquarium Research Institute
355
829000
2000
Akwarium w Monterey oraz Instytut Badawczy
14:06
gave me time with their ROV
356
831000
3000
udostępniły mi swojego podwodnego robota,
14:09
so that I could test it and we could figure out,
357
834000
2000
abym mogła przeprowadzić testy oraz w końcu dowiedzieć się
14:11
you know, for example, which colors of red light we had to use
358
836000
3000
np. jakiego typu czerwieni powinniśmy użyć,
14:14
so that we could see the animals, but they couldn't see us --
359
839000
3000
aby widzieć zwierzęta nie będąc samemu widzianym,
14:17
get the electronic jellyfish working.
360
842000
3000
sprawdzić działającą elektryczną meduzę.
14:20
And you can see just what a shoestring operation this really was,
361
845000
3000
Możecie zobaczyć, jak niskobudżetowa była to operacja,
14:23
because we cast these 16 blue LEDs in epoxy
362
848000
3000
kiedy umieściłam te 16 diód w tworzywie sztucznym,
14:26
and you can see in the epoxy mold that we used,
363
851000
2000
na filmie możecie obejrzeć formę, której użyliśmy,
14:28
the word Ziploc is still visible.
364
853000
3000
słowo "Ziploc" wciąż jest widoczne.
14:31
Needless to say, when it's kluged together like this,
365
856000
3000
Nie muszę chyba mówić, że wszysto zebrane w ten sposób
14:34
there were a lot of trials and tribulations getting this working.
366
859000
3000
wymagało mnóstwa prób i trosk, aby zaczęło funkcjonować.
14:37
But there came a moment when it all came together,
367
862000
2000
Nadeszła jednak w końcu chwila, kiedy to się udało
14:39
and everything worked.
368
864000
2000
i wszystko zadziałało,
14:41
And, remarkably, that moment got caught on film
369
866000
2000
a najważniejsze, że ten moment został uchwycony na filmie
14:43
by photographer Mark Richards,
370
868000
2000
przez fotografa Marka Richardsa,
14:45
who happened to be there at the precise moment
371
870000
2000
który szczęśliwie znalazł się w odpowiednim momencie
14:47
that we discovered that it all came together.
372
872000
3000
kiedy odkryliśmy, że wszystko zadziałało.
14:50
That's me on the left,
373
875000
2000
To ja, po lewej,
14:52
my graduate student at the time, Erika Raymond,
374
877000
2000
moi ówcześni doktoranci, Erica Raymond
14:54
and Lee Fry, who was the engineer on the project.
375
879000
3000
oraz Lee Fry, który był iżynierem projektu.
14:57
And we have this photograph posted in our lab in a place of honor
376
882000
3000
Umieściliśmy tę fotografię na honorowym miejscu w naszym labolatorium
15:00
with the caption: "Engineer satisfying two women at once." (Laughter)
377
885000
3000
z podpisem: "Inżynier zadowala dwie kobiety na raz".
15:04
And we were very, very happy.
378
889000
2000
Byliśmy bardzo, bardzo szczęśliwi.
15:06
So now we had a system
379
891000
2000
Teraz mamy więc system,
15:08
that we could actually take to some place
380
893000
2000
który można by przenieść w dowolne miejsce
15:10
that was kind of like an oasis on the bottom of the ocean
381
895000
2000
będące niczym oaza na dnie oceanu,
15:12
that might be patrolled by large predators.
382
897000
3000
która może być patrolowana przez duże drapieżniki.
15:16
And so, the place that we took it to
383
901000
2000
Tak więc, zabraliśmy go w miejsce
15:18
was this place called a Brine Pool,
384
903000
2000
zwane basenem solankowym
15:20
which is in the northern part of the Gulf of Mexico.
385
905000
2000
które znajduje się w północnej części Zatoki Meksykańskiej.
15:22
It's a magical place.
386
907000
2000
To jest magiczne miejsce.
15:24
And I know this footage isn't going to look like anything to you --
387
909000
2000
Wiem, że ten filmik nie odda Wam wiele -
15:26
we had a crummy camera at the time --
388
911000
2000
mieliśmy wtedy kiepską kamerę -
15:28
but I was ecstatic.
389
913000
2000
jednak ja byłam oczarowana.
15:30
We're at the edge of the Brine Pool,
390
915000
2000
Jesteśmy na krawędzi basenu,
15:32
there's a fish that's swimming towards the camera.
391
917000
3000
jest tam ryba płynąca wprost na kamerę.
15:35
It's clearly undisturbed by us.
392
920000
2000
Jest przez nas całkowicie nie niepokojona.
15:37
And I had my window into the deep sea.
393
922000
3000
A ja mam swoje okno na morskie głębiny.
15:40
I, for the first time, could see what animals were doing down there
394
925000
3000
Ja po raz pierwszy mogłam ujrzeć, co robią tam na dole zwierzęta,
15:43
when we weren't down there disturbing them in some way.
395
928000
3000
kiedy nie są przez nas niepokojone.
15:47
Four hours into the deployment,
396
932000
2000
Cztery godziny przed "odpaleniem"
15:49
we had programmed the electronic jellyfish
397
934000
2000
zaprogramowaliśmy elektryczną meduzę,
15:51
to come on for the first time.
398
936000
2000
aby wypłynęła po raz pierwszy.
15:53
Eighty-six seconds after
399
938000
2000
86 sekund po tym,
15:55
it went into its pinwheel display,
400
940000
2000
rozpoczęła swój pokaz,
15:57
we recorded this:
401
942000
2000
który nagraliśmy.
16:00
This is a squid, over six feet long,
402
945000
2000
Oto kałamarnica, mająca prawie 2 metry długości
16:02
that is so new to science,
403
947000
2000
i będąca dla nauki taką nowością,
16:04
it cannot be placed in any known scientific family.
404
949000
3000
że nie może być sklasyfikowana w żadnej znanej rodzinie.
16:08
I could not have asked for a better proof of concept.
405
953000
3000
Nie mogłam marzyć o lepszym dowodzie na działanie mojego pomysłu.
16:11
And based on this, I went back to the National Science Foundation
406
956000
2000
Bazując na tym, udałam się do Narodowej Fundacji Naukowej (NSF)
16:13
and said, "This is what we will discover."
407
958000
3000
i stwierdziłam: "Oto, co zamierzamy wynaleźć".
16:16
And they gave me enough money to do it right,
408
961000
2000
Dostałam wystarczająco duże fundusze, aby zrobić to tak, jak należało,
16:18
which has involved developing the world's first deep-sea webcam --
409
963000
3000
co pociągnęło za sobą wynalezienie pierwszej na świecie kamery głębinowej,
16:21
which has been installed in
410
966000
2000
która była zainstalowana
16:23
the Monterey Canyon for the past year --
411
968000
2000
w Kanionie Monterey przez ostatni rok.
16:25
and now, more recently,
412
970000
2000
A teraz, zupełnie niedawno
16:27
a modular form of this system,
413
972000
2000
modułowa wersja tego systemu,
16:29
a much more mobile form
414
974000
2000
znacznie bardziej mobilna,
16:31
that's a lot easier to launch and recover,
415
976000
2000
będąca łatwiejsza w wystartowaniu i obsłudze
16:33
that I hope can be used on Sylvia's "hope spots"
416
978000
3000
może zostać użyta (mam nadzieję) w "punktach nadziei" Sylwii,
16:36
to help explore
417
981000
2000
aby pomóc je zbadać
16:38
and protect these areas,
418
983000
2000
oraz chronić,
16:40
and, for me, learn more about
419
985000
2000
a dla mnie osobiście. aby dowiedzieć się więcej
16:42
the bioluminescence in these "hope spots."
420
987000
3000
o bioluminescencji w tychże punktach.
16:45
So one of these take-home messages here
421
990000
3000
Tak więc jedną z wiadomości, jakie chciałam Wam przekazać
16:48
is, there is still a lot to explore in the oceans.
422
993000
3000
jest fakt, że wciąż jest jeszcze mnóstwo do zbadania w oceanach,
16:51
And Sylvia has said
423
996000
2000
a Sylwia twierdzi,
16:53
that we are destroying the oceans before we even know what's in them,
424
998000
3000
że zniszczymy oceany, zanim dowiemy się, co w nich jest
16:56
and she's right.
425
1001000
2000
i niestety ma rację.
16:58
So if you ever, ever get an opportunity
426
1003000
2000
Więc jeśli kiedykolwiek nadarzy Wam się okazja
17:00
to take a dive in a submersible,
427
1005000
2000
zejścia pod wodę w mini-łodzi,
17:02
say yes -- a thousand times, yes --
428
1007000
3000
powiedzcie "tak", po tysiąckroć "tak"
17:05
and please turn out the lights.
429
1010000
2000
i proszę Was, zgaście światła.
17:07
I promise, you'll love it.
430
1012000
2000
Obiecuję Wam, pokochacie to.
17:09
Thank you.
431
1014000
2000
Dziękuję
17:11
(Applause)
432
1016000
2000
(brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Edith Widder - Marine biologistEdith Widder combines her expertise in research and technological innovation with a commitment to stopping and reversing the degradation of our marine environment.
Why you should listen
A specialist in bioluminescence, Edith Widder helps design and invent new submersible instruments and equipment to study bioluminescence and enable unobtrusive observation of deep-sea environments. Her innovative tools for exploration have produced footage of rare and wonderful bioluminescent displays and never-before-seen denizens of the deep, including, most recently, the first video ever recorded of the giant squid, Architeuthis, in its natural habitat.
In 2005 she founded the Ocean Research & Conservation Association (ORCA), which is dedicated to protecting aquatic ecosystems and the species they sustain through the development of innovative technologies and science-based conservation action.; In an effort to protect and revitalize the ocean she loves she has been focusing on developing tools for finding and tracking pollution -- a major threat to all of our water ecosystems and ultimately to human health. She was awarded a MacArthur "genius" grant in 2006.
In 2012, Widder was among the team that filmed the giant squid (Architeuthis) for the first time in its home ocean.
Edith Widder | Speaker | TED.com