TEDWomen 2013
Boyd Varty: What I learned from Nelson Mandela
Boyd Varty: Nelson Mandela'dan öğrendiklerim
Filmed:
Readability: 3.2
1,730,475 views
"Vahşi doğa katedralinde, bize geri yansıyan en iyi yanlarımızı görme şansına sahibiz." Vahşi yaşam aktivisti Boyd Varty, hayvanlar, insanlar ve aralarındaki bağa, veyahut "Ben, sen olduğun için benim" olarak tanımlanan ubuntu'ya dair hikâyeler paylaşıyor. Bu konuşmayı, yüce gönüllülüğün ve zengin ruhluluğun vücuda gelmiş hâli olan Güney Afrikalı lider Nelson Mandela'ya atfediyor.
Boyd Varty - Environmental and literacy activist
In his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit. Full bio
In his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Ben kalpten yaşamaya çalışan bir adamım
00:12
I'm a man who's trying to live from his heart,
0
581
3708
ve başlamadan hemen önce
00:16
and so just before I get going,
1
4289
3065
00:19
I wanted to tell you as a South African
2
7354
2571
size bir Güney Afrikalı olarak söylemek istediğim şey
bana en çok ilham veren kişilerden birinin
00:21
that one of the men who has inspired me most
3
9925
2984
birkaç saat önce vefat ettiğidir.
00:24
passed away a few hours ago.
4
12909
3066
00:27
Nelson Mandela has come to the end
5
15975
2690
Nelson Mandela özgürlüğe olan
uzun yürüyüşünün sonuna geldi.
00:30
of his long walk to freedom.
6
18665
2680
00:33
And so this talk is going to be for him.
7
21345
4935
Bunun için bu konuşma onun için olacak.
00:40
I grew up in wonder.
8
28544
2810
Merak içinde büyüdüm.
00:43
I grew up amongst those animals.
9
31354
4115
Bu hayvanların arasında büyüdüm.
00:47
I grew up in the wild eastern part of South Africa
10
35469
4391
Güney Afrika'nın vahşi doğu kısmı olan
00:51
at a place called Londolozi Game Reserve.
11
39860
2898
Londolozi Safari Parkı denilen bir yerde büyüdüm.
00:54
It's a place where my family has been
12
42758
2772
Burası ailemin dört nesildir
00:57
in the safari business for four generations.
13
45530
4195
safari işiyle uğraştığı yerdir.
01:01
Now for as long as I can remember,
14
49725
2237
Evet, hatırlayabildiğim kadarıyla hep yaptığım
01:03
my job has been to take people out into nature,
15
51962
4737
iş insanları tabiata götürmek olmuştu
01:08
and so I think it's a lovely twist of fate today
16
56699
2911
ve bu yüzden doğadaki bazı deneyimlerimi
01:11
to have the opportunity
17
59610
1820
bu buluşmaya
01:13
to bring some of my experiences out in nature
18
61430
2881
getirme fırsatı bulmak
01:16
in to this gathering.
19
64311
2140
kaderin güzel bir cilvesi.
01:18
Africa is a place
20
66451
1879
Afrika,
01:20
where people still sit under starlit skies
21
68330
3384
insanların hâlâ yıldızlı gökyüzünün ve kamp ateşlerinin
01:23
and around campfires and tell stories,
22
71714
3410
altında oturdukları ve hikâyeler anlatıkları bir yerdir
01:27
and so what I have to share with you today
23
75124
2691
ve bu yüzden sizinle bugün paylaşacağım şey
01:29
is the simple medicine of a few campfire stories,
24
77815
4419
birkaç kamp ateşi hikâyesinin basit ilacı olacak,
01:34
stories about heroes of heart.
25
82234
3138
yürekli kahramanların hikâyeleri.
01:37
Now my stories are not the stories
26
85372
2120
Şimdi benim anlatacağım hikâyeler
01:39
that you'll hear on the news,
27
87492
1698
haberlerde duyabileceğiniz hikâyeler değil
ve Afrika'nın sert bir yer olduğu doğru olmakla beraber,
01:41
and while it's true that Africa is a harsh place,
28
89190
2973
01:44
I also know it to be a place
29
92163
1937
ben orayı insanların, hayvanların ve eko-sistemlerin
01:46
where people, animals and ecosystems
30
94100
4266
bize birbirine daha bağlı bir dünyayı öğrettiği
01:50
teach us about a more interconnected world.
31
98366
4387
bir yer olarak biliyorum.
01:54
When I was nine years old,
32
102753
1978
Dokuz yaşındayken
01:56
President Mandela came to stay with my family.
33
104731
3234
Cumhurbaşkanı Mandela ailemle kalmaya geldi.
01:59
He had just been released from
his 27 years of incarceration,
his 27 years of incarceration,
34
107965
3424
27 yıllık tutsaklığından yeni kurtulmuştu
02:03
and was in a period of readjustment
35
111389
2627
ve birdenbire olan küresel simge statüsüne
02:06
to his sudden global icon status.
36
114016
2659
alışma dönemindeydi.
02:08
Members of the African National Congress
37
116675
2500
Afrika Ulusal Kongresi üyeleri doğada
02:11
thought that in the bush
38
119175
1991
gözden uzakta bir yerde dinlenebileceğini ve eski
02:13
he would have time to rest and recuperate
39
121166
2234
sağlığına tekrar kavuşabileceğini
02:15
away from the public eye,
40
123400
1761
düşündüler
02:17
and it's true that lions tend to be
41
125161
3379
ve aslanların basın ve paparazzi için
02:20
a very good deterrent to press and paparazzi.
42
128540
4231
iyi bir caydırıcı olduğu da doğrudur.
02:24
(Laughter)
43
132771
2129
(Gülüşmeler)
02:26
But it was a defining time for me as a young boy.
44
134900
2546
Ama bu küçük bir çocuk olarak benim için bir dönüm noktasıydı bu.
02:29
I would take him breakfast in bed,
45
137446
2061
Yatağına kahvaltı götürürdüm
02:31
and then, in an old track suit and slippers,
46
139507
2368
ve daha sonra eski bir eşofman ve terlikle
02:33
he would go for a walk around the garden.
47
141875
2605
bahçede yürüyüşe çıkardı.
02:36
At night, I would sit with my family
48
144480
1678
Geceleyin, karıncalı ve çubuk antenli televizyonun
02:38
around the snowy, bunny-eared TV,
49
146158
2501
başında ailemle otururdum
02:40
and watch images of that same
50
148659
2418
ve bahçedeki o aynı sessiz adamın
02:43
quiet man from the garden
51
151077
1934
her yanı yüzlerce, binlerce kişi tarafından sarılı
02:45
surrounded by hundreds and thousands of people
52
153011
3050
görüntülerini izlerdim,
02:48
as scenes from his release were broadcast nightly.
53
156061
3259
çünkü tahliyesinin görüntüleri geceleri yayınlanıyordu.
02:51
He was bringing peace
54
159320
1952
İnanılmaz bir insanlık anlayışına sahip bir adam,
02:53
to a divided and violent South Africa,
55
161272
2882
bölünmüş ve şiddet dolu Güney Afrika'ya
02:56
one man with an unbelievable sense of his humanity.
56
164154
5229
barış getiriyordu.
03:01
Mandela said often that the gift of prison
57
169383
2764
Mandela sıklıkla hapishanenin hediyesinin,
03:04
was the ability to go within and to think,
58
172147
2960
kendini dinleme ve Güney Afrika için en çok istediği
03:07
to create in himself
59
175107
1729
şeyleri düşünme ve kendinde keşfetme yeteneği
03:08
the things he most wanted for South Africa:
60
176836
2879
olduğunu söylerdi:
03:11
peace, reconciliation, harmony.
61
179715
3345
Barış, uzlaşma, uyum.
03:15
Through this act of immense open-heartedness,
62
183060
2855
Bu engin açık yüreklilik ile,
03:17
he was to become the embodiment
63
185915
2232
bizim Güney Afrika'da "ubuntu" dediğimiz
03:20
of what in South Africa we call "ubuntu."
64
188147
3539
şeyin vücut bulmuş haline gelecekti.
03:23
Ubuntu: I am because of you.
65
191686
2849
Ubuntu: Ben senin sayende olduğum kişiyim
03:26
Or, people are not people
66
194535
2663
ya da insanlar diğer insanlar olmadan
03:29
without other people.
67
197198
2725
insan değildir.
03:31
It's not a new idea or value
68
199923
1846
Bu, yeni bir düşünce ya da değer değil,
03:33
but it's one that I certainly think at these times
69
201769
1855
ama bu benim bu günlerde kesinlikle
03:35
is worth building on.
70
203624
1749
geliştirmeye değer olduğunu düşündüğüm bir şey.
03:37
In fact, it is said that in the
collective consciousness of Africa,
collective consciousness of Africa,
71
205373
3164
Aslında, Afrika'nın ortak hafızasında
03:40
we get to experience the deepest parts
72
208537
2039
kendi insaniyetimizin en derin bölümlerini
03:42
of our own humanity
73
210576
1305
başkaları ile olan etkileşimlerimiz sayesinde
03:43
through our interactions with others.
74
211881
2784
deneyimlediğimiz söylenir.
03:46
Ubuntu is at play right now.
75
214665
2112
Ubuntu şu an sahnede.
03:48
You are holding a space for me
76
216777
2000
Siz bana kim olduğum gerçeğini
03:50
to express the deepest truth of who I am.
77
218777
3392
en derin şekilde gözler önüne sermem için şans tanıyorsunuz.
03:54
Without you, I'm just a guy talking to an empty room,
78
222169
2260
Sizler olmayınca ben boş bir odayla konuşan bir adamım sadece,
03:56
and I spent a lot of time last week doing that,
79
224429
3078
zaten geçen haftanın çoğunu böyle geçirdim
03:59
and it's not the same as this.
80
227507
3323
ve bununla aynı değildi.
04:02
(Laughter)
81
230830
2426
(Gülüşmeler)
04:05
If Mandela was the national
and international embodiment,
and international embodiment,
82
233256
3448
Mandela ulusal ve uluslararası bir simgeyse,
04:08
then the man who taught me the most
83
236704
1594
o zaman kişisel olarak
04:10
about this value personally was this man,
84
238298
2603
bana bu değeri en çok öğreten adam
04:12
Solly Mhlongo.
85
240901
1358
Solly Mhlongo'ydu.
04:14
Solly was born under a tree
86
242259
1808
Solly, benim Mozambik'te büyüdüğüm yerin
04:16
60 kilometers from where I grew up in Mozambique.
87
244067
2786
60 kilometre uzağındaki bir ağacın altında dünyaya geldi.
04:18
He would never have a lot of money,
88
246853
1500
Hiç öyle çok fazla parası olmazdı,
04:20
but he was to be
89
248353
1422
ancak hayatta tanıdığım
04:21
one of the richest men I would ever meet.
90
249775
2629
en zengin adamlardan biri olacaktı.
04:24
Solly grew up tending to his father's cattle.
91
252404
2719
Solly babasının sığırlarına bakarak büyüdü.
04:27
Now, I can tell you, I don't know what it is
about people who grow up looking after cattle,
about people who grow up looking after cattle,
92
255123
4182
Şimdi cidden, niye öyle bilmiyorum ama,
04:31
but it makes for über-resourcefulness.
93
259305
3022
sığırlara bakarak büyümüş insanlar aşırı becerikli oluyorlar.
04:34
The first job that he ever got in the safari business
94
262327
2474
Safari işindeki ilk işi
04:36
was fixing the safari trucks.
95
264801
2216
safari kamyonlarını tamir etmekti.
04:39
Where he had learned to do that out in the bush
96
267017
2654
Ormanın ortasında bunu yapmayı nereden öğrendi
04:41
I have no idea, but he could do it.
97
269671
2129
hiç bilmiyorum, ama yapardı.
04:43
He then moved across into what we called
98
271800
1927
Sonra habitat grubu dediğimiz şeyin
04:45
the habitat team.
99
273727
1387
içine girdi.
04:47
These were the people on the reserve
100
275114
1886
Parktaki bu insanlar habitatın
04:49
who were responsible for its well-being.
101
277000
2357
iyiliğinden sorumluydu.
04:51
He fixed roads, he mended wetlands,
102
279357
2284
Yolları tamir etti, sulak alanları düzenledi,
04:53
he did some anti-poaching.
103
281641
1818
biraz da yasadışı avlananlarla uğraştı.
04:55
And then one day we were out together,
104
283459
2126
Bir gün beraber dışarıdaydık
04:57
and he came across the tracks of where
a female leopard had walked.
a female leopard had walked.
105
285585
3531
ve bir dişi leoparın üzerinden geçtiği bir ize rastladık.
05:01
And it was an old track,
106
289116
1774
Eski de bir izdi,
05:02
but for fun he turned and he began to follow it,
107
290890
2441
ama eğlencesine dönüp takip etmeye başladı
05:05
and I tell you, I could tell by the speed
108
293331
1575
ve size o pati izlerini izleme hızından
05:06
at which he moved on those pad marks
109
294906
1697
söyleyebilirim ki,
05:08
that this man was a Ph.D.-level tracker.
110
296603
3974
bu adam doktora seviyesinde iz sürücüydü.
05:12
If you drove past Solly
111
300577
1774
Solly'yi doğanın ortasında
05:14
somewhere out on the reserve,
112
302351
1678
arabanızla geçip de
05:16
you look up in your rearview mirror,
113
304029
1649
dikiz aynanıza baksaydınız,
05:17
you'd see he'd stopped the car
114
305678
1845
arabasını yolun 20-50 metre ilerisinde
05:19
20, 50 meters down the road
115
307523
2046
sırf bir şeye ihtiyacınız olur diye
05:21
just in case you need help with something.
116
309569
3013
durdurduğunu görürdünüz.
05:24
The only accusation I ever heard leveled at him
117
312582
2753
Ona yapıldığını duyduğum tek suçlama
05:27
was when one of our clients said,
118
315335
1395
bir müşterimizin
05:28
"Solly, you are pathologically helpful."
119
316730
3217
"Solly, gereksiz derecede yardımseversin" demesiydi.
05:31
(Laughter)
120
319947
2447
(Gülüşmeler)
05:34
When I started professionally guiding people
121
322394
2891
İnsanları bu tabiatta
05:37
out into this environment,
122
325285
1657
profesyonel olarak gezdirmeye başladığım zaman,
05:38
Solly was my tracker.
123
326942
1560
Solly benim iz sürücümdü.
05:40
We worked together as a team.
124
328502
1819
Takım olarak beraber çalıştık.
05:42
And the first guests we ever got
125
330321
2026
İlk misafirlerimiz
05:44
were a philanthropy group from your East Coast,
126
332347
2847
sizin Doğu yakanızdan hayırsever bir gruptu
05:47
and they said to Solly, on the side, they said,
127
335194
2354
ve Solly'ye ayrıca sordular, dediler ki,
05:49
"Before we even go out to see lions and leopards,
128
337548
2641
"Aslanlarla leoparları görmeden önce
05:52
we want to see where you live."
129
340189
2062
senin nerede yaşadığını görmek istiyoruz."
05:54
So we took them up to his house,
130
342251
1465
Öyle olunca Solly'nin evine götürdük onları
05:55
and this visit of the philanthropist to his house
131
343716
2872
ve bu ziyaret
05:58
coincided with a time when Solly's wife,
132
346588
2681
Solly'nin İngilizce öğrenen karısının
06:01
who was learning English,
133
349269
1600
kapıyı "Merhaba, seni seviyorum.
06:02
was going through a phase
where she would open the door
where she would open the door
134
350869
2184
Hoşgeldin, seni seviyorum."
06:05
by saying, "Hello, I love you.
135
353053
2664
diyerek açtığı bir döneme rastlamıştı.
06:07
Welcome, I love you." (Laughter)
136
355717
2215
(Gülüşmeler)
06:09
And there was something so beautifully African
137
357932
2549
Bu küçük evdeki o kocaman mutluluk
06:12
about it to me, this small house
138
360481
1845
bende Afrika'ya özgü muazzam güzellikte
06:14
with a huge heart in it.
139
362326
2585
hisler uyandırıyordu.
06:16
Now on the day that Solly saved my life,
140
364911
6575
Solly'nin hayatımı kurtardığı gün,
06:23
he was already my hero.
141
371486
2011
zaten benim kahramanımdı.
06:25
It was a hot day,
142
373497
1581
Sıcak bir gündü,
06:27
and we found ourselves down by the river.
143
375078
1974
kendimizi nehrin dibinde buluverdik.
06:29
Because of the heat, I took my shoes off,
144
377052
2836
Sıcaktan, ayakkabılarımı çıkardım
06:31
and I rolled up my pants,
145
379888
1703
ve pantolonumu sıyırıp
06:33
and I walked into the water.
146
381591
2241
suya girdim.
06:35
Solly remained on the bank.
147
383832
1562
Solly nehrin kıyısında kaldı.
06:37
The water was clear running over sand,
148
385394
3023
Su kumun üstünde berrak bir şekilde akıyordu,
06:40
and we turned and we began
to make our way upstream.
to make our way upstream.
149
388417
3314
sonra döndük ve akıntıya karşı yürümeye başladık.
06:43
And a few meters ahead of us,
150
391731
1820
Birkaç metre ötemizde
06:45
there was a place where a tree
had fallen out of the bank,
had fallen out of the bank,
151
393551
2985
nehir kıyısından nehrin içine düşmüş,
06:48
and its branches were touching the water,
152
396536
2771
dallarının suya girdiği, gölgeli
06:51
and it was shadowy.
153
399307
1597
bir ağaç vardı.
06:52
And if had been a horror movie,
154
400904
2458
Korku filminde olsaydı bu,
06:55
people in the audience would have started saying,
155
403362
2236
izleyiciler "Oraya gitme. Oraya gitme."
06:57
"Don't go in there. Don't go in there." (Laughter)
156
405598
3453
demeye başlarlardı. (Gülüşmeler)
07:01
And of course, the crocodile was in the shadows.
157
409051
3757
Tabii ki, timsah o gölgelerin arasındaydı.
07:04
Now the first thing that you notice
when a crocodile hits you
when a crocodile hits you
158
412808
2115
Bir timsah size saldırdığında ilk hissedeceğiniz şey,
07:06
is the ferocity of the bite.
159
414923
1600
o ısırığın şiddeti olur.
07:08
Wham! It hits me by my right leg.
160
416523
1973
Küt! Sağ bacağımdan yakaladı beni.
07:10
It pulls me. It turns. I throw my hand up.
I'm able to grab a branch.
I'm able to grab a branch.
161
418496
3903
Çekiyor beni. Dönüyor. Elimi yukarıya kaldırıyorum. Bir dal yakalıyorum.
07:14
It's shaking me violently.
162
422399
1738
Beni deli gibi sallıyor.
07:16
It's a very strange sensation
163
424137
1714
Başka bir canlının sizi yemeye çalışması
07:17
having another creature try and eat you,
164
425851
1946
çok garip bir his
07:19
and there are few things that
promote vegetarianism like that.
promote vegetarianism like that.
165
427797
3451
ve işte bunun gibi vejetaryenliği teşvik etmenin pek az yolu var.
07:23
(Laughter)
166
431248
1595
(Gülüşmeler)
07:24
Solly on the bank sees that I'm in trouble.
167
432843
2285
Kıyıdaki Solly başımın belada olduğunu görür
07:27
He turns. He begins to make his way to me.
168
435128
2047
ve döner. Bana doğru gelir.
07:29
The croc again continues to shake me.
169
437175
1951
Timsah hâlâ beni sallamaya devam ediyor o arada.
07:31
It goes to bite me a second time.
170
439126
1917
Beni bir daha ısırıyor.
07:33
I notice a slick of blood in the water around me
171
441043
2189
Etrafımdaki suyun üzerinde akıntıyla birlikte
07:35
that gets washed downstream.
172
443232
1604
akan kan tabakasını fark ediyorum.
07:36
As it bites the second time, I kick.
173
444836
2173
Beni ikince kere ısırınca, tekme atıyorum.
07:39
My foot goes down its throat. It spits me out.
174
447009
2733
Ayağım boğazına giriyor, beni tükürüyor.
07:41
I pull myself up into the branches,
175
449742
2131
Kendimi dallara doğru yukarı çekiyorum,
07:43
and as I come out of the water,
I look over my shoulder.
I look over my shoulder.
176
451873
3483
sudan çıkarken, omzumdan aşağı bakıyorum.
07:47
My leg from the knee down
177
455356
1920
Dizimin aşağısı
07:49
is mangled beyond description.
178
457276
1928
korkunç bir şekilde ezilmiş.
07:51
The bone is cracked.
179
459204
1395
Kemik kırılmış.
07:52
The meat is torn up.
180
460599
1830
Et yarılmış.
07:54
I make an instant decision that
I'll never look at that again.
I'll never look at that again.
181
462429
4600
O anda bir daha bakmamak üzere ani bir karar veriyorum.
07:59
As I come out of the water,
182
467029
2384
Ben sudan çıkarken,
08:01
Solly arrives at a deep section,
183
469413
2617
Solly derin bir kesitten geliyor,
08:04
a channel between us.
184
472030
1625
aramızdaki bir kanaldan.
08:05
He knows, he sees the state of my leg,
185
473655
2138
Biliyor, bacağımın durumunu görüyor,
08:07
he knows that between him and I
186
475793
1846
aramızda bir timsah olduğunun da farkında,
08:09
there is a crocodile,
187
477639
1212
ama bakın, bu adam
08:10
and I can tell you this man doesn't
slow down for one second.
slow down for one second.
188
478851
2492
bir saniyeliğine bile olsun yavaşlamıyor.
08:13
He comes straight into the channel.
189
481343
1806
Kanaldan dosdoğru geliyor.
08:15
He wades in to above his waist.
190
483149
1935
Belden yukarısı bata çıka yürüyor.
08:17
He gets to me. He grabs me.
191
485084
1463
Bana geliyor, kapıyor.
08:18
I'm still in a vulnerable position.
192
486547
1672
Ben hâlâ savunmasız bir durumdayım.
08:20
He picks me and puts me on his shoulder.
193
488219
1725
Beni kaldırıyor ve omzuna koyuyor.
08:21
This is the other thing about Solly,
he's freakishly strong.
he's freakishly strong.
194
489944
2419
Solly'nin başka bir özelliği de bu, korkunç derecede güçlüdür.
08:24
He turns. He walks me up the bank.
195
492363
2463
Dönüyor, beni kıyıya götürüyor.
08:26
He lays me down. He pulls his shirt off.
196
494826
2054
Beni yatırıyor, tişörtünü çıkarıyor.
08:28
He wraps it around my leg,
197
496880
1784
Bacağıma sarıyor,
08:30
picks me up a second time,
198
498664
1291
beni tekrardan kaldırıp
08:31
walks me to a vehicle,
199
499955
1906
araca götürüyor,
08:33
and he's able to get me to medical attention.
200
501861
3424
sonra da tıbbi yardım almamı sağlıyor.
08:37
And I survive.
201
505285
3223
Böylece hayatta kalıyorum.
08:40
Now — (Applause)
202
508508
4261
Bakın - (Alkış)
08:44
Now I don't know how many people you know
203
512769
2710
Bakın, şimdi aranızdan kaç kişi
08:47
that go into a deep channel of water
204
515479
2216
içinde timsah olduğunu bildiği derin bir kanala
08:49
that they know has a crocodile in it
205
517695
2260
size yardım etmek için gelebilecek birini tanıyor
08:51
to come and help you,
206
519955
1343
bilmiyorum,
08:53
but for Solly, it was as natural as breathing.
207
521298
3444
ama Solly için bu nefes almak kadar doğaldı.
08:56
And he is one amazing example
208
524742
2456
Ve o tüm Afrikada'da yaşadıklarımın
08:59
of what I have experienced all over Africa.
209
527198
3445
çok güzel bir örneğiydi.
09:02
In a more collective society,
210
530643
2131
Daha kolektif toplumlarda
09:04
we realize from the inside
211
532774
2848
biliyoruz ki,
09:07
that our own well-being is deeply tied
212
535622
3133
kendi iyiliğimiz
09:10
to the well-being of others.
213
538755
3238
diğerlerinin iyiliğine oldukça bağlıdır.
09:13
Danger is shared. Pain is shared.
214
541993
3269
Tehlike paylaşılır. Acı paylaşılır.
09:17
Joy is shared. Achievement is shared.
215
545262
2925
Neşe paylaşılır. Başarı paylaşılır.
09:20
Houses are shared. Food is shared.
216
548187
4530
Evler paylaşılır. Yemek paylaşılır.
09:24
Ubuntu asks us to open our hearts
217
552717
3196
Ubuntu bizi kalplerimizi açıp
09:27
and to share,
218
555913
1414
paylaşmaya davet eder
09:29
and what Solly taught me that day
219
557327
1952
ve o gün Solly'nin bana öğrettiği şey
09:31
is the essence of this value,
220
559279
2003
bu değerin özüydü,
09:33
his animated, empathetic action
221
561282
2758
onun her an neşeli ve empati dolu
09:36
in every moment.
222
564040
2045
hareketleri.
09:38
Now although the root word is about people,
223
566085
3507
Kök kelime insanlarla ilgili olsa da,
09:41
I thought that maybe ubuntu was only about people.
224
569592
3374
ubuntu'nun sadece insanlara özgü olduğunu sanırdım.
09:44
And then I met this young lady.
225
572966
3274
Sonra genç bir kadınla tanıştım.
09:48
Her name was Elvis.
226
576240
1694
Adı Elvis'ti.
09:49
In fact, Solly gave her the name Elvis
227
577934
1771
Aslında, Solly ona Elvis adını vermişti,
09:51
because he said she walked like she was doing
228
579705
2857
çünkü Elvis
09:54
the Elvis the pelvis dance.
229
582562
2665
dansı yapar gibi yürüyormuş.
09:57
She was born with very badly
deformed back legs and pelvis.
deformed back legs and pelvis.
230
585227
4366
Bacakları ve leğen kemiği doğuştan bozuktu.
10:01
She arrived at our reserve from a reserve
231
589593
2264
Bizim doğal parkımıza göç ettiği yol üstünde,
10:03
east of us on her migratory route.
232
591857
2056
bizim doğumuzdaki bir doğal parktan gelmişti.
10:05
When I first saw her,
233
593913
1779
Onu ilk gördüğümde,
10:07
I thought she would be dead in a matter of days.
234
595692
2468
birkaç güne kadar ölür sanmıştım.
10:10
And yet, for the next five years
235
598160
2928
Ancak, önümüzdeki beş sene boyunca
10:13
she returned in the winter months.
236
601088
2530
kış aylarında bizi yeniden ziyarete geldi.
10:15
And we would be so excited to be out in the bush
237
603618
2377
Bizse doğada bu alışılmamış izle
10:17
and to come across this unusual track.
238
605995
2396
karşılaşmak için çok heyecanlanır dururduk.
10:20
It looked like an inverted bracket,
239
608391
1495
Ters bir paranteze benziyordu,
10:21
and we would drop whatever
we were doing and we would follow,
we were doing and we would follow,
240
609886
2449
o an ne yapıyorsak bırakır ve onu takip ederdik,
10:24
and then we would come around the corner,
241
612335
1671
sonra çok geçmeden varıp,
10:26
and there she would be with her herd.
242
614006
2086
orada sürüsüyle beraber olduğunu görürdük.
10:28
And that outpouring of emotion
243
616092
2895
Ve onu gördüklerinde safari kamyonundaki
10:30
from people on our safari trucks
244
618987
1714
insanların duygusal tepkileri
10:32
as they saw her, it was this sense of kinship.
245
620701
3242
bir yakınlık hissiydi.
10:35
And it reminded me
246
623943
1485
Ve bu bana şehirlerde büyüyen insanların
10:37
that even people who grow up in cities
247
625428
1931
dahi doğal yaşam ve hayvanlara karşı
10:39
feel a natural connection
248
627359
3585
doğal bir bağ hissettiğini
10:42
with the natural world and with animals.
249
630944
2271
hatırlatırdı.
10:45
And yet still I remained amazed
that she was surviving.
that she was surviving.
250
633215
3584
Ve hâlâ onun yaşadığına çok şaşırırım.
10:48
And then one day we came across
them at this small water hole.
them at this small water hole.
251
636799
2961
Sonra onlarla küçük bir su birikintisinde karşılaştık.
10:51
It was sort of a hollow in the ground.
252
639760
1852
Yerde bir oyuk gibiydi.
10:53
And I watched as the matriarch drank,
253
641612
2454
Ve dişi liderin su içtiğini gördüm
10:56
and then she turned in that
beautiful slow motion of elephants,
beautiful slow motion of elephants,
254
644066
3274
ve sonra fillerin o güzel yavaş hareketleriyle kıvrıldı,
10:59
looks like the arm in motion,
255
647341
1769
hareket hâlindeki bir kola benziyordu
11:01
and she began to make her way up the steep bank.
256
649110
3006
ve sarp kıyıdan yukarı yürümeye başladı.
11:04
The rest of the herd turned and began to follow.
257
652116
4644
Sürünün geri kalanı dönüp onu takip etmeye başladı.
11:08
And I watched young Elvis
258
656760
1784
Ve genç Elvis'in heyecanlı bir şekilde
11:10
begin to psych herself up for the hill.
259
658544
3356
tepeye doğru tırmanmayı istediğini gördüm.
11:13
She got visibly -- ears came forward,
260
661900
3355
Bu gözle görülüyordu, kulakları öne doğru geldi,
11:17
she had a full go of it and halfway up,
261
665255
2149
bütün gücüyle öne doğru gayret etti ve yarı yolda
11:19
her legs gave way, and she fell backwards.
262
667404
2277
bacakları tutmadı ve arkaya doğru düştü.
11:21
She attempted it a second time,
263
669681
1819
İkinci kez denedi,
11:23
and again, halfway up, she fell backwards.
264
671500
3175
ve tekrar yarı yolda geriye doğru düştü.
11:26
And on the third attempt,
265
674675
1857
Ve üçüncü denemesinde,
11:28
an amazing thing happened.
266
676532
2457
harika bir şey oldu.
11:30
Halfway up the bank,
267
678989
1737
Kıyının yarısında,
11:32
a young teenage elephant came in behind her,
268
680726
3073
genç bir fil arkasından geldi
11:35
and he propped his trunk underneath her,
269
683799
2203
ve hortumunu onun altına doğru getirdi,
11:38
and he began to shovel her up the bank.
270
686002
3337
onu kıyıdan yukarıya doğru itmeye başladı.
11:41
And it occurred to me
271
689339
1388
Ve sürünün aslında bu genç file
11:42
that the rest of the herd
272
690727
1556
göz kulak olduğunu
11:44
was in fact looking after this young elephant.
273
692283
2675
anladım.
11:46
The next day I watched again
274
694958
2524
Ertesi gün dişi liderin
11:49
as the matriarch broke a branch
275
697482
2170
bir dal kırıp
11:51
and she would put it in her mouth,
276
699652
1841
ağzına koyduğunu
11:53
and then she would break a second one
277
701493
1957
ve sonra ikinci bir tane daha kırıp
11:55
and drop it on the ground.
278
703450
2707
yere attığını seyrettim.
11:58
And a consensus developed between all of us
279
706157
2372
Ve o alanda insanlara rehberlik yapan
12:00
who were guiding people in that area
280
708529
1849
kişiler arasında, sürünün aslında o filin
12:02
that that herd was in fact moving slower
281
710378
3149
uyum sağlaması için daha yavaş
12:05
to accommodate that elephant.
282
713527
4056
hareket ettiğine dair bir fikir birliği doğdu.
12:09
What Elvis and the herd taught me
283
717583
2091
Elvis ve sürünün bana öğrettiği şey,
12:11
caused me to expand my definition of ubuntu,
284
719674
3324
ubuntu'nun tanımını genişletmeme neden oldu
12:14
and I believe that in the cathedral of the wild,
285
722998
2616
ve vahşi doğanın katedralinde
12:17
we get to see the most beautiful parts of ourselves
286
725614
2211
bize ait en güzel şeylerin
12:19
reflected back at us.
287
727825
1757
tekrar bize yansıdığını görüyoruz.
12:21
And it is not only through other people
288
729582
3640
İnsanlığımızı sadece diğer insanlar
12:25
that we get to experience our humanity
289
733222
2920
aracılığıyla deneyimlemiyoruz,
12:28
but through all the creatures that live on this planet.
290
736142
3926
aynı zamanda bu gezegende yaşayan diğer varlıklarla da deneyimliyoruz.
12:32
If Africa has a gift to share,
291
740068
2814
Eğer Afrika'nın vereceği bir hediye varsa,
12:34
it's a gift of a more collective society.
292
742882
3827
bu daha kolektif bir toplumun hediyesidir.
12:38
And while it's true that ubuntu is an African idea,
293
746709
4248
Ve ubuntu'nun Afrika'ya ait bir düşünce olduğu doğru olsa da,
12:42
what I see is the essence of that value
294
750957
4411
o değerin özünün burada
12:47
being invented here.
295
755368
2362
keşfedildiğini görüyorum.
12:49
Thank you.
296
757730
2115
Teşekkürler.
12:51
(Applause)
297
759845
4853
(Alkış)
13:16
Pat Mitchell: So Boyd,
298
784082
1797
Pat Mitchell: Evet Boyd,
13:17
we know that you knew President Mandela
299
785879
5041
Cumhurbaşkanı Mandela'yı çocukluğunun
13:22
from early childhood
300
790920
1977
ilk dönemlerinden beri tanıdığını biliyorum
13:24
and that you heard the news as we all did today,
301
792897
2899
ve hepimizin duyduğu gibi sen de bugün haberi duydun
13:27
and deeply distraught
302
795796
2440
ve çok üzüldün,
13:30
and know the tragic loss that it is to the world.
303
798236
4431
dünya için acı bir kayıp olduğunu biliyorsun.
13:34
But I just wondered if you wanted
304
802667
2082
Ancak ek bir şeyler paylaşmak isteyip
13:36
to share any additional thoughts,
305
804749
1891
istemediğini merak ettim,
13:38
because we know that you heard that news
306
806655
2074
çünkü bu haberi bu konuşmayı yapmaya
13:40
just before coming in to do this session.
307
808729
3380
gelmeden hemen önce aldığını biliyoruz.
13:44
Boyd Varty: Well thanks, Pat.
308
812109
1696
Boyd Varty: Evet, teşekkürler Pat.
13:45
I'm so happy because it was time for him to pass on.
309
813805
3183
Mutluyum, çünkü onun için ayrılma zamanı gelmişti.
13:48
He was suffering.
310
816988
1771
Acı çekiyordu.
13:50
And so of course there's the mixed emotions.
311
818759
2398
Elbette karışık duygular içindeyim.
13:53
But I just think of so many occurrences
312
821157
1984
Ancak olan birçok olayı düşünüyorum,
13:55
like the time he went on the Oprah show
313
823141
2407
Oprah'ın şovuna gittiğinde, şovun neyle
13:57
and asked her what the show would be about.
314
825548
2856
ilgili olduğunu sorması gibi.
14:00
(Laughter)
315
828404
1478
(Gülüşmeler)
14:01
And she was like, "Well, it'll be about you."
316
829882
3298
O da şöyle demişti, "Aslında seninle ilgili olacak."
14:05
I mean, that's just incredible humility.
317
833180
2748
Bakın, bu inanılmaz bir alçak gönüllülüktür.
14:07
(Laughter)
318
835928
3663
(Gülüşmeler)
14:11
He was the father of our nation
319
839591
3162
O bizim ulusumuzun babasıydı
14:14
and we've got a road to walk in South Africa.
320
842753
6448
ve Güney Afrika'da yürüyecek bir yolumuz var.
14:21
And everything, they used to call it Madiba magic.
321
849201
3410
Ve her şeyi, Madiba sihri olarak adlandırırlardı.
14:24
You know, he used to go to
a rugby match and we would win.
a rugby match and we would win.
322
852611
2783
Şöyle ki, bir ragbi maçına giderdi ve kazanırdık.
14:27
Anywhere he went, things went well.
323
855394
3461
Nereye giderse gitsin, işler yolunda giderdi.
14:30
But I think that magic will be with us,
324
858855
2381
Ancak o sihrin bizimle olacağını düşünüyorum
14:33
and the important thing is that we carry
325
861236
3561
ve önemli olan şey, savunucusu olduğu
14:36
what he stood for.
326
864797
1525
fikri biz de taşıyoruz.
14:38
And so that's what I'm going to try and do,
327
866322
3487
İşte benim yapmaya çalışacağım şey bu
14:41
and that's what people all over
South Africa are trying to do.
South Africa are trying to do.
328
869809
2892
ve Güney Afrika'nın her tarafındaki insanların yapmaya çalıştıkları şey bu.
14:44
PM: And that's what you've done today.
BV: Oh, thank you.
BV: Oh, thank you.
329
872701
2226
PM: Ve bugün yaptığın şey bu.
BV: Ah, teşekkürler.
BV: Ah, teşekkürler.
14:46
PM: Thank you.
BV: Thank you. Thanks very much.
BV: Thank you. Thanks very much.
330
874927
3139
PM: Teşekkürler.
BV: Teşekkürler. Çok teşekkürler.
BV: Teşekkürler. Çok teşekkürler.
14:50
(Applause)
331
878066
4222
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Boyd Varty - Environmental and literacy activistIn his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit.
Why you should listen
Everyone has felt that connection with nature. Through the Good Work Foundation, Boyd Varty is building a movement around it. The fourth-generation custodian of the Londolozi Game Reserve in South Africa calls it a psychology of restoration. “We would like to be pioneers of the age of restoration,” says Varty. “Restoration of land, people and the human spirit."
By providing environmental, English and computer education to the people who live and work in Londolozi, he’s also creating an economically and socially sustainable model for conservation.
Boyd Varty | Speaker | TED.com