Mission Blue Voyage
Edith Widder: Glowing life in an underwater world
Edith Widder: Sualtındaki ışıltılı yaşam
Filmed:
Readability: 4.1
668,425 views
Deniz canlılarının yüzde 80 ile doksanı ışık üretir -- neden veya nasıl bunu yaptıklarını bilmiyoruz. Biyolüminesans uzmanı Edith Wider, bu ışıldayan parıltılı dünyayı araştırıyor ve okyanusun görülmeyen derinliklerinden ve ışıltılarından gelen muhteşem görüntüleri paylaşıyor.
Edith Widder - Marine biologist
Edith Widder combines her expertise in research and technological innovation with a commitment to stopping and reversing the degradation of our marine environment. Full bio
Edith Widder combines her expertise in research and technological innovation with a commitment to stopping and reversing the degradation of our marine environment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
In the spirit of Jacques Cousteau, who said,
0
0
3000
"İnsanlar, sevdikleri şeyleri korurlar."
00:18
"People protect what they love,"
1
3000
2000
diyen Jaques Cousteau'nun anısına
00:20
I want to share with you today what I love most in the ocean,
2
5000
3000
bugün sizle okyanusta en sevdiğim şeyi paylaşmak istiyorum,
00:23
and that's the incredible number and variety
3
8000
3000
inanılmaz sayı ve çeşitliliğe sahip
00:26
of animals in it that make light.
4
11000
3000
ışık saçan canlılar.
00:29
My addiction began with this strange looking diving suit called Wasp;
5
14000
3000
Bu konuya olan tutkum, Wasp (eşekarısı) denen acaip görünüşlü bu dalış elbisesi ile başladı.
00:32
that's not an acronym -- just somebody thought it looked like the insect.
6
17000
3000
Wasp bir kısaltma değil -- biri elbisenin arıya benzediğini düşünmüş olmalı.
00:35
It was actually developed for use by the offshore oil industry
7
20000
3000
Aslında, derin deniz petrol arama endüstrisi tarafından
00:38
for diving on oil rigs down to a depth of 2,000 feet.
8
23000
3000
600 metreye kadar olan dalışlarda kullanılmak üzere tasarlanmış.
00:41
Right after I completed my Ph.D.,
9
26000
2000
Doktoramı tamamladıktan hemen sonra
00:43
I was lucky enough to be included with a group of scientists
10
28000
3000
bu cihazı okyanus araştırması için ilk defa kullanacak olan
00:46
that was using it for the first time
11
31000
2000
bir grup bilimadamından biri olma ayrıcalığına
00:48
as a tool for ocean exploration.
12
33000
2000
sahip oldum.
00:50
We trained in a tank in Port Hueneme,
13
35000
2000
Hueneme Limanı'ndaki bir su tankının içinde eğitildik.
00:52
and then my first open ocean dive
14
37000
2000
İlk açık okyanus dalışımı
00:54
was in Santa Barbara Channel.
15
39000
2000
Santa Barbara Kanalı'nda yaptım.
00:56
It was an evening dive.
16
41000
2000
Gece dalışıydı.
00:58
I went down to a depth of 880 feet
17
43000
3000
Yaklaşık 260 metreye indim
01:01
and turned out the lights.
18
46000
2000
ve ışıkları kapattım.
01:03
And the reason I turned out the lights is because I knew I would see
19
48000
2000
Işıkları kapattım, çünkü bunu yaparsam biyolümünesans denen
01:05
this phenomenon of animals making light
20
50000
2000
fenomeni, hayvanların ışık üretmesini
01:07
called bioluminescence.
21
52000
2000
gözleyebileceğimi biliyordum.
01:09
But I was totally unprepared
22
54000
2000
Ama gördüğüm şeyin ne kadar çok olduğu ve
01:11
for how much there was
23
56000
2000
ne kadar müthüş olduğu konusunda
01:13
and how spectacular it was.
24
58000
3000
tamamen hazırlıksızdım.
01:16
I saw chains of jellyfish called siphonophores
25
61000
3000
Bu odadan daha uzun ve zincirler halinde dolanan
01:19
that were longer than this room,
26
64000
2000
sifonofor denen dev denizanaları gördüm.
01:21
pumping out so much light
27
66000
2000
O kadar çok ışık saçıyorlardı ki
01:23
that I could read the dials and gauges
28
68000
2000
dalış elbisesinin içindeyken ilave ışık olmadan
01:25
inside the suit without a flashlight;
29
70000
2000
düğmeleri ve göstergeleri okuyabiliyordum.
01:27
and puffs and billows
30
72000
2000
Işıldatan mavi duman kitlelerine benzeyen
01:29
of what looked like luminous blue smoke;
31
74000
3000
baloncuklar ve dumanlar gördüm,
01:32
and explosions of sparks
32
77000
2000
itici motorların etrafında kıvrılan
01:34
that would swirl up out of the thrusters --
33
79000
2000
kıvılcım patlamaları gördüm,
01:36
just like when you throw a log on a campfire and the embers swirl up off the campfire,
34
81000
3000
hani kamp ateşine yeni bir odun atınca ateşteki közlerden kıvılcım çıkar ya, onun gibi.
01:39
but these were icy, blue embers.
35
84000
2000
Ama bunlar soğuk, mavi kıvılcımlardı.
01:41
It was breathtaking.
36
86000
2000
Nefes kesiciydiler.
01:43
Now, usually if people are familiar with bioluminescence at all,
37
88000
3000
Genelde insanlar eğer biyolüminesans kavramını duydularsa
01:46
it's these guys; it's fireflies.
38
91000
2000
bunu ateşböcekleri nedeniyle duymuşlardır.
01:48
And there are a few other land-dwellers that can make light --
39
93000
2000
Karada yaşayan ve ışık çıkaran birkaç canlı daha var,
01:50
some insects, earthworms, fungi --
40
95000
2000
bazı böcekler, solucanlar, mantarlar.
01:52
but in general, on land, it's really rare.
41
97000
3000
Ama genelde bu durum, karada oldukça nadir.
01:55
In the ocean, it's the rule
42
100000
2000
Oysa okyanusta,nadir bir olay değil,
01:57
rather than the exception.
43
102000
2000
adeta genel kural.
01:59
If I go out in the open ocean environment,
44
104000
2000
Eğer denize açılır ve açık bir okyanusa giderseniz
02:01
virtually anywhere in the world,
45
106000
2000
dünyanın neresi olursanız olun,
02:03
and I drag a net from 3,000 feet to the surface,
46
108000
3000
ve 900 metreden yüzeye bir ağ çekecek olsanız
02:06
most of the animals --
47
111000
2000
ağa takılan hayvanların
02:08
in fact, in many places, 80 to 90 percent
48
113000
2000
çoğu yerde yüzde 80'i, hatta %90'ı
02:10
of the animals that I bring up in that net --
49
115000
3000
ışık yapan hayvanlar
02:13
make light.
50
118000
2000
olacaktır.
02:15
This makes for some pretty spectacular light shows.
51
120000
2000
Bu durum, epey etkileyici ışık gösterileri oluşmasına neden olur.
02:17
Now I want to share with you a little video
52
122000
3000
Şimdi size denizaltındayken çektiğim
02:20
that I shot from a submersible.
53
125000
2000
kısa bir film göstermek istiyorum.
02:22
I first developed this technique working from a little
54
127000
2000
Bu tekniği ilk defa tek kişilik bir denizaltı olan
02:24
single-person submersible called Deep Rover
55
129000
3000
Deep Rover'da çalışırken geliştirdim
02:27
and then adapted it for use on the Johnson Sea-Link,
56
132000
2000
daha sonra burada gördüğünüz Johnson Sea-Link denizaltısında
02:29
which you see here.
57
134000
2000
kullanmak için uyarladım.
02:31
So, mounted in front of the observation sphere,
58
136000
2000
Gözlem küresinin ön tarafına
02:33
there's a a three-foot diameter hoop
59
138000
3000
yaklaşık bir metre çapında bir halka monte ettim
02:36
with a screen stretched across it.
60
141000
2000
önüne de bir ekran gerdim.
02:38
And inside the sphere with me is an intensified camera
61
143000
2000
Gözlem küresinin içine girerken yanıma karanlığa
02:40
that's about as sensitive as a fully dark-adapted human eye,
62
145000
3000
tamamen adapte olmuş insan gözü kadar hassas bir kamera da aldım.
02:43
albeit a little fuzzy.
63
148000
2000
Biraz bulanık ama olsun.
02:45
So you turn on the camera, turn out the lights.
64
150000
2000
Sonra kamerayı çalıştırıp ışıkları kapatıyorsunuz.
02:47
That sparkle you're seeing is not luminescence,
65
152000
2000
Bu gördüğünüz kıvılcım biyolüminesans değil,
02:49
that's just electronic noise
66
154000
2000
sadece bu tip yoğun
02:51
on these super intensified cameras.
67
156000
2000
kameralarda görülen bir parazit.
02:53
You don't see luminescence until the submersible
68
158000
2000
Büyolüminesans'ı denizlatı suyun içinde
02:55
begins to move forward through the water,
69
160000
2000
hareket etmeye başlamadan göremiyorsunuz,
02:57
but as it does, animals bumping into the screen
70
162000
2000
Hareket etmeye başlayınca ise öndeki ekrana çarpan
02:59
are stimulated to bioluminesce.
71
164000
2000
canlılar uyarılarak biyolümünesans gösteriyorlar.
03:01
Now, when I was first doing this,
72
166000
2000
Bunu ilk yaptığımda
03:03
all I was trying to do was count the numbers of sources.
73
168000
2000
etraftaki ışık kaynaklarını saymaya çalışıyordum.
03:05
I knew my forward speed, I knew the area,
74
170000
2000
Hareket hızımı biliyorsum, içinde bulunduğum suyu da tanıyordum
03:07
and so I could figure out how many hundreds of sources
75
172000
2000
Bu nedenle her bir metreküpte yaklaşık kaç tane
03:09
there were per cubic meter.
76
174000
2000
ışık yayan canlı olduğunu hesaplayabilirdim.
03:11
But I started to realize that I could actually identify animals
77
176000
2000
Ancak bir süre sonra aslında ışık saçan hayvanları saçtıkları
03:13
by the type of flashes they produced.
78
178000
2000
ışığın şeklinden tanıyabildiğimi fark ettim.
03:15
And so, here, in the Gulf of Maine
79
180000
3000
İşte burada, Maine körfezinde
03:18
at 740 feet,
80
183000
2000
225 metre derinlikte
03:20
I can name pretty much everything you're seeing there to the species level.
81
185000
3000
gördüğünüz hemen hemen tümışıltıların hangi canlıdan geldiğini sayabilirim,
03:23
Like those big explosions, sparks,
82
188000
2000
örneğin bu dev kıvılcımlar, patlamalar
03:25
are from a little comb jelly,
83
190000
2000
bir tür taraklı denizanasından geliyor.
03:27
and there's krill and other kinds of crustaceans,
84
192000
3000
Burada kriller, diğer kabuklular ve
03:30
and jellyfish.
85
195000
2000
denizanaları var.
03:32
There was another one of those comb jellies.
86
197000
2000
Bu da o taraklı denizanalarından biri.
03:34
And so I've worked with computer image analysis engineers
87
199000
3000
Bilgisayar görüntüleme analiz mühendisleri ile birlikte çalışarak
03:37
to develop automatic recognition systems
88
202000
3000
bu canlıları tanımlayarak, onlarla çarpışma noktasının
03:40
that can identify these animals
89
205000
2000
X,Y,Z koordinatlarını hesaplayabilmek için
03:42
and then extract the XYZ coordinate of the initial impact point.
90
207000
3000
otomatik tanıma sistemleri geliştirmeye çalıştık.
03:45
And we can then do the kinds of things that ecologists do on land,
91
210000
3000
Böylece ekolojistlerin karada yaptığı bazı şeyleri
03:48
and do nearest neighbor distances.
92
213000
2000
en azından yakın mesafeden yapabileceğiz.
03:51
But you don't always have to go down to the depths of the ocean
93
216000
2000
Ama böyle bir gösteriye şahit olmak için her zaman okyanusun
03:53
to see a light show like this.
94
218000
2000
derinliklerine inmeniz gerekmez.
03:55
You can actually see it in surface waters.
95
220000
2000
Aslında yüzeyde de bunlardan görebilirsiniz.
03:57
This is some shot, by Dr. Mike Latz at Scripps Institution,
96
222000
3000
Bu video, biyolüminesans bir plankton sürüsünün içinde yüzen
04:00
of a dolphin swimming through bioluminescent plankton.
97
225000
2000
bir yunusa ait, Scripps Enstitüsünden Dr. Mike Latz kaydetmiş.
04:02
And this isn't someplace exotic
98
227000
2000
Çekildiği yer de öyle sıradışı bir yer değil,
04:04
like one of the bioluminescent bays in Puerto Rico,
99
229000
3000
şu Porto Rico'daki meşhur biyolüminesans körfezlerden biri değil burası.
04:07
this was actually shot in San Diego Harbor.
100
232000
2000
Aslında San Diego limanında çekilmiş.
04:09
And sometimes you can see it even closer than that,
101
234000
3000
Bazen bu parıltıyı çok daha yakından görebilirsiniz.
04:12
because the heads on ships --
102
237000
2000
Çünkü gemilerdeki başaltı-
04:14
that's toilets, for any land lovers that are listening --
103
239000
3000
karadan adımını denize atmayanlar varsa bu tuvaletlerin bulunduğu yer-
04:17
are flushed with unfiltered seawater
104
242000
3000
sifon suyu olarak filtre edilmemiş deniz suyu kullanır,
04:20
that often has bioluminescent plankton in it.
105
245000
2000
genelde bu suyun içinde biyolüminesans planktonlar vardır.
04:22
So, if you stagger into the head late at night
106
247000
2000
Yani gecenin bir vakti başaltına gider,
04:24
and you're so toilet-hugging sick
107
249000
2000
ve bu sırada ışığı yakamayacak kadar da
04:26
that you forget to turn on the light,
108
251000
2000
sıkışmış durumda olursanız,
04:28
you may think that you're having a religious experience. (Laughter)
109
253000
2000
bir an dini bir deneyim yaşamakta olduğunuzu zanabilirsiniz.
04:31
So, how does a living creature make light?
110
256000
2000
Peki, yaşayan bir canlı nasıl ışık üretir?
04:33
Well, that was the question that 19th century
111
258000
2000
Bu soruyu ilk defa 19 yüzyılda,
04:35
French physiologist Raphael Dubois,
112
260000
2000
Fransız bir biyolog olan Raphael Dubois
04:37
asked about this bioluminescent clam.
113
262000
2000
bu biyolüminesans midye için sormuştu.
04:39
He ground it up and he managed to get out a couple of chemicals;
114
264000
3000
Midyeyi öğüttü ve ondan bazı kimyasal maddeler elde etmeyi başardı,
04:42
one, the enzyme, he called luciferase;
115
267000
3000
bulduğu maddelerden biri enzim idi, ona Lüsiferaz dedi,
04:45
the substrate, he called luciferin
116
270000
2000
diğer maddeye de Lüsüferin adını verdi.
04:47
after Lucifer the Lightbearer.
117
272000
2000
İsimleri Lusifer'den geliyor, yani ışık taşıyan demek.
04:49
That terminology has stuck, but it doesn't actually refer to specific chemicals
118
274000
3000
Bu terminoloji öylece kaldı, ama aslında lzel kimyasallara işaret etmiyor bu isimler,
04:52
because these chemicals come in a lot of different shapes and forms.
119
277000
3000
çünkü bu kimyasallar çok farklı biçim ve yapıda olabilirler.
04:55
In fact, most of the people
120
280000
2000
Aslında, günümüzde biyolümünesansla
04:57
studying bioluminescence today
121
282000
2000
ilgilenen insanların pekçoğu
04:59
are focused on the chemistry, because these chemicals
122
284000
2000
bu maddelerin kimyasal yapısına eğilmiş durumda,
05:01
have proved so incredibly valuable
123
286000
2000
çünkü bu maddeler antibakteriyel madde geliştirmeden
05:03
for developing antibacterial agents,
124
288000
3000
tutun da kanser ilaçları geliştirmeye,
05:06
cancer fighting drugs,
125
291000
2000
hatta Mars'ta yaşam olup olmadığını
05:08
testing for the presence of life on Mars,
126
293000
2000
test etmeye, bizim ORCA'da kullandığımız
05:10
detecting pollutants in our waters --
127
295000
2000
gibi sularımızdaki kirli maddelerin tesbitine
05:12
which is how we use it at ORCA.
128
297000
2000
kadar pekçok yerde kullanılıyor.
05:14
In 2008,
129
299000
2000
2008 yılında
05:16
the Nobel Prize in Chemistry
130
301000
2000
Nobel Kimya ödülü
05:18
was awarded for work done
131
303000
2000
bir tür denizanasının
05:20
on a molecule called green fluorescent protein
132
305000
2000
biyolüminesans kimyasal tepkimelerinden
05:22
that was isolated from the bioluminescent chemistry
133
307000
3000
izole edilmiş yeşil florasan bir molekülün
05:25
of a jellyfish,
134
310000
2000
icadına verildi.
05:27
and it's been equated to the invention of the microscope,
135
312000
2000
Bu buluş mikroskobun icadı kadar önemli sayılıyor,
05:29
in terms of the impact that it has had
136
314000
3000
hücre biyolojisi ve genetik mühendisliğe etkisi
05:32
on cell biology and genetic engineering.
137
317000
3000
onun kadar önemli olacak.
05:35
Another thing all these molecules are telling us
138
320000
2000
Bu moleküllerin bize söylediği bir başka şey daha var,
05:37
that, apparently, bioluminescence has evolved
139
322000
3000
görünen o ki, biyolüminesans evrim süreci
05:40
at least 40 times, maybe as many as 50 separate times
140
325000
3000
boyunca en az 40 defa, hatta belki de 50 defa ayr ayrı
05:43
in evolutionary history,
141
328000
2000
evrimleşmiş bir özellik.
05:45
which is a clear indication
142
330000
2000
Bu da hayatta kalmak için ne kadar önemli
05:47
of how spectacularly important
143
332000
3000
bir özellik olduğunu çok net olarak
05:50
this trait is for survival.
144
335000
2000
gösteriyor.
05:52
So, what is it about bioluminescence
145
337000
2000
Peki, pekçok hayvan için biyolümünesans
05:54
that's so important to so many animals?
146
339000
2000
neden bu kadar önemli?
05:56
Well, for animals that are trying to avoid predators
147
341000
3000
Kendilerini avlamaya gelen canlılardan saklanmak için
05:59
by staying in the darkness,
148
344000
3000
karanlıklara gizlenen hayvanlar için
06:02
light can still be very useful
149
347000
2000
ışık en temel üç faaliyeti sürdürme
06:04
for the three basic things that animals have to do to survive:
150
349000
3000
konusunda çok faydalı olabilir.
06:07
and that's find food,
151
352000
2000
Bunlar, besin bulmak,
06:09
attract a mate and avoid being eaten.
152
354000
2000
çiftleşek bir eşi cezbetmek ve yem olmaktan kurtulmak.
06:11
So, for example, this fish
153
356000
2000
Bakın, örneğin bu balığın
06:13
has a built-in headlight behind its eye
154
358000
2000
gözünün arkasında bir nevi far var,
06:15
that it can use for finding food
155
360000
2000
yemek bulmaya da yarar,
06:17
or attracting a mate.
156
362000
2000
karşı cinsi cezbetmeye de.
06:19
And then when it's not using it, it actually can roll it down into its head
157
364000
3000
Bu farı kullanmadığı zaman, aynı Lamborgini arabanızın farları gibi
06:22
just like the headlights on your Lamborghini.
158
367000
2000
bu ışıklı organları rula yapıp ortadan kaldırabilir.
06:25
This fish actually has high beams.
159
370000
3000
Bu balığın aslında uzun farları var.
06:28
And this fish, which is one of my favorites,
160
373000
2000
Bu balık ise, ki benim favorilerimden biri,
06:30
has three headlights on each side of its head.
161
375000
3000
kafasının iki yanında üçer tane farı var.
06:33
Now, this one is blue,
162
378000
2000
Bundaki ışıklar mavi.
06:35
and that's the color of most bioluminescence in the ocean
163
380000
2000
genelde okyanustaki biyolüminesans bu renktir,
06:37
because evolution has selected
164
382000
2000
çünkü evrim, iletişimi en etkin hale getirmek için
06:39
for the color that travels farthest through seawater
165
384000
2000
deniz suyunda en uzağa yayılabilen
06:41
in order to optimize communication.
166
386000
2000
rengi seçmiş.
06:43
So, most animals make blue light,
167
388000
2000
Bu nedenle çoğu canlı mavi ışık saçar,
06:45
and most animals can only see blue light,
168
390000
3000
ve şoğu canlı da sadece mavi ışığı görebilir.
06:48
but this fish is a really fascinating exception
169
393000
2000
Ama bu balık gerçekten de hayret verici bir istisna
06:50
because it has two red light organs.
170
395000
3000
çünkü bakın iki tane kırmızı ışık organı var.
06:53
And I have no idea why there's two,
171
398000
2000
Neden iki tane olduğu hakkında hiç bir fikrim yok,
06:55
and that's something I want to solve some day --
172
400000
2000
günün birinde cevabını bulmak istediğim bir soru bu.
06:57
but not only can it see blue light,
173
402000
3000
Böylece sadece mavi ışığı değil,
07:00
but it can see red light.
174
405000
2000
kırmızı ışığı da görebiliyor.
07:02
So it uses its red bioluminescence like a sniper's scope
175
407000
3000
Kırmızı ışık saçan organını gece görüş dürbünü kullanan
07:05
to be able to sneak up on animals
176
410000
2000
bir nişancı gibi kırmızı ışığa kör olan
07:07
that are blind to red light
177
412000
2000
canlılara gizlice yanaşmak için kullanıyor,
07:09
and be able to see them without being seen.
178
414000
2000
görülmeden onları görebiliyor.
07:11
It's also got a little chin barbel here
179
416000
2000
Çenesinin şurasında ufak bir sakalı var,
07:13
with a blue luminescent lure on it
180
418000
2000
ucunda mavi renkli ışıklı bir yem var
07:15
that it can use to attract prey from a long way off.
181
420000
3000
uzak mesafelerden bile avlarının ilgisini çekebiliyor.
07:18
And a lot of animals will use their bioluminescence as a lure.
182
423000
3000
Çoğu canlı biyolüm,nesans özelliğini yem olarak kullanır.
07:22
This is another one of my favorite fish.
183
427000
2000
Bu favori balıklarımdan bir başkası.
07:24
This is a viperfish, and it's got a lure
184
429000
2000
Bu bir viperfish (engerek balığı), bol dişli
07:26
on the end of a long fishing rod
185
431000
2000
çenesinin üzerinde, uzun bir oltanın ucunda bir yem var
07:28
that it arches in front of the toothy jaw
186
433000
2000
kocaman dişlerle dolu çenenin hemen önünde sallanıyor,
07:30
that gives the viperfish its name.
187
435000
3000
Balığa ismini veren bu dişler,
07:33
The teeth on this fish are so long
188
438000
2000
o kadar uzunlar ki
07:35
that if they closed inside the mouth of the fish,
189
440000
2000
eğer normal şekilde ağzının içine kapansalardı
07:37
it would actually impale its own brain.
190
442000
3000
kendi beynini delerdi.
07:40
So instead, it slides in grooves
191
445000
2000
Bu nedenle ağzın dışındaki oluklarda kayarak
07:42
on the outside of the head.
192
447000
2000
kafanın dışında kapanıyor.
07:44
This is a Christmas tree of a fish;
193
449000
2000
Bu gördüğünüz yılbaşı ağacının balık versiyonu.
07:46
everything on this fish lights up,
194
451000
2000
üzerindeki herşey ışıldıyor.
07:48
it's not just that lure.
195
453000
2000
Sadece yemi değil,
07:50
It's got a built-in flashlight.
196
455000
2000
farları var,
07:52
It's got these jewel-like light organs on its belly
197
457000
2000
göbeğinde mücevher gibi duran iki ışık organı daha var
07:54
that it uses for a type of camouflage
198
459000
3000
ve bunu kendi gögesini aydınlatarak
07:57
that obliterates its shadow,
199
462000
3000
kamuflaj amaçlı kullanıyor.
08:00
so when it's swimming around and there's a predator looking up from below,
200
465000
3000
yani ortalıkta yüzerken aşağıdan bir avcı yukarı bakarsa
08:03
it makes itself disappear.
201
468000
2000
kendisini görünmez hale getirebiliyor.
08:05
It's got light organs in the mouth,
202
470000
2000
Ağzında ışık organları var,
08:07
it's got light organs in every single scale, in the fins,
203
472000
2000
her bir pulunda, yüzgeçlerinde, sırtındaki
08:09
in a mucus layer on the back and the belly,
204
474000
2000
sümüksü tabakada ve göbeğinde ışık organları var,
08:11
all used for different things --
205
476000
2000
her birini farklı şekilde kullanıyor.
08:13
some of which we know about, some of which we don't.
206
478000
2000
bazılarının ne işe yaradığını biliyoruz, bazılarının bilmiyoruz.
08:15
And we know a little bit more about bioluminescence thanks to Pixar,
207
480000
3000
Pixar sayesinde artık biyolümünesans hakkında biraz daha bilgi sahibiyiz,
08:18
and I'm very grateful to Pixar for sharing
208
483000
2000
en sevdiğim konuyu daha fazla insanla
08:20
my favorite topic with so many people.
209
485000
2000
paylaştığı için Pixar'a minnetarım.
08:22
I do wish, with their budget,
210
487000
2000
Ama gene de, bütçelerinden
08:24
that they might have spent just a tiny bit more money
211
489000
3000
biraz daha fazla para ayırıp, parasız ve aç bir doktora
08:27
to pay a consulting fee to some poor, starving graduate student,
212
492000
3000
öğrencisine danışmanlık ücreti verselerdi, o öğrenci onlara
08:30
who could have told them that those are the eyes
213
495000
2000
bu gözlerin aslında formalin içinde saklanan
08:32
of a fish that's been preserved in formalin.
214
497000
3000
ölü bir balığın gözleri olduğunu söyleyebilirdi.
08:35
These are the eyes of a living anglerfish.
215
500000
2000
Bu gördükleriniz canlı bir fener balığının gözleri.
08:37
So, she's got a lure that she sticks out
216
502000
2000
Bakın, adeta bir kapan gibi olan
08:39
in front of this living mousetrap
217
504000
2000
sipsivri dişlerin önünde sallanan
08:41
of needle-sharp teeth
218
506000
2000
yalancı bir yeme sahip,
08:43
in order to attract in some unsuspecting prey.
219
508000
3000
bununla hiç bir şeyden habersiz balıkları yakalıyor.
08:46
And this one has a lure
220
511000
2000
Bu gördüğünüzün yeminde
08:48
with all kinds of little interesting threads coming off it.
221
513000
3000
acaip bir sürü iplikçikler var.
08:51
Now we used to think that the different shape of the lure
222
516000
3000
En başta yemin şeklinin farklı olmasının
08:54
was to attract different types of prey,
223
519000
2000
farklı balıkları avlamaya yaradığını sanıyorduk,
08:56
but then stomach content analyses on these fish
224
521000
3000
ama sonra bilim adamlar, ya da daha doğrusu onların
08:59
done by scientists, or more likely their graduate students,
225
524000
3000
doktora öğrencileri bu balıkların mide içeriklerini incelediler,
09:02
have revealed that
226
527000
2000
ve gördüler ki
09:04
they all eat pretty much the same thing.
227
529000
2000
hemen hemen aynı şeyleri yiyorlar.
09:06
So, now we believe that the different shape of the lure
228
531000
2000
Bu nedenle fener balıkları dünyasında, farklı yem şekillerinin
09:08
is how the male recognizes the female
229
533000
2000
aslında erkeklerin dişileri tanımasına yaradığına
09:10
in the anglerfish world,
230
535000
2000
inanıyoruz artık.
09:12
because many of these males
231
537000
2000
Bu erkeklerin çoğunluğu
09:14
are what are known as dwarf males.
232
539000
2000
cüce erkekler diye bilinirler.
09:16
This little guy
233
541000
2000
Bu ufaklık
09:18
has no visible means of self-support.
234
543000
3000
kendi başının çaresine bakacak özelliklere sahip değil.
09:21
He has no lure for attracting food
235
546000
2000
Yemek yakalamak için yemi yok,
09:23
and no teeth for eating it when it gets there.
236
548000
2000
yakalasa bile yiyecek dişleri yok.
09:25
His only hope for existence on this planet
237
550000
3000
Bu dünyada var olabilmesinin tek yolu
09:28
is as a gigolo. (Laughter)
238
553000
2000
jıgolo olmak.
09:30
He's got to find himself a babe
239
555000
2000
Kendine bir fıstık bulması
09:32
and then he's got to latch on for life.
240
557000
3000
ve ona ömür boyu yapışması lazım.
09:35
So this little guy
241
560000
2000
Bu nedenle bu ufalık,
09:37
has found himself this babe,
242
562000
2000
kendine bir fıstık bulmuş,
09:39
and you will note that he's had the good sense
243
564000
2000
ama fark ettiğiniz gibi, yeterince sağduyu sahibi ki,
09:41
to attach himself in a way that he doesn't actually have to look at her.
244
566000
3000
dişisinin suratını göremeyeceğ bir yere tuturmayı da akıl etmiş.
09:44
(Laughter)
245
569000
2000
(Kahkahalar)
09:46
But he still knows a good thing when he sees it,
246
571000
2000
Ama iyi bir kısmet bulunca kaçırmamayı da biliyor ki,
09:48
and so he seals the relationship with an eternal kiss.
247
573000
3000
bu beraberliği sonsuz bir öpücükle damgalamış
09:51
His flesh fuses with her flesh,
248
576000
2000
Eti, dişisinin eti ile kaynaşıyor,
09:53
her bloodstream grows into his body,
249
578000
2000
dişinin kan dolaşımı erkeğin vücuduna geçiyor,
09:55
and he becomes nothing more than a little sperm sac.
250
580000
3000
zamanla, bir sperm kesesinden farksız hale geliyor.
09:58
(Laughter)
251
583000
2000
(Gülüşmeler)
10:00
Well, this is a deep-sea version of Women's Lib.
252
585000
2000
Bu, kadınlar özgürlük hareketinin derin deniz versiyonu.
10:02
She always knows where he is,
253
587000
2000
Dişi, erkeğinin nerede olduğunu her zaman biliyor,
10:04
and she doesn't have to be monogamous,
254
589000
2000
tek eşli olmak zorunda da değil,
10:06
because some of these females
255
591000
2000
çünkü bu dişilerin bazıları
10:08
come up with multiple males attached.
256
593000
2000
bedenlerine asılmış birden fazla erkekle de dolanırlar.
10:10
So they can use it for finding food, for attracting mates.
257
595000
3000
Demek ki, bunları yemek bulmak, erkekleri cezbetmek
10:13
They use it a lot for defense, many different ways.
258
598000
3000
kendini savunmak ve farklı başka şekiller için kullanabiliyorlar.
10:16
A lot of them can release their luciferin or luferase in the water
259
601000
3000
Çoğu lüsiferin ve lüsiferazlarını suya bırakır,
10:19
just the way a squid or an octopus will release an ink cloud.
260
604000
2000
aynı bir mürekkep balığı ya da ahtapotun mürekkep fışkırtması gibi.
10:21
This shrimp is actually
261
606000
2000
Bu karides aslında
10:23
spewing light out of its mouth
262
608000
2000
ağzından ışık saçıyor
10:25
like a fire breathing dragon
263
610000
2000
alev püsküren bir ejderha gibi aynı.
10:27
in order to blind or distract this viperfish
264
612000
2000
Bunu, fenerbalığını kör etmek ya da dikkatini dağıtmak
10:29
so that the shrimp can swim away into the darkness.
265
614000
2000
için kullanıyor, böylece karanlıklara kaçıp saklanabiliyor.
10:31
And there are a lot of different animals that can do this:
266
616000
3000
Bunu yapabilen çok farklı canlılar mevcut.
10:34
There's jellyfish, there's squid,
267
619000
2000
Denizanası, mürekkep balığı
10:36
there's a whole lot of different crustaceans,
268
621000
2000
ve farklı kabukluklar.
10:38
there's even fish that can do this.
269
623000
2000
Bazı balıklar bile yapabiliyor bunu.
10:40
This fish is called the shining tubeshoulder
270
625000
3000
Bu balığın adı "ışıklı omuz"
10:43
because it actually has a tube on its shoulder
271
628000
2000
çünkü gerçekten de sırtında ışık püskürtebilen
10:45
that can squirt out light.
272
630000
2000
bir tüp var.
10:47
And I was luck enough to capture one of these
273
632000
2000
Bunlar bir tanesini yakalama şansım oldu,
10:49
when we were on a trawling expedition
274
634000
2000
"Mavi Gezegen" serisi, bu serinin derin deniz ile
10:51
off the northwest coast of Africa for "Blue Planet,"
275
636000
3000
ilgili kısımları için Afrika'nın kuzeybatı sahiline
10:54
for the deep portion of "Blue Planet."
276
639000
2000
gitmiştik. Özel bir keşif gezisindeydik.
10:56
And we were using a special trawling net
277
641000
2000
Bu hayvanları su yüzeyine canlı olarak
10:58
that we were able to bring these animals up alive.
278
643000
2000
çıkarabilmek için özel bir trol ağı kullanıyorduk.
11:00
So we captured one of these, and I brought it into the lab.
279
645000
3000
Böylece bu balıklardan birini yakaldık ve laboratuvara getirdik.
11:03
So I'm holding it,
280
648000
2000
Burada balığı tutuyorum,
11:05
and I'm about to touch that tube on its shoulder,
281
650000
2000
şimdi de sırtındaki tüpe dokunuyorum,
11:07
and when I do, you'll see bioluminescence coming out.
282
652000
3000
dokunur dokunmaz biyolüminesans maddenin fışkırdığını göreceksiniz.
11:11
But to me, what's shocking
283
656000
2000
Ama benim için esas şaşırtıcı olan
11:13
is not just the amount of light,
284
658000
2000
çıkan ışığın miktarı değil,
11:15
but the fact that it's not just luciferin and luciferase.
285
660000
2000
ışığın sadece lüsiferin ve lüsiferaz karışımından ibaret olmaması.
11:17
For this fish, it's actually whole cells
286
662000
2000
Bu balık için, bu ışık aslında bütün haldeki
11:19
with nuclei and membranes.
287
664000
2000
hücrelerden oluşuyor, çekirdekleri ve zarları da dahil.
11:21
It's energetically very costly for this fish to do this,
288
666000
2000
Enerji açısından, bunu iretmek balık için çok maliyetli.
11:23
and we have no idea why it does it --
289
668000
3000
neden yaptığı konusunda ise hiç bir fikrimiz yok.
11:26
another one of these great mysteries that needs to be solved.
290
671000
3000
Bu, çözülmesi gereken büyük gizemlerden biri.
11:31
Now, another form of defense
291
676000
2000
Şimdi bir başka savunma şekline bakalım
11:33
is something called a burglar alarm --
292
678000
2000
buna hırsız alarmı diyoruz.
11:35
same reason you have a burglar alarm on your car;
293
680000
2000
Arabanıza alarm taktırmanızla aynı şey.
11:37
the honking horn and flashing lights
294
682000
2000
Çalan korna ve yanıp sönen ışıklar
11:39
are meant to attract the attention of, hopefully,
295
684000
2000
aslında polisin dikkatini çekmek ve şanslıysanız
11:41
the police that will come and take the burglar away --
296
686000
2000
hırsızı kaçırmak için.
11:43
when an animal's caught in the clutches of a predator,
297
688000
2000
Bir avcının pençesine düşen bir hayvan için ise
11:45
its only hope for escape may be
298
690000
2000
bazen tek kaçış yolu
11:47
to attract the attention of something bigger and nastier
299
692000
2000
daha büyük ve korkunç bir canlının dikkatini çekmek,
11:49
that will attack their attacker,
300
694000
2000
böylece gelen yeni canlı onlara saldırana
11:51
thereby affording them a chance for escape.
301
696000
3000
musallat olacağından kaçma fırsatı bulabiliyorlar.
11:54
This jellyfish, for example, has
302
699000
2000
Örneğin bu denizanası,
11:56
a spectacular bioluminescent display.
303
701000
2000
müthiş bir biyolümüninesans gösteri sergiliyor.
11:58
This is us chasing it in the submersible.
304
703000
2000
Biz de onu denizaltıyla takip ediyoruz.
12:00
That's not luminescence, that's reflected light from the gonads.
305
705000
3000
Bu biyolümünesans değil, salgı bezlerinden yansıyan ışık sadece
12:03
We capture it in a very special device on the front of the submersible
306
708000
3000
Onu denizaltının ön kısmındaki özel bir aletle yakaladık,
12:06
that allows us to bring it up in really pristine condition,
307
711000
3000
ki bu cihaz hiç zarar vermeden denizanasını gemideki
12:09
bring it into the lab on the ship.
308
714000
2000
laboratuvara getirmemizi sağlıyor.
12:11
And then to generate the display you're about to see,
309
716000
2000
Birazdan izleyeceğiniz gösteriyi ortaya çıkarmak için
12:13
all I did was touch it once per second
310
718000
2000
onun sinir halkasına bir balığın
12:15
on its nerve ring with a sharp pick
311
720000
2000
keskin dişlerini andıran sivri bir cisimle
12:17
that's sort of like the sharp tooth of a fish.
312
722000
2000
bir defalığına dokunmam yetti.
12:19
And once this display gets going, I'm not touching it anymore.
313
724000
3000
Gösteri bir defa başladıktan sonra ona bir daha dokunmadım.
12:22
This is an unbelievable light show.
314
727000
3000
Bu inanılmaz bir ışık gösterisi.
12:25
It's this pinwheel of light,
315
730000
2000
Işıktan oluşmuş bir fırıldak gibi.
12:27
and I've done calculations that show that this could be seen
316
732000
2000
Hesaplamalarımıza göre, bu ışık gösterisi
12:29
from as much as 300 feet away by a predator.
317
734000
3000
avcı türeler tarafından 90 metre uzaktan bile seçilebiliyor.
12:32
And I thought, "You know,
318
737000
2000
Ve şunu düşündüm,
12:34
that might actually make a pretty good lure."
319
739000
2000
bu ışık epey iyi bir tuzak olabilir.
12:36
Because one of the things that's frustrated me
320
741000
3000
Çünkü beni, bir derin deniz araştırmacısı olarak
12:39
as a deep-sea explorer
321
744000
2000
Çünkü
12:41
is how many animals there probably are in the ocean that we know nothing about
322
746000
3000
okyanusu araştırma şeklimiz nedeniyle hala okyanusta hakkında hiçbir şey
12:44
because of the way we explore the ocean.
323
749000
3000
bilmediğimiz pek çok canlı olması.
12:47
The primary way that we know about what lives in the ocean
324
752000
3000
Okyanuslar hakkında bilgi edinme yöntemlerimizin başında
12:50
is we go out and drag nets behind ships.
325
755000
3000
gemilerle denize açılıp ağ atmak geliyor.
12:53
And I defy you to name any other branch of science
326
758000
2000
Lütfen bana söyleyin, başka hangi bilim dalı
12:55
that still depends on hundreds of year-old technology.
327
760000
3000
hala yüzlerce yıllık bir teknolojiye bel bağlamış durumda?
12:58
The other primary way is we go down
328
763000
2000
Başvurduğumuz bir diğer yöntem ise
13:00
with submersibles and remote-operated vehicles.
329
765000
2000
denizaltı veya uzaktan kumandalı cihazlarla su altına inmek.
13:02
I've made hundreds of dives in submersibles.
330
767000
3000
Denizaltıların içince yüzlerce dalış yaptım
13:05
When I'm sitting in a submersible though,
331
770000
2000
Ama denizaltının içinde otururken şunu biliyorum ki
13:07
I know that I'm not unobtrusive at all --
332
772000
3000
çevreye epey sıkıntı veriyorum.
13:10
I've got bright lights and noisy thrusters --
333
775000
2000
Parlak ışıkların ve gürültülü motorlarım var,
13:12
any animal with any sense is going to be long gone.
334
777000
3000
birazcık aklı olan her canlı çoktan kaçmış olur.
13:15
So, I've wanted for a long time
335
780000
3000
Bu nedenle epey bir zamandır
13:18
to figure out a different way to explore.
336
783000
2000
farklı bir araştırma yolu bulmaya çalışıyordum.
13:20
And so, sometime ago, I got this idea for a camera system.
337
785000
3000
Böylece bir süre önce, bir kamera sistemi ile ilgili bir fikir belirdi aklımda.
13:23
It's not exactly rocket science. We call this thing Eye-in-the-Sea.
338
788000
3000
O kadar zor ve anlaşılmaz bir şey değil. Biz buna Denizdeki-Göz adını verdik.
13:26
And scientists have done this on land for years;
339
791000
2000
Aslında bilimadamları bunu yıllardır karada yapıyorlar,
13:28
we just use a color that the animals can't see
340
793000
3000
Hayvanların göremediği bir ışık kullanıyor ve
13:31
and then a camera that can see that color.
341
796000
2000
o ışığa duyarlı bir kamera ile de görüntüleri kaydediyoruz.
13:33
You can't use infrared in the sea.
342
798000
2000
Denizde kızılötesi kullanamazsınız.
13:35
We use far-red light, but even that's a problem
343
800000
2000
Bazen uzak-kızıl kullanıyoruz, ama o bile sorun oluyor
13:37
because it gets absorbed so quickly.
344
802000
2000
çünkü çok hızlı soğruluyor.
13:39
Made an intensified camera,
345
804000
2000
Biz de gelişmiş bir kamera yaptık,
13:41
wanted to make this electronic jellyfish.
346
806000
2000
bir nevi elektronik denizanası yapmak istedik.
13:43
Thing is, in science,
347
808000
3000
Sorun şu ki, bilim için
13:46
you basically have to tell the funding agencies what you're going to discover
348
811000
3000
ödenek bulabilmek için, size para verecek mercilere ne keşfedeceğinizi
13:49
before they'll give you the money.
349
814000
2000
önceden söylemeniz lazım.
13:51
And I didn't know what I was going to discover,
350
816000
2000
Ben ne keşfedeceğimi bilmiyordum ki,
13:53
so I couldn't get the funding for this.
351
818000
2000
bu nedenle bu proje için ödenek bulamadım.
13:55
So I kluged this together, I got the Harvey Mudd Engineering Clinic
352
820000
3000
Ben de bir sürü yerden ufak katıkıları birleştirdim, başlangıçta lisan öğrencileri
13:58
to actually do it as an undergraduate student project initially,
353
823000
3000
için proje olmak üzere Harvey Mudd Mühendislik Kliniğiinde destek aldım
14:01
and then I kluged funding from a whole bunch of different sources.
354
826000
3000
daha sonra bir sürü başka kaynaktan topladığım paraları birleştirdim.
14:04
Monterey Bay Aquarium Research Institute
355
829000
2000
Monterey Körfezi Akvaryumu ve Araştırma Enstitüsü
14:06
gave me time with their ROV
356
831000
3000
bana istediğim zamanı ve uzaktan kumandalı aracı sağladı.
14:09
so that I could test it and we could figure out,
357
834000
2000
Böylece elektronik denizlatımızı çalıştırırken
14:11
you know, for example, which colors of red light we had to use
358
836000
3000
hangi kırmızı ışık tonlarını kullanarak denizaltı canlıları bizi görmeden,
14:14
so that we could see the animals, but they couldn't see us --
359
839000
3000
bizim onları görebileceğimizi deneyerek
14:17
get the electronic jellyfish working.
360
842000
3000
bulmaya çalıştık.
14:20
And you can see just what a shoestring operation this really was,
361
845000
3000
Bunun ne kadar düşük bitçeli bir proje olduğunu şuradan anlayabilirsiniz
14:23
because we cast these 16 blue LEDs in epoxy
362
848000
3000
16 adet LED lambasını bu epoksi kalıbın içine gömdüm-
14:26
and you can see in the epoxy mold that we used,
363
851000
2000
kullandığımız epoksi kalıba bakarsanız tabanında
14:28
the word Ziploc is still visible.
364
853000
3000
hala Ziploc yazısının olduğunu göreceksiniz.
14:31
Needless to say, when it's kluged together like this,
365
856000
3000
Söylememe gerek bile yok, biliyorsunuz ki
14:34
there were a lot of trials and tribulations getting this working.
366
859000
3000
böyle parça parça bir araya gelen bir çalışmada epey uğraşmamız gerekti.
14:37
But there came a moment when it all came together,
367
862000
2000
Ama bir an geldi ki, bir araya koyduğumuz herşey
14:39
and everything worked.
368
864000
2000
düzgün bir şekilde çalışmaya başladı,
14:41
And, remarkably, that moment got caught on film
369
866000
2000
ve fotoğrafçı Mark Richards bu eşsiz anı
14:43
by photographer Mark Richards,
370
868000
2000
görüntülemeyi başardı,
14:45
who happened to be there at the precise moment
371
870000
2000
çünkü her parçanın bir araya gelip
14:47
that we discovered that it all came together.
372
872000
3000
düzgün çalıştığı o anda yanımızdaydı.
14:50
That's me on the left,
373
875000
2000
Soldaki benim,
14:52
my graduate student at the time, Erika Raymond,
374
877000
2000
sağdaki doktora öğrencim Erica Raymond,
14:54
and Lee Fry, who was the engineer on the project.
375
879000
3000
ortadaki de proje mühendisi Lee Fry.
14:57
And we have this photograph posted in our lab in a place of honor
376
882000
3000
Bu fotoğrafı laboratuvardaki şeref köşesine astık
15:00
with the caption: "Engineer satisfying two women at once." (Laughter)
377
885000
3000
altına da "Mühendis, iki kadını aynı anda mutlu ediyor." yazdık.
15:04
And we were very, very happy.
378
889000
2000
Gerçekten de çok ama çok mutluyduk.
15:06
So now we had a system
379
891000
2000
Şimdi elimizde,
15:08
that we could actually take to some place
380
893000
2000
devasa yaratıkların cirit attığı yerlere,
15:10
that was kind of like an oasis on the bottom of the ocean
381
895000
2000
okyanus dibine gerçekten de indirebileceğimiz
15:12
that might be patrolled by large predators.
382
897000
3000
bir sistem vardı artık.
15:16
And so, the place that we took it to
383
901000
2000
Biz de cihazımızı Meksika Körfezinin
15:18
was this place called a Brine Pool,
384
903000
2000
kuzay kısmında bulunan -Tuzlu Su Gölü-
15:20
which is in the northern part of the Gulf of Mexico.
385
905000
2000
adı verilen yere götürdük.
15:22
It's a magical place.
386
907000
2000
Gerçekten de büyülü bir yer.
15:24
And I know this footage isn't going to look like anything to you --
387
909000
2000
Bu çekimin size çok birşey ifade etmeyeceğini biliyorum --
15:26
we had a crummy camera at the time --
388
911000
2000
çünkü o sırada elimizdeki kamera çok iyi değildi
15:28
but I was ecstatic.
389
913000
2000
ama ben mest olmuştum.
15:30
We're at the edge of the Brine Pool,
390
915000
2000
Burada tuzlu su gölünün hemen dibindeyiz
15:32
there's a fish that's swimming towards the camera.
391
917000
3000
kameraya doğru yüzen bir balık görüyorsunuz.
15:35
It's clearly undisturbed by us.
392
920000
2000
Bizim varlığımızın onu rahatsız etmediği ortada.
15:37
And I had my window into the deep sea.
393
922000
3000
İlk defa derin denize açılan bir pencereden
15:40
I, for the first time, could see what animals were doing down there
394
925000
3000
oradaki yaratıkların neler yaptığını, onları bir şekilde
15:43
when we weren't down there disturbing them in some way.
395
928000
3000
rahatsız etmeden izleme şansına sahip oluyordum.
15:47
Four hours into the deployment,
396
932000
2000
Elektronik denizanasını, sistemi kurduktan
15:49
we had programmed the electronic jellyfish
397
934000
2000
dört saat sonra devreye girecek şekilde
15:51
to come on for the first time.
398
936000
2000
programladık.
15:53
Eighty-six seconds after
399
938000
2000
Fırıldak görüntüsü
15:55
it went into its pinwheel display,
400
940000
2000
devreye girdikten 86 saniye sonra
15:57
we recorded this:
401
942000
2000
bunu kaydettik.
16:00
This is a squid, over six feet long,
402
945000
2000
Bu 2 metreye yakın bşir mürekkep balığı,
16:02
that is so new to science,
403
947000
2000
o kadar yeni bir tür ki
16:04
it cannot be placed in any known scientific family.
404
949000
3000
bilimsel olarak soyağacında bir yere yerleştirilemedi.
16:08
I could not have asked for a better proof of concept.
405
953000
3000
Daha iyi bir ispat yöntemi isteyemezdim.
16:11
And based on this, I went back to the National Science Foundation
406
956000
2000
Bunun üzerine Ulusal Bilim Vakfına tekrar gittim ve
16:13
and said, "This is what we will discover."
407
958000
3000
dedim ki "Keşfedeceğimiz şey bu işte."
16:16
And they gave me enough money to do it right,
408
961000
2000
onlar da bana bunu düzgün yapmam için yeterli parayı verdiler,
16:18
which has involved developing the world's first deep-sea webcam --
409
963000
3000
bununla dünyanın ilk derin deniz web-kamerasını geliştirdik
16:21
which has been installed in
410
966000
2000
ve geçen yıl Monterey Kanyonuna
16:23
the Monterey Canyon for the past year --
411
968000
2000
yerleştirdik, bir yıldır orada.
16:25
and now, more recently,
412
970000
2000
Şimdi, daha yakın zamanda ise
16:27
a modular form of this system,
413
972000
2000
bu sistemin modüler ve
16:29
a much more mobile form
414
974000
2000
çok daha hareketli bir versiyonunu geliştirdik,
16:31
that's a lot easier to launch and recover,
415
976000
2000
yerleştirmesi ve toplaması çok daha kolay,
16:33
that I hope can be used on Sylvia's "hope spots"
416
978000
3000
Umarım bu cihazı Sylvia'nın umut noktalarında,
16:36
to help explore
417
981000
2000
bu bölgeleri korumak ve
16:38
and protect these areas,
418
983000
2000
onlar hakkında daha çok şey
16:40
and, for me, learn more about
419
985000
2000
öğrenebilmek için, bu sıcak bögelerdeki
16:42
the bioluminescence in these "hope spots."
420
987000
3000
biyolüminesans aktiviteyi izlemek için kullanabileceğiz.
16:45
So one of these take-home messages here
421
990000
3000
Bu konuşmadan çıkaracağınız ama mesaj şu olmalı,
16:48
is, there is still a lot to explore in the oceans.
422
993000
3000
okyanuslarda hala keşfedilecek çok çey var,
16:51
And Sylvia has said
423
996000
2000
ve Sylvia'nın dediği gibi
16:53
that we are destroying the oceans before we even know what's in them,
424
998000
3000
daha okyanusların içindekileri öğrenmeden onları yok ediyoruz,
16:56
and she's right.
425
1001000
2000
bu konuda çok haklı.
16:58
So if you ever, ever get an opportunity
426
1003000
2000
Bu nedenle, olur da da eğer
17:00
to take a dive in a submersible,
427
1005000
2000
bir denizlatı ile damla şansını yakalarsanız
17:02
say yes -- a thousand times, yes --
428
1007000
3000
kesinlikle kabul edin,
17:05
and please turn out the lights.
429
1010000
2000
ve ışıkları kapamayı unutmayın.
17:07
I promise, you'll love it.
430
1012000
2000
Size söz veriyorum, buna bayılacaksınız.
17:09
Thank you.
431
1014000
2000
Teşekkürler.
17:11
(Applause)
432
1016000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Edith Widder - Marine biologistEdith Widder combines her expertise in research and technological innovation with a commitment to stopping and reversing the degradation of our marine environment.
Why you should listen
A specialist in bioluminescence, Edith Widder helps design and invent new submersible instruments and equipment to study bioluminescence and enable unobtrusive observation of deep-sea environments. Her innovative tools for exploration have produced footage of rare and wonderful bioluminescent displays and never-before-seen denizens of the deep, including, most recently, the first video ever recorded of the giant squid, Architeuthis, in its natural habitat.
In 2005 she founded the Ocean Research & Conservation Association (ORCA), which is dedicated to protecting aquatic ecosystems and the species they sustain through the development of innovative technologies and science-based conservation action.; In an effort to protect and revitalize the ocean she loves she has been focusing on developing tools for finding and tracking pollution -- a major threat to all of our water ecosystems and ultimately to human health. She was awarded a MacArthur "genius" grant in 2006.
In 2012, Widder was among the team that filmed the giant squid (Architeuthis) for the first time in its home ocean.
Edith Widder | Speaker | TED.com