TED2017
Ashton Applewhite: Let's end ageism
Ashton Applewhite: Yaş ayrımcılığına bir son verelim
Filmed:
Readability: 4.4
1,528,566 views
Yaşlanmayı bu kadar zorlaştıran şey akıp giden zamandan ziyade,
yaş ayrımcılığıdır. Bu önyargı bizi, gelecekteki bizin karşısına diker. Ashton Applewhite, bu endişeleri yenmeye ve toplumca kabullenilmiş olan bu son önyargıyı yıkmak için harekete geçmeye bizi davet ediyor. Ona göre: "Yaşlanma ne çözülmesi gereken bir sorun, ne de tedavi edilmesi gereken bir hastalık. Aksine hepimizi birleştiren doğal, güçlü ve ömür boyu devam eden bir süreç."
Ashton Applewhite - Author, activist
Ashton Applewhite asks us to look at ageism -- the assumption that older people are alike and that aging impoverishes us. Full bio
Ashton Applewhite asks us to look at ageism -- the assumption that older people are alike and that aging impoverishes us. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
What's one thing that every person
in this room is going to become?
in this room is going to become?
0
1058
4092
Bu odadaki herkesin başına
gelecek şey nedir?
gelecek şey nedir?
00:17
Older.
1
5174
1177
Yaşlılık.
00:18
And most of us are scared stiff
at the prospect.
at the prospect.
2
6375
2566
Çoğumuz geleceğimiz hakkında
endişe etmekte.
endişe etmekte.
00:20
How does that word make you feel?
3
8965
1672
Yaşlılık hali size ne
hissettiriyor?
hissettiriyor?
Ben de aynısını
hissediyordum.
hissediyordum.
00:23
I used to feel the same way.
4
11813
1477
00:25
What was I most worried about?
5
13828
1782
En çok endişelendiğim şey neydi?
00:27
Ending up drooling
in some grim institutional hallway.
in some grim institutional hallway.
6
15634
3301
Bir huzurevinin koridorunda
saçmalarken kendimi bulmak.
saçmalarken kendimi bulmak.
00:31
And then I learned that only
four percent of older Americans
four percent of older Americans
7
19311
3183
Ama sonra Amerikalıların sadece
yüzde dördünün huzur evlerinde
yüzde dördünün huzur evlerinde
00:34
are living in nursing homes,
8
22518
1389
yaşadığını öğrendim.
00:35
and the percentage is dropping.
9
23931
1564
Bu yüzdeler daha da düşüyor.
00:38
What else was I worried about?
10
26151
2095
Başka hangi konuda endişelerim vardı?
00:40
Dementia.
11
28270
1410
Bunama!
00:41
Turns out that most of us
can think just fine to the end.
can think just fine to the end.
12
29704
3145
Aslında çoğumuzun ölene kadar
sağlıklı düşünebildiği ortaya çıktı.
sağlıklı düşünebildiği ortaya çıktı.
00:44
Dementia rates are dropping, too.
13
32873
1909
Hatta bunama yüzdeleri de düşmekte.
00:46
The real epidemic is anxiety
over memory loss.
over memory loss.
14
34806
2905
Asıl sıkıntı olan ise hafıza kaybı
yaşayacağım endişesi.
yaşayacağım endişesi.
00:49
(Laughter)
15
37735
1860
(Gülüşmeler)
00:51
I also figured that old people
were depressed
were depressed
16
39619
2516
Ayrıca yaşlıların depresif
olduklarını düşünüyordum.
olduklarını düşünüyordum.
00:54
because they were old
and they were going to die soon.
and they were going to die soon.
17
42159
3449
Çünkü yaşlılardı ve yakında öleceklerdi.
00:57
(Laughter)
18
45632
1749
(Gülüşmeler)
00:59
It turns out that the longer people live,
19
47405
1954
Oysa insanların daha uzun yaşadıkça,
01:01
the less they fear dying,
20
49383
1499
korkularının o kadar azaldığı
01:02
and that people are happiest at
the beginnings and the end of their lives.
the beginnings and the end of their lives.
21
50906
3729
ve hayatlarının başlangıcı ile sonuna
doğru en mutlu oldukları ortaya çıktı.
doğru en mutlu oldukları ortaya çıktı.
01:06
It's called the U-curve of happiness,
22
54659
1997
Buna mutluluğun U eğrisi denmekte
01:08
and it's been borne out
by dozens of studies around the world.
by dozens of studies around the world.
23
56680
3305
ve dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan
araştırmalarla teyit edildi.
araştırmalarla teyit edildi.
01:12
You don't have to be a Buddhist
or a billionaire.
or a billionaire.
24
60009
2576
Budist veya milyarder olmana gerek yok.
01:14
The curve is a function of the way
aging itself affects the brain.
aging itself affects the brain.
25
62609
3989
Eğri, yaşlanmanın beyni etkileme
yolunu belirten bir fonksiyon.
yolunu belirten bir fonksiyon.
01:19
So I started feeling a lot better
about getting older,
about getting older,
26
67128
3282
Bu verilerden sonra, yaşlanma
konusunda daha iyi hissetmeye başladım
konusunda daha iyi hissetmeye başladım
01:22
and I started obsessing about why
so few people know these things.
so few people know these things.
27
70434
4901
ve bunlardan neden bu kadar az kişinin
haberdar olduğu kafama takılmaya başladı.
haberdar olduğu kafama takılmaya başladı.
01:27
The reason is ageism:
28
75359
1646
Nedeni yaş ayrımcılığı,
01:29
discrimination and stereotyping
on the basis of age.
on the basis of age.
29
77029
3504
yani yaşa bağlı ayrımcılık
ve klişeleştirmeler.
ve klişeleştirmeler.
01:33
We experience it anytime someone assumes
we're too old for something,
we're too old for something,
30
81175
3887
Bu durumu, bizim kim olduğumuzu
veya neye muktedir olduğumuzu öğrenmeden,
veya neye muktedir olduğumuzu öğrenmeden,
01:37
instead of finding out who we are
and what we're capable of,
and what we're capable of,
31
85086
3300
bir şey için çok yaşlı ya da çok genç
olduğumuzun düşünüldüğü
olduğumuzun düşünüldüğü
01:40
or too young.
32
88410
1473
her an yaşıyoruz.
01:41
Ageism cuts both ways.
33
89907
1849
Yaş ayrımcılığının böylece
iki yönlü etkisi var.
iki yönlü etkisi var.
01:44
All -isms are socially constructed
ideas -- racism, sexism, homophobia --
ideas -- racism, sexism, homophobia --
34
92279
5291
Irkçılık, cinsiyet ayrımı, homofobi gibi
toplum tarafından oluşturulmuş fikirler
toplum tarafından oluşturulmuş fikirler
01:49
and that means we make them up,
35
97594
2180
diğer deyişle bizim uydurduğumuz
01:51
and they can change over time.
36
99798
1784
ve zamanla değişebilecek şeylerdir.
01:54
All these prejudices
pit us against each other
pit us against each other
37
102128
2999
Tüm bu önyargılar, statülerin devamı için
01:57
to maintain the status quo,
38
105151
2142
bizi birbirimize düşürmekte,
01:59
like auto workers in the US competing
against auto workers in Mexico
against auto workers in Mexico
39
107317
4122
tıpkı ABD ve Meksika'daki otomotiv
işçilerinin daha iyi ücretler için ortak
işçilerinin daha iyi ücretler için ortak
02:03
instead of organizing for better wages.
40
111463
2583
hareket etmeleri yerine,
rekabet etmesi gibi.
rekabet etmesi gibi.
02:06
(Applause)
41
114070
1889
(Alkışlar)
02:07
We know it's not OK to allocate
resources by race or by sex.
resources by race or by sex.
42
115983
4391
Kaynakların ırk veya cinsiyete göre tahsis
edilmesinin doğru olmadığını biliyoruz.
edilmesinin doğru olmadığını biliyoruz.
o zaman niye gençlerin ihtiyaçlarının
yaşlılarınkinin önüne geçmesi doğru olsun?
yaşlılarınkinin önüne geçmesi doğru olsun?
02:12
Why should it be OK to weigh
the needs of the young against the old?
the needs of the young against the old?
43
120398
3353
02:16
All prejudice relies on "othering" --
seeing a group of people
seeing a group of people
44
124587
3636
Tüm önyargılar başka bir insan grubunu,
02:20
as other than ourselves:
45
128247
1424
ırk, din ve uyruk açısından
02:21
other race, other religion,
other nationality.
other nationality.
46
129695
3091
bizden farklı "öteki" olarak görmeye
dayanıyor.
dayanıyor.
02:25
The strange thing about ageism:
47
133196
2298
Yaş ayrımcılığındaki garip durum ise,
02:27
that other is us.
48
135518
1987
ötekileştirdiklerimiz aslında biziz.
02:30
Ageism feeds on denial --
our reluctance to acknowledge
our reluctance to acknowledge
49
138226
2966
Yaş ayrımcılığı, bir gün bizim de
o ötekileştirdiğimiz
o ötekileştirdiğimiz
02:33
that we are going to become
that older person.
that older person.
50
141216
2950
yaşlı insan gibi olacağımızı inkar
etmemize neden oluyor.
etmemize neden oluyor.
02:36
It's denial when we try
to pass for younger
to pass for younger
51
144650
3150
Bizim daha genç birisi için bir şeyden
vazgeçtiğimizde,
vazgeçtiğimizde,
02:39
or when we believe in anti-aging products,
52
147824
2914
ya da yaşlanmayı önleyici ürünlere
bel bağladığımızda,
bel bağladığımızda,
02:42
or when we feel like our bodies
are betraying us,
are betraying us,
53
150762
2812
veya vücudumuz sırf değiştiği için artık
bizi ele verdiğini hissettiğimizde
bizi ele verdiğini hissettiğimizde
02:45
simply because they are changing.
54
153598
1930
aslında inkar ediyoruz.
02:48
Why on earth do we stop celebrating
the ability to adapt and grow
the ability to adapt and grow
55
156227
3942
Yahu neden hayat boyu gelişmemizin
ve değişime ayak uydurma yeteneğimizin
ve değişime ayak uydurma yeteneğimizin
02:52
as we move through life?
56
160193
1546
keyfine varmayı bırakıyoruz?
02:54
Why should aging well mean
struggling to look and move
struggling to look and move
57
162200
3144
Yaşlanma neden genç halimizdeki gibi
görünme ve hareket etme
görünme ve hareket etme
02:57
like younger versions of ourselves?
58
165368
2084
çabası anlamına gelsin ki?
02:59
It's embarrassing
to be called out as older
to be called out as older
59
167877
2123
Yaşlı olduğumuzdan utanmayı
bırakana kadar,
bırakana kadar,
03:02
until we quit being embarrassed about it,
60
170024
2071
yaşlı olarak addedilmek can sıkabilir.
03:04
and it's not healthy to go through life
dreading our futures.
dreading our futures.
61
172119
3134
Geleceğimiz hakkında endişe duyarak
yaşamak hiç de sağlıklı değil.
yaşamak hiç de sağlıklı değil.
03:07
The sooner we get off
this hamster wheel of age denial,
this hamster wheel of age denial,
62
175277
3436
Ne kadar hızlı yaşlanmayı inkar etme
kısır döngüsünden vazgeçersek,
kısır döngüsünden vazgeçersek,
03:10
the better off we are.
63
178737
1848
bizim için o kadar iyi olur.
03:13
Stereotypes are always
a mistake, of course,
a mistake, of course,
64
181641
2078
Klişeleştirme tabiki her zaman
özellikle de,
özellikle de,
03:15
but especially when it comes to age,
65
183743
1726
yaşlılık konusunda büyük bir hata.
03:17
because the longer we live,
66
185493
1337
Çünkü daha uzun yaşadıkça,
03:18
the more different
from one another we become.
from one another we become.
67
186854
2144
birbirimizden o kadar daha
farklılaşıyoruz.
farklılaşıyoruz.
03:21
Right? Think about it.
68
189022
1377
Doğru mu? Bir düşünün.
03:22
And yet, we tend to think of everyone
in a retirement home
in a retirement home
69
190423
2726
Diğer tarafta huzur evlerindeki herkesin
03:25
as the same age: old --
70
193173
1870
aynı yaşta olduğunu düşünürüz: Yaşlı!
03:27
(Laughter)
71
195067
1517
(Gülüşmeler)
Aslında aralarındaki yaş farkı 40'a
kadar çıkabilmesine rağmen.
kadar çıkabilmesine rağmen.
03:28
when they can span four decades.
72
196608
2430
03:31
Can you imagine thinking that way
about a group of people
about a group of people
73
199062
2667
20 ile 60 yaşları arasındaki
bir grup insan hakkında
bir grup insan hakkında
03:33
between the ages of 20 and 60?
74
201753
2142
böyle düşünmeyi tahayyül
edebilir misiniz?
edebilir misiniz?
03:36
When you get to a party, do you head
for people your own age?
for people your own age?
75
204638
3223
Bir partiye gittiğinizde, kendi
yaşıtlarınızla mı takılırsınız?
yaşıtlarınızla mı takılırsınız?
03:39
Have you ever grumbled
about entitled millennials?
about entitled millennials?
76
207885
3086
Bencil milenyum gençleri hakkında
hiç homurdandın mı?
hiç homurdandın mı?
03:43
Have you ever rejected a haircut
or a relationship or an outing
or a relationship or an outing
77
211639
3502
Yaşına uygun olmadığı için hiç
bir saç stilini, bir ilişkiyi
bir saç stilini, bir ilişkiyi
03:47
because it's not age-appropriate?
78
215165
2350
ya da bir dışarı davetini
reddettiğin oldu mu?
reddettiğin oldu mu?
03:49
For adults, there's no such thing.
79
217539
1808
Yetişkinler için böyle bir şey yok.
03:51
All these behaviors are ageist.
80
219783
2035
Bu tür davranışlar yaş ayrımcılığı türü.
03:53
We all do them,
81
221842
1671
Bunların hepsini yapıyoruz
03:55
and we can't challenge bias
unless we're aware of it.
unless we're aware of it.
82
223537
3137
ve bunların farkında olmazsak
önyargılarla mücadele edemeyiz.
önyargılarla mücadele edemeyiz.
03:58
Nobody's born ageist,
83
226698
1336
Kimse yaş ayrımcısı doğmaz.
04:00
but it starts at early childhood,
84
228058
1666
Ancak ilk emareleri,
ırk ve cinsiyete yönelik ilk davranışların
şekillendiği erken çocuklukta başlar.
şekillendiği erken çocuklukta başlar.
04:01
around the same time attitudes
towards race and gender start to form,
towards race and gender start to form,
85
229748
3450
04:05
because negative messages
about late life bombard us
about late life bombard us
86
233222
3432
Çünkü yaşlılıkla ilgili olumsuz mesajlar
04:08
from the media and popular
culture at every turn.
culture at every turn.
87
236678
3352
medya ve popüler kültür tarafından
her fırsatta işlenir.
her fırsatta işlenir.
04:12
Right? Wrinkles are ugly.
88
240054
1573
Doğru mu? Kırışıklıklar çirkin.
04:13
Old people are pathetic.
89
241651
1517
Yaşlılar acınacak durumda.
04:15
It's sad to be old.
90
243192
1827
Yaşlı olmak çok üzücü.
04:17
Look at Hollywood.
91
245043
1391
Hollywood'a bakın.
04:18
A survey of recent
Best Picture nominations
Best Picture nominations
92
246458
2104
Son dönemdeki Oskar adayları hakkındaki
04:20
found that only 12 percent
of speaking or named characters
of speaking or named characters
93
248586
3773
bir araştırmaya göre, filmlerdeki konuşan
ve isim verilmiş karakterlerin
ve isim verilmiş karakterlerin
sadece yüzde 12'si 60 yaş ve üzeri.
04:24
were age 60 and up,
94
252383
1506
04:25
and many of them
were portrayed as impaired.
were portrayed as impaired.
95
253913
2621
Bunların da çoğu
engelli olarak gösterilmiş.
engelli olarak gösterilmiş.
04:29
Older people can be
the most ageist of all,
the most ageist of all,
96
257025
2042
Yaşlılar en büyük yaş ayrımcısı olabilir,
04:31
because we've had a lifetime
to internalize these messages
to internalize these messages
97
259091
3244
çünkü bu mesajları içselleştirmeye yetecek
koca bir ömür yaşadık
koca bir ömür yaşadık
04:34
and we've never thought to challenge them.
98
262359
2480
ve hiçbir zaman itiraz etmek
aklımıza gelmedi.
aklımıza gelmedi.
04:36
I had to acknowledge it
99
264863
1486
Kabul etmeliyim,
04:38
and stop colluding.
100
266373
1324
itiraf ediyorum.
04:40
"Senior moment" quips, for example:
101
268101
2223
Dalgınlığa "Yaşlılık hali"
denilme esprisi.
denilme esprisi.
04:42
I stopped making them when it dawned on me
102
270348
2024
Lisede arabamın anahtarını kaybettiğimde
04:44
that when I lost
the car keys in high school,
the car keys in high school,
103
272396
2118
"gençlik hali" demediğimin farkına varınca
04:46
I didn't call it a "junior moment."
104
274538
1736
ben de böyle espriler yapmayı bıraktım.
04:48
(Laughter)
105
276298
2437
(Gülüşmeler)
04:50
I stopped blaming
my sore knee on being 64.
my sore knee on being 64.
106
278759
3127
Dizimin ağrımasını 64 yaşımda
olmama bağlamayı bıraktım.
olmama bağlamayı bıraktım.
04:53
My other knee doesn't hurt,
107
281910
1544
Aynı yaşta olmasına rağmen
04:55
and it's just as old.
108
283478
1476
diğer dizim hiç ağrımıyor.
04:56
(Laughter)
109
284978
2012
(Gülüşmeler)
04:59
(Applause)
110
287014
1293
(Alkışlar)
05:00
We are all worried about
some aspect of getting older,
some aspect of getting older,
111
288331
2938
Çeşitli nedenlerle hepimiz
yaşlanmaktan endişe duyuyoruz.
yaşlanmaktan endişe duyuyoruz.
05:03
whether running out of money,
112
291293
1588
Kimimiz paranın bitmesinden,
05:04
getting sick, ending up alone,
113
292905
2377
kimimiz hastalanmaktan,
yalnız kalmaktan
yalnız kalmaktan
05:07
and those fears are legitimate and real.
114
295306
2463
ve bunlar gerçekçi
ve yerinde korkular.
ve yerinde korkular.
05:10
But what never dawns on most of us
115
298264
1712
Fakat farkına varmadığımız konu ise,
05:12
is that the experience of reaching old age
116
300000
2110
yaşlanırken başımızdan geçen deneyimlerin
05:14
can be better or worse
depending on the culture
depending on the culture
117
302134
2611
iyi veya kötü olması,
05:16
in which it takes place.
118
304769
1507
insanın yaşadığı ortama bağlı.
05:18
It is not having a vagina
that makes life harder for women.
that makes life harder for women.
119
306755
3276
Kadının hayatını zorlaştıran şey
vajinası değil,
vajinası değil,
05:22
It's sexism.
120
310055
1214
cinsiyet ayrımcılığı.
05:23
(Applause)
121
311293
1895
(Alkışlar)
05:25
It's not loving a man that makes
life harder for gay guys.
life harder for gay guys.
122
313212
2749
Eşcinselin hayatını zorlaştıran,
bir erkeğe aşık olmak değil,
bir erkeğe aşık olmak değil,
05:27
It's homophobia.
123
315985
1299
homofobidir.
05:29
And it is not the passage of time
that makes getting older
that makes getting older
124
317308
3588
Bu çerçevede yaşlanmayı zor hale
getirmesi beklenen
getirmesi beklenen
05:32
so much harder than it has to be.
125
320920
1589
akan giden zaman değil,
05:34
It is ageism.
126
322533
1329
yaş ayrımcılığıdır.
05:35
When labels are hard to read
127
323886
1582
Etiketler zor okunduğunda
05:37
or there's no handrail
128
325492
1341
veya tırabzanlar olmadığında
05:38
or we can't open the damn jar,
129
326857
1660
ya da bir kavanozu açamadığımızda
sağlıklı bir şekilde
yaşlanamadığımızdan
yaşlanamadığımızdan
05:40
we blame ourselves,
130
328541
1374
05:41
our failure to age successfully,
131
329939
2364
dem vurarak
kendimizi suçlarız.
kendimizi suçlarız.
05:44
instead of the ageism that makes
those natural transitions shameful
those natural transitions shameful
132
332327
3994
Oysa bu tür doğal halleri
utanç verici yapan
utanç verici yapan
05:48
and the discrimination that makes
those barriers acceptable.
those barriers acceptable.
133
336345
3520
ve bizi kabullenmeye mahkum
eden şey yaş ayrımcılığı.
eden şey yaş ayrımcılığı.
05:52
You can't make money off satisfaction,
134
340515
1990
Tatmin ederek pek para kazanamazsın.
05:54
but shame and fear create markets,
135
342529
2678
Ama utanç ve korku duyguları
iyi bir pazar oluşturur
iyi bir pazar oluşturur
05:57
and capitalism always needs new markets.
136
345231
2508
ve kapitalizm her zaman yeni pazarlara
ihtiyaç duyar.
ihtiyaç duyar.
Kırışıklıkların çirkin olduğunu
kim söylüyor?
kim söylüyor?
06:00
Who says wrinkles are ugly?
137
348369
1711
06:02
The multi-billion-dollar
skin care industry.
skin care industry.
138
350104
2753
Milyar dolarlık cilt bakımı sektörü.
06:05
Who says perimenopause and low T
and mild cognitive impairment
and mild cognitive impairment
139
353302
3869
Perimenopozun, düşük testesteronun ve
hafif kognitif bozukluğun sağlık sorunu
hafif kognitif bozukluğun sağlık sorunu
06:09
are medical conditions?
140
357195
1293
olduğunu kim söylüyor?
06:10
The trillion-dollar
pharmaceutical industry.
pharmaceutical industry.
141
358512
2390
Trilyon dolarlık ilaç sektörü.
06:12
(Cheers)
142
360926
1031
(Tezahürat)
06:13
The more clearly we see
these forces at work,
these forces at work,
143
361981
2130
Bu dış etkenleri ne kadar net görürsek,
06:16
the easier it is to come up
with alternative, more positive
with alternative, more positive
144
364135
3280
daha pozitif ve daha doğru alternatifli
06:19
and more accurate narratives.
145
367439
2114
hikayeler geliştirebiliriz.
06:22
Aging is not a problem to be fixed
or a disease to be cured.
or a disease to be cured.
146
370335
4545
Yaşlanma ne çözülecek bir sorun,
ne de tedavi edilecek bir hastalık değil.
ne de tedavi edilecek bir hastalık değil.
06:26
It is a natural, powerful,
lifelong process that unites us all.
lifelong process that unites us all.
147
374904
4840
Aksine hepimizi birleştiren doğal, güçlü
ve ömür boyu devam eden bir süreç.
ve ömür boyu devam eden bir süreç.
06:32
Changing the culture is a tall order,
I know that, but culture is fluid.
I know that, but culture is fluid.
148
380732
4114
Kültürü değiştirmek abartılı bir istek
olur, bunu biliyorum, ama kültür esnektir.
olur, bunu biliyorum, ama kültür esnektir.
06:36
Look at how much the position
of women has changed in my lifetime
of women has changed in my lifetime
149
384870
3315
Şu kısa ömrümüzde kadının statüsüne
ilişkin değişime bir bakın
ilişkin değişime bir bakın
06:40
or the incredible strides
that the gay rights movement
that the gay rights movement
150
388209
2525
ya da eşcinsellerin son yıllarda
hakları konusunda
hakları konusunda
06:42
has made in just a few decades, right?
151
390758
2062
katettikleri mesafeye bakın,
öyle değil mi?
öyle değil mi?
06:44
(Applause)
152
392844
1024
(Alkışlar)
06:45
Look at gender.
153
393892
1467
Cinsiyete bir bakın.
06:47
We used to think of it
as a binary, male or female,
as a binary, male or female,
154
395383
2657
Erkek ve kadın olarak
hep çift düşünürdük.
hep çift düşünürdük.
06:50
and now we understand it's a spectrum.
155
398064
2166
Şimdi ise bir spektrum
olduğunu anlıyoruz.
olduğunu anlıyoruz.
06:52
It is high time to ditch
the old-young binary, too.
the old-young binary, too.
156
400254
3594
Sadece yaşlı ve genç basma kalıbına da
el atmanın zamanı geldi.
el atmanın zamanı geldi.
06:55
There is no line in the sand
between old and young,
between old and young,
157
403872
2650
Yaşlı ile genç arasında çizilmiş
net bir hat yok.
net bir hat yok.
06:58
after which it's all downhill.
158
406546
1952
Sonuçta herkes yaşlanıp gidiyor.
07:00
And the longer we wait
to challenge that idea,
to challenge that idea,
159
408522
2261
Buna itiraz etmek için ne kadar
uzun beklersek,
uzun beklersek,
07:02
the more damage it does
to ourselves and our place in the world,
to ourselves and our place in the world,
160
410807
4038
kendimize ve yaşadığımız dünyaya
o kadar zarar vermiş oluruz.
o kadar zarar vermiş oluruz.
07:06
like in the workforce,
where age discrimination is rampant.
where age discrimination is rampant.
161
414869
3349
Tıpkı iş yaşamında yaş ayrımcılığının
iyice ayyuka çıktığı gibi.
iyice ayyuka çıktığı gibi.
07:10
In Silicon Valley, engineers
are getting Botoxed and hair-plugged
are getting Botoxed and hair-plugged
162
418646
3445
Silikon Vadisi'nde, mühendisler önemli
mülakat öncesinde yüzlerine botoks
mülakat öncesinde yüzlerine botoks
07:14
before key interviews --
163
422115
1328
ve saçlarını yaptırıyorlar.
07:15
and these are skilled
white men in their 30s,
white men in their 30s,
164
423467
2481
Bahsettiklerim 30'lu yaşlarda
vasıflı beyaz erkekler.
vasıflı beyaz erkekler.
07:17
so imagine the effects
further down the food chain.
further down the food chain.
165
425972
2472
Daha alt kademelerde neler
yaşandığını siz düşünün.
yaşandığını siz düşünün.
07:20
(Laughter)
166
428468
2162
(Gülüşmeler)
07:22
The personal and economic
consequences are devastating.
consequences are devastating.
167
430654
3371
Kişisel ve ekonomik sonuçları
tahrip edici.
tahrip edici.
Yaşlı çalışanlara ilişkin klişelerin
hiçbirinin ciddi bir dayanağı yok.
hiçbirinin ciddi bir dayanağı yok.
07:26
Not one stereotype about older workers
holds up under scrutiny.
holds up under scrutiny.
168
434049
4146
07:30
Companies aren't adaptable and creative
because their employees are young;
because their employees are young;
169
438219
4078
Şirketler, çalışanları genç olduğundan
adaptif ve yaratıcı olmuyorlar,
adaptif ve yaratıcı olmuyorlar,
07:34
they're adaptable and creative despite it.
170
442321
2272
Aksine gençlere rağmen öyleler.
07:37
Companies --
171
445294
1155
Şirketler--
07:38
(Laughter)
172
446473
1064
(Gülüşmeler)
07:39
(Applause)
173
447561
2592
(Alkışlar)
07:42
We know that diverse companies
aren't just better places to work;
aren't just better places to work;
174
450177
3078
Çalışan çeşitliliği olan şirketlerin
salt daha iyi koşulları yok,
salt daha iyi koşulları yok,
ayrıca daha iyi çalışırlar.
07:45
they work better.
175
453279
1185
07:46
And just like race and sex,
age is a criterion for diversity.
age is a criterion for diversity.
176
454488
3678
Irk ve cinsiyet gibi yaş da
çeşitlilik için bir kriter.
çeşitlilik için bir kriter.
07:51
A growing body of fascinating research
177
459053
2036
Gittikçe artan sayıda yapılan
araştırmalar,
araştırmalar,
07:53
shows that attitudes towards aging
178
461113
1693
yaşlanmaya olan bakış açımızın
07:54
affect how our minds and bodies
function at the cellular level.
function at the cellular level.
179
462830
3526
beden ve zihnin temel çalışmasına
etkisinin olduğunu göstermekte.
etkisinin olduğunu göstermekte.
07:58
When we talk to older people
like this (Speaks more loudly)
like this (Speaks more loudly)
180
466380
2846
Yaşlılar ile böyle konuştuğumuzda
(daha yüksek sesle) ya da
(daha yüksek sesle) ya da
08:01
or call them "sweetie" or "young lady" --
181
469250
1975
"tatlım","genç bayan"
diye seslendiğimizde
diye seslendiğimizde
08:03
it's called elderspeak --
182
471249
1327
-buna yaşlı konuşması denir-
08:04
they appear to instantly age,
183
472600
2003
o anda daha da yaşlanırlar,
08:06
walking and talking less competently.
184
474627
2409
yürümeleri ve konuşmaları kötüleşir.
08:09
People with more positive
feelings towards aging
feelings towards aging
185
477575
2292
Yaşlanmaya karşı daha olumlu yaklaşanlar,
08:11
walk faster,
186
479891
1172
daha hızlı yürürler,
08:13
they do better on memory tests,
187
481087
1587
hafıza testlerinde daha iyiler,
08:14
they heal quicker, and they live longer.
188
482698
2633
daha hızlı iyileşir ve daha uzun yaşarlar.
08:18
Even with brains
full of plaques and tangles,
full of plaques and tangles,
189
486014
2617
Beyninde bir sürü plaklar olan
ve kafası karışık birçok
ve kafası karışık birçok
08:20
some people stayed sharp to the end.
190
488655
1980
kişinin bile ölene kadar zihni sapasağlam.
08:23
What did they have in common?
191
491175
1654
Ortak noktaları neydi?
08:24
A sense of purpose.
192
492853
1306
Yaşam gayelerinin olması.
08:26
And what's the biggest obstacle
to having a sense of purpose in late life?
to having a sense of purpose in late life?
193
494183
3478
Hayatın son döneminde, yaşam gayesi
edinmenin önündeki en büyük engel ne?
edinmenin önündeki en büyük engel ne?
08:29
A culture that tells us that getting older
means shuffling offstage.
means shuffling offstage.
194
497685
4118
Yaşlanınca sahneden çekilmenin
zamanının geldiğini söyleyen kültür.
zamanının geldiğini söyleyen kültür.
08:33
That's why the World Health
Organization is developing
Organization is developing
195
501827
2771
İşte bu yüzden Dünya Sağlık Örgütü
yaş ayrımcılığına karşı
yaş ayrımcılığına karşı
08:36
a global anti-ageism initiative
196
504622
1588
sadece ömür boyu değil,
08:38
to extend not just
life span but health span.
life span but health span.
197
506234
3319
sağlıklı ömrü de kapsayacak
şekilde küresel bir girişim geliştiriyor.
şekilde küresel bir girişim geliştiriyor.
08:42
Women experience the double whammy
198
510074
2009
Kadınlar yaş ve cinsiyet ayrımcılığından
08:44
of ageism and sexism,
199
512107
1640
iki yönlü darbe yiyor.
08:45
so we experience aging differently.
200
513771
2141
Bu nedenle yaşlanmayı
daha farklı yaşıyoruz.
daha farklı yaşıyoruz.
08:48
There's a double standard
at work here -- shocker --
at work here -- shocker --
201
516300
2847
İşyerinde de çifte standart var.
Ne sürpriz ama!
Ne sürpriz ama!
08:51
(Laughter)
202
519171
1268
(Gülüşmeler)
08:52
the notion that aging enhances men
and devalues women.
and devalues women.
203
520463
3674
Bir de yaşlanmanın erkeği geliştirirken,
kadının değerini düşürmesi görüşü.
kadının değerini düşürmesi görüşü.
08:56
Women reinforce this double standard
when we compete to stay young,
when we compete to stay young,
204
524637
4325
Kadınlar da, genç görünme yarışı içine
girerek bu çifte standardı pekiştiriyor.
girerek bu çifte standardı pekiştiriyor.
09:00
another punishing and losing proposition.
205
528986
2651
Bu da başka bir cezalandırma
ve kaybetme durumu.
ve kaybetme durumu.
09:03
Does any woman in this room really believe
206
531661
2720
Aranızda bir zamanlar olduğundan
09:06
that she is a lesser version --
207
534405
1986
daha yetersiz olduğunu,
09:08
less interesting, less fun in bed,
less valuable --
less valuable --
208
536415
3396
daha az ilgi çekici, yatakta daha
az eğlenceli, daha az değerli
az eğlenceli, daha az değerli
09:11
than the woman she once was?
209
539835
1991
olduğunu düşünen var mı?
09:14
This discrimination affects our health,
210
542434
1884
Maruz kalınan bu ayrımcılık
sağlığımızı
sağlığımızı
09:16
our well-being and our income,
211
544342
1729
ve gelirimizi etkilemekte.
09:18
and the effects add up over time.
212
546095
2188
Bu etkiler zaman geçtikçe
üzerine eklenmekte.
üzerine eklenmekte.
09:20
They are further compounded
by race and by class,
by race and by class,
213
548600
2631
Daha sonra ırk ve sınıfın
etkileriyle birleşmekte.
etkileriyle birleşmekte.
09:23
which is why, everywhere in the world,
214
551255
2212
İşte bu yüzden de dünyanın her yerinde
09:25
the poorest of the poor
are old women of color.
are old women of color.
215
553491
2703
yoksulların en yoksulu yaşlı
siyahi kadınlar olmakta.
siyahi kadınlar olmakta.
09:29
What's the takeaway from that map?
216
557488
1997
Bu haritadan ne anlam çıkarmalıyız?
09:31
By 2050, one out of five of us,
217
559509
2408
2050 yılına kadar beş kişiden biri,
09:33
almost two billion people,
218
561941
1746
yani iki milyar insan
09:35
will be age 60 and up.
219
563711
2022
60 yaş ve üzeri olacak.
09:37
Longevity is a fundamental hallmark
of human progress.
of human progress.
220
565757
3471
Uzun ömür, insanlığın gelişiminin
en temel işareti.
en temel işareti.
09:41
All these older people represent a vast
unprecedented and untapped market.
unprecedented and untapped market.
221
569252
5234
Tüm bu yaşlılar daha önce eşi görülmemiş
ve el değmemiş bir pazarı temsil etmekte.
ve el değmemiş bir pazarı temsil etmekte.
09:47
And yet, capitalism and urbanization
have propelled age bias
have propelled age bias
222
575269
3912
Kapitalizm ve kentleşme dünyanın
dört bir yanında
dört bir yanında
09:51
into every corner of the globe,
223
579205
2039
yaş önyargısını körükledi.
09:53
from Switzerland,
where elders fare the best,
where elders fare the best,
224
581268
2418
Bu kapsamda İsviçre'dekiler
en iyi muameleyi görürken,
en iyi muameleyi görürken,
09:55
to Afghanistan, which sits at the bottom
of the Global AgeWatch Index.
of the Global AgeWatch Index.
225
583710
4986
Afganistan'dakiler Global AgeWatch
Göstergesi'nde en altta yer alıyor.
Göstergesi'nde en altta yer alıyor.
10:00
Half of the world's countries
aren't mentioned on that list
aren't mentioned on that list
226
588720
2861
Milyonlarca insanın verilerini
toplama zahmetine girmediğimizden,
toplama zahmetine girmediğimizden,
10:03
because we don't bother to collect data
on millions of people
on millions of people
227
591605
3592
dünyanın diğer
yarısı bu listede yok bile.
yarısı bu listede yok bile.
10:07
because they're no longer young.
228
595221
1684
Çünkü onlar artık genç değiller.
10:09
Almost two-thirds of people
over 60 around the world
over 60 around the world
229
597596
2834
60 yaş üzeri insanların
yaklaşık üçte ikisi
yaklaşık üçte ikisi
10:12
say they have trouble
accessing healthcare.
accessing healthcare.
230
600454
2575
sağlık hizmetine erişimde sorun
yaşadığını söylüyor.
yaşadığını söylüyor.
10:15
Almost three-quarters say their income
doesn't cover basic services
doesn't cover basic services
231
603053
3807
Neredeyse dörtte üçü, gelirlerinin
gıda, su, elektrik
gıda, su, elektrik
10:18
like food, water, electricity,
and decent housing.
and decent housing.
232
606884
3757
ve iyi bir yerde barınma gibi temel
ihtiyaçlarını karşılamadığını belirtiyor.
ihtiyaçlarını karşılamadığını belirtiyor.
100 yaşına kadar yaşayabilecek
çocuklarımıza böyle bir dünya mı
çocuklarımıza böyle bir dünya mı
10:23
Is this the world we want our children,
who may well live to be a hundred,
who may well live to be a hundred,
233
611214
4031
miras bırakmak istiyoruz?
10:27
to inherit?
234
615269
1261
10:28
Everyone -- all ages,
all genders, all nationalities --
all genders, all nationalities --
235
616554
4015
Her yaştakiler, her cinsiyetten, her
milliyetten istinasız herkes
milliyetten istinasız herkes
10:32
is old or future-old,
236
620593
2212
ya yaşlı ya da geleceğin yaşlılarından.
10:34
and unless we put an end to it,
ageism will oppress us all.
ageism will oppress us all.
237
622829
3865
Eğer bir son vermezsek, yaş ayrımcılığı
hepimize zarar verecek.
hepimize zarar verecek.
10:38
And that makes it a perfect target
for collective advocacy.
for collective advocacy.
238
626718
3394
Bu durum toplu savunma için
harika bir hedef.
harika bir hedef.
10:43
Why add another -ism to the list
when so many, racism in particular,
when so many, racism in particular,
239
631295
4009
Başta ırkçılık olmak üzere birçok
sorun çözülmeyi beklerken
sorun çözülmeyi beklerken
10:47
call out for action?
240
635328
1788
niye bir tane daha listeye ekleyelim?
10:49
Here's the thing:
241
637140
1233
Şimdi önerim şu:
10:50
we don't have to choose.
242
638397
1770
Seçmek zorunda değiliz.
10:52
When we make the world
a better place to grow old in,
a better place to grow old in,
243
640191
2695
Dünyayı yaşlanabilecek
daha iyi bir yer haline
daha iyi bir yer haline
10:54
we make it a better place
in which to be from somewhere else,
in which to be from somewhere else,
244
642910
3141
getirdiğimizde, o zaman yabancı
olduğumuzda, engelli olduğumuzda,
olduğumuzda, engelli olduğumuzda,
10:58
to have a disability,
245
646075
1534
eşcinsel olduğumuzda,
10:59
to be queer, to be non-rich,
to be non-white.
to be non-white.
246
647633
3104
zengin veya beyaz olmadığımızda
da yaşanabilir bir yer olur.
da yaşanabilir bir yer olur.
11:03
And when we show up at all ages
for whatever cause matters most to us --
for whatever cause matters most to us --
247
651289
4397
Her yaşta bizim için önemli olan
gaye uğruna çalışırsak
gaye uğruna çalışırsak
11:07
save the whales, save the democracy --
248
655710
2725
-balinaları kurtaralım,
demokrasiyi kurtaralım-
demokrasiyi kurtaralım-
11:10
we not only make
that effort more effective,
that effort more effective,
249
658459
2530
böylece sadece bu çabaları daha
etkin hale getirmez,
etkin hale getirmez,
11:13
we dismantle ageism in the process.
250
661013
2503
yaş ayrımcılığına da darbe vururuz.
11:16
Longevity is here to stay.
251
664036
2317
Uzun ömür artık bir gerçek.
11:18
A movement to end ageism is underway.
252
666377
2511
Yaş ayrımcılığını sona erdirme
hareketi iş başında.
hareketi iş başında.
11:20
I'm in it, and I hope you will join me.
253
668912
2946
Ben varım,
umarım siz de bana katılırsınız.
umarım siz de bana katılırsınız.
11:24
(Applause and cheers)
254
672239
3794
(Alkışlar ve tezahürat)
11:28
Thank you. Let's do it! Let's do it!
255
676595
4165
Teşekkürler.
Hadi yapalım! Hadi yapalım!
Hadi yapalım! Hadi yapalım!
11:33
(Applause)
256
681207
2895
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Ashton Applewhite - Author, activistAshton Applewhite asks us to look at ageism -- the assumption that older people are alike and that aging impoverishes us.
Why you should listen
Ashton Applewhite would like us to think differently about growing older. As she writes: "Aging is a natural, lifelong, powerful process that unites us all. So how come so many of us unthinkingly assume that depression, diapers, and dementia lie ahead? Because of ageism -- the last socially sanctioned prejudice."
She's the author of This Chair Rocks: A Manifesto Against Ageism and is the voice of the Yo, Is This Ageist? blog. She is also the author of Cutting Loose: Why Women Who End Their Marriages Do So Well -- and was a clue on Jeopardy! as the author of the mega bestseller series, Truly Tasteless Jokes. (Who is Blanche Knott?)
Ashton Applewhite | Speaker | TED.com