TEDxUSC
Scott Fraser: Why eyewitnesses get it wrong
Scott Fraser: Përse dëshmitë okulare janë të gabuara
Filmed:
Readability: 4.3
1,283,289 views
Scott Fraser studion sesi njerëzit i mbajnë mend krimet -- dhe dëshmojnë për to. Në këtë fjalim të fuqishëm, i cili fokusohet në një gjuajtje vrastare në perëndimin e diellit, ai sugjeron se dëshmitarët okularë të një krimi mund të krijojnë "kujtime" që nuk janë parë ndonjëherë. Përse? Sepse truri e urren zbrazëtinë.
Scott Fraser - Forensic psychologist, expert witness
Scott Fraser is a forensic psychologist who thinks deeply about the fallibility of human memory and encourages a more scientific approach to trial evidence. Full bio
Scott Fraser is a forensic psychologist who thinks deeply about the fallibility of human memory and encourages a more scientific approach to trial evidence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
The murder happened a little over 21 years ago,
0
2097
4472
Vrasja ndodhi mbi 21 vite me parë
18 Janar 1991
00:22
January the 18th, 1991,
1
6569
4279
00:26
in a small
2
10848
2261
në qytetin e vogël rezidencial
00:29
bedroom community
3
13109
2374
00:31
of Lynwood, California, just a few miles
4
15483
2835
të Lynwood,
Kaliforni, vetëm pak km
00:34
southeast of Los Angeles.
5
18318
2498
në juglindje të Los Angeles.
00:36
A father came out of his house
6
20816
2835
Një baba doli nga shtëpia e tij
00:39
to tell his teenage son and his five friends
7
23651
3407
për t'i treguar djalit te tij adoleshent e
pesë miqëve të tij,
pesë miqëve të tij,
00:42
that it was time for them to stop horsing around
8
27058
2779
se ishte koha të pushonin së luajturi
00:45
on the front lawn and on the sidewalk,
9
29837
2910
në lëndinën e përparme dhe trotuar,
të vinin në shtëpi, të përfundonin detyrat
00:48
to get home, finish their schoolwork,
10
32747
2908
00:51
and prepare themselves for bed.
11
35655
2746
dhe të bëheshin gati për të fjetur.
00:54
And as the father was administering these instructions,
12
38401
3570
E ndërkohë që babai jepte këto intruksione
00:57
a car drove by, slowly,
13
41971
3338
një makinë u duk aty pranë, ngadalë
01:01
and just after it passed the father and the teenagers,
14
45309
2902
dhe sapo kaloi pranë babait dhe të rinjve
01:04
a hand went out from the front passenger window,
15
48211
3988
një dorë u zgjat jashtë nga dritarja e
përparme e pasagjerit
përparme e pasagjerit
01:08
and -- "Bam, Bam!" -- killing the father.
16
52199
5262
dhe -- "Bam, Bam!" -- vrau babain.
01:13
And the car sped off.
17
57461
3159
Dhe makina shpejtoi të largohej.
01:16
The police,
18
60620
1841
Policia,
01:18
investigating officers, were amazingly efficient.
19
62461
3830
oficeret investigues, u treguan mjaft eficientë.
01:22
They considered all the usual culprits,
20
66291
2430
Ata konsideruan fajtorët e mundshëm
01:24
and in less than 24 hours, they had selected their suspect:
21
68721
4567
e në më pak se 24 orë,
e kishin zgjedhur të dyshuarin
e kishin zgjedhur të dyshuarin
01:29
Francisco Carrillo, a 17-year-old kid
22
73288
3578
Francisco Carrillo, një fëmijë 17 vjeçar
01:32
who lived about two or three blocks away
23
76866
2037
që jetonte rreth dy-tre blloqe me larg
01:34
from where the shooting occurred.
24
78903
2735
nga vendi ku ndodhi vrasja.
01:37
They found photos of him. They prepared a photo array,
25
81638
4648
Ata gjetën foto të tij.
Përgatitën një koleksion prej tyre,
Përgatitën një koleksion prej tyre,
01:42
and the day after the shooting,
26
86286
3584
dhe një ditë pas vrasjes,
01:45
they showed it to one of the teenagers, and he said,
27
89870
2893
ata ia treguan njërit prej adoleshentëve,
dhe ai tha,
dhe ai tha,
"Kjo është fotoja.
01:48
"That's the picture.
28
92763
2319
01:50
That's the shooter I saw that killed the father."
29
95082
5387
Ky është vrasësi që pashë të gjuante,
te vriste babain."
te vriste babain."
01:56
That was all a preliminary hearing judge had
30
100469
2577
Kjo mjaftoi që gjyqtari të vendoste
paraprakisht,
paraprakisht,
01:58
to listen to, to bind Mr. Carrillo over to stand trial
31
103046
5109
të nënshtronte Z.Carrillo para gjyqit
akuzuar
akuzuar
02:04
for a first-degree murder.
32
108155
2687
për vrasje të gradës së parë.
02:06
In the investigation that followed before the actual trial,
33
110842
3207
Në investigimin para gjyqit të mirfilltë,
02:09
each of the other five teenagers was shown
34
114049
3411
secilit prej pesë adoleshentëve të tjerë
iu tregua i njejti grup fotosh.
02:13
photographs, the same photo array.
35
117460
4048
02:17
The picture that we best can determine was probably
36
121508
2824
Fotoja më e mirë ndoshta
ndër fotot që iu treguan atyre
02:20
the one that they were shown in the photo array
37
124332
2272
ështe fotoja në cepin e majtë ne fund
të këtyre portreteve.
të këtyre portreteve.
02:22
is in your bottom left hand corner of these mug shots.
38
126604
3697
02:26
The reason we're not sure absolutely is because
39
130301
3436
Arsyeja përse nuk jemi plotësisht të
sigurt,
sigurt,
ështe natyra e ruajtes së provave
02:29
of the nature of evidence preservation
40
133737
4433
në sistemin tonë gjyqsor, por
02:34
in our judicial system,
41
138170
2284
ky do jetë një fjalim i veçantë më vonë
në një TEDx tjetër. (Të qeshura)
në një TEDx tjetër. (Të qeshura)
02:36
but that's another whole TEDx talk for later. (Laughter)
42
140454
4748
02:41
So at the actual trial,
43
145202
2906
Kështu, në gjyqin e mirëfilltë,
02:44
all six of the teenagers testified,
44
148108
3000
të gjashtë adoleshentët dëshmuan, dhe
02:47
and indicated the identifications they had made
45
151108
3758
identifikuan personin në foto.
02:50
in the photo array.
46
154866
3476
Ai u dënua me burgim të përjetshëm, dhe
02:54
He was convicted. He was sentenced to life imprisonment,
47
158342
4781
02:59
and transported to Folsom Prison.
48
163123
5459
u dergua në burgun e Folsom.
03:04
So what's wrong?
49
168582
2089
Pra, cfare nuk shkon?
03:06
Straightforward, fair trial, full investigation.
50
170671
4766
E qartë, hetim i plotë, gjykim i drejte.
Ah, po, arma nuk u gjet ndonjëherë.
03:11
Oh yes, no gun was ever found.
51
175437
3541
03:14
No vehicle was ever identified as being the one
52
178978
4154
Asnjë makinë nuk u identifikua si ajo
nga e cila vrasësi nxorri armën, e asnjë
03:19
in which the shooter had extended his arm,
53
183132
3224
03:22
and no person was ever charged with being the driver
54
186356
3285
person nuk u identifikua me shoferin.
03:25
of the shooter's vehicle.
55
189641
3242
03:28
And Mr. Carrillo's alibi?
56
192883
3881
Alibia e Z.Carrillo?
03:32
Which of those parents here in the room might not lie
57
196764
5294
Cilët prindër këtu, në këtë sallë, nuk do
të gënjenin, në mbrojtje të vajzës ose
03:37
concerning the whereabouts of your son or daughter
58
202058
2819
djalit të akuzuar për vrasje?
03:40
in an investigation of a killing?
59
204877
3897
03:46
Sent to prison,
60
210874
2722
Të dërguar në burg,
03:49
adamantly insisting on his innocence,
61
213596
3498
duke ngulmuar për pafajësinë e tij,
03:52
which he has consistently for 21 years.
62
217094
4737
vazhdimisht për 21 vjet.
03:57
So what's the problem?
63
221831
3471
Pra, kush ështe problemi?
04:01
The problems, actually, for this kind of case
64
225302
2724
Problemet në fakt, në këtë rast
janë me shumë dimensione, nga dekada
04:03
come manyfold from decades of scientific research
65
228026
3909
të tëra kërkimesh shkencore duke përfshirë
04:07
involving human memory.
66
231935
3902
kujtesën njerëzore.
04:11
First of all, we have all the statistical analyses
67
235837
2814
Pikësëpari, kemi analizën statistikore nga
04:14
from the Innocence Project work,
68
238651
2207
Projekti i Pafajësisë (Innocent Project)
04:16
where we know that we have, what,
69
240858
2697
ku e dimë se kemi, çfarë,
04:19
250, 280 documented cases now where people have
70
243555
3781
250,280 raste të dokumentuara deri tani
04:23
been wrongfully convicted and subsequently exonerated,
71
247336
4072
ku njerëzit janë dënuar gabimisht e më pas
janë liruar, disa nga dënimi me vdekje,
04:27
some from death row, on the basis of later DNA analysis,
72
251408
6346
pas analizave të ADN-së të bëra më vone,
04:33
and you know that over three quarters of all of those cases
73
257754
3661
e ju e dini se në treçerekun e këtyre
04:37
of exoneration involved only eyewitness identification
74
261415
6271
rasteve, identifikimi dhe dënimi bazohen
vetëm në dëshmitë okulare.
04:43
testimony during the trial that convicted them.
75
267686
3647
Ne e dimë se identifikimet që vijnë nga
dëshmitë okulare nuk janë të besueshme.
dëshmitë okulare nuk janë të besueshme.
04:47
We know that eyewitness identifications are fallible.
76
271333
5175
04:52
The other comes from an interesting aspect
77
276508
2220
Kjo vjen nga nje aspekt interesant i
04:54
of human memory that's related to various brain functions
78
278728
3203
kujtesës së njeriut që lidhet me funksione
të ndryshme të trurit,
të ndryshme të trurit,
04:57
but I can sum up for the sake of brevity here
79
281931
2566
por për ta përmbledhur shkurt
në një fjali të thjeshtë:
05:00
in a simple line:
80
284497
2384
05:02
The brain abhors a vacuum.
81
286881
4748
Truri e urren zbrazëtinë.
05:07
Under the best of observation conditions,
82
291629
3910
Në kushtet më të mira të vëzhgimit,
05:11
the absolute best,
83
295539
1872
absolutisht më të mirat,
05:13
we only detect, encode and store in our brains
84
297411
3713
ne zbulojmë, kodojmë dhe ruajmë
në trurin tonë
në trurin tonë
05:17
bits and pieces of the entire experience in front of us,
85
301124
3695
vetëm pjesë të vogla të një eksperiencë
të plotë para nesh,
të plotë para nesh,
05:20
and they're stored in different parts of the brain.
86
304819
2329
dhe ato ruhen në pjesë të ndryshme
të trurit.
të trurit.
05:23
So now, when it's important for us to be able to recall
87
307148
4155
Kështu pra, kur është e rëndësishme për
ne të rikujtojmë
ne të rikujtojmë
nje eksperiencë të kaluar
05:27
what it was that we experienced,
88
311303
3021
05:30
we have an incomplete, we have a partial store,
89
314324
5278
ne kemi një kujtim jo të plotë, por
të pjesshëm
të pjesshëm
dhe çfarë ndodh?
05:35
and what happens?
90
319602
2453
05:37
Below awareness, with no requirement for any kind of
91
322055
2824
Pa vetëdije, pa nevojë të ndonjë
proçesi motivues, truri plotëson
informacionin
informacionin
05:40
motivated processing, the brain fills in information
92
324879
5171
05:45
that was not there,
93
330050
2425
që mungon,
05:48
not originally stored,
94
332475
2450
të paruajtur fillimisht,
05:50
from inference, from speculation,
95
334925
2544
bazuar në inferencë, në spekulime,
05:53
from sources of information that came to you,
96
337469
2812
nga burime informacioni
që mbërritën te ty,
që mbërritën te ty,
05:56
as the observer, after the observation.
97
340281
3135
si vëzhgues, pas vëzhgimit.
05:59
But it happens without awareness such that
98
343416
2074
Por kjo ndodh pa vetëdije, kështu që
06:01
you don't, aren't even cognizant of it occurring.
99
345490
3634
ti as nuk e di që kjo dukuri po ndodh
06:05
It's called reconstructed memories.
100
349124
2267
Kjo dukuri quhet rindërtimi i kujtimeve.
06:07
It happens to us in all the aspects of our life, all the time.
101
351391
4299
Na ndodh në të gjitha aspektet e jetës,
gjatë gjithë kohës.
gjatë gjithë kohës.
06:11
It was those two considerations, among others --
102
355690
3264
Ishin këto dy konsiderata, përveç
të tjerash --
të tjerash --
06:14
reconstructed memory, the fact about the eyewitness fallibility --
103
358954
4505
kujtesë e rindërtuar, fakti rreth
gabueshmerise se dëshmitarëve okulare --
gabueshmerise se dëshmitarëve okulare --
06:19
that was part of the instigation
104
363459
3056
qe u be kryesisht shtysa
06:22
for a group of appeal attorneys
105
366515
2449
për një grup avokatësh apeli
06:24
led by an amazing lawyer named Ellen Eggers
106
368964
3472
të udhëhequr nga një jurist i mahnitshëm,
Ellen Eggers
Ellen Eggers
06:28
to pool their experience and their talents together
107
372436
4128
mbledhja e eksperiencës dhe e talenteve
të tyre së bashku
të tyre së bashku
06:32
and petition a superior court
108
376564
1837
për një peticion në gjykatën e lartë
06:34
for a retrial for Francisco Carrillo.
109
378401
5070
për rigjykimin e çështjes së
Francisco Carrillo.
Francisco Carrillo.
06:39
They retained me, as a forensic neurophysiologist,
110
383471
4388
Ata më zgjodhën mua,
si neurofiziolog mjeko-ligjor,
si neurofiziolog mjeko-ligjor,
06:43
because I had expertise
111
387859
2142
sepse unë kisha ekspertizën
06:45
in eyewitness memory identification,
112
390001
2120
në identifikimin me anë të kujtimeve nga
dëshmite okulare,
dëshmite okulare,
06:48
which obviously makes sense for this case, right?
113
392121
3195
gjë e cila ka kuptim në këtë rast, apo jo?
06:51
But also because I have expertise and testify about
114
395316
3344
Por edhe sepse une kam eksperiencë dhe
dëshmi
dëshmi
mbi natyrën e vizionit njerëzor natën.
06:54
the nature of human night vision.
115
398660
4377
06:58
Well, what's that got to do with this?
116
403037
3033
Po mirë, ç'lidhje ka kjo me ngjarjen?
07:01
Well, when you read through the case materials
117
406070
3302
Po të lexohen materialet e mbledhura
07:05
in this Carrillo case,
118
409372
2722
për rastin Carrillo,
07:07
one of the things that suddenly strikes you is that
119
412094
2830
një nga gjërat që të bën përshtypje
menjëherë ështe
menjëherë ështe
07:10
the investigating officers said the lighting was good
120
414924
3490
fakti se investiguesit kanë thënë
se ndriçimi ishte i mirë
se ndriçimi ishte i mirë
07:14
at the crime scene, at the shooting.
121
418414
3534
në skenën e krimit, gjatë vrasjes.
07:17
All the teenagers testified during the trial
122
421948
3457
Të gjithë adoleshentët dëshmuan në gjyq
07:21
that they could see very well.
123
425405
3479
se ata mund të shihnin shumë mirë.
07:24
But this occurred in mid-January,
124
428884
2840
Por ngjarja ndodhi në mes Janari,
07:27
in the Northern Hemisphere, at 7 p.m. at night.
125
431724
5999
në Hemisferën Veriore, në 7 të mbrëmjes.
07:33
So when I did the calculations
126
437723
3025
Pra, kur unë bëra llogaritjet
07:36
for the lunar data and the solar data
127
440748
2212
mbi të dhënat hënore dhe diellore
07:38
at that location on Earth at the time of the incident
128
442960
3179
në atë pozicion gjeografik, në kohën
e vrasjes atë natë,
07:42
of the shooting, all right,
129
446139
2048
kishte kaluar muzgu me kohë
07:44
it was well past the end of civil twilight
130
448187
2617
07:46
and there was no moon up that night.
131
450804
2256
dhe hëna nuk dukej atë natë.
07:48
So all the light in this area from the sun and the moon
132
453060
2279
Kështu, e gjithë drita e hënës dhe diellit
në këtë zonë
në këtë zonë
07:51
is what you see on the screen right here.
133
455339
2584
është ajo çka shihni në ekran, tamam ketu.
07:53
The only lighting in that area had to come
134
457923
2914
07:56
from artificial sources,
135
460837
3270
Ndriçimi i vetëm në atë zone vinte
nga burime artificiale,
08:00
and that's where I go out and I do the actual reconstruction
136
464107
2768
dhe këtu vij unë në skenë dhe bëj
rindërtimin e mirëfilltë të skenës
rindërtimin e mirëfilltë të skenës
08:02
of the scene with photometers, with various measures
137
466875
2797
me fotometer, për matje të ndryshme
08:05
of illumination and various other measures of
138
469672
1974
të ndriçimit dhe matje të tjera
08:07
color perception, along with special cameras
139
471646
4467
të perceptimit të ngjyrave, duke përdorur
kamera speciale
kamera speciale
dhe film me shpejtesi te larte, ok?
08:12
and high-speed film, right?
140
476113
2129
08:14
Take all the measurements and record them, right?
141
478242
2929
Marrim të gjitha matjet dhe i regjistrojmë.
Dhe pastaj bëjmë fotografitë,
dhe kjo është skena
dhe kjo është skena
08:17
And then take photographs, and this is what the scene
142
481171
2157
08:19
looked like at the time of the shooting
143
483328
1435
se si dukej në momentin e vrasjes
08:20
from the position of the teenagers
144
484763
2466
nga pozicioni i adoleshentëve
08:23
looking at the car going by and shooting.
145
487229
3822
duke vështruar makinën të vinte dhe
gjuajtjen.
gjuajtjen.
08:26
This is looking directly across the street
146
491051
2305
Kjo është pamja nga rruga
08:29
from where they were standing.
147
493356
2328
ku ato po qëndronin.
08:31
Remember, the investigating officers' report said
148
495684
2353
Kujtoni se raporti i hetuesve thoshte
08:33
the lighting was good.
149
498037
2233
se ndriçimi ishte i mirë.
08:36
The teenagers said they could see very well.
150
500270
2434
Adoleshentët thanë se ata mund të shihnin
shumë mirë.
shumë mirë.
08:38
This is looking down to the east,
151
502704
3251
Kjo është pamja nga lindja,
08:41
where the shooting vehicle sped off,
152
505955
3696
ku makina e vrasësit u largua me shpejtësi
08:45
and this is the lighting directly behind the father
153
509651
4892
dhe ky është ndriçimi direkt pas babait
08:50
and the teenagers.
154
514543
2341
dhe adoleshentëve.
08:52
As you can see, it is at best poor.
155
516884
3911
Siç mund ta shihni, është mjaft i dobët.
08:56
No one's going to call this well-lit, good lighting,
156
520795
3873
Askush nuk do ta quante ndriçim i mirë,
09:00
and in fact, as nice as these pictures are,
157
524668
3194
dhe në fakt, sado të këndshme
janë këto foto,
janë këto foto,
09:03
and the reason we take them is I knew I was going to have to testify in court,
158
527862
3461
dhe arsyeja për të cilën i bëmë, është
se unë e dija që do duhej të dëshmoja,
se unë e dija që do duhej të dëshmoja,
09:07
and a picture is worth more than a thousand words
159
531323
3192
dhe një foto ka vlerën e një mijë fjalëve
09:10
when you're trying to communicate numbers,
160
534515
2400
kur përpiqesh të komunikosh me numra,
09:12
abstract concepts like lux, the international measurement
161
536915
3272
apo koncepte abstrakte si lux, njësia
ndërkombëtare e matjes së ndriçimit,
ndërkombëtare e matjes së ndriçimit,
09:16
of illumination, the Ishihara color perception test values.
162
540187
5176
vlerat e testit Ishihara për perceptimin
e ngjyrave.
e ngjyrave.
Kur këto vlera i prezantohen njerëzve, të
cilët nuk janë të specializuar
cilët nuk janë të specializuar
09:21
When you present those to people who are not well-versed
163
545363
3161
09:24
in those aspects of science and that, they become
164
548524
3116
në këto aspekte të shkencës, ato
shndërrohen
shndërrohen
09:27
salamanders in the noonday sun. It's like
165
551640
2379
në salamandra të diellit të mesditës.
09:29
talking about the tangent of the visual angle, all right?
166
554019
2914
Është si të flasësh për tangenten e këndit
të shikimit, apo jo?
të shikimit, apo jo?
09:32
Their eyes just glaze over, all right?
167
556933
2785
Syte e tyre nuk koncentrohen.
09:35
A good forensic expert also has to be a good educator,
168
559718
4359
Një ekspert i mirë mjeko-ligjor, duhet të
jetë gjithashtu dhe një mësues i mirë,
jetë gjithashtu dhe një mësues i mirë,
09:39
a good communicator, and that's part of the reason
169
564077
2159
një komunikues i mirë, dhe kjo është një
nga arsyet
nga arsyet
09:42
why we take the pictures, to show not only
170
566236
2295
se pse ne bëjmë foto, të tregojmë jo vetëm
09:44
where the light sources are, and what we call the spill,
171
568531
2800
ku janë burimet e dritës, dhe se
çfarë ne quajmë shpërndarje të saj,
çfarë ne quajmë shpërndarje të saj,
09:47
the distribution, but also so that it's easier
172
571331
2629
por gjithashtu që ta bëjmë më të lehtë
09:49
for the trier of fact to understand the circumstances.
173
573960
4035
shpjegimin e rrethanave.
09:53
So these are some of the pictures that, in fact,
174
577995
2873
Pra, këto janë disa nga fotot që, në fakt,
09:56
I used when I testified,
175
580868
2415
unë i përdora kur dëshmova,
09:59
but more importantly were, to me as a scientist,
176
583283
1865
por më të rëndësishme,
për mua si shkenctar,
për mua si shkenctar,
10:01
are those readings, the photometer readings,
177
585148
1983
janë vlerat qe tregon fotometri,
10:03
which I can then convert into actual predictions
178
587131
4600
të cilat une mund t'i konvertoj në
parashikime
parashikime
10:07
of the visual capability of the human eye
179
591731
3520
të aftësisë vizuale të syrit njerëzor
10:11
under those circumstances,
180
595251
2376
në ato rrethana,
10:13
and from my readings that I recorded at the scene
181
597627
3648
dhe nga vlerat e regjistruara ne skenën
e ngjarjes
e ngjarjes
10:17
under the same solar and lunar conditions
182
601275
2240
nën të njejtat kushte diellore dhe hënore
në të njejtën kohë, e kështu me rradhë,
10:19
at the same time, so on and so forth, right,
183
603515
2992
10:22
I could predict
184
606507
1406
Une munda të parashikoj
10:23
that there would be no reliable color perception,
185
607913
2192
se nuk mund të kishte një perceptim të
besueshëm të ngjyrave,
besueshëm të ngjyrave,
10:26
which is crucial for face recognition,
186
610105
2314
faktor që është kryesor per dallimin
e fytyrave,
e fytyrave,
10:28
and that there would be only scotopic vision,
187
612419
2312
dhe se do të kishte vetëm një vizion
skotopik,
skotopik,
10:30
which means there would be very little resolution,
188
614731
1960
që do të thotë një rezolucion shumë
të ulët,
të ulët,
10:32
what we call boundary or edge detection,
189
616691
2248
që ne e quajmë detektim i teheve
dhe skajeve,
dhe skajeve,
10:34
and that furthermore, because the eyes would have been
190
618939
2315
dhe se për më tepër, për shkak se sytë
do të ishin
do të ishin
10:37
totally dilated under this light, the depth of field,
191
621254
3805
totalisht të zgjeruar nën këtë dritë,
thellësia e fushës,
thellësia e fushës,
distanca në të cilën mund të fokusohesh
e të shohësh detaje,
e të shohësh detaje,
10:40
the distance at which you can focus and see details,
192
625059
3158
10:44
would have been less than 18 inches away.
193
628217
5394
do të ishte më pak se 50 cm larg.
10:49
I testified to that to the court,
194
633611
2504
Dëshmova për këtë edhe në gjyq,
10:52
and while the judge was very attentive,
195
636115
2433
dhe ndërkohë që gjykatësi ishte shumë
i vëmendshëm,
i vëmendshëm,
10:54
it had been a very, very long hearing
196
638548
2607
ishte një seancë shumë, shumë e gjatë
10:57
for this petition for a retrial, and as a result,
197
641155
4744
për këtë peticion për rigjykimin, dhe si
përfundim,
përfundim,
11:01
I noticed out of the corner of my eye
198
645899
1760
unë vura re me bisht syri
11:03
that I thought that maybe the judge was going to need
199
647659
4145
dhe mendova se ndoshta gjykatësit do t'i
duhej më shume për tu bindur
11:07
a little more of a nudge
200
651804
2063
11:09
than just more numbers.
201
653867
2508
sesa thjesht numra.
11:12
And here I became a bit audacious,
202
656375
2292
Në atë moment u bëra i guximshëm,
11:14
and I turned
203
658667
1520
dhe u ktheva
11:16
and I asked the judge,
204
660187
2392
dhe e pyeta gjykatësin,
11:18
I said, "Your Honor, I think you should go out
205
662579
2408
Thashë, "I Nderuar, unë mendoj se ju
duhet të dilni jashtë
duhet të dilni jashtë
11:20
and look at the scene yourself."
206
664987
2704
dhe ta shihni skenën me sytë tuaj."
11:23
Now I may have used a tone which was more like a dare
207
667691
3141
Ndoshta mund të kem përdorur një ton
që tingëlloi më shumë si sfidues
që tingëlloi më shumë si sfidues
11:26
than a request — (Laughter) —
208
670832
2404
sesa një kërkesë -- (Të qeshura) --
11:29
but nonetheless, it's to this man's credit and his courage
209
673236
4447
por megjithatë, është falë guximit të
këtij njeriu
këtij njeriu
kur tha, "Po, do ta bëj."
11:33
that he said, "Yes, I will."
210
677683
3616
11:37
A shocker in American jurisprudence.
211
681299
3992
Një tronditje për jurisprudencën
Amerikane.
Amerikane.
11:41
So in fact, we found the same identical conditions,
212
685291
2472
Pra, ne gjetëm të njejtat kushte identike,
11:43
we reconstructed the entire thing again,
213
687763
2041
rindërtuam të gjithë skenën sërish,
11:45
he came out with an entire brigade of sheriff's officers
214
689804
4010
ai erdhi me të gjithë brigadën e oficerëve
11:49
to protect him in this community, all right? (Laughter)
215
693814
5157
për t'a mbrojtur ate në këtë komunitet,
apo jo? (Të qeshura)
apo jo? (Të qeshura)
11:54
We had him stand actually slightly in the street,
216
698971
5054
E bëmë të qëndronte shumë pranë rrugës,
11:59
so closer to the suspect vehicle, the shooter vehicle,
217
704025
3180
më afër makinës së vrasësit,
sesa kishin qenë adoleshentët,
12:03
than the actual teenagers were,
218
707205
2742
12:05
so he stood a few feet from the curb
219
709947
2224
kështu ai qëndroi pranë buzës së trotuarit
12:08
toward the middle of the street.
220
712171
2612
12:10
We had a car that came by,
221
714783
2917
drejt mesit të rrugës.
Kishim një makinë në rolin e makinës së
vrasësit,
vrasësit,
12:13
same identical car as described by the teenagers, right?
222
717700
4951
e njëjta siç e kishin përshkruar
adoleshentët, në rregull?
adoleshentët, në rregull?
12:18
It had a driver and a passenger,
223
722651
1937
Kishte një shofer dhe një pasagjer,
12:20
and after the car had passed the judge by,
224
724588
3823
dhe pasi makina kaloi pranë gjykatësit,
12:24
the passenger extended his hand,
225
728411
3514
pasagjeri zgjati dorën,
12:27
pointed it back to the judge as the car continued on,
226
731925
4574
e ia drejtoi gjykatësit, ndërkohë që
makina largohej,
makina largohej,
12:32
just as the teenagers had described it, right?
227
736499
2219
tamam ashtu siç e kishin përshkruar
adoleshentët, në rregull?
adoleshentët, në rregull?
12:34
Now, he didn't use a real gun in his hand,
228
738718
2853
Ai nuk përdori një armë të vërtetë,
12:37
so he had a black object in his hand that was similar
229
741571
2418
por një objekt të zi të ngjashëm
12:39
to the gun that was described.
230
743989
1979
me armën që ishte përshkruar.
12:41
He pointed by, and this is what the judge saw.
231
745968
2846
Ai i drejtoi "armën" dhe kjo ishte
ajo që gjykatësi pa.
ajo që gjykatësi pa.
12:44
This is the car 30 feet away from the judge.
232
748814
7099
Kjo është makina 9 metra larg nga
gjykatësi.
gjykatësi.
12:51
There's an arm sticking out of the passenger side
233
755913
2912
Nga ana e pasagjerit mund të shihni të
dalë një krah
dalë një krah
12:54
and pointed back at you.
234
758825
2373
drejtuar tek ju.
12:57
That's 30 feet away.
235
761198
1965
Eshtë 9 metra larg.
12:59
Some of the teenagers said that in fact the car
236
763163
2192
Disa nga adoleshentët deklaruan në fakt
se makina
se makina
13:01
was 15 feet away when it shot.
237
765355
2576
ishte 4,5 metra larg kur ndodhi gjuajtja.
13:03
Okay. There's 15 feet.
238
767931
3664
Okay. Le të themi 4,5 metra.
13:07
At this point, I became a little concerned.
239
771595
4170
Në këtë pikë, unë fillova
të shqetësohem pak.
të shqetësohem pak.
13:11
This judge is someone you'd never want to play poker with.
240
775765
4734
Ky gjykatësi është dikush me të cilin nuk
do doje kurre të luaje poker.
do doje kurre të luaje poker.
13:16
He was totally stoic. I couldn't see a twitch of his eyebrow.
241
780499
4288
Ai ishte krejtësisht stoik. Nuk mund të
dalloja asnjë shprehje në sytë e tij.
dalloja asnjë shprehje në sytë e tij.
As përkuljen më të vogël të kokës.
13:20
I couldn't see the slightest bend of his head.
242
784787
3269
13:23
I had no sense of how he was reacting to this,
243
788056
3501
Nuk e kisha idenë më të vogël se si
ai do reagonte,
ai do reagonte,
13:27
and after he looked at this reenactment,
244
791557
3040
dhe pas këtij inskenimi,
13:30
he turned to me and he says,
245
794597
1080
ai u kthye drejt meje e më tha,
13:31
"Is there anything else you want me to look at?"
246
795677
3258
"A ka ndonjë gjë tjetër që doni të
shoh unë?"
shoh unë?"
13:34
I said, "Your honor," and I don't know whether I was
247
798935
4495
Unë thashë, "I Nderuar", dhe nuk e di
nëse kisha marrë krahë
nëse kisha marrë krahë
13:39
emboldened by the scientific measurements that I had
248
803430
2957
nga matjet shkencore që kisha bërë
13:42
in my pocket and my knowledge that they are accurate,
249
806387
3696
dhe siguria se ato ishin të sakta,
13:45
or whether it was just sheer stupidity,
250
810083
2255
apo ishte thjeshtë marrëzi,
13:48
which is what the defense lawyers thought — (Laughter) —
251
812338
2825
siç menduan avokatët e mbrojtjes
-- (Të qeshura) --
-- (Të qeshura) --
13:51
when they heard me say,
252
815163
1752
kur më dëgjuan të thoja,
13:52
"Yes, Your Honor, I want you stand right there
253
816915
2704
"Po, I Nderuar, dua të qëndroni
pikërisht aty
pikërisht aty
13:55
and I want the car to go around the block again
254
819619
4336
dhe dua që makina të shkoje
rreth bllokut sërish
rreth bllokut sërish
13:59
and I want it to come and I want it to stop
255
823955
3354
dhe dua të vijë e të ndalojë
14:03
right in front of you, three to four feet away,
256
827309
4190
tamam përballë jush, 1 meter larg,
14:07
and I want the passenger to extend his hand
257
831499
3456
dhe dua që pasagjeri të zgjasë dorën
14:10
with a black object and point it right at you,
258
834955
2016
14:12
and you can look at it as long as you want."
259
836971
5720
me një objekt të zi dhe ta drejtojë atë
drejt jush,
drejt jush,
dhe ju mund ta shihni aq gjatë sa të
dëshironi."
dëshironi."
14:18
And that's what he saw. (Laughter)
260
842691
4427
Dhe kjo është ajo çka ai pa. (Të qeshura)
14:23
You'll notice, which was also in my test report,
261
847118
3840
Do ta vini re, diçka që e kam shkruar
dhe në raportin e testit,
dhe në raportin e testit,
14:26
all the dominant lighting is coming from the north side,
262
850958
2645
e gjithë drita mbizotëruese
vjen nga ana veriore,
vjen nga ana veriore,
14:29
which means that the shooter's face would
263
853603
1743
fakt që tregon se fytyra e gjuajtësit
14:31
have been photo-occluded. It would have been backlit.
264
855346
2616
do të ishte e errët. Do ta kishte dritën
mbrapa.
mbrapa.
14:33
Furthermore, the roof of the car
265
857962
1902
Për më tepër, çatia e makinës
14:35
is causing what we call a shadow cloud inside the car
266
859864
4274
shkakton brenda makinës atë që ne quajmë
reja e hijes
reja e hijes
14:40
which is making it darker.
267
864138
3330
dhe e bën akoma më të errët.
14:43
And this is three to four feet away.
268
867468
4112
Dhe kjo është 1 metër larg.
14:47
Why did I take the risk?
269
871580
3128
Pse e ndërmora unë këtë rrezik?
14:50
I knew that the depth of field was 18 inches or less.
270
874708
4229
Unë e dij që thellësia e fushës ishte
45 cm apo më pak.
45 cm apo më pak.
14:54
Three to four feet, it might as well have been
271
878937
1667
1 metër, mund edhe të kishte qenë
14:56
a football field away.
272
880604
4472
një fushë futbolli larg.
15:00
This is what he saw.
273
885076
2208
Kjo ishte ajo çka ai pa.
15:03
He went back, there was a few more days of evidence
274
887284
3800
Ai u kthye mbrapsht, kaluan ca ditë të
tjera me dëgjimin
tjera me dëgjimin
15:06
that was heard. At the end of it,
275
891084
2304
e dëshmive. Në fund,
15:09
he made the judgment that he was going to grant
276
893388
2628
ai gjykoi se duhej të jepte të drejtën
15:11
the petition for a retrial.
277
896016
3078
për një rigjykim.
15:14
And furthermore, he released Mr. Carrillo
278
899094
2478
Dhe për më tepër, ai e liroi Z.Carrillo
15:17
so that he could aid in the preparation of his own defense
279
901572
2987
kështu që ai të mund të përgatitej për
vetëmbrojtje
vetëmbrojtje
nëse prokurori do të vendoste ta gjykonte
sërish.
sërish.
15:20
if the prosecution decided to retry him.
280
904559
6019
15:26
Which they decided not to.
281
910578
2310
Gje e cila nuk ndodhi.
15:28
He is now a freed man. (Applause)
282
912888
5061
Ai është tashmë një njeri i lirë.
(Duartrokitje)
(Duartrokitje)
15:33
(Applause)
283
917949
3943
15:37
This is him embracing his grandmother-in-law.
284
921892
5104
(Duartrokitje)
Ky është ai duke përqafuar gjyshen
e të dashurës.
e të dashurës.
15:42
He -- His girlfriend was pregnant when he went to trial,
285
926996
4075
E dashura e tij ishte shtatzënë kur ai
u dërgua në gjyq,
u dërgua në gjyq,
15:46
right? And she had a little baby boy.
286
931071
4085
dhe ajo lindi një djalë të vogël.
15:51
He and his son are both attending Cal State, Long Beach
287
935156
2681
Ai dhe i biri janë të dy duke ndjekur
tani, California State University,
tani, California State University,
15:53
right now taking classes. (Applause)
288
937837
6188
në Long Beach, për studime.
(Duartrokitje)
(Duartrokitje)
15:59
And what does this example --
289
944025
3963
Dhe çfarë tregon ky shembull --
16:03
what's important to keep in mind for ourselves?
290
947988
4344
çfarë është e rëndësishme të mbajmë mend,
cili është mësimi?
cili është mësimi?
16:08
First of all, there's a long history of antipathy
291
952332
3696
Pikë së pari, ka një histori të gjatë
antipatie
antipatie
16:11
between science and the law
292
956028
2080
mes shkencës dhe ligjit
16:14
in American jurisprudence.
293
958108
2400
në jurisprudencën Amerikane.
16:16
I could regale you with horror stories of ignorance
294
960508
3448
Unë mund t'ju servirja histori të
tmerrshme injorance
tmerrshme injorance
16:19
over decades of experience as a forensic expert
295
963956
4336
nga dekada eksperience si ekspert
mjeko-ligjor
mjeko-ligjor
16:24
of just trying to get science into the courtroom.
296
968292
4506
duke u munduar ta fusja shkencën në
dhomën e gjykimit.
dhomën e gjykimit.
16:28
The opposing council always fight it and oppose it.
297
972798
4934
Avokatin mbrojtes gjithmonë e luftojnë
dhe e kundërshtojnë.
dhe e kundërshtojnë.
16:33
One suggestion is that all of us become much more
298
977732
3387
Nje sugjerim do ishte që secili prej nesh
të pajtohej pak më shumë
të pajtohej pak më shumë
16:37
attuned to the necessity, through policy,
299
981119
2869
me domosdoshmërinë e shkencës
dhe përmes politikave,
dhe përmes politikave,
16:39
through procedures,
300
983988
2056
e proçedurave,
16:41
to get more science in the courtroom,
301
986044
3184
të përfshijmë më shumë shkencë
në dhomën e gjykimit,
në dhomën e gjykimit,
16:45
and I think one large step toward that
302
989228
2311
dhe unë mendoj se një hap i madh drejt saj
16:47
is more requirements,
303
991539
1842
do ishte rritja e kërkesave,
16:49
with all due respect to the law schools,
304
993381
2559
me gjithë respektin që kam për shkollat
e ligjit,
e ligjit,
16:51
of science, technology, engineering, mathematics
305
995940
5111
të shkencës, teknologjisë, inxhinierisë,
matematikës
matematikës
16:56
for anyone going into the law,
306
1001051
1977
për çdokënd që studion ligjin,
16:58
because they become the judges.
307
1003028
3624
sepse janë ata që bëhen gjykatës.
17:02
Think about how we select our judges in this country.
308
1006652
3048
Mendoni se si ne i zgjedhim gjykatësit në
vendin tonë.
vendin tonë.
17:05
It's very different than most other cultures. All right?
309
1009700
3360
Është shumë më ndryshe sesa shumica e
kulturave të tjera, apo jo?
kulturave të tjera, apo jo?
17:08
The other one that I want to suggest,
310
1013060
2410
Diçka tjetër që doja të sugjeroja,
17:11
the caution that all of us have to have,
311
1015470
2430
kujdesi që të gjithë duhet të tregojmë,
17:13
I constantly have to remind myself,
312
1017900
1840
më duhet t'ia rikujtoj rregullisht vetes,
17:15
about just how accurate are the memories
313
1019740
3103
ndaj saktësisë së kujtimeve tona
17:18
that we know are true, that we believe in?
314
1022843
5369
të cilat mendojmë se janë të vërteta,
tek të cilat besojmë.
tek të cilat besojmë.
17:24
There is decades of research,
315
1028212
3384
Dekada kërkimi,
17:27
examples and examples of cases like this,
316
1031596
4168
me shembuj e shembuj të rasteve të tilla,
17:31
where individuals
317
1035764
1968
ku individët
17:33
really, really believe. None of those teenagers
318
1037732
3512
vërtet, vërtet besojnë. Asnjë nga ato
adoleshentë
adoleshentë
17:37
who identified him
319
1041244
1832
që e identifikuan
17:38
thought that they were picking the wrong person.
320
1043076
3276
nuk e menduan se po zgjidhnin personin
e gabuar.
e gabuar.
17:42
None of them thought they couldn't see the person's face.
321
1046352
3354
Asnjë nga ata nuk mendoi se nuk mund
ta shihte fytyrën e personit.
ta shihte fytyrën e personit.
17:45
We all have to be very careful.
322
1049706
2132
Duhet të jemi të gjithë mjaft të
kujdesshëm.
kujdesshëm.
17:47
All our memories are reconstructed memories.
323
1051838
3640
Të gjitha kujtimet tona janë kujtime të
rindërtuara.
rindërtuara.
17:51
They are the product of what we originally experienced
324
1055478
2398
Ato janë produkt i asaj që ne vërtet kemi
përjetuar
përjetuar
17:53
and everything that's happened afterwards.
325
1057876
2733
dhe çdo gjë e ndodhur në vazhdim.
17:56
They're dynamic.
326
1060609
2051
Ato janë dinamike.
17:58
They're malleable. They're volatile,
327
1062660
2488
Janë të deformueshëm, të paqëndrueshëm,
18:01
and as a result, we all need to remember to be cautious,
328
1065148
4024
dhe si pasojë, duhet të gjithë te jemi
të ndërgjegjshëm,
të ndërgjegjshëm,
se saktësia e kujtimeve tona
18:05
that the accuracy of our memories
329
1069172
3320
18:08
is not measured in how vivid they are
330
1072492
3504
nuk matet me gjallërinë e tyre
18:11
nor how certain you are that they're correct.
331
1075996
5131
as me se sa të sigurtë jemi se ato janë
të sakta.
të sakta.
18:17
Thank you. (Applause)
332
1081127
149090
Faleminderit. (Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Scott Fraser - Forensic psychologist, expert witnessScott Fraser is a forensic psychologist who thinks deeply about the fallibility of human memory and encourages a more scientific approach to trial evidence.
Why you should listen
When it comes to witnesses in criminal trials, the accuracy of human memory can mean the difference between life and death. Scott Fraser is an expert witness who researches what’s real and what’s selective when it comes to human memory and crime. His areas of expertise include human night vision, neuropsychopharmacology, and the effect of stress and other factors on the human mind. He has testified in criminal and civil cases throughout the U.S. in state and federal courts.
In 2011 Fraser was involved in the retrial of a 1992 murder case in which Francisco Carrillo was found guilty and sentenced to two life sentences in prison. Fraser and the team that hired him staged a dramatic reenactment of the night of the murder in question and showed the testimonies that had put Carrillo in jail were unreliable. After 20 years in jail for a crime he didn't commit, Carrillo was freed.
Scott Fraser | Speaker | TED.com