TEDGlobal 2009
Itay Talgam: Lead like the great conductors
Itay Talgam: Büyük orkestra şefleri gibi yönetin!
Filmed:
Readability: 3.2
3,574,454 views
Bir orkestra şefi büyük bir liderlik problemiyle karşı karşıyadır: Tek söz söylemeden kusursuz bir harmoni yaratmak. Bu etkileyici konuşmada Italy Talgam tüm liderler için çok önemli dersler çıkararak 20. Yüzyıl'ın altı büyük orkestra şefinin kendine has stillerini gösteriyor.
Itay Talgam - Conductor and leadership expert
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The magical moment, the magical moment of conducting.
0
1000
4000
O sihirli an, orkestra yönetmenin o sihirli anı...
00:20
Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.
1
5000
2000
şudur: Sahneye çıkarsınız. Oturan bir orkestra vardır.
00:22
They are all, you know, warming up and doing stuff.
2
7000
4000
Hepsi ısınma egzersizleri ya da başka şeyler yapıyorlardır...
00:26
And I go on the podium.
3
11000
2000
Ve ben podyuma çıkarım...
00:28
You know, this little office of the conductor.
4
13000
3000
Orkestra şefinin bu küçük ofisini bilirsiniz...
00:31
Or rather a cubicle, an open-space cubicle,
5
16000
3000
Ya da daha doğrusu kabinini; bir sürü alanı olan
00:34
with a lot of space.
6
19000
2000
bir açık alan kabini.
00:36
And in front of all that noise,
7
21000
2000
Ve bütün bu gürültünün önünde...
00:38
you do a very small gesture.
8
23000
2000
küçücük bir jest yaparsınız.
00:40
Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.
9
25000
4000
Bunun gibi bir şey; çok görkemli değil; çok sofistike değil. Bu.
00:44
And suddenly, out of the chaos, order.
10
29000
3000
Ve birden kaosun içinden düzen doğar.
00:47
Noise becomes music.
11
32000
2000
Gürültü müzik olur.
00:49
And this is fantastic. And it's so tempting
12
34000
2000
Ve bu inanılmazdır. Ve bütün bunların benim sayemde
00:51
to think that it's all about me.
13
36000
2000
olduğunu düşünmek o kadar cezbedicidir ki...
00:53
(Laughter)
14
38000
2000
(Kahkahalar)
00:55
All those great people here, virtuosos,
15
40000
2000
Buradaki tüm o müthiş insanlar, virtüözler,
00:57
they make noise, they need me to do that.
16
42000
2000
gürültü yaparlar; bunu yapmak içinse bana ihtiyaç duyarlar.
00:59
Not really. If it were that,
17
44000
2000
Pek de öyle değil. Eğer öyle olsaydı,
01:01
I would just save you the talk,
18
46000
2000
size bu konuşmayı yapmayıp
01:03
and teach you the gesture.
19
48000
2000
jestleri öğretirdim.
01:05
So you could go out to the world
20
50000
2000
Siz de ortalığa çıkar
01:07
and do this thing in whatever company or whatever you want,
21
52000
3000
ve bunu istediğiniz şirkette yapar ya da ne istiyorsanız onu yapardınız
01:10
and you have perfect harmony. It doesn't work.
22
55000
2000
ve kusursuz harmoniye ulaşırdınız. Öyle olmuyor.
01:12
Let's look at the first video.
23
57000
2000
İlk videoya bakalım.
01:14
I hope you'll think it's a good example of harmony.
24
59000
3000
Umarım siz de bunun harmoni için iyi bir örnek oluşturduğunu düşünürsünüz
01:17
And then speak a little bit about how it comes about.
25
62000
4000
ve sonra biraz bunun nasıl olduğuna dair konuşuruz.
01:21
(Music)
26
66000
4000
(Müzik)
02:17
Was that nice?
27
122000
2000
Beğendiniz mi?
02:19
So that was a sort of a success.
28
124000
3000
Yani bir hayli başarılıydı.
02:22
Now, who should we thank for the success?
29
127000
3000
Peki, bu başarı için kime teşekkür etmeliyiz?
02:25
I mean, obviously the orchestra musicians
30
130000
2000
Bence; besbelli, orkestra müzisyenleri
02:27
playing beautifully,
31
132000
2000
çok güzel çalıyorlardı.
02:29
the Vienna Philharmonic Orchestra.
32
134000
4000
Viyana Filarmoni Orkestrası.
02:33
They don't often even look at the conductor.
33
138000
2000
Şefe pek bakmıyorlardı bile.
02:35
Then you have the clapping audience, yeah,
34
140000
3000
Ondan sonra alkışlayan dinleyiciler, değil mi,
02:38
actually taking part in doing the music.
35
143000
2000
aslında müziğin yapılmasına katılıyorlar.
02:40
You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.
36
145000
4000
Bilirsiniz Viyanalı dinleyiciler genelde müziğe müdahale etmezler.
02:44
This is the closest to an Oriental bellydancing feast
37
149000
4000
Bu, Viyana'da görüp görebileceğiniz
02:48
that you will ever get in Vienna.
38
153000
2000
oryantal bir göbek dansı şölenine en yaklaşılan an.
02:50
(Laughter)
39
155000
1000
(Kahkahalar)
02:51
Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.
40
156000
3000
Viyana'nın tersine, mesela İsrail'de dinleyiciler sürekli öksürür.
02:54
You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say
41
159000
3000
Arthur Rubinstein'ı bilirsiniz; piyanist, derdi ki:
02:57
that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.
42
162000
3000
"Dünyanın her yerinde grip olan insanlar doktara giderler.
03:00
In Tel Aviv they come to my concerts."
43
165000
3000
Tel Aviv'de benim konserlerime geliyorlar."
03:03
(Laughter)
44
168000
1000
(Kahkaha)
03:04
So that's a sort of a tradition.
45
169000
2000
Yani bu bir nevi gelenek.
03:06
But Viennese audiences do not do that.
46
171000
2000
Ama Viyanalılar bunu yapmıyorlar.
03:08
Here they go out of their regular, just to be part of that,
47
173000
5000
Ama burada; bunun, orkestranın bir parçası olmak için
03:13
to become part of the orchestra, and that's great.
48
178000
2000
her zamanki hallerinin dışına çıkıyorlar ve bu çok güzel.
03:15
You know, audiences like you, yeah,
49
180000
2000
Biliyorsunuz, etkinliği sizin gibi, evet,
03:17
make the event.
50
182000
3000
dinleyiciler oluşturur.
03:20
But what about the conductor? What can you say
51
185000
2000
Peki orkestra şefinden ne haber? Orkestra şefinin, aslında,
03:22
the conductor was doing, actually?
52
187000
4000
ne yaptığına dair ne söyleyebilirsiniz?
03:26
Um, he was happy.
53
191000
3000
Hmm...O,....... mutluydu.
03:29
And I often show this to senior management.
54
194000
3000
Ben bunu kıdemli yöneticilere gösteriyorum.
03:32
People get annoyed.
55
197000
2000
İnsanların keyifleri kaçıyor.
03:34
"You come to work. How come you're so happy?"
56
199000
2000
"İşe geliyorsun. Nasıl oluyor da bu kadar mutlusun?"
03:36
Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.
57
201000
3000
Yanlış bir şey olması lazım burada, değil mi? Ama o, mutluluk yayıyor.
03:39
And I think the happiness, the important thing is this happiness
58
204000
2000
Bence bu mutluluk..., önemli olan bu mutluluğun sadece
03:41
does not come from
59
206000
3000
onun kendi hikâyesinden ve kendi müzik sevincinden
03:44
only his own story and his joy of the music.
60
209000
3000
gelmiyor olması.
03:47
The joy is about enabling other people's stories
61
212000
4000
Bu sevinç, aynı anda diğer insanların
03:51
to be heard at the same time.
62
216000
2000
hikâyelerinin duyulmasını mümkün kılmakla ilgili.
03:53
You have the story of the orchestra as a professional body.
63
218000
4000
Profesyonel bir kurum olarak orkestranın bir hikâyesi var.
03:57
You have the story of the audience as a community. Yeah.
64
222000
3000
Bir topluluk olarak dinleyicilerin bir hikâyesi var.
04:00
You have the stories of the individuals
65
225000
2000
Orkestradaki ve dinleyici grubundaki
04:02
in the orchestra and in the audience.
66
227000
2000
bireylerin kendi hikâyeleri var.
04:04
And then you have other stories, unseen.
67
229000
3000
Ve sonra görülmeyen diğer hikâyeler var.
04:07
People who build this wonderful concert hall.
68
232000
3000
Bu müthiş konser salonunu yapan insanlar...
04:10
People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.
69
235000
5000
Stradivarius, Amati ve bütün o güzel enstrümanları yapan insanlar...
04:15
And all those stories are being heard at the same time.
70
240000
3000
Ve bütün bu hikâyeler aynı anda duyuluyor.
04:18
This is the true experience of a live concert.
71
243000
3000
İşte canlı bir konserin asıl deneyimi budur.
04:21
That's a reason to go out of home. Yeah?
72
246000
2000
Evden dışarı çıkmak için iyi bir neden. Değil mi?
04:23
And not all conductors do just that.
73
248000
3000
Ancak tüm orkestra şefleri tam olarak bunu yapmaz.
04:26
Let's see somebody else, a great conductor.
74
251000
2000
Şimdi başka birini izleyelim, büyük bir şef,
04:28
Riccardo Muti, please.
75
253000
2000
Riccardo Muti, lütfen.
04:31
(Music)
76
256000
4000
(Müzik)
05:07
Yeah, that was very short, but you could see
77
292000
2000
Evet, bu çok kısaydı. Ama tamamen farklı
05:09
it's a completely different figure. Right?
78
294000
2000
bir figür olduğunu görebildiniz, değil mi?
05:11
He's awesome. He's so commanding. Yeah?
79
296000
2000
Heybetli ve çok etkili, değil mi?
05:13
So clear. Maybe a little bit over-clear.
80
298000
5000
Çok net. Belki birazcık fazla net.
05:18
Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?
81
303000
3000
Küçük bir deneme yapabilir miyiz? Bir saniye için benim orkestram olur musunuz?
05:21
Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?
82
306000
2000
Söyler misiniz, lütfen, Don Giovanni'nin ilk notası?
05:23
You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.
83
308000
3000
"Aaaaaa" demeniz gerekiyor; ben sizi durduracağım.
05:26
Okay? Ready?
84
311000
2000
Tamam? Hazır?
05:28
Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫
85
313000
2000
İzleyenler: "♫ Aaaaaaa... ♫"
05:30
Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me
86
315000
2000
Itay Talgam: Yapmayın... Benimle.... Ben olmadan söylerseniz
05:32
I feel even more redundant than I already feel.
87
317000
3000
kendimi normalde hissettiğimden daha da işe yaramaz hissedeceğim.
05:35
So please, wait for the conductor.
88
320000
3000
Yani lütfen; şefin işaretini bekleyin.
05:38
Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.
89
323000
3000
Şimdi bana bakın. "Aaaaaaaa" ve sizi durduruyorum. Hadi bakalım...
05:41
Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫
90
326000
4000
İzleyenler: "♫ Aaaaaaa... ♫"
05:45
(Laughter)
91
330000
2000
(Kahkaha)
05:47
Itay Talgam: So we'll have a little chat later.
92
332000
2000
Itay Talgam: Daha sonra konuşacağız.
05:49
(Laughter)
93
334000
1000
(Kahkaha)
05:50
But ... There is a vacancy for a ...
94
335000
4000
Ama... Bir kontenjan açığı var da .......
05:54
But -- (Laughter)
95
339000
4000
Ama--(Kahkaha)
05:58
-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.
96
343000
3000
--bir orkestranın bir parmakla durdurabileceğinizi gördünüz.
06:01
Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...
97
346000
2000
Şimdi, Ricardo Muti ne yapıyor? Bunun gibi bir şey yapıyor...
06:06
(Laughter)
98
351000
1000
(Kahkaha)
06:07
And then -- sort of -- (Laughter)
99
352000
3000
Ve sonra --Bi' nevi-- (Kahkaha)
06:10
So not only the instruction is clear,
100
355000
3000
Yani sadece emir çok net değil,
06:13
but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.
101
358000
3000
yaptırım da gayet net; benim size söylediğimi yapmazsanız ne olacağı.
06:16
(Laughter)
102
361000
3000
(Kahkaha)
06:19
So, does it work? Yes, it works --
103
364000
4000
Peki, işe yarıyor mu? Evet, işe yarıyor --
06:23
to a certain point.
104
368000
2000
bir yere kadar.
06:25
When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"
105
370000
2000
Niye böyle yönettiği Muti'ye sorulduğu zaman
06:27
He says, "I'm responsible."
106
372000
2000
"Ben sorumluyum." demiş.
06:29
Responsible in front of him.
107
374000
2000
O'nun önünde sorumlu.
06:31
No he doesn't really mean Him. He means Mozart,
108
376000
2000
Hayır. Gerçekten O'nu kastetmiyor. Mozart'ı kastediyor.
06:33
which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.
109
378000
4000
ortadan üçüncü sırada falan gibi (kahkahalar) olan Mozart'ı.
06:37
(Laughter)
110
382000
1000
(Kahkaha)
06:38
So he says, "If I'm --
111
383000
2000
Yani diyor ki: "Eğer ben --
06:40
(Applause)
112
385000
2000
(Alkış)
06:42
if I'm responsible for Mozart,
113
387000
2000
Eğer Mozart için ben sorumluysam
06:44
this is going to be the only story to be told.
114
389000
2000
anlatılacak tek hikâye bu olacaktır.
06:46
It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."
115
391000
4000
Riccardo Muti olarak benim anladığım Mozart budur."
06:50
And you know what happened to Muti?
116
395000
2000
Peki Muti'ye ne olduğunu biliyor musunuz?
06:52
Three years ago he got a letter signed by
117
397000
2000
Üç sene önce bir mektup aldı,
06:54
all 700 employees of La Scala,
118
399000
3000
La Scala'nın tüm 700 çalışanı tarafından imzalı,
06:57
musical employees, I mean the musicians,
119
402000
2000
müzikal çalışanları tarafından, yani müzisyenleri kastediyorum,
06:59
saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."
120
404000
4000
diyordu ki: "Büyük bir orkestra şefisiniz. Sizinle çalışmak istemiyoruz. Lütfen istifa edin."
07:03
(Laughter)
121
408000
1000
(Kahkaha)
07:04
"Why? Because you don't let us develop.
122
409000
3000
"Neden? Çünkü gelişmemize izin vermiyorsunuz.
07:07
You're using us as instruments, not as partners.
123
412000
3000
Siz bizi enstrümanlar gibi kullanıyorsunuz, partner olarak değil.
07:10
And our joy of music, etc., etc. ..."
124
415000
2000
Ve müzik sevincimiz.........."
07:12
So he had to resign. Isn't that nice?
125
417000
2000
Sonuç olarak istifa etmesi gerekti. Çok güzel değil mi bu?
07:14
(Laughter)
126
419000
2000
(Kahkaha)
07:16
He's a nice guy. He's a really nice guy.
127
421000
3000
İyi bir adam. Gerçekten iyi bir adam.
07:19
Well, can you do it with less control,
128
424000
3000
Peki, daha az kontrolle yapabilir misiniz
07:22
or with a different kind of control?
129
427000
2000
ya da farklı bir kontrol tarzıyla?
07:24
Let's look at the next conductor, Richard Strauss.
130
429000
4000
Şimdi sıradaki şefe bakalım, Richard Strauss.
07:30
(Music)
131
435000
4000
(Müzik)
07:58
I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.
132
463000
4000
Korkarım ki yaşlı olduğu için özellikle onu seçtiğimi düşünüyorsunuz.
08:02
It's not true. When he was a young man
133
467000
3000
Bu doğru değil. Genç bir adamken,
08:05
of about 30, he wrote what he called
134
470000
2000
otuzlarındayken, "Orkestra Şefleri için On Emir"
08:07
"The Ten Commandments for Conductors."
135
472000
2000
dediği şeyi yazdı.
08:09
The first one was: If you sweat by the end of the concert
136
474000
3000
İlki şuydu: Konserin sonunda terlemişsen
08:12
it means that you must have done something wrong.
137
477000
2000
bu yanlış bir şeyler yaptığın anlamına gelir.
08:14
That's the first one. The fourth one you'll like better.
138
479000
2000
Bu birinciydi. Dördüncüyü daha çok seveceksiniz.
08:16
It says: Never look at the trombones --
139
481000
2000
Diyordu ki: Asla trombonlara bakma --
08:18
it only encourages them.
140
483000
2000
bu sadece onları cesaretlendirir.
08:20
(Laughter)
141
485000
5000
(Kahkaha)
08:25
So, the whole idea is really to let
142
490000
2000
Yani, bütün düşünce her şeyi
08:27
it happen by itself.
143
492000
2000
kendi akışına bırakmaktı.
08:29
Do not interfere.
144
494000
2000
Araya girme!
08:31
But how does it happen? Did you see
145
496000
3000
Ama bu nasıl oluyor? Onu notanın sayfalarını
08:34
him turning pages in the score?
146
499000
2000
çevirirken gördünüz mü?
08:36
Now, either he is senile,
147
501000
2000
O zaman, ya bunamış,
08:38
and doesn't remember his own music, because he wrote the music.
148
503000
3000
ve kendi müziğini hatırlamıyor, çünkü müziği o yazdı.
08:41
Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,
149
506000
3000
Ya da orkestraya çok güçlü bir mesaj veriyor, diyor ki,
08:44
"Come on guys. You have to play by the book.
150
509000
4000
"Hadi millet. Kitaba uygun çalmalısınız.
08:48
So it's not about my story. It's not about your story.
151
513000
2000
Yani: Bu benim hikâyemle ilgili değil. Sizin hikâyenizle ilgili değil.
08:50
It's only the execution of the written music,
152
515000
3000
Bu sadece yazılı müziğin icrasından ibarettir;
08:53
no interpretation."
153
518000
2000
yorumlamak yok."
08:55
Interpretation is the real story of the performer.
154
520000
3000
Yorum, çalanın gerçek hikâyesidir.
08:58
So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.
155
523000
3000
Yani, hayır, Strauss bunu istemiyor. Bu da farklı bir tür kontroldür.
09:01
Let's see another super-conductor,
156
526000
3000
Şimdi başka bir süper-şefe bakalım:
09:04
a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.
157
529000
3000
Bir Alman süper-şef, Herbert von Karajan, lütfen.
09:07
(Music)
158
532000
4000
(Müzik)
09:40
What's different? Did you see the eyes? Closed.
159
565000
3000
Nedir fark? Gözleri gördünüz mü? Kapalı.
09:43
Did you see the hands?
160
568000
3000
Elleri gördünüz mü?
09:46
Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.
161
571000
3000
Bu tip bir hareketi fark ettiniz mi? İzin verin sizi yöneteyim. İki kez.
09:49
Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.
162
574000
2000
İlkinde Muti gibi, ve siz el çırpın, sadece bir kez.
09:51
And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?
163
576000
2000
Ve sonra da Karajan gibi. Bakalım ne oluyor? Tamam?
09:53
Like Muti. You ready? Because Muti ...
164
578000
3000
Muti gibi. Hazır mısınız? Çünkü Muti...
09:56
(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.
165
581000
3000
(Kahkaha) Tamam? Hazır? Hadi yapalım.
09:59
Audience: (Claps)
166
584000
1000
İzleyenler: (El çırpışları)
10:00
Itay Talgam: Hmm ... again.
167
585000
2000
Itay Talgam: Hmm ... tekrar.
10:02
Audience: (Claps)
168
587000
2000
İzleyenler: (El çırpışları)
10:04
Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,
169
589000
2000
Itay Talgam: "İyi. Şimdi Karajan. Zaten eğitimli olduğunuz için,
10:06
let me concentrate, close my eyes. Come, come.
170
591000
3000
konsantre olmama izin verin, gözlerimi kapayım. Evet, evet.
10:11
Audience: (Claps) (Laughter)
171
596000
2000
İzleyenler: (El çırpışları) (Kahkaha)
10:13
Itay Talgam: Why not together? (Laughter)
172
598000
2000
Itay Talgam: Neden beraber olamadı? (Kahkaha)
10:15
Because you didn't know when to play.
173
600000
2000
Çünkü ne zaman çalacağınızı bilemediniz.
10:17
Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic
174
602000
2000
Sizi temin ederim, Berlin Filarmoni de
10:19
doesn't know when to play.
175
604000
2000
ne zaman çalacağını bilmiyor.
10:21
(Laughter)
176
606000
1000
(Kahkaha)
10:22
But I'll tell you how they do it. No cynicism.
177
607000
2000
Durun size nasıl yaptıklarını anlatayım. Kötü düşünmek yok.
10:24
This is a German orchestra, yes?
178
609000
2000
Bu bir Alman orkestrası, değil mi?
10:26
They look at Karajan. And then they look at each other.
179
611000
4000
Önce Karajan'a bakıyorlar; sonra birbirlerine bakıyorlar.
10:30
(Laughter)
180
615000
3000
(Kahkaha)
10:33
"Do you understand what this guy wants?"
181
618000
3000
"Bu adamın ne istediğini sen anladın mı?"
10:36
And after doing that,
182
621000
2000
Ve bunu yaptıktan sonra,
10:38
they really look at each other, and the first players of the orchestra
183
623000
2000
gerçekten birbirlerine bakıyorlar ve orkestranın birinci müzisyenleri
10:40
lead the whole ensemble in playing together.
184
625000
3000
tüm orkestraya beraber çalmalarında liderlik yapıyor.
10:43
And when Karajan is asked about it
185
628000
2000
Karajan'a bu sorulduğunda
10:45
he actually says, "Yes, the worst damage
186
630000
2000
şöyle demiş: "Evet, orkestrama verebileceğim
10:47
I can do to my orchestra
187
632000
2000
en büyük zarar,
10:49
is to give them a clear instruction.
188
634000
4000
onlara anlaşılır, açık işaretler vermektir.
10:53
Because that would
189
638000
2000
çünkü bu, bir orkestra
10:55
prevent the ensemble, the listening to each other
190
640000
4000
için gerekli olan "müzisyenlerin
10:59
that is needed for an orchestra."
191
644000
2000
birbirlerini dinlemesi"ni -ansamblı- engellerdi."
11:01
Now that's great. What about the eyes?
192
646000
2000
Tamam bu harika. Peki gözler nasıl?
11:03
Why are the eyes closed?
193
648000
2000
Gözler neden kapalı?
11:05
There is a wonderful story about Karajan conducting in London.
194
650000
4000
Karajan'ın bir Londra performansıyla ilgili harika bir hikâye vardır.
11:09
And he cues in a flute player like this.
195
654000
3000
Bir flütçüye işaret verir.
11:12
The guy has no idea what to do. (Laughter)
196
657000
3000
Adamın, ne yapması gerektiğine dair hiçbir fikri yoktur.
11:15
"Maestro, with all due respect, when should I start?"
197
660000
3000
"Maestro, kursura bakmayın ama ne zaman başlamam gerekiyor?"
11:18
What do you think Karajan's reply was? When should I start?
198
663000
3000
Karajan'ın buna cevabı ne oldu dersiniz? Ne zaman başlamalıyım?
11:21
Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."
199
666000
4000
Evet. Şöyle dedi: "Artık dayanamayacak noktaya geldiğinde başlarsın."
11:25
(Laughter)
200
670000
3000
(Kahkaha)
11:28
Meaning that you know you have no authority to change anything.
201
673000
5000
Yani... Biliyorsunuz sizin bir şeyi değiştirmek için gücünüz yok.
11:33
It's my music. The real music is only in Karajan's head.
202
678000
4000
Bu benim müziğim. Gerçek müzik sadece Karajan'ın kafasında.
11:37
And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure
203
682000
3000
Ve sizin benim düşüncemi tahmin etmeniz gerekiyor. Doğal olarak inanılmaz
11:40
because I don't give you instruction,
204
685000
2000
bir baskı altındasınız çünkü size işaret vermiyorum
11:42
and yet, you have to guess my mind.
205
687000
2000
ve yine de aklımı tahmin etmeniz gerekiyor.
11:44
So it's a different kind of, a very spiritual but yet
206
689000
2000
Gördüğünüz gibi bu da başka türlü,
11:46
very firm control.
207
691000
3000
oldukça ruhani ama yine de çok sıkı bir kontrol.
11:49
Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back
208
694000
2000
Bunu başka bir şekide yapabilir miyiz? Tabii ki yapabiliriz. İlk izlediğimiz
11:51
to the first conductor we've seen:
209
696000
2000
şefe bir geri dönelim:
11:53
Carlos Kleiber, his name. Next video, please.
210
698000
2000
Adı, Carlos Kleiber. Sonraki video lütfen.
11:57
(Music)
211
702000
4000
(Müzik)
12:53
(Laughter) Yeah.
212
758000
2000
(Kahkaha) Evet.
12:55
Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?
213
760000
3000
Tabi, bu farklı. Ama bu da aynı şekilde kontrol etmek değil mi?
12:58
No, it's not, because he is not telling them what to do.
214
763000
3000
Hayır, değil. Çünkü orkestraya ne yapmaları gerektiğini söylemiyor.
13:01
When he does this, it's not,
215
766000
2000
Bunu yaptığında, Stradivarius'unuzu
13:03
"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,
216
768000
3000
alın ve Jimi Hendrix gibi yere vurup parçalayın
13:06
smash it on the floor." It's not that.
217
771000
2000
demek istemiyor. Bu, o değil.
13:08
He says, "This is the gesture of the music.
218
773000
2000
Diyor ki: "Bu, müziğin jesti.
13:10
I'm opening a space for you
219
775000
2000
Size; araya başka bir yorum
13:12
to put in another layer
220
777000
2000
düzlemi koyabilmeniz
13:14
of interpretation."
221
779000
2000
için yer açıyorum."
13:16
That is another story.
222
781000
2000
Bu da başka bir hikâye.
13:18
But how does it really work together
223
783000
2000
Peki ama orkestraya komutlar vermiyorsa
13:20
if it doesn't give them instructions?
224
785000
2000
bu iş nasıl birlikte yürüyor?
13:22
It's like being on a rollercoaster. Yeah?
225
787000
2000
Bu, lunapark treninde olmak gibi bir şey. Değil mi?
13:24
You're not really given any instructions,
226
789000
2000
Size gerçekten komutlar verilmiyor.
13:26
but the forces of the process itself keep you in place.
227
791000
4000
Ama sürecin kendi dinamikleri sizi yerinizde tutuyor.
13:30
That's what he does.
228
795000
2000
Yaptığı işte bu.
13:32
The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.
229
797000
2000
İlginç olan, bu trenin tabii ki gerçekte var olmaması.
13:34
It's not a physical thing. It's in the players' heads.
230
799000
4000
Fiziksel bir durum değil bu. Müzisyenlerin kafalarında.
13:38
And that's what makes them into partners.
231
803000
3000
İşte onları partnerlere dönüştüren de bu.
13:41
You have the plan in your head.
232
806000
2000
Plan kafanızın içinde.
13:43
You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.
233
808000
3000
Kleiber sizi yönetmese bile ne yapmanız gerektiğini biliyorsunuz.
13:46
But here and there and that. You know what to do.
234
811000
3000
Orada, burada bir şeyler yapsa da siz ne yapılacağını biliyorsunuz.
13:49
And you become a partner building the rollercoaster,
235
814000
3000
Ve kendiniz bu trendeyken aynı zamanda onu
13:52
yeah, with sound,
236
817000
2000
evet, sesle
13:54
as you actually take the ride.
237
819000
2000
inşaa etme sürecinin bir partneri oluyorsunuz.
13:56
This is very exciting for those players.
238
821000
3000
Bu, o müzisyenler için çok heyecan verici.
13:59
They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.
239
824000
2000
Daha sonra da iki haftalığına bir sanatoryuma gitmeleri gerekiyor.
14:01
(Laughter)
240
826000
1000
(Kahkaha)
14:02
It is very tiring. Yeah?
241
827000
2000
Çok yorucu, değil mi?
14:04
But it's the best music making, like this.
242
829000
4000
Ama müzik en iyi böyle yapılır, bunun gibi.
14:08
But of course it's not only about motivation
243
833000
3000
Tabii ki bu sadece motivasyonla ve
14:11
and giving them a lot of physical energy.
244
836000
3000
onlara bir sürü fiziksel enerji vermekle ilgili değil.
14:14
You also have to be very professional.
245
839000
2000
Çok profesyonel de olmanız gerekir.
14:16
And look again at this Kleiber.
246
841000
2000
Tekrar bakalım buna, Kleiber.
14:18
Can we have the next video, quickly?
247
843000
2000
Bir sonraki videoyu alabilir miyiz, hızlıca?
14:20
You'll see what happens when there is a mistake.
248
845000
4000
Bir hata yapıldığında ne olduğunu göreceksiniz.
14:24
(Music) Again you see the beautiful body language.
249
849000
3000
(Müzik) Gene nefis beden dilini görüyorsunuz.
14:27
(Music)
250
852000
3000
(Müzik)
14:33
And now there is a trumpet player who
251
858000
3000
Şimdi, tam olarak yapılması gerekeni yapmayan
14:36
does something not exactly the way it should be done.
252
861000
2000
bir trompetçi var.
14:38
Go along with the video. Look.
253
863000
2000
Videoyu takip edin. Bakın.
14:43
See, second time for the same player.
254
868000
4000
Gördünüz mü, aynı kişiye ikinci kez.
14:49
(Laughter) And now the third time for the same player.
255
874000
3000
(Kahkaha) Aynı kişiye üçüncü kez.
14:56
(Laughter)
256
881000
1000
(Kahkaha)
14:57
"Wait for me after the concert.
257
882000
2000
"Konserden sonra beni bekle.
14:59
I have a short notice to give you."
258
884000
2000
Sana küçük bir ikazda bulunacağım."
15:01
You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.
259
886000
4000
Bilirsiniz, gerek olduğunda otorite oradadır. Bu çok önemli.
15:05
But authority is not enough to make people your partners.
260
890000
3000
Ama otorite, insanları sizin partneriniz yapmak için yeterli değildir.
15:08
Let's see the next video, please. See what happens here.
261
893000
2000
Şimdi sonraki videoyu izleyelim. Bakın burada ne oluyor.
15:10
You might be surprised having seen Kleiber
262
895000
2000
Kleiber'i bu kadar hiperaktif bir kişi olarak
15:12
as such a hyperactive guy.
263
897000
3000
görmüş olmaya şaşırmış olabilirsiniz.
15:15
He's conducting Mozart.
264
900000
2000
Mozart yönetiyor.
15:17
(Music)
265
902000
3000
(Müzik)
15:20
The whole orchestra is playing.
266
905000
2000
Tüm orkestra çalıyor.
15:22
(Music)
267
907000
2000
(Müzik)
15:24
Now something else.
268
909000
2000
Şimdi başka bir şey.
15:26
(Music)
269
911000
3000
(Müzik)
15:36
See? He is there 100 percent,
270
921000
4000
Gördünüz mü? Yüzde yüz orada
15:40
but not commanding, not telling what to do.
271
925000
2000
fakat yönetmiyor, ne yapılması gerektiğini söylemiyor.
15:42
Rather enjoying what the soloist is doing.
272
927000
3000
aksine çalan solonun tadını çıkarıyor.
15:45
(Music)
273
930000
3000
(Müzik)
15:48
Another solo now. See what you can pick up from this.
274
933000
3000
Bir solo daha şimdi. Bakalım burada ne bulabileceksiniz?
15:51
(Music)
275
936000
3000
(Müzik)
15:57
Look at the eyes.
276
942000
2000
Gözlere bakın.
16:03
Okay. You see that?
277
948000
2000
Evet. Gördünüz mü?
16:05
First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.
278
950000
3000
Her şeyden önce; bu, hepimizin almak isteyeceği bir iltifat gibi.
16:08
It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.
279
953000
3000
Bir geri bildirim değil. Bir "Mmmmmm..." Evet, buradan geliyor.
16:11
So that's a good thing.
280
956000
2000
Bu iyi bir şey.
16:13
And the second thing is
281
958000
2000
İkinci olarak, bu aslında
16:15
it's about actually being in control,
282
960000
2000
kontrolü hala sağlıyor olmakla ilgili bir şey;
16:17
but in a very special way.
283
962000
2000
ama çok özel bir şekilde.
16:19
When Kleiber does -- did you see the eyes,
284
964000
3000
Kleiber bunu yaparken -- gözleri gördünüz mü,
16:22
going from here? (Singing)
285
967000
2000
burada buraya? (Mırıldanarak)
16:24
You know what happens? Gravitation is no more.
286
969000
4000
Ne oluyor, biliyor musunuz? Yer çekimi yoktur artık.
16:28
Kleiber not only creates a process,
287
973000
2000
Kleiber sadece bir süreç yaratmakla kalmıyor,
16:30
but also creates the conditions in the world
288
975000
3000
aynı zamanda bu sürecin gerçekleştiği dünyanın
16:33
in which this process takes place.
289
978000
3000
koşullarını da yaratıyor.
16:36
So again, the oboe player
290
981000
2000
Yani, obuacı
16:38
is completely autonomous
291
983000
2000
tamamen özgür
16:40
and therefore happy and proud of his work,
292
985000
3000
ve bundan dolayı mutlu ve işinden gurur duyuyor
16:43
and creative and all of that.
293
988000
2000
ve yaratıcı ve bunun gibi şeyler.
16:45
And the level in which Kleiber is in control is in a different level.
294
990000
4000
Ve Kleiber'in kontrolde olduğu düzey farklı bir yerde.
16:49
So control is no longer a zero-sum game.
295
994000
3000
Böylece kontrol artık "elde var sıfır" bitecek bir oyun değil.
16:52
You have this control. You have this control. And all you put together,
296
997000
2000
Bu kontrolünüz var. Bu kontrolünüz var. Ve bunları, beraberce,
16:54
in partnership, brings about the best music.
297
999000
4000
bir araya getirdiğinizde en iyi müzik ortaya çıkıyor.
16:58
So Kleiber is about process.
298
1003000
2000
Yani Kleiber süreçle ilgili.
17:00
Kleiber is about conditions in the world.
299
1005000
2000
Kleiber dünyadaki koşullarla ilgili.
17:02
But you need to have process and content to create the meaning.
300
1007000
4000
Ama anlamı yaratmak için sürece ve içeriğe ihtiyacınız vardır.
17:06
Lenny Bernstein, my own personal maestro.
301
1011000
2000
Lenny Bernstein, benim kendi maestrom
17:08
Since he was a great teacher,
302
1013000
3000
Müthiş bir öğretmen olduğu için
17:11
Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.
303
1016000
6000
Lenny Bernstein daima anlamdan başlardı. Şuna bakın lütfen.
17:17
(Music)
304
1022000
4000
(Müzik)
18:16
Do you remember the face of Muti, at the beginning?
305
1081000
2000
Muti'in baştaki yüz ifadesini hatırlıyor musunuz?
18:18
Well he had a wonderful expression, but only one.
306
1083000
3000
Evet müthiş bir yüz ifadesi vardı ama sadece bir.
18:21
(Laughter)
307
1086000
1000
(Kahkaha)
18:22
Did you see Lenny's face?
308
1087000
2000
Lenny'nin yüzünü gördünüz mü?
18:24
You know why? Because the meaning of the music is pain.
309
1089000
4000
Nedenini biliyor musunuz? Çünkü bu müziğin anlattığı, "acı".
18:28
And you're playing a painful sound.
310
1093000
2000
Acı dolu bir melodi çalıyorsunuz.
18:30
And you look at Lenny and he's suffering.
311
1095000
3000
Ve Lenny'ye bakıyorsunuz ve o da acı çekiyor.
18:33
But not in a way that you want to stop.
312
1098000
2000
Ama durdurmak isteyeceğiniz bir şekilde değil.
18:35
It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.
313
1100000
4000
Hani derler ya, Yahudice kendini eğlendiriyor diye, işte o şekilde acı çekiyor.
18:39
(Laughter)
314
1104000
4000
(Kahkaha)
18:43
But you can see the music on his face.
315
1108000
3000
Ama müziği yüzünde görebiliyorsunuz.
18:46
You can see the baton left his hand. No more baton.
316
1111000
3000
Batonun elinden ayrıldığını gördünüz. Batonsuz artık.
18:49
Now it's about you, the player,
317
1114000
2000
Şimdi olayın merkezinde siz varsınız,
18:51
telling the story.
318
1116000
2000
hikâyeyi anlatan müzisyen.
18:53
Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.
319
1118000
2000
Şimdi iş tersine döndü. Siz hikâyeyi anlatıyorsunuz. Ve siz hikâyeyi anlatıyorsunuz.
18:55
And even briefly, you become the storyteller
320
1120000
3000
Ve kısa bile olsa, topluluğun, tüm topluluğun
18:58
to which the community, the whole community, listens to.
321
1123000
3000
dinlediği hikâyeci siz oluyorsunuz.
19:01
And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?
322
1126000
4000
Ve Bernstein bunu mümkün kılıyor. Müthiş değil mi?
19:05
Now, if you are doing all the things we talked about, together,
323
1130000
4000
Şimdi, beraber konuştuklarımızın hepsini yaparsanız, birlikte,
19:09
and maybe some others,
324
1134000
2000
ve belki bazı başka şeyleri de,
19:11
you can get to this wonderful point of doing without doing.
325
1136000
3000
bu müthiş "yapmadan yapma" noktasına ulaşabilirsiniz.
19:14
And for the last video, I think this is simply the best title.
326
1139000
5000
Ve son video, bence bu açıkça en iyisi.
19:19
My friend Peter says,
327
1144000
2000
Arkadaşım Peter der ki:
19:21
"If you love something, give it away." So, please.
328
1146000
4000
"Eğer bir şeyi çok seviyorsan, onu bağışla." Evet, lütfen.
19:25
(Music)
329
1150000
4000
(Müzik)
20:29
(Applause)
330
1214000
17000
(Alkış)
Translated by Some Anon
ABOUT THE SPEAKER
Itay Talgam - Conductor and leadership expertAfter a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro.
Why you should listen
Itay Talgam finds metaphors for organizational behavior -- and models for inspired leadership -- within the workings of the symphony orchestra. Imagining music as a model for all spheres of human creativity, from the classroom to the boardroom, Talgam created the Maestro Leadership Program.
Talgam's workshops aim to help everyday people develop a musician's sense of collaboration, and a conductor's sense of leadership: that inner sense of being intuitively, even subconsciously, connected to your fellow players, giving what they need and getting what you need. It's this art of listening and reacting in the moment that makes for a swinging jazz combo, a sublime string quartet, a brilliant orchestra -- and great teams at work.
Before he conducted people, Talgam conducted music, including numerous orchestras in Europe. He was the first Israeli conductor to perform with the St. Petersburg Philharmonic Orchestra and the Leipzig Opera house. His book, The Ignorant Maestro, was published in 2015.
Itay Talgam | Speaker | TED.com