TED2006
Dan Dennett: Let's teach religion -- all religion -- in schools
Odpowiedź Dana Dennetta dla Ricka Warrena.
Filmed:
Readability: 3.9
3,728,395 views
Filozof Dan Dennett namawia, aby szkoły uczyły o wszystkich religiach świata, byśmy mogli zrozumieć zjawisko religii jako fenomen naturalny. Następnie polemizuje z książką "The Purpose Driven Life" i jej przekazem, że aby żyć moralnie trzeba wyrzec się ewolucji.
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
It's wonderful to be back.
0
1000
3000
Wspaniale być tu z powrotem.
00:29
I love this wonderful gathering.
1
4000
3000
Uwielbiam to wspaniałe zgromadzenie.
00:32
And you must be wondering, "What on Earth?
2
7000
2000
Pewnie się zastanawiacie, co to jest?
00:34
Have they put up the wrong slide?"
3
9000
2000
Pokazali zły slajd?
00:36
No, no.
4
11000
2000
Otóż nie.
00:38
Look at this magnificent beast and ask the question -- who designed it?
5
13000
7000
Kto zaprojektował to wspaniałe stworzenie?
00:45
This is TED.
6
20000
2000
To jest TED.
00:47
This is Technology, Entertainment, Design and there's a dairy cow.
7
22000
7000
Technologia, Rozrywka (Entertainment), Projektowanie (Design), a tu krowa mleczna.
00:54
It's a quite wonderfully designed animal.
8
29000
4000
Cudownie zaprojektowane stworzenie.
00:58
And I was thinking, how do I introduce this?
9
33000
2000
Zastanawiałem się, jak wprowadzić ten temat.
01:00
And I thought, well, maybe that old doggerel by Joyce Kilmer,
10
35000
5000
Pomyślałem o starej rymowance Joyce Kilmer:
01:05
you know: "Poems are made by fools like me,
11
40000
2000
"Wiersze tworzą tacy głupcy, jak ja,
01:07
but only God can make a tree."
12
42000
2000
Ale tylko Bóg może stworzyć drzewo".
01:09
And you might say, "Well, God designed the cow."
13
44000
3000
Można powiedzieć: "Bóg zaprojektował krowę".
01:12
But, of course, God got a lot of help.
14
47000
3000
Oczywiście Bóg miał sporo pomocy.
01:16
This is the ancestor of cattle.
15
51000
3000
Oto przodek bydła.
01:19
This is the Oryx.
16
54000
2000
Antylopa.
01:21
And it was designed by natural selection,
17
56000
2000
Zaprojektowana na drodze doboru naturalnego,
01:23
the process of natural selection, over many millions of years.
18
58000
4000
procesu trwającego miliony lat.
01:27
And then it became domesticated thousands of years ago.
19
62000
5000
Później, tysiące lat temu, została udomowiona.
01:32
And human beings became its stewards,
20
67000
5000
Ludzie przejęli nad nią opiekę
01:37
and, without even knowing what they were doing,
21
72000
2000
i, nie zdając sobie z tego sprawy,
01:39
they gradually redesigned it and redesigned it and redesigned it.
22
74000
4000
wielokrotnie ją 'przeprojektowywali'.
01:43
And then, more recently, they really began
23
78000
3000
Później zaczęli poddawać ją
01:46
to do sort of reverse engineering on this beast
24
81000
3000
pewnego rodzaju odwróconej inżynierii
01:49
and figure out just what the parts were, how they worked
25
84000
3000
odkrywając z jakich części się składa, jak one działają
01:52
and how they might be optimized -- how they might be made better.
26
87000
4000
i jak je można udoskonalić.
01:57
Now why am I talking about cows?
27
92000
3000
Po co w ogóle mówię o krowach?
02:01
Because I want to say that much the same thing is true of religions.
28
96000
4000
Bo w dużym stopniu to samo dotyczy religii.
02:06
Religions are natural phenomena.
29
101000
3000
Religie to fenomen naturalny.
02:09
They're just as natural as cows.
30
104000
2000
Tak naturalny, jak krowy.
02:11
They have evolved over millennia.
31
106000
4000
Ewoluowały przez tysiąclecia.
02:15
They have a biological base, just like the Oryx.
32
110000
5000
Mają podłoże biologiczne, zupełnie jak antylopa.
02:20
They have become domesticated, and human beings
33
115000
3000
Zostały udomowione, a ludzie
02:23
have been redesigning their religions for thousands of years.
34
118000
5000
"przeprojektowują" je od tysięcy lat.
02:29
This is TED, and I want to talk about design.
35
124000
4000
To jest TED i chciałbym mówić o projektowaniu.
02:33
Because what I've been doing for the last four years,
36
128000
2000
Przez ostatnie cztery lata,
02:36
really since the first time you saw me -- some of you saw me at TED
37
131000
2000
odkąd zobaczyliście mnie tu po raz pierwszy,
02:38
when I was talking about religion, and in the last four years
38
133000
4000
kiedy to mówiłem o religii,
02:42
I've been working just about non-stop on this topic.
39
137000
3000
bez przerwy zajmowałem się tym tematem,
02:45
And you might say it's about the reverse engineering of religions.
40
140000
5000
mianowicie odwróconą inżynierią religii.
02:51
Now that very idea, I think, strikes terror in many people,
41
146000
6000
Niektórych taki pomysł przeraża,
02:57
or anger, or anxiety of one sort or another.
42
152000
5000
złości lub niepokoi, w taki czy inny sposób.
03:02
And that is the spell that I want to break.
43
157000
3000
Chcę przełamać tę klątwę.
03:05
I want to say, no, religions are an important natural phenomenon.
44
160000
4000
Religie to ważne zjawisko naturalne.
03:09
We should study them with the same intensity
45
164000
3000
Powinniśmy się o nich uczyć tak samo intensywnie,
03:12
that we study all the other important natural phenomena,
46
167000
3000
jak o innych naturalnych zjawiskach,
03:15
like global warming, as we heard so eloquently last night from Al Gore.
47
170000
4000
np. o globalnym ociepleniu,
o czym mówił wczoraj Al Gore.
o czym mówił wczoraj Al Gore.
03:19
Today's religions are brilliantly designed -- brilliantly designed.
48
174000
5000
Dzisiejsze religie są genialnie zaprojektowane.
03:24
They're immensely powerful social institutions
49
179000
4000
To potężne instytucje społeczne,
03:28
and many of their features can be traced back to earlier features
50
183000
6000
których wiele cech można wywieść z przeszłości
03:34
that we can really make sense of by reverse engineering.
51
189000
4000
dzięki odwróconej inżynierii.
03:39
And, as with the cow, there's a mixture of evolutionary design,
52
194000
5000
Podobnie jak u krowy, mamy tu trochę
ewolucji w wyniku doboru naturalnego
ewolucji w wyniku doboru naturalnego
03:44
designed by natural selection itself, and intelligent design --
53
199000
5000
i trochę mniej lub bardziej inteligentnego projektu,
03:49
more or less intelligent design -- and redesigned by human beings
54
204000
4000
przeprowadzonego przez ludzi,
03:53
who are trying to redesign their religions.
55
208000
4000
próbujących "przeprojektować" swoje religie.
03:58
You don't do book talks at TED, but I'm going to have just one slide
56
213000
5000
TED to nie miejsce na promocję książek,
04:03
about my book, because there is one message in it
57
218000
4000
ale pokażę ten slajd, bo moja książka
04:07
which I think this group really needs to hear.
58
222000
3000
zawiera ważny przekaz, który powinniście usłyszeć.
04:10
And I would be very interested to get your responses to this.
59
225000
4000
Bardzo interesuje mnie wasza reakcja.
04:15
It's the one policy proposal that I make in the book,
60
230000
4000
Przedstawiam w niej pewną propozycje polityczną.
04:19
at this time when I claim not to know enough about religion
61
234000
4000
W tej chwili nie znam religii na tyle,
04:23
to know what other policy proposals to make.
62
238000
2000
żeby móc wysunąć inną.
04:25
And it's one that echoes remarks that you've heard already today.
63
240000
5000
Podobne uwagi już dziś słyszeliście.
04:30
Here's my proposal.
64
245000
2000
Oto moja propozycja.
04:32
I'm going to just take a couple of minutes to explain it --
65
247000
2000
Postaram się to wyjaśnić w kilka minut.
04:34
education in world religions, on world religions, for all of our children in primary school,
66
249000
7000
Nauka o religiach świata w szkołach podstawowych,
04:41
in high school, in public schools, in private schools and in home schooling.
67
256000
4000
średnich, publicznych, prywatnych
i w nauczaniu domowym.
i w nauczaniu domowym.
04:46
So what I'm proposing is,
68
261000
2000
Proponuję, że skoro wymagamy nauki czytania,
04:48
just as we require reading, writing, arithmetic, American history,
69
263000
6000
pisania, matematyki czy historii,
04:54
so we should have a curriculum on facts
70
269000
4000
powinniśmy też uczyć faktów
04:58
about all the religions of the world --
71
273000
2000
na temat wszystkich religii świata,
05:00
about their history, about their creeds, about their texts,
72
275000
6000
ich historii, podstaw, ich tekstów,
05:06
their music, their symbolisms, their prohibitions, their requirements.
73
281000
4000
muzyki, symbolizmu, ich zakazów i wymogów.
05:11
And this should be presented factually, straightforwardly,
74
286000
5000
Należy opierać się jedynie na prostych faktach,
05:16
with no particular spin, to all of the children in the country.
75
291000
6000
nietendencyjnie, i uczyć wszystkie dzieci.
05:23
And as long as you teach them that,
76
298000
3000
Jeśli uczycie je o tych zagadnieniach,
05:26
you can teach them anything else you like.
77
301000
3000
reszta przedmiotów jest dowolna.
05:29
That, I think, is maximal tolerance for religious freedom.
78
304000
5000
Oto maksymalna tolerancja wolności religijnej.
05:34
As long as you inform your children about other religions,
79
309000
5000
Poinformowanie o innych religiach uprawniałoby,
05:39
then you may -- and as early as you like and whatever you like --
80
314000
3000
na dowolnym etapie i w dowolnym zakresie,
05:42
teach them whatever creed you want them to learn.
81
317000
3000
do wychowywania dzieci w dowolnej wierze.
05:45
But also let them know about other religions.
82
320000
3000
Trzeba uświadomić je o innych religiach.
05:48
Now why do I say that?
83
323000
3000
Dlaczego o tym mówię?
05:52
Because democracy depends on an informed citizenship.
84
327000
6000
Demokracja polega na świadomych obywatelach.
05:59
Informed consent is the very bedrock
85
334000
3000
Świadome przyzwolenie to podłoże
06:02
of our understanding of democracy.
86
337000
3000
naszego rozumienia demokracji.
06:06
Misinformed consent is not worth it.
87
341000
4000
Nieświadome przyzwolenie nie jest jej warte.
06:10
It's like a coin flip; it doesn't count really.
88
345000
3000
Jest jak rzut monetą, właściwie bez znaczenia.
06:13
Democracy depends on informed consent.
89
348000
3000
Demokracja bazuje na świadomym przyzwoleniu.
06:16
This is the way we treat people as responsible adults.
90
351000
4000
Traktujemy ludzi jako osoby dorosłe i odpowiedzialne.
06:20
Now, children below the age of consent are a special case.
91
355000
8000
Dzieci poniżej wieku przyzwolenia
to specjalny przypadek.
to specjalny przypadek.
06:30
I'm going to use a word that Pastor Rick just used --
92
365000
6000
Posłużę się słowem użytym przez pastora Ricka:
06:36
parents are stewards of their children.
93
371000
2000
rodzice to opiekunowie swoich dzieci.
06:38
They don't own them.
94
373000
3000
Nie ich właściciele.
06:41
You can't own your children.
95
376000
2000
Nie masz prawa własności do swoich dzieci.
06:43
You have a responsibility to the world,
96
378000
3000
Jesteś odpowiedzialny przed światem,
06:46
to the state, to them, to take care of them right.
97
381000
5000
państwem, nimi samymi za właściwą opiekę.
06:52
You may teach them whatever creed you think is most important,
98
387000
6000
Ucz je wiary, która jest dla ciebie ważna
06:58
but I say you have a responsibility to let them be informed
99
393000
5000
ale uważam, że masz obowiązek je uświadomić
07:03
about all the other creeds in the world, too.
100
398000
4000
na temat istnienia w świecie innych zasad.
07:07
The reason I've taken this time is I've been fascinated to hear
101
402000
4000
Poświęciłem temu tyle czasu,
07:11
some of the reactions to this.
102
406000
2000
bo zafascynowały mnie reakcje na tę propozycję.
07:14
One reviewer for a Roman Catholic newspaper called it "totalitarian."
103
409000
7000
Pewien krytyk z gazety katolickiej
uznał je za "totalitarne".
uznał je za "totalitarne".
07:21
It strikes me as practically libertarian.
104
416000
4000
Mnie wydają się praktycznie wolnościowe.
07:26
Is it totalitarian to require reading, writing and arithmetic?
105
421000
3000
Czy nauka czytania, pisania
i liczenia jest totalitarna?
i liczenia jest totalitarna?
07:29
I don't think so.
106
424000
2000
Nie sądzę.
07:31
All I'm saying is -- facts. Facts only.
107
426000
4000
Chodzi mi o fakty, tylko fakty.
07:35
No values, just facts about all the world's religions.
108
430000
5000
Nie wartości, tylko fakty o religiach świata.
07:41
Another reviewer called it "hilarious."
109
436000
3000
Inny recenzent użył słowa "prześmieszna".
07:44
Well, I'm really bothered by the fact
110
439000
4000
Bardzo niepokoi mnie fakt,
07:48
that anybody would think that was hilarious.
111
443000
3000
że ktoś uznał to za żart.
07:51
It seems to me to be such a plausible,
112
446000
3000
Moim zdaniem to wiarygodne,
07:55
natural extension of the democratic principles we already have,
113
450000
4000
naturalne rozwinięcie obecnych zasad demokracji
07:59
that I'm shocked to think anybody would find that just ridiculous.
114
454000
6000
i szokuje mnie, że ktoś uznaje to za niedorzeczne.
08:05
I know many religions are so anxious about preserving the purity
115
460000
7000
Wiele religii tak trzęsie się
08:12
of their faith among their children that they are intent
116
467000
5000
nad czystością wiary wśród dzieci,
08:17
on keeping their children ignorant of other faiths.
117
472000
3000
że z rozmysłem utrzymują je w niewiedzy
na temat innych wierzeń.
na temat innych wierzeń.
08:22
I don't think that's defensible, but I'd really be pleased
118
477000
4000
Takiej postawy nie da się chyba obronić
08:26
to get your answers on that -- any reactions to that -- later.
119
481000
3000
i bardzo ciekawi mnie wasza opinia.
08:29
But now I'm going to move on.
120
484000
2000
Dobrze, zmiana tematu.
08:31
Back to the cow.
121
486000
2000
Wróćmy do krowy.
08:33
This picture, which I pulled off the web --
122
488000
2000
To zdjęcie ściągnąłem z sieci.
08:36
the fellow on the left is really an important part of this picture.
123
491000
3000
Facet po lewej stronie odgrywa tu ważną rolę.
08:39
That's the steward.
124
494000
2000
To jest opiekun.
08:41
Cows couldn't live without human stewards -- they're domesticated.
125
496000
5000
Krowy nie mogłyby żyć bez ludzi, są udomowione.
08:46
They're a sort of ectosymbiont.
126
501000
4000
Jest to rodzaj ektosymbiozy.
08:50
They depend on us for their survival.
127
505000
5000
Potrzebują nas, by przetrwać.
08:55
And Pastor Rick was just talking about sheep.
128
510000
3000
Pastor Rick właśnie przed chwilą mówił o owcy.
08:58
I'm going to talk about sheep, too.
129
513000
2000
Ja też powiem o owcy.
09:00
There's a lot of serendipitous convergence here.
130
515000
3000
Dużo tu niespodziewanej zbieżności.
09:04
How clever it was of sheep to acquire shepherds!
131
519000
4000
Jak to sprytnie ze strony owiec,
że znalazły sobie pasterzy!
że znalazły sobie pasterzy!
09:10
Think of what this got them.
132
525000
2000
Pomyślcie, ile na tym zyskały.
09:12
They could outsource all their problems --
133
527000
3000
Miały na kogo przerzucić wszystkie swoje problemy:
09:15
protection from predators, food finding, health maintenance.
134
530000
5000
ochronę przed drapieżnikami, pożywienie,
dbanie o zdrowie.
dbanie o zdrowie.
09:22
The only cost in most flocks is a loss of free mating.
135
537000
6000
Jedynym kosztem dla stada było ograniczenie wolnego współżycia.
09:29
What a deal.
136
544000
2000
Co za interes.
09:31
"How clever of sheep!" you might say.
137
546000
2000
Można powiedzieć: "Ale sprytne owce!"
09:33
Except, of course, it wasn't the sheep's cleverness.
138
548000
2000
Tyle tylko, że to nie owce wykazały się sprytem.
09:35
We all know sheep are not exactly rocket scientists -- they're not very smart.
139
550000
5000
Wiadomo, że owce nie grzeszą inteligencją.
09:40
It wasn't the cleverness of the sheep at all.
140
555000
3000
To nie był ich pomysł.
09:43
They were clueless.
141
558000
2000
Nie miały zielonego pojęcia.
09:45
But it was a very clever move.
142
560000
3000
Zagrywka była jednak bardzo sprytna.
09:48
Whose clever move was it?
143
563000
2000
Tylko czyja to była zagrywka?
09:50
It was a clever move of natural selection itself.
144
565000
3000
Zdecydowanie doboru naturalnego.
09:53
Francis Crick, the co-discoverer of the structure of DNA
145
568000
6000
Francis Crick, który z Jimem Watsonem
odkrył struktury DNA,
odkrył struktury DNA,
09:59
with Jim Watson, once joked about what he called Orgel's Second Rule.
146
574000
5000
zażartował kiedyś z czegoś, co nazywał
Drugą Zasadą Orgela.
Drugą Zasadą Orgela.
10:04
Leslie Orgel is still a molecular biologist, brilliant guy,
147
579000
6000
Leslie Orgel to biolog molekularny, genialny facet,
10:10
and Orgel's Second Rule is: Evolution is cleverer than you are.
148
585000
3000
a Druga Zasada Orgela mówi:
"Ewolucja jest sprytniejsza od ciebie".
"Ewolucja jest sprytniejsza od ciebie".
10:14
Now, that is not Intelligent Design -- not from Francis Crick.
149
589000
6000
Nie chodzi o Inteligentny Projekt,
nie wg Francisa Cricka.
nie wg Francisa Cricka.
10:21
Evolution is cleverer than you are.
150
596000
2000
Ewolucja jest sprytniejsza od ciebie.
10:23
If you understand Orgel's Second Rule, then you understand
151
598000
3000
Jeśli to rozumiesz, to rozumiesz także dlaczego
10:26
why the Intelligent Design movement is basically a hoax.
152
601000
6000
teoria Inteligentnego Projektu to zwykła mistyfikacja.
10:33
The designs discovered by the process of natural selection
153
608000
4000
Projekty odkryte na drodze doboru naturalnego
10:37
are brilliant, unbelievably brilliant.
154
612000
3000
są niewiarygodnie genialne.
10:40
Again and again biologists are fascinated with the brilliance of what's discovered.
155
615000
5000
Biologów wciąż na nowo fascynuje geniusz odkryć.
10:45
But the process itself is without purpose,
156
620000
3000
Sam proces jednak nie ma celu,
10:48
without foresight, without design.
157
623000
3000
nie ma etapu planowania, projektowania.
10:51
When I was here four years ago,
158
626000
2000
Będąc tutaj cztery lata temu
10:53
I told the story about an ant climbing a blade of grass.
159
628000
2000
opowiedziałem o mrówce na źdźble trawy.
10:55
And why was the ant doing it?
160
630000
2000
Dlaczego mrówka się wspinała?
10:57
Well, it's because its brain had been infected with a lancet fluke that was --
161
632000
5000
Bo jej mózg był zakażony motyliczką wątrobową,
11:02
needed to get into the belly of a sheep or a cow in order to reproduce.
162
637000
5000
która, by się rozmnożyć, musiała trafić
do brzucha owcy lub krowy.
do brzucha owcy lub krowy.
11:07
It was sort of a spooky story.
163
642000
2000
To była trochę upiorna historia.
11:09
And I think some people may have misunderstood.
164
644000
2000
Myślę, że niektórzy ją źle zrozumieli.
11:11
Lancet flukes aren't smart.
165
646000
2000
Motyliczki nie są inteligentne.
11:13
I submit that the intelligence of a lancet fluke is down there
166
648000
5000
Oświadczam, że inteligencja motyliczki
11:18
somewhere between petunia and carrot.
167
653000
2000
jest gdzieś pomiędzy petunią a marchewką.
11:20
They're not really bright. They don't have to be.
168
655000
2000
Nie są zbyt błyskotliwe. Nie muszą.
11:22
The lesson we learn from this is
169
657000
2000
Ta zależność uczy nas,
11:24
you don't have to have a mind to be a beneficiary.
170
659000
3000
że nie trzeba mieć rozumu, by korzystać z sytuacji.
11:27
The design is there in nature, but it's not in anybody's head.
171
662000
5000
Projektowanie istnieje w naturze,
ale nie w czyjejś głowie.
ale nie w czyjejś głowie.
11:32
It doesn't have to be.
172
667000
2000
Nie musi.
11:34
That's the way evolution works.
173
669000
2000
Bo tak działa ewolucja.
11:36
The question -- was domestication good for sheep?
174
671000
2000
Pytanie: czy udomowienie było dla owiec dobre?
11:38
It was great for their genetic fitness.
175
673000
2000
Było świetne dla ich sprawności genetycznej.
11:40
And here I want to remind you of a wonderful point
176
675000
4000
Chcę wam przypomnieć o wspaniałej idei
11:44
that Paul MacCready made at TED three years ago.
177
679000
3000
którą Paul MacCready
przedstawił na TED 3 lata temu.
przedstawił na TED 3 lata temu.
11:47
Here's what he said.
178
682000
2000
Powiedział:
11:49
10,000 years ago at the dawn of agriculture,
179
684000
3000
10 tys. lat temu, u zarania rolnictwa,
11:52
human population, plus livestock and pets, was approximately
180
687000
3000
populacja ludzka łącznie ze zwierzętami domowymi
11:55
a tenth of one per cent of the terrestrial vertebrae landmass.
181
690000
5000
wynosiła około 0.1% ziemskich kręgowców.
12:00
That was just 10,000 years ago.
182
695000
2000
Tak było tylko 10 tys.lat temu.
12:02
Yesterday, in biological terms.
183
697000
3000
W kategoriach biologicznych to jak wczoraj.
12:05
What is it today? Does anybody remember what he told us?
184
700000
3000
A dziś? Czy ktoś pamięta, co powiedział MacCready?
12:09
98 percent.
185
704000
2000
98%.
12:11
That is what we have done on this planet.
186
706000
3000
Tego dokonaliśmy na tej planecie.
12:14
Now, I talked to Paul afterwards.
187
709000
2000
Później rozmawiałem z Paulem.
12:16
I wanted to check to find out how he'd calculated this,
188
711000
2000
Ciekawiło mnie jak to obliczył,
12:18
and get the sources and so forth.
189
713000
2000
jakie miał źródła itd.
12:20
And he gave me a paper that he had written on this.
190
715000
3000
Pokazał mi artykuł, w którym o tym napisał.
12:23
There was a passage in it which he did not present here
191
718000
2000
Zawierał akapit, którego Paul tutaj nie przedstawił,
12:25
and I think it is so good I'm going to read it to you.
192
720000
3000
a sądzę, że jest tak dobry, że go wam przeczytam.
12:28
"Over billions of years on a unique sphere,
193
723000
3000
"Przez miliardy lat na jedynej w swoim rodzaju kuli,
12:31
chance has painted a thin covering of life:
194
726000
3000
przypadek namalował cienką warstwę życia:
12:34
complex, improbable, wonderful and fragile.
195
729000
4000
skomplikowaną, nieprawdopodobną,
wspaniałą i delikatną.
wspaniałą i delikatną.
12:38
Suddenly, we humans, a recently arrived species
196
733000
3000
Nagle my, ludzie, nowo przybyły gatunek,
12:41
no longer subject to the checks and balances inherent in nature,
197
736000
3000
przestaliśmy podlegać
naturalnym mechanizmom równowagi
naturalnym mechanizmom równowagi
12:44
have grown in population, technology and intelligence to a position of terrible power.
198
739000
5000
zwiększyliśmy populację, technologię i inteligencję,
osiągając straszną władzę.
osiągając straszną władzę.
12:49
We now wield the paintbrush."
199
744000
2000
Teraz to my malujemy".
12:52
We heard about the atmosphere as a thin layer of varnish.
200
747000
3000
Słyszeliśmy, że atmosfera przypomina
cienką warstwę lakieru.
cienką warstwę lakieru.
12:55
Life itself is just a thin coat of paint on this planet.
201
750000
4000
Życie to tylko cienka warstwa farby na tej planecie.
12:59
And we're the ones that hold the paintbrush.
202
754000
2000
I to my trzymamy pędzel.
13:01
And how can we do that?
203
756000
3000
Jak to możliwe?
13:04
The key to our domination of the planet is culture,
204
759000
4000
Kluczem naszej dominacji na ziemi jest kultura,
13:08
and the key to culture is religion.
205
763000
2000
a kluczem do kultury jest religia.
13:11
Suppose Martian scientists came to Earth.
206
766000
3000
Gdyby marsjańscy naukowcy przybyli na Ziemię,
13:14
They would be puzzled by many things.
207
769000
3000
zdumiałoby ich wiele rzeczy.
13:19
Anybody know what this is?
208
774000
2000
Czy ktoś wie, co to jest?
13:21
I'll tell you what it is.
209
776000
2000
Ja wam powiem.
13:23
This is a million people gathering on the banks of the Ganges in 2001,
210
778000
4000
To milion ludzi nad Gangesem w 2001 roku,
13:27
perhaps the largest single gathering of human beings ever,
211
782000
4000
chyba największe zgromadzenie ludzi w historii,
13:31
as seen from satellite photograph.
212
786000
2000
widziane na zdjęciu satelitarnym.
13:33
Here's a big crowd.
213
788000
1000
Oto inny duży tłum.
13:34
Here's another crowd in Mecca.
214
789000
2000
I oto następny tłum, w Mekce.
13:36
Martians would be amazed by this.
215
791000
3000
Marsjanie byliby zaskoczeni.
13:39
They'd want to know how it originated, what it was for and how it perpetuates itself.
216
794000
5000
Chcieliby wiedzieć skąd się to wzięło,
po co istnieje i jak się napędza.
po co istnieje i jak się napędza.
13:44
Actually, I'm going to pass over this.
217
799000
2000
Pominę to.
13:47
The ant isn't alone.
218
802000
2000
Mrówka nie jest osamotniona.
13:49
There's all sorts of wonderful cases of species.
219
804000
3000
Istnieje wiele wspaniałych przykładów.
13:52
In that case, a parasite gets into a mouse
220
807000
6000
W tym wypadku pasożyt dostaje się do myszy
13:58
and it needs to get into the belly of a cat.
221
813000
2000
a potrzebuje przedostać się do brzucha kota.
14:00
And it turns the mouse into Mighty Mouse -- it makes it fearless,
222
815000
2000
Zmienia mysz w nieustraszoną Super Mysz,
14:02
so it runs out in the open, where it'll be eaten by a cat.
223
817000
3000
która wybiega w otwartą przestrzeń, gdzie zje ją kot.
14:05
True story.
224
820000
2000
Prawdziwa historia.
14:07
In other words, we have these hijackers --
225
822000
2000
To oportunistyczni autostopowicze.
14:09
you've seen this slide before, from four years ago --
226
824000
3000
Ten slajd widzieliście już cztery lata temu:
14:12
a parasite that infects the brain
227
827000
2000
pasożyt atakujący mózg,
14:14
and induces even suicidal behavior on behalf of a cause
228
829000
3000
wywołuje nawet zachowania samobójcze,
14:17
other than one's own genetic fitness.
229
832000
2000
choć przeczą przydatności genetycznej nosiciela.
14:19
Does that ever happen to us?
230
834000
3000
Czy my też tacy jesteśmy?
14:22
Yes, it does -- quite wonderfully.
231
837000
4000
Tak, we wspaniały sposób.
14:27
The Arabic word "Islam" means "submission."
232
842000
2000
Po arabsku "Islam" oznacza "uległość".
14:29
It means "surrender of self-interest to the will of Allah."
233
844000
3000
Oznacza: "oddanie własnych potrzeb woli Allaha".
14:32
But I'm not just talking about Islam.
234
847000
2000
Ale nie mówię tylko o Islamie.
14:34
I'm talking also about Christianity.
235
849000
2000
Także o chrześcijaństwie.
14:36
This is a parchment music page that I found in a Paris bookstall 50 years ago.
236
851000
5000
Znalazłem te nuty na paryskim straganie z książkami.
14:41
And on it it says, in Latin:
237
856000
2000
Napisano na nich po łacinie:
14:44
"Semen est verbum Dei. Sator autem Christus.
238
859000
3000
"Semen est verbum Dei. Sator autem Christus".
14:47
The word of God is the seed and the sower of the seed is Christ."
239
862000
4000
"Słowo Boże jest nasieniem, a siewcą jest Chrystus".
14:51
Same idea! Well, not quite.
240
866000
2000
Ten sam pomysł! No, nie całkiem.
14:53
But in fact, Christians, too, glory in the fact that they have surrendered to God.
241
868000
9000
Chrześcijanie też chwalą fakt, że oddali się Bogu.
15:02
I'll give you a few quotes.
242
877000
1000
Przytoczę kilka cytatów.
15:03
"The heart of worship is surrender.
243
878000
3000
"Sercem wyznania jest poddanie.
15:06
Surrendered people obey God's words, even if it doesn't make sense."
244
881000
4000
Ulegli ludzie usłuchają słowa Bożego,
nawet jeśli nie ma sensu".
nawet jeśli nie ma sensu".
15:11
Those words are by Rick Warren.
245
886000
2000
To słowa Ricka Warrena
15:13
Those are from "The Purpose Driven Life."
246
888000
3000
z książki "The Purpose Driven Life" (Celowe życie).
15:17
And I want to turn now, briefly, to talk about that book, which I've read.
247
892000
3000
Chciałbym teraz krótko pomówić o tej książce.
15:20
You've all got a copy.
248
895000
2000
Wszyscy macie egzemplarz.
15:22
You've just heard the man.
249
897000
2000
Dopiero co słuchaliście autora.
15:24
And what I want to do now is say a bit about this book from the design standpoint,
250
899000
5000
Teraz omówię ja z punku widzenia projektowania.
15:29
because I think it's actually a brilliant book.
251
904000
3000
Uważam, że to genialna książka.
15:32
First of all, the goal.
252
907000
2000
Po pierwsze - zamiar.
15:34
And you heard just now what the goal is.
253
909000
2000
Przed chwilą usłyszeliście, co oznacza zamiar:
15:36
It's to bring purpose to the lives of millions, and he has succeeded.
254
911000
3000
to nadanie celu życiu milionów ludzi - jemu się udało.
15:39
Is it a good goal?
255
914000
2000
Czy to dobry zamiar?
15:41
In itself, I'm sure we all agree, it is a wonderful goal.
256
916000
2000
Sam w sobie z pewnością jest wspaniały.
15:43
He's absolutely right.
257
918000
2000
On ma zdecydowanie rację.
15:45
There are lots of people out there who don't have purpose in their life,
258
920000
3000
Istnieje wielu ludzi bez celu w życiu,
15:48
and bringing purpose to their life is a wonderful goal.
259
923000
3000
a nadanie ich życiu celu to wspaniała sprawa.
15:51
I give him an A+ on this.
260
926000
2000
Ode mnie ma za to 5 z plusem.
15:55
Is the goal achieved?
261
930000
3000
Czy zamiar został osiągnięty?
15:58
Yes.
262
933000
2000
Tak.
16:00
30 million copies of this book.
263
935000
4000
30 milionów wydrukowanych egzemplarzy.
16:05
Al Gore, eat your heart out.
264
940000
2000
Niech się wypcha Al Gore.
16:07
(Laughter)
265
942000
3000
(Śmiech)
16:10
Just exactly what Al is trying to do, Rick is doing.
266
945000
4000
Rick osiąga to, czego Al próbuje.
16:14
This is a fantastic achievement.
267
949000
3000
To fantastyczne dokonanie.
16:17
And, the means -- how does he do it?
268
952000
5000
Ale w jaki sposób?
16:22
It's a brilliant redesign of traditional religious themes --
269
957000
3000
Przez genialne 'przeprojektowanie'
tradycyjnych wartości religijnych,
tradycyjnych wartości religijnych,
16:25
updating them, quietly dropping obsolete features,
270
960000
3000
aktualizację, ciche odrzucanie przestarzałych cech,
16:28
putting new interpretations on other features.
271
963000
2000
i nową interpretację,
16:30
This is the evolution of religion that's been going on for thousands of years,
272
965000
3000
To jest ewolucja religii, trwająca od tysięcy lat,
16:33
and he's just the latest brilliant practitioner of it.
273
968000
3000
której on jest obecnym zdolnym użytkownikiem.
16:38
I don't have to tell you this.
274
973000
2000
Przecież nie muszę wam tego mówić.
16:40
You've just heard the man.
275
975000
2000
Przed chwilą go słuchaliście.
16:42
Excellent insights into human psychology, wise advice on every page.
276
977000
4000
Doskonały wgląd w psychologię człowieka,
mądre porady na każdej stronie.
mądre porady na każdej stronie.
16:46
Moreover, he invites us to look under the hood.
277
981000
4000
Co więcej, opisuje pracę od środka.
16:50
I really appreciated that.
278
985000
2000
Na prawdę to doceniam.
16:52
For instance, he has an appendix where he explains
279
987000
2000
Na przykład w dodatku wyjaśnia
16:54
his choice of translations of different Bible verses.
280
989000
3000
swoje wybory tłumaczeń różnych wersów z Biblii.
16:57
The book is clear, vivid, accessible, beautifully formatted.
281
992000
6000
Książka jest jasna, żywa, przystępna,
pięknie skonstruowana.
pięknie skonstruowana.
17:04
Just enough repetition.
282
999000
2000
Ma wystarczającą ilość powtórzeń.
17:06
That's really important.
283
1001000
2000
To bardzo ważne.
17:08
Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.
284
1003000
4000
Każde powtórzenie tworzy w umyśle kolejną kopię.
17:13
Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.
285
1008000
4000
Każde powtórzenie tworzy w umyśle kolejną kopię.
17:17
(Laughter)
286
1012000
1000
(Śmiech)
17:18
With me, everybody -- every time you read it or say it,
287
1013000
4000
Teraz wszyscy razem: Każde powtórzenie
17:22
you make another copy in your brain.
288
1017000
2000
tworzy w umyśle kolejną kopię.
17:24
Thank you.
289
1019000
2000
Dziękuję.
17:26
And now we come to my problem.
290
1021000
2000
Teraz dochodzimy do mojego problemu.
17:28
Because I'm absolutely sincere in my appreciation
291
1023000
4000
Jestem absolutnie szczery mówiąc o tym,
17:32
of all that I've said about this book.
292
1027000
2000
co doceniam w tej książce.
17:34
But I wish it were better.
293
1029000
2000
Chciałbym jednak, żeby była lepsza.
17:36
I have some problems with the book.
294
1031000
2000
Mam z nią kilka problemów.
17:38
And it would just be insincere of me not to address those problems.
295
1033000
4000
Byłbym nieszczery, gdybym o nich nie wspomniał.
17:42
I wish he could do this with a revision,
296
1037000
4000
Gdyby tylko autor wydał korektę,
17:46
a Mark 2 version of his book.
297
1041000
3000
drugą wersję książki.
17:50
"The truth will set you free" --
298
1045000
2000
"Prawda Cię wyzwoli" mówi Biblia
17:52
that's what it says in the Bible, and it's something that I want to live by, too.
299
1047000
5000
i ja też chcę żyć według tej zasady.
17:57
My problem is, some of the bits in it I don't think are true.
300
1052000
5000
Według mnie niektóre twierdzenia są nieprawdziwe.
18:02
Now some of this is a difference of opinion,
301
1057000
4000
Częściowo wynika to tylko z różnicy poglądów
18:07
and that's not my main complaint.
302
1062000
2000
i to nie jest moje główne zażalenie.
18:09
That's worth mentioning.
303
1064000
2000
Tylko to zaznaczam.
18:11
Here's a passage -- it's very much what he said, anyway.
304
1066000
2000
Oto akapit, w zasadzie zgodny z tym, co powiedział.
18:13
"If there was no God we would all be accidents,
305
1068000
2000
"Gdyby Bóg nie istniał, bylibyśmy przypadkiem,
18:15
the result of astronomical random chance in the Universe.
306
1070000
3000
wynikiem astronomicznej przypadkowości
w skali wszechświata.
w skali wszechświata.
18:18
You could stop reading this book because life
307
1073000
3000
Można by odłożyć tę książkę, bo życie nie miałoby celu,
18:21
would have no purpose or meaning or significance.
308
1076000
3000
sensu ani znaczenia.
18:24
There would be no right or wrong and no hope beyond your brief years on Earth."
309
1079000
3000
Nie istniałoby dobro i zło, ani nadzieja
przekraczająca przelotne ziemskie istnienie".
przekraczająca przelotne ziemskie istnienie".
18:27
Now, I just do not believe that.
310
1082000
2000
Ja w to po prostu nie wierzę.
18:29
By the way, I find Homer Groening's film
311
1084000
4000
Poza tym myślę, że film Homera Groeninga
18:33
presented a beautiful alternative to that very claim.
312
1088000
4000
przedstawia piękną alternatywę dla tych poglądów.
18:37
Yes, there is meaning and a reason for right or wrong.
313
1092000
4000
Tak, znaczenie i powody dobra i zła istnieją.
18:41
We don't need a belief in God to be good or to have meaning in us.
314
1096000
6000
Nie trzeba wierzyć w Boga, żeby postępować dobrze, czy żeby widzieć sens istnienia.
18:47
But that is just a difference of opinion.
315
1102000
5000
Ale to jest tylko różnica poglądów.
18:52
That's not what I'm really worried about.
316
1107000
2000
Nie to mnie tak na prawdę martwi.
18:54
How about this -- "God designed this planet's environment just so we could live in it."
317
1109000
5000
"Bóg zaprojektował ziemskie środowisko,
abyśmy mogli w nim żyć".
abyśmy mogli w nim żyć".
19:00
I'm afraid that a lot of people take that sentiment to mean
318
1115000
5000
Mam wrażenie, że dla wielu ludzi oznacza to,
19:05
that we don't have to do the sorts of things that Al Gore
319
1120000
2000
że nie musimy robić tego, do czego Al Gore
19:07
is trying so hard to get us to do.
320
1122000
2000
stara się nas w pocie czoła przekonać.
19:09
I'm not happy with that sentiment at all.
321
1124000
3000
Zupełnie mi się to nie podoba.
19:12
And then I find this -- "All the evidence available in the biological sciences
322
1127000
4000
"Wszystkie wyniki badań nauk biologicznych
19:16
supports the core proposition that the cosmos is especially designed whole
323
1131000
4000
popierają założenie, że kosmos jest specyficznie zaprojektowaną całością,
19:20
with life and mankind as its fundamental goal and purpose,
324
1135000
3000
a życie i ludzkość
są jej centralnym założeniem i celem;
są jej centralnym założeniem i celem;
19:23
a whole in which all facets of reality have their meaning
325
1138000
2000
całością, w której wszystkie aspekty rzeczywistości
19:25
and explanation in this central fact."
326
1140000
2000
znajdują znaczenie i wytłumaczenie".
19:27
Well, that's Michael Denton. He's a creationist.
327
1142000
3000
To słowa Michaela Dentona. Jest kreacjonistą.
19:30
And here I think, "Wait a minute."
328
1145000
3000
Chwileczkę.
19:33
I read this again.
329
1148000
2000
Ponownie czytam.
19:35
I read it three or four times and I think,
330
1150000
2000
Czytam trzy, cztery razy i myślę,
19:37
"Is he really endorsing intelligent design?
331
1152000
2000
"Czy on na prawdę popiera
teorię Inteligentnego Projektu?
teorię Inteligentnego Projektu?
19:39
Is he endorsing creationism here?"
332
1154000
2000
Czy on popiera kreacjonizm?"
19:41
And you can't tell.
333
1156000
2000
Trudno powiedzieć.
19:43
So I'm sort of thinking, "Well, I don't know,
334
1158000
2000
Więc znów sobie myślę, "Nie wiem, czy chcę
19:45
I don't know if I want to get upset with this yet."
335
1160000
2000
żeby mnie to już zdenerwowało".
19:47
But then I read on and I read this: "First, Noah had never seen rain,
336
1162000
4000
Dalej znajduję: "Noe nigdy nie widział deszczu,
19:51
because prior to the flood God irrigated the earth from the ground up."
337
1166000
4000
bo przed powodzią Bóg nawodnił ziemię od dołu".
19:56
I wish that sentence weren't in there, because I think it is false.
338
1171000
5000
Wolałbym, żeby tego zdania tam nie było, bo to fałsz.
20:01
And I think that thinking this way about the history of the planet,
339
1176000
3000
Uważam, że takie myślenie o historii planety,
20:04
after we've just been hearing about the history
340
1179000
3000
po tym jak już słyszeliśmy o tej historii
20:07
of the planet over millions of years,
341
1182000
3000
na przestrzeni milionów lat,
20:11
discourages people from scientific understanding.
342
1186000
3000
odsuwa ludzi od naukowego rozumienia.
20:14
Now, Rick Warren uses scientific terms and scientific factoids
343
1189000
8000
Rick Warren używa naukowych pojęć, faktoidów
20:22
and information in a very interesting way.
344
1197000
3000
i informacji w bardzo interesujący sposób.
20:25
Here's one: "God deliberately shaped and formed you to serve him
345
1200000
3000
"Bóg ukształtował cię po to, byś mu służył
20:28
in a way that makes your ministry unique.
346
1203000
2000
na swój wyjątkowy sposób.
20:30
He carefully mixed the DNA cocktail that created you."
347
1205000
5000
Dokładnie zmieszał DNA, z którego powstałeś".
20:37
I think that's false.
348
1212000
3000
Dla mnie to fałsz.
20:40
Now maybe we want to treat it as metaphorical.
349
1215000
3000
Możemy to oczywiście traktować metaforycznie.
20:43
Here's another one -- "For instance, your brain can store 100 trillion facts.
350
1218000
4000
"Mózg może przechowywać 100 bilionów faktów.
20:47
Your mind can handle 15,000 decisions a second."
351
1222000
3000
umysł umie podejmować 15 tys. decyzji na sekundę".
20:50
Well, it would be interesting to find the interpretation where I would accept that.
352
1225000
4000
Ciekawe, czy istnieje interpretacja,
wg której to do przyjęcia.
wg której to do przyjęcia.
20:54
There might be some way of treating that as true.
353
1229000
3000
Może jakoś dałoby sie to uznać za prawdę.
20:57
"Anthropologists have noted that worship is a universal urge,
354
1232000
4000
"Antropologowie stwierdzili, że religijność
to powszechna potrzeba,
to powszechna potrzeba,
21:01
hardwired by God into the very fiber of our being,
355
1236000
3000
którą Bóg zaszczepił w podstawy naszego istnienia.
21:04
an inbuilt need to connect with God."
356
1239000
3000
To wrodzona potrzeba łączenia się z Bogiem".
21:08
Well, there's a sense which I agree with him,
357
1243000
2000
W pewnym sensie się z nim zgadzam,
21:10
except I think it has an evolutionary explanation.
358
1245000
2000
z tym wyjątkiem, że według mnie
ma to wyjaśnienie ewolucyjne.
ma to wyjaśnienie ewolucyjne.
21:12
And what I find deeply troubling in this book
359
1247000
4000
Głęboko rozstraja mnie w jego książce dowodzenie,
21:16
is that he seems to be arguing that if you want to be moral,
360
1251000
4000
że jeśli chcesz być moralny,
21:20
if you want to have meaning in your life,
361
1255000
2000
jeśli chcesz nadać swojemu życiu sens,
21:22
you have to be an Intelligent Designer -- you have to deny
362
1257000
4000
to musisz wierzyć w Inteligentny Projekt;
musisz odrzucić
musisz odrzucić
21:26
the theory of evolution by natural selection.
363
1261000
3000
teorię ewolucji na drodze doboru naturalnego.
21:29
And I think, on the contrary, that it is very important to solving
364
1264000
3000
By rozwiązać problemy dzisiejszego świata
21:32
the world's problems that we take evolutionary biology seriously.
365
1267000
4000
musimy traktować poważnie biologię ewolucyjną.
21:37
Whose truth are we going to listen to?
366
1272000
2000
Czyjej prawdy będziemy słuchać?
21:40
Well, this from "The Purpose Driven Life" --
367
1275000
3000
Oto fragment z "The Purpose Driven Life":
21:43
"The Bible must become the authoritative standard for my life,
368
1278000
3000
"Biblia musi stać się
nadrzędnym standardem w moim życiu,
nadrzędnym standardem w moim życiu,
21:46
the compass I rely on for direction, the counsel I listen to
369
1281000
3000
kompasem, na którym polegam,
mądrym doradcą, którego posłucham
mądrym doradcą, którego posłucham
21:49
for making wise decisions and the benchmark I use for evaluating everything."
370
1284000
4000
i punktem odniesienia dla wszystkiego,
co mnie otacza".
co mnie otacza".
21:53
Well maybe, OK, but what's going to follow from this?
371
1288000
5000
Może i racja, tylko co dalej?
21:58
And here's one that does concern me.
372
1293000
3000
I oto fragment, który mnie niepokoi.
22:02
Remember I quoted him before with this line --
373
1297000
3000
Pamiętajcie, już go wcześniej przytaczałem.
22:05
"Surrendered people obey God's word, even if it doesn't make sense."
374
1300000
3000
"Ulegli ludzie słuchają słowa Bożego,
nawet jeśli nie ma sensu".
nawet jeśli nie ma sensu".
22:10
And that's a problem.
375
1305000
4000
W tym kłopot.
22:15
"Don't ever argue with the Devil.
376
1310000
2000
"Nigdy nie kłóć się z Diabłem.
22:17
He's better at arguing than you are, having had thousands of years to practice."
377
1312000
4000
Lepiej się kłóci niż ty, ma tysiące lat wprawy".
22:21
Now Rick Warren didn't invent this clever move.
378
1316000
4000
Rick Warren nie wynalazł jednak tej zagrywki.
22:25
It's an old move.
379
1320000
2000
To stara zagrywka.
22:27
It's a very clever adaptation of religions.
380
1322000
3000
To sprytna adaptacja religii.
22:30
It's a wildcard for disarming any reasonable criticism.
381
1325000
4000
Jak karta z rękawa wobec każdej rozsądnej krytyki.
22:35
"You don't like my interpretation?
382
1330000
2000
"Nie podoba ci się moja interpretacja?
22:37
You've got a reasonable objection to it?
383
1332000
2000
Masz w stosunku do niej realne kontrargumenty?
22:39
Don't listen, don't listen!
384
1334000
2000
Nie słuchaj, nie słuchaj!
22:41
That's the Devil speaking."
385
1336000
2000
To Diabeł przez ciebie przemawia".
22:44
This discourages the sort of reasoning citizenship
386
1339000
5000
Tak zniechęcamy myślących obywateli,
22:49
it seems to me that we want to have.
387
1344000
3000
a przecież takich najbardziej nam potrzeba.
22:52
I've got one more problem, then I'm through.
388
1347000
3000
Mam jeszcze jedną kwestię i kończę.
22:55
And I'd really like to get a response if Rick is able to do it.
389
1350000
5000
Bardzo ciekawi mnie reakcja Ricka.
23:00
"In the Great Commission, Jesus said, 'Go to all people of all nations
390
1355000
3000
Jezus powiedział: "Idźcie
i nauczajcie wszystkie narody,
i nauczajcie wszystkie narody,
23:03
and make them my disciples. Baptize them in the name of the Father,
391
1358000
3000
udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna
23:06
the Son and the Holy Spirit, and teach them to do everything I've told you.'"
392
1361000
3000
i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać
wszystko, co wam przykazałem".
wszystko, co wam przykazałem".
23:09
The Bible says Jesus is the only one who can save the world.
393
1364000
5000
Według Biblii tylko Jezus może zbawić świat.
23:14
Now here we've seen many wonderful maps of the world
394
1369000
3000
Widzieliśmy wiele wspaniałych map świata
23:17
in the last day or so.
395
1372000
2000
przez ostatni dzień.
23:19
Here's one, not as beautiful as the others.
396
1374000
2000
Oto jedna, już nie tak piękna.
23:21
It simply shows the religions of the world.
397
1376000
3000
Pokazuje po prostu religie świata.
23:24
And here's one that shows the sort of current breakdown of the different religions.
398
1379000
5000
Ten graf pokazuje obecny rozkład religii.
23:29
Now do we really want to commit ourselves to engulfing
399
1384000
9000
Czy rzeczywiście chcemy ogarnąć wszystkie religie,
23:38
all the other religions when their holy books are telling them,
400
1393000
6000
jeśli ich święte księgi mówią im:
23:44
"Don't listen to the other side, that's just Satan talking!"
401
1399000
5000
"Nie słuchaj ich, przemawia przez nich Szatan!"
23:49
It seems to me that that's a very problematic ship
402
1404000
6000
To chyba zbyt skomplikowana platforma,
23:55
to get on for the future.
403
1410000
3000
żeby wiązać z nią przyszłość.
23:58
I found this sign as I was driving to Maine recently,
404
1413000
5000
Zobaczyłem ostatnio napis przed kościołem w Maine:
24:03
in front of a church -- "Good without God becomes zero."
405
1418000
2000
"Dobro bez Boga jest zerem".
24:05
Sort of cute.
406
1420000
2000
Zabawne w pewnym sensie.
24:07
A very clever little meme.
407
1422000
2000
Sprytny mały mem.
24:11
I don't believe it and I think this idea, popular as it is -- not in this guise
408
1426000
7000
Ja w to nie wierzę i uważam, że takie podejście
24:18
but in general -- is itself one of the main problems that we face.
409
1433000
4000
jest jednym z naszych głównych problemów.
24:22
If you are like me, you know many wonderful, committed, engaged
410
1437000
7000
Na pewno znacie wielu wspaniałych,
oddanych, zaangażowanych
oddanych, zaangażowanych
24:29
atheists, agnostics, who are being very good without God.
411
1444000
6000
ateistów, agnostyków, którzy są dobrzy bez Boga.
24:35
And you also know many religious people who hide behind their sanctity
412
1450000
5000
Znacie też wielu wierzących,
którzy chowają się za świątobliwością
którzy chowają się za świątobliwością
24:40
instead of doing good works.
413
1455000
2000
zamiast czynić dobro.
24:42
So, I wish we could drop this meme.
414
1457000
4000
Chciałbym, żebyśmy pozbyli się tego memu.
24:46
I wish this meme would go extinct.
415
1461000
2000
Chciałbym, żeby wyginął.
24:48
Thanks very much for your attention.
416
1463000
2000
Dziękuję bardzo za uwagę.
24:50
(Applause)
417
1465000
3000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientistDan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.
Why you should listen
One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.
This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”
“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"
In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”
Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>
Dan Dennett | Speaker | TED.com