TEDxHousesOfParliament
Lemn Sissay: A child of the state
Lemn Sissay: Người con của một tiểu bang
Filmed:
Readability: 3.6
905,635 views
Văn học từ lâu đã có sự hứng thú đặc biệt với trẻ được nuôi nấng, nhận nuôi và mồ côi, từ Moses để bé Lọ Lem đến Oliver Twist rồi tới Harry Potter. Vậy tại sao nhiều trẻ em mồ côi cảm thấy cần phải che giấu quá khứ của họ? Nhà thơ và nhà viết kịch Lemn Sissay kể câu chuyện cảm động của riêng mình.
Lemn Sissay - Poet and playwright
An award-winning playwright and popular broadcaster in the UK, as well as the author of five poetry books, Lemn Sissay has a way with words. Full bio
An award-winning playwright and popular broadcaster in the UK, as well as the author of five poetry books, Lemn Sissay has a way with words. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Sau 18 năm làm đứa con của chính quyền
00:16
Having spent 18 years as a child of the state
0
864
4245
00:21
in children's homes and foster care,
1
5109
2306
lớn lên trong trại trẻ mồ côi,
00:23
you could say that I'm an expert on the subject,
2
7415
3048
bạn có thể xem tôi là chuyên gia
00:26
and in being an expert, I want to let you know that
3
10463
3558
và với tư cách là một chuyên gia,
tôi muốn các bạn biết rằng
tôi muốn các bạn biết rằng
00:29
being an expert does in no way make you right
4
14021
5607
có là chuyên gia thì cũng không có nghĩa
rằng anh luôn đúng
rằng anh luôn đúng
00:35
in light of the truth.
5
19628
3000
khi đối diện với sự thật.
00:38
If you're in care, legally the government is your
6
22628
4188
Nếu được nhận nuôi, theo lí thì nhà nước
00:42
parent, loco parentis.
7
26816
3727
là cha mẹ, người giám hộ của anh.
00:46
Margaret Thatcher was my mother. (Laughter)
8
30543
3949
Margaret Thatcher từng là mẹ tôi. (Cười)
00:50
Let's not talk about breastfeeding. (Laughter)
9
34492
3649
Không nên bàn việc cho con bú ở đây.
(Cười)
(Cười)
00:54
Harry Potter was a foster child.
10
38141
3138
Harry Potter từng là con nuôi.
00:57
Pip from "Great Expectations" was adopted;
11
41279
5040
Pip trong "Great Expectations"
cũng được nhận nuôi;
cũng được nhận nuôi;
01:02
Superman was a foster child;
12
46319
3082
Siêu nhân là con nuôi;
01:05
Cinderella was a foster child;
13
49401
3528
Lọ Lem cũng là là con nuôi;
01:08
Lisbeth Salander, the girl with the dragon tattoo,
14
52929
3608
Lisbeth Salander, cô gái với vết xăm rồng,
01:12
was fostered and institutionalized;
15
56537
2922
được nhận nuôi và bị đưa vào trại;
01:15
Batman was orphaned;
16
59459
4375
Người Dơi mồ côi;
01:19
Lyra Belacqua from Philip Pullman's "Northern Lights"
17
63834
3698
Lyra Belacqua trong tiểu thuyết
"Ánh sáng phương Bắc" của Philip Pullman
"Ánh sáng phương Bắc" của Philip Pullman
01:23
was fostered;
18
67532
1689
là con nuôi;
01:25
Jane Eyre, adopted;
19
69221
2735
Jane Eyre, được nhận nuôi;
01:27
Roald Dahl's James from "James and the Giant Peach;"
20
71956
4583
James của Roald Dahl
trong "James and the Giant Peach";
trong "James and the Giant Peach";
01:32
Matilda; Moses -- Moses! (Laughter)
21
76539
5512
Matilda; Moses -- Moses! (Cười)
01:37
Moses! (Laughter) --
22
82051
2447
Moses! (Cười) --
01:40
the boys in Michael Morpurgo's "Friend or Foe;"
23
84498
4496
những cậu bé trong "Bạn hay thù;"
của Michael Morpurgo
của Michael Morpurgo
01:44
Alem in Benjamin Zephaniah's "Refugee Boy;"
24
88994
3816
Alem trong "Cậu bé tị nạn;"
của Benjamin Zephaniah
của Benjamin Zephaniah
01:48
Luke Skywalker --
25
92810
2584
Luke Skywalker --
01:51
Luke Skywalker! (Laughter) --
26
95394
2871
Luke Skywalker! (Cười) --
01:54
Oliver Twist;
27
98265
2287
Oliver Twist;
01:56
Cassia in "The Concubine of Shanghai" by Hong Ying;
28
100552
4211
Nhân vật Cassia trong
"Cô vợ lẽ chốn Thượng Hải" của Hồng Ảnh
"Cô vợ lẽ chốn Thượng Hải" của Hồng Ảnh
02:00
Celie in Alice Walker's "The Color Purple."
29
104763
3357
Celie trong "Màu Tím"
của Alice Walker.
của Alice Walker.
02:04
All of these great fictional characters, all of them
30
108120
4612
Tất cả những nhân vật
hư cấu vĩ đại này, tất cả họ,
hư cấu vĩ đại này, tất cả họ,
02:08
who were hurt by their condition,
31
112732
3997
những người đã bị tổn thương,
do hoàn cảnh,
do hoàn cảnh,
02:12
all of them who spawned thousands of other books
32
116729
4648
tất cả họ đều là cảm hứng
cho hơn cả ngàn quyển sách
cho hơn cả ngàn quyển sách
02:17
and other films, all of them
33
121377
2455
và các bộ phim, tất cả họ
02:19
were fostered, adopted or orphaned.
34
123832
4153
được nuôi dưỡng, được nhận nuôi
hay mồ côi.
hay mồ côi.
02:23
It seems that writers know that the child
35
127985
5564
Có vẻ như các nhà văn
biết rằng đứa trẻ
biết rằng đứa trẻ
02:29
outside of family reflects on what family truly is
36
133549
7149
sống ngoài gia đình phản ánh
bản chất thật của gia đình
bản chất thật của gia đình
02:36
more than what it promotes itself to be.
37
140698
3590
hơn là cái mà ta thường gọi là gia đình.
02:40
That is, they also use extraordinary skills
38
144288
4967
Tức là, họ cũng dùng
những kỹ năng phi thường
những kỹ năng phi thường
02:45
to deal with extraordinary situations on a daily basis.
39
149255
4829
để đối phó với những tình huống
không tưởng diễn ra hàng ngày.
không tưởng diễn ra hàng ngày.
02:49
How have we not made the connection?
40
154084
3522
Sao chúng ta không tạo mối liên kết?
02:53
And why have we not made the connection, between
41
157606
4038
Và tại sao chúng ta lại không
tạo mối liên kết, giữa
tạo mối liên kết, giữa
02:57
— How has that happened? —
42
161644
2200
-- Việc đó đã diễn ra như thế nào? --
02:59
between these incredible characters of popular culture
43
163844
3568
giữa những nhân vật vĩ đại
trong văn hóa đại chúng
trong văn hóa đại chúng
03:03
and religions, and the fostered, adopted or orphaned child
44
167412
5088
và tôn giáo, với đứa trẻ được cưu mang,
nhận nuôi, hay mồ côi
nhận nuôi, hay mồ côi
03:08
in our midst? It's not our pity that they need.
45
172500
4632
trong xã hội chúng ta?
Chúng đâu cần sự thương hại của chúng ta.
Chúng đâu cần sự thương hại của chúng ta.
03:13
It's our respect.
46
177132
2601
Cái chúng cần là sự tôn trọng.
03:15
I know famous musicians,
47
179733
2617
Tôi biết có những nhạc sĩ nổi tiếng,
03:18
I know actors and film stars and millionaires and novelists
48
182350
5072
tôi biết diễn viên, ngôi sao điện ảnh,
triệu phú, tiểu thuyết gia
triệu phú, tiểu thuyết gia
03:23
and top lawyers and television executives
49
187422
3501
rồi những luật sư hàng đầu,
và các biên tập viên truyền hình,
và các biên tập viên truyền hình,
03:26
and magazine editors and national journalists
50
190923
2450
biên tập viên báo chí, phóng viên quốc gia
03:29
and dustbinmen and hairdressers, all who were
51
193373
2841
công nhân rác, thợ cắt tóc,
những người từng
những người từng
03:32
looked after children, fostered, adopted or orphaned,
52
196214
3536
chăm sóc trẻ được nhận nuôi
hay trẻ mồ côi,
hay trẻ mồ côi,
03:35
and many of them grow into their adult lives
53
199750
2672
và rất nhiều người trong số họ lớn lên
03:38
in fear of speaking of their background, as if it may
54
202422
4271
với nỗi sợ hãi phải kể về quá khứ,
như thể điều đó có thể
như thể điều đó có thể
03:42
somehow weaken their standing in the foreground,
55
206693
4307
khiến vị trí họ đứng bị lung lay,
03:46
as if it were somehow Kryptonite, as if it were a time bomb
56
211000
4042
như thể đó là đá Kryptonite,
một quả bom nổ chậm
một quả bom nổ chậm
03:50
strapped on the inside. Children in care,
57
215042
4047
được cài vào trong cơ thể họ.
Trẻ em được chăm sóc,
Trẻ em được chăm sóc,
03:54
who've had a life in care, deserve the right
58
219089
3134
các em sống cả đời trong sự bảo bọc,
xứng đáng được quyền
xứng đáng được quyền
03:58
to own and live the memory of their own childhood.
59
222223
5850
sống với ký ức tuổi thơ của chúng.
04:03
It is that simple.
60
228073
2279
Chuyện chỉ có thế thôi.
04:06
My own mother — and I should say this here —
61
230352
4006
Mẹ ruột của tôi -
và tôi nên nói ra ở đây --
và tôi nên nói ra ở đây --
04:10
she same to this country in the late '60s,
62
234358
3854
mẹ tôi đặt chân đến đất nước này
vào cuối những năm 60,
vào cuối những năm 60,
04:14
and she was, you know, she found herself pregnant,
63
238212
3765
và thế rồi, bà phát hiện mình có thai,
04:17
as women did in the late '60s. You know what I mean?
64
241977
2095
như các phụ nữ thời đó.
Bạn hiểu ý tôi chứ?
Bạn hiểu ý tôi chứ?
04:19
They found themselves pregnant.
65
244072
1949
Họ phát hiện bản thân mình mang thai.
04:21
And she sort of, she had no idea of the context
66
246021
4674
Và bà, có thể nói là
không hề ý thức tình cảnh
không hề ý thức tình cảnh
04:26
in which she'd landed.
67
250695
4120
bà đang vướng vào.
04:30
In the 1960s -- I should give you some context -- in the 1960s,
68
254815
3848
Vào những năm 1960 -- tôi nên giải thích
về tình cảnh này -- vào thập kỷ 60,
về tình cảnh này -- vào thập kỷ 60,
04:34
if you were pregnant and you were single,
69
258663
3351
nếu bạn có thai và bạn độc thân,
04:37
you were seen as a threat to the community.
70
262014
2901
bạn bị xem là
mối đe doạ đối với cộng đồng.
mối đe doạ đối với cộng đồng.
04:40
You were separated from your family by the state.
71
264915
5859
Chính quyền sẽ ép bạn ra khỏi gia đình.
04:46
You were separated from your family and placed into
72
270774
2702
Bạn bị tách khỏi gia đình
và bị gửi vào
và bị gửi vào
trại của mẹ và bé.
04:49
mother and baby homes.
73
273476
2122
04:51
You were appointed a social worker.
74
275598
3141
Bạn được chỉ định làm cán bộ xã hội.
04:54
The adoptive parents were lined up.
75
278739
2390
Các bậc cha mẹ nuôi xếp thành hàng.
04:57
It was the primary purpose of the social worker, the aim,
76
281129
4085
Thời đó, nhiệm vụ, hay mục tiêu chính
của cán bộ xã hội,
của cán bộ xã hội,
05:01
to get the woman at her most vulnerable time
77
285214
3341
là buộc người phụ nữ
vào lúc yếu đuối nhất
vào lúc yếu đuối nhất
05:04
in her entire life, to sign the adoption papers.
78
288555
5353
trong cả cuộc đời,
ký vào tờ giấy nhận nuôi.
ký vào tờ giấy nhận nuôi.
05:09
So the adoption papers were signed.
79
293908
1885
Và các giấy tờ nhận nuôi được ký.
05:11
The mother and baby's homes were often run by nuns.
80
295793
3570
Các trại mẹ và bé thường do
các sơ điều hành.
các sơ điều hành.
05:15
The adoption papers were signed,
81
299363
3176
Các giấy tờ nhận nuôi được ký,
05:18
the child was given to the adoptive parents, and the mother
82
302539
3696
đứa trẻ được giao cho cha mẹ nuôi,
và người mẹ
và người mẹ
05:22
shipped back to her community
83
306235
2424
hòa nhập lại với cộng đồng
05:24
to say that she'd been on a little break.
84
308659
2991
để tuyên bố rằng
cô đã đi nghỉ một thời gian.
cô đã đi nghỉ một thời gian.
05:27
A little break.
85
311650
2686
Một kỳ nghỉ ngắn.
05:30
A little break.
86
314336
1678
Một kỳ nghỉ ngắn.
05:31
The first secret of shame for a woman
87
316014
3565
Điều bí mật nhục nhã đầu tiên
của một người phụ nữ
của một người phụ nữ
05:35
for being a woman, "a little break."
88
319579
5079
vì là một phụ nữ, "một kỳ nghỉ ngắn."
05:40
The adoption process took, like, a matter of months,
89
324658
3091
Quy trình nhận con nuôi
kéo dài khoảng vài tháng,
kéo dài khoảng vài tháng,
05:43
so it was a closed shop, you know, sealed deal,
90
327749
3880
đây là quy trình khép kín, đại loại như
bản thoả thuận bí mật,
bản thoả thuận bí mật,
05:47
an industrious, utilitarian solution:
91
331629
6505
một giải pháp công nghiệp và thiết thực:
05:54
the government, the farmer,
92
338134
3358
nhà nước đóng vai người nông dân,
05:57
the adopting parents, the consumer,
93
341492
3847
cha mẹ nuôi là người tiêu dùng,
06:01
the mother, the earth, and the child, the crop.
94
345339
4802
người mẹ là đất, và đứa trẻ là hoa màu.
06:06
It's kind of easy to patronize the past,
95
350141
4654
Thật dễ dàng để nhìn lại quá khứ,
06:10
to forego our responsibilities in the present.
96
354795
4904
để đoán trước trách nhiệm hiện tại.
06:15
What happened then is a direct reflection
97
359699
3852
Những gì từng xảy ra
là sự phản ánh trực tiếp
là sự phản ánh trực tiếp
06:19
of what is happening now. Everybody believed themselves
98
363551
5244
cho những gì đang diễn ra.
Bản thân mọi người tin rằng
Bản thân mọi người tin rằng
06:24
to be doing the right thing by God and by the state
99
368795
4537
họ đã làm một điều phải đạo và hợp pháp
06:29
for the big society, fast-tracking adoption.
100
373332
6887
cho xã hội, việc nhận nuôi
được theo dõi nhanh chóng.
được theo dõi nhanh chóng.
06:36
So anyway, she comes here, 1967, she's pregnant,
101
380219
5193
Dù gì thì mẹ tôi đến đây,
vào năm 1967, rồi mang thai,
vào năm 1967, rồi mang thai,
06:41
and she comes from Ethiopia that was celebrating
102
385412
5078
và bà đến từ Ethiopia,
đất nước đang chào mừng
đất nước đang chào mừng
06:46
its own jubilee at the time
103
390490
2698
một đại lễ vào lúc đó
06:49
under the Emperor Haile Selassie,
104
393188
2770
dưới quyền của Vua Haile Selassie,
06:51
and she lands months before the Enoch Powell speech,
105
395958
5126
và bà chỉ đến trước
bài diễn văn của Enoch Powell,
bài diễn văn của Enoch Powell,
06:56
the "Rivers of Blood" speech.
106
401084
2120
bài diễn văn "Những dòng sông máu".
06:59
She lands months before the Beatles release "The White Album,"
107
403204
4622
Chỉ vài tháng trước khi ban nhạc
The Beatles phát hành "Album trắng,"
The Beatles phát hành "Album trắng,"
07:03
months before Martin Luther King was killed.
108
407826
2684
vài tháng trước khi Martin Luther King
bị giết.
bị giết.
07:06
It was a summer of love if you were white.
109
410510
2451
Nếu bạn là người da trắng,
đó là mùa hè tình yêu.
đó là mùa hè tình yêu.
07:08
If you were black, it was a summer of hate.
110
412961
3692
Nếu bạn là người da đen,
đó lại là mùa hè của sự căm ghét.
đó lại là mùa hè của sự căm ghét.
07:12
So she goes from Oxford, she's sent to the north of England
111
416653
5650
Thế là bà đi từ Oxford,
được gửi đến miền bắc nước Anh
được gửi đến miền bắc nước Anh
07:18
to a mother and baby home, and appointed a social worker.
112
422303
4360
vào một trại mẹ và bé, và được giao cho
một cán bộ xã hội.
một cán bộ xã hội.
07:22
It's her plan. You know, I have to say this in the Houses --
113
426663
4240
Đó là kế hoạch của bà.
Tôi phải nói vậy ở các Nghị viện --
Tôi phải nói vậy ở các Nghị viện --
07:26
It's her plan to have me fostered for a short period of time
114
430903
4271
Kế hoạch của bà là nuôi tôi
trong một thời gian ngắn
trong một thời gian ngắn
07:31
while she studies. But the social worker,
115
435174
3575
trong khi tiếp tục việc học.
Nhưng ông cán bộ xã hội,
Nhưng ông cán bộ xã hội,
07:34
he had a different agenda.
116
438749
2994
ông ta có kế hoạch khác.
07:37
He found the foster parents, and he said to them,
117
441743
4207
Ông tìm đến cặp cha mẹ nuôi,
và nói với họ,
và nói với họ,
07:41
"Treat this as an adoption. He's yours forever.
118
445950
3832
"Hãy xem đây là việc nhận nuôi.
Thằng bé vĩnh viễn là con ông bà.
Thằng bé vĩnh viễn là con ông bà.
07:45
His name is Norman." (Laughter)
119
449782
3447
Tên nó là Norman." (Cười)
07:49
Norman! (Laughter)
120
453229
2337
Norman! (Cười)
07:51
Norman!
121
455566
2712
Norman!
07:54
So they took me. I was a message, they said.
122
458278
6226
Thế là họ nhận nuôi tôi.
Họ bảo rằng, tôi là một thông điệp.
Họ bảo rằng, tôi là một thông điệp.
08:00
I was a sign from God, they said.
123
464504
2459
Một dấu hiệu từ đấng Chúa Trời,
họ nói thế.
họ nói thế.
08:02
I was Norman Mark Greenwood.
124
466963
3744
Tôi là Norman Mark Greenwood.
08:06
Now, for the next 11 years, all I know is that this woman,
125
470707
3419
Thế là suốt 11 năm sau,
tôi chỉ biết rằng người phụ nữ này,
tôi chỉ biết rằng người phụ nữ này,
08:10
this birth woman, should have her eyes scratched out
126
474126
2588
mẹ ruột tôi, đáng bị móc mắt
08:12
for not signing the adoption papers. She was an evil woman
127
476714
3002
vì không chịu ký giấy nhận nuôi.
Bà là một người đàn bà xấu xa
Bà là một người đàn bà xấu xa
08:15
too selfish to sign, so I spent those 11 years
128
479716
3077
ích kỷ tới mức không thèm ký,
nên tôi đã dành 11 năm đó
nên tôi đã dành 11 năm đó
08:18
kneeling and praying.
129
482793
2756
quỳ gối và cầu nguyện.
08:21
I tried praying. I swear I tried praying.
130
485549
3121
Tôi thử cầu nguyện.
Tôi thề mình đã thử cầu nguyện.
Tôi thề mình đã thử cầu nguyện.
08:24
"God, can I have a bike for Christmas?"
131
488670
3808
"Thưa Chúa, Giáng Sinh này Ngài có thể
cho con một chiếc xe đạp được không ?"
cho con một chiếc xe đạp được không ?"
08:28
But I would always answer myself, "Yes, of course you can."
132
492478
4348
Nhưng tôi luôn tự trả lời,
"Được, đương nhiên là được rồi con."
"Được, đương nhiên là được rồi con."
08:32
(Laughter)
133
496826
1614
(Cười)
08:34
And then I was supposed to determine whether that
134
498440
2737
Rồi tôi phải tìm hiểu xem
08:37
was the voice of God or it was the voice of the Devil.
135
501177
3532
tiếng nói nội tâm đó
là lời của Chúa hay là lời của Quỷ.
là lời của Chúa hay là lời của Quỷ.
08:40
And it turns out I've got the Devil inside of me.
136
504709
7359
Và hóa ra, con quỷ nằm sẵn trong tôi.
08:47
Who knew? (Laughter)
137
512068
2408
Biết đâu được? (Cười)
08:50
So anyway, two years sort of passed,
138
514476
2896
Và, hai năm đã trôi qua,
08:53
and they had a child of their own,
139
517372
1778
và họ có một đứa con,
08:55
and then another two years passed, and they had another child of their own,
140
519150
2464
rồi hai năm nữa trôi qua,
một đứa nữa lại ra đời,
một đứa nữa lại ra đời,
08:57
and then another time passed
141
521614
2291
rồi thoáng một cái
08:59
and they had another child that they called an accident,
142
523905
2577
họ lai có thêm một đứa
mà đứa đó họ gọi là "tai nạn",
mà đứa đó họ gọi là "tai nạn",
09:02
which I thought was an unusual name. (Laughter)
143
526482
3408
và tôi những tưởng rằng
cái tên mới quái làm sao. (Cười)
cái tên mới quái làm sao. (Cười)
09:05
And I was on the cusp of, sort of, adolescence,
144
529890
3729
Rồi tôi bắt đầu bước vào
tuổi vị thành niên,
tuổi vị thành niên,
09:09
so I was starting to take biscuits from the tin without asking.
145
533619
4405
tôi bắt đầu lấy bánh trong hộp
mà không xin phép.
mà không xin phép.
09:13
I was starting to stay out a little bit late, etc., etc.
146
538024
3777
Tôi bắt đầu đi chơi muộn, v.v. và v.v.
09:17
Now, in their religiosity, in their naivete,
147
541801
3403
Thế là, với lòng sùng đạo và thành kính,
09:21
my mom and dad, which I believed them to be forever,
148
545204
2437
ba và mẹ tôi, mà tôi vĩnh viễn
tin lời họ đã nói,
tin lời họ đã nói,
09:23
as they said they were, my mom and dad
149
547641
3268
như mọi người nói, cha mẹ tôi
09:26
conceived that I had the Devil inside of me.
150
550909
6809
cho là có con quỷ nhập vào người tôi.
09:33
And what -- I should say this here, because this is how
151
557718
2058
Và thế là -- tôi xin kể ra ở đây,
vì đây là cách
vì đây là cách
09:35
they engineered my leaving.
152
559776
1959
họ sắp đặt sự ra đi của tôi
09:37
They sat me at a table, my foster mom, and she said to me,
153
561735
3389
Họ bắt tôi ngồi vào bàn,
mẹ nuôi tôi nói với tôi rằng,
mẹ nuôi tôi nói với tôi rằng,
09:41
"You don't love us, do you?" At 11 years old.
154
565124
2068
"Con có yêu cha mẹ không?" khi tôi 11.
09:43
They've had three other children. I'm the fourth. The third was an accident.
155
567192
3509
Họ còn ba đứa con nữa. Tôi là đứa thứ tư.
Đứa thứ ba là một "tai nạn".
Đứa thứ ba là một "tai nạn".
09:46
And I said, "Yeah, of course I do." Because you do.
156
570701
4045
Rồi tôi nói, "Có, tất nhiên rồi ạ."
Vì đó là điều hiển nhiên.
Vì đó là điều hiển nhiên.
09:50
My foster mother asked me to go away to think about love
157
574746
2151
Mẹ nuôi bắt tôi về phòng
suy nghĩ về tình yêu
suy nghĩ về tình yêu
09:52
and what it is and to read the Scriptures and to come back tomorrow
158
576897
2844
về ý nghĩa của nó và đọc Kinh Thánh,
rồi ngày mai quay lại
rồi ngày mai quay lại
09:55
and give my most honest and truthful answer.
159
579741
2943
và đưa ra câu trả lời thành thực
và đáng tin cậy nhất.
và đáng tin cậy nhất.
09:58
So this was an opportunity. If they were asking me
160
582684
2840
Vậy đây là một cơ hôi.
Nếu họ hỏi tôi
Nếu họ hỏi tôi
10:01
whether I loved them or not, then I mustn't love them,
161
585524
2336
có yêu họ hay không
rồi tôi không yêu mến họ,
rồi tôi không yêu mến họ,
10:03
which led me to the miracle of thought that I thought they wanted me to get to.
162
587860
2865
khiến tôi nay ra một ý nghĩ màu nhiệm
họ muốn tôi hướng tới.
họ muốn tôi hướng tới.
10:06
"I will ask God for forgiveness and His light will shine
163
590725
2671
"Mình sẽ xin Chúa tha thứ và
ánh sáng của Ngài sẽ soi rọi
ánh sáng của Ngài sẽ soi rọi
10:09
through me to them. How fantastic." This was an opportunity.
164
593396
3768
từ mình đến cha mẹ. Thật tuyệt vời."
Đây chính là cơ hội đó.
Đây chính là cơ hội đó.
10:13
The theology was perfect, the timing unquestionable,
165
597164
2785
Lý thuyết hoàn hảo là thế,
thời điểm thì miễn bàn,
thời điểm thì miễn bàn,
10:15
and the answer as honest as a sinner could get.
166
599949
2903
và câu trả lời chân thực
nhất của một kẻ tội lỗi có thể nói.
nhất của một kẻ tội lỗi có thể nói.
10:18
"I mustn't love you," I said to them. "But I will ask God for forgiveness."
167
602852
4688
"Con không yêu 2 người," tôi nói với họ.
"Nhưng con sẽ xin Chúa tha thứ."
"Nhưng con sẽ xin Chúa tha thứ."
10:23
"Because you don't love us, Norman,
168
607540
2552
"Bởi vì con không yêu cha mẹ, Norman,
10:25
clearly you've chosen your path."
169
610092
2344
rõ ràng con đã lựa chọn
con đường riêng cho mình."
con đường riêng cho mình."
10:28
Twenty-four hours later, my social worker,
170
612436
2798
24 giờ sau, một cán bộ xã hội,
10:31
this strange man who used to visit me every couple of months,
171
615234
3049
người đàn ông lạ mặt
cứ vài tháng lại đến thăm tôi,
cứ vài tháng lại đến thăm tôi,
10:34
he's waiting for me in the car as I say goodbye to my parents.
172
618283
3212
ngồi chờ tôi trong xe
trong lúc tôi chào tạm biệt cha mẹ mình.
trong lúc tôi chào tạm biệt cha mẹ mình.
10:37
I didn't say goodbye to anybody, not my mother, my father,
173
621495
2576
Tôi không chào ai cả,
không phải cha tôi, mẹ tôi,
không phải cha tôi, mẹ tôi,
10:39
my sisters, my brothers, my aunts, my uncles,
174
624071
1828
anh chị em, cô chú,
10:41
my cousins, my grandparents, nobody.
175
625899
3629
anh chị em họ, ông bà,
tôi không tạm biệt ai hết.
tôi không tạm biệt ai hết.
10:45
On the way to the children's home, I started to ask myself,
176
629528
3547
Trên đường đến trại trẻ mồ côi,
tôi bắt đầu tự hỏi,
tôi bắt đầu tự hỏi,
10:48
"What's happened to me?"
177
633075
2975
"Có chuyện gì với tôi vậy?"
10:51
It's not that I'd had the rug pulled from beneath me
178
636050
3153
Không phải tấm thảm dưới chân tôi
bị kéo phăng đi
bị kéo phăng đi
10:55
as much as the entire floor had been taken away.
179
639203
4815
mà toàn bộ sàn nhà đã biến mất.
Khi tôi đến —
10:59
When I got to the —
180
644018
3800
khoảng 4-5 năm sau đó,
11:03
For the next four, five years,
181
647818
4383
Tôi bị đưa vào 4 trại trẻ khác nhau.
11:08
I was held in four different children's homes.
182
652201
4853
11:12
On the third children's home, at 15,
183
657054
3277
Tại nhà trẻ thứ 3, tôi được tuổi 15,
11:16
I started to rebel, and what I did was,
184
660331
3167
tôi bắt đầu nổi loạn,
và những gì tôi làm là,
và những gì tôi làm là,
11:19
I got three tins of paint, Airfix paint that you use for models,
185
663498
4329
lấy 3 hộp màu, màu nước Airfix
bạn có thể dùng cho các mô hình,
bạn có thể dùng cho các mô hình,
11:23
and I was -- it was a big children's home, big Victorian children's home --
186
667827
3831
và đó là một nhà trẻ lớn,
theo phong cách thời Victoria --
theo phong cách thời Victoria --
và tôi đã ở trong một tháp pháo nhỏ
tại chóp của tòa nhà,
tại chóp của tòa nhà,
11:27
and I was in a little turret at the top of it,
187
671658
1840
11:29
and I poured them, red, yellow and green,
188
673498
3303
và tôi đổ chúng, đỏ, vàng và lá cây,
11:32
the colors of Africa, down the tiles.
189
676801
5041
màu của Châu Phi, đổ xuống gạch.
Bạn không thể nhìn thấy từ bên ngoài,
bởi vì ngôi nhà
bởi vì ngôi nhà
11:37
You couldn't see it from the street, because the home
190
681842
2504
bị vây quanh bởi những cây dẻ gai.
11:40
was surrounded by beech trees.
191
684346
2452
Tôi bị giam cả năm vì vụ này
11:42
For doing this, I was incarcerated for a year
192
686798
4956
trong một trung tâm đánh giá,
mà thực ra là
mà thực ra là
11:47
in an assessment center which was actually
193
691754
2985
11:50
a remand center. It was a virtual prison
194
694739
4720
một trung tâm giáo dưỡng.
Đó là một nhà giam thật
Đó là một nhà giam thật
11:55
for young people.
195
699459
3898
dành cho trẻ vị thành niên.
Và đây, mấy năm sau,
một cán bộ xã hội nói rằng
một cán bộ xã hội nói rằng
11:59
By the way, years later, my social worker said
196
703357
2053
12:01
that I should never have been put in there.
197
705410
1459
lẽ ra tôi không bị đưa đến đó.
12:02
I wasn't charged for anything. I hadn't done anything wrong.
198
706869
2655
Tôi không phải chịu tội.
Tôi không làm gì sai.
Tôi không làm gì sai.
12:05
But because I had no family to inquire about me,
199
709524
4726
Nhưng chỉ vì tôi không có
người thân nào thăm hỏi,
người thân nào thăm hỏi,
12:10
they could do anything to me.
200
714250
4751
họ có thể làm gì với tôi cũng được.
12:14
I'm 17 years old, and
201
719001
3354
Tôi 17 tuổi, và
12:18
they had a padded cell.
202
722355
3641
họ có một buồng được lót đệm.
12:21
They would march me down corridors in last-size order.
203
725996
5960
Họ sẽ dẫn tôi xuống hành lang
có bậc thấp nhất.
có bậc thấp nhất.
12:27
They -- I was put in a dormitory
204
731956
2265
Họ -- Tôi bị đưa vào một ký túc xá
12:30
with a confirmed Nazi sympathizer.
205
734221
3920
với một người giàu lòng cảm thông
của Đảng quốc xã "được công nhận".
của Đảng quốc xã "được công nhận".
12:34
All of the staff were ex-police -- interesting --
206
738141
3322
Tất cả nhân viên là cựu cảnh sát
-- tuyệt vời --
-- tuyệt vời --
12:37
and ex-probation officers.
207
741463
2014
và những cán bộ từng có án treo.
12:39
The man who ran it was an ex-army officer.
208
743477
4063
Người làm chủ khu này
là một cựu quân nhân.
là một cựu quân nhân.
12:43
Every time I had a visit by a person who I did not know
209
747540
3160
Mỗi lần có ai đó mà tôi không quen
vào thăm tôi
vào thăm tôi
12:46
who would feed me grapes, once every three months,
210
750700
3734
người cho tôi ăn nho, cứ 3 tháng một lần,
12:50
I was strip-searched.
211
754434
2211
tôi bị lột sạch đồ để kiểm tra.
12:52
That home was full of young boys who were on remand
212
756645
3253
Ngôi nhà đó chứa đầy những đứa trẻ
bị tạm giam
bị tạm giam
12:55
for things like murder.
213
759898
5268
vì những lí do như giết người chẳng hạn.
13:01
And this was the preparation that I was being given
214
765166
4032
Và đây là sự chuẩn bị mà
tôi đang được trao
tôi đang được trao
13:05
after 17 years as a child of the state.
215
769198
6051
sau 17 năm làm đứa con của chính quyền.
13:11
I have to tell this story.
216
775249
2583
Tôi phải kể câu chuyện này.
13:13
I have to tell it, because there was no one
217
777832
2270
Tôi phải kể ra, bởi vì không một ai
13:16
to put two and two together.
218
780102
2953
có thể giải quyết vấn đề này.
13:18
I slowly became aware that I knew nobody
219
783055
3027
Tôi từ từ nhận ra rằng không có ai
13:21
that knew me for longer than a year.
220
786082
3494
biết tôi quá một năm.
13:25
See, that's what family does.
221
789576
2849
Đó là cái được gọi là gia đình.
13:28
It gives you reference points.
222
792425
2391
Nó cho bạn các điểm tham chiếu.
13:30
I'm not defining a good family from a bad family.
223
794816
2488
Tôi không định nghĩa gia đình tốt xấu.
13:33
I'm just saying that you know when your birthday is
224
797304
1816
Ý tôi là, bạn biết sinh nhật mình
13:35
by virtue of the fact that somebody tells you when your birthday is,
225
799120
2656
vì có ai đó nói bạn nghe sinh nhật mình,
một người mẹ, người cha,
anh, chị, cô, chú,
anh, chị, cô, chú,
13:37
a mother, a father, a sister, a brother, an aunt, an uncle,
226
801776
1947
13:39
a cousin, a grandparent. It matters to someone,
227
803723
2010
anh em họ, cháu.
Nó quan trọng với vài người,
Nó quan trọng với vài người,
13:41
and therefore it matters to you. Understand,
228
805733
2287
vì thế nó quan trọng với bạn.
Các bạn hiểu chứ?
Các bạn hiểu chứ?
13:43
I was 14 years old, tucked away in myself, into myself,
229
808020
4229
Năm 14 tuổi, tôi tự khép kín mình lại,
13:48
and I wasn't touched either, physically touched.
230
812249
4782
và không ai chạm vào tôi.
Tôi đang báo cáo lại. Tôi đang báo cáo lại
chỉ đơn giản để nói rằng
chỉ đơn giản để nói rằng
13:52
I'm reporting back. I'm reporting back simply to say that
231
817031
8127
14:01
when I left the children's home I had two things
232
825158
3215
khi tôi rời nhà trẻ tôi có được hai thứ
14:04
that I wanted to do. One was to find my family,
233
828373
3797
mà tôi muốn làm.
Đầu tiên là tìm gia đình mình,
Đầu tiên là tìm gia đình mình,
14:08
and the other was to write poetry.
234
832170
1530
và điều còn lại là làm thơ.
14:09
In creativity I saw light.
235
833700
2549
Trong sự sáng tạo, tôi tìm thấy ánh sáng.
14:12
In the imagination I saw the endless possibility of life,
236
836249
5162
Trong sự tưởng tượng, tôi tìm thấy
khả năng vô tận của cuộc sống,
khả năng vô tận của cuộc sống,
sự thật bất tận,
tạo vật vĩnh hằng của thực tế,
tạo vật vĩnh hằng của thực tế,
14:17
the endless truth, the permanent creation of reality,
237
841411
5901
14:23
the place where anger was an expression
238
847312
6463
nơi mà sự tức giận là một cách biểu cảm
14:29
in the search for love, a place where dysfunction
239
853775
3748
để tìm kiếm tình yêu, nơi mà sự rối loạn
14:33
is a true reaction to untruth.
240
857523
4718
phản ứng thật đối lập với sự dối trá.
14:38
I've just got to say it to you all: I found all of my family
241
862241
3547
Điều tôi vừa mới nói với các bạn:
tôi tìm thấy gia đình mình
tôi tìm thấy gia đình mình
14:41
in my adult life. I spent all of my adult life finding them,
242
865788
3363
khi trưởng thành.
Tôi dành cả tuổi thanh xuân đi tìm họ,
Tôi dành cả tuổi thanh xuân đi tìm họ,
và giờ tôi đã có một gia đình hoàn toàn
hỗn loạn như bao người khác.
hỗn loạn như bao người khác.
14:45
and I've now got a fully dysfunctional family just like everybody else.
243
869151
4015
14:49
But I'm reporting back to you to say quite simply
244
873166
3740
Nhưng tôi đang phản ánh lại với các bạn
một cách đơn giản
một cách đơn giản
14:52
that you can define how strong a democracy is
245
876906
5512
rằng bạn có thể xác định chế độ dân chủ
mạnh mẽ như thế nào
mạnh mẽ như thế nào
14:58
by how its government treats its child.
246
882418
5233
bằng cách chính quyền ở đó đối xử
với con cái họ ra sao.
với con cái họ ra sao.
15:03
I don't mean children. I mean the child of the state.
247
887651
2056
Ý tôi không phải là trẻ em,
mà là những đứa con chính phủ.
mà là những đứa con chính phủ.
15:05
Thanks very much. It's been an honor. (Applause)
248
889707
4967
Cảm ơn rất nhiều. Đó là vinh dự của tôi.
(Vỗ tay)
(Vỗ tay)
(Vỗ tay)
15:10
(Applause)
249
894674
2452
ABOUT THE SPEAKER
Lemn Sissay - Poet and playwrightAn award-winning playwright and popular broadcaster in the UK, as well as the author of five poetry books, Lemn Sissay has a way with words.
Why you should listen
Lemn Sissay wears many hats as a writer and performer.
The author of five poetry collections, Sissay's poems dot the London landscape and are etched into major landmarks, from the site of the 2012 Summer Olympics to The Royal Festival Hall. In 2006, Desmond Tutu unveiled his sculpture poem "Gilt of Cain," located near Fenchurch Street Station. Currently an associate artist at Southbank Centre and patron of the Letterbox Club, Sissay was named the official poet of the London 2012 Olympics. His poetry art has also been displayed at The Royal Academy.
Sissay is perhaps best known for his work for the BBC, which shines a spotlight on his upbringing as a foster child in the UK. In 1995, he shared his story in the BBC documentary Internal Flight and his BBC radio documentary Child of the State was nominated for a 2010 Sony Award. His play Something Dark charts his quest to find his family. After a long search, he located his birth mom in Gambia and has since come to know the rest of his family.
Lemn Sissay | Speaker | TED.com