TEDSalon London 2010
Noreena Hertz: How to use experts -- and when not to
Noreena Hetz: Sử dụng ý kiến chuyên gia như thế nào --và khi nào thì không
Filmed:
Readability: 5.3
951,198 views
Chúng ta đưa ra các quyết định quan trọng mỗi ngày.. và chúng ta thường dựa dẫm vào sự giúp đỡ của các chuyên gia để quyết định. Nhưng, nhà kinh tế học Noreena Hertz nói, dựa dẫm quá nhiều vào các chuyên gia có thể đang làm hạn chế và thậm chí trở nên nguy hiểm. Cô kêu gọi chúng ta bắt đầu dân chủ chuyên gia..để không chỉ lắng nghe "các bác sĩ và các giám đốc điều hành (CEO), mà còn cả các nhân viên bán hàng."
Noreena Hertz - Economist
Noreena Hertz looks at global culture -- financial and otherwise -- using an approach that combines traditional economic analysis with foreign policy trends, psychology, behavioural economics, anthropology, history and sociology. Full bio
Noreena Hertz looks at global culture -- financial and otherwise -- using an approach that combines traditional economic analysis with foreign policy trends, psychology, behavioural economics, anthropology, history and sociology. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
It's Monday morning.
0
0
3000
Đó là buổi sáng thứ hai.
00:18
In Washington,
1
3000
2000
Tại Washington,
00:20
the president of the United States
2
5000
2000
tổng thống của Hoa Kỳ
00:22
is sitting in the Oval Office,
3
7000
2000
đang ngồi trong phòng Bầu dục,
00:24
assessing whether or not
4
9000
2000
đánh giá xem có nên
00:26
to strike Al Qaeda
5
11000
2000
tấn công Al Qaeda
00:28
in Yemen.
6
13000
2000
ở Yemen hay không.
00:30
At Number 10 Downing Street,
7
15000
2000
Tại số 10 đường Downing,
00:32
David Cameron is trying to work out
8
17000
3000
David Cameron đang cố gắng quyết định
00:35
whether to cut more public sector jobs
9
20000
3000
có nên cắt giảm việc làm khu vực công cộng nhiều hơn
00:38
in order to stave off a double-dip recession.
10
23000
3000
để ngăn chặn một cuộc suy thoái kép.
00:41
In Madrid, Maria Gonzalez
11
26000
3000
Ở Madrid, Maria Gonzalez
00:44
is standing at the door,
12
29000
2000
đang đứng ở cửa,
00:46
listening to her baby crying and crying,
13
31000
3000
lắng nghe con mình khóc và khóc,
00:49
trying to work out whether she should let it cry
14
34000
3000
cố gắng quyết định xem nên để đứa bé khóc
00:52
until it falls asleep
15
37000
2000
cho đến khi nó ngủ
00:54
or pick it up and hold it.
16
39000
3000
hay đón lấy đứa bé và ôm nó.
00:57
And I am sitting by my father's bedside in hospital,
17
42000
4000
Và tôi đang ngồi bên cạnh giường của cha mình ở bệnh viện,
01:01
trying to work out
18
46000
2000
cố gắng quyết định xem
01:03
whether I should let him drink
19
48000
2000
liệu tôi nên để ông uống
01:05
the one-and-a-half-liter bottle of water
20
50000
3000
chai nước 1,5 lít
01:08
that his doctors just came in and said,
21
53000
3000
mà các bác sĩ vừa mới đi vào và nói với tôi,
01:11
"You must make him drink today," --
22
56000
2000
"Cô phải làm cho ông ấy uống hôm nay,"--
01:13
my father's been nil by mouth for a week --
23
58000
3000
cha tôi đã không uống gì bằng miệng trong 1 tuần--
01:16
or whether, by giving him this bottle,
24
61000
4000
hay là, bằng cách cho ông uống chai nước này,
01:20
I might actually kill him.
25
65000
3000
tôi có thể thực sự giết ông.
01:23
We face momentous decisions
26
68000
3000
Chúng ta đối mặt với những quyết định quan trọng
01:26
with important consequences
27
71000
2000
với những hệ quả quan trọng
01:28
throughout our lives,
28
73000
2000
trong suốt cuộc đời của chúng ta.
01:30
and we have strategies for dealing with these decisions.
29
75000
3000
Và chúng ta có chiến thuật để đối phó với những quyết định này.
01:33
We talk things over with our friends,
30
78000
3000
Chúng ta bàn về chúng với những người bạn,
01:36
we scour the Internet,
31
81000
3000
chúng ta lùng sục mạng Internet,
01:39
we search through books.
32
84000
3000
chúng ta tìm kiếm thông qua những cuốn sách.
01:42
But still,
33
87000
2000
Nhưng vẫn vậy,
01:44
even in this age
34
89000
2000
thậm chí ở thời kì
01:46
of Google and TripAdvisor
35
91000
2000
của Google và TripAdvisor
01:48
and Amazon Recommends,
36
93000
3000
và Amazon Recommends,
01:51
it's still experts
37
96000
2000
các chuyên gia vẫn là
01:53
that we rely upon most --
38
98000
3000
đối tượng mà chúng ta dựa vào nhiều nhất--
01:56
especially when the stakes are high
39
101000
2000
đặc biệt khi mức độ liều lĩnh cao
01:58
and the decision really matters.
40
103000
3000
và quyết định thực sự quan trọng.
02:01
Because in a world of data deluge
41
106000
2000
Bởi vì trong một thế giới tràn ngập dữ liệu
02:03
and extreme complexity,
42
108000
3000
và cực kỳ phức tạp,
02:06
we believe that experts
43
111000
2000
chúng ta tin rằng các chuyên gia
02:08
are more able to process information than we can --
44
113000
3000
có khả năng xử lý thông tin hơn chúng ta--
02:11
that they are able to come to better conclusions
45
116000
3000
có thể đi đến những kết luận tốt hơn
02:14
than we could come to on our own.
46
119000
3000
so với những gì chúng ta tự quyết định.
02:17
And in an age
47
122000
2000
Và trong thời kỳ
02:19
that is sometimes nowadays frightening
48
124000
3000
ngày nay thỉnh thoảng làm chúng ta lo sợ
02:22
or confusing,
49
127000
2000
và bối rối,
02:24
we feel reassured
50
129000
2000
chúng ta cảm thấy được trấn an
02:26
by the almost parental-like authority
51
131000
3000
nhờ cái uy quyền gần giống như cha mẹ
02:29
of experts
52
134000
2000
của các chuyên gia
02:31
who tell us so clearly what it is
53
136000
3000
họ nói với chúng ta rất rõ ràng đó là gì
02:34
we can and cannot do.
54
139000
3000
chúng ta có thể và không thể làm gì.
02:38
But I believe
55
143000
2000
Nhưng tôi tin rằng
02:40
that this is a big problem,
56
145000
2000
đó chính là một vấn đề lớn,
02:42
a problem with potentially dangerous consequences
57
147000
4000
một vấn đề với hậu quả nguy hiểm tiềm tàng
02:46
for us as a society,
58
151000
3000
đối với một xã hội,
02:49
as a culture
59
154000
2000
một nền văn hóa
02:51
and as individuals.
60
156000
2000
và những cá nhân.
02:53
It's not that experts
61
158000
2000
Điều đó không có nghĩa là những chuyên gia
02:55
have not massively contributed to the world --
62
160000
2000
không đóng góp lớn lao cho thế giới..
02:57
of course they have.
63
162000
2000
tất nhiên, họ có chứ.
02:59
The problem lies with us:
64
164000
3000
Vấn đề là ở chúng ta,
03:02
we've become addicted to experts.
65
167000
3000
chúng ta đã trở nên nghiện các chuyên gia
03:05
We've become addicted to their certainty,
66
170000
3000
Chúng ta đã trở nên nghiện sự chắc chắn của họ,
03:08
their assuredness,
67
173000
2000
sự tự tin của họ,
03:10
their definitiveness,
68
175000
2000
sự dứt khoát của họ,
03:12
and in the process,
69
177000
2000
và trong tiến trình này,
03:14
we have ceded our responsibility,
70
179000
2000
chúng ta đã nhượng lại trách nhiệm của mình,
03:16
substituting our intellect
71
181000
2000
thay thế trí tuệ
03:18
and our intelligence
72
183000
3000
và sự hiểu biết của mình
03:21
for their supposed words of wisdom.
73
186000
3000
cho những lời nói thông thái của họ.
03:24
We've surrendered our power,
74
189000
3000
Chúng ta đã từ bỏ năng lực của mình,
03:27
trading off our discomfort
75
192000
2000
thỏa hiệp với sự bất an
03:29
with uncertainty
76
194000
2000
và sự không chắc chắn của mình
03:31
for the illusion of certainty
77
196000
2000
vì hình tượng với sự quả quyết
03:33
that they provide.
78
198000
3000
mà họ tạo ra.
03:36
This is no exaggeration.
79
201000
3000
Điều này là không hề phóng đại.
03:39
In a recent experiment,
80
204000
2000
Trong một thí nghiệm gần đây,
03:41
a group of adults
81
206000
2000
một nhóm người trưởng thành
03:43
had their brains scanned in an MRI machine
82
208000
3000
được chụp quét não bộ bởi một máy cộng hưởng từ (MRI)
03:46
as they were listening to experts speak.
83
211000
3000
khi họ đang lắng nghe các chuyên gia nói.
03:50
The results were quite extraordinary.
84
215000
3000
Các kết quả khá bất ngờ.
03:53
As they listened to the experts' voices,
85
218000
3000
Khi họ lắng nghe giọng nói của các chuyên gia,
03:56
the independent decision-making parts of their brains
86
221000
5000
phần não đưa ra các quyết định độc lập
04:01
switched off.
87
226000
2000
tắt đi.
04:03
It literally flat-lined.
88
228000
3000
Nó hoàn toàn chết.
04:06
And they listened to whatever the experts said
89
231000
2000
Họ lắng nghe bất cứ cái gì mà các chuyên gia nói
04:08
and took their advice, however right or wrong.
90
233000
3000
tiếp nhận lời khuyên, dù đúng hay sai.
04:12
But experts do get things wrong.
91
237000
3000
Nhưng các chuyên gia cũng sai chứ.
04:16
Did you know that studies show
92
241000
3000
Bạn có biết rằng các nghiên cứu đã cho thấy
04:19
that doctors misdiagnose
93
244000
3000
các bác sĩ chuẩn đoán sai
04:22
four times out of 10?
94
247000
3000
4 trong số 10 lần?
04:25
Did you know
95
250000
2000
Bạn có biết
04:27
that if you file your tax returns yourself,
96
252000
3000
rằng nếu bạn tự điền vào tờ khai thuế của bạn,
04:30
you're statistically more likely
97
255000
2000
theo thống kê hầu như
04:32
to be filing them correctly
98
257000
2000
bạn điền đúng hơn nhiều
04:34
than if you get a tax adviser
99
259000
2000
so với khi có một người cố vấn thuế
04:36
to do it for you?
100
261000
2000
làm nó cho bạn?
04:38
And then there's, of course, the example
101
263000
2000
Và sau đây, tất nhiên, có một ví dụ
04:40
that we're all too aware of:
102
265000
2000
mà tất cả chúng ta đều biết:
04:42
financial experts
103
267000
2000
các chuyên gia tài chính
04:44
getting it so wrong
104
269000
2000
đã rất sai rằng
04:46
that we're living through the worst recession
105
271000
2000
chúng ta đang sống trong một cuộc suy thoái tồi tệ nhất
04:48
since the 1930s.
106
273000
3000
kể từ những năm 1930.
04:52
For the sake of our health,
107
277000
2000
Vì lợi ích sức khỏe,
04:54
our wealth
108
279000
2000
vì sự giàu có
04:56
and our collective security,
109
281000
2000
và sự an toàn của tập thể,
04:58
it's imperative that we keep
110
283000
3000
chúng ta buộc phải giữ cho
05:01
the independent decision-making parts of our brains
111
286000
4000
phần não đưa ra quyết định độc lập
05:05
switched on.
112
290000
2000
được bật.
05:07
And I'm saying this as an economist
113
292000
2000
Và tôi đang nói về điều đó như một nhà kinh tế học
05:09
who, over the past few years,
114
294000
2000
vài năm trước,
05:11
has focused my research
115
296000
2000
tôi đã tập trung vào nghiên cứu về việc
05:13
on what it is we think
116
298000
2000
chúng ta nghĩ gì
05:15
and who it is we trust and why,
117
300000
3000
chúng ta tin ai và tại sao.
05:18
but also --
118
303000
2000
Nhưng ..
05:20
and I'm aware of the irony here --
119
305000
2000
tôi cũng nhận thức được sự trớ trêu ở đây--
05:22
as an expert myself,
120
307000
3000
bản thân tôi là một chuyên gia,
05:25
as a professor,
121
310000
2000
một giáo sư,
05:27
as somebody who advises prime ministers,
122
312000
3000
người cố vấn cho thủ tướng,
05:30
heads of big companies,
123
315000
2000
người đứng đầu của các công ty lớn,
05:32
international organizations,
124
317000
2000
những tổ chức quốc tế,
05:34
but an expert who believes
125
319000
2000
nhưng tôi là một chuyên gia tin rằng
05:36
that the role of experts needs to change,
126
321000
3000
vài trò của các chuyên gia cần phải thay đổi,
05:39
that we need to become more open-minded,
127
324000
3000
chúng ta cần mở mang đầu óc hơn,
05:42
more democratic
128
327000
2000
dân chủ hơn,
05:44
and be more open
129
329000
2000
và rộng mở hơn
05:46
to people rebelling against
130
331000
2000
với những người chống đối
05:48
our points of view.
131
333000
3000
quan điểm của chúng tôi.
05:51
So in order to help you understand
132
336000
3000
Vì vậy để giúp các bạn hiểu thêm
05:54
where I'm coming from,
133
339000
2000
tôi đến từ đâu,
05:56
let me bring you into my world,
134
341000
3000
hãy để tôi mang bạn vào thế giới của tôi,
05:59
the world of experts.
135
344000
2000
thế giới của những chuyên gia.
06:01
Now there are, of course, exceptions,
136
346000
4000
Bây giờ tất nhiên có những ngoại lệ,
06:05
wonderful, civilization-enhancing exceptions.
137
350000
6000
những ngoại lệ tuyệt vời, thúc đẩy văn minh.
06:11
But what my research has shown me
138
356000
3000
Nhưng nghiên cứu của tôi cho thấy
06:14
is that experts tend on the whole
139
359000
3000
các chuyên gia đều có khuynh hướng
06:17
to form very rigid camps,
140
362000
3000
hình thành những ý kiến kiên định,
06:20
that within these camps,
141
365000
2000
trong những trường phái này
06:22
a dominant perspective emerges
142
367000
3000
quan điểm cốt lõi nổi bật
06:25
that often silences opposition,
143
370000
3000
thường là quan đểm đối lập ngấm ngầm
06:28
that experts move with the prevailing winds,
144
373000
3000
mà các chuyên gia rất thường hay thể hiện,
06:31
often hero-worshipping
145
376000
3000
thường là xuất phát từ sự ngưỡng mộ
06:34
their own gurus.
146
379000
2000
đối với những thầy phán.
06:36
Alan Greenspan's proclamations
147
381000
2000
Thông báo chính thức của Alan Greenspan
06:38
that the years of economic growth
148
383000
3000
rằng sự tăng trưởng kinh tế các năm
06:41
would go on and on,
149
386000
3000
sẽ tiếp tục và tiếp tục,
06:44
not challenged by his peers,
150
389000
3000
không bị các đối thủ cản trở,
06:47
until after the crisis, of course.
151
392000
3000
tất nhiên là cho đến sau khủng hoảng.
06:51
You see,
152
396000
3000
Bạn thấy đấy,
06:54
we also learn
153
399000
2000
chúng ta cũng học được rằng
06:56
that experts are located,
154
401000
2000
các chuyên gia bị định vị,
06:58
are governed,
155
403000
2000
chịu ảnh hưởng,
07:00
by the social and cultural norms
156
405000
3000
bởi tập quán xã hội và văn hóa
07:03
of their times --
157
408000
2000
trong thời đại của họ--
07:05
whether it be the doctors
158
410000
2000
hoặc là những bác sĩ
07:07
in Victorian England, say,
159
412000
2000
ở nước Anh thời kì nữ hoàng Victoria,
07:09
who sent women to asylums
160
414000
3000
các bác sĩ này đưa phụ nữ vào bệnh viện tâm thần
07:12
for expressing sexual desire,
161
417000
3000
vì đã bộc lộ những ham muốn tình dục,
07:15
or the psychiatrists in the United States
162
420000
3000
hay là những bác sĩ tâm thần ở Mỹ
07:18
who, up until 1973,
163
423000
3000
cho đến tận năm 1973,
07:21
were still categorizing homosexuality
164
426000
4000
họ đã phân loại, xác định đồng tính
07:25
as a mental illness.
165
430000
2000
là một bệnh thần kinh.
07:27
And what all this means
166
432000
2000
Và những điều trên nghĩa là
07:29
is that paradigms
167
434000
2000
những định kiến
07:31
take far too long to shift,
168
436000
3000
mất quá lâu để thay đổi,
07:34
that complexity and nuance are ignored
169
439000
4000
sự phức tạp và sắc thái của vấn đề bị lờ đi,
07:38
and also that money talks --
170
443000
3000
và tiền bạc cũng lên tiếng--
07:41
because we've all seen the evidence
171
446000
3000
Bởi vì tất cả chúng ta đều đã nhìn thấy bằng chứng
07:44
of pharmaceutical companies
172
449000
2000
các công ty dược phẩm
07:46
funding studies of drugs
173
451000
3000
thành lập quỹ nghiên cứu về thuốc
07:49
that conveniently leave out
174
454000
2000
thoải mái bỏ qua
07:51
their worst side effects,
175
456000
3000
những tác động xấu nhất của thuốc,
07:54
or studies funded by food companies
176
459000
3000
hay những nghiên cứu sản phẩm mới
07:57
of their new products,
177
462000
3000
được những công ty thực phẩm tài trợ
08:00
massively exaggerating the health benefits
178
465000
3000
phóng đại quá mức những lợi ích về sức khỏe
08:03
of the products they're about to bring by market.
179
468000
3000
của các sản phẩm mà họ sắp đưa vào thị trường.
08:06
The study showed that food companies exaggerated
180
471000
2000
Nghiên cứu này đã cho thấy rằng các công ty thực phẩm đã phóng đại
08:08
typically seven times more
181
473000
3000
thường là 7 lần
08:11
than an independent study.
182
476000
3000
so với một nghiên cứu được tiến hành độc lập.
08:15
And we've also got to be aware
183
480000
2000
Và chúng ta cũng biết rằng
08:17
that experts, of course,
184
482000
2000
tất nhiên các chuyên gia,
08:19
also make mistakes.
185
484000
2000
cũng mắc sai lầm.
08:21
They make mistakes every single day --
186
486000
3000
Họ mắc sai lầm mỗi ngày
08:24
mistakes born out of carelessness.
187
489000
3000
những sai lầm sinh ra do sự bất cẩn.
08:27
A recent study in the Archives of Surgery
188
492000
3000
Một nghiên cứu gần đây trong Dữ liệu Phẫu thuật (the Archives of Surgery)
08:30
reported surgeons
189
495000
2000
báo cáo rằng các bác sĩ phẫu thuật
08:32
removing healthy ovaries,
190
497000
3000
loại bỏ các buồng trứng khỏe mạnh,
08:35
operating on the wrong side of the brain,
191
500000
3000
mổ nhầm phía của bộ não,
08:38
carrying out procedures on the wrong hand,
192
503000
3000
tiến hành chữa trị nhầm bàn tay
08:41
elbow, eye, foot,
193
506000
3000
khuỷu tay, mắt, chân
08:44
and also mistakes born out of thinking errors.
194
509000
3000
và những sai lầm cũng xuất phát từ suy nghĩ sai
08:47
A common thinking error
195
512000
2000
Một lỗi suy nghĩ thường gặp
08:49
of radiologists, for example --
196
514000
3000
ví dụ của các bác sĩ X-quang--
08:52
when they look at CT scans --
197
517000
3000
khi họ nhìn vào các bản quét CT--
08:55
is that they're overly influenced
198
520000
2000
họ bị ảnh hưởng quá mức
08:57
by whatever it is
199
522000
2000
bởi bất cứ gì
08:59
that the referring physician has said
200
524000
2000
mà các bác sĩ khám bệnh đã nói với họ
09:01
that he suspects
201
526000
2000
họ chắc chắn
09:03
the patient's problem to be.
202
528000
3000
vấn đề của bệnh nhân là gì.
09:06
So if a radiologist
203
531000
2000
Vì vậy nếu một bác sĩ X-quang
09:08
is looking at the scan
204
533000
2000
nhìn vào một bản quét
09:10
of a patient with suspected pneumonia, say,
205
535000
3000
của một bệnh nhân bị viêm phổi,
09:13
what happens is that,
206
538000
2000
điều xảy ra là
09:15
if they see evidence
207
540000
2000
nếu họ nhìn thấy bằng chứng
09:17
of pneumonia on the scan,
208
542000
3000
của bệnh viêm phổi trên bản quét,
09:20
they literally stop looking at it --
209
545000
3000
họ chỉ đơn giản là ngừng xem xét nó--
09:23
thereby missing the tumor
210
548000
2000
cho nên họ bỏ qua một khối u
09:25
sitting three inches below
211
550000
2000
đang nằm thấp hơn 3 inch
09:27
on the patient's lungs.
212
552000
3000
trên phổi của bệnh nhân.
09:31
I've shared with you so far
213
556000
3000
Tôi vừa mới chia sẻ với bạn
09:34
some insights into the world of experts.
214
559000
3000
một vài hiểu biết sâu hơn trong thế giới của các chuyên gia
09:37
These are, of course,
215
562000
2000
Tất nhiên,
09:39
not the only insights I could share,
216
564000
2000
không chỉ những hiểu biết tôi có thể chia sẻ,
09:41
but I hope they give you a clear sense at least
217
566000
3000
mà tôi còn hi vọng những điều đó cho bạn ít nhất một cảm nhận rõ ràng
09:44
of why we need to stop kowtowing to them,
218
569000
3000
về việc tại sao chúng ta cần ngừng tôn kính họ,
09:47
why we need to rebel
219
572000
2000
tại sao chúng ta cần phản đối ,
09:49
and why we need to switch
220
574000
2000
và tại sao chúng ta cần làm cho
09:51
our independent decision-making capabilities on.
221
576000
4000
khả năng đưa ra quyết định độc lập của chúng ta được bật.
09:55
But how can we do this?
222
580000
3000
Nhưng làm thế nào chúng ta có thể làm điều đó?
09:58
Well for the sake of time,
223
583000
3000
Để tiết kiệm thời gian,
10:01
I want to focus on just three strategies.
224
586000
3000
tôi muốn tập trung chỉ vào 3 chiến lược.
10:06
First, we've got to be ready and willing
225
591000
2000
Đầu tiên, chúng ta phải sẵn sàng và sẵn lòng
10:08
to take experts on
226
593000
3000
thách thức các chuyên gia
10:11
and dispense with this notion of them
227
596000
3000
và loại bỏ niềm tin vào họ
10:14
as modern-day apostles.
228
599000
2000
như là các tín đồ hiện đại.
10:16
This doesn't mean having to get a Ph.D.
229
601000
3000
Điều đó không có nghĩa là phải trở thành một tiến sĩ
10:19
in every single subject,
230
604000
2000
trong mọi lĩnh vực đơn lẻ,
10:21
you'll be relieved to hear.
231
606000
2000
bạn sẽ hài lòng khi nghe điều đó.
10:23
But it does mean persisting
232
608000
3000
Nhưng nó có nghĩa là kiên trì
10:26
in the face of their inevitable annoyance
233
611000
3000
đối mặt với sự có can thiệp thường xuyên của họ
10:29
when, for example,
234
614000
2000
ví dụ,
10:31
we want them to explain things to us
235
616000
2000
khi chúng ta muốn họ giải thích vài thứ cho chúng ta
10:33
in language that we can actually understand.
236
618000
4000
theo ngôn ngữ mà chúng ta có thể hiểu.
10:38
Why was it that, when I had an operation,
237
623000
3000
Chuyện là như vậy, khi tôi đang phẫu thuật,
10:41
my doctor said to me,
238
626000
2000
bác sĩ nói với tôi,
10:43
"Beware, Ms. Hertz,
239
628000
2000
Hãy cẩn thận, bà Hertz,
10:45
of hyperpyrexia,"
240
630000
2000
với hyperpyrexia"
10:47
when he could have just as easily said,
241
632000
2000
trong khi ông ta chỉ cần nói đơn giản là
10:49
"Watch out for a high fever."
242
634000
3000
theo dõi một bệnh sốt cao?
10:53
You see, being ready to take experts on
243
638000
4000
Bạn thấy đấy, sẵn sàng chống lại các chuyên gia
10:57
is about also being willing
244
642000
2000
cũng là sẵn lòng
10:59
to dig behind their graphs,
245
644000
3000
đào sâu vào những biểu đồ,
11:02
their equations, their forecasts,
246
647000
2000
những công thức, những dự báo,
11:04
their prophecies,
247
649000
2000
những phỏng đoán của họ
11:06
and being armed with the questions to do that --
248
651000
3000
và chuẩn bị những câu hỏi để làm điều đó..
11:09
questions like:
249
654000
2000
những câu hỏi như:
11:11
What are the assumptions that underpin this?
250
656000
3000
Điều nào là nền tảng cho điều đó?
11:14
What is the evidence upon which this is based?
251
659000
3000
Điều đó dựa trên bằng chứng nào?
11:17
What has your investigation focused on?
252
662000
4000
Điều tra của ông tập trung vào điều gì?
11:21
And what has it ignored?
253
666000
3000
Và cái gì đã bị bỏ qua?
11:24
It recently came out
254
669000
2000
Công bố gần đây về
11:26
that experts trialing drugs
255
671000
3000
các chuyên gia thử nghiệm thuốc
11:29
before they come to market
256
674000
2000
trước được đưa ra thị trường
11:31
typically trial drugs
257
676000
3000
quy trình thử nghiệm thuốc thông thường là
11:34
first, primarily on male animals
258
679000
4000
đầu tiên chủ yếu là trên động vật đực
11:38
and then, primarily on men.
259
683000
3000
và sau đó chủ yếu là trên nam giới.
11:41
It seems that they've somehow overlooked the fact
260
686000
3000
Dường như họ đã bỏ qua một sự thật
11:44
that over half the world's population are women.
261
689000
3000
là hơn nửa dân số thế giới là phụ nữ.
11:49
And women have drawn the short medical straw
262
694000
3000
Và những phụ nữ ít được quan tâm về mặt y tế
11:52
because it now turns out that many of these drugs
263
697000
3000
bởi vì bây giờ hóa ra là nhiều loại thuốc
11:55
don't work nearly as well on women
264
700000
3000
gần như không được tiến hành với phụ nữ
11:58
as they do on men --
265
703000
2000
như ở nam giới..
12:00
and the drugs that do work well work so well
266
705000
3000
và những loại thuốc tiến hành tốt vậy
12:03
that they're actively harmful for women to take.
267
708000
3000
thì có gây hại cho phụ nữ sử dụng chúng.
12:06
Being a rebel is about recognizing
268
711000
3000
Trở thành một người chống đối là nhận ra
12:09
that experts' assumptions
269
714000
3000
những dữ kiện của các chuyên gia
12:12
and their methodologies
270
717000
2000
và phương pháp luận của họ
12:14
can easily be flawed.
271
719000
3000
có thể dễ dàng tìm ra chỗ hổng.
12:17
Second,
272
722000
2000
Thứ hai là,
12:19
we need to create the space
273
724000
3000
chúng ta cần tạo ra một không gian
12:22
for what I call "managed dissent."
274
727000
3000
cho cái mà tôi gọi là bất đồng quan điểm có kiểm soát.
12:25
If we are to shift paradigms,
275
730000
2000
Nếu chúng ta thay đổi những kiểu mẫu,
12:27
if we are to make breakthroughs,
276
732000
2000
nếu chúng ta tạo ra sự đột phá,
12:29
if we are to destroy myths,
277
734000
3000
nếu chúng ta phá hủy những thần thoại,
12:32
we need to create an environment
278
737000
2000
chúng ta cần tạo ra một môi trường
12:34
in which expert ideas are battling it out,
279
739000
3000
mà ý kiến của chuyên gia đang tự loại bỏ nó
12:37
in which we're bringing in
280
742000
2000
trong đó chúng ta mang lại
12:39
new, diverse, discordant, heretical views
281
744000
3000
những quan điểm mới, đa dạng, trái ngược, khác biệt
12:42
into the discussion,
282
747000
2000
trong cuộc thảo luận,
12:44
fearlessly,
283
749000
2000
một cách không sợ hãi,
12:46
in the knowledge that progress comes about,
284
751000
3000
với sư hiểu biết rằng sự tiến bộ xảy đến
12:49
not only from the creation of ideas,
285
754000
4000
không chỉ từ sáng kiến,
12:53
but also from their destruction --
286
758000
3000
mà còn từ sự tiêu diệt những ý tưởng đó..
12:56
and also from the knowledge
287
761000
3000
và cũng từ kiến thức
12:59
that, by surrounding ourselves
288
764000
2000
bao quanh chúng ta
13:01
by divergent, discordant,
289
766000
3000
trên những quan điểm khác biệt, trái ngược,
13:04
heretical views.
290
769000
2000
khác thường,
13:06
All the research now shows us
291
771000
2000
Tất cả những nghiên cứu hiện nay cho thấy
13:08
that this actually makes us smarter.
292
773000
4000
rằng điều đó có thể làm chúng ta thông minh hơn.
13:13
Encouraging dissent is a rebellious notion
293
778000
3000
Việc khuyến khích những quan điểm trái ngược là một ý kiến gây nổi loạn
13:16
because it goes against our very instincts,
294
781000
3000
bởi vì nó chống lại những thói quen
13:19
which are to surround ourselves
295
784000
3000
những thói quen vây hãm chúng ta
13:22
with opinions and advice
296
787000
2000
bằng những quan điểm và lời khuyên
13:24
that we already believe
297
789000
3000
mà chúng ta tin
13:27
or want to be true.
298
792000
2000
hoặc muốn là thật.
13:29
And that's why I talk about the need
299
794000
2000
Và đó là tại tôi nói về sự cần thiết
13:31
to actively manage dissent.
300
796000
3000
quản lý chính kiến một cách tích cực.
13:35
Google CEO Eric Schmidt
301
800000
2000
Giám đốc của Google, Eric Schmidt
13:37
is a practical practitioner
302
802000
3000
là một chuyên viên thực tế
13:40
of this philosophy.
303
805000
2000
về triết lý này
13:42
In meetings, he looks out for the person in the room --
304
807000
3000
Trong các cuộc họp, ông tìm kiếm người trong phòng mà..
13:45
arms crossed, looking a bit bemused --
305
810000
3000
khoanh tay trước ngực, trông bối rối một chút.
13:48
and draws them into the discussion,
306
813000
3000
ông sẽ lôi kéo họ vào cuộc tranh luận,
13:51
trying to see if they indeed are
307
816000
3000
cố gắng nhận ra xem có phải họ thực sự là
13:54
the person with a different opinion,
308
819000
3000
là người có quan điểm khác biệt
13:57
so that they have dissent within the room.
309
822000
3000
họ có bất ý kiến bất đồng hay không.
14:00
Managing dissent
310
825000
2000
Quản lý chính kiến
14:02
is about recognizing the value
311
827000
3000
là nhận ra các giá trị
14:05
of disagreement, discord
312
830000
3000
của sự phản đối, không đồng ý
14:08
and difference.
313
833000
2000
và sự khác biệt.
14:10
But we need to go even further.
314
835000
3000
Nhưng chúng ta cần tiến xa hơn.
14:13
We need to fundamentally redefine
315
838000
3000
chúng ta cần định nghĩa lại một cách nghiêm túc
14:16
who it is that experts are.
316
841000
3000
các chuyên gia là ai.
14:20
The conventional notion
317
845000
2000
Một niềm tin cố hữu
14:22
is that experts are people
318
847000
3000
đó là các chuyên gia là những người
14:25
with advanced degrees,
319
850000
2000
có học vấn cao,
14:27
fancy titles, diplomas,
320
852000
3000
nhiều danh hiệu, bằng cấp giá trị
14:30
best-selling books --
321
855000
2000
những cuốn sách bán chạy nhất..
14:32
high-status individuals.
322
857000
2000
địa vị cá nhân cao.
14:34
But just imagine
323
859000
2000
Nhưng chỉ cần tưởng tượng
14:36
if we were to junk
324
861000
2000
nếu chúng ta là loại bỏ
14:38
this notion of expertise
325
863000
4000
niềm tin chuyên gia
14:42
as some sort of elite cadre
326
867000
4000
là một nhóm người có kỹ năng cao
14:46
and instead embrace the notion
327
871000
3000
và thay vào đó là niềm tin
14:49
of democratized expertise --
328
874000
3000
rằng ý kiến chuyên gia được dân chủ hóa..
14:52
whereby expertise was not just the preserve
329
877000
3000
bằng cách đó ý kiến chuyên gia không chỉ thuộc về
14:55
of surgeons and CEO's,
330
880000
2000
các bác sĩ và giám đốc
14:57
but also shop-girls -- yeah.
331
882000
3000
mà còn của các cô gái bán hàng..vâng.
15:01
Best Buy,
332
886000
2000
Best Buy,
15:03
the consumer electronics company,
333
888000
2000
một công ty điện tử tiêu dùng
15:05
gets all its employees --
334
890000
3000
có tất cả những nhân công..
15:08
the cleaners, the shop assistants,
335
893000
2000
lao công, trợ lý bán hàng,
15:10
the people in the back office,
336
895000
3000
những người làm việc văn phòng hậu thuẫn phía sau,
15:13
not just its forecasting team --
337
898000
2000
không chỉ là một đội dự đoán..
15:15
to place bets, yes bets,
338
900000
3000
để đặt cược, vâng đặt cược,
15:18
on things like whether or not
339
903000
2000
vào những thứ như là
15:20
a product is going to sell well before Christmas,
340
905000
3000
một sản phẩm có nên được bán trước Giáng sinh hay không,
15:23
on whether customers' new ideas
341
908000
3000
như là công ty có nên
15:26
are going to be or should be taken on by the company,
342
911000
4000
lấy ý kiến mới của khách hàng hay không,
15:30
on whether a project
343
915000
2000
như là một dự án
15:32
will come in on time.
344
917000
2000
sẽ công bố đúng thời điểm hay không.
15:34
By leveraging
345
919000
2000
Bằng cách tận dụng
15:36
and by embracing
346
921000
2000
và chấp nhận
15:38
the expertise within the company,
347
923000
2000
các ý kiến trong công ty,
15:40
Best Buy was able to discover, for example,
348
925000
3000
Best Buy có thể khám phá, ví dụ,
15:43
that the store that it was going to open in China --
349
928000
4000
một cửa hàng sẽ được mở ở Trung Quốc..
15:47
its big, grand store --
350
932000
2000
một cửa hàng lớn, quy mô..
15:49
was not going to open on time.
351
934000
3000
đã không mở ra đúng thời điểm.
15:52
Because when it asked its staff,
352
937000
2000
Bởi vì khi công ty yêu cầu nhân viên của mình,
15:54
all its staff, to place their bets
353
939000
3000
tất cả các nhân viên, đặt cược vào
15:57
on whether they thought the store would open on time or not,
354
942000
4000
liệu cửa hàng có được mở đúng thời điểm hay không,
16:01
a group from the finance department
355
946000
3000
một nhóm từ ban tài chính
16:04
placed all their chips
356
949000
2000
đặt cược tất cả
16:06
on that not happening.
357
951000
3000
vào điều điều ngược lại
16:09
It turned out that they were aware,
358
954000
2000
Hóa ra ra họ nhận thấy,
16:11
as no one else within the company was,
359
956000
3000
điều không ai khác trong công ty nhận thấy được,
16:14
of a technological blip
360
959000
2000
nhận thấy tín hiệu công nghệ
16:16
that neither the forecasting experts,
361
961000
2000
không có chuyên gia dự báo nào,
16:18
nor the experts on the ground in China,
362
963000
3000
ngay cả chuyên gia có mặt ở Trung Quốc,
16:21
were even aware of.
363
966000
3000
thậm chí nhận ra
16:25
The strategies
364
970000
2000
Các chiến lược
16:27
that I have discussed this evening --
365
972000
3000
mà tôi đã thảo luận trong buổi tối hôm nay..
16:30
embracing dissent,
366
975000
2000
việc ủng hộ cho những ý kiến đối lập,
16:32
taking experts on,
367
977000
2000
việc loại bỏ các chuyên gia,
16:34
democratizing expertise,
368
979000
2000
dân chủ hóa việc đưa ý kiến chuyên môn,
16:36
rebellious strategies --
369
981000
3000
những chiến lược chống đối
16:39
are strategies that I think
370
984000
2000
là những chiến lược mà tôi nghĩ là
16:41
would serve us all well to embrace
371
986000
2000
sẽ phục vụ và ủng hộ cho chúng ta
16:43
as we try to deal with the challenges
372
988000
3000
khi chúng ta cố gắng giải quyết các thách thức
16:46
of these very confusing, complex,
373
991000
3000
những thời kì rối bời, phức tạp,
16:49
difficult times.
374
994000
2000
và khó khăn này.
16:51
For if we keep
375
996000
2000
Vì vậy nếu chúng ta giữ cho
16:53
our independent decision-making part
376
998000
2000
phần não đưa ra quyết định độc lập
16:55
of our brains switched on,
377
1000000
3000
được bật,
16:58
if we challenge experts, if we're skeptical,
378
1003000
3000
nếu chúng ta thách thức chuyên gia, nếu chúng ta hoài nghi
17:01
if we devolve authority,
379
1006000
2000
nếu chúng ta phân quyền,
17:03
if we are rebellious,
380
1008000
2000
nếu chúng ta chống đối,
17:05
but also
381
1010000
2000
đồng thời
17:07
if we become much more comfortable
382
1012000
2000
nếu chúng ta trở nên thoải mái hơn
17:09
with nuance,
383
1014000
2000
khi có sự khác biệt,
17:11
uncertainty and doubt,
384
1016000
3000
sự không chắc chắn và nghi ngờ,
17:14
and if we allow our experts
385
1019000
3000
và nếu chúng ta cho phép các chuyên gia
17:17
to express themselves
386
1022000
2000
bộc lộ bản thân họ
17:19
using those terms too,
387
1024000
2000
cũng cũng theo những cách này,
17:21
we will set ourselves up
388
1026000
2000
chúng ta sẽ xây dựng bản thân
17:23
much better
389
1028000
2000
tốt hơn nhiều
17:25
for the challenges of the 21st century.
390
1030000
4000
trước những thách thức trong thế kỷ 21.
17:29
For now, more than ever,
391
1034000
3000
Vì bây giờ, hơn bao giờ hết,
17:32
is not the time
392
1037000
2000
không phải là thời đại
17:34
to be blindly following,
393
1039000
2000
của sự đi theo mù quáng,
17:36
blindly accepting,
394
1041000
2000
chấp nhận mù quáng,
17:38
blindly trusting.
395
1043000
3000
tin tưởng mù quáng.
17:41
Now is the time to face the world
396
1046000
3000
Bây giờ là thời đại để đối mặt với thế giới
17:44
with eyes wide open --
397
1049000
3000
với cặp mắt mở to..
17:47
yes, using experts
398
1052000
2000
vâng, sử dụng các chuyên gia
17:49
to help us figure things out, for sure --
399
1054000
3000
để giúp chúng ta hiểu rõ hơn, để chắc chắn..
17:52
I don't want to completely do myself out of a job here --
400
1057000
4000
tôi không muốn làm cho bản thân mất việc hoàn toàn ở đây
17:56
but being aware
401
1061000
2000
nhưng tôi đang nhận thấy
17:58
of their limitations
402
1063000
3000
sự hạn chế của họ
18:01
and, of course, also our own.
403
1066000
4000
và tất nhiên, của cả chúng ta.
18:05
Thank you.
404
1070000
2000
Cảm ơn.
18:07
(Applause)
405
1072000
5000
Vỗ tay
ABOUT THE SPEAKER
Noreena Hertz - EconomistNoreena Hertz looks at global culture -- financial and otherwise -- using an approach that combines traditional economic analysis with foreign policy trends, psychology, behavioural economics, anthropology, history and sociology.
Why you should listen
For more than two decades, Noreena Hertz’s economic predictions have been accurate and ahead of the curve. In her recent book The Silent Takeover, Hertz predicted that unregulated markets and massive financial institutions would have serious global consequences while her 2005 book IOU: The Debt Threat predicted the 2008 financial crisis.
An influential economist on the international stage, Hertz also played an influential role in the development of (RED), an innovative commercial model to raise money for people with AIDS in Africa, having inspired Bono (co-founder of the project) with her writings.
Her work is considered to provide a much needed blueprint for rethinking economics and corporate strategy. She is the Duisenberg Professor of Globalization, Sustainability and Finance based at Duisenberg School of Finance, RSM, Erasmus University and University of Cambridge. She is also a Fellow of University College London.
Noreena Hertz | Speaker | TED.com