TEDxBoston 2011
Richard Resnick: Welcome to the genomic revolution
Mirëseerdhët në revolucionin gjenetik
Filmed:
Readability: 4.2
1,041,798 views
Në këtë fjalim të thjeshtëzuar të mbajtur në TEDxBoston, Richard Resnic tregon sesi sekuncimi gjenetik i shpejte dhe ekonomik do te revolucionarizoje kujdesin shëndetsor (gjithashtu sigurimet dhe politikën).
Richard Resnick - Entrepreneur
Richard Resnick is on the front lines of the business of genomes, as CEO of GenomeQuest, a maker of genomic software. Full bio
Richard Resnick is on the front lines of the business of genomes, as CEO of GenomeQuest, a maker of genomic software. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Ladies and gentlemen,
0
0
2000
Zonja dhe Zotërinj
00:17
I present to you the human genome.
1
2000
3000
Ju prezantoj gjenomin njerzor
00:20
(Applause)
2
5000
3000
(Duartrokitje)
00:23
Chromosome one, top left.
3
8000
2000
Kromozomi një, lart majtas.
00:25
Bottom right are the sex chromosomes.
4
10000
2000
Poshte, e fundit në të djathtë janë kromozomet seksuale
00:27
Women have two copies of that big X chromosome;
5
12000
2000
Femrat kanë dy kopje të atij kromozomit me X-in e madh
00:29
men have the X
6
14000
2000
burrat kanë X-in
00:31
and, of course, that small copy of the Y.
7
16000
2000
dhe sigurisht edhe një kopje të asaj y-së së vogël.
00:33
Sorry boys, but it's just a tiny little thing that makes you different.
8
18000
4000
Më vjen keq djema por vetëm një gjë shumë e vogël ju bën të jeni ndryshe.
00:37
So if you zoom in on this genome,
9
22000
3000
Nëqoftëse e zmadhoni gjenomin,
00:40
then what you see, of course, is this double helix structure --
10
25000
3000
atëhere çfarë do të shihni është pa dyshim një spirale e dyfishtë;
00:43
the code of life spelled out with these four biochemical letters,
11
28000
2000
kodi i jetës i shkruar mbi bazën e katër shkronjave biokimike
00:45
or we call them bases, right:
12
30000
2000
të cilave ne gjithashtu ju referohemi edhe si baza të azotuara:
00:47
A, C, G and T.
13
32000
2000
A, C, G dhe T.
00:49
How many are there in the human genome? Three billion.
14
34000
2000
Sa të tilla ka gjenomi njerzor? Tre miliard.
00:51
Is that a big number?
15
36000
2000
Është ky një numër i madh?
00:53
Well, everybody can throw around big numbers.
16
38000
2000
Tani, gjithkush mund të përmendi numra të mëdhenj
00:55
But in fact, if I were to place one base
17
40000
2000
Por në fakt, nëse unë do të vendosja një bazë
00:57
on each pixel of this 1280 by 800 resolution screen,
18
42000
3000
në çdo pikë të këtij ekrani me kapacitet 1280 me 800
01:00
we would need 3,000 screens to take a look at the genome.
19
45000
3000
do të na duheshin 3,000 ekrane për të parë gjenomin.
01:03
So it's really quite big.
20
48000
2000
Pra është goxha i madh.
01:05
And perhaps because of its size,
21
50000
2000
Dhe mbase për shkak të këtyre përmasave,
01:07
a group of people -- all, by the way, with Y chromosomes --
22
52000
3000
një grup njerzish -- meqë ra fjala të gjithë këta kishin kromozom Y--
01:10
decided they would want to sequence it.
23
55000
2000
vendosën që ta sekuenconin.
01:12
(Laughter)
24
57000
2000
(Te qeshura)
01:14
And so 15 years, actually, and about four billion dollars later,
25
59000
3000
Dhe kështu 15 vjet dhe pothuajse katër miliard dollare më vonë,
01:17
the genome was sequenced and published.
26
62000
2000
u bë e mundur sekuencimi dhe publikimi i gjenomit.
01:19
In 2003, the final version was published, and they keep working on it.
27
64000
3000
Në 2003, versioni final u publikua, dhe përsëri vazhdon puna.
01:22
That was all done on a machine that looks like this.
28
67000
2000
E gjitha kjo u bë në një makineri që duket kështu.
01:24
It costs about a dollar for each base --
29
69000
2000
Kushtoi pothuajse një dollar për bazë--
01:26
a very slow way of doing it.
30
71000
2000
një metodë shumë e ngadaltë.
01:28
Well folks, I'm here to tell you
31
73000
2000
Tani, jam këtu t'ju them
01:30
that the world has completely changed
32
75000
2000
që bota ka ndryshuar komplet
01:32
and none of you know about it.
33
77000
2000
dhe asnjëri nga ju se di këtë gjë.
01:34
So now what we do is we take a genome,
34
79000
2000
Mënyra si e kryejmë këtë proçes tani është duke marrë një gjenom,
01:36
we make maybe 50 copies of it,
35
81000
2000
dhe i bëjmë le të themi 50 kopje,
01:38
we cut all those copies up into little 50-base reads,
36
83000
3000
më pas i presim të gjitha këto kopje në segmente me nga 50-baza të lexueshme,
01:41
and then we sequence them, massively parallel.
37
86000
2000
dhe pastaj i sekuencojmë në masë paralelisht.
01:43
And then we bring that into software,
38
88000
2000
Pastaj i hedhim në software,
01:45
and we reassemble it and we tell you what the story is.
39
90000
2000
e ribashkojmë dhe ju themi rezultatin.
01:47
And so just to give you a picture of what this looks like,
40
92000
3000
Tani t'ju paraqesim nje foto per lehtesi vizuale,
01:50
the Human Genome Project: 3 gigabases, right.
41
95000
2000
Prjekti Gjenom Njerezor: 3 gigabaza.
01:52
One run on one of these machines:
42
97000
2000
Një kalim nëpër këto makina:
01:54
200 gigabases in a week.
43
99000
3000
200 gigabaza në javë.
01:57
And that 200 is going to change to 600 this summer,
44
102000
3000
Dhe numri 200 ka për të ndryshuar në 600 këtë verë,
02:00
and there's no sign of this pace slowing.
45
105000
3000
dhe s'tregon shënja ngadalsimi.
02:03
So the price of a base, to sequence a base,
46
108000
3000
Si përfundim, çmimi për të sekuencuar një bazë,
02:06
has fallen 100 million times.
47
111000
3000
ka rënë 100 milion herë.
02:09
That's the equivalent of you filling up your car with gas in 1998,
48
114000
3000
Kjo është e njëjtë sikur të mbushnit makinën tuaj me karburant në vitin 1988,
02:12
waiting until 2011,
49
117000
2000
të prisnit deri në vitin 2011,
02:14
and now you can drive to Jupiter and back twice.
50
119000
2000
dhe tani mund ta ngisni deri në Jupiter dhe mbrapsht dy herë.
02:16
(Laughter)
51
121000
5000
(Te qeshura)
02:21
World population,
52
126000
2000
Popullsia e botës,
02:23
PC placements,
53
128000
2000
Vendosja e kompjuterave,
02:25
the archive of all the medical literature,
54
130000
3000
Arkivi i të gjitha letërsive mjeksore,
02:28
Moore's law,
55
133000
2000
Ligji i Moore,
02:30
the old way of sequencing, and here's all the new stuff.
56
135000
3000
Metoda e vjetër e sekuencimit dhe këtu metoda e re.
02:33
Guys, this is a log scale;
57
138000
2000
Djema, kjo është në shkallë logaritmi;
02:35
you don't typically see lines that go up like that.
58
140000
3000
Zakonisht nuk shikon vija që shkojnë lart në atë mënyrë.
02:38
So the worldwide capacity to sequence human genomes
59
143000
3000
Aktualisht kapaciteti botëror për të sekuencuar gjenome njerzore është
02:41
is something like 50,000 to 100,000 human genomes this year.
60
146000
3000
diku midis 50,000 dhe 100,000 gjenome njerzor këtë vit.
02:44
And we know this based on the machines that are being placed.
61
149000
3000
Dhe këtë e dimë në bazë të makinave që janë duke u përdorur.
02:47
This is expected to double, triple or maybe quadruple
62
152000
3000
Kjo pritet që të dyfishohet, trefishohet, ose mbase katërfishohet
02:50
year over year for the foreseeable future.
63
155000
2000
vit mbas viti në të ardhmen.
02:52
In fact, there's one lab in particular
64
157000
2000
Në fakt në veçanti ka një laborator
02:54
that represents 20 percent of all that capacity.
65
159000
3000
i cili paraqet 20 përqind të gjithë këtij kapaciteti.
02:57
It's called the Beijing Genomics Institute.
66
162000
3000
Ai quhet Instituti Gjenomik i Pekinit
03:00
The Chinese are absolutely winning this race to the new Moon, by the way.
67
165000
4000
Kinezët absolutisht po e fitojnë këtë garë drejt Hënës se re meqë ra fjala.
03:04
What does this mean for medicine?
68
169000
2000
Ç'farë domethënie ka kjo për mjeksinë?
03:06
So a woman is age 37.
69
171000
2000
Supozojmë një grua ne moshe 37 vjeç.
03:08
She presents with stage 2 estrogen receptor-positive breast cancer.
70
173000
4000
Diagnostikohet pozitivisht me shkalla 2 kancer gjoksi për shkak të receptorit të estrogjenit.
03:12
She is treated with surgery, chemotherapy and radiation.
71
177000
3000
Trajtohet me operacion, kemoterapi dhe radiacion.
03:15
She goes home.
72
180000
2000
Shkon në shtëpi.
03:17
Two years later, she comes back with stage three C ovarian cancer.
73
182000
3000
Dhe dy vjet me vonë rikthehet përsëri me shkalle 3C kancer ovarian.
03:20
Unfortunately, treated again with surgery and chemotherapy.
74
185000
3000
Fatkeqsisht përsëri detyrohet të trajtohet me operacion dhe kemoterapi.
03:23
She comes back three years later at age 42
75
188000
2000
Vjen përsëri mbas 3 vjetësh tani 42 vjeç:
03:25
with more ovarian cancer, more chemotherapy.
76
190000
3000
Me akoma më shumë kancer ovar, i japim më shumë kemoterapi.
03:28
Six months later,
77
193000
2000
Mbas gjashtë muajsh,
03:30
she comes back with acute myeloid leukemia.
78
195000
3000
ajo vjen prap me leukemi akute myeoide.
03:34
She goes into respiratory failure and dies eight days later.
79
199000
3000
Dhe vuan mungesë frymarrje dhe vdes mbas 8 ditësh.
03:37
So first, the way in which this woman was treated, in as little as 10 years,
80
202000
3000
Fillimisht, mënyra në të cilën kjo grua u trajtua, në më pak se 10 vjet
03:40
will look like bloodletting.
81
205000
3000
Ka për tu dukur si heqje gjaku.
03:43
And it's because of people like my colleague, Rick Wilson,
82
208000
2000
Dhe e gjithë kjo për meritë të njerzve si kolegu im, Rick Wilson,
03:45
at the Genome Institute at Washington University,
83
210000
3000
tek Instituti te Gjenomit i Washington University,
03:48
who decided to take a look at this woman postmortem.
84
213000
2000
I cili vendosi ti hedhi një sy postmortemit të kësaj gruaje.
03:50
And he sequenced, he took skin cells, healthy skin,
85
215000
3000
Ai e sekuencoi, duke marrë qeliza lëkure normale,
03:53
and cancerous bone marrow,
86
218000
2000
dhe palcë kocke kanceroze,
03:55
and he sequenced the whole genomes of both of them
87
220000
2000
dhe sekuencoi gjenomin e plotë të të dyjave
03:57
in a couple of weeks, no big deal.
88
222000
3000
për vetëm dy javë, pa problem.
04:00
And then he compared those two genomes in software,
89
225000
2000
Me pas i krahasoi të dy këto gjenome në software,
04:02
and what he found, among other things,
90
227000
2000
dhe ç'farë vuri re midis shumë gjërave të tjera,
04:04
was a deletion, a 2,000-base deletion
91
229000
2000
ishte një fshirje, prej 2000 bazash
04:06
across three billion bases
92
231000
2000
përmes tre miliard bazave
04:08
in a particular gene called TP53.
93
233000
2000
në një gen të quajtur TP53.
04:10
If you have this deleterious mutation in this gene,
94
235000
3000
Nëqoftëse e keni këtë mutacion fshirës në këtë gen,
04:13
you're 90 percent likely to get cancer in your life.
95
238000
3000
shancet për të pasur kancer gjatë jetën suaj janë 90%.
04:16
So unfortunately, this doesn't help this woman,
96
241000
2000
Kështu që fatkeqësisht, kjo gjë nuk e ndihmon këtë grua,
04:18
but it does have severe, profound if you will,
97
243000
3000
por ka pasoja shumë të rënda bile të theksuara,
04:21
implications to her family.
98
246000
2000
për familjen e saj.
04:23
I mean, if they have the same mutation,
99
248000
2000
E kam fjalen, nëse edhe ata kanë të njëjtin mutacion,
04:25
and they get this genetic test, and they understand it,
100
250000
3000
dhe ata mund të bëjnë testin gjenetik për ta kuptuar këtë,
04:28
then they can go and get regular screens, and they can catch cancer early
101
253000
3000
më pas mund të venë dhe të bëjnë teste rregullisht për të kapur kancerin shpejt
04:31
and potentially live a significantly longer life.
102
256000
2000
dhe kanë shumë mundësi të jetojnë jetë më të gjatë.
04:33
Let me introduce you now to the Beery twins,
103
258000
2000
Tani më lejoni t'ju prezantoj binjakët Berry
04:35
diagnosed with cerebral palsy at the age of two.
104
260000
2000
të diagnostikuar me paralizë trunore në moshën dy vjeçare.
04:37
Their mom is a very brave woman
105
262000
2000
Nëna e tyre është një grua shumë trime
04:39
who didn't believe that the symptoms weren't matching up,
106
264000
2000
e cila nuk besonte që siptomat korespondonin,
04:41
and through some heroic efforts and a lot of Internet searching,
107
266000
2000
dhe me përpjekje heroike dhe shumë kërkime në internet,
04:43
she was able to convince the medical community
108
268000
3000
arriti të bindte komunitetin mjeksor
04:46
that, in fact, they had something else.
109
271000
2000
që, në fakt, të bijtë kishin diçka tjetër.
04:48
What they had was dopa-responsive dystonia.
110
273000
3000
Ata kishin distoni për shkak të sistemit të përgjigjes ndaj dopaminës.
04:51
And so they were given L-Dopa,
111
276000
2000
Dhe kështu që atyre ju dha L-Dopa,
04:53
and their symptoms did improve,
112
278000
2000
dhe gjendja e tyre u përmirsua,
04:55
but they weren't totally asymptomatic.
113
280000
2000
por ato nuk u zhdukën komplet.
04:57
Significant problems remained.
114
282000
2000
Probleme të rëndësishme mbeteshin akoma.
04:59
Turns out the gentleman in this picture is a guy named Joe Beery,
115
284000
2000
Ky zotria në fotografi quhet Joe Beery,
05:01
who was lucky enough to be the CIO
116
286000
2000
I cili pati fatin e mirë të ishte CIO
05:03
of a company called Life Technologies.
117
288000
2000
i një kompanie të quajtur Teknoligjite e Jetes.
05:05
They're one of the two companies
118
290000
2000
Kjo është një prej vetëm dy kompanive
05:07
that makes these massive whole genome sequencing tools.
119
292000
3000
që prodhojnë makinat masive të cilat bëjnë sekuencime gjenomike.
05:10
And so what he did was he got his kids sequenced.
120
295000
3000
Dhe kështu që ai vendosi tu bënte sekuence fëmijve.
05:13
And what they found was a series of mutations in a gene called SPR,
121
298000
3000
Dhe arriti të gjente një seri mutacionesh në një gen të quajtur SPR,
05:16
which is responsible for producing serotonin, among other things.
122
301000
4000
përgjegjës, përveç gjërave të tjera, për prodhimin e serotonines.
05:20
So on top of L-Dopa, they gave these kids a serotonin precursor drug,
123
305000
3000
Kështu që përveç L-Dopa fëmijve ju dha edhe një ilac precursor serotonine,
05:23
and they're effectively normal now.
124
308000
2000
dhe ata ndihen normal tani.
05:25
Guys, this would never have happened without whole genome sequencing.
125
310000
3000
Djema, kjo gjë nuk do të ishte arritur kurrë pa sekuencimin e plotë të gjenomit.
05:28
And at the time -- this was a few years ago -- it cost $100,000.
126
313000
2000
Dhe në atë kohë -para disa vjetësh- kjo gjë kushtoi 100,000 dollare.
05:30
Today it's $10,000. Next year it's $1,000.
127
315000
2000
Sot kushton 10,000 dollare. Vitin tjetër do jetë 1,000 dollare.
05:32
The year after it's $100, give or take a year.
128
317000
2000
Mbas vitit tjetër do jetë 100 dollare.
05:34
That's how fast this is moving.
129
319000
2000
Aq shpejt po avancojmë.
05:36
So here's little Nick --
130
321000
2000
Këtu kemi Nikun e vogël-
05:38
likes Batman and squirt guns.
131
323000
3000
i pëlqen Batman dhe pistoletat me ujë.
05:41
And it turns out Nick shows up at the children's hospital
132
326000
3000
Na del që Niku shkon tek spitali i fëmijve
05:44
with this distended belly like a famine victim.
133
329000
2000
me një zgjerim stomaku sikur të ishte viktime urije.
05:46
And it's not that he's not eating,
134
331000
2000
Dhe kjo nuk është si rrjedhojë e mosngrënies.
05:48
it's that when he eats, his intestine basically opens up
135
333000
2000
por ndodh sepse kur ai ha, zorra e tij hapet
05:50
and feces spill out into his gut.
136
335000
2000
dhe fecet derdhen ne bark.
05:52
So a hundred surgeries later,
137
337000
2000
Dhe kështu mbas qindra operacioneve,
05:54
he looks at his mom and says, "Mom,
138
339000
3000
ai sheh nga e ëma dhe thotë: - "Mami,
05:57
please pray for me. I'm in so much pain."
139
342000
3000
lutu për mua. Kam shumë dhimbje."
06:00
His pediatrician happens to have a background in clinical genetics
140
345000
3000
Pediatri i tij qëllon që kishte dijeni mbi gjenetiken klinike
06:03
and he has no idea what's going on,
141
348000
2000
dhe as e ka idenë se ç'farë po ndodh,
06:05
but he says, "Let's get this kid's genome sequenced."
142
350000
2000
por propozon: - "Le ti sekuencojmë gjenomin e këtij fëmije."
06:07
And what they find is a single-point mutation
143
352000
2000
Dhe ajo që gjejnë është një mutacion në një pikë
06:09
in a gene responsible for controlling programmed cell death.
144
354000
3000
në një gen përgjegjës për kontrollin e vdekjes së qelizave te programuara.
06:12
So the theory is that he's having some immunological reaction
145
357000
3000
Pra hidhet teoria që ai ka një reaksion imunologjik
06:15
to what's going on to the food essentially,
146
360000
3000
kundrejt diçkaje në ushqim,
06:18
and that's a natural reaction, which causes some programmed cell death.
147
363000
3000
dhe është një reaksion natyral, i cili shkakton vdekjen e programuar të disa qelizave.
06:21
But the gene that regulates that down is broken.
148
366000
2000
Por geni përgjegjës për kontrollin e kësaj s'funksionon.
06:23
And so this informs, among other things, of course,
149
368000
2000
Dhe kjo kërkon, përveç gjërave të tjera, pa diskutim,
06:25
a treatment for bone marrow transplant, which he undertakes.
150
370000
3000
një transplant të palcës së kockës, i cili kryhet.
06:28
And after nine months of grueling recovery,
151
373000
2000
Dhe mbas një përmisimi rraskapitës nëntë mujorsh,
06:30
he's now eating steak with A1 sauce.
152
375000
2000
ai tani është në gjendje të hajë bërxollë me salcë pikante.
06:32
(Laughter)
153
377000
2000
(Te qeshura)
06:34
The prospect of using the genome
154
379000
2000
Prospekti i përdorimit të gjenomit
06:36
as a universal diagnostic
155
381000
2000
si një diagnostikues universal
06:38
is upon us today.
156
383000
2000
qëndron mbi ne sot.
06:40
Today, it's here.
157
385000
2000
Kemi arritur këtu sot.
06:42
And what it means for all of us
158
387000
2000
Dhe ç'farë kjo do të thotë për të gjithë ne
06:44
is that everybody in this room could live an extra five, 10, 20 years
159
389000
3000
eshtë se gjithsecili në këtë dhomë mund të jetoje 5, 10 apo 20 vite më shumë
06:47
just because of this one thing.
160
392000
2000
vetëm për shkak të kësaj.
06:49
Which is a fantastic story,
161
394000
2000
Që përbën një histori fantastike,
06:51
unless you think about humanity's footprint on the planet
162
396000
3000
me përjashtim po të mendoni për gjurmën e njeriut në planet
06:54
and our ability to keep up food production.
163
399000
2000
dhe aftësisë tonë për të vazhduar prodhimin e ushqimit.
06:56
So it turns out
164
401000
2000
Dhe kështu na del
06:58
that the very same technology
165
403000
2000
që e njejta teknologji
07:00
is also being used to grow new lines
166
405000
2000
po përdoret për të ngritur linja të reja
07:02
of corn, wheat, soybean and other crops
167
407000
3000
misri, gruri, fasuleje dhe lloje të tjera të mbjellurash
07:05
that are highly tolerant of drought, of flood,
168
410000
2000
që lejojnë tolerancë të madhe kundrejt thatësirave dhe përmbytjeve
07:07
of pests and pesticides.
169
412000
2000
insekteve dhe pesticideve.
07:09
Now look, as long as we continue to increase the population,
170
414000
3000
Sa kohë që ne vazhdojmë të rrisim popullsinë,
07:12
we're going to have to continue to grow and eat genetically modified foods,
171
417000
3000
do të jemi të detyruar të vazhdojmë të prodhojmë dhe të hamë ushqime të modifikuara gjenetikisht,
07:15
and that's the only position that I'll take today.
172
420000
3000
dhe ky është pozicioni në të cilin unë jam sot.
07:18
Unless there's anybody in the audience
173
423000
2000
Përveç nëse ka njeri në audience
07:20
that would like to volunteer to stop eating?
174
425000
2000
që del vullnetar të pushojë së ngrëni?
07:22
None, not one.
175
427000
2000
Asnjë, as edhe një.
07:24
This is a typewriter,
176
429000
2000
Kjo është një makinë shrkimi,
07:26
a staple of every desktop for decades.
177
431000
3000
baza e cdo kompjuteri zyre për dekada.
07:29
And in fact, the typewriter was essentially deleted by this thing.
178
434000
4000
Dhe në fakt, makina e shkrimit në esence zevendesua nga kjo e fundit.
07:33
And then more general versions of word processors came about.
179
438000
3000
Më vonë, u shfaqën versione më të përhapura programesh shkrimi.
07:36
But ultimately, it was a disruption on top of a disruption.
180
441000
3000
Por së fundi, ishte nje revolucion mbi revolucionin.
07:39
It was Bob Metcalfe inventing the Ethernet
181
444000
2000
Ishte Bob Metcalfe i cili shpiku Ethernetin
07:41
and the connection of all these computers
182
446000
2000
dhe lidhjen midis gjithë këtyre kompjuterave
07:43
that fundamentally changed everything.
183
448000
2000
i cili ndryshoi çdo gjë rrënjësisht.
07:45
And suddenly we had Netscape, and we had Yahoo
184
450000
3000
Dhe papritmas patëm Netscape dhe Yahoo
07:48
and we had, indeed, the entire dotcom bubble.
185
453000
3000
me pas të gjithë fllucken e Internetit.
07:51
(Laughter)
186
456000
3000
(Te qeshura)
07:54
Not to worry though,
187
459000
2000
Po mos u bëni merak,
07:56
that was quickly rescued by the iPod, Facebook
188
461000
2000
se gjithçka u shpëtua shumë shpejt nga iPod dhe Facebook
07:58
and, indeed, angry birds.
189
463000
2000
dhe gjithashtu loja "zogjtë e nxehur".
08:00
(Laughter)
190
465000
2000
(Te qeshura)
08:02
Look, this is where we are today.
191
467000
3000
Shihni, këtu është ku ndodhemi sot.
08:05
This is the genomic revolution today. This is where we are.
192
470000
2000
Ky është revolucioni gjenetik sot. Këtu është ku gjendemi.
08:07
So what I'd like you to consider is:
193
472000
2000
Ç'farë kam dëshirë të keni parasysh sot është:
08:09
What does it mean
194
474000
2000
Ç'farë do të thotë
08:11
when these dots don't represent the individual bases of your genome,
195
476000
3000
kur pikat nuk prezantojnë bazat individuale të gjenomit tuaj,
08:14
but they connect to genomes all across the planet?
196
479000
3000
por ato lidhen me gjenome rreth e përqark planetit?
08:17
So I just recently had to buy life insurance.
197
482000
2000
Tani afër mu desh të blija sigurim jete.
08:19
And I was required to answer:
198
484000
2000
Dhe mu desh të përgjigjesha:
08:21
A. I have never had a genetic test, B. I've had one, here you go,
199
486000
3000
A. S'kam patur asnjëherë test gjenetik, B. Po kam patur, urdhëro rezultatet
08:24
and C. I've had one and I'm not telling.
200
489000
2000
C.Kam pasur por s'i tregoj rezultatet.
08:26
Thankfully, I was able to answer A,
201
491000
2000
Fatmirësisht unë I përkisja përgjigjes A,
08:28
and I say that honestly in case my life insurance agent is listening.
202
493000
3000
Dhe e them këtë me ndershmëri në rast se po më dëgjon agjenti i sigurimit.
08:31
But what would have happened if I had said C?
203
496000
3000
Por ç'farë do të kishte ndodhur në rast se do isha përgjigjur C?
08:34
Consumer applications for genomics, they will flourish.
204
499000
2000
Aplikimet e konsumatorëve për genome do bëjnë bum.
08:36
Do you want to see whether you're genetically compatible
205
501000
2000
Doni të shihni nëse jeni gjenetikisht të përshtatshëm
08:38
with your girlfriend? Sure.
206
503000
2000
me të dashurën? Sigurisht.
08:40
DNA sequencing on your iPhone? There's an app for that.
207
505000
3000
Sekuencim i ADN nëpërmjet iPhone? Pa problem kemi një aplikim të tillë.
08:43
(Laughter)
208
508000
2000
(Te qeshura)
08:45
Personalized genomic massage anyone?
209
510000
3000
Do njeri masazh të përgatitur gjenetikisht?
08:48
There's already a lab today
210
513000
2000
Sot ka një laborator
08:50
that tests for allele 334 of the AVPR1 gene,
211
515000
2000
I cili teston allelen 334 të genit AVPR1,
08:52
the so-called cheating gene.
212
517000
2000
i mbiquajturi gjeni i të tradhtuarit.
08:54
So anybody who's here today with your significant other,
213
519000
4000
Kështu që të gjithë ju që jeni sot këtu me partnerin e jetës
08:58
just turn over to them and swab their mouth,
214
523000
2000
kthehuni nga ta dhe merrni një mostër nga goja,
09:00
send it to the lab and you'll know for sure.
215
525000
2000
dërgojani laboratorit dhe do ta dini me siguri.
09:02
(Laughter)
216
527000
2000
(Te qeshura)
09:04
Do you really want to elect a president
217
529000
2000
A doni që me të vërtetë të zgjidhni një president
09:06
whose genome suggests cardiomyopathy?
218
531000
2000
gjenomi i të cilës sugjeron spazmë kardiake?
09:08
Now think of it, it's 2016
219
533000
2000
Tani mendoni se jemi në vitin 2016
09:10
and the leading candidate releases
220
535000
1000
dhe kanditatja në krye të garës nxjerr
09:11
not only her four years of back tax returns,
221
536000
2000
jo vetëm katër vitet e taksave,
09:13
but also her personal genome.
222
538000
2000
por gjithashtu edhe gjenomin e saj personal.
09:15
And it looks really good.
223
540000
2000
I cili duket shumë i mirë.
09:17
And then she challenges all of her competitors to do the same.
224
542000
2000
Dhe më pas ajo i sfidon të gjithë konkuruesët e tjerë të bëjnë po të njejtën gjë.
09:19
Do you think that's not going to happen?
225
544000
2000
Mendoni se s'ka për të ndodhur?
09:21
Do you think it would have helped John McCain?
226
546000
2000
A mendoni se do ta ndihmonte John McCain?
09:23
(Laughter)
227
548000
2000
(Te qeshura)
09:25
How many people in the audience
228
550000
2000
Sa veta në audience
09:27
have the last name Resnick like me? Raise your hand.
229
552000
2000
e kanë mbiemrin Resnick si une? Ngrini dorën.
09:29
Anybody? Nobody.
230
554000
2000
Njeri? Asnjeri.
09:31
Typically, there's one or two.
231
556000
2000
Zakonisht, ka një ose dy.
09:33
So my father's father was one of 10 Resnick brothers.
232
558000
2000
Babai i babait ishte një prej 10 vëllezërve Resnick.
09:35
They all hated each other.
233
560000
2000
Të gjithë urrenin njëri tjetrin.
09:37
And they all moved to different parts of the planet.
234
562000
2000
Dhe të gjithë lëvizën në vende të ndryshme të planetit.
09:39
So it's likely
235
564000
2000
Kështu që ka mundësi
09:41
that I'm related to every Resnick that I ever meet, but I don't know.
236
566000
3000
që unë të jem i afërm me çdo Resnick që kam takuar, por nuk e di.
09:44
But imagine if my genome were deidentified, sitting in software,
237
569000
3000
Por imagjinoni sikur gjenomi im të identifikohej duke ndenjur në një softuear,
09:47
and a third cousin's genome was also sitting there,
238
572000
2000
dhe gjenomi i një kushuriri të tretë gjendej gjithashtu aty,
09:49
and there was software that could compare these two
239
574000
2000
dhe sikur të kishte edhe një softuear që mund ti krahasonte
09:51
and make these associations.
240
576000
2000
dhe të bënte afërsime.
09:53
Not hard to imagine. My company has software that does this right now.
241
578000
3000
Jo vështirë për tu imagjinuar. Kompania ime ka softuear që e bën këtë gjë tani.
09:56
And so imagine one more thing:
242
581000
2000
Imagjinoni edhe diçka tjetër:
09:58
that that software is able to ask both parties for mutual consents,
243
583000
3000
që ky softuear është në gjendje ti pyesi të dy palët për leje,
10:01
"Would you be willing to meet your third cousin?"
244
586000
2000
"A keni dëshirë të takoni kusheririn tuaj të tretë?"
10:03
And if we both say yes,
245
588000
2000
Dhe nëse të dy ne themi po,
10:05
voila! Welcome to chromosomally LinkedIn.
246
590000
2000
Bum! Mirëserdhët në Linkedin kromozonal
10:07
(Laughter)
247
592000
4000
(Te qeshura)
10:11
Now this is probably a good thing, right?
248
596000
2000
Tani kjo është diçka e mirë apo jo?
10:13
You have bigger clan gatherings and so on.
249
598000
2000
Keni mbledhje familjare më të mëdhaja
10:15
But maybe it's a bad thing as well.
250
600000
2000
Por mbase mund të jetë gjithashtu diçka e keqe .
10:17
How many fathers in the room? Raise your hands.
251
602000
2000
Sa baballarë kemi në dhomë? Ngrini dorën.
10:19
Okay, so experts think that one to three percent of you
252
604000
3000
Dakord, ekspertët mendojnë që një deri në tre përqind prej jush
10:22
are not actually the father of your child.
253
607000
2000
nuk janë babai i fëmijës tuaj.
10:24
(Laughter)
254
609000
2000
(Te qeshura)
10:26
Look --
255
611000
2000
Shiko --
10:28
(Laughter)
256
613000
4000
(Te qeshura)
10:32
These genomes, these 23 chromosomes,
257
617000
3000
Këto gjenome, këto 23 kromozome,
10:35
they don't in any way represent the quality of our relationships
258
620000
3000
ato në asnjë mënyrë që s'prezantojnë kualitetin e marrdhënieve tona
10:38
or the nature of our society -- at least not yet.
259
623000
2000
apo natyrën e shoqërisë -- të paktën jo deri tani.
10:40
And like any new technology,
260
625000
2000
Dhe si çdo teknologji e re,
10:42
it's really in humanity's hands
261
627000
2000
e gjitha varet nga duart e njeriut
10:44
to wield it for the betterment of mankind, or not.
262
629000
3000
t'i shërbeje njerzimit, apo jo.
10:47
And so I urge you all to wake up and to tune in
263
632000
3000
Dhe ju lus të gjithëve të zgjoheni dhe ti kushtoni vëmendje
10:50
and to influence the genomic revolution that's happening all around you.
264
635000
3000
dhe të influenconi revolucionin gjenetik që po ndodh sot rreth jush.
10:53
Thank you.
265
638000
2000
Faleminderit
10:55
(Applause)
266
640000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Richard Resnick - EntrepreneurRichard Resnick is on the front lines of the business of genomes, as CEO of GenomeQuest, a maker of genomic software.
Why you should listen
Richard Resnick is CEO of GenomeQuest , a company that builds software to support genomic medicine -- research and individualized treatments that take advantage of cheap and accessible genome processing. He was previously CEO of Mosaic Bioinformatics; before becoming a bio-entrepreneur, he was a member of the Human Genome Project under Eric Lander at MIT.
Richard Resnick | Speaker | TED.com